gualtheri van doeveren
TRANSCRIPT
Sermo academicus de recentioruminventis medicinam hodiernam veteri
praestantiorem reddentibus : dictus publice
Item Type Lecture/Address
Authors Doeveren, Gualtherus van, 1730-1783
Publication Date 1771-05-06
Keywords Materia medica--Early works to 1800
Publisher Lugduni Batavorum: Apud Sam. et Joh. Luchtmans.
Download date 03/10/2022 02:27:00
Link to Item http://hdl.handle.net/10713/4124
GUALTHERI VAN DOEVEREN
SERMO ACADEMICUS
D E
RECENTIORUM INVENTIS MEDI-CINAM HODIERNAM VETE-
RI PR)£ST ANTIOREMREDDENTIBUS,
DIe T U S. pUB LIe E,
CUM
,IlN ACADEMIA LUGDUNO BATAVA. ORDiNARIAi'll ME..
DICIN1E PROFESSIONEM, AUSPICARETUR
A. D. VI. ~lAJI CIJI::lCCLXXI.
LUGDUNl BATAPORUM,
Apud SAM. ET JOB. LUCBTMANS,I77!.
•
-•
CUR A TOR I B U SfG U LIE L M 0,
COMITI DE BENTINK,l\HOONiE ET .PCNDRCCHTiE DO~l[NO, EQUESTl\!
IlOLLANDliE ORDINI ADSc;UPTO, DELEGATORUM. l-lOLl.ANDU}; ORDINUM PR1ESJDI, AGGER!-
BUS ET VIIS RHENOLANDliE CURANDl;SEP;rEMVJRO, ETC. ETC.
•
V I R I S
PER J L L US T RIB USE T G E 1\- E R 0 SIS,
ACADEMliE BATAViE
PETRO S T E Y N, J. C.lLLUSTR1SSlMORUM ET PR1El'OTENTIUM BOLLAN·
DllE ET WESTFrdSI1E ORDINUM CONSILIARIO liTSYNDJCO SUPRJ.:MO. MAGN! SIGlLLI CUSTO·
DI. SUPP,DllE CU[UiE FEUDALfS PRiES!-DI; EJUS·QUE TAIiULARII Pl\iEFE·
CTO, JlGGERJBUS ET VlIS RHK-NOLANDliE CURANDIS SlOP·
"TEMVIRO, ETC. nrc ..
\\
EORUM·
JI\
j\
•PE TR 0 VAW BLEI S\'fY K, J. C.
A. L. M. PI-llLOS. D. CIVlTilTlS DELFENSIS CONSI·LTAIUO E'I' ·SYNDICO, nr c. ETC.
EO RUM Q'U E.
V 1
cbL'LEGIS •R I S
NO lJ ILl S S I M I fi .<TR.PE A /,1 P LIS S I At I S,
CIV ITATIS ,LElDENSIS ,CONS U LIB US,\ \ ,. 1J °ANN I VA N D ER MAR C K,
Ai: G. F I L. J. Co\... - ..
CORNELlO SPEELMAN" J. C'l" EQwn BARONr:TTO, LlBERO TOPARCWE AB .
HlOlOSWYK ET DlNTlOR,. ETC.
MARTINO MARCO, J. CoSIMONI DROLENV AUX, Jo C.
NEe NON
v I R '0
GRAPISSlJ1JO, SFECTATISSIMO,
II\,\
. '
JANO VAN ROYEN, ])AV. FlL.J.CoCIVITATIS LElplONSIS CONSILIAIUO lOT SYNDICO, IL·
IXSTRI l\C,1DlcMlJE CURATOR1)M COLLE- .G[O AS ACTIS, •
,Orationcin bane M, qua par 01,
animi ('Jciwr({tio1Je,D. D. D.
AUCTOR~
((.;\
II,
\GUALTH. VAN DOEVEREN
SERMO ACADEMICUS
DE
RECENTIORUM INVENTIS MEDl-OINAM HODIERNAM VETE-
RI PRIESTANTIOREMREDDENTIBUS.
'!Ii I_U ,
• •
MAGNIFICE ACADEMIA;; RECTOR .
.l'ERILLUSTRES ET GENEROSISSIMI ACADEMIA;; BATA·
ViE CURATORES.
AMPLlSSIMI UREIS LEiDENSIS PRiETOR, CONSULES.
JUDICES, QUIQUE, lIS A TABULIS liT All ACTIS
ESTIS. VIRI NOBILlSSIMI.
, ,
A QUA-
,
¥ I G~ ,}V A" N D 0 EcY t It E N. !. '{ '... ..... . _. ..i •
Q.UARUMVIS DISCIPLINARUl\L PROFESSORES,
, '.,CELEBER.,
." "RIM!.
J rQUI TRIBUNALL ACADKMICO AB, ACTIS ES, VIR,
. SPECTATIC:SI).rE,;•• • . _ ... , . f Y
I
I\lATHESEOS H'CTOR: f.CUTlSSIME:
DOCTORES QUOCUNQIJE TITULO, ORN-AU; ViRl Elm;
DlTlSSlMl: -- - ... ~.,
Cl.VES"HQSPliTF,S" REIT!'J~~qE!',: ')UDIT°!,~R"9]'Ili'IU!>r
ORDlNUM., HONORATISSEvIl:
~;r:UIJWSQRU~L, ,DENLQU:E".PU.JYf f.:T!{EN2El .WqISr, ,,~llM"~,"CORO~M~; T' ~ \ 'n . 1(., H. .1: ..L" r L 1 1 ... ".
, .
1\
Titubant~iP~d~,; & vac:i!lantegr~i1u,. :o~,rakec con-Icendi , A. A, O. 0, H. II., dum amrnurn meum
feriiHefemio., illullriflimerum , do<Shffimorumgue, Ho-minum frequentiam, coram qua rnihi hac ,hora pro con-
. clone erl dicendcm; durn fod;~Palladis Leidenfis, cui me
hodie addice , illibatain"qua Jute patet orbis, celebrita-• ternv '& muneris academici , quod inca aufpicor ,gravi-
rarem , 'lmecum.perperido. Increfcit ilb animi mei corn-
mat in, duinLdc'i hujus dignitarerri & f:m61itatem', quam.toiies oli~ venerabun'dus colui, refpicio; dum -quaf ante.oculos veffantes 'intueri mihi videor fummos illos.qua-'rumvisdiRiplinaru'rrJ Doctores'; ~tli decus'!1Ujus Academire'1antopere adauxeruntjdurn tot Medicorum, i~ arre fua prin-.cipum , qui ex hac cathedra docuerunt , manesvelut ad men-
tern rnearn revoco ; dum nomine & meririsfuis irnmor-'
lafem BOEilHAVTUMrec'ordor; dum prxfenies adfpicio<:e1eberrimos,qui farnam ';ujus Arhenei etiarn hodie flre-
A 2 nue
f ,,:G. '{A N .]) 0 EVE R E:N
nuc ruentur , variarurn daClriharum Profdfcires; iltosque>inter venerandos in .Arte A pollinea Fneceptorcs rneos,". . ~'d rv IX autum" net ne VIX qlJJ 01'1 , dicendi vices JuRi:neo , dum in Eomrn, numero,' uti- olirrr (o16bJm" vide-
r€ mihi -non licer Virum ilium mngnum', Anaronrieorum.
principem , B. S, ALB INljM', qui nupera fu~ .morre in-gens fui pe(IderiarD.& rnihi., & Vobis orunibus, & Aca-demire , j,mmo uni,ver(w E.UI;-Opi-B ,I reliqujt. Vocem quafi,
faucibus herere- [entia ,q:Jaodq renuifiirnas inge.nii rnei
vires., "&- -dbcrrimB 'mere\Lcprtam ,ftJpeHeCll!e:m j' yix fuffi'1" '
cicnres fore vereor 'y 1.]t fdtisfa~~,~, q~c'P,t bencvol.e il-...JL, quam.ilJuflriwmil'rc,eres'dc me, meisque laboribus,cQrKeperunt, ex~),eC\ationi" I.cum ~ imman]. iflo ,-vcreq~le,)
immedicabili., vulnerc Ordini·.l\oI.eslic,!, in celcbri. hacMu-larum fcde,. infljEto,.,conillium illud .ccperunt, q,uome".in.,Academia Gran ingana.doccntem "honor.ifica adrnodarn ..
vocarione, hue; allcxsrunr .... • I. , ' j: 1 ".
A . I'" •_mrnum vera meum ,: per .1Z2C omnIa non 1eVHOI~"1. . ~
~gjt.n~u.m)"~J.i,q~ant:u.m"crjg,untalia~-,.&. cpnfirmapt., St:l~:--, • >
's E it 11 0 A CAD, I N A UGU R Tt L 'Y
mi nempe Numinis, rerum humanar·um prrefidis, quodu-epius expertlls fui , suxilium >fill'or perilluflrium & am- ..plimmorulTI Virorum , qui tanra cum laudc ; &. tarn aufpl-
caro , fal"utem hUjU5 Acaden1ice curant, quigue- publicum fi-ducire in me ([Ire. doeument-um declarare baud gravati fue-runt; neqlle inutiles plane, f quid ererum' evcntu rnihiconjicere liccat ~ pra'teriri. rnei inc Acadernia, cui nunc
valedixi , lebcree. Accedit quoque almjE·l\1utris Leiden-fis , o,me oJim.mecivem fuum.rccepit , perque tatum vi.ue. mere academicre .curriculum [uo .finu.fovir, erga alum-nos. t\l05 amor j Vefha denique A. A .. H. H. pertpeEla.. . .benevolentia, quahocce loco dicentes excipere , incua-
re, ..& protegui foletis,. Sed jaCla nunc dicendi alea,. nihil di'fficilius milei in-
cnmbere expertus tum, quam tale el!gere .Orarionis as-
gumentum,. quod peritiffimis, .& eloquent ire, verborum-que politorum lenocinio,. adfiieris veflris auribus placere
GPudantenus poifEt; quod A udirorurn guflui accoramc-datum, & a mea tamEn doClrina, aut FErtona." quan}'
A 3 hie
G. v A N
hic 3g0', non' alienurn eiret; quodque prmtonCCpt3ffi de
me opinionern non plane convellerer. Quo eguidem
,m2,gis' attenros ) ,& Jinguis animisque faventes , nuper ex-
1'eriebar Groni!1ganos, quando .Urbis illorum Glubrlra_
rem & amcenitarem Sermone Acadernico celebrabarn ;
.HOto magis verebar., ut hodie rnihi ndeo efTe felici con-
,tingerer,' benign am que veGrnmottentjonern fiHis acceproferrnone mibi conciliure valorem. .Quce non ita capia-
.tis velim , ·A. A., acf purarern , non Iuas quoque lau-des Civiratem .hanc rnereri ; fed rerum ejus naturaliurnnon fatis peritus , hanc-Materiern , etf perjucundarn , nunc
l'~rtraaandam ·(~fcipere reformido. Circumfpiciens tan-' .
•dem alia, 'lure coram diverfarum Myfacum culroribus:-1'" : rnedium 'proferenda vidctenrur , nee ['F'lerisque i\ u-
.dito(um .ingrarum, 'n~c: afcopo & ·officio rneo alie-inurn ; immo Ani Medicre,quam profiteor,: quodammo-
.do 'bohorificum, fore'Putavi, fi verba facerem DE HE-£ENTlOR'uivr"'NVENTIS MEDicn,AM HODlERNAM
'1i'£'1'£1H PRJESTANTIOREM REDDENTIBUS.
/
stRMO ACAD. INAUGURAL. 7
Q!JO Sermons ab Arte falutari averterc conabor fre-~uenter obviam, quam que ab ip(o Mcdicin<e flatu ho-
ciemp deduci poue opinantur .muhi , <;alumniam , "'qua"ignari, apt)nigui', cenfores arg!'.luC1r,~,nullosjn hac do ..Llrina atate noflra factos eire progrefllis, qui verurrrgeneri humane commodl,lm afferant l' quaque alii, Ve-t~efUmndm1rr.tore~ n;t:n;~~ perhibent , di:ci nunc .nihil,
quod non fit dictum prius j. & qUi'Ccunque liodie nova"pro(erantur, ea jam Antiquis fuiirc"cognita; imrno , hos.in :morbis fmandis Rccemiore;;"'antccelluiuc;' ideoque,Roc ,tempore nofho,;;;nec minore m<ilrborum",copia'pre-mi homines; nee majorein, v!vemium,numerUlJl jn or-be darl ; nec ',IQI)ga;vitate' mejore frui -mortales ; ,fatis\'a"dafteulfTerum-, indegue lArtis q~re61us:,nmvosi'& prre-IIJCptorum"lincerta'. plenoere Medicis exprobrare .folenr.
f In qua dlUifa p.erdranda yt magis ad rei perrra£tandwdignf,tatem, qua!})!,~me, l1pl:Ja in me eIlt,Or,atods e1oguen~liam" attendatis;' fj;. dic,e.n(i.mihi ,impenre,faveatis, ,e'-'. .. i~ f' q.•.rPiXQ rog9 0: "( ,
.11 G. v AN DOE V ERE N
Anrequarn vero argumenti mei relarn cxordiar , 'losA A. H. [:L in limine Orationis monendos eiTe cenleo ,
neguaquam me in eorum nurnero efre habendum, quil\ledicorurTI Vererum , prrecipue Grrecorurn , auctoritati
F2rum tribuendum, eorumque meritis quidquam detra-
hendum, putent; qui ab illorum leEl:ione deterrere Medi-.cinre 'culrores foleam; aur 9ui non neceffirium ccnfcunr ,ut nocle diequc HIPPOCRATIS, ARETlEI CAPPA-.
DO!=IS, GALENI, PAULI lEG1NETlE, TRALL1A-
1>"1, AeTII, ORIEASII, eELS1, aliorumque, volu-mina ·PraEticorum' manibus 'traEtentur. Sanae enim pro-
fiteor, me inter illos ciTe, qui (umma Veterum venera-r-ione teneantur';' qui ingentem, tum ,in :difcenda & do-.cenda ,' tum in' facienda-: Medicine ex . eorum Iibris fm-
ctum hauferim; qui rmpius, 'quanClo illorum progrdTus
i'" arte medica cohtemplabar , adrnirarione , immo quafi
f1:upqrc', abreptus fucrim ; qui "rem per puraverim , (urn-rrio olim jure, pretcr tot alios, ex eaderuhac cathedraStudium Hippocraticum comrnendafle BOERHAVIUM,
.maxi ..
•
SERMO ACADo INAUGURAL., . 9
t:!l,.ximoque,honore afficiendos e~ illis Viros, qui Me-dicinarn Hippoeratieam vel inflaurarunt , vel promovc_runt, DURE.TOS, HOLLE.R;lOS, BALLONlOS, Sr-DE.NHAMlOS. alios; quique eandem nunquam-non reodulo rneis Audiroribus inculcaverim. Elucefcunt fane
, ,
in vererum- Medicorurn fcriptis fub,iimia illa acuti, fub-actique , ingenii fpecimina.' que toties in aliis Anti.quorum libris eruditi adrnirantur homines, qui non iI·lotis,manibus illorum faera tractant : &' inprimis admi-
rabilem in iis deregirnus fedulimtem, perfpicaciam, &,fimplicitatem, qua in ipfis rnorbis Nature operantis ef-f~Cla. obfervarunt , eaque cum morborum iignis & reo
mediis fcripto conlignar,unt..Verurn enirn vero, dum vehernenter .nos gaudemus
• I (_ . • f"
iis-omnibus , 'lure Veterum [o~crt}a nobis .parefecir ; dum
diligenti & atrenta .IeClione in ufiis nofiros rhefiurosifios convertendos efle , fi bona noflra noverimus ,!Derito cenfemus ; [arendum ramen firnul- effe credirnus ,.. . .'
nif ceco crga Vereres arnore abrepti , aur eorum 01-
B omla, ,
•,
10 G. V AN' DOE V E R l! N
min religione decepri ,6mus ,Ve'terum DoEl:rinam& I'ra~,
xin medicam'multos hiatus' babuiife & defe£1:us, quibustum cognitio,' tutTI curd1i~, morborurn !minus pe:rfec'lierar, ideoque priflinre Medicinie , certitudinem &: prreflan-tiam ab hodierna mulrurn diflare .. Quod quidern Vobisom'nibus tanto minus mirum, 'm~judice, videbirur , quan-do' mecum 'perpendere V"]Lre,i,i,,. doplieern 'ornnis Arti~
, .,
medicse , lam vcreris, quam receritioris, cife font em ~Rntionem & E'xpci·icntimiz.. q'uarurrl priore , antiques
.. , I ,.. '
Medicos tam Ionge hodiernis fuperibres ftiiire; ur' earnob caufim carerc i'n"numeroruthi'cxperimenfoitim' N oIl,
" '
fervationum luce , ·qua hodie maxiine cor'ulcat Medicine, .
(qme et ipfa ramen Ratioriem cafle'adnibet )&ad, • ' . y
regualem~excell~t1ti,,;~gradtim pervenire , 'potuerint; vixjLit1:bs'ierumarbitros, ne lquid"e~' ipiOs Advetiiihb~noflros, ferio defenfuros 'eiTe, facile putem:
" ".
Ue nunc ad' proband:i'mA;gume'nti. mei veritateniacccdarn ;: & Vetcrum Mcdicinam nequaquam hodierne
nnte·
SER·MO· ACAD, INp.UG,UR:AL. II'
anteponendarn eire Vo!>is confler, primus lab~r mew;erit inquirere in Acc;uratam corporis bumani cognitioncm,
ur , dum hanc apud Veteres multo minorem fuille pro-bavero , parelcat. inde , freculi noflri Inverua Iocuple-tiflima ad promovendam Medicinam pIurimum contulis-fe. Namque nemo Veflrurn facile: negaverit, non ine-.pte ,som~arari Medicos alii, ,Anificibus " qui, quo ple-niorern fuarum machinarum habent cognitionem, coaptiores.ad legirimos earum motus intelligendos &' con-fsrvanqos" eosque- turbatos perfpicie~dos, & lrefos re-
n)ruendos, cenfentur omnibus, Neque aliud de Medi-cis, quibus, cum humane corpore, & fano & morbofo ,negoriumefl "judi,ciu\II ferri pofie auturno. In Ana-
-", " . .rq,me, )taql!c quid pr",tlite(im Vereres , quid' Rccenrio-
, , ' ..res, paucis videamus! ,, Anatomen revera excoluerunt , inque ICriptis, fuis
exornarllnt,'H\PPOCRATES, GALENUS, & GRIBA-
SIUS; aliqua.etiam prrefiiterunt ,SORANUS & RUFUS;ipfeqlle !IRISTOTELEs,corporum plurimorum Anima-
, '
. B 2 lium
G. v A N• •
DOEVEREN
lium {cElioni manum adrnovir, Quantum vera illorUl1TAnatorne abfuerit ab accurata illa, qua hodie fpJendet,parriurn Corporis' Hurnani cognirionc, hoc unum docerabunde , quod fola fere Brurorurn corpora cultro fubje-cerint : ex Veteribus enim, HERoPHILuM & ERA-'SISTRATUM f excipiarnus , vix ullum cadavera Horni-num fecaf1e~,'cerro confhu: nit Irorcirrr fCripta deperdi-«fa e!fe, dolemus.· IIIPPOCRATIS Anatome, <jure infolis fere olleologicis conflirir , magnum fane Arri no-fine nOA adfwUtilitatem: quod vix mirabimini A. A ..
fi 'confideretis ... etiamnum·rub judice litem efle , numquidern un quam ille humans corpora Iecuerir, CLA u-DWS' quidern GALENUS, qui folus fere ex antiqnisAnalOm1eis fuperefl , eorumque princeps efl habendus ,.
fati, mulros , eosgue laudandos , reliquit Libro~ Anato-'. . ,
micas, ex quibus per quindecirn fere foccula infequenriaomnern fuam Anatomen bauferunt Med'ici: & idem ta'-'
men ille rariffime corpora humans feeuit; fcdeti horni-oi, videndi gratia iter Alexandriarn verfus fUlcepi!; &ple-
S E R M 0 A CAD. ar AUG uR A L. fj'•
raque eum ex brut is defumfiife, & Sirniarum pracipuccorporibus ufum fU'iIfe, co darius peripicimus ;: qUe)["epius & otten,tius Anarornen comparatam inflituirnus :
,uncle vel iplii ejus delCriptio Oflium C qme crafliores fun,'& folidiores noflri corporis partes) vitiofifIima haberur,Pauca GALENI placieis addidir ORIBASruS: ncquep1ura apud.CEoLSUM cxfl anc , 9ui f9ro unica offi traEta:-'
vit, licer mortuorum incifionern difcenribus neccflariarrrjudicaverit Ca). Omnes quoque Arabe«, quarnvis GAU:-NI pr:rcepta fanCla venerarione profequerenrur , A naro-men tam en abhorruerunt & conternferunr, Neque ca-put exrulir Ars hacce pneflantiffima, priusquarn , poll;imilia Iralorum MUNDINI, ALEX, BENEDICTI, &.JAC, BCRENGARII CARPENSIS conamina, celebrisille Belga ANDR. VESALIUS, verus Anaromire inflau-ro\or, in fcenam prodierir , & auctoriraris GALENI vin-cula dilfregerit: quem preffe Iequuri runt alii infignes.Anaromici , quos inter primariarn laudem meruu mger;s,
iJiuQ. .
•
(al Pref, pog, m. '0.II );
1+, G. V h N DOE V ERE N
illud Italia) decus BARTHOL. EUSTACliws, qui fum.mum, quod contingere Arti polTet, Iuis Tabuli,preflitir cmolumenturn , quod in iIIam ramen non nilihoc ipfo, quo vivirnus falcula, red undavit ; tanto au-tern rnajore cum fructu , quanta majorern in iis illu-f1randis induflriam collocarunt LANCISIUS, ALBINUS"
.MARTINIUS, aliique. ,A iCopo meo uberrarem A. A.fi amplius hic exponere vellem Anatomic",' Artis hi.
fioriam & progrelTus, atgue flngulorum rnerira memo-rarern , qui deinceps falcula XVi&.& XVII ornnes (llllSnervos , &, ing!lnii virn , ad, illarn penliciendurn inrende-
runt, fuisque inventis, celebrirarem. fummam acquifive-, .
runt. Nerno autern , harum rerum vel minimum peri.tus , cam noflro ('l:o.ulo )\NJIl facile: detraxerit laudern ,
hOG dernurn ad culmen , quo nunc inprimis flliget,Anaromen pervenifle. Innumeri certe Anarornici mag·num nomen, alIcguuti funt: reliquis vera palmam prrcri-puerunt 1; R 1I1oRGAGNiuS in ,/calia, J. B. VVINS-
LOVIUS in Gallia , A. HALLERUS in Gerrnania , quo-rum
S E R M 0 A C An. I N AUG U R A L. aJ..rum fama ad (eram propagabirur poflerhatcrn. Nerno au-tern, vel hoc, vetpra;teritis, (a;culis vixit Anatbmicus, quiArtern magis & pulchrius promoverit , quam fummusVir B.S. A LllINUS, quem Anatornicorurn Princi-pen) appellare nunquam ego defucfcam. Quis enirn un-guam tantopere fibi Artis cuhores obflrinxir , quam illepulcherrirna opermTI vns AT.Il editione , & eruditiltmafun, Iimulque exaEtiffima, Tabularum AnarornicarumEUSTACHII explieatione? Quisnam inter omnes acce-dere potuit 'ad accurariflimarn Ejus partium C. H., fpe-ciarim Oflium & Mufculorum , defcriptionern ?Quis
enquam fua arte earurn delinearionern irrcomparabilem
Aitlngere? Qual ranra eft, iit fidem iis', qure exponir ,b5bere,'& diCl:is tuto ~cquiJtcere, queal~us, arque in'Libris & Figuris Albini~nis ubivis ' e~aEtal~' videarnusNature ipfius tabulam, quam temper (expertus loquer11.' A. )"eo' veriorem,. eo pulchriorern , detegimus,•'Iuo frepius & anentius illarn examinemus.
Maximum iraque inter Antiquam & Hcdicrnam AI1:1-to-
----
..
•
16 ,G. V AND a EVE R E N
tomen diICrimen inrercedcre , & utrarnque . illam nonminus quam aera lupinis diflare , ornnes nunc, nilitot us fallor , mecum agnofcetis; neque dubitabitis , quin
a Recentioribus Artis Medical fundament a firmiora, &
cernora , fuerinr jaCla!
Anaromen (equitur Pbyjiologia. ocellus iIIe Difcip,li-ilre Medical, quo rubtiliorem partium fabricam, & vi-,vj corporis phamomena, rimari , ex hifce indagamus il-larum funCliones, quarum omnium complexus Oecono-
miam abfolvit humanam, feu verarn hominis Naturam.Nititur hacdoClrina, ramquarn firmo fuo fundamento, ,
, .omnis morborurn cognitio; firrno flat l'athologia talo.,ubi ,enucleata haberur Phyiiologia; claudicat vero ilia,'. ,
ubicunque phyliolqgica principia delidcrantur. "Veterum doclrina de FunClionibus hurnani «'tJrl).!lris ..~ . '
a noflri [;esuli Phyfiologia mulrurn ell remota. ,HIP-POCRATIS faltem precepts vix- ulla hanc ~partern illu-
finnt. Non ramen is ego fum , qui 'ignorem, aut, " .,.
dis- .•
•
S ER !vI 0 A CAD. I N AUG U RA L;I2'
diffimuI.ire velim, ilia, <jure GALENUS in egregiis de'.
Ufu partiorn libris, aliisque fcriptis, pulcbra & utilia
reliquit , adipiam nervorum & mulculorum actionem,refpirarionern , vocem, aliaque difficiiiora capita expli-
cando eriarn bodie utiliter infervienria; quae (ummo cumfwctu legemur, .irnmo a multis vix ab bujus revi Audorecxfpca~buntul"- Inhciac oein m .eundum non efl , apud il ...[urn- j aliosque Vereres , ratis multa occurrere, qure a
.Recentiorrous pro navis inventis fuere vendirata ; qualia
quidem enarrare mihi baud difficile foret; afi vero haudmajore cum labore patTern evincere, non raro quoguefieri, ut Antiquorumdogrnata, obfcurius propofita, rna-gno cum molirnine ad ilia, qure hodie in lucem proferun-tur , perperarn rorqueantur , & inventionis bonos Pofle-ris derogetur. Toto prreterea ccelo abef] , ur GALE-
N! doctrina accedar ad hodiernam rnultarum funciionurn,
fubtilisqlle eis in!er';ientillrn parriurn fabricre, cognitio-nern : ne diu in!iflam periparericis illis figment is , 'lure
Phyfiologie ille irnmifcuit , qUaJque, dum huic corru-e puc-
•
G. V.l. N DOEVEREN
tionern inducebanr , tor]. A rei Medica adeo damnofa rue.re infeguemi tempore; rutllciat animadvertifle , coo co-
Clionis opus, viarn chyli ad faoguinem, valorum majo.rum & minorurn aCtiones, refpirationcrn , Gngulnis alto ..
rurnque fecrerorurn humorum originern & indolent 7
len(uum aCliones, aliasque rnulras , accurarius hodie in-dagaras e(fe: &~ ne longuo (irn , hoc unum mihi addi ..
dille Iiceat , prineipem iflam corporis humani actionem>
Circulationcm puro f2nguil1is, a q.ua relique omues , ali<e'·
magis, minus alie, 'pendent, GALENUl\1, reque:JC'
reliquos Vereres ; lamiife, nullumque hodie al1ehfllm iisprreberi , qui illam HIPPOCRATI perfpectum fuiife (ne-!Cio an Ierio ) defcnderc conati fuerum. lnventum il-lud magnum, quo GUL. HARVElVS Gnguinis cir-cuuurn anna xxvm pnecedenris laxuli palarn declo-
ravir , repurgat?2. Phyfio!ogi'3~ primum, -& pr22cipuuiTI,.haberi debet rnomenrum i- ab eo enim tempore tora,
ejus .facies mututa dt~ Cui cum deinceps l.iberior, &
A.;I.<,·.g.'cnt',·u< exculta Anarome & cfT'<P0:a Invcnta A ..~.... .... 'A'U" , 'Ja·............. " 0'''0'
SE.L-
\
.......
S E R M 0 A C A Jl. rNA U G U R 1\ L. I'SELLl!, PECQ.UI;.TI, \VIRSUNGII, HORN!!, STE.-:!<ONlS, W ARTHONIS, BARTHOLINI, RUDBECKl!.
, 'SWAMMERDAMMl!, GRAAFlI, aliorurnque Virorurnbene meritorum ,. accederent ; Iubiro ad furnrnurn pe,.·feCtionis falligium ilia pervcnifiet , nif Chernicorumvanis errorih.us, Sedre Philofophice inanibus lucubra-,tionibus, & i~numeris hypothefibus , fuiifet obruta &fere (u!tocata.
Tenebras il1as initio demum hujus ["<lOculidifcuffit fe-lix & fcecundum illud BOSRHA vn ingenium. H"R-VEl! circulatio; Recentiorum lnventa pulcherrima ;MALPlGHU peruti,les labores ; LEEUWENHOEKII Ob-fervationc;s microfcopicre; SwAMMERDAC\iMU, & in-primis R~YSCHII, ATs injeCtoria, & varia Arrificia ana-tomica fllbtiliora; Philolophia experi mentalis , & A rresmechanicre, firenue excuke ; Chernia in formam fciemimredaCt.; Mathematicorum prrecepta caut ius ad actiones
,C. B., applicata, rnateriern Viro incornparabili fuppedi-rarunt componendi Iuas lnilirutiones Medicas , auro ca-
C 2.no-
,G. VAN DOEVEREU
riores , rerum iimplicitate, verborum-pondere , & m",creriei ubertate , nulli alii, quod noverim , operi fecundas',quarum maxima pars pliyfioJogica eft
Neque dein Recentiores .fubftiterunt in perpollcndahac parte: incrernenturn Anatomes perfecir Phyfiolo-giJm: non mirurn ergo, Virum fummurn, qui in hacprinceps crar , cujus fatum Iltg~tI111r:rc Academia; in-credibililuce Phyfiologiam perfudiife, dum ultra quin-
quaginra annes earn in ICfiolis fuis docuir , & innurne-ros , quarurnvis nationum , formavir Difcipulos, No-verunr Iii, quid' ALBINUS prreftiterit de Vaforum {UD''tilifliinorum diflriburione ; de Vifcerum fabtica; de lin-morurn Sscrerionibus ; de Nurririone ; de Gcnerarionc; .
.de aCtlone Mufculorum ; de Deglctuione ; de coctione& p-opulfiorre Cbyli; de Senfuum intricmiflima fabrico;,
.de aCtlloC1viventiurn partium vi, & alii'S: qure proflanr
in cdlris ejus Operibus , praxipue in Acadernicis Anno-rationibus; vel prodita funt in plurirnis, qnre Ejus Air-,,,[tores edidcrunr Clpuftuiis, narales fuos debenribtrs-
SERMO ACAD~ INAUGURAL. ~'I!
lll1~gni Vi,i folidiffimis I'r",leElionibus', quas palfim fa;
lebar illu(1rare quamplurimis, inimirabili fubtilitme Ci
pulchrirudine , varioque modo', prreparatis hum ani cor;poris parribus , nirorc Iuo & elegamia ornni encomiamajoribus. Verum & perfecturn Phyfiologum in I'r2l'ceptore illo rneinrucri rem per ego puta:i, Solam Nu'rumm fCLlui rolitlJ_~~ ~h ornnj' panium Iludio liber , nul-lorum opinioni Ierviens , ornni denique prrejudiciorunlarnore vacuus, ea difcebar , ea recipiebat , narraba; ea-,
'.1ocebatque', qme viderar. Apud nuJlum certe ' AUClO"
rem indefeffi laboris manifcfla magis' vefligia; apudnullum fiindarnenta anatornica firm ius jaClo(l; apud nul-lurn artiliciorum fubtiliorum, quorum ope Phyfiologiae-get·, tantam'dex:eritatem', facile inveniesv Ubinam s '
quxfo, mejorern detegas eruditionem , &. ,auEloritat;.aliene juGiorem ",flimationern? Ubinarn ingenii praccD-sis , exerciruti , . & verum a falla diiCernemis acumen j.
& judicium magis. h,baElum? Ubinam tantam indLl-uriam &. patiemiam, in inq~i,.endo , .. tamam ac(urallO.'
•c: 3; !1lOtn1
l• j
•
•
,z G. v AND 0 EVE R E N
•
nern in obfervando , tantum veri arnorern in tradencl". ,reperias? Ubinam parciorern hypotbe(,um afful1ltio-
nem? Ubinam, denique , tam h"CDe, ramcue in()en~e~ I ~ b . ,
declararam eorurn , qmc nefcirnus, ignoramiam? Qureingenii Albiniani dos eo magis celcorari meretur , quocertius eft, velur privum Iibi ac -proprium ad(cifccre
rnentcm hurnanam , ut altius Iernper , qoaru vider , 'per-fpicere cupiat , rerurnque latenrium cerram dbi fingerepotionerri foleat; unde fit, ur , Experientiai filo ariad-.
neo (quo in omnibus Nofler utebatur ) carens , in er-
rores delabatur, in Phyiiologicis tanto magis nqxios ,
irnrno pernicioros, quod regulas dent faciunde Medi-
erne,Luculemer imque A. A. patet, quantopere doctrina
phyfiologi<:a ab incomparabili illo Duumviraru , qui hoc
fEeculo tot annes Acadcmiam Baravam ornavir , [ua ce-
perit incrementa, & <juam [cliciier haec (magno cum
I'atrire & Academire no(lrre honorc) ad quasvis Euro-
pre natioqes propagata fuerint per -BOE.RHA VII &AL'
,
SEKMO ACAD. INAUGURAL.~l
ALllINI Diicipulos, e quorum ingemi numero celebra-timmos Viros, SWIET,ENIUM, KAAUWlUM, HAL-
LERUM, LI£BERKUHNlUM, memoraflc fufficiet, Qui-bus cum multa accedant , qure a l{UYSCHIO, aliieqoe ,
nee non cgregi~s, eriarnnum fuperllitibus, Viris MORGA-
GNIO, HALLERO, HUNTERO, MECKELIO, & aliis ,praflira {une; 9UlS VdhUTn duhir'Jhit ~ hodiernam Phyfio ....
~logiam veteri lcnge. prrecellemiorem mecum declarare ?
•Pntbologia, qUal Morborum naturam & ditteremias,
eorumque caufas & efiectus exponir , nurn adeo apud:
V ereres perfecta fuerit, ut mer ito· Hodiernos fuperaJTequeant dici , flUI1C videndum, •
Non negari certe porefl , apud HIPPOCRATEM"
ARET}EUM, GALENUM, aliosque , mulra bona pro-flare , qUal ad hane Medicine" partem pertinent.. An-,(qUal ramen d(>Cl:rinreParhologice defectus jam fateri 7'
•& palarn ab ea mum di{fenfum aperire , non gravatuS'Illit GaJlomm medico-urn. infigne illud decus jo. FER-
]Hii-
•
•
iV,[
•
•
•
z.+ DOEVEREN
NELIUS, .eo tempore, quo lima tech. apud omne;Ilabat GALENI auctoriras , & quo cum hoc errare ,quam cum recentioribus vera dicere , malcbant , Iuam ,que abfurdam bane opinionem publice declarare non em-beicebant Medici. Finern ego dicendi v.ix invenirem ,& Veflra aburerer benevolentia A. A. H. H., fi enar-rare vellern , uti poffem-; hodicrnre Pathologi::e prre ve-teri pr",flantiam: paucis earn abfolvarn .
Si Naturam & Differentias morborum (peClemlis; ne-minern Advcrrariorum fore putamus , qui victas traderemanus reculaverit , 0 quando attente animo pervolveritmagnos iflos , quos (",culo noflro progreilils fecilfe vi-dimus Pbyliologiam, firmiilimum illud rarionalis No-[ologire fundamentum: 'luum ipfi dubitare 0 vix 'lueant,quin fanarum parrium rnelius inrellecta fabrica, & fun-
o aio, viam Ilemar ad clariorem norionem morborum,qui iIlas occupant. Quam, veritatem qui argumentis.exempli,ve comprobare vellet , (oli lucern affundere rni-
l;i vidererur.• De
S E R MO A C AcD. ., N A U G,D R:A Llr,·De doEtrina, qure Caufis morborum rradir , iEtiologia
.diEta, quis aliud tulerir judicium? Phyficre etenim Aeris,
aliarumque Rerum nOB naruraliurn , .proprierarcs meliuscognitre; oprirnis principiis &experimentis fundara afummis Viris Chemia ; Naruralis Hiflorie Iludium dili-gentius .exculrum ; & Obfervationes fingulares a rnul-.tie ddcr,iptre, )nnumora.c tTInrhorum Caufas nobis ,pa-tefecerunt, quarum vel ipfiL vefl~gia latebant Veteres,
Defuir ante omnia illis Anatome , qure Parhologica di-citur : paucreenim exflanr apud Antiquos cadaverumejusmodi IeEtiones, qU;]) praigrdrorum morborum Ie-dern & caufarn [enGbus aperirenr ,quales apud Hodiernosoccurrunt plurimre in editis multorum AuEtorum Obfcr-
, \ . .
vationibus,' in Academiarum .& Socieratum lirerariarum
monumentis, aliisve opusculis , qure fummam Arti uti-liratcm conferunt , eoque rnajorem, quodin iis cclli-
gendis, & crdine proponendis, laudabilem operam col-locarunt THEOPH. BONETUS, J. J.. MANGETU:S,
1LIEUT,\1JDUS, aliique; l1cmo autem pra;flantiorem , ,D . quam
•
~G G. v AND 0 EVE R E N
<Juam venerandus ille Senex J. B. MORGAGNIUS, qUt
imrnortale , diu defiderarum , tuum 0PI1S de Sedibus &Caufis rnorborurn per Anarornen del~ctis, guo nullus ca.rere potellMedicus, ante paucos annes edidir, Per-fectio Anaromes & Phyfiologiw in his guoque rna-gnam lucern Paihologie affudit. Atrendire , gu",to, adcognit~ circllbtionit;:, vaforurnquc d,jn-ribwioni5, & fan-guinis, aliorumque humorum, indolis me/ius indagat.e '"influxum ad inrelligendas Obflructiones , Inflarnmario;nes, Febres , gUCBram msgnam rnorborurn partem con-
o
flituunt ! Auendire ad maxirnarn ~lilitut'em, 'luam pri-marius hujus revi Parhologus doctrinam de Solidi vivimorbis recipere demonflravir , ex Hecel1liorum tenrn-'minibus, 'lucrum et pars noflra efl, de vi fibrarum vi-varum aauora, 'luam multi hrirabilirarem vocant ; cu-jus natura & agendi modus ,. tbemius explorarus , rpa-tmorum " convulfionum, febriurn , morborum , guinervis tribuunrur , eorumque innumerorum f)!mptoma-;
c "'" . di "tum, cauias re,HUS 10 icavit;
•
SERM.0 .ACAD. INAUGURAL;. .
Quid, quod Effectus morborurn.. quos Syrnprornaro-logia explicar, hodiernis Medicis , melius, quam Vere-ribus perfpeC10s e(fe, aiferere haud dubirem , quamvishas in eorum obfervatione & delcriptione accuratiffimosfuiife, & inlignia merits reportalle , infici1!s ire no-lim. Ubienim perpendimus, quam manca eorum
fuerit Phyfiologia , adeoque et Nofologia; quot fuerineille , quas ignorarinr, morborum caufie ; quam fictas ,falfasque , regritudinum & caufarum plurimarum habue-,rint notiones; Iique hi,fce, sddimus , mulris incremen-tis hodiernamcoruCcare Symprom~rologiam, dum etiamfImul gauder Anriquorum pracepris; aflerro noflro ve-
ritatem ine(fepatebit.
Arrigi jam peritarum in Arte Medica aures videre
'mihi videor , ut attendant, num egolimilem de Vere-.rum & Hodiernorum Saneiotica fententiam in medium, . .
proferre lim cufurus. Baud enirn me later , illos in hacexcelluilie , ipfumque magnum aiferere BOERHA VIU\I1,.
D :: " opa-
._-_ ..._.~-----_.....
". optimum, quod' in: Medicina a Vereribus dercriptum" eft, id certe cile l:'''jlMt;.JTtY.'J'}'J, qme hcdie minus C]Ll;
" cereat " (b);Stupenda lime, & fuinmis laudibus exrollenda in SC"
. . .meioricis preflirerune Antiqui: quemadrnodurn inprimisieflanrur- HIPPOCRATIS libri de Prognnllieis,. de rite'. . .diclionibus , de Coaeis prrerlOtionibns> de judicarioni-DUs, de Morbis popularibus , eigne, qui Aphorifrnos. .continent. Magni quoque pretii habenda (lmt·, gUteGALENUS in bene multis trad/dit , .de I'rceeognitione,.
de Locis affeCtis, de I'ulfibus., eorumgue differentiis;
rngnofcendi faculrate; caufis , & prrecognitione ex iispetenda ;. de Urinis; de Crifibus ; de Diebus criricis ;preeter ilia, quee ad Icripra Hippocrarica ille fuit com'·. . .mentarus. Nequecorrrernnendi {u'nt, qujepulchla apudARETll!.UM, CELSUM, ClEL. AURELIANUM, PAU-DUM A':<;;INE:PAM', ALEXANDRUM TR,\LLIA-;NUM, THEOPHlLUM, &'alfos reperiuntur. Verum e-
.mrn-.Cb)",Me.tnoJ. Stud, Med. .Ed, HHr.r,R. Torn, ,II, p, 6?9~
I
•
sER:.MO ACAD. fN AUGURAiL. :'1
nimvero hec omnia mihi non perfuadenr , minorernhocce, quam prillinis avis, lucern doctrirre Semciorica
eife affufam ..Animus mihi non eft A. A. hie repetere multorum
animadverfionem, Antiques nempe illos magis in eo-gnofcendis, quam in curandis , morbis Iedclos' fuilfe:hoc aurern negari non polfe autumo , reliquasMedieintepartes magis elaboratas Signis morborum magnam omni-•DO lucem hodie affundere; & Recentiores Medicoseagal10ere felicitate, ut diligenti Vererum lectione , & ac-eurata mOl'borum contemplatione, , totam antiquarn de
Signis dottrinam addifcere, eaql1e in cognofcendis &cmandis rnorbis uti, queant. Neque, prreterea, fum-mam perfeClionem apud ipfos Veteres attigilfe Serneio-
ticam; conllabit, fi fignaex pulfibus petira ab HIPPO"
CRATE. fere omilIa fuilfe, & in morbis raro udmodumexaminatu; perpendamu:;' (c); fi·animadvenamUSj.GA-
LEe-
•
(;c }:,Conf. ppater alios Clar,,' ANT. DE HkEN Rat". ,ItIedelliL .. Pares.XlL Cup. 1. p~~g.2. .
D:3>
I
30 G. v ANn 0 EVE R E' N
LENUM' ubi vis nimia lubtilitate Signorum peeeaGe.eaque ex peripateticis pnccepris , quaternione humorum,aliis\:e figment is • fcpe nimis petiifle : hos autern pleros-que alio: s. Medicos, uti (olebant , prefle lulife lequutos.Accedir , quod, quam vis multi a rccla Veterum via re-ceflerinr , & Serneioticen inprimis prtereriro (':Beulo Se-aa chemica neglexcrit , qUa! in Rcmediorum fuorurnefficacia , absque follicira Signorum & Crillum obferva-done. fpem fuarn ponebar ; quam vis etiam rerare nollranonnuJli dentur Medici, qui Ie juflumeorum 'pretiumnon ponere palam profireantur; nihilominus ramen aliiquoque inter Reeemiores, iique egregii, vixerunr , &etiarnnum vivunr , Viri, qui negleEtam nimis Semeioti-cen inflaurarunt , partim ipfiL HIPP0CRATIS & GA-
LENI Icripra cornmentariis illullrando, guos inter emi-nuerunt LUG. DURETus, HOLLERIUS, & jACOTIUS;
partim . in Eropriislibris optima ilIa Vcrcrurn dogmatacolligendo , Iuoque ordineexponendo, quos interBALLONIUM, LOMMIUM, F£RNELlUM, Nrc. Pr-
so-
•
S,E R M 0 A CAD. INA U G U R A L. 11
SONEM, SENNERTUM, RIVERIUM, BOERHAVIUM
appeliaUe fufficial ;partim fuas Obfervariones cum aliiscornmunicando , veluti P. ALPlNUS, BELLINIUS,
SYDENHAMIUS, BAGLIVIUS, NIIlELLIUS, SWlE-
TENIUS, KLOEKHOVIUS, BORDlEUS, multique alii:
quorum expcriemiam in Signis morborum certls acqui-rcndis fi Vererurn placiris adiungamus , nullus dubiro ,
quin non minus valere dici merito paflit hodierna, quam
anti qua , DoElrina Semeiotica. •
Hygiene, de qua brevirer nunc dicarn , traClat prre-eepra , 'lure ruende valetudini Gnre infcrvium, ad triapotiffimum Capita referenda: quorum prius confervare
Sanitatem prrefeOlem; fecundum Morbos in fernine la-rentes , & facile excitandos', prrecavere ; tertium vi'-lam ad Longffivitatem difponcre, prfficipit.
Magnis laudibus Veteres afficiendi funr , qui mukis& egregiis fcriplis doClrinam hanc omarunt , quale-!lUS ea docer , quomodo Res non naturales ad' confer-
\
VUfll-o
-3" G, VA ND os 'V E R 'E N
vandam Senirarem adhiberi debcanr & dirigi. HIPPCI_
(RATIS nempe libri de Diera ; de Aeribus , Aquis, &Locis ; A phorismi ; aliique ; GALENI opera de Ali-mentorum faculratibus; de Sanitate ruenda; de Artetuende Sanitatis ; pluraque alia; eELSI -Liber I de ReMedica; ORIBASII, PAULI lEGINET 1E, aliorumoue,Vetcrum Heguke direretice: indubitnta omni revo erunttdEmon;a, Hygienen antiquis Medici, maxime excui-
tam fuiiTe.Dum vero Recentiores, veftigia Veterum premen-
tes , ad tuendarn Sanitatern eorum confiliis felicite. uffuerunt, ipG. haud plane intadam hanc Medicine par-
rem reliquerunt : meririsfiris enim inclaruerunt BlER.
CARDANUS, LOMMlUs, HIE-R. MERCURIALIS, SAN-
CTORIUS, CONRINGIUS, BERGE-RUS, fRID. HOFF-
;MANNUS, CHEYNlEUS, RAMAZ:Z.INIUS, BE-liREN-
SIUS, ARllUTHNOTIUS, & noviffime Viri egregiiTRALLESIUS, LORRY, aliique, Philofophia n~uralis>scflris diebus diligentius indagata, prudenriorern Aeris,
ali-
I
•
! SERM'O ACAD:
aliarurnque Rerum no~ naturaiium , _ applicarionern,
ad confervandarn C. H. fanitatem, aperuit. Nonnulla"hodie in viClu recepta ,corpora, morbi/ quibns-dam - a~cnendis fuam adfcrre fymbolam, Sacchari do-,oet exemplum : atque earenus : non omnino inurileshabendos eUe. Infulionum calidarura pot us " abufu taomen frcquentiu~ nOX;Ol: ~ ovincit experienria. Che-mia, qua fere rota carebant Veteres, a firmrnis Virishocce demum freculo folidis principiis fundara , Alimen-rorum milium, vel noxiorurn , qualirares darius derexir,-&: quatenus fano corpori conducanr , .nec ne, certiusdeterminavit ; Viuorum fraudulentas corruptiones , quasmangonirati?nes vocanr , in aprico pofuir ; Plumbi,alior~~qu~co,rporum, nocivarn vim in alim~nta, pOol
tulenra, condirnentave iis aUervata" experiment is pro-bavir; Vafor4mcupreorum, plumbeorum, & flan-neorurn noxas , .ferreorurn falubriratern , in colin is in-.dicavit; Artis coquendi regulas optlmls przceprismirum in modum correxit : ut raceam plura alia,
E •
,
VAN DOEVEREN
'Jure facile recenfere pofiem , Artis 1:ltiliffimre com'"
mcda & emoluments.
Quid in avertendis conngiofis morbis , favenre DEO'T. O. M., valuerint Medicorum confilia , apparuit in'
eohibendo Peflis Maffilienfis progreifu, & nuperrime in'Iibera~dis ab en va!latre Polonire fioibus, Similes inLue vaccina fuffiaminanda fucccffilS h"" experiunturilIre Regiones, inquibus cautele prophylacticre vigenr.,
Similes in mitiganda, forteque extlirpanda , Variolarum
perle fummo gaudio univerfum genus humanum perfim-dent, il' bodierna Medicorum tentamina' oprato-eventu-
non defliruanror. Neque plane inutilia fuiiTe- Reccnrio-rum conamina in praxavendis morbis a labe ferninali-
oriundis, qui brereditarii' vocanmr , docent profpera eo-rum cxempla , qui imminenrern, a pnrcnribus contra-Glam, Phthifin , jiJito rerum non natura!ium regimineaverterunt (d) '; quique nodofe Podagrre furias, dieta,
ve •
. (d} 'lid, yAN SV,,'!I1,TENCcmm. ad Bornu. Aphcr. §\ 120'7,. T. IV,", 'Wig:: 80•.
S E,R M 0 AC /'"D. I N A DC U R A L. 3f'
vegetabili, aut lactea , feliciter vicerum (e): qualia cer-Ie multo pltn'a proflarenr , nif meliora videnrcs & pm-banres dereriora, Iequi mallenr homines, quam dietericisMedicorumpr;eceptis aures animumque prrebere.
Attamen Longa:vitatem ab Arte Medica fruilr!exfpectari , dicta fiadmittere non recurarint, hieobjiciene .Advcrfcu-ii -, ci'1ue C~rtE" exprob-rabum ') va""
"nam illam Vine longre, .a Medicis, prrecipue Che-micis, prorniffe exfpectationcm , quam olim ex hoc~p(o",loco non minus vere, quam pulchrc ,exponi U1:l.
divitlis, Longiffime ego ab(um ab eo A. A. ut talemAni Ialutari adrcribere velim potentiam, quam ei nondararnefle quotidiana mortaliurn fara , (iBpe nobis priB.matura villi, luculentiffime affirmam: verum enimvn,
ro non om nino . tarpcn hodiernam Medicinam hie (0.
lam 'in CUlP3efle , iBqui rerum arbitricen(ebunt, fi me.
• cum.(e) Vid. [cu. DOL.lEI"Tr, de Furia I'odagre Lacre viEla & rniti-
;:gara; TtIEOl>H. LOBB Tr.. de curat. Calculi & Podagra, ope alimenm ..eum; cf. U:NZ:I::RILib, de Art;:. V. D. N. CeXI. ed, bclg. &; a~io.s.
E 2
, .
,
3d G. V AND a EVE R E N.
cum conliderent, plerosque homines, Medicorum Con'{ilia floeci pendentes , iptos {uo fibi .vitio 'vitam red..dere breviorern ; dein , nequaquam firm is eonilare:
'argument is , Vererurn Arre mortalium vitam diutius
fuitTe prorradam; 'neque merito accufiri ' patTe hodier-
narn Medicinam , aell ad Loogrovitarem nihil plane que-/
at conferre: 'domit Iiris evperimenr is SANCTORIU$',
fuis prrecepris BAeG' VER ULAMlUS, {uo exemplo cc-
lcbris ille halusCoaxxno-, quid victus , ad Artis regu"las exaclus , ad ilium auingendam faciar , eosque reddi:Iongevos , qui. Iobrii vivant. Celebrarur , littear, Anti-
, .qui5 ob ]ongrevitatem fuam ANTIOcHus·Medicu5 Cf),.cGloginta ad minimum annos vixir ipfC' Artis' Medica»par.ens H lPPOQRATES, aliique Vererum .Medici deere-pitam cuigerunt reratem ; at- Jongiffima F; 'r!&FFMAN-
lH, R. MEADlI.,.]. ASTRUCII, J. B. MORG;\GNII, &iplnrirnorum Rccentiorum-vira Jonga·abunde probar , ,has,"medico vivcntesoprime vixilIe, & Artis ncflrre. regulae- .
dim,;·QTGl.L,EN, de Sanie, tnend, L V. c .vi;
•
..\s E. R M a A CAD: rNA U G U R A L.
direteticas edam hodie ad Longrevitatem iis prodefle
E'0ffe. qui opportune illi~tuntuf. ,
Tranleo deniquead illarn Medicine parrern , ex Cjuu'
prrecipuum fibi commodum fperat, & accipit , Humanurn Genus: gure tradit prrecepta, quomodo ipfa mer-horum. ClJrffcirJ (ic infliLU-:.ndaJ ecrrrr ut confervetur ,vi:':
•ts', quam ur morborum cauk". eneClus; & Iequelre rol-[antur , vel rnitigentur, AmpliITimus hie mihi percurren-
dus eiTet 'campus, f fingula Vobis exponere vellerrr.-qilibus Artis incrementa, & hodiernad,1edicinre' Pradi-:ere pree veteri prreilantiam, poiTem ccmprobure : verar
aurem rernporis nnglJilinomm ilium crrretlri , jubctque,paucis rantum , qure ad Sermonis mei argumemun).'
proxime pertineam', addudis , vela Oration is conrrahere;:
In omni ~crbo fanando Curationis' fundamentUffi', ' '
Ponum bona- ouas Medici vacant, IndiCationes: qua", .
rum' prirnaria Vitalis Practicum inducir , ut vires .corpo-:.;is. reflituamur, & vita. confervetur; Pirefervatoria" llt
E'l,
• >
•
caufe corrigantur, vel aufcrantcr; Curatoria , utipr~morbus tollarur; Palli.uiva , ut fymprornara rnolefla vet,periwloiTl abigantur, aut leniantur, Indicariones iRas
haurir! debcre ex purioribus Theorize mcdicze lomibus,nerno facile negabit, qui Raiionern & Experienriam
l'raxi medicre facem pncfcrre reque cum Veterib~s, accum Recentioribus', alErnn'. Si ergo antea probave-rim, Phyfiologiam & Pathologiarn ncflrarn eire per-
. feCl:iorem, Semeioticen & I-lygienen hodiernam ami-''lure ililtem .non cedete',eviciIre, fimul rnihi videor ,Merhodurn' quoque Medendi earenus palrnam mereri.Quod quam lacillirneex..,jnflammationum, febrium ar-denriurrr, aliarumque conrinuarum., variolarum , rnor-
> •
borum pUtridorum,. a}i"ommque mulrorum curatione pe-
riro perluadere poflem,!~emediorum veroaprorurn ufo- lndicarionum fuarum
ll'opu'm aflequi dum conarur I'radicus , cum Vcreri-
. bus (g) ties, eorum agnofcit Fonres , a viCl:u, manu,&
(6) C'o" Prxf.L,I. rag. 3·o ,
•
SE'RMO ACAD. INAUGURAL. 3~
~" medicament is , Di<etetioum, Chirurgicurn, & Phar-maceuticurn diClos; quos lingulos Ii modo lcvirer nperuc~
rirnus , majores hodie , quam olirrr , eos divirias recen-:
dere Iuculenrer conflabir ..,De Dtem regrotantium rnulia dicere eo minus opor-'
tel, quod, .Hygienes precepra , jam mernorara , com-. mode hue revocari gueant.· Egregia porro quarnvis ha.
benda lint ilia, q"'" de vidu in morbis ucutis naclidit'HIPPOCRATES, qureque a GALENO, & aliis , nobis.
funt relic1a;.,nihil'Ominus ramen eorum dogmata a firrnio-re t:oilra Theor;a certiores 3fplicandi' regulasacceperuot:ad quas plmimum confert rnclius perfpecta tum corporisregrotant is, tum .ciborurn &- potuum, indoles , & c1arior
. iAt'elleClllSearum proprietatum, qui bus inter r~diffe.·
rant, ccoveOlantvc. Noone" diligentior" Recenriorum'labor in AlcalelCentiblls & PurrelCentibL'S examinandis-mognopere firmavir dia;tam, in rnorbis ealidis , in-JInmmatoriis, & putridis , adhibendam?) Nonne diluci-
dius exinde paruir , in hifCe urendurn effe tliluentibus,. . -
�o. G. vA N DOE V ERE N
acefcentibus , & antifepticis; . abflinendum a carnibus' ,piICibus, eorumque julCulis, ovis ,iimilibusque? Pluraaddere , qure facile coiligere po!Tem ,exempla, vetat
promiffi breviras : videamus iraque porius alios' Re-mediorum fontes.
Fontern Cbirurgicm», ad quem omnia, <jure manul'radlantur, Auxilia reducuntur, fi Ipecternus , non du-biramus affirmare, Hcdiernos jn hac parte lange ante.cellere Vereres I'raClicos,' Fatemur quidern , Antiguo_rum mulros fuiiTe,<jui in Arte Chirurgica excelluerinr ,
ut ipfe ,lEscuLAPIUS iilam exercuitle , atgue MA-ClfAON & I'ODALIRiUS ,eam, pr",' reliquis IVledici·nre'partibus, traCla!Te, ICribantur; atgue in lEgypto &Gri.l'c.ia fummopere Cbirurgiam fioruiilc ; fed er , qua:'temporis injuries fuperarunt, Vet~rum {Cripta rellanrur ,
HIPPOCRATEM, CELSUM, PAULUM lEGINETAM,aliosque , in extern is curationibus rnaxirnarn fua: landisparrern reveraconCequutos fuilfe, & prmcepta tradidilfe. .
;>.uro cancra,
•
Quan.
S E R M 0 A CAD. I N AUG U It A L. +",
•
-: Quando aurem animum advertirnus ad immenfos il-,
los labores, quibus poll propulfim' barbariem & ArtisChirurgicre tenebras difperfas, per noviffima fecula ,
hanc ornarunr Medici & Chirurgi; 'quando inprirnisintuernur fafligium iflud, quod hodie Anatome & Phy-.fiologia " omnis Chirurgi.e firmilflma ilia fulcra, 'aui-gerunt; quis ell, qui eandem mecum non ampleEla-tur fententiam ? Tam certum enim eft, ,quarh<Juod
,
certiffimum, fum Anarornes ,alque Phyfiologia incre-mento .femper pari palTu ambula!fe:. Chirurgire .prrellan-tiam; eosque dernurn oprirnos Chirurgos fllilIe, qui re-liquos anatomica cognicione fuperarunt , JAC. BEREN-
GARli, . VESALII,. FALLOPII, A. PARlEI, urrius-. . . I
que F AERIC!r, 1\1. A. SEVERINI, MERII, RAUII,
HE1STERI, aliorumque plurimorum nomina cornpro-
bant. Incredibilem quoque lucem praflantiflimre huicArti affudit perfeElior hodierna Pathologia , prrecipuein cognitione.& curatione inflamrnationum , vulnerum ,
'ulcerum, abfCelTuum, fillularum, tumorum , cetero-•
F
•
fum-
•,,,i
,p 'G. v AND 0 EVE R E: N, ,
rumque rnorborum , qui exigunt manuum applicatlo_nem, Infignis vera Prineipum & Magnatum favor,'<Jua illahodie fulget, id efficit, .ut in omnibus Regi;:nious a de'x'ter~il1'Jis:&pefitiffimis Ilrenue excolatur Vi"ris. Neque ornitri' debet fummum illud, quod Gallire'Academia Regia Chirurgorum illi non tantum Regno,fed quoque rcri Europre ,'jam irnpertiic , & ulterius.promiuir , ,~moh.lmentum.Gaudemlls cxinde ubcrrirnos.
in Artis incrememum proveniife frucfus, <Juos ornnes.recenfione 'complecti nunc mihi non licer. Quecun-que 'fere, curatio exrerna ab hodiernis Inventis aut ccr-tior, aut ,facilior , reddira eit. Securius.,' fed -firnul ra-rius -& parcius , membra amputanmr. Herniarurn fe-Cliones prorntius & .felicius perficiunrur, Calculorum,. "
exrractio adeo efl elaborata , hoc inprim is {reculo, una RAUlo; 'CUESELDENIO, MORANDO, DOUGLAS·
sro., LE C~TTIO, variisque Baravis noflris. infignicum facilitate & felicitate fuerir inflirura ,' & qua;leinflitUatur., .Vcficarn latium. cminere nefciam., & cer-
'.• , t~ •
.'SERMO A,CAD. INAUGURAL. 4-1
to lethalem ' morbum minantern , nova pungendi me-jhodus , a FLURANTIO indicara (h), & egregib'cum cventu non feme! a me quoque adhibita , interprreflantiffima invecta hodierna laudari rneretur. Ocu-lorum morbi, qui manuum cura egenr , multo perfe-,Crius hodie ianantur; tefles fim Fillule , q43l dicuntur,hcrymale~e'~ Cot",oa,,· harum Depre.ffio, multis ob-noxia malis , locum fere ornnern nunc ceflit Exrradio- ,
. 'ni, quam adeo promte & feliciter mulros peragere om-nibus conflat : hanc vero curandi methodum Veterest' -' •
plane latuiife, ej~sqble spud Arabes prollantia vefli~,gia' (i) deinceps plane obliterata fuii1\;, donee illa.ante p!ll1C()5allOOS e ,.Democ;iti quafi putep fuerit pro-traRa, O!J1ncsnorune Artis pcriti. " " "t ,. i
Quis, tandem, mecum non aflirmaverit , Ani ob-fletrica~di )JodieJn'l)majores, quam vetcri, adrc-rihcnd~s. \ - .
elTe
...
". 1
~ (hi Vj[L .il.lclangcs de Chir.urgie.1Iar~.1: PO"JJTE!l~L, a Lyon '176:0: pag.m. 500. & feqq. ~ '.
(i) Vid. AVlCZNN,.Lib. Canon. L.IIL FenIIL Tract. IV. Cap. XX.
F 2, .-, '
•
H G. v AND 0 EVE R E N
•
,
eife laudes ? Trunca atgue debilis hac pnccipue in parteelt Antiguorum Medicina. Talis fuit HIPPOCRATISernbryulcia , - ut Hippocrarern 'obltctricia traclanrern inHippocrare qurerendurn eife, gravis fcriprerit AuC1:or(k):negue magnos in ea profectus mulris (egucntibus ("cu-lis fecerunr. Horret animus , quoties reputo, guotperierinr 'mirelli, prllVO iiru corporis exiturn molientes ,
quos & IIIe, & tanturn non omnes Vereres , in caput, devolvendos eife, 'lethali cum eventu, prreceperunr !Tales ut hodie vivi & falvi dias luminis auras raiment,
facili plerurnque ope efficit Verfio in pedes" gu",, -
'pauciiTimis Vererurn adhibfta , (reculo demum XVI a, -
P. FRANCONE: inilaurM'. & nh AMBR, PARMO au-- -
'l1:oritate donara , dein a MAURICMO, SOLINGENIO,RUYSCHIO, DEVENT£RO, LA MO;r'TIO, omni •busque Recentioribus adoptara , multis Infantum &
"Pucrperarum millibus vitam fervavit. Vix a lacryrnisabflineo A. A., queries in.' mentern "revoco, ne'lue• Ve.\
<*) Vid. ROIDtKEU Or. inaug. de Artis Obfletr. pneltanr. r- 20:
• ,
S E R M 0 A CAD. I N AUG U R A L. H.T'Vereres , l'leque fere ad noll rum usque revum ullos
Medicos aut ChiriJrgos, Arrein calluiife, tenellos ca-pire pravio ad exitum paratos, fed Narurre defectu velinertia rerenros , vivos. in 1~cem pr~ducendi, fed cerlremorri illos reliqlliJTe, aut cruddibllS injeElis uncis pro-traxi{fe; quos hodierni (rantarrr profeElo hrec Ars na-Da ell per(e6lione<n!) poll- PALFYNII, GREGORII,
GI'FFARTII, 'BOEHMERI, LEVRETI, Sl\lELLII,
eorllmque, qui longa annorum ferie occuliaram
ROONHUSII method~m detexerunt , labores , facile. . ,
VeElis ope, 'aut multo rurius & facilius ap~a & innocua•
Forcipe , ' vivos, falvis quoque & i1J<rGsMarribus , edu-cere poifun;; adeoque feliei hac rnanuurn applicationebin is Gmul horninibus vitam plerumque Jervare : cujuslei bene gefbe fucceiTus quam gratus animo' fit', vix
, (credite mihi 'toties experto) aliquis : facile -perceperit ,
nifi ipfe Iacra hrecce traElaverit. . .A, Chirurgico ad Pharmaceuticum properamus nunc. .
Fonrern , quem majore , Cjuam' reliquos , non laborareF 3 Re-
••
•
,
+6 G.' y. AND 0 EVE R E N
Remediorum penuria, ex paucis, qu<c adferam , facileapparebir. Dum ilia, 'lure Vereribus remedia fupDe-. " 'dirabat Materies 'Medica, eadem et nobis hodie patefcir ;jactare fummo jure pofiiunus alia egregia ulii venire. Mcdicamina , quibus carebanr Veteres , uti Rhabarba-rum verum , Jalappam, Jpecacuanham, Sarfiparillam ,Guajacurn , Simaroubarn > Camphoram, Nitrum , &alia , que" inter religio Foret omififIe Corticem Peru via-, num , ad febres non modo interrnirrentes debellandas ,/Cd er ad continues remittentes , aliosque plurimos mor-
bos vincendos , aut corrigeodos , longe prreflamiffimumremedium. .Aiiorurn .Medicamioum efficacia mel ius
.,explorata cautiores to &'certiores, in propinatione regulashodiemos docuir , & ufum eorurn non parurn arnplifica- .vir ; ex quibus Opium, lHcrcurium, & Antirnonium
nominaife. [ufficie~ Quis 'nefCit, q~antis hodie 'laudi-bus nonil'ulli a~ciant Bellsdonnam , Cicuram , Colebi-'Cum... Srrarnonium , ,-,Polygalam , .Quafliam, Uvam
•Urll, Mezereum , Radicem Lopezianam , Caiumbam-:
alia-
•
S E. R M 0 A CAD. 1N AUG U R A L. +1•1 "
alisque, in quorum dE£tus Iedulo noflra setarc inqui-
runt Rccentiores? Habent corte Calculo laborantes ,quod non omnino vanam ranationis fpem concipiant ex
prudenti a(fumtione Saponaceorum Alcalicorurn , Aqum'
Colcis , aliorumque Lithomripticorum. •Gaudernus infuper hodie multis efficaciffimis Reo
mediis , Arte Chemica prreparatis ex Aritimonio, Mer-curio, Ferro, Salibus, Animalium partibus , aliisvecorporibus', quze in morbis pertina~ibus, periculofis , fee-disque,i~comparabilem Medicis hodiernis ~tili!atem prre-fla~t, quam ab iis , qure, a Veteribus tradita (unt, fru-lha exfpeCi:arenr. Quibus egregire accedunt Prreparatio-nes l'harmaceuticre, pulchre infervientes vel ur in minus:volumen reducantur medicamina, vel in Spiritus, Tin-5I:uras, Exrracta , aliasve for mas , redigantur, vel etregrotorum palate accommoclcntur, adeoque majore cumconllaritia, minore cum faflidio" & certiore cum fuc-
ceilll, queant propinari.Novi quoq!-1e morbi nevis remediis inveniendis fup~
,
.. -. flo
'.
,,
, SERMO A C A1,j. I N AUG U R A ,L."
aliaque, in quorum dfeClus fedulo noflra rera:e inqui-
runt Recentiores? Habent corte Calculo laborantes ,quod non omnino vanarn fmauonis [pem concipianr ex
prude.nti aifumtione Saponaceorum Alcalicorum , AqueCalcis , alicrumque Lithonrripricorum. •
Gaudernus inruper hodie multis eflicaciffimis Re-mediis , Arre Chemica prreparatis ex Aritirnonio, Mer-curio, Ferro, Salibus , Animalium partibus , aliisvecorpcribus, qure in morbis pertinacibus, periculofis , fro-disque,incomparabilem Medicis hodiemis urilirarern pnc-fian't, quam' ab iis , qure.a Veteribus tradira [unt, fiu-fha exfpettarent. Quibus egregire accedunt I'rzeparario-nes Pharrnaceurlce, pulchre infervientes vel ur in »linus:voUmen reducantur medicamina, vel in Spiritus, Tin-auras, Exrrada , aliasve forrnas., redigantur, vel etregrotorum palato accornmodcnrur, adeoque majore cumconflan'tia, minore cum faflidio , & certiore cum rue·
ceflu , queant pzopinari ..Novi quoq~e morbi nevis remediis inveniendis fup"
" .
••
+~ G. v AND 0 EVE R E N
peditarunt anfam. Scorbutici morbi flrages AntiICorbu_ticorum ufum excitavie; Lues Venerea Guajacum, Sar-faparillam, Mercurium, & alia in fcenam produxir ;purridai Febres frequent ius tractand» ad Amifeptica pro-pinanda Medicos impulerunt ; & fingula ilia Practice-
•rum Iollerria ad varies omnino morbos rranflulir. Va-riolarum morbus, quem nulla medendi methode cogni-ta fi:Jperari poffe. agnolcunt primarii Practici ,: optimum,quod mortalibus inter omnia datum cit, Artis auxi-lium amplecti, & ad Infirionem confugere, juflie Me-dico~ hodiernos, qua, leviflirne; incifioni immiflomiasmate , miriflimus ille excuan rolet morbus,alicquin tam 'violentus , tam periculofus! 'lua tot mille- .nis exernplis jam comprobatum eft rnagni llOERHAVII
oraculum, Prophylaxitl in/itivam videri fltis cert am ,tl!tamtJllc (I)!. 'lua et ipfe nuper Groninge fexcentos fe-re vidi a truculemis Variolis liberatos ! qureque, lretequotidie fuis fucceffibus; Principum & Magnatum favo-
rc ,
(I) ,Aphorism. de ccgn, & cur. morbis ~§.:I40~.. .
S E R M 0 A CAD. I N AUG U R A L. 4~
re, alque plurimorum in quibusvis regionibus Medico-rum conaminibu;, caput tandem extollcns , inter pri-maria Medicine hodiernc incrementa mihi habetur , ha-bebirur a Pofleris !
.'
Qure hactcnus diEta funt A. A. O. O. H. 1J. deMe.dicin:p Hodiern~ pr.'PVereri pr~f1antia, eo certius Vc-arum a(fenfum reportatura confido, fi paucis pr.erercaargument is gravem iUam diluero objedioncrn , qlla,non abfque veri aliqua ~"ecie, arguunt, hodiernis rem-poribus neque numerofiores , neque a rnorbis magis im-
munes ,neque longxviores, eUe morralcs , idcoqueilia Medicine incrementa non magnum Sanirati & Vinegenetis hurnani attuliU" commodum.
Haud patitur huic Iolcnnirari deflinarum tempo-is f[11'riurn , mulris inquirere in cclebrcrn guttflioncm, Phi.Jofophos inter agitatam, nurn majorc hod ie , guam·dim, Viventiurn nurnero incolatur orbis ? Facile auteti1,
mihi erit expromere caufis , ex guibus (riif fallor) parcarG abun-
,
".
•
,
•
V A N DOj':VEREN
abunde , cur in Europe nolkre rcgionibes (de quibu5potiffimum hie dicirnus., utpote inquibus prrecipue Prce"flantia Medicinal cfl Iaudanda ) falvo Artis Mediece ho-
,
diernre honore , nunc non. minus a:gro'tent, neque ['C-
pius mortem effugiant; hornines , ideo que non tantoabundcne nurnero , neque tam numerofis vivant annis,quam Artis perfectio videretur roquil-ere. . Brevirer il..las, cum venia Veflra , enurnerare mihi liceat !'
Primo 'loco in fcenam profera.COr1't/plum vil,z gmllJ
bodiernum , cujus damnofa cflicacia innumeri hominesquotidic pereunt, Nolo equidern difIimulare, anriquis
•'Juoque temporibus viria Educationis, Diane , & Regi.minis vital, quam plurima , & magna, (iliffe 'eommi!fa:novi enim , CE.LSUM jam queflurn (uiife', " delidiam &,"Iux'uriam prius in' Gracia , dein apud Rornanos , corpo-
a . ,
" ra afHixiife ": hoc ramen cerro alferi poffe auturno ,non .adco per 1Jnglllas orbis terrarum , (altern Europ""r"cg;ones, illa tunc fui.ffe.pwpagata, & ab omnibus, rcce-
(ill) Pr;:cf. L. 1. p3g. m. ;;~
SERMO ACA D. IN A UGU R AL. 51'
Rta. Qpanra, gueefo, mala iis induxerunt mollis atgueluxuriofe educationis effeCta? Quantam flragem volu-ptuofa deGdia? Quotnam morbis anfam dederunrAroma-ta ilia, &. producta varia, ex remotis, Indiis allata? Quan-topere nocuerunt, & etiam nunc. nocenr , calidaruraifhe Infufionum potiones ? Quam perniciofos effeCtus,ediderunr porus fpirituofi irnrnodice haufli ? quorum adeomaligna efl in vitam hominum efficaeia, ur, propter Spi-ritus vini perpetuam potationem , Ruflie robufliilimi in-cole , qui ad f\inital~,m& longmvitatem fuorte natura fu~Eli videntur , raro ad feneCl'u,t.emaccedere dicantur. Fi-,
. nem dleendi hie non. invenirem A. A., fi quevis , malaarte prmparata, & a naturalibus qualitaribus mutata , fer-,
( . ~ .cula , Nofiratibus, pfoh dellar! hadie haud incognita,,eorumque noxas ""cxponere vellern.
Aliam nobis caufim fuggerit In/anti!is LEtatis pc-jor, tlqJlra ..c,tate, conditio. ~onflat enim cerris obfer-carionibus , ante' fecundum virre annum unam fere ter-uam partem, & ante odavurn dimidiam, mtorum Ho-
•
•
G z 1m-
'!'. G. Y AND 0 EVE It E N
•
,rninum e rnediorolli, Convulfiones , fareor , ab' acido.,dentium eruprione , & vcrrnibus orta , aliique morbipueriles, easdern ipfis olim , ac hodie , infidias !!ruebant.1\onne vera Iolus morbus variolofiis longe plurirnos.co-rum nunc tollit ? Nonne Iatenria peflimonim morborurn
femina hodie frequent ius a parentibus in fobolem propa-gantur, qui rnulros eriarn neci rradunr , alit tenello-rum totarn ita labefactant machinam , .ur cauffis 8< ef-
feCl:ibus morborum minus queam refiflcre '? !'\onne dam-nora quoque dies infamum numerum irnrninuit ? Nerine
~Ias parentum pejor avis noflros tulir nequiores , moxdaturos progeniem vitiofiorern ? ry~nne peflimus ille Fe-minarum , vitte luxuriofc dedirarurn, mos ,: qui infantesve] nutricibus lactandos tradere , vel aliis ; iisque lacte rna-'tcrno multo ineptioribus, cibis alere , jubet, .innumcros
e vita abripit ? .Plura hiKe, uti fieri pofier , addere , tcm-pJ.!' vcrar,
•Ad diEms cauras accedunt. ITaTii jflorbi, rut-gnamt .obmnino f1ragcm hUtl1at'J'o.generi !lodie inferemes, lJU!o
bus-
•
SER'MO A CAD. J'N AUG U R A L.
buseum non rantum , quantum nobis, 'Veteribus Mediciscerrarnen erat fufCipiendum. Non eguidem illos refpicio ,qui nunc multo Iunt frequemiores , Nervofos dictos , alios-
que: ve!um it'los fignifico', 'quos tam raro olim occurritlecon flat ; ur mag nos inter Viros lis pendeat , num Antiqoisfuerint eogniti , nee ne ; plerigue pofleriorem ampledsnturfenrerniam. 'IIgmen ducanr Variola:' qUill rruculemiffimreinflar I'cflis in quarurnvis rcgionurn incolas f",,,iunt, &maximum eorum part em e rnedio rollunr , plurimosaue,
,'qui evadunt , languidos , inertes , mutilatos , variisquemorbis obnoxios , relinquunr ': ut generishumani flagel-'lum rnerito audiant , inque nullius ideo morbi exflinctio-ne , vel mitigatione , diligentius fua'm operam collocarintMedici' hodiemi , qui de .morralium falnte bene mere-ri cllpiunt.' A1orbiili, qudmvis: f",pe' minus periculor:, '
nonnunquam tamen .mcligni adrnodum funt, & rnul-tos homines exflingllunr. P etecbis , gUn:> Febri .cui ..dam n.aligne 'nomen 'przebuerunt, folenthodie plcra-
[que Europe r(gianes tam lnfaufla 'cum effeau pern-G 3
1+ G. v AND O. EVE R E N
garl, ut Pe!!is Septerntrionalis ,nomineno~nullis au~dianr, Scorbutus, licet Vereribus non plane incognitusfuiile. rnihi vidcatur , tanto. ramen fi·cqu.emills Iequerni •.bus a-vis invafic homines, ut pro novo morbo fucrirhabitus, eique opinioni graves Auctores aiIen(um fuumprrebeaut. Quam. vehernenter folet hie nunc vcxareNauras , Milires , &. quosvis regionum rnaritimarum &tlliginor.rum, prrecipue feptemtrionalium , Incolas!Quam frequenter .fere imrnifcere morbis aliis , eosque·vel curatu difficiles, vel infinabiles , reddeie! Quam h1l-pe," & violentcr , rotarn corporis compagem infringere,diffolvere, & ad languid as , diutumosque, morbos di-/jJonere! 'Qpantarr» adeo vim mortalium ocius vel refius,ad plures ducere! .Veteres plane laruific, & navis' morbis
adicribi debcrc ,'. plerisque videtur ille, qui SJphilis in.eleganti Poernare a ,FRACASTORIO. dicirur, Sivehreccc lues firnul cum magnis opibus ex recens derectaAmerica ab Hiipano .prcfectc navali COLUMIlO fueritreporrara , uti plerorumque fert opinio; five ~a jam an-·
S E'R 111a Ii. CAD. 'I N'1\. U G U R A L. ntea, uti, haud levibus rationibus inducE, alii puranr (1J),in Gallia & Iralin fiJe manifeflaverit ; certurn ell, illam.a fine freculi XV per ornnern Europam fubito prefer-.pfifIc, & tmculentain morborum & mortis caulam pro-didifle: qure quantum ab eo tempore in quarumvis ,etiam remoriflimaru.n '. iegionuni incolas (revierit, fiveco~t,'gio contracla;feu a' parentibns cum Iemine foboliinducta ; five cum ten ellis ,Jac1entibus, cornmuuicata ,
.cuiliber notum en, qui in rerum hurnanarurn cognitioncnon plane 'hofpes verfetur.·
Accufari porro etiarn merenrur Bella, .inter hodiernostam frequenter gena. Quarnvis enim probe noverim ,opponi pdfe., Gcra acqu'e ac prof ana fCripta teflari , mul-to minorern hcdie milirum numerum , quam olim, inconilidibus perire ; cauG, ramen ilia non omnino cxclu-denda videbitur, fi refpiciamus, quolnam nofiro tern,
pore in exercitibus Iuccumberc Iolcaru Spiriiuum arden-
Hum
(n) Conf inprimis DfffirlM. fir rOri/;. de fa Mal. Fenericnne ~ per1,1. S.. , it Paris 1765. [.'\nClol''': clar. Medico S.l\~jCU.Ez.}
;6 G. v AND 0 E V' ERE N
nurn peflirno abufu , Lue Syphilica , Variolis, Sco-,buto , I'etcchiis , Dyterueria , aliisquc , spud Veteresmrnus frcquentibus, caulis ; nee .a vera a.belfe. videbi-mur , quando hodierna bella-magis rnortifera , quamanti qua , affirmamus. Ncnne hinc noflra relate vidi-mus, integrum triginta mille Gallorum excrcitum in Bo-hemia, uno anno, armis, rnorbis , aliisque .injuriis ~ornnino per iilje '? Ncque rnirum adeo videoitur , reccn-
rem ex eadem natione Audorern aiferuiile, folo nevis-
limo bello nongenties mille Galles fuiife exflinctos (0):quibus' f Gerrilanorum, Anglorum, aliorurnque tune-ra addimus , facile patcbit , quam ingens inde cladesfueri; illata jul]o generis humani in. Europa incremento& longrevitati.. Accedit , quod -et ip~o pacis tempore,3pud omnes fere Gentes, majore numero Milites legio-narii hodie confCribi Ioleant , (pi dum longe plurimiccdibem agunt vitam, carenus quoque ad [cgirirnarn
fo-•
(0) Viet Auaor Libri Intcdts de it} Fmnce mal entandues: conf J.P. SUSSMILCH ~~ Qkt,ttidje Dtbmm3 in ~m (.:G~\'~n~\'\',t':lJ 9Jlwfc{1f. !3\~frtld;tJl I. ZB. IX. <r"F.§, 1~7.
/
SERMO ACAD. INAUGURAL. lit• •
fobolis procreationem, & viventiurn numerurn , minus,
quam oportct , conferunt ..., Non omittenda quoque .alia ell caufa , quam facile
omnes . mecum agnofcetis; Navigaiiones puta', quasce~te hodierni. in!lituunt multo frequentiores, & ad or-bis regiones multo remoriores , easque quovis anni tem-pore', conrermis liiemis rigoribus, aut (plraptistborere ,,.-"'~¥".""¥
procellarumque , innumcris vaflationibus , fine ulla reo
mifIione peragunt. Quot , qurelo,. tri!lifIima naulragiaquotidie fere Nautas , eosque robuflos , proceros, &plcrosque floridam .axatem , generationi liberorurn ap-.rillimarn , agentes, undis fubmergunt, & viventiurn
•numer? derrahunr! Qu.ot diuturng;, & remotiflime il.Ire, -navium excurfiones ob.noxios reddunr fcorbuto , fe-hribus malignis, dyfenrerie , aliisque fimilibus mortiscaufis , a corrupto acre , pravo cibo & potu, defectumotus, defidia, fordnie , humidirare , vcflimenrorumfqu?lIore, contagio , animi rncerore , mulrisque aliis,
originem luam trahemibus; tantoque magis damnofis ,1:1 quo
,
·f~· •G. . V AND 0 EVE R E N
quo certius eonnet, plerosgue illos rnorbos CO reddiperieulofiores, quo magis. calido ccelo exponantur,qui iis runt affliEti! Legire , ·A. A. ,unieam illarn no.riflirnam ;' er egregiam, itineris navalis flrenuiilimi An-
glorum Pr<efeCli AN SON I S hilloriam, & rei ve-
rirarern perrpicietis. Conflar experienria , eorum ho-'min urn" qui' e patria nollra 'Indias petunt orientales,indeque redeunr , in Iolo itinere guintam part em in-terire (p). Quae quidern omnia in navibus bellicis, rna- .gna Naurarum ,& Milirurn copia referris , & diuturnas'flationes obeuntibus , manifeflius confirmanrur.
Hifce caufis fi addarnus fiequenres illas Colonias , qure•hodie ex Europa ad exrremas quasliber Afire, Afric""
&,America oras, emittunrur , fed breviflimo temporeob. navigation is moleflias , bella gerenda cum hoflibus ,vidus inrernperanriam , luxuriofum vitae genus, rnorbos
endemios , cceii irnrnanern calorem , aliasve injurias, qua.. ,
fi. in auras dimari folenr , ut paucis e magno numero pa.
trios
,(p) Vid, N, STRUYK Nadere Ontdekk, bladz. ,6".
,Ii
J
•. . '"'•
,df I':R M.O, A C'A D. ii'N A UG:U R 'A L. r».Jri~:fevi~rc Lares contingere Iolear ; ~emo V dlrum
•facile dubirabir , quin et hrec caufi rnulrum nocear incre-meq~o, & Iongrevitati hurnani generis, cujus damnumexpe'rti jam diu Iugent Hitpani , Lufirani, alieque gen-tes ;, neque-imrneriro eriarn hodie t\oilrates maxi me
queri ,' fuinmoFere dolernus , quando ferio au Rerum In-, dicarum [la.tum anirhum ccove-t imus,
Poflern denique nonnulla de fummo damno addere ,, .
quod noflra rotate rnorralibus toties afferunt inepte pro-pin atis, fuis' Medicamentis , dicam an Venenis, imperitiChirurgi, ,Pharmacopcei, ,Agyrtre, aliique i'feudo-me-dici; poKem immanes comrnernorare {!rages, quas etiamhocce fll'culo a Peflilemia pail'", fuerunt nonnullre Europm'Regiones at'lue Civitates, uti Poloni , Prufli , Dantifca-ni, Vindobonenfes, Hamburgenfes, Haffnienfes, Mas-
, filienfes, non nifi longa annorum ferie refirciendas , p&,;o
fern iis addere darnnofos multorum Epidemicorum morbo-rum, Farnis , In~rida,tionum, aliarumque caura~um, cffe-Olus; nifi.ulterius abutendum non eKe Ve{!ra patientia,
H 2 me
•
\
-60 G. v 11. N DOE V ERE N
.me admoneret Orationis longitudo, & Officium, ad qUod
•Mufatum hecce Solennia me vocanr.'
Pol1ulant ilia, ut ad Vos me convertam, VIRI PER- (ILLUSTRES ET AMPLISSIMI,' qui Academire Lug_duno-Batavre rem tam I1renue curatis, & ad hunc locum. .perquam honorifice viam mihi aperuillis. DevinCliffi
rmum me vobis eire palam profiteor, quod me, inco.gnitum Vobis hominem, niIiiIque tale ambient em , di-. ,gnum c;eniueritis, qui in prima hac Parrire nol1tre Acade.mis docendc. Medicine admoverer. Gramm animum,honefli hominis prirnarium officium habendum eire ,fem.per opinatus; & ipia re iis , qui beneficia in me cornu,lerum,. cornprobare annifus fui: pulchram itaque hanevirtutem erga Vos eriarn colere, inter vitre mere habebodelicias, Qui vero id melius commonl1rem non video,quam fi devoriflima mente tantos Viros, tanta Nomi-na, profequar perpetuo , proque Veflra falute, & no-
firre Reipublicre atque Academic profutura longrevitate ,
lin-
511.R M a A CAD. I N AUG U R A L. 61
fincera vora nuncupem; & fi' omnes intendam nervos,ur exfpeClationem Velfram quadanrenus adimpleam , hu-
•jusque Mutarum Sedis , atque fpeciatim Facultatis Medi-Ca!, decus, pro viribus meis; tuear ,' aut !altem caveam "ne quid., mea culpa. detrimenti capiat res academics.Utrumque candide promitto! Sic mihi-liceat , Vellram
erga me: meosque . ulteriorem benevolentiam pet ere ;fie mihi derur , ranrum experiri Velltum' prrefidium, uenunquam me' paeniteat federn hue: transtu!iffe a Gro-ninganis. meis , multum mihi faventibus, quorum, re-que Procerurn , . ac Acadernicorumv &·Civium, amici-
tia nullo die animo meo elaberur !. Quo ut et Vos operam Veflram conferatis rogo ve-hementer , VIRr C£LEBERRIMI, quarumvis Difciplina-. . '
rum atgue Areium PROF£SSORES: poreflis enim illudVeflra arnicitia & favore, Quibus ut advenrum meum,
•fedemque mutatarn , Ieriorcm reddat is , dum a Vobis'etiam atgue eriam peto, non equidern habeo, quodquidquam de iis delperern : rara cnim id mihi contin-"
H3
•
.,•
• • •
•
•
•
q' . G. . V AN" P Q. E y.'!, R E N
git felicitate, ut in Collegium Veflrurn receptus mune.ris Socios accipiam plerosqu~, quibus a rnultis jam annisneceffirudino quadam. fu\dup[tys.,. Alios ,: .nernpe., ·,ip;.fos rneos I'raceptores., Fauroresque eximios , qui 'in hacAcademia olim me Artem Medicant docuerunr , aut fuo. .
patrocinio profequuti fuerunt ; quor~m, mcrita."& Ilre-nuos labores , corninus inpoflerurn ,admirari,. f.f. fcqui ,defiderioruhl meorurn fumtha efi, Alios, in AcademiaGroningana, nuper Collegas fuaviffimos, .irrupta amici.tia: copula ,,' virture-fua; s: probata, fide, mihi carifll-mos ;quib\l& denuo jungi" inter prrecipua .huius folenni-tatis gaudia mihi efle , publice profireor, Alios deni-']ue, Iludiorum meorum in eadem hoc Arheneo Corn-rnilitones olim exoptati!Iimos,; quorum conforrio me
. . ~ .reddi maxirne lator. Hi omnes ']uum diu', me nove-rint (ad ipfos enim provocare audeo ) 'non eft , "Vir;clariflirni , quod multis verborum arnbagibus reliquis ,fua virtute, fima , & meriris , -rnihi notis , probem ,nihil prius, antiquius nihil, rnihi futurum, quam b01 ..
ru•
•
..s ~R:,M:O ; A C,A p. I N AUG U RA L. 6;
ni Viri officiuminrer Vos tueri ;, non fucararn Vobis-cum, omnibus amicitiam, colere ; .ad quevis auxilia, ficJ'def)deraveritis ,Jparatiffimum & promriffimurn' meprabere ; &' Veflium ad .exemplurn Academire .hUjU5'dec us , quantum in me crit,' arnplificare!
,Ea aurem nunc Vos imer& me inrercedirMuneris,
copula, Vir]. celeberrirni " qui tanta cum laude & ce-lebritate, per tot jam annos , Medicinarn in bac Acade-
mia docetis , PRlECEPTORES 'quondam optimi, & nuncCOLLEGlE mihi appellandi';"iaHta inprimis fum, celeber-rime GAUB'!, beneficiorum crga me ruorum dccumenta;ur non poffim non Veflram prefertim amicitiam a Vo-bis expetere, Bencvolo, qu[C(o ~ animo me recipire ;Arti" Ialutaris arcana, uti Iolebatis olim, mibi ulteriusaperire veliris ; indies me per colloquia & confilia Ve-'lira reddat is dodiorcm , & apriorern , ur , erudirionem
" .' " .
mejorern nadus , & rerum ufl1 magis exerciratus , aliquid ,etiarn ipfe 'ad cclebritatem Ordinis Medici in hac Acadc-
•rnia meis laboribus conferre queam.
Quod
6f G. v A 11 DOE V ERE N
Quod dum omnibus. viribus faeere adnirar , Vellraprrecipue commoda prornovebo-, ]UVENES EXOPTA-
TISSINI; Academia hUjU5 Crvzs ornaiiflirni, quibustotum me hodie devoveo. Hos vera inter inprirnis Vas. .compellandi ellis, 'lui Arti Apollinere pectora confecra-!tis, &:.quos, communis Iludii nomine, Com rniliro-nes appello! In Academia Groningana docendi rnunusearn a me e'\egjt inflirurionumrarionern , lit pro illiushonorifica perrnutarione , . d!ver~s rractaverim Medicine.partes. Per. integros .m;tr!pe· feRtemdecim annos Phy-.
"L ,i J, . i
ii6Jogicas'trudidi Inrtjtlltiones: Anarornen pernpvem
quoque annes excolui , Chirurgire prre, ceteris eriarn in-., .tent us: abo anno hujus (a.,culi LXlII Praxir; > Medicam .~.-" .,- . ., ,lJ"uotannis.docui , & coram Auditoribus in ipfisregrjs
•exercui : pluries denique Pathologiam, 'Artem Oblle-, j, • •
rriciam , & Chemiam , variis annis, expoflli.QllorumJ _ ' ~ < ,., t .. ~ ., .
laborum fummarn nunc ~dulo ip Veflros u{Usconver-. . , .
lam. Singulas enim iflas partes ad M~dicinam pradi-
cam illullrandam , & perficiendam , concurrere; earum
-
nulla .
••
•
nulla rationalern Medicurn reEt~ ~,aJe.re pofle ; ~ ake-ram alterius opem poicere ; Vos ratis peripi~er'e' confi-,do, meisque inflitutionibus ulterius comprobare allabo-rabo, Agite igirur.: ndbiliffimi fJvenes, & alacriterrem veflrarn peragite! Audiviflis , quanti interfit Ve-terum dogmata diligenrcr confiilere ; quantas ilia the-rauros recondant; fed et Arrem noflram altius ex-wEiTe Reeemiores, & indies lUis Inventis promo-vere : horum itaque & ilia.rum Lib-is .legendis Ilre-
nue incurnbire , & priBeuntem me lequamini! Frequen-na , diligentia, & rnodeflia veflra , 'excitate me no-
vum PriBceptorem, cui nihil c-it jucundius , 'Jllam fimore, a me recepto, pergere, & bene merenribus ,
libero parato adiru , priBter publicos labores , privata
qurevis confilia & auxilia, .urlliiare:n cxerciriis acade-micis allatura , priBflare porero.!
Faxit ita DEUS T. O. M.. ut in Fjus gloriam, inAcadernie emolumenrum , in Srudioforurn comrncdurn ,
, I &
•
& rnuliOru:ni' 2$gl'orurn J'iillltem,ruminirium 1, ,<'
cedar laboruni noi!f'c>:
"~'. <'J
r ~.,.,- .,.~ t'
" ,- '~."'"
•, '" ~ ,
•• "•
,. •"
• ••j 1 i" e•
.. ",..
,,- , ", ·.,'::0
, .. " < c . c "- i ',. c
,','
,\
JI ;1 ~I J ,·:;L .,1 'I. T,
GUAL THE.RO VA'NJ DOEVEREN.'11 ..,~ ~" ...; 9-':; _.,
, ., ,{ t'.n 0 (,
rELICf VARIOL;IRUM INSiT10NE INTER GRO-NINGA'7VOS, /IE IPSO DESCRIJ'T/I, ET NUPER
EX CATHEDR/f1 LE:.JDEr-rSl' LYiUDr/fT.I!.
Proh genus IlUm:mu~ '! ~ircros'ab :origine prima,, ",', , .. ... ,...,
Enecat innumcris Morsgue Dolorcue malis !. ~ ~,J 1.(' l
Gens mi[cran~.il. fumus , ,cnm femine ,nanylue),parcn,tu-m.;)Ingredirur trifiis vifccra nofira lues. .'" j I ./. , , , "".
Semina CJu:cCurrant vit,c , runt Icrnina mortis)Dartt eadem vitce dantquc alimenta neci,
'"Nee (ltis ell noflro mif.ros occurnbcre fato ,2 '. I ~. . .
Sideris & patni dura minasque pari.
Dint percgrioi vexant contagia morbi)Nata fub Eoo trifiia damna polo.
Snfficeretque tllUJ?~ quap non, Europa, venenum ,Barbarus infudit 'flebil~ virus Arabs.
1
Terraque cdoriferos fudant ubi ballarna fuccos,•
Patria proh! fcedi debuit cfle mali., ,, . I "
-
vufcltut lAITyr!o -hlrpr, rieq;l~ [~t~r~omo~~Nee bene Panchreo ture fugarus abit,
Temp,us era!:, l~xis.. cum baccharetur rhabcnisSanguineus gentes corriperctque furor:
Europam atque Afiam lacc9ark~PCnlS1tle Famesque,Hum anum lacerant & fera belLi genus." -"'\ - " . -
}~on alio mor.flr,um' Stygiis caput cxferere antris
Dcbuit , inGm~js & comes ire malis.Crudelis nebula J pareret ut orbis Eons
Jnfanae pretium cui pietatis erat :. . .N afci 'non "a1'io, fatis urgnentibus, anno ,
Nafci non alio debuit il1e loco:. _ t,
Certius III geminh" mi'fcri' fie h:lorti pe~irent';Corporaqne hsec , animurn penis' ut ina',~e~ctr
Lurida quoe- nofiras fimul ac "vitiaverit auras, 'Rara caret lacrirnis , rura dolore damns.
~. -. -it;Funera Iuneribus cumulantur' acerba , per nrD~'s'. .' ,.," , }
Squallor , per prtulos & dominnmr agros,
Nan equidem tot bella vires i~m:tni:l fiernunt ;Pufiula quarri pueros nerniciofa rapir,
Filiolus tffiagn-i fjJescail r 'cadit tm;c:a- r~gni; '." '.'
Et fccurn innnmeros .mors traliit una virOs..,Dives erat: 'nobis nnper vicious, &.
Natomm populo d'icior ille fuo~idem.
. ;
•
.. I
•Sed fuit all! f~it ah! omnes mireraDil~ fatum
• Abrtulit, & patrem nrangu!at irte dolor.Ante fuit multis ~ihi junclu.,; amicus ab' anriis,,
Res tennis, folo munere dives erato
Semper ,ad horrendi rrepidabat nomina morbi,_
Semper fu!joeCtum fllgerae il'c locum ..
Officii ratio proficifci pofiulat ~!agam,Ah abit! ah ! nunquam fed rediturus abitt
Obvius occurrit morba fcedata recenriCui facies,' tctris uridique pitta notre.
Horrer';d adipcClum, max pefle adflatus eddem
Proh pcrit ! illufiris quanta ruina dornus !Fac fllpcre[fe tamen , fcoevumqne evadere fitum , ,
Qlanta ehcu! rnifcros quanta pericla rnanent?Tres, mernini , fuerunt fratres , fpes clara parenturn ;
me oculurn morbo perdidit , ifie pedem.Tertius effcrtur ~")crato'funere , rnorte
lpfa nam meruit deteriora pater.QtlOt iuvenes , niveas quod pcrdidit ilia puellas
Penis, Avel'nales digna fubire lacus !
A.r;te dies paucos oculis pulcerrima nigrisEminuit, rofeis & ~Galatea ge.Qis.
Omne, divim" laudabant mnner. forma:,Cingitur innnm(;ris· & GalaEea proeis.
1 :>
•
Nunc
,
Nunc lacrimante-ruber vifh , nunc freda cicatrix, , .Inpreffit diras op~gepisque notas,
Nunc deferra fedet, f;:eVllm exfccratur & 11Ofrem,~ ."Perdidir , hen! tanrum , quo foc.ianre , decus,
• - > •
Sed bene: Tartarei vis pcllirur illa,veneni,,Auxiliurn quam~"is ,fllCCUS & herb~ ncgant.
Cnratur morbo morbus, res mira, malum que ,
Qpis .pntct i horrendi fit rnedicina m:-:li!Non cquidern , Iiccat. f dicere vera , -tulille ,, .
Non ego quid malus proxima. fccla pure,.. ,Narn n-ov~ quid IvIart.i~ j:!C1es rnihi fulmina? ferv;1t
Ars haec, hurnanum deflruit illa genus,I
At, dices J ~a)ills patuir qu<:rrentibllS orhis ,r r . ,. -_
Europe. fflm~nfas & pariebar. opes!
Emta [nit tanto proh -! ccpia fmguine, noflrasI '
Scilicet ut vires & ncnnletur opes!• L ~ !
Quas igittJr gP,tcs merui.ffc putabmiua illos ,H:ec Quibus humanze cura falutis ,erat:. .
Non Byzantinas alia laudabimus arces
Nomine, quam tanrum nos docuirle bonum,Ecce falutileram .TIMOi\IUS .cxcitat artem ,
Et Ilupet ad dcxtram-jnors pude[qC!:a viri.Se focium magnqs. PYLtlt.RINUS & adplicat <lulis,
Ec docet artiJici fata do mare manu.,.~ , -
,•
\
Q,in
I
• ....
,
Quin et Apollin'eam' mulier fperare ceronam :
• Audet, & e media morte animofa 'rapit,
"DUCCIUS ins Batavas artern deducit Athenas ;
Grandiaque excmplo eomprobat O'rr.1fuo,
Scnferat , atqlle fui decus & des riniea -feeli;BOEIUlAVlUS crept~lm "tam bene laudat opus.
Nee mora: follicitos rnox occnpat illa MedentesCura, & all eventu faC1:a'notanda putant.
DOEvEIlI rlarum QUOS inter nomen habebis;, J • !
Talia cui- pulccr perpolii1Te labor;
BOEYEnI nofira vcnerahile nomen in urbe,.·QL1C nuper mentis obftup'::faC1a Tuis,
Aridut. ntq~le'!llOSal!o migrare penates,All mcrnini ,- fuerit quantus ubique dolor.,, .
Tune igitur nofiras etiarn , Carifllme , fedes-;,Tune Croningani iugera Ireta foli!:
Segue" Tuis adeo tollentem laud.bus llr?cm:Et Tu; pOEvnu defernifle"potes i
Ant agis inprudens , ficto vel pec10re noflrasr
Forfiran- in hudcs ingeniofus eras.Q.num ramen ilia Tux fedear fententia menti s-
1"Tua Te virtus , quo TUJ [ama "oear.•
Quod Tibi nofi:ra dedit-, tribuat Lei&ma Minerva),(\Or£lnia <HlX-'pbtcrat noftr;1 Minerva dabat.)
i
•
•
Dixerat illa: rneo defunt lila verba dolori ,Sed mcmori nomen petl:ore femper erit,
Multa Tibi debent multi, Tibi debeo & ipfe ,Filius cptatam nam quoque fenfir opem,
Perge, preeor, Stygium feliciter eiice morbum ,,Et -doleat faturn trux Libitina filum.
Incipe , iarn populum meritis obftringe Bat.ivum J
Quod Tibi debernus , debeat ille Tibi .
Bel£ica rumpe moras, gelid Belgica cara , morans ,I
Oblate eft aliquid munere pofle frui !
Pagina DOlWERI) Ii quis TILi forte fsperflr ,Eximet ancipitern pagina doda metum,
GRU~L~C.-\Steflor valles , & amcena vircra ;Nunc etiam pulfo floridiora malo.
Quingentas animas tenor, qm:e Nurnine dextroServatre , lidi cura Medentis erant,
Belgica quid dermis] tot pisnora ccrta favor-is~
Belgica quid dermis? tot Deus ipfe dedit.Ttl vcro , Vir l\-1:1gne, Tuis patrireque fhperfles ,
Prefer Apollin-;:u.m voce rnanuque deem. •Ar,tp principibns lzeti monumenta firnernus t
Atgue hze.c'in prima front'e legcnda dabunt:PRO DO,MITO MONSTRO, QUOD AGROS VASTABAT ET URBES.. .
HOC POSUIT MARMOR PATRIA -GRATA. Vale.
lACOBUS DE RHOER.
VI R0•
•
.-
V I R 0 C L A R ISS I MO,
GVALTHERO VAN DOEVEREN .••
S"i iuvat , & meriro, qUI'; prifca fiiperbiit ~tas,
Ingenia adfiduis , ornni Livore remota,
LatJibus in ccelum vehere , & jaCl:are nepoti :
Scire Iubens ("tTri·1m'; quur , fi qua recentius tcvurn
Reperir , ac dias in lurninis cdidit auras,
Contcmni rodique maIigno dente videmns.
Nilne ad eo polchrum , nil tam laudabilc; quod non
Iurninuat darnnofa dies? patiamur inulti ,
SCCEva quod: cxirniis obrcpi; inertia ccptis;
Qpodve prcmunt artes oblivia freda repcrtas F
Invidizne aden -ftimulis ngirernur iniquis ;,
- Ut place ant !jd!'" liqnido pr'" Sole te!1ebr:e:
Hcu l nimiura fieriles Veri ; quos trarnite recto- »
Averfos pejoris, aguut contagia fecli,
.iE.quiuS" aft quanta, Veterurn a virtute renidens ,
•
'l"'" LUK refides animas & corda fepulra veterno
K Jnra.
lnr,tdiot fuigore fuo; ulorJmqde '11Iiai~ • 1
Sordibus , ingenue Polchri fuccendat amore!
• Nodua Phrebeos G lurida niclet ad ortus ;
Num minus oblata Mortales luce fruamnr?\
~ Hactenus ,lnvi,diZJY,crude qn~ volnere Ialcis
In tenera meffern dum fcreva prseoccupat hcrba,•
Si qu:J,. rapit- vivis , funEtis invita rependit, 'l•
Et, quos incolumcs cdiis ,i'ex:;,vlt acerbis,
Ex cculis ptidcrn ,fllbIatos anxia qurcrit,
Cunda venenate fed cnirn f 'dcntc profauet ,
:Qepafcatque minax ; artesne ingloria tandem
Involet invcntas , Rerum quas norma magiflra
Sandt & adtonito probat Experientia.mundor,
Felices ooerre nimium , quibus cfleda tali\ .
Polvere defitdant l non illos avocet unquam
Aut favor, aut odium, Vera dace & aufpice Vero,,lIoe opus, hie labor eft. Hac emicuifIe palafira
Te juvar , &" clypco Phcehcia facra ~l1eri,.
Prer')nize, GOAl,THERE, rei fiator ! ora moventi,
Ora, Caba'lini fontis perfufa liquore.,- eel''''
.1
..
C· d' d' . A 1 . "1. errus , ut .:a p,au It mons . cacemu 1]' vis ~'JUrque Batav. novo fe jacht Vindice Pallas?" .
Mater , 1.0! pia Mater , Io l qu~, crine foluto ,
ALBINI mutam lameotabaris. ad urnam ;
ALBINUM:que tuum, farna fuper zther« Datum,
ALBINUM, fatidomitorem, perdita luctu ,
Vota repofcebas furdos per inania Divos;
, Surge, precor , laurcque comas innecte recenti ,
Ague humeris pnllas, Academia, rejice veflcs.
Refpice , fata tibi quos proft)eriora redonant;
. Quosve tibi Iervant, qui, enim RonNIA pleClra
Ncfciat ; aut GJ\..UBI· non admiretur acumen?
Tum reliquos , quorum rneritis innifa coru[cas
Gentibus adconiris ; & vertice fidera pulfas.
CAROLUS ANTONIUS WETSTENIUS, J. C,
Lugdl1ni in 'B~tnvis,'d. 2. Juiii. 1771 .
•