Download - Backup of HOCALARIN GÖZÜNDEN EDEBİYAT 2018 RENKLİ · İslamİyet Öncesİ ve sonrasi tÜrk edebİyati halk edebİyati dİvan edebİyati edebİyat akimlari tanzİmat edebİyati

Kemal AKDAĞKemal AKDAĞKemal AKDAĞ Ömer DAYANÖmer DAYANÖmer DAYAN

KONU ANLATIMI

Hocaların Gözünden

MADDELERLE

KONU ANALİZ

TEKNİĞİ

GUY NU DA UN RI

ĞIT

NA

M

ÜNİVERSİTE HAZIRLIK

Sevgili Öğrenciler,

Ülkemizde üniversite hazırlık sınavları her yıl yapılmaktadır. Bu sınavlar siz değerli öğrencilerin

yaşamlarında önemli bir yere sahiptir. Bunun farkında olan biz öğretmenler size faydalı olmak adına

sınav formatına uygun ve özgün kaynaklar oluşturmak için yola çıktık. Bilgi birikimimizi ve

tecrübelerimizi sizinle paylaşmak istedik. İşte elinizdeki bu kitap yılların deneyim ve birikiminin bir

yansıması olarak ortaya çıkmıştır. Özverili bir şekilde, üstün gayret ve çabalarla hazırladığımız bu kitap

hem üniversiteye hazırlık hem de ortaöğretimin farklı sınıflarında okuyan öğrenciler için de önemli bir

kaynak niteliğindedir. Kitabımızla ilgili objektif bir değerlendirme yapıldığında yoğun, dikkatli, disiplinli

bir çalışmanın ürünü olduğu görülecektir.

Kitabımızla ilgili en önemli özelliklerden biri de öğrenciyi ayrıntılarla boğmaktan ziyade "öz"ü

veriyor olmasıdır. "Öz"ü verme, neyi vermek istediğini anlama ve kavrama açısından önemli bir

faktördür. Üniversiteye hazırlık kitaplarındaki ayrıntılar bazen zihin yorgunluğu ya da karışıklığına yol

açabiliyor. Bu yönüyle özü veriyor olmamız; bilgiye doğrudan erişim açısından olumlu olduğu kadar bu

engeli bir nebze de olsa önlemiş oluyoruz.

Genel anlamda özetleyecek olursak;

a) Konuların maddeler halinde anlatılması,

b) ÖSYM mantığına uygun hazırlanmış olması,

c) 9,10,11 ve 12. sınıfların da kolaylıkla yararlanabileceği bir kaynak olması vb. özelliklerin göz önünde

bulundurulmuş olması öğrenciler açısından öğrenmeyi kolaylaştırdığı gibi başarıyı da beraberinde

getirir.

Bu çalışmamızda bilgi birikimi ve tecrübesiyle bize rehber olan emekli Uzman Öğretmen Halil

KURUCU' ya teşekkürü bir borç biliriz.

Kemal AKDAĞ – Ömer DAYAN

ÖN SÖZ

İçindekiler

Kemal Akdağ Ömer Dayan

GÜZEL SANATLAR VE EDEBİYAT

DÜZYAZI TÜRLERİ

ŞİİR BİLGİSİ

EDEBİ SANATLAR

İSLAMİYET ÖNCESİ VE SONRASI TÜRK EDEBİYATI

HALK EDEBİYATI

DİVAN EDEBİYATI

EDEBİYAT AKIMLARI

TANZİMAT EDEBİYATI

SERVETİFÜNUN EDEBİYATI - FECRİATİ EDEBİYATI

MİLLİ EDEBİYAT

CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI

BATI EDEBİYATI

Bölüm 1

Bölüm 2

Bölüm 3

Bölüm 10

Bölüm 12

Bölüm 13

Bölüm 5

Bölüm 4

Bölüm 6

Bölüm 7

Bölüm 8

Bölüm 9

Bölüm 14

Bölüm 14

Bölüm 15

Bölüm 11

ÖSYM SINAVLARINDA EN ÇOK SORULMUŞ ESERLER

EDEBİYATIMIZDA ŞAİR VE YAZARLARIN UNVANLARI

YAZAR - ESER - TÜR SÖZLÜĞÜ

7 - 9

11 - 21

23 - 33

105 - 111

123 - 167

169 - 176

45 - 53

35 - 43

55 - 67

69 - 87

89 - 93

95 - 103

177 - 178

177 - 178

179 - 208

113 - 121


Güzel Sanatlar Ve edebiyatBölüm 1

Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

GÜZEL SANATLAR VE EDEBİYAT Edebiyat Konu Anlatımı

GÜZEL SANATLAR VE EDEBİYAT

GÜZEL SANATLAR

Bir duygunun, tasarının veya güzelliğin anlatımında Ÿkullanılan yöntemlerin tamamı veya bu anlatım sonu-

cunda ortaya çıkan üstün yaratıcılığa “sanat” denir.

Heykel, müzik, resim, mimarlık gibi sanatlar insanda Ÿestetik duygular uyandırdığı için bunlara “güzel sanat-

lar” denir.

Edebiyat da güzel sanatlar içerisinde yer alır.Ÿ

İşitsel (Fonetik) Sanatlar: Ses ve söze biçim veren sanat-

lardır.

Müzik

Edebiyat

Görsel (Plastik) Sanatlar: Maddeye biçim veren sanatlar-

dır.

Mimari

Heykel

Resim

Hat

Dramatik (Ritmik) Sanatlar: Harekete biçim veren sanat-

lardır.

Tiyatro

Sinema

Dans

Opera

Bale

EDEBİYAT

Olay, düşünce, duygu ve hayallerin dil aracılığıyla sözlü Ÿveya yazılı olarak etkili bir biçimde anlatılmasına “ede-

biyat” denir.

Edebiyat söze biçim veren bir sanat koludur.ŸEdebiyatın malzemesi dildir.ŸRoman, öykü, masal, destan ve şiir gibi türler edebiyatın Ÿürünleridir.

SANAT VE ZANAAT

Sanat bir duygunun, hayalin insanda oluşturduğu este-Ÿtik karşılıktır.

Zanaat ise maddi ve pratik ihtiyaçlarımızı karşılamayı Ÿamaçlayan, emeğe dayanan; çıraklık, kalfalık, ustalık

gibi aşamaları olan işlerdir.

Sanat belli bir yeteneğe dayanır. Zanaatta yetenek Ÿaranmaz.

Sanat faydalı olmayı amaçlamaz. Zanaat faydalı olmayı Ÿamaçlar.

Sanatta öncelikli amaç estetik haz uyandırmak, zanaat-Ÿta ise maddiyattır.

Sanat ilhamla kendiliğinden oluşur. Zanaat ise belli bir Ÿuğraşla ortaya çıkar.

Sanat eserinin benzeri yapılmazken zanaat eserinin Ÿbirçok benzeri yapılabilir.

METİNLERİN SINIFLANDIRILMASI

Yazı haline gelmiş, yayınlanıp okurun huzuruna çıkmış Ÿeserlere metin denir.

Edebi (Sanatsal) Metinler

Edebi metin insanda estetik haz uyandıran, coşturan, Ÿduygulandıran özellikler taşır.

Sözcükler günlük kullanımdaki anlamının dışına çıkar.Ÿİmgesel bir dil kullanılır. Heyecana bağlı sanatsal bir dil Ÿvardır.

Betimleyici ve öyküleyici anlatıma yer verilir.ŸÖzneldir, üslup kaygısı vardır.Ÿ

Öğretici Metinler

Bilgi verme, aydınlatma amacıyla oluşturulan metin-Ÿlerdir.

Dil göndergesel işlevde kullanılır.ŸSanat yapma kaygısı olmadığından edebi sanatlara yer Ÿverilmez.

Dil sadedir, nesnel bir anlatım vardır.ŸSözcükler gerçek anlamının dışına çıkmaz.Ÿ


7

YA

ZIL

I A

NL

AT

IMS

ÖZ

LÜ

AN

LA

TIM

ME

TİN

LE

RİN

SIN

IFL

AN

DIR

ILM

AS

I

Rö

po

rta

j

Mü

laka

t

Mü

na

zara

Sö

yle

v

Pa

ne

l

Fo

rum

Açı

k o

turu

m

Se

mp

ozy

um

Ko

nfe

ran

s

Su

nu

m

Ta

rtış

ma

Sanats

al M

etin

ler

(Kurm

aca

Metin

)Ö

ğre

tici M

etin

ler

Co

şku

ve

He

yeca

nı

Dile

Ge

tire

n M

etin

ler

Gö

ste

rme

ye B

ağ

lıM

etin

ler

Ola

y Ç

evr

esi

nd

eO

luşa

n M

etin

ler

Kiş

ise

l Ha

yatı

Ko

nu

Ala

n M

etin

ler

Ga

zete

Çe

vre

sin

de

Ge

lişe

n M

etin

ler

An

latm

aya

Ba

ğlı

Me

tinle

r

Tiy

atr

o

Mo

de

rn T

iya

tro

T

raje

di

K

om

ed

i

D

ram

Ge

len

ekse

l Tiy

atr

o

K

ara

gö

z

M

ed

da

h

O

rta

Oyu

nu

K

öy S

eyi

rlik

Oyu

nla

rı

De

sta

n

Ma

sal

Ha

lk H

ika

yesi

Me

sne

vi

Ma

nzu

m H

ika

ye

Ro

ma

n

Fa

bl

Öyk

ü (

Hik

âye

)

Me

ktu

p

Gü

nlü

k

An

ı

Biy

og

rafi

Oto

biy

og

rafi

Ge

zi y

azı

sı

Ele

ştiri

Ma

kale

De

ne

me

Fık

ra

Ha

be

r Y

azı

sı

So

hb

et

Şiir

GÜZEL SANATLAR VE EDEBİYAT Edebiyat Konu Anlatımı


8

Önemli Notlarım

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................


DÜZYAZI TÜRLERİBölüm 2


Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

Roman Türleri Şunlardır:

Sosyal Roman: Toplumsal sorunları ele alan eserlerdir.

(Töre romanı, Köy romanı ve Tezli roman)İlk örneği Victor

Hugo'nun“Sefiller” romanıdır.

Bereketli Topraklar Üzerinde - Orhan Kemal

Yaprak Dökümü - Reşat Nuri Güntekin

Tarihi Roman: Konusu geçmişteki olay ve kişiler olan ro-

manlardır.

Cezmi - Namık Kemal

Devlet Ana - Kemal Tahir

Psikolojik Roman: Olay akışından çok kişilerin iç dün-

yalarını anlatan eserlerdir.

Eylül - Mehmet Rauf

Dokuzuncu Hariciye Koğuşu - Peyami Safa

Macera Romanı: Olay akışının hızlı, merak duygusunun

yüksek olduğu romanlardır.

Dünyaya İkinci Geliş - Ahmet Mithat Efendi

Robinson Crusoe - Daniel Defoe

Biyografik Roman: Tanınan kişilerin hayatlarının anla-

tıldığı romanlardır.

Bir Bilim Adamının Romanı - Oğuz Atay

Hacı Murat - Tolstoy

Otobiyografik Roman: Yazarın kendi yaşamını anlattığı

romanlardır.

Baba Evi - Orhan Kemal

Küçük Şeyler - Alphonse Daudet

Nehir (Irmak) Roman: Kronolojik olarak birbirinin devamı

niteliğinde olan romanlardır.

Küçük Ağa, Firavun İmanı - Tarık Buğra

DÜZYAZI TÜRLERİ Edebiyat Konu Anlatımı

SANATSAL (KURMACA) METİNLER

Bilgi verme amacıyla oluşturulmamış, sanatsal güzelliğin

ön planda olduğu metinlerdir.

Kurmaca metinlerde edebi sanatlara, mecazlı söyle-Ÿyiş ve imgelere yer verilir, dil “heyecana bağlı işlev”

de kullanılır.

ANLATMAYA BAĞLI METİNLER

Bir olayın yazar tarafından yeniden yorumlanarak yazılma-

sıdır.

Öyküleyici ve betimleyici anlatıma sıkça yer verilir.ŸAnlatmaya bağlı metinlerde giriş, gelişme ve sonuç Ÿbölümleri vardır.

ROMAN

Yaşanmış ya da yaşanabilecek olayların yer, zaman ve kişi

ögelerine dayalı olarak anlatıldığı yazı türüdür.

Olaylar geniş ve ayrıntılı bir şekilde anlatılır.ŸÖyküye göre daha geniş bir zaman dilimi vardır.ŸKahramanların sayısı öyküye göre daha fazladır.ŸKişiler, tüm yönleriyle tanıtılır.ŸRabelais, “Gargantua” adlı yapıtıyla dünya edebiyatın- Ÿda bu türün ilk örneğini vermiştir.

Cervantes ,“Don Kişot” adlı yapıtıyla dünya edebiya-Ÿtında modern romanın ilk örneğini vermiştir.

Edebiyatımızdaki ilk çeviri roman:

Telemak - Yusuf Kâmil Paşa

Edebiyatımızdaki ilk yerli roman:

Tâaşşuk-ı Talat ve Fıtnat - Şemsettin Sami

Edebiyatımızdaki ilk edebi roman:

İntibah - Namık Kemal

Edebiyatımızdaki ilk tarihi roman:


Edebiyatımızdaki ilk köy romanı:

Karabibik - Nabizade Nazım

Edebiyatımızdaki ilk realist roman:

Araba Sevdası - Recaizade Mahmut Ekrem

Edebiyatımızdaki Batılı anlamda ilk roman:

Mâi ve Siyah - Halit Ziya

Edebiyatımızdaki ilk psikolojik roman:

Eylül - Mehmet Rauf


11

Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

Üç birlik kuralına uyulur.ŸBeş perdeden oluşur.ŸArt arda gelen koro ve diyalog bölümleri vardır.Ÿİlk temsilcisi Aristophanes'tir.ŸFransız yazar Moliere komedi türünün en ünlü yazarı-Ÿdır.

Türk edebiyatında Batılı anlamda ilk tiyatro yapıtı olan ŸŞinasi'nin “Şair Evlenmesi” komedi türündedir.

Komedi türleri şunlardır:

Karakter Komedisi: Karakterlerin gülünç yanlarını ortaya

koyar.

Töre Komedyası: Toplumların aksayan yönlerini anlatır.

Entrika Komedisi: Olayların şaşırtıcı bir biçimde geliştiği

türdür.

DRAM

Hayatın acıklı ve gülünç yönlerini yansıtan tiyatro yapıtları-

dır. Dram belli kurallara bağlı değildir, önemli olan dramın

gerçeğe uygunluğudur.

Dramın Özellikleri

Acıklı ve gülünç sahneler bir aradadır.ŸOlaylar tarihten veya günlük yaşamdan alınır.ŸÜç birlik kuralına uyma zorunluluğu yoktur.ŸOlaylar, çirkin de olsa sahnede gösterilebilir.ŸKişiler her kesimden alınabilir.ŸŞiir ya da düz yazı biçiminde yazılabilir.ŸPerde sayısı yazarın isteğine bağlıdır.ŸVictor Hugo “Cromwell” adlı eseriyle dram türünün il-Ÿkelerini “Hernani” adlı bölümde açıklamıştır.

Diderot, Shakespeare, Victor Hugo bu türde yapıtlar Ÿvermişlerdir.

Namık Kemal'in “Vatan yahut Silistre” adlı yapıtı dram Ÿtüründe yazılmıştır.

Abdülhak Hamit Târhan da dram türünde birçok yapıt Ÿvermiştir.

KLASİK (MODERN) TİYATRO

Manzum (şiir) biçiminde yazılan tiyatrolardır.

TRAGEDYA (TRAJEDİ)

Hayatın acıklı yönlerini kendine özgü kurallarla sahnede

göstermek amacıyla yazılmış manzum tiyatro yapıtlarıdır.

Trajedinin Özellikleri

Konular tarihten ya da mitolojiden seçilir.ŸKişiler; tanrı, tanrıça, soylular, olağanüstü varlıklar Ÿdır.

Seçkin ve ağırbaşlı bir üslupla şiir biçiminde yazılır.ŸKötü, kaba söz ve söyleyişlere yer verilmez.ŸOlaylar mutluluktan mutsuzluğa doğru gelişir.ŸKahramanlar arasındaki korkunç ve çirkin olaylar sah-Ÿnede gösterilmez; bu olayları haberciler aktarır.

Beş perdeden oluşur.ŸZaman, yer, olay birliğine uyulur. Buna üç birlik kuralı Ÿdenir.

İnsanların hırslarını, kavgalarını gösterir; genellikle fela-Ÿketle sonuçlanır.

Art arda gelen koro ve diyalog bölümleri vardır.Ÿİlk temsilcileri; Aiskhylos, Sophokles, Euripides'tir.ŸFransız sanatçılar Corneille ve Racine önemli trajedi Ÿyazarlarıdır.

KOMEDYA (KOMEDİ)

Olayların ve kişilerin gülünç yönlerini ortaya koyan, izleyen-

leri güldüren ve düşündüren tiyatro yapıtlarıdır.

Komedinin Özellikleri

Konu, günlük hayattan ve yaşanan olaylardan seçilir.ŸKahramanlar, toplumun her kesiminden alınabilir.ŸManzum (şiir) olarak yazılır.ŸÜslupta soyluluk aranmaz.ŸHer türlü söze, şakaya yer verilir.ŸKişilerin öldürme, yaralama gibi her davranışı sahnede Ÿgösterilir.

DÜZYAZI TÜRLERİ Edebiyat Konu Anlatımı


14

Önemli Notlarım

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................


ŞİİR BİLGİSİBölüm 3


Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

ŞİİR TÜRLERİ

LİRİK ŞİİR

İçten gelen heyecanları coşkulu bir şekilde anlatan duygu-

sal şiirlere lirik şiir denir.

Coşku, akıcılık ve lirizm ön plandadır.ŸKonular genellikle aşk, ölüm ve ayrılıktır.ŸTürk edebiyatında en çok örneği olan şiirdir.Ÿ

SERENAD / Ahmet Muhip DIRANAS

Yeşil pencerenden bir gül at bana,

Işıklarla dolsun kalbimin içi.

Geldim işte mevsim gibi kapına

Gözlerimde bulut, saçlarımda çiğ.

Açılan bir gülsün sen yaprak yaprak

Ben aşkımla bahar getirdim sana;

Tozlu yollarından geçtiğim uzak

İklimden şarkılar getirdim sana.

Şeffaf damlalarla titreyen, ağır

Koncanın altında bükülmüş her sak.

Senin için dallardan süzülen ıtır,

Senin için karanfil, yasemin zambak...

Bir kuş sesi gelir dudaklarından;

Gözlerin, gönlümde açan nergisler.

Düşen öpüşlerdir dudaklarından

Mor akasyalarda ürperen seher.

Pencerenden bir gül attığın zaman

Işıkla dolacak kalbimin içi.

Geçiyorum mevsim gibi kapından

Gözlerimde bulut, saçlarımda çiğ.

PASTORAL ŞİİR

Doğa güzelliklerini, kır ve doğa sevgisini; köy, çoban yaşa-

mını ve bunlara karşı duyulan özlemleri anlatan şiire pasto-

ral şiir denir.

İdil: Bir kişinin ya da çobanın kır hayatının güzelliklerini an-

lattığı şiirlerdir.

Eglog: Birkaç çobanın karşılıklı konuşma şeklinde aşk ve

kır hayatı üzerine yaptıkları konuşmalardan yola çıkarak ya-

zılan şiirlerdir.

Türk edebiyatında ilk pastoral şiir Abdülhak Hamit Tar-Ÿhan'ın yazdığı “Sahra” şiiridir.

ÇOBAN ÇEŞMESİ / Faruk Nafiz ÇAMLIBEL

Derinden derine ırmaklar ağlar,

Uzaktan uzağa çoban çeşmesi,

Ey suyun sesinden anlayan bağlar,

Ne söyler şu dağa çoban çeşmesi.

Göynünü Şirin'in aşkı sarınca

Yol almış hayatın ufuklarınca,

O hızla dağları Ferhat yarınca

Başlamış akmağa çoban çeşmesi...

O zaman başından aşkındı derdi,

Mermeri oyardı, taşı delerdi.

Kaç yanık yolcuya soğuk su verdi.

Değdi kaç dudağa çoban çeşmesi.

Vefasız Aslı'ya yol gösteren bu,

Kerem'in sazına cevap veren bu,

Kuruyan gözlere yaş gönderen bu...

Sızmadı toprağa çoban çeşmesi.

Leyla gelin oldu, Mecnun mezarda,

Bir susuz yolcu yok şimdi dağlarda,

Ateşten kızaran bir gül arar da,

Gezer bağdan bağa çoban çeşmesi,

...

ŞİİR BİLGİSİ Edebiyat Konu Anlatımı


23

Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

ŞİİRDE AHENK (SES VE RİTİM)

REDİF

Dize sonlarında tekrarlanan yazılışları, anlamları ve görev-

leri aynı ek, sözcük ve sözcük gruplarıdır. Redif kafiyeden

sonra gelir.

Marifet feleğin elinden çıkmış

Dünyada başka bir terzisi yokmuş

Kerem'i Aslı'yı narına yakmış

Ateşten gömleği giyelim gitsin

Dağlar ile taş lar ile

Çağırayım mevlam seni

Yuvadaki kuşlar ile

Çağırayım mevlam seni

UYAK (KAFİYE)

Dize sonlarında yazılışları aynı, anlamları ve görevleri farklı

olan ek, sözcük ve söz gruplarına denir.

Ertesi gün başladı gün doğmadan yolcu luk,

Soğuk bir mart sabahı… Buz tutuyor her soluk

UYAK TÜRLERİ

Yarım Uyak: Tek ses benzerliğine dayanan uyak türüdür.

Örnek:

Beyaz giyme to olur z

Sarı giyme sö olur z'ler yarım uyaktır.z

Gel yeşiller giyelim olur: rediftir.

Muradımız te olurz

Örnek:

Bir geliş var!.. Ne mübarek, ne garib âlem bu!..

Hava boydan boya binlerce hayaletle dolu…

Tam Uyak: Dizeler arasındaki iki ses benzerliğine denir.

Uzun ünlü iki ses değerinde olduğu için tam uyak kabul

edilir.

Örnek:

Kuş olsam gezsem ha yıva

Arayıp bulsam yu yıva

Örnek:

Bir mısrâ' işitdim yine ey şûh-ı dilârâ

Bir hôşça da bilmem ne dimek istedi ammâ

Zengin Uyak: Dizeler arasındaki üç ses benzerliğine denir.

Bir uzun ünlü ile bir ünsüz, zengin uyağı oluşturur.

Örnek:

Haddeden geçmiş nezâket yâl ü b olmuş sanaâl

Mey süzülmüş şişeden rûhsâr-ı olmuş sanaâl

olmuş sana: rediftir.

âl: zengin kafiyedir.

Örnek:

Alaca bir karanlık sarmadayken her y eri

Atlarımız çözüldü, girdik handan içeri.

Tunç Uyak: Dize sonundaki bir sözcüğün başka bir dize so-

nundaki sözcüğün içinde geçmesiyle oluşan ses benzer-

liğine tunç uyak denir. Tunç uyak, zengin uyağın bir türüdür

ve en az üç sesten meydana gelmelidir.

Örnek:

Bastığın yerleri "toprak" diyerek geçme, .tanı

Verme dünyâları alsan da bu cennet vatanı

Cinaslı Uyak: Anlamları ayrı, yazılışları aynı olan sözcük

ve sözcüklerin benzerliğine dayanan uyak türüdür.

Örnek:

Madem çoban değildin

Arkandaki sürü ne

Beni yardan ayıran

Sürüm sürüm sürüne

Not: İlkinin ayrı sonrakinin bitişik olması cinaslı uyak olmasına engel değildir.



29

Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

Etkinlik-1

Bizim elde bahar olur, yaz olur.

Göller dolu ördek olur, kaz olur.

Sevgi arasında yüz bin naz olur.

Suçumu bağışla, ben sana kurban

Etkinlik-2

Bu ıslıkla uzayan, dönen, kıvrılan yollar,

Uykuya varmış gibi görünen yılan yollar

Başını kaldırarak boşluğu dinliyordu.

Gökler bulutlanıyor, rüzgâr serinliyordu

Etkinlik-3

Ben çektiğim kimler çeker

Gözlerim kanlı yaş döker

Bulanık bulanık akar

Dağlarım seliyim şimdi

Etkinlik-4

Sen miydin o afet ki dedim, bezm-i ezelde

Bir kanlı gül ağzında ve mey kasesi elde,

Bir sofrada içtik, ikimiz aynı emelde,

Karşımda uyanmış gibi bir baktı sarardı

Etkinlik-5

Miskin Yunus biçareyim

Baştan ayağa yareyim

Dost ilinden avareyim

Gel gör beni aşk neyledi

Etkinlik-6

Hayran olarak bakarsınız da

Hülyanızı fetheder bu hali

Beş yüz sene sonra karşınızda

İstanbul fethinin hayali



32

Önemli Notlarım

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................


EDEBİ SANATLARBölüm 4


Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

EDEBİ SANATLAR

TEŞBİH (BENZETME)

Aralarında ortak yön bulunan bulunan iki varlık veya kav-

ramdan, nitelik bakımından güçsüz olanı güçlü olana ben-

zetme sanatıdır.

Tam (Ayrıntılı) Benzetme: Benzetmenin dört ögesi (ben-

zeyen-benzetilen-benzetme edatı-benzetme yönü) ile yapı-

lan benzetmedir.

Bizim gemi martı gibi pek oynak.

Benzeyen Benzetilen B. Edatı Benzetme yönü

Kısaltılmış Benzetme: Bu benzetmede benzetme yönü bu-

lunmaz.

Onun gözleri deniz gibiydi.

Benzeyen Benzetilen B. Edatı

Pekiştirilmiş Benzetme: Bu benzetmede benzetme edatı

bulunmaz.

Bir siyah kadındır kaldırımlarda gece

B. Yönü Benzetilen Benzeyen

Teşbih-i Beliğ (Güzel Benzetme): Sadece benzeyen ve

benzetilenin bulunduğu benzetmedir.

Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?

Benzetilen Benzeyen

Gider oldum kömür gözlüm elveda.

İSTİARE (EĞRETİLEME)

Bir sözün benzetme amacıyla başka bir söz yerine kullanıl-

masına denir. Benzeyen ya da kendisine benzetilenden biri-

nin bulunmadığı teşbihe denir.

Can kafeste durmaz uçar

Dünya bir han konan göçer

Benzeyen: can (var)

Benzetilen: kuş (yok)

Açık istiare: Sadece kendisine benzetilen ögenin kullanıl-

dığı istiaredir.

İki kapılı bir handa

Gidiyorum gündüz gece

Benzeyen: dünya (yok)

Benzetilen: han (var)

Yuvayı yapan dişi kuştur.

Kurban olam kurban olam

Beşikte yatan kuzuya

Bir ateş düştü canıma,

Yanarım kimseler bilmez.

Kapalı istiare: Sadece benzeyen ögesinin bulunduğu istia-

redir.

Ay zeytin ağaçlarından yere damlıyordu.

Benzeyen: ay ( var)

Benzetilen: su (yok)

Her çiçekten bal alırsın ey gönül!

Ufukta günün boynu büküldü.

EDEBİ SANATLAR Edebiyat Konu Anlatımı


35

Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

TEVRİYE

Bir sözcüğün hem yakın hem de uzak anlamının söylenip

uzak anlamının kastedilmesiyle oluşan söz sanatına tevriye

denir.

Bu kadar letafet çünkü sende var

Beyaz gerdanında bir de ben gerek

Ben: Vücuttaki siyah leke (Yakın Anlam)

Ben: 1.tekil kişi (Uzak Anlam)

Gül yağını eller sürünür çatlasa bülbül

El: Organ (Yakın Anlam)

El: Yabancı (Uzak Anlam)

Bâkî kalan bu kubbede bir hoş sadâ imiş

Bâkî: Sonsuz (Yakın Anlam)

Bâkî: Şair adı (Uzak Anlam)

TECAHÜLÜÂRİF (BİLMEZLİKTEN GELME)

Anlatımı çekici kılmak veya bir nükte yapmak için, bilinen bir

şeyi bilmezlikten gelmektir.

Sular mı yandı, neden tunca benziyor mermer?

Bu dizede şair “suların yanmayacağını” bildiği halde bil-

miyormuş gibi davranarak tecahülüarif sanatı yapmıştır.

Göz gördü gönül sevdi seni ey yüzü mâhım

Kurbânın olam var mı benim bunda günâhım

Bu dizelerde şair “sevgiliyi sevmesinde kendisinin ira-

desi olduğunu” bildiği halde bilmiyormuş gibi davranarak

tecahülüarif sanatı yapmıştır.

Gökyüzünün başka rengi de varmış!

Geç fark ettim taşın sert olduğunu.

Su insanı boğar, ateş yakarmış!

MÜBALAĞA (ABARTMA)

Bir olayı ya da durumu ya olamayacağı bir biçimde anlat-

mak ya da olduğundan çok veya az göstermektir.

Bir sinek bir kartalı

Salladı vurdu yere

Yalan değil gerçektir

Ben de gördüm tozunu

Ölüm indirmede gökler ölü püskürmede yer

O ne müthiş tipidir savrulur enkaz-ı beşer

Elim değse akan sular tutuşur

İçim dışım yanar oldu gel gayrı.

TEKRİR (YİNELEME)

Anlatımı güçlü kılmak amacıyla kelime ya da kelime grupla-

rını arka arkaya sıralamaktır.

Kaldırımlar, çilekeş yalnızların annesi

Kaldırımlar, içimde yaşamış bir insandır

Kaldırımlar, duyulur, ses kesilince sesi

Kaldırımlar, içimde kıvrılan bir lisandır

Cânı kim cânânı içün sevse cânânın sever

Cânı içün kim ki cânânın sever cânın sever

EDEBİ SANATLAR Edebiyat Konu Anlatımı


38

Önemli Notlarım

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................


İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK EDEBİYATI

İSLAMİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI

Bölüm 5


Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK EDEBİYATI

(DESTAN DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI)

Başlangıcı bilinmeyip Türklerin İslamiyet'i kabul ettiği 11.

yüzyıla kadar devam eden dönemdir. Bu dönem edebiyatın-

da yazılı ürün yok denecek kadar azdır. Bu dönem sözlü ve

yazılı olmak üzere iki döneme ayrılır.

SÖZLÜ EDEBİYAT

Mitolojik dönemde oluşmaya başlamıştır.ŸSözlü edebiyat dini törenlerden doğmuştur.ŸŞamanizm, Budizm, Maniheizm gibi dinler etkili ol-Ÿmuştur.

Bu dönemde nazım birimi olarak dörtlük kullanılmıştır.ŸDönemin şiirleri hece ölçüsüyle söylenmiştir.ŸŞiirlerde genellikle yarım uyak kullanılmıştır.ŸBu dönemde yabancı dillerin etkisi yoktur.ŸSanatçılar benzetme yaparken doğadan yararlanmış-Ÿlardır.

Kahramanlık, ölüm ,doğa, savaş ve aşk gibi konular Ÿişlenmiştir.

Dönemin ürünleri anonim özellikler taşır.ŸBu dönemin ürünlerine ulaşılabilecek en önemli kaynak ŸDivanü Lügati't Türk'tür.

Eski Türkler, genel sürek avlarına sığır; kurban tören-Ÿlerine şölen; yas, ölüm törenlerine yuğ adını verdikleri

dini törenler düzenlerdi.

Bu dini törenler şaman (şair, dini adam) , kam (büyücü), Ÿbaksı (doktor) ,ozan (müzisyen) adını alan kişiler tara-

fından yönetilirdi.

Törenlerde kopuz denen saz ile bazı destan parçaları Ÿveya koşuk, sagu adı verilen şiirler söylerlerdi.

İSLAMİYET ÖNCESİ

TÜRK EDEBİYATI SÖZLÜ ÜRÜNLERİ

KOŞUK

Aşk, sevgi, yiğitlik, doğa, savaş gibi konuların işlendiği şiir-

lerdir.

Hece ölçüsü ile dörtlük biçiminde söylenir.ŸUyak düzeni aaab, cccb, dddb şeklindedir.ŸKopuz eşliğinde sığır ve şölenlerde söylenirdi.ŸHalk edebiyatındaki karşılığı “koşma”, divan edebiya-Ÿtındaki karşılığı “gazel”dir.

SAGU

Ölen kişinin ardından, onun ölümünden duyulan üzüntüyü

ve kahramanlıklarını anlatan şiirlerdir.

Yuğ adı verilen ölüm törenlerinde söylenir.ŸÖlçüsü, uyak düzeni ve nazım birimi koşuktaki gibidir.ŸTürk edebiyatındaki ilk sagu örneği Divanü Lügati't ŸTürk'te geçen Alp Er Tunga sagusudur.

Halk edebiyatındaki karşılığı ağıt, divan edebiyatındaki Ÿkarşılığı mersiyedir.

Orijinal

Alp Er Tonga öldi mü

Issız ajun kaldı mu

Ödlek öçin aldı mu

Emdi yürek yırtılur

Günümüz Türkçesi

Alp Er Tonga öldü mü,

Kötü dünya kaldı mı,

Zaman öcün aldı mı

Artık yürek yırtılır.

SAV

Günümüz atasözünün yerine kullanılmış, kısa ve özlü söz-

lere sav denir.

Orijinal

1. Aç ne yimes, tok ne times.

2. Alın arslan tutar, küçin sıçgan tutmas.

3. Bir karga birle kış kelmes.

4. Böri koşnısın yimes.

5. Ermegüke bulıt yük bolır

Günümüz Türkçesi

1. Aç ne yemez, tok ne demez.

2. Al (hile) ile aslan tutulur, güç ile sıçan tutulmaz.

3. Bir karga ile kış gelmez.

4. Kurt komşusunu yemez.

5. Tembele bulut yük olur.

İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK EDEBİYATI Edebiyat Konu Anlatımı


45

Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

İSLAMİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI

Türkler 10. yüzyılın ilk yarısından itibaren İslamiyet'i ka-Ÿbul etmeye başlamışlardır.

İslam dininin etkisiyle Türklerin sosyal ve kültürel hayat- Ÿlarında önemli değişiklikler olmuştur.

İslamiyet'in etkisiyle Türklerde birlik düşüncesi oluşmuş Ÿve yerleşik hayata geçmişlerdir.

Bu dönemle birlikte yazılı ürünler de çoğalmaya başla-Ÿmıştır.

11 ve 12. yüzyıllara denk gelen bu döneme Geçiş Döne-Ÿmi de denilmektedir.

Türk toplumu içinde Arapçayı ve Farsçayı bilen yeni bir Ÿzümre doğmuştur.

Bu dönemin sanatçıları Arap ve Fars edebiyatının etki-Ÿsinde kaldılar.

Arapça ve Farsçaya ait kelime ve tamlamaların yer aldı-Ÿğı Osmanlı Türkçesi doğmuştur.

İlim ve din alanında Arapça, edebiyat alanında Farsça Ÿkullanılmıştır.

Bu dönemde meydana getirilmiş eserler daha çok öğüt Ÿverici özellikler taşımaktadır.

Hece ölçüsünün yanında aruz ölçüsü de kullanılmıştır.ŸEski nazım biçimleriyle birlikte mesnevi ve gazel gibi Ÿyeni nazım biçimleri de kullanılmıştır.

İSLAMİYET DÖNEMİ TÜRK DESTANLARI

Manas Destanı

Kırgız Türklerinin milli destanıdır. ŸYaklaşık 500 bin mısradan oluşur.ŸKırgızlarla Kalmuklar arasındaki mücadeleyi anlatır. ŸDestanın başkahramanı Manas'tır. Ÿİslamiyet'i yaymak için mücadele eder. ŸManas'ın daha beşikteyken konuşması, on yaşınday- Ÿken gösterdiği kahramanlıklar anlatılır.

Dünyanın en uzun destanıdır. Ÿ

Saltuk Buğra Han Destanı

İlk Müslüman Türk devleti olan Karahanlı hükümdarı ŸSaltuk Buğra Han'ın Müslüman oluşu, inanmayanlara

keramet göstermesi, yaptığı mücadeleler ve kahra-

manlıkları anlatılır.

Cengiz Han Destanı (Cengizname)

13.yüzyılda oluşturulmuştur.ŸMoğol hükümdarı Cengiz Han'ın hayatı, savaşları, kah-Ÿramanlıkları ve Moğol istilasından kaçan Türklerin ya-

şadığı bölgelerdeki olaylar anlatılır.

Batı Türkleri tarafından istilacı kabul edildiği için sevil-Ÿmemiştir.

Battal Gazi Destanı (Battalname)

Battal “kahraman” anlamına gelir. Destanda bir Arap Ÿsavaşçısı anlatılır.

Gerçek adı Abdullah'tır. Ÿ8.yüzyılda Emeviler'in Hıristiyanlarla yaptığı savaş-Ÿlardaki kahramanlıkları dile getirilir.

Türkler İslamiyet'i kabul ettikten sonra Battal Gazi Türk-Ÿleştirilmiştir.

Seyyid Battal Gazi adıyla Müslümanlığı yaymak için Ÿyaptığı kahramanlıklar anlatılmıştır.

Danişment Gazi Destanı (Danişmentname)

Battal Gazi Destanı'nın devamı kabul edilir. ŸAnadolu'nun fethi ve bu mücadelenin kahramanları an-Ÿlatılır.

Olayların geçtiği yerler ve kahramanlar gerçeklerle pa-Ÿralellik gösterdiği için tarihi bir kaynak olarak kabul edil-

miştir.

Köroğlu Destanı

Destanın kahramanı Köroğlu'nun (Ruşen Ali) ve baba-Ÿsı Koca Yusuf'un (seyis) Bolu Beyi'nin yaptığı zulüm-

leri engellemek için ortaya koyduğu kahramanlıklar an-

latılır.

Köroğlu, Bolu Beyi tarafından gözlerine mil çekilerek Ÿkör edilen babasının intikamını almak için dağlara çıkar.

Halk inancına göre: “Silah icat edildi mertlik bozul-Ÿdu.” diyerek kırklara karışmıştır.

İSLAMİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI Edebiyat Konu Anlatımı


49

Önemli Notlarım

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................


HALK EDEBİYATIBölüm 6


Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

HALK EDEBİYATI

Halkın içinde gelişen ve İslamiyet'ten Önceki Türk Ede-Ÿbiyatı'nın devamı olan sözlü edebiyat geleneğidir.

Ortaya konan ürünlerde dil, biçim ve konu bakımından Ÿhalk kültürüne bağlılık görülür.

Dil sadedir, halk arasında konuşulan dildir.ŸŞiirlerde deyimlere ve halk söyleyişlerine yer verilmiştir.ŸŞiirler, saz şairi (ozan) ya da âşık denen kişiler tarafın-Ÿdan saz eşliğinde söylenmiştir.

Şiir birimi genellikle dörtlüktür.ŸGenellikle hece ölçüsü kullanılmakla beraber aruz öl-Ÿçüsü de kullanılmıştır.

Hece ölçüsünün 7, 8 ve 11'li kalıpları kullanılmıştır.ŸŞiirlerde başlık yoktur, türleri veya biçimlerine göre ad-Ÿlandırılır.

Şiirlerde genellikle yarım uyak ve redif kullanılmıştır.ŸŞiirlerde az da olsa söz sanatlarına ve kalıplaşmış ifade-Ÿlere yer verilmiştir.

Gerçek yaşama ve doğaya dayalı somut bir şiir anlayışı Ÿvardır.

Halk şairleri mahlaslarını son dörtlükte kullanır. Âşıklar Ÿdilinde bunun adı tapşırmadır.

Aşk, tabiat, ayrılık, hasret, ölüm, yiğitlik, toplum, din Ÿişlenen konulardır.

Âşık ve tekke şiirlerinde şairin mahlası yer alır.ŸDaha çok, şiir gelişmiş, düzyazı örnekleri pek yoktur.ŸSanatçılar şiirlerini “cönk” denen defterlerde toplardı.Ÿ

Halk edebiyatı ürünlerini üç bölümde inceleyebiliriz:

Anonim Halk Edebiyatı

Âşık Edebiyatı

Tekke ve Tasavvuf Edebiyatı

ANONİM HALK EDEBİYATI

Söyleyeni bilinmeyen, halkın ortak malı sayılan ürünler-Ÿden oluşan edebiyattır.

Bu eserlerin ilk söyleyeni vardır fakat zamanla unutul-Ÿmuştur.

Sözlü edebiyat geleneğine dayalıdır.ŸŞiirler halkın konuştuğu açık, anlaşılır bir dille yazılmış-Ÿtır.

Şiirler dörtlükler halinde ve hece ölçüsüyle oluşturul-Ÿmuştur.

Bu ürünlerde ölüm, aşk, hasret, ayrılık, yiğitlik gibi konu- Ÿlar işlenmiştir.

ANONİM HALK EDEBİYATI NAZIM BİÇİMLERİ

MANİ

Halk edebiyatının en küçük nazım biçimidir.ŸTek dörtlükten oluşur.Ÿ7'Ii hece ölçüsü ile söylenir.ŸUyak düzeni “aaxa” şeklindedir.Ÿİlk dizeler doldurma amaçlıdır, anlatılmak istenen son Ÿiki dizede yer alır.

Aşk, sevgi, doğa güzellikleri, ayrılık, özlem gibi konular Ÿdile getirilmektedir.

Mani çeşitleri şunlardır.

Düz Mani

7'li hece ölçüsüyle yazılan ve dört dizeden oluşan maniler-

dir.

Kahve yemenden gelir

Bülbül çimenden gelir

Ak topuk beyaz gerdan

Her gün hamamdan gelir

Kesik Mani

İlk dizesi 7 heceden az olan manilerdir. Bu manilerde uyak

cinaslı ise bunlara “cinaslı mani” de denir.

Yara sızlar

Ok değmiş yara sızlar

Yaralının halinden

Ne bilsin yarasızlar

HALK EDEBİYATI Edebiyat Konu Anlatımı


55

Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

ÂŞIK EDEBİYATI SANATÇILARI

KÖROĞLU (16. YÜZYIL)

16. yüzyılda yaşadığı sanılan halk şairidir. ŸGerçek adı Ruşen Ali olan şair, Bolu Bey'i tarafından Ÿbabasının gözlerine mil çekildiği için Köroğlu diye anıl-

mıştır.

Bolu Beyi'nden babasının öcünü almak için dağa çıkıp Ÿeşkıya olmuş, yiğitlik ve kahramanlık sembolüdür.

Âşıkların piri sayılmaktadır.ŸKöroğlu koçaklama tarzındaki şiirleri ile tanınmıştır.ŸAşk, doğa ve ölüm konularını dile getirdiği şiirleri de var-Ÿdır.

Tasavvuftan ve divan şiirinden etkilenmemiştir.Ÿ“Tüfek icat edildi, mertlik bozuldu.” sözüyle bilinir.Ÿ

ÂŞIK ÖMER (17.YÜZYIL)

Konya doğumlu olduğu sanılan sanatçının doğum ve Ÿölüm tarihi bilinmemektedir.

“Üstat” diye anılan Âşık Ömer medrese eğitimi de al-Ÿmıştır.

Hecenin yanı sıra aruzla da yazmıştır.ŸŞiirlerinde divan edebiyatının etkisi görülür.Ÿ“Âşık Ömer Divanı” adıyla divan tertip etmiştir.Ÿ“Adli” mahlasını kullanmıştır.ŸÂşık Ömer'in asıl gücü aşk şiirlerindedir.ŸSemailerinde, içli duygularını çok güzel dile getirmiştir.ŸAz da olsa tasavvufi ögelere yer vermiştir.Ÿ105 şairden bahseden “Şairname”si önemlidir.ŸDivan şiirinin âşıklar arasında yayılmasına öncülük et-Ÿmiştir.

ERCİŞLİ EMRAH (17.YÜZYIL)

Hayatı ile ilgili kesin bilgiler yoktur.ŸAşk, yurt ve doğa sevgisi gibi konular işlemiştir.ŸKendi hayatını anlattığı “Emrah ile Selvihan” hikâye- Ÿsiyle bilinmektedir.

Divan şiirinden etkilenmemiştir.ŸDini konular işlememiştir.ŸSade bir dil ve hece ölçüsü kullanmıştır.Ÿ

KARACAOĞLAN (17.YÜZYIL)

16. yüzyılın sonları ile 17. yüzyılın başlarında yaşadığı Ÿsanılmaktadır.

Toroslu Türkmenler (Çukurova) arasında yaşamıştır.ŸÂşık edebiyatının en büyük şairi sayılır.ŸÂşık edebiyatının en lirik şairidir.ŸAşk, ayrılık, gurbet ve doğa temalarını işlemiştir.ŸDönemin siyasi, sosyal konularına da yer vermiştir.ŸDili sade ve duru bir Türkçedir.ŸŞiirlerinde, tasavvufa ve dini konulara yer vermemiştir.ŸŞiirlerini genellikle doğaçlama söylemiştir.ŸGezdiği yerlerde gördüğü her güzele aşık olan sanatçı Ÿşiirlerinde sevgililerinin isimlerini ilk kez söyleyen şair-

dir.

Edebiyatımızda en çok semai, güzelleme ve varsağı Ÿyazan şairdir.

Varsağı'nın kurucusu kabul edilir.Ÿ“Nemçe Destanı” adıyla epik şiirleri vardır.ŸDivan şiirinden etkilenmemiş, halk şiirinin şekil ve söyle-Ÿyiş özelliklerine bağlı kalmıştır.

GEVHERİ (17. YÜZYIL)

Gerçek adı Mustafa olup Kırım'da doğmuş, medrese Ÿeğitimi almış, divan kâtipliği yapmıştır.

Divan şairleri tarafından bilinen, örnek alınan bir şairdir.ŸToplumsal olaylarla ilgilenmemiş, şiirlerinde aşk ve do-Ÿğa güzelliklerini işlemiştir.

Hem hece hem de aruz ölçüsünü kullanmıştır.ŸHalk şairleri arasında en çok şiir yazan sanatçıdır.ŸTasavvuftan pek etkilenmemiştir.ŸŞiirlerinde birçok makam kullanmıştır.Ÿ“Gevheri makamı” diye müzik makamı da vardır.Ÿ

KAYIKÇI KUL MUSTAFA (17.YÜZYIL)

Yeniçeri ocağında yetişmiş asker şairlerdendir.ŸSade bir halk diliyle destanlar, koşmalar yazmıştır.ŸBektaşi geleneğine bağlı tasavvufi şiirleri de vardır.ŸŞiirlerini hece ölçüsüyle yazmış, divan şiirinden etki-Ÿlenmemiştir.

En ünlü şiiri “Genç Osman Destanı” dır.Ÿ

HALK EDEBİYATI Edebiyat Konu Anlatımı


61

Önemli Notlarım

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................


DİVAN EDEBİYATIBölüm 7


Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

DİVAN EDEBİYATI

İslamiyet'in etkisiyle oluşan bir edebiyat dönemidir.ŸArap ve Fars edebiyatının etkisi altında gelişmiştir.Ÿ“Yüksek Zümre edebiyatı, Klasik Türk edebiyatı, Ha-Ÿvas edebiyatı” gibi adlarla da anılır.

Şairler şiirlerini “divan” denen eserlerde topladıkları Ÿiçin “Divan edebiyatı” daha çok kullanılmıştır.

Kuran-ı Kerim, hadisler, evliya menkıbeleri, tasavvuf, ŸŞehname, musiki gibi kaynaklardan beslenmiştir.

Şiirlerde aruz ölçüsü kullanılmıştır.ŸHem beyit, hem dörtlük şiir birimi kullanılmıştır.ŸKafiye kulak için değil, göz içindir.ŸGenellikle tam ve zengin uyak kullanılmıştır.ŸArapça, Farsça sözcük ve tamlamalarla oluşturulan ağır Ÿbir dil kullanılmıştır.

“Sanat için sanat” anlayışı benimsenmiştir.ŸEdebi sanatlara ağırlık verilmiş, süslü ve sanatlı bir söy-Ÿleyiş önem kazanmıştır.

Anlamdan çok, söyleyiş güzelliğine önem verilmiştir.ŸKonu bütünlüğü olmadığı için şiirlerde başlık kullanılma-Ÿmıştır.

Şiirler, redifiyle ya da türünün adıyla anılmıştır.ŸBütün güzelliğine değil, parça güzelliğine önem veril-Ÿmiştir.

Şiirlerde aşk, kadın, şarap, ölüm, tabiat, yergi, övgü din Ÿve tasavvuf gibi konular işlenmiştir.

Şiirler, gerçek yaşamdan kopuktur; şairler günlük ya-Ÿşamla pek ilgilenmemişler.

Divan edebiyatı insanın iç dünyasına yönelik, soyut bir Ÿedebiyattır.

Şairler, şiirlerde, mazmun denen, kalıplaşmış sözler Ÿkullanmışlardır.

Kullanılan bazı mazmunlar şunlardır: diş için inci; yüz Ÿiçin ay, güneş; kaş için yay; boy için servi kullanılmıştı.

Şairler, şiirlerde mahlas denen takma ad kullanmışlar.Ÿ

DİVAN EDEBİYATI NAZIM BİÇİMLERİ

ŞİİR BİRİMİ BEYİT OLANLAR

GAZEL

Aşk, kadın, şarap konulu şiirlerdir.ŸArap kaynaklı nazım şeklidir.ŸBeyit sayısı 5-15 arasında değişir.Ÿ

Uyak düzeni aa, ba, ca, da, … şeklindedir.ŸAruzun her kalıbıyla yazılabilir.Ÿİlk beytine matla, son beytine makta denir.Ÿİkinci beytine hüsn-i matla denirŸEn güzel beytine beytü'l gazel ya da şah beyit denir.ŸSon beyitte şairin mahlası yer alır, buna mahlashane Ÿdenir.

Beyitleri arasında konu birliği şartı aranmaz.ŸGazelin bütün beyitlerinde aynı konu işleniyorsa buna Ÿyek-ahenk gazel denir.

Bütün beyitleri aynı söyleyiş güzelliğine sahip olan ga-Ÿzellere yek-âvâz gazel denir.

Gazelleriyle meşhur sanatçılar “Baki” ve “Fuzuli”dir.Ÿ

Konularına göre gazeller şu şekildedir:

Âşıkane Gazel: Aşka ilişkin duyguların dile getirildiği Ÿgazellerdir. Âşıkane gazelleriyle bilinen sanatçı Fuzuli-

'dir.

Rindane Gazel: İçki, yaşamı boş verme, yaşamdan Ÿzevk alma gibi konularda yazılan gazellerdir.

Rindane gazelleriyle bilinen sanatçı Baki'dir. ŸŞuhane Gazel: Kadınları ve ten zevklerini konu edinen Ÿgazellerdir.

Şuhane gazelleriyle bilinen sanatçı Nedim'dir. ŸHâkimane (Hikemi) Gazel: Öğretici nitelikli gazellerdir. ŸHikemi gazelleriyle bilinen sanatçı Nabi'dir.

GAZEL / FUZULİ

Beni candan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı

Felekler yandı âhımdan murâdım şem'i yanmaz mı

Kamu bîmârına cânân deva-yı derd eder ihsan

Niçün kılmaz bana derman beni bîmar sanmaz mı

Gâmım pinhan tutardım ben dedîler yâre kıl rûşen

Desem ol bî-vefâ bilmen inanır mı inanmaz mı

Gûl-i ruhsârına karşu gözümden kanlu akar su

Habîbim fasl-ı güldür bu akar sular bulanmaz mı

Değildim ben sana mâil sen ettin aklımı zâil

Bana ta'n eyleyen gâfil seni görgeç utanmaz mı

Fuzûlî rind-i şeydâdır hemîşe halka rüsvâdır

Sorun kim bu ne sevdâdır bu sevdâdan usanmaz mı

DİVAN EDEBİYATI Edebiyat Konu Anlatımı


69

Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

DİVAN EDEBİYATININ ŞİİR ALANINDAKİ

TEMSİLCİLERİ

13.YÜZYIL: Hoca Dehhani, Şeyyad Hamza, Ahmet Fakih,

Mevlana, Sultan Veled

HOCA DEHHANİ (13.YÜZYIL)

13. yüzyılda yaşadığı tahmin edilmektedir.ŸDivan edebiyatının kurucusu sayılır.ŸAnadolu coğrafyasında din dışı konularda Türkçe şiirler Ÿyazan ilk şairdir.

20.000 beyitlik Selçuklu Şehnamesi yazdığı bilinmek-Ÿtedir.

Tasavvufla pek ilgilenmemiş, aşk ve şarap konusunu iş-Ÿlemiştir.

SULTAN VELED (13.YÜZYIL)

Mevlana'nın büyük oğludur. ŸMevlevilik tarikatını sistemleştirmiş, şiirlerinde Anadolu Ÿinsanını aydınlatmayı amaçlamıştır.

Şiirlerinin çoğunu Farsça yazmış fakat Türkçe şiirler de Ÿyazmıştır.

Şiirleri genelde öğretici niteliktedir.ŸEserleri: Divan-ı Sultan Veled, İbtidaname, Rebab-Ÿname, İntihaname, Maarif

AHMED FAKİH (13.YÜZYIL)

13. yüzyılın ilk yarısında yaşadığı tahmin edilen tasav-Ÿvufi şairdir.

Mevlana'nın babasından fıkıh dersleri almıştır.ŸHorasan'dan Anadolu'ya göç eden erenlerden olduğu Ÿkabul edilir.

Çarhname: Kaside biçiminde yazılmış dini-ahlaki bir Ÿeserdir.

100 beyitten oluşur. ŸAnadolu Türkçesinin ilk ürünlerindendir.ŸKitab-u Evsafı Mesacidi'ş Şerife: Mesnevi biçiminde Ÿyazılmıştır. Mekke, Medine ve Kudüs anlatılmaktadır.

MEVLANA CELALEDDİN RUMİ (13.YÜZYIL)

1207 yılında Horosan'ın Belh şehrinde doğmuş fakat ŸKonya'da yaşamıştır.

Ünlü bir Türk mutasavvıfıdır. ŸMevlana'nın tasavvufa yönelmesinde Şems-i Tebriz-Ÿi'nin etkisi olmuştur.

Öldüğü geceyi bir düğün gecesi olarak kabul etmiş, bu Ÿkavuşma gecesine “Şeb-i Arus” demiştir.

Mevlana'ya göre kâinatın temeli, insanı olgunlaştıracak Ÿve Allah'a yaklaştıracak şey sevgidir.

Bu gibi düşüncelerinden dolayı UNESCO 2007 yılını Ÿ“Mevlana Yılı” olarak kabul etmiştir.

Birçok dil bilmesine rağmen eserlerini FarsçaŸ yazmıştır.

“Şems, Hamuş, Rumi” mahlaslarını kullanmıştır.Ÿ“Hamdım, piştim, yandım” sözleriyle yaşamını özet-Ÿlemiştir.

Divan-ı Kebir: Gazel, kaside, müstezat ve rubailerin-Ÿden oluşur. Az sayıda Türkçe, Rumca şiirler de yer alır.

Mesnevi: En ünlü eseridir. ŸManzum hikâyelerle dini ve tasavvufi öğütler yer almak-Ÿtadır. Mesnevi şeklinde yazılmıştır.

Fihi Mafih: “Ne varsa içindedir.” anlamına gelir. Dini ve Ÿtasavvufi sohbetleri yer alır. Oğlu derlemiştir.

Mektubat: Selçuklu büyüklerine nasihat için veya ken-Ÿdisine sorulan sorulara yanıt vermek amacıyla yazdığı

mektuplar yer almaktadır.

Mecalis-i Seba: Farklı zamanlarda verdiği ünlü yedi Ÿvaazdan oluşan eseridir.

ŞEYYAD HAMZA (13.YÜZYIL)

Hayatı hakkında kesin bilgiler yoktur.Ÿ13.yüzyılda yaşamış olan mutasavvıf şairlerdendir.ŸBir Şeyyad yani duvar ustasıyken Ahi teşkilatında bu-Ÿlunmuş, Anadolu'nun birçok yerini dolaşmıştır.

Hem hece hem de aruz ölçüsüyle şiirler yazmış.ŸŞiirleri ahlaki-didaktik özellikler gösterir.ŸYusuf u Zeliha: Türk edebiyatında ilk aşk mesnevisidir. ŸAnadolu sahasında yazılmış olan ilk Yusuf u Zeliha

mesnevisidir. 1529 beyittir. Kuran-ı Kerim'deki Yusuf ile

Züleyha kıssasına dayanmaktadır.

DİVAN EDEBİYATI Edebiyat Konu Anlatımı


74

Önemli Notlarım

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................


EDEBİYAT AKIMLARIBölüm 8


Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

EDEBİYAT AKIMLARI

Sanatta belirli düşünüş, duyuş ve anlayış sistemine Ÿakım denir.

Edebi akımlar belli bir dönemde aynı sanat anlayışını Ÿtaşıyan sanatçıların bir araya gelmesiyle oluşur.

Edebiyat akımlarının oluşmasında bilimsel ve teknolojik Ÿyenilikler, toplumsal değişmeler ve gelişmeler, bireysel

özelliklerdeki farklılaşmalar etkili olmuştur.

Her sanat akımı çağının ifadesi olmuş, çağın düşünüş, Ÿyaşayış ve estetik değerlerini (zihniyetini) yansıtmıştır.

Sanat akımları sadece edebiyatla ilgili olmayıp mimarî, Ÿheykel, resim, müzik gibi güzel sanatların bütün kollarını

kapsar.

17.yüzyıldan itibaren felsefe ve bilimdeki yenilikler Ÿsanatı etkilemiş, değişen değerler her sanat akımının bir

öncekine tepki ya da bir öncekinin devamı olarak ortaya

çıkmasını sağlamıştır.

KLASİSİZM (KURALCILIK)

17. yüzyılda Fransa'da ortaya çıkmıştır.ŸKurucusu Boileau, “Aklı seviniz, eserleriniz değerini Ÿakıldan alsın.” sözüyle akımın felsefesini oluşturmuş-

tur.

Akıl, sağduyu ve doğaya önem verilir.ŸKonular, Eski Yunan ve Latin kaynaklarından seçilmiş-Ÿtir. Çünkü onlara göre eski mükemmeldir.

Konudan çok konunun işlenişine önem verilmiştir.ŸYapıtlarda değişmez tipler oluşturulmuştur.Ÿİdeal insan yaratma peşindedirler.ŸEser kahramanları seçkin kişilerdir.ŸKahramanlar, ruhsal özellikleriyle de ele alınır.Ÿ“Sanat, sanat içindir.” anlayışı benimsenmiştir.ŸSanatçılar, yapıtlarında kişiliklerini gizlemişler.ŸOnlara göre eser iç dökme yeri değildir.ŸDüş ve duygudan çok mantık ve ölçüye önem verilmiş-Ÿtir.

Tiyatroda üç birlik kuralına (yer, zaman, olay) birliğine Ÿuyulur.

Temsilcileri

Boileau, La Fontaine, Racine, Corneille, Moliere, Fene-

lon, Descartes, Madam De La Fayette, Madam De La Se-

vigne, Bousset, La Bruyere

Şinasi, Ahmet Vefik Paşa, Direktör Ali Bey, Yusuf Kamil

Paşa

HÜMANİZM

İnsancılık ya da insan sevgisi gibi anlamlara gelen Hü-Ÿmanizm, bir düşünce sistemidir.

Tanrı merkezli düşüncenin yerine insan merkezli dü-Ÿşüncenin geçmesi gerektiğini savunur.

Bu düşünce sisteminde insana değer vermek esastır.ŸHümanizme göre insanın kaderi kendi elindedir.ŸHümanist yaklaşım her insanın değerli ve onurlu oldu-Ÿğuna vurgu yapar.

Antik Yunan ve Latin edebiyatları örnek alınmıştır.Ÿİtalyan sanatçı Dante bu düşünce sistemiyle eserlerini Ÿyazmıştır.

ROMANTİZM (COŞUMCULUK)

Fransa'da, 1830'larda klasisizme tepki olarak doğmuş-Ÿtur.

Fransa İhtilali sonrası oluşan özgürlükçü havanın ürü-Ÿnüdür.

Duygu, coşkunluk ve hayal önem kazanır.ŸAkıl, mantık ve sağduyunun yerini duygu almıştır.ŸKonular tarih, ulusal kültür, günlük hayattan alınmıştır.ŸYapıtlarda en çok aşk olmak üzere ölüm, doğa, özgür-Ÿlük, din gibi konulara yer verilmiştir.

Sanatçılar, eserlerinde kişiliğini gizlememiş; olaylar kar-Ÿşısında duygu ve düşüncelerini açıkça dile getirmişler-

dir.

İnsan ruhuna önem verilerek karşıtlıklardan, (ak-kara, Ÿgüzel-çirkin, iyi-kötü...) yararlanılır.

Konular bir yönüyle değil; çirkin, bozuk, gülünç... bütün Ÿyönleriyle ele alınmıştır.

İyiler hep iyi, kötüler hep kötüdür.ŸÜslupta soyluluk aranmaz, günlük konuşma diline yer Ÿverilmiştir.

“Sanat, toplum içindir.” anlayışı benimsenmiştir.ŸTiyatroda, üç birlik kuralı -yer, zaman ve olay - terk edil-Ÿmiş, trajedi ve komediye karşı dram gelişmiştir.

Victor Hugo, “Cromwell” adlı eserinin ön sözünde bu Ÿakımın ilkelerini ortaya koymuş; “Hernani” adlı oyunla

da başarıya ulaşmıştır.

Temsilcileri

Goethe, Schiller, Voltaire, Rousseau, Chateaubriand,

Madame de Stael, Lamartine, Victor Hugo, Aleksandre

Dumas Pere, Alfred de Musset, Alfred de Vigny, Puşkin,

Lord Byron, Shelley

Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Abdülhak Hamit,

Recaizade Mahmut Ekrem (Şiir), Şemsettin Sami

EDEBİYAT AKIMLARI Edebiyat Konu AnlatımıEDEBİYAT AKIMLARI Edebiyat Konu Anlatımı


89

Önemli Notlarım

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................


TANZİMAT EDEBİYATIBölüm 9


Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

TANZİMAT EDEBİYATI

Hazırlık Dönemi (1839-1860) : Tanzimat edebiyatının ha-

zırlık dönemi Tanzimat Fermanı’nın ilânı ile (1839) Şinasi ve

Agâh Efendi'nin Tercüman-ı Ahval gazetesini çıkardığı yıl

olan 1860 yılları arasını kapsar.

I.Dönem Tanzimat Edebiyatı (1860-1877): 1860'ta Tercü-

man-ı Ahval gazetesinin yayımlanmasıyla başlar, 1877'de

II. Abdülhamit'in Meşrutiyet Meclisi'nin çalışmalarını dur-

durmasıyla sona erer.

II. Dönem Tanzimat Edebiyatı (1877-1895): 1877'den 1895

yılına kadar sürer.

HAZIRLIK DÖNEMİ - OLUŞUMU (1839-1860)

Tanzimat sözcüğü “düzenlemeler” anlamına gelmek-Ÿtedir. Tanzimat Edebiyatı bir kültürel, siyasi ve sosyal

hareketin sonucu olarak ortaya çıkmış bir edebi hare-

kettir.

Tanzimat Fermanı (Gülhane Hattı Hümayunu) 3 Ka-Ÿsım 1839'da Reşit Paşa tarafından ilan edilmiş ve

yenileşme çalışmalarının miladı kabul edilmiştir.

Tanzimat edebiyatının hazırlık dönemi Tanzimat Fer-Ÿmanı’nın ilanı ile (1839) Şinasi ve Agâh Efendi'nin Ter-

cüman-ı Ahval gazetesini çıkardığı yıl olan 1860 yılları

arasını kapsar.

Siyasi, edebi ve sosyal alanda Batıya yönelmenin resmi Ÿbir belgesi sayılmıştır.

Eski ile yeni (Divan ile Tanzimat) edebiyat arasındaki Ÿgeçiş dönemidir.

Batı'dan birçok roman, öykü, şiir çevirisi yapılmış, devlet Ÿeliyle ilk defa “Takvim-i Vakayi” ismiyle resmi gazete

çıkarılmıştır.

Encümen-i Şuara (Namık Kemal, Ziya Paşa, Leskof-Ÿçalı Galip, Hersekli Arif, Yenişehirli Avni, …) toplulu-

ğu sanatçıları aralıklarla bir araya gelmiş ve dönemin

edebiyatına katkı sunmuşlardır.

Batıdaki edebi ve bilimsel gelişmeler yakından takip Ÿedilmiş, amaç olarak her yönden Batılı; öz ve ruh ba-

kımından milli bir edebiyat oluşturulmaya çalışılmıştır.

“Tercüme Odası” ve “Encümen-i Daniş” gibi bilimsel Ÿkurumlar bu dönemde edebi anlamda gelişmelere de

katkıda bulunmuştur.

Akif Paşa, Ahmet Cevdet Paşa, Yusuf Kamil Paşa, ŸSadullah Paşa, Münif Paşa, Ethem Pertev Paşa bu

geçiş döneminin önemli kişileridir.

TANZİMAT EDEBİYATINDA TÜRLERDEKİ

GELİŞMELER

ŞİİR

Şiirde divan şiir biçimleri içinde yeni konular (hak, ada-Ÿlet, kanun, medeniyet, eşitlik, hürriyet) işlenmiştir.

Çoğunlukla aruz ölçüsü kullanılmış, hece ölçüsü de de-Ÿnenmiştir.

Şiirlerde konu bütünlüğünün olmasına dikkat edilmiştir.ŸRomantizm akımının etkisinde kalınmıştır.Ÿ

ROMAN

Romanlarda sosyal ve tarihi konular işlenmiş, çevirilere Ÿağırlık verilmiştir.

Yusuf Kâmil Paşa ilk kez Fenelon'dan “Telemak” adlı Ÿromanı Türkçeye çevirmiştir.

Romanlar roman tekniği bakımından kusurlu sayılmış, Ÿuzun tasvirlere ve tesadüflere yer verilmiştir.

Romanların akışına müdahale edilerek okuyucuya bilgi Ÿverilmek istenmiştir.

Genellikle Batılılaşmanın yanlış yorumlanması, kölelik, Ÿcariyelik konuları işlenmiş, kişiler tek taraflı ele alınarak

iyiler ödüllendirilmiş ve kötüler cezalandırılmıştır.

Tanzimat Dönemindeki Roman İlkleri

Edebiyatımızdaki ilk çeviri roman:

Telemak - Yusuf Kâmil Paşa

Edebiyatımızdaki ilk yerli roman:

Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat - Şemsettin Sami

Edebiyatımızdaki ilk edebi roman:

İntibah - Namık Kemal

Edebiyatımızdaki ilk tarihi roman:


Edebiyatımızdaki ilk köy romanı:

Karabibik - Nabizâde Nazım

Edebiyatımızdaki ilk realist roman:

Araba Sevdası - Recâizade Mahmut Ekrem

EDEBİYAT AKIMLARI Edebiyat Konu AnlatımıTANZİMAT EDEBİYATI Edebiyat Konu Anlatımı


95

Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

II. DÖNEM TANZİMAT EDEBİYATI

Sanatçılar, II. Abdülhamit döneminin ağır şartlarından Ÿdolayı “Sanat, sanat içindir.” anlayışına bağlı kalmış-

lardır.

Baskıcı yönetimden dolayı sanatçılar, toplum sorunla-Ÿrından ve siyasetten uzak kalmış, bireysel konuları işle-

mişlerdir.

Yapıtlarda kullanılan dil ağırdır. ŸDivan edebiyatına karşı Batı edebiyatı savunulmuş, ŸBatı edebiyatı örnekleri başarıyla verilmiştir.

Yapıtlarda esir hayatı ve cariyelik realist bakış açısıyla Ÿişlenen konulardır.

Şiirde romantizmden romanda realizmden etkilenmiş-Ÿlerdir.

Şiirin konusu genişlemiş, tiyatro eserleri baskıdan Ÿdolayı okunmak için kaleme alınmıştır.

Sanatçılar şiirde divan şiiri biçimlerinin yanı sıra yeni Ÿbiçimler de denemişlerdir.

Bu dönemde gazetecilik işlevini yitirmiştir.ŸAruz ölçüsü kullanılmış, hece ölçüsü arka plâna atılmış-Ÿtır.

SAMİPAŞAZADE SEZAİ (1860-1936)

Esir ticareti, cariyelik konularını işlediği “Sergüzeşt” Ÿadlı romanıyla tanınmıştır.

Edebiyatımızda “Küçük Şeyler” adlı yapıtı ilk realist Ÿöykü kitabıdır.

Batılı tarzda yazmış olduğu öykülerle dikkat çekmiştir.ŸYapıtlarında realizm akımının etkileri görülür.ŸRoman ve öykülerinde halktan kişileri kendi çevreleri, Ÿdili ve günlük yaşamıyla yansıtmıştır.

Sanat, sanat için anlayışını benimsemiş; tasvirlerinde Ÿağır bir dil kullanmıştır.

Yeğeni İclal'in ölümü üzerine “İclal” adında mensur Ÿmersiyeyi yazmıştır.

Roman ve öykülerinde ruh tahlillerine önem vermiştir. Ÿ Sergüzeşt romanının kahramanları; Dilber, Celal Bey, ŸCevher Ağa’dır.

ESERLERİ

Roman: Sergüzeşt Æ

Tiyatro: ŞirÆ

Öykü: Küçük ŞeylerÆ

RECAİZADE MAHMUT EKREM (1847-1914)

“Üstat Ekrem” olarak anılmış, edebiyatımızdaki ilk re-Ÿalist roman olan “Araba Sevdası” adlı yapıtı kaleme al-

mıştır.

Divan edebiyatına karşı çıkmış, yeni edebiyatı savun-Ÿmuştur.

Muallim Naci ile “Uyak göz için mi, kulak için mi?” tartış-Ÿmasında “Uyak kulak içindir.” anlayışını savunmuş-

tur.

Sanat için sanat anlayışına bağlı kalmıştır.ŸAruz ölçüsünü kullanmış, düz yazılarında şiirlerine göre Ÿdaha sade bir dil kullanmıştır.

Güzel olan her şey şiirin konusu olabilir fikrini savun-Ÿmuştur.

Piraye, Emcet, Nijat adlı çocuklarının ölümünden dola-Ÿyı şiirlerinde hüzün ve elem vardır.

Romanda realizm, şiirde romantizm akımından etkilen-Ÿmiştir.

“Zemzeme” adlı yapıtına karşı Muallim Naci “Dem-Ÿdeme” adlı yapıtında Recaizade Mahmut Ekrem'i eleş-

tirmiştir.

Tevfik Fikret'i “Servetifünun” dergisinin başına geti-Ÿrerek Servetifünun edebiyatının başlamasına katkıda

bulunmuştur.

Araba Sevdası romanının kahramanları; Bihruz Bey, ŸPeriveş’tir.

ESERLERİ

Roman: Araba Sevdası Æ

Şiir: Nijat Ekrem, Nağme-i Seher, Pejmürde, Ya-Æ

digâr-ı Şebab, Nefrin

Tiyatro: Afife Anjelik, Vuslat, Çok Bilen Çok Yanı-Æ

lır, Atala

Öykü: Muhsin Bey, Şemsa, SaimeÆ

Ders Kitabı: Talim-i EdebiyatÆ

Eleştiri: Zemzeme, Takdir-i ElhanÆ

EDEBİYAT AKIMLARI Edebiyat Konu AnlatımıTANZİMAT EDEBİYATI Edebiyat Konu Anlatımı


101

Önemli Notlarım

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................


Servetifünun Edebiyatı

Fecriati Edebiyatı

Bölüm 10


Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

SERVETİFÜNUN EDEBİYATI (1896-1901)

(EDEBİYAT-I CEDİDE)

”“Fenlerin Zenginliği anlamına gelen “Servetifünun” Ÿdergisi etrafında, 1896'da Recaizade Mahmut Ekrem'in

öncülüğünde toplanan sanatçıların oluşturduğu bir ede-

bi topluluktur.

“Servetifünun” dergisi ilkin Ahmet İhsan Tokgöz Ÿtarafından bilim-teknik dergisi olarak çıkartılmış, Recai-

zade Mahmut Ekrem'in derginin başına Tevfik Fikret'i

getirmesiyle birlikte dergi fen ağırlıklı olmaktan çıkıp

edebiyat dergisine dönüşmüştür.

Servetifünun topluluğu, Divan edebiyatına karşı bir Ÿduruş sergilediğinden “Edebiyat-ı Cedide” (yenilikçi

edebiyat) ismiyle de anılmıştır.

Sanatçılar yapıtlarını “Edebiyat-ı Cedide Kütüphane- Ÿsi ” nde yayımlamıştır.

Servetifünuncular baskıcı yönetimden dolayı İstanbul-Ÿ'dan uzaklaşarak Yeni Zelanda'ya gitmeyi düşünmüş

ancak maddi sebeplerle bu gerçekleşmemiştir. Sonra-

ları sanatçılar Hüseyin Cahit Yalçın'ın Manisa'daki kö-

yüne gitmeyi plânlamış ancak bu da gerçekleşmemiştir.

Sanatçılar hapis, sürgün, sansür uygulamalarına maruz Ÿkalmış, II.Abdülhamit döneminin baskıcı koşulları nede-

niyle yapıtlarında aşk, üzüntü, tabiat güzellikleri,

karamsarlık, şahsi hayaller ve melankoli gibi bireysel

konular işlemiştir.

“Sanat sanat içindir.” ilkesi benimsenmiş, sosyal me-Ÿselelerden uzak durulmuştur.

Romanda realizm ve natüralizm, şiirde parnasizm ve Ÿsembolizmin etkisinde kalınmıştır.

Dil oldukça ağır ve süslüdür. Servetifünun topluluğu Ÿbundan dolayı “Salon Edebiyatı” eleştirilerine maruz

kalmıştır.

Arapça, Farsça ve Fransızca birçok sözcük kullanıl-Ÿmıştır.

Ölçü olarak aruz ölçüsü kullanılmış; şiir, düz yazıya yak-Ÿlaştırılarak “Her şeyin şiirin konusu olabileceği” gö-

rüşü savunulmuştur.

“Uyak kulak içindir.” fikri savunulmuştur.ŸBeyit bütünlüğü yerine konu bütünlüğü esas alınmıştır. Ÿ

“Anjambman”Ÿ denilen cümlelerin dize sonunda bitiril-

me şartı kaldırılmış, cümleler sonraki dizelere de taşmış-

tır.

sıkça kul-Ÿ Sone, terzarima, triyole, serbest müstezat

lanılmıştır.

Ÿ Batılı anlamda öykü ve romanda yetkin yapıtlar veril-

miştir.

Ÿ Tiyatro alanında gerileme meydana gelmiştir.

“Ede-Ÿ Hüseyin Cahit Yalçın'ın Fransızcadan çevirdiği

biyat ve Hukuk” adlı makale derginin kapatılmasına

sebep olmuş ve topluluk dağılmıştır.

Tevfik Fikret Ce-Ÿ Bu dönemin en önemli kişileri şiirde ve

nap Şahabettin Halit Ziya Uşaklıgil ; romanda ise ve

Mehmet Rauf'tur.

SERVETİFÜNUN DÖNEMİNDE KULLANILAN ŞİİR

BİÇİMLERİ

SONE

Ÿ İtalyan edebiyatından alınmıştır.

Ÿ İki dörtlük ve iki üçlükten oluşan; toplamda 14 dizeli şiir

biçimidir.

Ÿ abba-abba / ccd-ede şeklinde kafiyelenir.

Tevfik Fikret Cenap Şaha-Ÿ Edebiyatımızda ilk kez ve

bettin tarafından kullanılmıştır.

TRİYOLE

Ÿ On mısralı şiir biçimidir.

Ÿ İki dizelik bir bent ve dört dizelik iki bentten oluşur.

Ÿ ab-aaaa-bbbb şeklinde kafiyelenir.

TERZARİMA

Ÿ İtalyan edebiyatından alınmıştır.

Ÿ Üç dizelik bentlerden oluşur.

Ÿ Bent sayısı sınırsızdır.

Ÿ En sonda tek dize vardır.

Ÿ aba-bcb-cdc……x şeklinde kafiyelenir.

Tevfik FikretŸ Edebiyatımızda ilk kez tarafından kullanıl-

mıştır.

EDEBİYAT AKIMLARI Edebiyat Konu AnlatımıSERVETİFÜNUN EDEBİYATI Edebiyat Konu Anlatımı


105

Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

FECRİÂTİ EDEBİYATI (1909-1912)

Servetifünun dergisinin 1901 yılında kapatılmasından Ÿsonra Servetifünun topluluğu dağılmış, Ahmet Haşim,

Tahsin Nahit, Refik Halit Karay, Şahabettin Süley-

man, Ali Canip Yöntem, Yakup Kadri Karaosmanoğ-

lu, Fuat Köprülü, “geleceğin aydınlığı” anlamına gelen

Fecriati topluluğunu oluşturarak edebiyatımızdaki ilk

bildiriyi yayımlamıştır.

Edebiyatımızda ilk defa bir bildiriyle ortaya çıkan toplu-Ÿluktur. İsim babası Faik Ali Ozansoy’dur.

Bu topluluk Servetifünun'dan farklı bir sanat anlayışı Ÿortaya koyamamış ve kısa zamanda dağılmış ve sanat-

çıların çoğu Milli edebiyat hareketi içinde yer almışlardır.

“Sanat, şahsi ve muhteremdir.” görüşünü ortaya at-Ÿmış ve savunmuşlardır.

Servetifünuncuları yeteri kadar Batı edebiyatı taraftarı Ÿolmamakla suçlamışlardır.

Batı'daki edebiyat topluluklarından daha fazla yaralan-Ÿmayı amaçlamışlardır.

Fransız sembolistlerinden etkilenmişlerdir.Ÿ“Edebiyat ciddi bir iştir ve halka anlatılmalıdır.” fikri-Ÿni savunmuş, yurdun sanata ve bilime ihtiyacı olduğunu,

edebiyatın önemini anlatmak gerektiğini her yerde dile

getirmişlerdir.

Amaçlarını edebiyata ve sanata hizmet olarak açıkla-Ÿmışlardır. Türk edebiyatının Batı'ya daha da yakınlaştı-

rılması gerektiğini ifade etmişlerdir.

Aşk ve doğa konusunu işlemiş, gerçeklerden uzak doğa Ÿtasvirleri yapmışlardır.

Şiirde aruz ölçüsünü kullanmış, Arapça, Farsça sözcük Ÿve tamlamalarla yüklü ağır, sanatlı ve süslü bir dil kullan-

mışlardır.

Serbest müstezadı kullanmış, sis, gölge, yalnızlık, me-Ÿlankoli, akşam gibi bireysel konuları şiirlerinde işle-

mişlerdir.

Kulak için kafiye görüşünü benimsemişlerdir.ŸAhmet Haşim dışındaki sanatçılar topluluk dağıldıktan Ÿsonra Milli edebiyat anlayışı içinde yer almıştır.

AHMET HAŞİM (1883 - 1933)

Fecriâti topluluğunun en önemli şairi kabul edilmiş, Ÿ“Akşam Şairi” olarak tanınmıştır.

Fecriâti topluluğu dağıldıktan sonra da sanat çizgisini Ÿdeğiştirmemiştir.

Edebiyatımızda sembolizmin en önemli temsilcisidir.ŸAhmet Haşim'e göre şiir, duyulmak, hissedilmek için ya-Ÿzılmalıdır.

Şiirde anlam kapalılığını savunmuş ve bunu şiirlerinde Ÿbaşarıyla uygulamıştır.

Şairin içinde bulunduğu hayattan uzaklaşıp hayali bir Ÿâleme sığınma arzusu şiirlerinde hissedilir.

Şiirlerinde kullanılan dil çok ağır; düz yazılarında sade-Ÿdir.

Şiir anlayışını, “Şiirde mana aramak bir bülbülü eti Ÿiçin öldürmeye benzer.” sözleriyle açıklamıştır.

Bütün şiirlerinde aruz ölçüsünü kullanmış, hece ölçüsü-Ÿne “köylü ölçüsü” yakıştırmasında bulunmuştur.

“Şiir Hakkında Bazı Mülahazalar” adlı makalesinde Ÿbir anlamda öz saf şiirinin ilkelerini ortaya koymuştur.

Şiirlerinde melankoli ve karamsarlığın olması kendisini Ÿçirkin olarak görmesine bağlanmıştır.

Şiirlerinde akşam, kızıllık, gece, gün batımı, mehtap Ÿifadelerini sıkça kullanmıştır.

“Merdiven”, “Bir Günün Sonunda Arzu”, “O Belde”, Ÿ“Yollar” en çok bilinen şiirleridir.

ESERLERİ

Şiir: Piyâle, Göl SaatleriÆ

Deneme, Fıkra, Makale: Bize Göre, Gurabahane-i Æ

Laklakan

Gezi Yazısı: Frankfurt SeyahatnamesiÆ

EDEBİYAT AKIMLARI Edebiyat Konu AnlatımıSERVETİFÜNUN EDEBİYATI Edebiyat Konu Anlatımı


110

Önemli Notlarım

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................


MİLLİ EDEBİYATBölüm 11


Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

MİLLÎ EDEBİYAT (1911-1923)

1911 yılında Selanik'te, “Genç Kalemler” dergisinin Ÿyazarları olan Ömer Seyfettin, Ali Canip Yöntem, Ziya

Gökalp tarafından başlatılan bir edebi anlayıştır.

Ömer Seyfettin'in “Genç Kalemler” dergisinde kaleme Ÿaldığı “Yeni Lisan” makalesiyle “Milli Edebiyat” döne-

mi başlamıştır.

Ulusal bir dil ve edebiyatın oluşturulmasının gerekliliği Ÿdile getirilmiş, Türkçenin sadeleştirilmesi meselesi ilk

kez bir dava olarak ele alınmıştır.

Dilin yabancı dillerin etkisinden kurtarılması ve yazı Ÿdilinin konuşma diline yaklaştırılması gerektiği düşünce-

si ortaya konulmuştur.

Osmanlı Devleti'nin “hasta adam” pozisyonundan sıyrıl-Ÿması için sosyal ve edebi alanda İslamcılık, Osmanlıcı-

lık, Türkçülük gibi fikirler ortaya atılmış, akımlar içinde

yükselen değer olan Türkçülük akımı Milli edebiyatçılar

tarafından benimsenmiştir.

Dilde sadeleşme düşüncesi yapıtlarda uygulanabil-Ÿmiştir.

Türk dili, yabancı dillerin etkisinden kurtarılmaya çalışıl-Ÿmış, Türkçe karşılıkları olan Arapça, Farsça sözcük ve

tamlamaların kullanılmasına karşı çıkılmıştır.

Yazı dilinde İstanbul Türkçesi esas alınmış; sanatlı ve Ÿözentili söyleyişten uzak durulmuştur.

Yapıtlarda Anadolu hayatı yansıtılmış, millilik başlıca Ÿöge olmuştur.

Asıl şiirimizin Halk şiiri, milli ölçümüzün hece ölçüsü Ÿolduğu savunulmuştur.

Edebiyat toplumun hizmetine sunulmuş, yerli konular Ÿsıkça işlenmiştir.

Genç Kalemler, Türk Ocağı Derneği, Halka Doğru, ŸYeni Mecmua, Dergâh gibi dergi ve derneklerde milli-

yetçilik fikri aşılanmıştır.

Roman ve öyküde realizm akımının etkileri görülür.Ÿİstanbul dışında Anadolu insanının dert ve sıkıntıları iş-Ÿlenmiştir.

Öyküde Maupassant tarzı benimsenmiştir.ŸŞiirde nazım biçimi olarak koşma ve sone tercih edilmiş-Ÿtir.

Yarım ve tam uyak kullanılmış, konu olarak yurtsever-Ÿlik, kahramanlık, doğa işlenmiştir.

Türk mitolojisi ve motiflerinin yanı sıra didaktik ögeler Ÿkullanılmıştır.

ÖMER SEYFETTİN (1884 -1920)

“Yeni Lisan” makalesini “Genç Kalemler” dergisinde Ÿkaleme almış ve bu hareketin öncülerinden olmuştur.

Türk öykücülüğünün en önemli yazarlarındandır.Ÿ“Maupassant” (olay) tarzı öykücülüğün edebiyatımız-Ÿdaki en önemli temsilcisidir.

Sanat toplum için anlayışını benimsemiş, söz sanatları-Ÿna başvurmamıştır.

Öykülerinde menkıbe, masal, efsane gibi türlerden ya-Ÿrarlanmıştır.

Yapıtlarında sosyal hayatta aksayan yönleri anlatması-Ÿnın yanı sıra milli bilinci güçlendirmek için çalışmıştır.

Çocukluk anıları ve kahramanlık, öykülerinde işlediği Ÿkonulardır.

Milliyetçilik fikrinin hararetli savunucularından olmuş, ŸAnadolu insanının hayat şartlarını öykülerine taşımıştır.

Realizm akımından etkilenmiştir.ŸMilli kimlik üzerine yoğunlaştığı “Kızılelma Neresi” adlı Ÿöyküsü önemlidir.

ESERLERİ

Öykü: İlk Düşen Ak, Yüksek Ökçeler, Bomba, Æ

Gizli Mabet, Bahar ve Kelebekler, Beyaz Lale,

Nakarat, Hürriyet Bayrakları, İlk Namaz, Primo

Türk Çocuğu, Dalga, Nokta, Kızılelma Neresi,

Pembe İncili Kaftan, And, Başını Vermeyen Şe-

hit, Diyet, Kaşağı, Nadan, Eshab-ı Kehfimiz, Ha-

rem, Asilzadeler

Roman (Uzun Öykü): Efruz Bey, Yalnız EfeÆ

Mensur Şiir: Çizgili Kağıt, Neşide-i GaramÆ

Şiir: Lane-i GaramÆ

EDEBİYAT AKIMLARI Edebiyat Konu AnlatımıMİLLÎ EDEBİYAT Edebiyat Konu Anlatımı


113

Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU (1889-1974)

İlkin Fecriati topluluğunda bulunmuş, bireysel konuları Ÿişlemiştir.

İlk yapıtlarını mistik bir anlayışla kaleme almış, sonra-Ÿları yurt gerçeklerini ve milli duyguları işlemiştir.

Romanlarıyla tanınmış, yapıtlarında güçlü bir gözlemle Ÿyaşadığı toplumu anlatmıştır.

Yapıtlarında köylü-aydın çatışmasını anlatmış, Tanzi-Ÿmat'la Cumhuriyet arasındaki toplumsal değişimleri

yansıtmıştır.

Nehir (Irmak) roman tarzını benimsemiştir.ŸÖykülerinde olay öykücülüğünü esas almıştır.ŸDoğu-Batı, eski-yeni çatışmasını realist bir anlayışla Ÿaktarmış, Milli Mücadele Dönemi’nde Anadolu'nun du-

rumu ve sosyal olayların halk üzerindeki etkisini yapıtla-

rında işlemiştir.

“Yaban” romanı ilk tezli roman kabul edilmiştir.Ÿ “Kadro” dergisinin kurucularındandır.Ÿ“Panorama l” romanında devrimleri;Ÿ“Panorama ll” romanında toplum ve kültür yaşamını,Ÿ“Kiralık Konak” (Kahramanlar: Seniha, Naim Efendi, ŸCemil, Hakkı Celis) romanında, Batılılaşmanın üç

kuşakta meydana getirdiği değişimi;

“Hep O Şarkı” (Kahramanlar: Münire) romanında ŸAbdülaziz devrini;

“Nur Baba” (Kahramanlar: Ziba Hanım, Nigar Hanım, ŸSüheyla, Nur Baba) romanında tekke ve zaviyeleri;

“Bir Sürgün” romanında Paris'e kaçan Jön Türkleri;Ÿ“Hüküm Gecesinde” (Kahramanlar: Ahmet Kerim, ŸAhmet Samim, Samiye) romanında parti kavgalarını;

“Sodom ve Gomore” (Kahramanlar: Sami Bey, Ley-Ÿla) romanında, İstanbul'un işgali ve yozlaşan toplumu;

“Yaban” (Kahramanlar: Ahmet Celal, Emine) roma-Ÿnında, Kurtuluş Savaşı döneminde köylü-aydın çatış-

masını;

“Ankara” (Kahramanlar: Selma Hanım, Nazif Bey, ŸBinbaşı Hakkı Bey) romanında Ankara'yı ele almıştır.

ESERLERİ

Öykü: Rahmet, Bir Serencam, Rahmet, Milli Sa-Æ

vaş Hikâyeleri

Mensur Şiir: Erenlerin Bağından, Okun UcundanÆ

Anı: Vatan Yolunda, Zoraki Diplomat, Politikada Æ

Kırk Beş Yıl, Gençlik ve Edebiyat Hatıraları

Oyun: Nirvana, Veda, Sağanak, MağaraÆ

HALİDE EDİP ADIVAR (1884-1964)

İlk dönemlerinde “manda ve himayeciliği” savunmuş Ÿsonradan Milli edebiyat anlayışını benimsemiştir.

İngiliz edebiyatının etkisinde kaldığı dönemlerde yapıt-Ÿlarında aşk ve kadın psikolojisi üzerinde durmuştur.

Türkçülük akımını benimsedikten sonra, romanlarında ŸKurtuluş Savaşı, Doğu-Batı, eski-yeni çatışmasını

işlemiştir.

Yapıtlarındaki kişiler, genellikle üstün özelliklere sahip Ÿkadınlardır.

Realizm akımından etkilenmiş, güçlü bir gözlem Ÿyeteneğiyle yapıtlarını kaleme almıştır.

Milli Mücadele Döneminde halkı coşturduğu “Sultan ŸAhmet Mitingi”yle tanınmıştır.

II.Abdülhamit Dönemi’nin farklı toplum kesimleri, Do-Ÿğu’nun karşısında Batı’nın durumunu anlatır.

“Sinekli Bakkal” romanı “Soytarı ve Kızı” adıyla İngi-Ÿlizce yayımlanmış, sonradan “Sinekli Bakkal” ismiyle

yayımlanmıştır. Romanın kahramanları; Kız Tevfik,

Emine, Rabia’dır.

“Ateşten Gömlek “Vurun Kahpeye” romanlarında ŸKurtuluş Savaşı yıllarını anlatmıştır.

“Tatarcık” romanında, imparatorluktan cumhuriyet Ÿdevrine geçişi işlemiştir.

“Handan” ve “Seviyye Talip” romanlarında aşk konu-Ÿsunu işlemiştir.

“Yeni Turan” romanında, yeni bir Türkiye'yi işlemiştir.Ÿ“Ateşten Gömlek” romanının kahramanları; Ayşe, Pe-Ÿyami, Binbaşı İhsan’dır.

“Vurun Kahpeye” romanının kahramanları; Aliye, Uzun ŸHüseyin, Tosun Bey’dir.

“Tatarcık” romanının kahramanları; Lale, Recep’tir.Ÿ“Handan” romanının kahramanları; Refik Cemal, ŸNeriman’dır.

ESERLERİ

Roman: Zeyno'nun Oğlu, Yolpalas Cinayeti, Æ

Sonsuz Panayır, Döner Ayna, Hayat Parçaları

Öykü: Dağa Çıkan Kurt, Harap Mabetler, İz-Æ

mir'den Bursa'ya, Kubbede Kalan Hoş Seda

Tiyatro: Kenan Çobanları, Maske ve RuhÆ

Anı: Türk'ün Ateşle İmtihanı, Mor Salkımlı EvÆ

İnceleme: İngiliz Edebiyatı TarihiÆ

EDEBİYAT AKIMLARI Edebiyat Konu AnlatımıMİLLÎ EDEBİYAT Edebiyat Konu Anlatımı


115

Önemli Notlarım

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................


CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATIBölüm 12


Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI (1923 - ...)

Edebiyatın her türünde başarılı örnekler verilmiştir.ŸYazı diliyle konuşma dili arasındaki farklılık ortadan Ÿkalkmış, aruz ölçüsünün yerini hece ölçüsü ve serbest

ölçü almıştır.

Yerli ve milli bir edebi anlayış benimsenmiştir.ŸŞiir, roman, öykü, tiyatro ve öğretici metin türlerinde Ÿönemli gelişmeler meydana gelmiştir.

Toplumcu anlayışla eserler kaleme alınmaya başlan-Ÿmış, gerçeklik eserlerde önemli bir yer edinmiştir.

Bireyselliğin yanı sıra toplumun ulus bilinci kazanması Ÿamaçlanmıştır.

Batıdaki edebi gelişmeler takip edilmiştir.ŸMemleket edebiyatı anlayışıyla Batı eserleri Türkçenin Ÿgücüyle birleştirilerek başarılı örnekler verilmiştir.

Anadolu halkı, yurt ve ulus sevgisi, millî mücadele, Ata-Ÿtürk ve devrimleri sıkça işlenen konulardır.

Sezgicilik, varoluşçuluk ve gerçeküstücülük gibi akımlar Ÿetkisini daha çok göstermeye başlamıştır.

Batı dünyasında ortaya çıkan bireyin bunalımını esas Ÿalan edebi hareketlerden yararlanılmış; psikoloji ve

psikiyatri alanında yapılan bilimsel çalışmalardan yarar-

lanılmıştır.

Şairler 1980'den sonra bireysel konulara yönelmişlerdir.Ÿ

MİLLÎ EDEBİYAT ZEVK VE ANLAYIŞINI

SÜRDÜREN ŞİİR ANLAYIŞI

Ziya Gökalp ve Ömer Seyfettin'in dil anlayışları bu Ÿşairler topluluğunda etkisini göstermiştir. Kurtuluş Sa-

vaşı'nın etkilerinin sürdüğü dönemde ortaya çıkan bir

şiir anlayışıdır.

Milli edebiyatın etkisi hâkimdir.ŸSanatçılar dünyadaki milliyetçilik akımından etkilen-Ÿmişlerdir.

Memleket edebiyatı felsefesiyle şiirler yazılmış, Ÿmilliyetçilik düşüncesi aşılanmaya çalışılmıştır.

Sanat, toplum için görüşü hâkimdir.ŸAnadolu sevgisi, yurt güzellikleri ve sıradan insan-Ÿlar şiirlerin başlıca konularıdır.

Sanatçılar şiirlerini “Kültür Haftası”, “Çınar”, “Hisar” Ÿgibi dergilerde yayımlamışlardır.

Hece ölçüsü ve halk şiiri nazım biçimleri kullanmış, ma-Ÿhalli söyleyişleri ön planda tutmuştur.

Yabancı sözcükler yerine sözcüklerin Türkçe karşılık-Ÿları kullanılmıştır.

ARİF NİHAT ASYA (1904-1975)

Edebiyatımızda “Bayrak Şairi”olarak anılmıştır.ŸŞiirlerinde yurt güzellikleri, aşk, doğa, tarih duygu-Ÿsunu destansı bir havayla işlemiştir.

“Fetih Marşı” ve “Bir Bayrak Rüzgar Bekliyor” en ta-Ÿnınan şiirleridir.

Hece ve aruz ölçüsünün yanında serbest ölçüyü de kul-Ÿlanmıştır.

En çok kullandığı biçim rubaidir.Ÿ

ESERLERİ

Şiir:Bir Bayrak Rüzgâr Bekliyor, Heykeltıraş, Æ

Rubaiyat-ı Arif,Kökler ve Dallar, Dualar ve Âmin-

ler, Kova Burcu, Kubbe-i Hadra, Avrupa'dan Ru-

bailer

Mensur Şiir: Yastığımın Rüyası, AyetlerÆ

Düzyazı: Kanatlar ve Gagalar, Enikli Kapı, Terazi Æ

Kendini Tartmaz, Kanatlarını Arayanlar

Makale: Enikli KapıÆ

BEDRİ RAHMİ EYÜBOĞLU (1911-1975)

Ressam-şair kimliğiyle tanınır. Bu yönüyle şiirleri ve Ÿresimleri arasında bir benzerlik vardır.

Halk edebiyatının masal, şiir, deyiş gibi türlerine karşı Ÿduyduğu hayranlık, şiirlerine yansımıştır.

Şiirlerinde toplumsal yergi söz konusudur.Ÿ“Karadut” adlı şiirinde aşk konusunu çok güzel işle-Ÿmiştir.

ESERLERİ

Şiir: Yaradana Mektuplar, Karadut, Tuz, Dol Æ

Karabakır Dol, Yaşadım, Üçü Birden, Dördü

Birden

Gezi Yazısı: Deli Fişek, Tezek, Canım AnadoluÆ

EDEBİYAT AKIMLARI Edebiyat Konu AnlatımıCUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI Edebiyat Konu Anlatımı


123

Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

ÖZ (SAF) ŞİİR

Memleket edebiyatının öğretici tavrına tepki olarak orta-Ÿya çıkmışlardır.

Öz (saf) şiir temelde, Paul Valery'nin şiirde, dili her şe-Ÿyin üstünde tutan anlayışına dayanır.

Öz (saf) şiirciler, şiirin her türlü ideolojinin dışında kala-Ÿrak sadece okuyucuda estetik haz uyandırması anlayı-

şını savunurlar.

Ahmet Haşim'in “Şiir Hakkında Bazı Mülahazalar” ad-Ÿlı makalesi, Türk edebiyatında “Öz Şiir” eğiliminin baş-

langıcı kabul edilir.

Şiir dili her şeyin üzerindedir.ŸŞiir bir biçim (form) ve estetik sorunudur.ŸAmaç iyi ve aynı zamanda güzel şiir yazabilmektir.ŸDilde özleştirme, saflaştırma görülür.ŸDidaktik tarzdan uzak durulmuştur.ŸŞiir, asil bir sanat olarak kabul görmüştür.ŸDize en değerli şeydir.ŸŞairlerin kendilerine has imge düzenleri vardır.ŸSembolizm akımından etkilenmişlerdir.Ÿİnsan içsel ve gizemsel bir anlayışla anlatılır.ŸGüzel şiirin ancak çalışılarak elde edileceği ve şiirin Ÿemek işi olduğu görüşü hâkimdir.

Toplumsal sorunlardan uzak durmuşlardır. Sadece Ÿ“güzel şiir için şiir yazma” eğilimi göstermişlerdir.

Her türlü gayeden uzak durarak sanat sanat için anlayı-Ÿşıyla şiirlerini yazmışlardır.

Hece, aruz ve serbest ölçüyü kullanmışlardır.ŸAhmet Haşim ve Yahya Kemal saf şiir anlayışına bağlı Ÿolup şiirlerinde aruz ölçüsünü kullanmışlardır.

Öz şiirin Batı'daki temsilcileri Paul Valery, Arthur Rim-Ÿbaud ve Mallarme'dir.

AHMET MUHİP DIRANAS (1908-1980)

Şiirlerinde aşk, önemli bir yer tutar; ayrıca doğayı ve ölü-Ÿmü de şiirlerinde işlemiştir.

Ölçü ve uyağa sıkı sıkıya bağlı kalmış, sese ve ahenge Ÿönem vermiştir.

Sone ve terzarima gibi nazım şekillerini kullanmış, şiir-Ÿlerinde Anadolu'yu, doğa, tarih sevgisi, memleket man-

zaralarını işlemiştir.

Sembolizm akımından etkilenmiştir.Ÿ“Olvido”,“Fahriye Abla”,“Serenad” ve “Kar” şiirle-Ÿriyle tanınmıştır.

Tevfik Fikret’in “Rubab-ı Şikeste” adlı eserini “Kırık ŸSaz” adıyla tekrar yayımlamıştır.

ESERLERİ

Şiir: ŞiirlerÆTiyatro: O Böyle İstemezdi, Gölgeler, ÇıkmazÆ

AHMET HAMDİ TANPINAR (1901-1962)

Zaman şairi olarak ünlenmiş; bireyin iç dünyasına ses-Ÿlenen roman ve saf şiirin temsilcisidir.

Musiki, his, hayal, bilinçaltı ve rüya şiirlerinin temel Ÿunsurlarıdır.

Sanatçının şiirlerinde iç öge olarak zaman, dış öge Ÿolarak ahenk kavramıyla bilinçaltı ağır basar.

Sembolizm akımından etkilenmiştir.ŸSade bir dil kullanmasının yanı sıra ölçü olarak hece Ÿölçüsünü ve serbest ölçüyü de kullanmıştır.

Soyut kavramlar ve mecazlarla yüklü bir dili vardır.ŸÖykü ve romanlarında, kendi dönemindeki toplum ya-Ÿşamını, bu yaşamın çelişkilerini ortaya koymuştur.

“Bursa'da Zaman” adlı şiirinde zaman kavramını çok Ÿgüzel anlatmıştır.

Huzur romanının kahramanları; Mümtaz ve Nuran’dır.ŸMahur Beste romanının kahramanları; Behçet Efendi, Ÿİsmail Molla Bey, Atiye Hanım’dır.

Saatleri Ayarlama Enstitüsü romanının kahramanları; ŸHayri İrdal, Nuri Efendi, Halit Ayarcı’dır.

Sahnenin Dışındakiler romanının kahramanları; Sabi-Ÿha, Cemal, Süleyman Bey’dir.

Aydaki Kadın romanının kahramanları; Selim Baka ve ŸLeyla’dır.

ESERLERİ

Huzur, Mahur Beste, Saatleri Ayarlama Ensti-Ætüsü, Sahnenin Dışındakiler, Aydaki Kadın

Öykü: Abdullah Efendi'nin Rüyaları, Yaz Yağ-Æmuru

Şiir: Bütün ŞiirleriÆDeneme: Beş Şehir, Yaşadığım GibiÆİnceleme: 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Tevfik ÆFikret, Yahya Kemal, Namık Kemal

ÖZDEMİR ASAF (1923-1981)

Şiirlerinde alay ve taşlama baskındır. ŸDuygu ve düşünce yoğunluğuyla yoğrulmuş bir sanat Ÿanlayışı ortaya koymuştur.

Kısa şiirleri özdeyiş ve atasözü niteliğindedir.ŸSanat yaşamının ilk yıllarında ölüm ve sevgi; son yılla-Ÿrında umutsuzluk ve kaçışa yer vermiştir.

ESERLERİ

Şiir: Lavinia, Dünya Kaçtı Gözüme, Yalnızlık Pay-Æ

laşılmaz, Bir Kapı Önünde, Yuvarlağın Köşeleri,

Çiçekleri Yemeyin, Ben Değildim

Öykü: Dün Yağmur YağacakÆ



127

Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

TAHİRLE ZÜHRE MESELESİ / Nazım Hikmet Ran

Tahir olmak da ayıp değil Zühre olmak da

hattâ sevda yüzünden ölmek de ayıp değil,

bütün iş Tahirle Zühre olabilmekte

yani yürekte.

Meselâ bir barikatta dövüşerek

meselâ kuzey kutbunu keşfe giderken

meselâ denerken damarlarında bir serumu

ölmek ayıp olur mu?


hattâ sevda yüzünden ölmek de ayıp değil.

Seversin dünyayı doludizgin

ama o bunun farkında değildir

ayrılmak istemezsin dünyadan

ama o senden ayrılacak

yani sen elmayı seviyorsun diye

elmanın da seni sevmesi şart mı?

Yani Tahiri Zühre sevmeseydi artık

yahut hiç sevmeseydi

Tahir ne kaybederdi Tahirliğinden?


hattâ sevda yüzünden ölmek de ayıp değil.

CEVİZ AĞACI / Nazım Hikmet Ran

Başım köpük köpük bulut, içim dışım deniz,

Ben bir ceviz ağacıyım Gülhane Parkı'nda,

Budak budak, şerham şerham ihtiyar bir ceviz.

Ne sen bunun farkındasın, ne polis farkında.

Ben bir ceviz ağacıyım Gülhane Parkı'nda.

Yapraklarım suda balık gibi kıvıl kıvıl.

Yapraklarım ipek mendil gibi tiril tiril,

Koparıver, gözlerinin, gülüm, yaşını sil.

Yapraklarım ellerimdir, tam yüz bin elim var.

Yüz bin elle dokunurum sana, İstanbul'a.

Yapraklarım gözlerimdir, şaşarak bakarım.

Yüz bin gözle seyrederim seni, İstanbul'u.

Yüz bin yürek gibi çarpar, çarpar yapraklarım.

Ben bir ceviz ağacıyım Gülhane Parkı'nda.

Ne sen bunun farkındasın, ne polis farkında.

HASRETİNDEN PRANGALAR ESKİTTİM / Ahmed Arif

Seni, anlatabilmek seni.

İyi çocuklara, kahramanlara.

Seni anlatabilmek seni,

Namussuza, halden bilmeze,

Kahpe yalana.

Ard arda kaç zemheri,

Kurt uyur, kuş uyur, zindan uyurdu.

Dışarda gürül- gürül akan bir dünya...

Bir ben uyumadım,

Kaç leylim bahar,

Hasretinden prangalar eskittim.

Saçlarına kan gülleri takayım,

Bir o yana

Bir bu yana...

Seni bağırabilsem seni,

Dipsiz kuyulara,

Akan yıldıza,

Bir kibrit çöpüne varana,

Okyanusun en ıssız dalgasına

Düşmüş bir kibrit çöpüne.

Yitirmiş tılsımını ilk sevmelerin,

Yitirmiş öpücükleri,

Payı yok, apansız inen akşamlardan,

Bir kadeh, bir cıgara, dalıp gidene,

Seni anlatabilsem seni...

Yokluğun, Cehennemin öbür adıdır

Üşüyorum, kapama gözlerini...

AĞUSTOS ŞİİRİ / Hasan Hüseyin Korkmazgil

Yüreğim sızlıyor bu roman iyi bitmeyecek

Beterin beteri var diyenlere inanmıyorum

Hep böylesi havalar besler fırtınaları

Korkarım bu mavi ışık çabuk sönecek.

Duymazdım durgun suların bezgin türkülerini

Alışmak ölümün bir başka adıymış bilmezdim

Bir yangın sonu yorgunluğu yakıyor avuçlarımı

Bu rüzgar kulaklarımdan hiç eksilmiyor

Esirgenmiş bir dünyada müthiş yanlızım

Geri dönsen bile artık o ben olmayacağım

Yüreğim sızlıyor bu roman iyi bitmeyecek...



134

Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

GARİP DIŞINDA YENİLİĞİ SÜRDÜREN ŞİİR

Garip etkisinin sürdüğü yıllarda, şiiri Garipçiler kadar Ÿbasitleştirmek istemeyen bazı şairler şiirdeki lirik du-

yarlılığı kaybetmeden yeniliği sürdürmeye devam et-

mişlerdir.

Şairler bir yandan Garip akımından etkilenmiş bir yan-Ÿdan da kendi şiir çizgilerini oluşturmuşlardır.

Bu şairler şiirlerinde yeni bir dil anlayışı ortaya koymuş, Ÿgenellikle serbest ölçü kullanmışlardır.

Şiirlerini herhangi bir ideoloji üzerine temellendirme-Ÿmişlerdir.

FAZIL HÜSNÜ DAĞLARCA (1914-2008)

Şiirlerinde güçlü bir Türkçe tutkusu vardır.ŸDilimiz için “Türkçe Benim Ses Bayrağım” ifadesini Ÿkullanmıştır.

Şiirlerini önceleri lirik ve felsefi bir anlayışla; sonraları bir Ÿtoplumsal duyarlılıkla kaleme almıştır.

İlk şiir kitabı “Havaya Çizilen Dünya”da hece ölçüsü-Ÿnü kullanmış, daha sonraları şiirlerini serbest ölçüyle

kaleme almıştır.

Yapma destanları ve epik söyleyişiyle şiirimizde önemli Ÿbir yer edinmiştir.

ESERLERİ

Şiir: Çocuk ve Allah, Havaya Çizilen Dünya, Da-Æ

ha, Çakır'ın Destanı, Taş Devri, Toprak Ana, Uç

Şehitler Destanı, İstanbul-Fetih Destanı, Çanak-

kale Destanı, 19 Mayıs Destanı, Anıtkabir, Asû,

Delice Böcek, Yedi Memetler

Gezi Yazısı: Mevlana OlmakÆ

CAHİT KÜLEBİ (1917-1997)

Yurt köşelerinden manzara ve insanları içten bir Ÿanlatımla şiirlerinde işlemiştir.

Şiirlerinde hece ölçüsü ve serbest ölçüyü kullanmıştır.ŸBazı şiirleri “Nazmi Cahit” takma adıyla “Gençlik” der-Ÿgisinde yayımlanmıştır.

Şiirlerinde halk türküleri ve deyişlerden yararlanmıştır.Ÿ“Yeşeren Otlar” yapıtıyla TDK Şiir Ödülü'nü kazan-Ÿmıştır.

ESERLERİ

Şiir: Adamın Biri, Rüzgâr, Atatürk Kurtuluş Sa-Æ

vaşı'nda, Yeşeren Otlar, Süt Şiirler, Yangın, Bü-

tün Şiirleri, Güz Türküleri

Anı: İçi Sevda Dolu Bir YolculukÆ

CAHİT ZARİFOĞLU (1940-1987)

Şiirlerini dinsel inançlar çerçevesinde ele aldığı mad-Ÿde-ruh çatışması üzerine temellendirmiştir.

Anadolu insanlarının acı, umut ve sevgileri işlemiş Ÿolduğu başlıca temalardır.

Çocuklar için yazdığı yapıtlarda fantastik olaylar ile Ÿolağanüstülükler görülür.

ESERLERİ

Şiir: Yedi Güzel Adam, İşaret Çocukları, Men-Æ

ziller, Korku ve Yakarış, Gülücük

Öykü: Serçe Kuş, Ağaçkakanlar, KatıraslanÆ

Radyo oyunu: Sütçü İmamÆ

Roman: Savaş Ritimleri, AnaÆ

SALAH BİRSEL (1919-1999)

İlk şiirlerinde Necip Fazıl ve Nazım Hikmet etkisinde; Ÿsonraları Garip hareketinin etkisinde kalmıştır.

1955'ten sonra kendine özgü bir şiir anlayışı benimse-Ÿmiştir.

Konularını alaysamalı bir tutumla işlemiş, aklı ege-Ÿmen kılmıştır.

Denemelerinde şiirin ve edebiyatın kuramlarını or-Ÿtaya koymuştur.

ESERLERİ

Şiir: Dünya İşleri, Hacivat'ın Karısı, Ases, Æ

Kikirikname, Haydar Haydar

Deneme: Gandi ya da Hint Kirazının Gölgesinde Æ

Şiirin İlkeleri, Sen Beni Sev, Kurutulmuş Fel-

sefe Bahçesi, Halley Kimi Kurtarır, Sergüzeşt-i

Nano Bey ve Elmas Boğaziçi, Hafiyeler Önde

Gider, Nezleli Karga

Roman: Dört Köşeli ÜçgenÆ

Anı: Boğaziçi Şıngır Mıngır, Ah Beyoğlu Vah Æ

Beyoğlu, Kahveler Kitabı



137

Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

İKİNCİ YENİ ŞİİRİ (1954-1960)

1950'li yıllarda Cemal Süreya, Edip Cansever, İlhan ŸBerk, Turgut Uyar, Sezai Karakoç, Ülkü Tamer, Ece

Ayhan gibi şairlerin öncülük ettiği bir edebi harekettir.

Garip hareketine ve 1940 kuşağının toplumcu gerçek-Ÿçi şairlerine tepki olarak ortaya çıkmışlardır.

Türk edebiyatında farklı imge, çağrışım ve soyutlama-Ÿlarla yeni bir anlatım amaçlamışlardır.

Yeni söyleyişi gerçekleştirmek için duyulmadık yeni Ÿsözcükler kullanmışlardır.

Şiirde imgeye, hayal gücüne ve duyguya ağırlık ver-Ÿmişlerdir.

Bireyin toplumdaki yalnızlığı, sorunları, çevreyle uyum-Ÿsuzlukları gibi temaları kaleme almışlardır.

Türk şiirine yeni bir soluk getirmişlerdir.ŸDadaizm, egzistansiyalizm özellikle de sürrealizm-Ÿden etkilenmişlerdir.

Anlatımın kapalı ve soyut olmasına dikkat etmişlerdir.ŸŞiir dilinin konuşma dilinden uzak ve özgün olmasını di-Ÿle getirmiş, “Şiir için şiir” anlayışını benimsemişlerdir.

“Folklor şiire düşman” sloganını kullanmışlardır.ŸAhlak, erdem, gerçek gibi değerlerin şiirin amacı olma-Ÿması gerektiğini savunmuşlardır.

“Şiirde ahenk, ölçü ve uyak önemli değil; musiki ve Ÿanlatım zenginliği önemlidir.” anlayışıyla hareket

etmişlerdir.

Yeditepe, Papirüs, Pazar Postası gibi dergilerde şiir-Ÿlerini yayımlamışlardır.

CEMAL SÜREYA (1931-1990)

İkinci Yeni şiirinin önde gelen isimlerinden olup asıl adı Ÿ“Cemalettin Seber”dir.

Şiirlerinde mizah, lirizm, erotizm ve ironi önemli yer Ÿtutar.

İlk şiirlerini aruzla sonrakileri serbest ölçüyle kaleme al-Ÿmıştır.

Düz yazılarında “Osman Mazlum” ismini kullanmıştır.Ÿ“Papirüs” dergisini çıkarmıştır.Ÿ“Üvercinka” adlı şiir kitabı TDK Ödülü almıştır.Ÿ

ESERLERİ

Şiir: Üvercinka, Sevda Sözleri, Göçebe, Beni Öp Æ

Sonra Doğur Beni, Güz Bitiği, Sıcak Nal

Deneme: Günübirlik, Şapkam Dolu Çiçekle, Folk-Æ

lor Şiire Düşman

Antoloji: Mülkiyeli Şairler, 100 Aşk ŞiiriÆ

SEZAİ KARAKOÇ (1933- ...)

Şiirlerinde İslami düşünce hâkimdir.Ÿİkinci Yeni akımı doğrultusunda geleneksel İslam kül-Ÿtürü ile eski Türk ve Ortadoğu uygarlıklarını işlemiştir.

“Diriliş Partisi” ve dergisinin kurucusudur.ŸModern “Leyla ile Mecnun” kabul edilen “Mona Rosa” Ÿadlı şiiriyle ün salmış, en çok ölüm ve kadın konusunu

işlemiştir.

Şiirlerini oluştururken kutsal kitaplardan yararlanmış, Ÿ“gül” imgesini çokça kullanmıştır.

ESERLERİ

Şiir: Şahdamar, Körfez, Hızır'la Kırk Saat, Sesler, Æ

Taha'nın Kitabı, Zamana Adanmış Sözler, Gül

Muştusu

İnceleme-Deneme: Diriliş Neslinin Amentüsü, Æ

İslâm'ın Dirilişi, İslâm Toplumunun Ekonomik

Strüktürü, Dirilişin Çevresinde, Kıyamet Aşısı,

Allah'a İnanma ve Yalnızlık, Ölümden Sonra

Kalkış, Çağ ve İlham, Yitik Cennet, Gündönümü

Öykü: Meydan Ortaya Çıktığında, PortrelerÆ

Düz Yazı: Mağara ve IşıkÆ

İLHAN BERK (1916-2008)

İlk şiirlerinde Garip hareketi etkisi vardır.ŸNazım Hikmet'in etkisinde yazmış olduğu toplumcu Ÿşiirleri de vardır.

İkinci Yeni şiirini benimsedikten sonra şiir anlayışı ve Ÿalgılayışında değişiklikler olmuştur.

“İstanbul” adlı şiiriyle ünlenmiştir.Ÿ“Kül” şiiriyle TDK Şiir Ödülü'nü almıştır.Ÿİmge ve çağrışım zenginliğiyle birçok konuyu şiirlerinde Ÿişlemiştir.

“Güneşi Yakanların Selamı” adlı şiirini hece ölçüsüyle Ÿyazmış, karamsar bir tablo oluşturmuştur.

ESERLERİ

Şiir: Güneşi Yakanların Selamı, Günaydın Yer-Æ

yüzü, Galile Denizi, Mısırkalyoniğne, İstanbul Ki-

tabı, Delta ve Çocuk, Türkiye Şarkısı, Dün Dağ-

larda Dolaştım Evde Yoktun

Deneme: Şifalı Otlar Kitabı Æ



141

Önemli Notlarım

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................


BATI EDEBİYATIBölüm 13


Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

YUNAN EDEBİYATI

HOMEROS

MÖ 8.yüzyılda yaşadığı tahmin edilmektedir.ŸYunan edebiyatının en önemli sanatçılarındandır.ŸTroya Savaşları'nı anlatan İlyada ve Odysseia adlı Ÿdestanların derleyicisidir.

ESERLERİ

Destan: İlyada, OdysseiaÆ

HESEODOS

MÖ 8.yüzyılda yaşamıştır.ŸKöy yaşamını anlatan ilk şair kabul edilir.ŸDidaktik şiirin kurucusu sayılmaktadır.Ÿ

ESERLERİ

İşler ve Günler, Tanrıların YaratılışıÆ

SAPHO

MÖ 6. yüzyılda yaşamıştır.ŸLirik şiirin kurucu kabul edilen Yunanlı kadın şairdir.ŸŞiirlerinde neşe, hüzün, sevgi vb. konular işlemiştir.Ÿ

AİSOPOS (EZOP)

MÖ 6. yüzyılda yaşamıştır.ŸFabl türünün ustası, kurucusu kabul edilmiştir.ŸMasal yazarı La Fontaine'i etkilemiştir.ŸFabl türünde masalları (Ezop Masalları) vardır.Ÿ

AİSKHYLOS

MÖ 5.yüzyılda yaşamıştır.ŸYunan edebiyatının ilk büyük trajedi yazarı kabul edilir.ŸTragedyalarında, tanrılara isyan edenlerin cezalandırıl-Ÿması gerektiği tezini savunmuştur.

ESERLERİ

Zincire Vurulmuş Prometheus, Persler, Yalvaran Æ

Kızlar, Agamemnon, The Babai'ye Karşı Yediler

SOPHOKLES

MÖ 5.yüzyılda yaşamıştır.ŸAiskhylos'tan sonra tragedyada aktör sayısını üçe Ÿçıkarmıştır.

Önemli tragedya yazarlarındandır.ŸTragedyalarında insanlar tanrılarla mücadele ederler Ÿfakat sonunda yenilen insanlar olur.

ESERLERİ

Kral Oidipus, Elektra,Trakhis Kadınları, Aias, Æ

Antigone, Oidipus Kolonos'ta, Philoktetes

EURİPİDES

MÖ 5.yüzyılda yaşamıştır.ŸAntik Çağ’ın önemli tragedya yazarlarındandır.ŸTragedyalarında kadınlara önem vermiştir.ŸAşk, ölüm,psikoloji ve savaş gibi konuları işlemiştir.Ÿ

ESERLERİ

İphigenia, Heiene, Medeia, Alkestis, Elektra, Æ

Herakles, Orestas

ARİSTOPHANES

MÖ 5.yüzyılda yaşamıştır.ŸEski Yunan edebiyatının ilk ve en önemli komedi yazarı-Ÿdır.

Halkın arasındaki çatışmaları konu edinen ince yergiler Ÿyazmıştır.

ESERLERİ

Eşekarıları, Kurbağalar, Kuşlar, Bulutlar, Barış, Æ

Atlılar

PLATON (EFLATUN)

MÖ 4.yüzyılda yaşamıştır.ŸDüşüncelerini ahlak ve erdem üzerine geliştirmiştir.ŸDüşüncelerini devlet-toplum-birey ilişkisi içinde Ÿaçıklamıştır.

ESERLERİ

Devlet, DiyaloglarÆ

ARİSTOTELES

MÖ 4.yüzyılda yaşamıştır.ŸYapıtlarında varlığın ne olduğu ile ilgili düşüncelerini Ÿdile getirmiştir.

ESERLERİ

Organon, PoetikaÆ

EDEBİYAT AKIMLARI Edebiyat Konu AnlatımıBATI EDEBİYATI Edebiyat Konu Anlatımı


169

Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

FRANSIZ EDEBİYATI

MONTAİGNE (16.YÜZYIL)

Özgür düşünceyi Batı'ya getiren sanatçı olarak bilinir.ŸDünya edebiyatında deneme türünün ilk örneklerini Ÿvermiş, denemenin kurucusu kabul edilmiştir.

En önemli eseri “Denemeler”dir.Ÿ

LA FONTAİNE (17.YÜZYIL)

Klasisizm akımının temsilcilerindendir.ŸFabl türündeki masallarıyla bilinmektedir.ŸÜnlü fabl ustası Aisopos'tan etkilenmiştir.Ÿ12 ciltlik “Fabllar” eseri ünlüdür.Ÿ

CORNEİLLE (17.YÜZYIL)

Fransız tragedyasının kurucusu kabul edilmektedir.ŸEserlerinde erdem ve ahlakı ön planda tutmuştur.ŸKlasisizmin güçlü temsilcilerindendir.Ÿ

ESERLERİ

Le Cid, Horace, Cinna, Heraclius, Rodogune, Æ

Polyeucte

LA BRUYERE (17.YÜZYIL)

Üslubu sağlam, ünlü klasik sanatçılardandır.ŸDönemin ünlü şahıslarını da işlediği “Karakterler” en Ÿönemli eseridir.

RACİNE (17.YÜZYIL)

Tragedya türündeki eserleriyle bilinir.ŸTragedyalarında tutkularına yenik düşen insanları an-Ÿlatmıştır.

Klasisizmin temsilcilerindendir.Ÿ

ESERLERİ

Andromak, Davacılar, İskender, Phedre, Bere-Æ

nice, Britannicus

MOLİERE (17.YÜZYIL)

Dünya edebiyatında tanınan komedya yazarıdır.ŸTöre ve karakter komedisinin ortaya çıkmasını sağla-Ÿmıştır.

Hem güldürmeyi hem de düşündürmeyi amaçlamıştır.ŸBilgisiz, cahil, cimri gibi olumsuz tipler oluşturmuştur.Ÿ

ESERLERİ

Tartuffe, Cimri, Kibarlık Budalası, Hastalık Has-Æ

tası, Zoraki Tabip, Gülünç Kibarlar

J. J. ROUSSEAU (18.YÜZYIL)

Fransız İhtilali'nin önemli düşünürlerindendir.Ÿ18.yüzyılın önemli romantiklerinden biridir.ŸEşitlik, adalet, hürriyet üzerine dayalı bir düzenin müca-Ÿdelesini vermiştir.

Anı türündeki “İtiraflar” adlı eseri ünlüdür.ŸESERLERİ

İtiraflar, Nutuklar, Uygarlığın Kötülükleri, Æ

Toplum Sözleşmesi, Emil, Yeni Heloise

VOLTAİRE (18.YÜZYIL)

Romantizmin temsilcilerindendir.Ÿ“Henriada” yapma destanı ünlüdür.ŸCandide, Zadig adında romanları vardır.Ÿ

CHATEAUBRIAND (18-19.YÜZYIL)

Fransız edebiyatının önemli romantiklerindendir.ŸAnlatımıyla birçok yazarı etkilemiş, politikada da etkili Ÿolmuştur.

Annesinin ölümü üzerine dine yönelmiştir.ŸESERLERİ

Devrimler Üzerine Deneme, Atala-Rene, Mezar Æ

Ötesinden Hatıralar

LAMARTİNE (19.YÜZYIL)

Romantik akımın ilk şairi kabul edilir.ŸHayatı sıkıntılarla geçmiştir.ŸTürkiye'de bir çiftlik sahibi olmak gibi hayaller de kur-Ÿmuştur.

Romanlarında tasvire geniş yer vermiştir.ŸGraziella adlı romanı ünlüdür.Ÿ

ESERLERİ

Şairane Duyuşlar, Tefekkürler, Meditasyon, İçe Æ

Kapanışlar, Sırdaşlıklar

VİCTOR HUGO (19.YÜZYIL)

Fransız ve dünya edebiyatının en önemli romantik-Ÿlerindendir.

Eserlerinde genellikle yurt, insan sevgisi ve aşk tema-Ÿlarını işlemiştir.

“Cromwell” adlı tiyatrosunun ön sözünde romantizmin Ÿilkelerini belirtmiştir.

Roman, tiyatro, şiir türlerinde eser vermiştir.ŸESERLERİ

Sefiller, Notre Dame'ın Kamburu, Deniz İşçileri, Æ

Gülen Adam, Bir İdam Mahkûmunun Son Günü

(roman), Cromwell, Hernani, Kral Eğleniyor, Ruy

Blas (tiyatro)

EDEBİYAT AKIMLARI Edebiyat Konu AnlatımıBATI EDEBİYATI Edebiyat Konu Anlatımı


171


EDEBİYATIMIZDA bAZI ŞAİR VE YAZARLARIN UNVANLARI

Bölüm 14


Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

EDEBİYAT AKIMLARI Edebiyat Konu AnlatımıÖSYM SINAVLARINDA EN ÇOK SORULMUŞ ESERLER

EDEBİYATIMIZDA ÖNEMLİ BAZI ŞAİR VE YAZARLARIN UNVANLARI


Acı Tütün - Necati Cumalı

Aganta Burina Burinata - Halikarnas Balıkçısı

Ağrı Dağı Efsanesi - Yaşar Kemal

Alemdağ'da Var Bir Yılan - Sait Faik Abasıyanık

Anayurt Oteli - Yusuf Atılgan

Arkadaş Islıkları - Orhan Kemal

Aşk-ı Memnu - Halit Ziya Uşaklıgil

Ayaşlı ve Kiracıları - Memduh Şevket Esendal

Aylak Adam - Yusuf Atılgan

Benim Adım Kırmızı - Orhan Pamuk

Bereketli Topraklar Üzerinde - Orhan Kemal

Bir Çift Öküz - Samim Kocagöz

Bir Deli Ağaç - Pınar Kür

Bir Düğün Gecesi - Adalet Ağaoğlu

Bir Gün Tek Başına - Vedat Türkali

Bu Ülke - Cemil Meriç

Cemo - Kemal Bilbaşar

Define - Talip Apaydın

Devlet Ana - Kemal Tahir

Dokuzuncu Hariciye Koğuşu - Peyami Safa

Dost - Vüsat O. Bener

Fatih-Harbiye - Peyami Safa

Hanımın Çiftliği - Orhan Kemal

Her Gece Bodrum - Selim İleri

Huzur - Ahmet Hamdi Tanpınar

İnce Memed - Yaşar Kemal

Kaplumbağalar - Fakir Baykurt

Kara Kitap - Orhan Pamuk

Keşanlı Ali Destanı - Haldun Taner

Kopuk Takımı - Tarık Dursun K.

Kör Duman - Kemal Tahir

Kurt Kanunu - Kemal Tahir

Kurtlar Sofrası - Atilla İlhan

Kuyucaklı Yusuf - Sabahattin Ali

Küçük Ağa - Tarık Buğra

Kürk Mantolu Madonna - Sabahattin Ali

Matmazel Noraliya'nın Koltuğu - Peyami Safa

Memleketimden İnsan Manzaraları - Nazım Hikmet

Memo - Kemal Bilbaşar

Orta Direk - Yaşar Kemal

Osmancık - Tarık Buğra

Ölmeye Yatmak - Adalet Ağaoğlu

Parasız Yatılı - Fürûzan

Puslu Kıtalar Atlası - İhsan Oktay Anar

Rahmetli Yolları Kesti - Kemal Tahir

Saatleri Ayarlama Enstitüsü - Ahmet Hamdi Tanpınar

Sarı Traktör - Talip Apaydın

Sevgili Arsız Ölüm - Latife Tekin

Siyah Kehribar - Tarık Buğra

Sokaktaki Adam - Atilla İlhan

Sonuncu - Tahsin Yücel

Sözde Kızlar - Peyami Safa

Tırpan - Fakir Baykurt

Tutunamayanlar - Oğuz Atay

Tütün Zamanı - Necati Cumalı

Yağmurlar ve Topraklar - Necati Cumalı

Yeni Yalan Zamanlar - İnci Aral

Yer Demir Gök Bakır - Yaşar Kemal

Yılanların Öcü - Fakir Baykurt

Yorgun Savaşçı - Kemal Tahir

EDEBİYATIMIZDA ÖNEMLİ BAZI ŞAİR VE

YAZARLARIN UNVANLARI

Akşam Şairi -Ahmet Haşim

Anadolu Şairi-Ömer Bedrettin Uşaklı

Bayrak Şairi-Arif Nihat Asya

Çimdik-Yusuf Ziya Ortaç

Deli Ozan, Çamdeviren -Faruk Nafiz Çamlıbel

Evler Şairi-Behçet Necatigil

Hacı Kalfa-Kâtip Çelebi

Halikarnas Balıkçısı-Cevat Şakir Kabaağaçlı

Hiciv Üstadı-Nefi

Hürriyet Şairi-Namık Kemal

Izdırap Şairi-Fuzuli

İstanbul Öykücüsü-Sait Faik Abasıyanık

İstanbul Şairi-Yahya Kemal Beyatlı

Kirpi-Refik Halit Karay

Lale Devri Şairi-Nedim

Milli Şair, Türk Şairi-Mehmet Emin Yurdakul

Mistik Şair-Necip Fazıl Kısakürek

Ölüm Şairi-Cahit Sıtkı Tarancı

Server Bedii-Peyami Safa

Sokağı Edebiyata Getiren Romancı-H.Rahmi Gürpınar

Sokağı Şiire Getiren Şair-Orhan Veli Kanık

Sultanü'ş-Şuara (Şairler Sultanı) -Baki

Şair-i Azam-Abdülhak Hamit Tarhan

Tezatlar Şairi-Abdülhak Hamit Tarhan

Ümmetçi Şair-Mehmet Akif Ersoy

Üstat-Recaizade Mahmut Ekrem

Vatan Şairi-Namık Kemal

Yazı Makinesi-Ahmet Mithat Efendi

Zevk-Eğlence Şairi-Nedim


177

yazar - eser - türBölüm 15


EDEBİYAT AKIMLARI Edebiyat Konu AnlatımıESER - YAZAR - TÜR SÖZLÜĞÜ Edebiyat Konu Anlatımı

Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

Abbas Yolcu-Atilla İlhan-Gezi Yazısı

Abdullah Efendi'nin Rüyaları-Ahmet Hamdi Tanpınar-Öykü

Abdülhamid Han-Necip Fazıl Kısakürek-Tiyatro

Acılar Denizi-Ümit Yaşar Oğuzcan-Şiir

Acılı Çocuklar-Bekir Yıldız-Öykü

Acımak-Reşat Nuri Güntekin-Roman

Acı Tütün-Necati Cumalı-Roman

Açık Baş-Ahmet Mithat Efendi-Tiyatro

Açık Hava Oteli-Sait Faik Abasıyanık-Röportaj-Makale

Açıklığa Doğru-Melih Cevdet Anday-Deneme

Açıl Sofram Açıl-Eflatun Cem Güney-Masal

Açıl Susam Açıl-Fazıl Hüsnü Dağlarca-Şiir

Adamcıl-Ahmet Vefik Paşa-Çeviri-Manzum Tiyatro

Adamın Biri-Cahit Külebi-Şiir

Âdem ve Havva-Yaşar Nabi Nayır-Roman

Afak-ı Irak-Cenap Şehabettin-Gezi Yazısı

Aferin-Aziz Nesin-Öykü

Afife-Ahmet Rasim-Roman

Afife Anjelik-Recaizade Mahmut Ekrem-Tiyatro

Afyonkarahisar Türküleri-Osman Atilla-Şiir

Aganta Burina Burinata-Halikarnas Balıkçısı -Roman

Agop Paşa'nın Hatıraları-Refik Halit Karay-Hiciv-Mizah

Ağacın Çürüğü-Yaşar Kemal-Gazete-Dergi Yazılarından

Ağaçkakanlar-Cahit Zarifoğlu-Masal

Ağıtlar-Yaşar Kemal-Gezi-Derleme

Ağrı Dağı Efsanesi-Yaşar Kemal-Destansı Roman

Ağzında Bir Sevi-Sabahattin Kudret Aksal-Çeviri Şiir

Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu-Salah Birsel-Anı

Ah Biz Eşekler-Aziz Nesin-Öykü

Ah Biz Ödlek Aydınlar-Aziz Nesin-Fıkra-Öykü

Ahde Vefa-Şemsettin Sami-Tiyatro

Ahirette Bir Gün-Hüseyin Suat Yalçın-Tiyatro

Ahmet Adında Bir Çocuk-Nezihe Meriç-Çocuk Kitabı

Ahmet Haşim-Yakup Kadri Karaosmanoğlu-Monografi

Ahmet Haşim-Yusuf Ziya Ortaç-İnceleme

Ahmet Haşim-Şiiri ve Hayatı-A. Şinasi Hisar-Biyografi

Ahmet'in Kuzuları-Samim Kocagöz-Öykü

Ah Min'el Aşk-Ferit Edgü-Şiir

Ahşap Konak-Necip Fazıl Kısakürek-Tiyatro

Ahz-ı Sar- Ahmet Mithat Efendi-Tiyatro

Aile-Şemsettin Sami-Dergi

Aile Bağları-Yahya Akengin-Tiyatro

Aile Sohbetleri-Şevket Rado-Sohbet

Akar Su-Faruk Nafiz Çamlıbel-Şiir

Akbaba-Yusuf Ziya Ortaç-Mizah Dergisi

Akıl Kutusu-Eflatun Cem Güney-Masal

Akıllı Maymunlar-Ümit Yaşar Oğuzcan-Şiir

Akın-Faruk Nafiz Çamlıbel-Tiyatro

Akından Akına-Yusuf Ziya Ortaç-Şiir

Akif Bey-Namık Kemal-Tiyatro

Akile Hanım Sokağı-Halide Edip Adıvar-Roman

Ak Saçlı Genç Kız-Mahmut Yesari-Roman

Akşam-Falih Rıfkı Atay-Fıkra

Akşam Güneşi-Reşat Nuri Güntekin-Roman

Akşam Şiirleri-Hilmi Yavuz-Şiir

Ak Tanrılar-Güngör Dilmen-Tiyatro

Alageyik-Yaşar Kemal-Destansı Roman

Alagöz-Rıfat Ilgaz-Şiir

Alagün Çocukları Nezihe Meriç-Çocuk Kitabı

Alandaki Delikanlı-Samim Kocagöz-Öykü

Alemdağda Var Bir Yılan-Sait Faik Abasıyanık-Öykü

Alemdar Paşa-Orhan Asena-Tiyatro

Alemnüma-Sâkinâme-Nevizade Atai-Mesnevi

Al Gözüm Seyreyle Salih-Yaşar Kemal-Roman

Alın Yazısı Saati-Sezai Karakoç-Şiir

Ali-Orhan Hançerlioğlu-Roman

Ali Paşa'nın Siyaseti-Ali Suavi-Tarihi-?

Allah'a İnanma Ve Yalnızlık-Sezai Karakoç-İnceleme

Allah'ın Askerleri-Yaşar Kemal-Röportaj

Allah'ın Dediği Olur-Turan Oflazoğlu-Tiyatro

Al'lı ile Fırfırı-Oğuz Tansel-Masal

Alman Ekmeği-Bekir Yıldız-Öykü

Almanya Öyküsü-İbrahim Örs-Roman

Alp Er Tunga-Saka Türkleri-Destan

Altı Kardeşler-Oğuz Tansel-Masal

Altın Bülbül-Naki Tezel-Derleme Masal

Altıncı Kıta Akdeniz-Halikarnas Balıkçısı -Deneme

Altın Eskicisi-Rıfat Ilgaz-Öykü

Altın Işık-Ziya Gökalp-Şiir

Altın Pabuçlar-Cahit Uçuk-Öykü

Altın Tas-Naki Tezel-Derleme Masal

Altta Kalanlar-Dursun Akçam-Röportaj

Aman Avcı-Refik Erduran-Oyun

Amerikalı Tolstoy-Salah Birsel-Deneme

Amerikan Sargısı-Fakir Baykurt-Roman

Anadolu'dan Hikâyeler-Kemal Bilbaşar-Öykü

Anadolu Efsaneleri-Halikarnas Balıkçısı-Deneme

Anadolu Garajı-Fakir Baykurt-Öykü

Anadolu Notları-Reşat Nuri Güntekin-Gezi Yazısı

Anadolu'nun Sesi-Halikarnas Balıkçısı-Deneme

Anadolu Ormanları-Sabahattin Eyüpoğlu-Belgesel

Anadolu Tanrıları-Halikarnas Balıkçısı -Deneme

Anadolu Yolları-Sabahattin Eyüboğlu-Deneme-İnceleme

Anahtar-Refik Halit Karay-Roman

Anahtarcı Salih-Mehmet Seyda-Öykü

Anamın Kitabı-Yakup Kadri Karaosmanoğlu-Anı

Anayurt Oteli-Yusuf Atılgan-Roman

And-Ömer Seyfettin-Öykü

Anılarda Yumak Yumak-Abbas Sayar-Anı-Roman

Anıtkabir-Fazıl Hüsnü Dağlarca-Şiir

Ankara-Yakup Kadri Karaosmanoğlu-Roman

Apartman Çocukları-Rıfat Ilgaz-Roman


179


Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

Ben Sana Mecburum-Atilla İlhan-Şiir

Ben Seni Sevdim mi?-Ümit Yaşar Oğuzcan-Şiir

Ben ve O-Mükerrem Kamil Su-Roman

Ben ve Ötesi-Necip Fazıl Kısakürek-Şiir

Bereketli Topraklar Üzerinde-Orhan Kemal-Roman

Berlin'in Nar Çiçeği-Füruzan-Roman

Berlin Mektupları-Haldun Taner-Düz Yazıları

Besa-Şemsettin Sami-Tiyatro

Beş Devir-Yaşar Nabi Nayır-Oyun

Beşik-Yusuf Ziya Ortaç-Mizah

Beş Kısa Tiyatro-Aziz Nesin-Oyun

Beş Şehir-Ahmet Hamdi Tanpınar-Deneme

Beyaz Duvar-Mehmet Seyda-Öykü

Beyaz Gemi-Cengiz Aytmatov-Roman

Beyaz Gölgeler-Celal Sahir Erozan-Şiir

Beyaz Kahraman-Aka Gündüz-Tiyatro

Beyaz Kale-Orhan Pamuk-Roman

Beyaz Lale-Ömer Seyfettin-Öykü

Beyaz Mendil-Yaşar Kemal-Roman

Beyaz Selvi-Halide Nusret Zorlutuna-Öykü

Beyaz Türkü-Bekir Yıldız-Öykü

Beyaz Yağmur-Cengiz Aytmatov-Roman

Beybörek-Naki Tezel-Derleme Masal

Beyler-Behçet Necatigil-Şiir Kitabı

Bezik Oynayan Kadınlar-Edip Cansever-Şiir

Bıçağın Ucu-Atilla İlhan-Roman

Bileziklerin Sesi-Cahit Uçuk-Oyun

Bilinç Yolunda-Vedat Günyol-Deneme-Eleştiri

Billur Kalp-Hüseyin Rahmi Gürpınar-Roman

Bilmeceler ve Maniler-Naki Tezel-Derleme

Binbir Gece-Ferit Edgü-Deneme

Binboğalar Efsanesi-Yaşar Kemal-Destansı Roman

Bindiğimiz Dal-Orhan Veli Kanık-Düz Yazı

Bingöl Çobanları-Kemalettin Kamu-Pastoral Şiir

Binnaz-Yusuf Ziya Ortaç-Tiyatro

Bir Acı Hikâye-Halit Ziya Uşaklıgil-Hatıra

Bir Açıdan-Mehmet Seyda-Deneme-İnceleme-Eleştiri

Bir Adam Yaratmak-Necip Fazıl Kısakürek-Tiyatro

Bir Akşam Alacası-Selim İleri-Roman

Bir Akşamdı-Peyami Safa-Roman

Bir Aşkın Tarihi-Mehmet Rauf-Roman

Bir Avuç Hatıra-Mükerrem Kamil Su-Roman

Bir Avuç Kül-Mükerrem Kamil Su-Öykü

Biraz Gelir misin?-Aziz Nesin-Oyun

Biraz Kül Biraz Duman-Ümit Yaşar Oğuzcan-Şiir

Bir Bakıma-Cevdet Kudret Solok-Deneme

Bir Bayrak Rüzgâr Bekliyor-Arif Nihat Asya-Şiir

Bir Bilim Adamının Romanı-Oğuz Atay-Roman

Bir Bulut Kaynıyor-Yaşar Kemal-Röportaj

Bir Cıgara İçimi-Oktay Rıfat Horozcu-Şiir

Bir Çınar Vardı-Bahaeddin Özkişi-Öykü

Bir Çift Öküz-Samim Kocagöz-Roman

Bir Çocuk Bahçesinde-Ceyhun Atuf Kansu-Şiir

Bir Dağdan Bir Dağa-Nihat Sami Banarlı-Biyografi

Bir Daha Ölmek-Ümit Yaşar Oğuzcan-Şiir

Bir Denizin Eteklerinde-Selim İleri-Öykü

Bir Devrin Romanı-Halide Nusret Zorlutuna-Hatıra

Bir Dolaptır Dönüyor-Halit Fahri Ozansoy-Oyun

Bir Düğün Gecesi-Adalet Ağaoğlu-Roman

Bir Dünyadan Bir Dünyaya-Samiha Ayverdi-Hatıra

Bir Dünyanın Eşiğinde-Cemil Meriç-İnceleme

Bir Facianın Hikâyesi-Cemil Meriç-İnceleme-Araştırma

Bir Filiz Vardı-Orhan Kemal-Roman

Bir Gemide-Ferit Edgü-Öykü

Bir Gemi Yelken Açtı-Ali Mümtaz Arolat-Şiir

Bir Genç Kız Kalbinin Cürmü-Peyami Safa-Roman

Bir Gün Anlarsın-Ümit Yaşar Oğuzcan-Şiir

Bir Gün Büyüyeceksin-Mehmet Seyda-Çocuk Romanı

Bir Hatıra-Nabizade Nazım-Öykü

Bir Hikâye-i Sevda-Halit Ziya Uşaklıgil-Öykü

Bir İmparatorluk Çökerken-Cahit Uçuk-Anı

Birinci Perde-Cevdet Kudret Solok-Şiir

Bir İzdivacın Tarih-i Muaşakası-Halit Ziya Uşaklıgil-Öykü

Birkaç Hikâye, Birkaç Tahlil-N.Fazıl Kısakürek-Düzyazı

Birkaç Şiir-Poems-Orhan Şaik Gökyay-Şiir

Bir Kadın Düşmanı-Reşat Nuri Güntekin-Roman

Bir Kadın Geçti-Mahmut Yesari-Roman

Bir Kadının Penceresinden-Oktay Rifat Horozcu-Roman

Bir Kadın Söylüyor-Yaşar Nabi Nayır-Roman

Bir Kahramanın Ölümü-Adalet Ağaoğlu-Oyun

Bir Kara Derin Kuyu-Nezihe Meriç-Öykü

Bir Karış Toprak-Samim Kocagöz-Roman

Bir Kilo Namus-Refik Erduran-Tiyatro

Bir Koltuk Nasıl Devrilir-Aziz Nesin-Öykü

Bir Köyden Bir İnsan-İbrahim Zeki Burdurlu-Şiir

Bir Köy Hocası-Reşat Nuri Güntekin-Oyun

Bir Kucak Çiçek-Memduh Şevket Esendal-Öykü

Bir Mekteplinin Hatıratı-Peyami Safa-Öykü

Bir Muadele-i Sevda-Hüseyin Rahmi Gürpınar-Roman

Bir Muhtıranın Son Yaprakları-Halit Ziya Uşaklıgil-Öykü

Bir Mülkiyet Kalesi-Kemal Tahir-Roman

Bir Odada Üç Ayna-Sebahattin Kudret Aksal-Tiyatro

Bir Otelde Yedi Kişi-Kenan Hulusi Koray-Öykü

Bir Ölü Evi yahut Merhumun Hanesi-N.Hikmet-Tiyatro

Bir Ölünün Defteri-Halit Ziya Uşaklıgil-Roman

Bir Ömür Boyunca-Refik Halit Karay-Anı

Bir Ömür Böyle Geçti-Faruk Nafiz Çamlıbel-Şiir Kitabı

Bir Pazar Günü-Ahmet Kutsi Tecer-Tiyatro

Bir Rüzgâr Esti-Yusuf Ziya Ortaç-Şiir

Bir Sabah Uyanmak-Sebahattin Kudret Aksal-Şiir

Bir Sefilenin Evrak-ı Metrukesi-Ahmet Rasim-Roman

Bir Selvi Gölgesi-Yusuf Ziya Ortaç-Şiir


182


Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

Günlerin Götürdüğü-Suut Kemal Yetkin-Deneme

Gün Olur Asra Bedel-Cengiz Aytmatov-Roman

Gün Uzar Yüzyıl Olur-Cengiz Aytmatov-Roman

Günübirlik-Cemal Süreyya-Deneme

Günün Adamı-Haldun Taner-Tiyatro

Gün Var Bin Aya Değer-Bahtiyar Vahapzade-Şiir

Güpegündüz-Osman Atilla-Şiir

Güvercin Curnatası-Cemal Süreyya-Söyleşi

Güvercinim Uyur mu?-Rıfat Ilgaz-Şiir

Güz-Kemalettin Kamu-Şiir

Güz Bitiği-Cemal Süreyya-Şiir

Güzel Aydınlık-Necati Cumalı-Şiir

Güzel Dünya-Coşkun Ertepınar-Şiir

Güzel Eleni-Ahmet Rasim-Öykü

Güzelleme-Oktay Rifat Horozcu-Şiir

Güzellik ve Aşk-Turan Oflazoğlu-Tiyatro

Güz Türküleri-Cahit Külebi-Şiir

Hababam Sınıfı-Rıfat Ilgaz-Roman

Hababam Sınıfı Baskında-Rıfat Ilgaz-Öykü

Hababam Sınıfı İcraatın İçinde-Rıfat Ilgaz-Roman

Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı-Rıfat Ilgaz-Öykü

Hababam Sınıfı Uyanıyor-Rıfat Ilgaz-Öykü

Ha Bu Diyar-Haldun Taner-Tiyatro

Hacı Kaptan-Cevat Fehmi Başkut-Tiyatro

Hacıyatmaz-Cevat Fehmi Başkut-Tiyatro

Hacivat Günlüğü-Salah Birsel-Günlük

Hacivat'ın Karısı-Salah Birsel-Şiir

Hacle-Abdülhak Hamit Tarhan-Şiir

Haco Hanım Vay-Atilla İlhan-Roman

Hac Yolunda-Cenap Şehabettin-Gezi Yazısı

Hadi Gidelim-Adalet Ağaoğlu-Öykü

Hadikatü's-Süeda-Fuzuli-Düzyazı

Hadi Öldürsene Canikom-Aziz Nesin-Tiyatro

Hafiyeler Önde Gider-Salah Birsel-Deneme

Hafta-Şemsettin Sami-Dergi

Hakan-Abdülhak Hamit Tarhan-Tiyatro

Hak Dostum Diye Başlayım Söze-Haldun Taner-Düzyazı

Hakka Sığındık-Hüseyin Rahmi Gürpınar-Roman

Hakkın Sesleri-Mehmet Akif Ersoy-Şiir

Hâlâ Güzel-Nabizade Nazım-Öykü

Halas-Mehmet Rauf-Roman

Halil Felenk-Süleyman Çolpan-Tiyatro

Halkalı Köle-Bekir Yıldız-Yazılar

Halk Edebiyatı Antolojisi-Yusuf Ziya Ortaç-Antoloji

Halk Edebiyatı Dersleri-Pertev Naili Boratav-Araştırma

Halk Önderi Atatürk-C. Atuf Kansu-Makale-Deneme-Fıkra

Halk Şiiri Antoloji-Eflatun Cem Güney-Antoloji

Halktan Yana-Ümit Yaşar Oğuzcan-Şiir

Halk Türküleri-Eflatun Cem Güney-Masal-Derleme

Halley Kimi Kurtarır-Salah Birsel-Deneme

Halo Dayı-Muzaffer İzgü-Roman

Haluk'un Defteri-Tevfik Fikret-Şiir

Hamamcı Ülfet-Ahmet Rasim-Roman

Hançer-Reşat Nuri Güntekin-Tiyatro

Handan-Halide Edip Adıvar-Aşk Romanı

Han Duvarları-Faruk Nafiz Çamlıbel-Şiir

Hangi Atatürk-Atilla İlhan-Deneme-Eleştiri-Düzyazı

Hangi Batı-Atilla İlhan-Deneme-Eleştiri-Düzyazı

Hangi Parti Kazanacak-Aziz Nesin-Öykü

Hangi Sağ-Atilla İlhan-Deneme

Hangi Sol-İlhan-Deneme

Hanımın Çiftliği-Orhan Kemal-Roman

Hanımlar Arasında-Mehmet Rauf-Öykü

Hanife Teyze Hizmetçi Arıyor-Mahmut Yesari-Oyun

Harabat-Ziya Paşa-Divan Şiiri Antolojisi

Harabelerin Çiçeği-Reşat Nuri Güntekin-Roman

Haralambos Cankiyadis-Safveti Ziya-Tiyatro

Harap Mabetler-Halide Edip Adıvar-Öykü

Harbe Gidenin Şarkısı-Necati Cumalı-Şiir

Haristan ve Gülistan-Ahmet Hikmet Müftüoğlu-Öykü

Harname-Şeyhi-Mesnevi

Harput'ta Bir Amerikalı-Cevat Fehmi Başkut-Tiyatro

Harran-Bekir Yıldız-Röportaj

Hapisliğim-Recep Bilginer-Anı

Hapiste Bir Gazeteci-Recep Bilginer-Anı

Hasan Mellah-Ahmet Mithat Efendi-Roman

Hasan Sabbah-Güngör Dilmen-Tiyatro

Hasır-Mehmet Akif Ersoy-Manzum Öykü

Hasta-Mehmet Akif Ersoy-Manzum Öykü

Hastabakıcı Hanımlar-Mehmet Emin Yurdakul-Şiir

Hatıralar-Mehmet Akif Ersoy-Şiir

Havada Bulut-Sait Faik Abasıyanık-Öykü

Havada Bulut Yok-Cevdet Kudret Solok-Roman

Havadan Sudan-Aziz Nesin-Öykü

Hava Parası-Memduh Şevket Esendal-Öykü

Havaya Çizilen Dünya-Fazıl Hüsnü Dağlarca-Şiir

Havuz Başı-Sait Faik Abasıyanık-Öykü

Hayal-Refik Erduran-Oyun

Hayalet-Halit Fahri Ozansoy-Tiyatro

Hayal İçinde-Hüseyin Cahit Yalçın-Roman

Hayal İkliminden Dönen Diyor ki-Ali Mümtaz Arolat-Şiir

Hayal ve Istırap-Selim İleri-Roman

Hayat Böyledir-Şevket Rado-Sohbet-Deneme

Hayat-ı Fikriye- Fuat Köprülü-Araştırma-İnceleme

Hayat-ı Hakikiye Sahneleri-Hüseyin Cahit Yalçın-Öykü

Hayatım-Hasan Ali Yücel-Otobiyografi

Hayat-ı Muhayyel-Hüseyin Cahit Yalçın-Öykü

Hayatı Savunma Biçimleri-Adalet Ağaoğlu-Öykü

Hayat Parçaları-Halide Edip Adıvar-Roman

Hayat Şarkıları-Vasfi Mahir Kocatürk-Şiir

Hayattan Hikâyeler-Aka Gündüz-Öykü

Hayattan Sayfalar-Hüseyin Rahmi Gürpınar-Roman


190


Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

Politika Dışı-Tarık Buğra-Fıkra-Deneme

Politika Sanatı-Sabahattin Eyüpoğlu-Çeviri

Portreler-Sezai Karakoç-Öykü

Portreler-Yusuf Ziya Ortaç-Anı

Prespero ile Caliban-Nurullah Araç-Deneme-Eleştiri

Primo Türk Çocuğu-Ömer Seyfettin-Öykü

Psikoloji ve Terbiye Bahisleri-S.Esat Siyavuşgil-İnceleme

Radarın Anahtarı-Rıfat Ilgaz-Öykü

Radyofonik Öyküler-Yaşar Nabi Nayır-Radyo Oyunu

Rahatı Kaçan Ağaç-Melih Cevdet Anday-Şiir

Rahmet-Yakup Kadri Karaosmanoğlu-Öykü

Rahmet Yolları Kesti-Kemal Tahir-Roman

Raik'in Annesi-Halide Edip Adıvar-Roman

Ramazan Sohbetleri-Ahmet Rasim-Anı

Raziye-Melih Cevdet Anday-Roman

Reçetesi Peçete-Muzaffer İzgü-Tiyatro

Redife'ye Güzelleme-Füruzan-Oyun

Reis Bey-Necip Fazıl Kısakürek-Tiyatro

Renan Müdafaanamesi-Namık Kemal-Eleştiri

Resimli Osmanlı Tarihi-Turgut Özakman-Oyun

Resimli Türk Edebiyatı Tarihi-Nihat Sami Banarlı-İnceleme

Resimli ve Haritalı Osmanlı Tarihi-Ahmet Rasim-Tarih

Resme Başlarken-Bedri Rahmi Eyüpoğlu-Deneme

Reşo Ağa-Bekir Yıldız-Öykü

Renksiz Istırap-Şukufe Nihal Başar-Roman

Revizyonist-Necati Cumalı-Öykü

Rezil Dünya-Faik Baysal-Roman

Rıfat Bey Neden Kaşınıyor-Aziz Nesin-Öykü

Rilke'den Seçme Şiirler-Turan Oflazoğlu-Çeviri

Rind ü-Fuzuli-Mensur

Risaleler-Erdem Beyazıt-Şiir

Risaletü'n Nushiye-Yunus Emre-Mesnevi

Robinson Crusoe-Şemsettin Sami-Çeviri

Romantik Bir Viyana Yazı-Adalet Ağaoğlu-Roman

Roman ve Yazarlık Onuru-Samim Kocagöz-Deneme

Romanya Mektupları-Ahmet Rasim-Gezi

Rubailer-Mevlana-Şiir

Rubailer-Ümit Yaşar Oğuzcan-Şiir

Rubailer-Yahya Kemal Beyatlı-Şiir

Rubaiyat-ı Arif-Arif Nihat Asya-Şiir

Ruh Burkuntularından Hikâyeler-N.Fazıl Kısakürek-Öykü

Ruhlar-Abdülhak Hamit Tarhan-Şiir

Ruh Üşümesi-Adalet Ağaoğlu-Roman

Rumba da Rumba-Salah Birsel-Şiir

Rübab'ın Cevabı-Tevfik Fikret-Şiir

Rübab-ı Şikeste-Tevfik Fikret-Şiir

Rüya-Ziya Paşa-Mülakat

Rüya-Halit Fahri Ozansoy-Şiir

Rüya İçinde Rüya-Cevdet Kudret Solok-Tiyatro

Rüyalarım Ziyan Olmasın-Aziz Nesin-Hatıra

Rüzgâr-Cahit Külebi-Şiir

Saadet Yolu-Şevket Rado-Sohbet

Saatleri Ayarlama Enstitüsü-A.Hamdi Tanpınar-Roman

Sabahat-Nazım Hikmet Ran-Tiyatro

Sabah Kuşları-Şukufe Nihal Başar-Şiir

Sabahleyin-Osman Atilla-Şiir

Sabahtan Bir Saat Evvel-Feridun Fazıl Tülbentçi-Şiir

Sabırtaşı-Eflatun Cem Güney-Masal

Sabırtaşı-Necip Fazıl Kısakürek-Tiyatro

Sabr u Sebat-Abdülhak Hamit Tarhan-Tiyatro

Safahat-Mehmet Akif-Şiir

Sagu Örneği-Saka Türkleri-Alp Er Tunga

Sağım Solum Sobe-Atilla İlhan-Deneme-Eleştiri-Yazı

Sağırdere-Kemal Tahir-Roman

Sağnak-Yakup Kadri Karaosmanoğlu-Tiyatro

Sağnak Altında-Mahmut Yesari-Roman

Sahibini Arayan Madalya-Tarık Buğra-Öyküler

Sahibini Arayan Mektuplar-Ümit Yaşar Oğuzcan-Şiir

Sahipsizler-Bekir Yıldız-Öykü

Sahnenin Dışındakiler-Ahmet Hamdi Tanpınar-Roman

Sahra-Abdülhak Hamit Tarhan-İlk Pastoral Şiir

Saint Simon İlk Sosyalist, İlk Sosyolog-C.Meriç-İnceleme

Sait Faik İçin-Tahir Alangu-Biyografi-Derleme

Saka Kuşları-Fakir Baykurt-Çocuk Kitabı

Sakarca-Fakir Baykurt-Çocuk Kitabı

Sakarya Meydan Savaşı-Ceyhun Atuf Kansu-Şiir

Sakın Aldanma, İnanma, Kanma-Refik Halit Karay-Hiciv

Sakinâme-Fuzuli-Mesnevi

Saksağanın Kuyruğu-Rıfat Ilgaz-Öykü

Salkım Salkım Asılacak Adamlar-Aziz Nesin-Hatıra

Salon Köşelerinde-Safveti Ziya-Roman

Sam Amca-Samim Kocagöz-Öykü

Samih Rifat-Sadettin Nüzhet Ergun-Biyografi

Samsun'dan Ankara'ya-Fazıl Hüsnü Dağlarca-Şiir

Sanata Dair-Halit Ziya Uşaklıgil-Makale

Sanat-Edebiyat-Kemal Tahir-Makale

Sanat-Edebiyat-Tenkit-Peyami Safa-İnceleme-Deneme

Sanat Felsefesi-Suut Kemal Yetkin-Felsefe-Düşünce

Sanatkâr-Vasfi Mahir Kocatürk-Tiyatro

Sanat Meseleleri-Suut Kemal Yetkin-Eleştiri-Düşünce

Sanat Üzerine Denemeler-Sabahattin Eyüboğlu-Deneme

Sanat ve Edebiyat-H.Rahmi Gürpınar-Derleme Yazılar

Sanat ve Edebiyat Dünyamız-Orhan Veli Kanık-Düzyazı

Sancho'nun Sabah Yürüyüşü-Haldun Taner-Öykü

Sancı Meydanı-Faik Baysal-Öykü

Sansar-Mehmet Rauf-Tiyatro

Sarayname-Kaygusuz Abdal-Manzum-Mensur

Saray ve Ötesi-Halit Ziya Uşaklıgil-Anı

Sardanapal-Abdülhak Hamit Tarhan-Tiyatro

Sarduvan-Faik Baysal-Roman

Sarhoşlar-Orhan Kemal-Öykü

Sarı Çizmeli Mehmet Ağa-Yusuf Ziya Ortaç-Roman


200


Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

Şahdamar-Sezai Karakoç-Şiir

Şah İsmail-Feridun Fazıl Tülbentçi-Tarihi Roman

Şahmerdan-Sait Faik Abasıyanık-Öykü

Şah ü Geda-Şah ve Kul-Fuzuli-Mesnevi

Şah ü Geda-Taşlıcalı Yahya-Mesnevi

Şair Dostlarım-Oktay Akbal-Anı-Deneme-Eleştiri

Şair Evlenmesi-Şinasi-İlk Tiyatro-Komedi

Şairin Seyir Defteri-Edip Cansever-Şiir

Şairlere Ölüm Yok-Oktay Akbal-Anı-Deneme-Eleştiri

Şakacı-Sebahattin Kudret Aksal-Tiyatro

Şamaroğlanları-Fakir Baykurt-Toplum-Eğitim

Şanlı Kadırgalar-Feridun Fazıl Tülbentçi-Tarihi Roman

Şapkam Dolu Çiçekle-Cemal Süreyya-Deneme

Şarkılı Kahve-Sebahattin Kudret Aksal-Şiir

Şarkın Sultanları-Faruk Nafiz Çamlıbel-Şiir

Şecere-i Türkî-Ahmet Vefik Paşa-Tarih

Şehbal yahut İstibdadın Son Perdesi-H.Suat Yalçın-Tiyatro

Şehir Konuşmaları-Hüseyin Atlansoy-Şiir

Şehir Mektupları-Ahmet Rasim-Fıkra

Şehzadenin Başıdır-Mehmet Seyda-Öykü

Şekavet-i Edebiye Tartışmaları-Rahmi Gürpınar-Tartışma

Şeker Osman-Yusuf Ziya Ortaç-Roman

Şemsa-Recaizade Mahmut Ekrem-Öykü

Şen Kitap-Yusuf Ziya Ortaç-Mizah

Şenlikname-İlhan Berk-Şiir

Şerare-Muallim Naci-Şiir

Şermin-Tevfik Fikret-Şiir

Şevket Ustanın Kedisi-Rıfat Ilgaz-Öykü

Şeytan Çekiçleri-Mehmet Seyda-Roman

Şeytan İşi-Hüseyin Rahmi Gürpınar-Roman

Şık-Hüseyin Rahmi Gürpınar-Roman

Şıpsevdi-Hüseyin Rahmi Gürpınar-Roman

Şiddet Ruhu-Necati Cumalı-Deneme-İnceleme

Şiir Dünyasındaki Yerim Üzerine-Coşkun Ertepınar-Yazılar

Şiir Hakkında Mülahazalar-Ahmet Haşim-Piyale Önsözü

Şiir Her Zaman-Cahit Külebi-Düzyazıları

Şiir İkliminde Bir Ömür-Coşkun Ertepınar-Şiir

Şiirimizde Aşk ve Kadın-Ümit Yaşar Oğuzcan-Antoloji

Şiirimizde Ayrılık ve Yalnızlık-Ümit Yaşar Oğuzcan-Antoloji

Şiirimizde Öğretmen-İbrahim Zeki Burdurlu-Antoloji

Şiirimizde Tabiat-Ümit Yaşar Oğuzcan-Antoloji

Şiirimizde Taşlama-Ümit Yaşar Oğuzcan-Antoloji

Şiirin İlkeleri-Salah Birsel-Deneme

Şiirle Kırk Yıl-Ümit Yaşar Oğuzcan-Şiir

Şiirler-Ahmet Hamdi Tanpınar-Şiir

Şiirler-Ahmet Kutsi Tecer-Şiir

Şiirler-Ahmet Muhip Dıranas-Şiir

Şiirler-Cahit Külebi-Şiir

Şiirler-Cahit Zarifoğlu-Şiir

Şiirler-Erdem Beyazıt-Şiir

Şiirler-Oktay Rıfat Horozcu-Şiir

Şiirler-Sezai Karakoç-Şiir

Şiirlerim-Necip Fazıl Kısakürek-Şiir

Şiir Üzerine Düşünceler-Suut Kemal Yetkin-Deneme

Şiir ve Cinayet-Salah Birsel-Deneme

Şiir ve Edebiyat Sohbetleri-Nihat Sami Banarlı-İnceleme

Şiir ve İnşa-Ziya Paşa-Makale

Şikâyetname-Fuzuli-Mektup-Mesnevi

Şili'de Av-Orhan Asena-Tiyatro

Şimdiki Çocuklar Harika-Aziz Nesin-Roman

Şimdi Saat Kaç-Ferit Edgü-Deneme

Şimşek-Peyami Safa-Roman

Şir-Samipaşazade Sezai-Piyes

Şişedeki Zenci-Salah Birsel-Deneme

Şişhaneye Yağmur Yağıyordu-Haldun Taner-Öykü

Şu Dağlar Bizim Dağlar-Coşkun Ertepınar-Şiir

Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat-Şemsettin Sami-İlk Yerli Roman

Tabib-i Aşk-Ahmet Vefik Paşa-Adapte Tiyatro

Taha'nın Kitabı-Sezai Karakoç-Şiir

Tahrib-i Harabat-Namık Kemal-İlk Eleştiri

Takdir-i Elhan-Recaizade Mahmut Ekrem-Düşünce Eleştiri

Takip-Namık Kemal-Eleştiri

Takvimü't Tevarih-Kâtip Çelebi-Nesir

Talim-i Edebiyat-Recaizade Mahmut Ekrem-Ders Kitabı

Tâmat-Cenap Şehabettin-Şiir

Tamirci-Refik Erduran-Tiyatro

Tanıdık Dünya-Melih Cevdet Anday-Şiir

Tanrıdağı-Reşat Nuri Güntekin-Tiyatro

Tanrılar ve İnsanlar-Orhan Asena-Tiyatro

Tanrı Misafiri-Reşat Nuri Güntekin-Öykü

Tanrı'ya Şikâyet-Refik Halit Karay-Deneme

Tan Sesleri-Mehmet Emin Yurdakul-Şiir

Tan Sırları-Süleyman Çolpan-Şiir

Tanyeri Horozları-Yaşar Kemal-Roman

Taranta Babu'ya Mektuplar-Nazım Hikmet Ran-Şiir

Tarık-Abdülhak Hamit Tarhan-Tiyatro

Tarihe Şan Veren Türk-Feridun Fazıl Tülbentçi-Türk Tarihi

Tarih-i Kadim-Tevfik Fikret-Şiir

Tarihin Yılan Hikâyesi-Süleyman Nazif-Düzyazı

Tarih Musahabeleri- Yahya Kemal Beyatlı-Nesir

Tarih ve Tasavvuf Sohbetleri-Nihat Sami Banarlı-Gazete

Tarlabaşı Salkımsaçak-Abbas Sayar-Roman

Tartışma-Samim Kocagöz-Roman

Tartuffe-Ahmet Vefik Paşa-Çeviri-Manzum Tiyatro

Tartuffe-Orhan Veli Kanık-Çeviri Tiyatro ve Öykü

Taşbaskısı-İlhan Berk-Şiir

Taş Çatlasa-Yaşar Kemal-Deneme

Taş Çorbası-Dursun Akçam-Öykü

Taş Devri-Fazıl Hüsnü Dağlarca-Şiir

Taşları Yemek Yasak-İsmet Özel-Deneme, Düşünce

Taşlar ve Başlar-Ümit Yaşar Oğuzcan-Şiir

Taş Parçası-Reşat Nuri Güntekin-Tiyatro


203


Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

Yağıştan Sonra-Bahtiyar Vahapzade-Tiyatro

Yağmur Beklerken-Tarık Buğra-Roman

Yağmurdaki Kız-Samim Kocagöz-Öykü

Yağmur Duası-Refik Erduran-Tiyatro

Yağmur Kaçağı-Atilla İlhan-Şiir

Yağmurlar ve Topraklar-Cumalı-Roman

Yağmurlu Deniz-Necati Cumalı-Şiir

Yağmurlu Sokak-Melih Cevdet Anday-Roman

Yağmur Sıkıntısı-Oktay Rifat Horozcu-Tiyatro

Yağmurun Altında-Melih Cevdet Anday-Şiir

Yağmur Yüklü Bulutlar-Orhan Kemal-Öykü

Yahya Kemal-Ahmet Hamdi Tanpınar-İnceleme-Biyografi

Yahya Kemal'e Veda-A. Şinasi Hisar-Biyografi-Hatıra

Yahya Kemal'in Hatıraları-Nihat Sami Banarlı-İnceleme

Yahya Kemal Yaşarken-Sami Banarlı-İnceleme -Araştırma

Yakacık Mektupları-Mahmut Yesari-Öykü

Yakup'un Koyunları-Necati Cumalı-Öykü

Yakut Kayalar-Şukufe Nihal Başar-Roman

Yakut Yüzük-Mahmut Yesari-Roman

Yalan-Cenap Şehabettin-Tiyatro

Yalan-Orhan Asena-Tiyatro

Yalan Bitti-Ümit Yaşar Oğuzcan-Şiir

Yalancı Dünya-Orhan Kemal-Roman

Yalancı Şafak-Selim İleri-Roman

Yaldız-Aka Gündüz-Roman

Yalelli-Salah Birsel-Şiir

Yalnız Dönüyorum-Şükufe Nihal Başar-Roman

Yalnız Efe-Ömer Seyfettin-Öykü

Yalnızız-Peyami Safa-Roman

Yalnız Kadın-Necati Cumalı-Öykü

Yalnızlar-Tarık Buğra-Roman

Yalnızlık Bana Yasak-Oktay Akbal-Öykü

Yaman-Vasfi Mahir Kocatürk-Tiyatro

Yanan Ormanlarda Elli Gün-Yaşar Kemal-Röportaj

Yanardağ-Yusuf Ziya Ortaç-Şiir

Yanardağın Üstündeki Kuş-Ülkü Tamer-Şiir

Yanartaş-Mehmet Seyda-Roman

Yandım Ali-Fakir Baykurt-Çocuk Kitabı

Yandım Osman-Aka Gündüz-Tiyatro

Yandırma-Nezihe Meriç-Öykü

Yangın-Cahit Külebi-Şiir

Yanık Hava-Ceyhun Atuf Kansu-Şiir

Yanlış Kadınlar, Yanlış Erkekler-Atilla İlhan-Deneme

Yanlış Parmak-Salah Birsel-Günlük

Yan Yana-Melih Cevdet Anday-Şiir

Yapıştırma Bıyık-Salah Birsel-Deneme

Yaprak Dökümü-Reşat Nuri Güntekin-Roman

Yaradana Mektuplar-Bedri Rahmi Eyüboğlu-Şiir

Yaralı Geyik-Necati Cumalı-Oyun

Yaralı Hayvan-Sebahattin Kudret Aksal-Öykü

Yaraya Tuz Basmak-Atilla İlhan-Roman

Yar Bana Bir Eğlence-Haldun Taner-Oyun

Yarbükü-Talip Apaydın-Roman

Yarenlik-Rıfat Ilgaz-Şiir

Yarım Ekmek-Fakir Baykurt-Roman

Yarın Artık Bugündür-Atilla İlhan-Senaryo

Yarın Diye Bir Şey Yoktur-Tarık Buğra-Öykü

Yasak-Melih Cevdet Anday-Deneme

Yastığımın Rüyası-Arif Nihat Asya-Mensur Şiir

Yaşadığım Gibi-Ahmet Hamdi Tanpınar-Deneme

Yaşadıkça-Rıfat Ilgaz-Şiir

Yaşadım-Bedri Rahmi Eyüboğlu-Şiir

Yaş Ağaç-Mehmet Seyda-Roman

Yaşamak-Cahit Zarifoğlu-Şiir

Yaşamak Hırsı-Sait Faik Abasıyanık-Çeviri Roman

Yaşamak İstiyoruz-Cahit Uçuk-Oyun

Yaşama Sevinci-Salah Birsel-Şiir

Yaşamsız-Vüs'at Orhan Bener-Öykü

Yaşarken ve Ölürken-Selim İleri-Roman

Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz-Aziz Nesin-Roman

Yaşasın Demokrasi-Haldun Taner-Öykü

Yaşasın Deniz-Halikarnas Balıkçısı-Öykü

Yaşasın Edebiyat-Sait Faik Abasıyanık-Derleme Yazılar

Yaşasın Memleket-Aziz Nesin-Öykü

Yaşayan Ölü-Samiha Ayverdi-Roman

Yaşayıp Görmek-Oktay Akbal-Anı-Deneme-Eleştiri

Yaşayıp Ölmek-Oktay Rifat Horozcu-Şiir

Yaşlılık Günlüğü-Salah Birsel-Günlük

Ya Tahammül Ya Sefer-Mustafa Kutlu-Öykü

Yatar Bursa Kalesinde-Nazım Hikmet-Şiir

Yavrutürk Şiirleri-Rakım Çalapala-Şiir

Yayla-Fakir Baykurt-Roman

Yayladan Sesler-Vehbi Cem Aşkun-Şiir

Yayla Dumanı-Ömer Bedrettin Uşaklı-Şiir

Yayla Kartalı-Faruk Nafiz Çamlıbel-Tiyatro

Yayla Kızı-Aka Gündüz-Roman

Yayla Türküsü-Halide Nusret Zorlutuna-Şiir

Yaz Boz Tahtası-Haldun Taner-Düzyazı

Yaz Dönemi-Behçet Necatigil-Şiir

Yazılan Bozulmadan-Ahmet Kutsi Tecer-Oyun

Yazın Tarihi-Halit Ziya Uşaklıgil-Roman

Yazmak Eylemi-Ferit Edgü-Deneme

Yazmak Yaşamak-Oktay Akbal-Anı-Deneme-Eleştiri

Yazsonu-Adalet Ağaoğlu-Roman

Yaz Yağmuru-Ahmet Hamdi Tanpınar-Öykü

Yedek Parça-Aziz Nesin-Öykü

Yedi Çınar Yaylası-Kemal Tahir-Roman

Yedi Devler-Oğuz Tansel-Masal

Yedi Güzel Adam-Cahit Zarifoğlu-Şiir

Yedi Memetler-Fazıl Hüsnü Dağlarca-Şiir

Yedi Meşale-Yaşar Nabi Nayır-Şiir

Yedinci Gün-Orhan Hançerlioğlu-Roman


206


Hocala

rın G

özünden E

debiy

at

c

Zavallı Kız-Nabizade Nazım-Öykü

Zebra-Behçet Necatigil-Şiir

Zehra-Nabizade Nazım-İlk Psikolojik Roman Denemesi

Zekeriya Sofrası-Aka Gündüz-Roman

Zemzeme-Recaizade Mahmut Ekrem-Şiir

Zenciler Birbirine Benzemez-İlhan-Roman

Zenginler Hükümeti-Recep Bilginer-Deneme

Zeynep-Abdülhak Hamit Tarhan-Tiyatro

Zeyno'nun Oğlu-Halide Edip Adıvar-Roman

Zeytindağı-Falih Rıfkı Atay-Anı

Zıkkımın Kökü-Muzaffer İzgü-Roman

Zilal-i İlham-Ali Ekrem Bolayır-Şiir

Zilli Zarife-Haldun Taner-Oyun

Zindan Duvarları-Faruk Nafiz Çamlıbel-Şiir

Ziya'ya Mektuplar-Cahit Sıtkı Tarancı-Mektup

Zonguldak Hikâyeleri-Mehmet Seyda-Öykü

Zoraki Diplomat-Yakup Kadri Karaosmanoğlu-Anı

Zoraki Tabip-Ahmet Vefik Paşa-Adapte Tiyatro

Zorla İspanyol-Necati Cumalı-Oyun

Zor Nikâhı-Ahmet Vefik Paşa-Adapte Tiyatro

Zübük-Aziz Nesin-Roman

Zühre Ninem-Kemal Bilbaşar-Roman

Zümrüdüanka-Eflatun Cem Günay-Masal

YARARLANILAN KAYNAKLAR

Ahmet KABAKLI - Türk Edebiyatı

Atilla ÖZKIRIMLI - Türk Edebiyatı Ansiklopedisi

Behçet NECATİGİL - Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü

C. Kudret SOLOK - Örneklerle Edebiyat Bilgileri

C. Kudret SOLOK - Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman

İhsan IŞIK - Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi

İhsan IŞIK - Yazarlar Sözlüğü

İsmail Habib SEVÜK - Türk Teceddüt Edebiyatı Tarihi

Kenan AKYÜZ - “Yeni Türk Edebiyatı”, Türk Ansiklopedisi

Tahir ALANGU - Cumhuriyetten Sonra Hikâye ve Roman

İnci ENGİNÜN - Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı

Fethi NACİ - Yüz Yılın 100 Romanı

Mehmet KAPLAN - Hikâye Tahlilleri

Mehmet KAPLAN - Şiir Tahlilleri I-II

Şükran KURDAKUL - Çağdaş Türk Edebiyatı

Berna MORAN - Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış

Behçet NECATİGİL - Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü

Ahmet OKTAY - Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı

Ahmet Hamdi TANPINAR - 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi

Mehmet Behçet YAZAR - Edebiyatçılar Âlemi:

M. Behçet YAZAR - Edebiyatçılarımız ve Türk Edebiyatı

Nihat Sami BANARLI - Resimli Türk Edebiyatı Tarihi

Ötüken NEŞRİYAT - Büyük Türk Klâsikleri

Prof. Dr. Mehmet KAPLAN - Hikâye Tahlilleri

Kenan AKYÜZ - Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri

Prof. Dr. Mehmet KAPLAN - Şiir Tahlilleri

Prof. Dr. Orhan OKAY - Batılaşma Devri Türk Edebiyatı

S.K. KARAALİOĞLU - Resimli Türk Edebiyatçılar S.

Şükran KURDAKUL - Şairler ve Yazarlar Sözlüğü

Ahmet Hamdi TANPINAR - Edebiyat Üzerine Makaleler

Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi


208

Download - Backup of HOCALARIN GÖZÜNDEN EDEBİYAT 2018 RENKLİ · İslamİyet Öncesİ ve sonrasi tÜrk edebİyati halk edebİyati dİvan edebİyati edebİyat akimlari tanzİmat edebİyati

Top Related