หนงสอ เรยนสาระ การ พฒนา สงคมรายวชา ศาสนาและ หนาท พลเมอง

(สค31002)ระดบมธยม ศกษา ตอน ปลาย

หลกสตร การ ศกษานอกระบบระดบ การ ศกษา ขน พนฐานพทธศกราช 2551

สานก งาน สงเสรม การ ศกษานอกระบบ และ การ ศกษา ตามอธยาศย สานก งาน ปลด กระทรวง ศกษาธการ

กระทรวง ศกษาธการ

หามจาหนายหนงสอเรยนเลมนจดพมพดวยเงนงบประมาณแผนดนเพอการศกษาตลอดชวตสาหรบประชาชน

ลขสทธเปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

เอกสาร ทาง วชาการ ลาดบ ท 39/2554

หนงสอ เรยน สาระ การ พฒนา สงคมรายวชา ศาสนาและ หนาท พลเมอง (สค31002)ระดบ มธยมศกษา ตอนปลาย

เอกสาร ทาง วชาการ ลาดบ ท 39/2554

คานา

สานกงาน สงเสรม การ ศกษา นอก ระบบ และ การ ศกษา ตาม อธยาศย ได ดาเนนการ จดทา

หนงสอเรยน ชด ใหม น ขน เพอ สาหรบ ใช ใน การ เรยน ตาม หลกสตร การ ศกษา นอก ระบบระดบ

การ ศกษา ขน พนฐาน พทธศกราช 2551 ท ม วตถ ประสงค ใน การ พฒนา ผเรยน ให ม คณธรรม

จรยธรรม ม สตปญญา และ ศกยภาพ ใน การ ประกอบ อาชพ การ ศกษาตอ และ สามารถ

ดารงชวต อย ใน ครอบครว ชมชน สงคม ได อยาง ม ความ สข โดย ผเรยน สามารถ นา หนงสอ เรยน

ไป ใช ใน การ เรยน ดวย วธการ ศกษา คนควา ดวย ตน เอง ปฏบต กจกรรม รวมทง แบบฝกหด

เพอ ทดส อบ ความ รความ เขาใจ ใน สาระ เนอหา โดย เมอ ศกษา แลว ยง ไมเขาใจ สามารถ กลบ

ไป ศกษา ใหม ได ผเรยน อาจจะ สามารถ เพมพน ความร หลงจาก ศกษา หนงสอ เรยน น โดย นา

ความร ไป แลกเปลยน กบ เพอน ใน ชนเรยน ศกษา จาก ภมปญญา ทองถน จาก แหลง เรยนร และ

จาก สอ อนๆ

ใน การ ดาเนนการ จดทา หนงสอ เรยน ตาม หลกสตร การ ศกษา นอก ระบบระดบ การ ศกษา

ขน พนฐาน พทธศกราช 2551 ไดรบ ความ รวมมอ ท ด จาก ผทรงคณวฒ และ ผ เกยวของ หลาย

ทาน ซง ชวยกน คนควา และ เรยบเรยง เนอหา สา ระ จาก สอ ตางๆ เพอให ได สอ ท สอดคลองกบ

หลกสตร และ เปน ประโยชน ตอ ผเรยน ทอย นอก ระบบ อยาง แทจรง สานกงาน สงเสรม การ ศกษา

นอก ระบบ และ การ ศกษา ตาม อธยาศย ขอ ขอบคณ คณะ ทปรกษาคณะ ผ เรยบเรยง ตลอดจน

คณะ ผจดทา ทกทาน ท ได ให ความ รวมมอ ดวยด ไว ณ โอกาสน

สานกงาน สงเสรม การ ศกษา นอก ระบบ และ การ ศกษา ตาม อธยาศย หวง วา หนงสอ เรยน

ชด น จะ เปน ประโยชน ใน การ จดการ เรยน การ สอน ตามสมควร หาก ม ขอ เสนอแนะ ประการใด

สานกงาน สงเสรม การ ศกษา นอก ระบบ และ การ ศกษา ตาม อธยาศย ขอ นอม รบ ไว ดวย ความ

ขอบคณ ยง

สานก งาน กศน.

หนา

คา แนะนา การ ใช หนงสอเรยน

โครงสราง รายวชา ศาสนา และ หนาท พลเมอง (สค31002)

ระดบ มธยมศกษา ตอน ปลาย

บท ท 1 ศาสนา ตางๆ ใน โลก ..................................................................................1

เรอง ท 1 ความ หมาย คณคา และ ประโยชน ของ ศาสนา ...............................3

เรอง ท 2 พทธประวต และ หลกธรรม คา สอน ของ พทธศาสนา .......................4

เรอง ท 3 ประวต ศาสดา และ คา สอน ของ ศาสนาอสลาม .............................21

เรอง ท 4 ประวต ศาสดา และ คา สอน ของ ศาสนาครสต ...............................23

เรอง ท 5 ประวต ศาสนา พรา หณ-ฮนด และ คา สอน ....................................27

เรอง ท 6 ประวต ศาสดา ของ ศาสนา ซกซ และ คา สอน .................................37

เรอง ท 7 การ เผยแผ ศาสนา ตางๆ ใน โลก ..................................................44

เรอง ท 8 กรณ ตวอยาง ปาเลสไตน ............................................................48

เรอง ท 9 แนว ปองกน และ แก ไขความ ขดแยง ทาง ศาสนา ...........................49

เรอง ท 10 หลกธรรม ใน แตละ ศาสนา ท สงผลให อย รวมกบ

ศาสนา อน ได อยาง ม ความ สข .....................................................50

เรอง ท 11 วธฝก ปฏบต พฒนา จต ใน แตละ ศาสนา .......................................52

บท ท 2 วฒนธรรม ประเพณ และ คานยม ของ ประเทศ ของโลก ...............................57

เรอง ท 1 ความ หมาย ความ สาคญ ของ วฒนธรรม .....................................58

เรอง ท 2 เอกลกษณ วฒนธรรม ไทย ..........................................................59

เรอง ท 3 การเปลยนแปลงทางวฒนธรรมและการ เลอก รบ วฒนธรรม ..........60

เรอง ท 4 ประเพณ ใน โลก .........................................................................61

เรอง ท 5 ความ สาคญ ของ คานยม และ คานยม ใน สงคม ไทย .......................62

เรอง ท 6 คานยม ทพง ประสงค ของ สงคม โลก ............................................65

เรอง ท 7 การ ปองกน และ แกไข ปญหา พฤตกรรม ตาม คานยม

ท ไม พงประสงค ของ สงคม ไทย ...................................................67

บท ท 3 รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย ..........................................................69

เรอง ท 1 ความ เปนมา การ เปลยนแปลง รฐธรรมนญ ...................................70

เรอง ท 2 สาระสาคญ ของ รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย ......................72

สารบญ

เรอง ท 3 บทบาท หนาท ของ องคกร ตาม รฐธรรมนญ

และ การตรวจสอบ การ ใช อานาจ รฐ .............................................81

เรอง ท 4 บทบญญต ของ รฐธรรมนญ ท มผลตอ การ เปลยนแปลง

ทาง สงคม และ มผลตอ ฐานะ ของ ประเทศไทย ใน สงคม โลก ............87

เรอง ท 5 หนาท พลเมอง ตาม รฐธรรมนญ และ กฎหมาย อนๆ .......................90

บท ท 4 สทธ มนษย ชน ..........................................................................................95

เรอง ท 1 หลกสทธมน ษยสากล ................................................................96

เรอง ท 2 สทธ มนษยชน ใน ประเทศ ไทย ..................................................102

เรอง ท 3 แนวทาง การ ปฏบต ตน ตาม หลกสทธ มนษยชน ..........................106

บรรณานกรม .............................................................................................111

เฉลยกจกรรม .............................................................................................112

สารบญ(ตอ)

หนงสอเรยน สาระ การ พฒนา สงคม รายวชาศาสนาและ หนาท พล เมอง ระดบ

มธยมศกษา ตอนปลาย เปน หนงสอเรยน ท จด ทาขน สาหรบ ผเรยน ท เปน นกศกษา นอก ระบบ

ใน การ ศกษา หนงสอเรยน สาระ การ พฒนา สงคม รายวชาศาสนาและ หนาท พลเมอง

ผเรยน ควร ปฏบต ดงน

1. ศกษา โครงสราง รายวชา ให เขาใจ ใน หวขอ สาระสาคญ ผล การ เรยนร ทคาดหวง

และขอบขาย เนอหา

2. ศกษา รายละเอยด เนอหา ของ แตละ บท อยาง ละเอยด และ ทา กจกรรม ตามท

กาหนด แลวตรวจสอบ กบ แนว ตอบ กจกรรม ท กาหนด ถา ผเรยน ตอบ ผด ควร กลบ ไป ศกษา

และ ทาความ เขาใจ ใน เนอหา นน ใหม ให เขาใจ กอน ทจะ ศกษา เรอง ตอไป

3. ปฏบต กจกรรม ทาย เรอง ของ แตละ เรอง เพอ เปนการ สรป ความร ความ เขาใจ ของ

เนอหา ใน เรอง นนๆ อกครง และ การ ปฏบต กจกรรม ของ แตละ เนอหา แตละ เรอง ผเรยน สามารถ

นาไป ตรวจสอบ กบ คร และ เพอนๆ ท รวม เรยน ใน รายวชา และ ระดบ เดยวกน ได

4. หนงสอเรยน เลม น ม 4 บท คอ

บท ท 1 ศาสนา ตางๆ ใน โลก

บท ท 2 วฒน ธรรม ประเพณ และ คานยม ของ ประเทศ ไทย และ ของโลก

บท ท 3 รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย

บท ท 4 สทธ มนษย ชน

คา แนะนา ใน การ ใช หนงสอเรยน

โครงสราง รายวชาศาสนาและ หนาท พลเมอง (สค31002)

ระดบ มธยมศกษา ตอน ปลาย

สาระสาคญ เปน สาระ ท เกยวกบ ศาสนา ตางๆ ท เกยวของ กบ กาเนด ศาสนา และ ศาสดา ของ ศาสนา ตางๆ หลกธรรม สาคญ ของ ศาสนา ตางๆ การ เผยแพร ศาสนา ความ ขดแยง ใน ศาสนา การ ปฏบตตน ให อย รวมกน อยาง สนตสข การ ฝก จต ใน แตละ ศาสนา การ พฒนา ปญญา ใน การ แกไข ปญหา ตน เอง ครอบครว ชมชน และ สงคม วฒนธรรม ประเพณ ดาน ภาษา การ แตงกาย อาหาร ประเพณ สาคญๆ ของ ประเทศ ตางๆ ใน โลก การ อนรกษ และ สบทอด วฒนธรรม ประเพณ การ ม สวนรวม ใน การ สบทอด และ ปฏบตตน เปน แบบอยาง ใน การ อนรกษ วฒนธรรม ตาม ประเพณ ของ ชาต และ การ เลอก ปรบใช วฒนธรรม ตางชาต ได อยาง เหมาะสมกบ ตน เอง และ สงคม ไทย คานยม ท พงประสงค ของ สงคม ไทย และ ประเทศ ตางๆ ใน โลก การ ปฏบตตน เปน ผนา ใน การ ปองกน และ แกไข พฤตกรรม ไม เปนท พงประสงค ใน สงคม ไทย

ผล การ เรยนร ทคาดหวง 1. อธบาย ประวต หลกคาสอน และ การ ปฏบตตน ตาม หลกศาสนา ท ตน นบถอ 2. เหน ความ สาคญ ของ วฒนธรรม ประเพณ และ ม สวนใน การ ปฏบตตน ตาม วฒนธรรม ประเพณ ทองถน 3. ปฏบตตน ตาม หลกธรรม ทาง ศาสนา วฒนธรรม ประเพณ 4. ยอมรบ และ ปฏบตตน เพอ การ อย รวมกน อยาง สนตสข ใน สงคมท ม ความ หลากหลาย ทางศาสนา วฒนธรรม ประเพณ

ขอบขาย เนอหา บท ท 1 ศาสนา ตางๆ ใน โลก เรอง ท 1 ความ หมาย คณคา และ ประโยชน ของ ศาสนา เรอง ท 2 พทธประวต และ หลกธรรม คา สอน ของ พทธศาสนา เรอง ท 3 ประวต ศาสดา และ คา สอน ของ ศาสนาอสลาม เรอง ท 4 ประวต ศาสดา และ คา สอน ของ ศาสนาครสต เรอง ท 5 ประว ต ศาสนา พรา หณ-ฮนด และ คา สอน เรอง ท 6 ประวต ศาสดา ของ ศาสนา ซกซ และ คา สอน เรอง ท 7 การ เผยแผ ศาสนา ตางๆ ใน โลก เรอง ท 8 กรณ ตวอยาง ปาเลสไตน

เรอง ท 9 แนวทาง ปองกนและ แก ไขความ ขดแยง ทาง ศาสนา เรอง ท 10 หลกธรรม ใน แตละ ศาสนา ท สงผลให อย รวมกบ ศาสนา อน ได อยาง ม ความ สข เรอง ท 11 วธฝก ปฏบต พฒนา จต ใน แตละ ศาสนา บท ท 2 วฒนธรรม ประเพณ และ คานยม ของ ประเทศ ของโลก เรอง ท 1 ความ หมาย ความ สาคญ ของ วฒนธรรม เรอง ท 2 เอกลกษณวฒนธรรม ไทย เรอง ท 3 การเปลยนแปลงทางวฒนธรรมและ รบ วฒนธรรม เรอง ท 4 ประเพณ ใน โลก เรอง ท 5 ความ สาคญ ของ คานยม และ คานยม ใน สงคม ไทย เรอง ท 6 คานยม ทพง ประสงค ของ สงคม โลก เรอง ท 7 การ ปองกน และ แกไข ปญหา พฤตกรรม ตาม คานยม ท ไม พงประสงค ของ สงคม ไทย บท ท 3 รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย เรอง ท 1 ความ เปนมา การ เปลยนแปลง รฐธรรมนญ เรอง ท 2 สาระสาคญ ของ รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย เรอง ท 3 บทบาท หนาท ของ องคกร ตาม รฐธรรมนญและการตรวจสอบ การใชอานาจรฐ เรอง ท 4 บทบญญต ของ รฐธรรมนญ ท มผลตอ การ เปลยนแปลง ทาง สงคม และ มผลตอ ฐานะ ของ ประเทศไทย ใน สงคม โลก เรอง ท 5 หนาท พลเมอง ตาม รฐธรรมนญ และ กฎหมาย อนๆ บท ท 4 สทธ มนษย ชน เรอง ท 1 หลกสทธมน ษยสากล เรอง ท 2 สทธ มนษยชน ใน ประเทศ ไทย เรอง ท 3 แนวทาง การ ปฏบต ตน ตาม หลกสทธ มนษยชน บรรณานกรม

สอ ประกอบการ เรยนร 1. หนงสอ ศาสนา สากล 2. ซด ศาสนาพทธ ศาสนาครสต ศาสนาอสลาม ศาสนาฮนด 3. หนงสอ วฒนธรรม ประเพณ ใน สงคม ไทย 4. หนงสอ วฒนธรรม ประเพณ ของ ประเทศ ตาง ๆ ใน โลก 5. คอมพวเตอร อนเทอรเนต

สาระสาคญ ศาสนาตางๆ ในโลกมคณคาและเปนประโยชนตอชาวโลก เพราะกอใหเกดจรยธรรม

เปนแนวทางการดาเนนชวต ทาใหมนษยสามารถปกครองตนเองได ชวยใหสงคมดขน

สาหรบประเทศไทยมผนบถอศาสนาพทธมากทสด รองลงมาคอศาสนาอสลามศาสนาครสต

ศาสนาฮนด และศาสนาซกซ แตในโลกมผนบถอศาสนาครสตมากทสด รองลงมาคอ ศาสนา

อสลาม ศาสนาฮนด และศาสนาพทธ การศกษาคาสอนศาสนาตางๆ ของศาสนกชนเพอ

นามาประพฤตสงผลใหสงคมมความสข ศาสนาทกศาสนาลวนสงสอนใหคนเปนคนด

เพอสงคมเกดความขดแยงควรรบหาทางแกไขโดยการนาคาสอนทางศาสนามาประพฤตปฏบตจงจะสงผลใหสงคมเกดความสงบสขตลอดไป

ผลการเรยนทคาดหวง 1. มความรความเขาใจศาสนาทสาคญๆในโลก

2. มความรความเขาใจในหลกธรรมสาคญของแตละศาสนา

3. เหนความสาคญในการอยรวมกบศาสนาอนอยางสนตสข

4. ประพฤตปฏบตตนสงผลใหสามารถอยรวมกนกบศาสนาอนอยางสนตสข 5. ฝกปฏบตพฒนาจตเพอใหสามารถพฒนาตนเองใหมสตปญญาในการแกปญหา

ตางๆ และพฒนาตนเอง

ขอบขายเนอหา บทท 1 ศาสนาในโลก เรองท 1 ความหมายคณคาและประโยชนของศาสนา

เรองท 2 พทธประวตและหลกธรรมคาสอนของพทธศาสนา

เรองท 3 ประวตศาสดาและคาสอนของศาสนาอสลาม เรองท 4 ประวตศาสดาและคาสอนของศาสนาครสต

เรองท 5 ประวตศาสนาพราหมณ-ฮนดและคาสอน

เรองท 6 ประวตศาสดาและคาสอนของศาสนาซกซ

เรองท 7 การเผยแพรศาสนาตางๆในโลก

เรองท 8 กรณตวอยางปาเลสไตน

ศาสนาใน โลก1บท ท

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม2

เรองท 9 แนวทางปองกนและแกไขความขดแยงทางศาสนา

เรองท 10 หลกธรรมในแตละศาสนาทสงผลใหอยรวมกบศาสนาอนได

อยางมความสข

เรองท 11 วธฝกปฏบตพฒนาจตในแตละศาสนา

สอประกอบการเรยนร ซ.ดศาสนาสากล

เอกสารศาสนาสากล และความขดแยงในปาเลสไตน

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 3

เรองท 1 ความหมายคณคาและประโยชนของศาสนา

ความหมายของศาสนา ศาสนา คอ คาสอนทศาสดานามาเผยแพรสงสอน แจกแจงแสดงใหมนษยเวนจาก

ความชวกระทาแตความด ซงมนษยยดถอปฏบตตามคาสอนนนดวยความเคารพเลอมใส

และศรทธาคาสอนดงกลาวจะมลกษณะเปนสจธรรมศาสนามความสาคญตอบคคลและสงคม

ทาใหมนษยทกคนเปนคนดและอยรวมกนอยางสนตสข ศาสนาในโลกนมอยมากมายหลาย

ศาสนาดวยกนแตวตถประสงคอนสาคญยงมองทกๆศาสนาเปนไปในทางเดยวกนกลาวคอ

ชกจงใจใหคนละความชวประพฤตความดเหมอนกนหมดหากแตวาการปฏบตพธกรรมยอม

แตกตางกนความเชอถอของแตละศาสนา

คณคาของศาสนา 1. เปนทยดเหนยวจตใจของมนษย

2. เปนบอเกดแหงความสามคคของหมคณะและในหมมนษยชาต

3. เปนเครองดบความเรารอนใจทาใหสงบรมเยน

4. เปนบอเกดแหงจรยธรรมศลธรรมและคณธรรม

5. เปนบอเกดแหงการศกษาขนบธรรมเนยมประเพณอนดงาม

6. เปนดวงประทบสองโลกทมดมดอวชชาใหกลบสวางไสวดวยวชชา

ประโยชนของศาสนา ศาสนามประโยชนมากมายหลายประการกลาวโดยสรปม 6 ประการคอ

1. ศาสนาเปนแหลงกาเนดจรยธรรม ศาสนาทกศาสนาสอนใหเราทราบวาอะไร

คอความชวทควรละเวนอะไรคอความดทควรกระทาอะไรคอสงทบคคลในสงคมพงปฏบต

เพอใหอยรวมกนอยางมความสขดงนนทกศาสนาจงเปนแหลงกาเนดแหงความดทงปวง

2. ศาสนาเปนแนวทางการดาเนนชวต ทกศาสนาจะวางหลกการดาเนนชวตเปน

ขนๆเชนพระพทธศาสนาวางไว 3 ขนคอขนตนเนนการพงตนเองไดมความสขตามประสา

ชาวโลกขนกลางเนนความเจรญกาวหนาทางคณธรรมและขนสงเนนการลด ละ โลภ โกรธ หลง 3. ศาสนาทาใหผนบถอปกครองตนเองได หลกคาสอนใหรจกรบผดชอบตนเองคนททาตามคาสอนทางศาสนาเครงครดจะมหรโอตตปปะไมทาชวทงทลบและทแจงเพราะ

สามารถควบคมตนเองได 4. ศาสนาชวยใหสงคมดขน คาสอนทางศาสนาเนนใหคนในสงคมเวนจากการ

เบยดเบยนกนเอารดเอาเปรยบกนสอนใหเออเฟอเผอแพรมความซอสตยสจรตตอกนเปน

เหตใหสงคมมความสงบสนตยงขนสอนใหอดทนเพยรพยายามทาความดสรางสรรคผลงาน

และประโยชนใหกบสงคม

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม4

5. ศาสนาชวยควบคมสงคมดขน ทกสงคมจะมระเบยบขอบงคบจารตประเพณ

และกฎหมายเปนมาตรการควบคมสงคมใหสงบสขแตสงเหลานไมสามารถควบคมสงคมให

สงบสขแทจรงไดเชนกฎหมายกควบคมไดเฉพาะพฤตกรรมทางกายและทางวาจาเทานนไม

สามารถลกลงไปถงจตใจไดศาสนาเทานนจงจะควบคมคนไดทงกาย วาจา และใจ

ศาสนาในประเทศศาสนาพทธเปนศาสนาประจาชาตไทยมผนบถอมากทสด รองลง

มาคอศาสนาอสลาม ศาสนาครสต ศาสนาพราหมณ-ฮนด และศาสนาซกซ รายละเอยดของ

แตละศาสนาดงตอไปนคอ

เรองท 2 พทธประวตและหลกธรรมคาสอนของพทธศาสนา

พระพทธศาสนาเชอเรองการเวยนวาย ตาย เกด ในวฎสงสารถาสตวโลกยงมกเลส

คอโลภ โกรธ หลงจะตองเกดในไตรภมคอ 3 โลก ไดแก นรกภม โลกมนษย และเทวโลก

และในการเกดเปนพระพทธเจาเพอทจะโปรดสตวโลกใหพนบารมเพอใหบารมสมบรณจงจะ

เกดเปนพระพทธเจาใหพระเจาไดบาเพญบารมมาทกภพทกชาตและบาเพญบารมอยางยงยวด

ใน 10 ชาตสดทายเรยกวาทศชาตซงไดกลาวไวในพระสตตนตปฎก โดยมความยอๆดงน

1. เตมยชาดก เปนชาดกทแสดงถงการบาเพญเนกขมมบารมคอการออกบวช ความวาตระเตมย

เกดในตระกลกษตรยแตทรงเกรงวาจะตองขนครองราชยเปนพระราชาเพราะทรงเหน

การลงโทษโจรตามคาสงของพระราชา เชน เฆยนบางเอาหอกแทงบางพระองคจงทรงแกลงเปนงอย เปลย หหนวก เปนใบ ไมพดจากบใคร พระราชาปรกษากบพราหมณใหนาพระองค

ไปฝงเสยพระมารดาทรงคดคานแตไมสาเรจจงทรงขอใหพระเตมยครองราชย 7 วนเผอ

พระองคจะตรสบาง ครงครบ 7 วนแลวพระเตมยกไมตรส ดงนนสารถจงนาพระเตมยไปฝง

ตามคาสงของพระราชาครงสารถขดหลมเตรยมฝงขณะกาลงขดหลมพระเตมยลงจากรถและ

ตรสปราศรยแจงวาพระองคตองการจะบวชไมตองการเปนพระราชจากนนสารถกลบไปบอก

พระราชา พระราชาจงเชญพระเตมยกลบไปครองราชย พระเตมยกลบเทศนาสงสอนจนพระชนกชนนและบรวารพากนเลอมใสออกบวชตาม

2. มหาชนกชาดก ชาดกเรองนแสดงถงการบาเพญวรยบารมคอความเพยรใจความสาคญคอพระมหา

ชนกราชกมารเดนทางไปทางทะเล เรอแตกคนทงหลายจมนาตายบางเปนเหยอของสตวนา

บางแตพระองคไมทรงละความอตสาหะทรงวายนาโดยกาหนดทศทางแหงกรงมถลาในทสด

กไดรอดชวตกลบไปกรงมถลาได ชาดกเรองนเปนทมาแหงภาษตทวาเปนชายควรเพยรราไป

อยาเบอหนาย(ความเพยร)เสยเราเหนตวเองเปนไดอยางทปรารถนาขนจากนามาสบกได

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 5

3. สวรรณสามชาดก ชาดกเรองนแสดงถงการบาเพญเมตตาบารมคอการแผไมตรจตคดจะใหสตวทงปวงเปนสขทวหนา มเรองเลาวา สวรรณสามเลยงมารดาบดาของตนซงเสยจกษในปาและเนองจากเปนผเมตตาปรารถดตอผอนหมเนอกเดนตามแวดลอมไปในทตางๆวนหนงถกพระเจากรงพาราณสชอพระเจากบลยกษยงเอาดวยธนดวยเขาพระทยผดภายหลงเมอทราบวาเปนมาณพผเลยงมารดาบดากสลดพระทยจงไปจงมารดาของสวรรณสามมามารดาบดาของสวรรณกตงสจจกรยาอางคณความดของสวรรณสาม สวรรณสามกฟนคนสตและไดสอนพระราชาแสดงคตธรรมวาผใดเลยงมารดาบดาโดยธรรมแมเทวดากยอมรกษาผนนยอมมคนสรรเสรญในโลกนละโลกนไปแลวกไปเกดในสวรรคตอจากนนเมอพระราชาขอใหสงสอนตอไปอกกสอนใหทรงปฏบตธรรมปฏบตชอบในบคคลทงปวง 4. เนมราชชาดก ชาดกเรองนแสดงถงการบาเพญอธฐานบารมคอความตงใจมนคงมเรองเลาวาเนมราชไดขนครองราชยตอจากพระราชบดาทรงบาเพญคณงามความดเปนทรกของมหาชนและในทสดเมอทรงมอบราชสมบตแกพระราชโอรสเสดจออกผนวชเชนเดยวกบทพระราชบดาของพระองคเคยทรงบาเพญมาทอดพระเนตรเหนเสนพระเกศาหงอกบางกสลดพระทยในสงขารจงทรงออกผนวช 5. มโหสถชาดก ชาดกเรองนแสดงถงการบาเพญอธฐานบารมคอความตงใจมนคงมเรองเลาวามโหสถบณฑตเปนทปรกษาหนมของพระเจาวเทหะแหงกรงมถลาทานมความฉลาดรสามารถแนะนาในปญหาตางๆไดอยางถกตองรอบคอบเอาชนะทปรกษาอนๆทรษยาใสความดวยความดไมพยาบาทอาฆาตครงหลงใชอบายปองกนพระราชาจากราชศตรและจบราชศตรซงเปนกษตรยพระนครอนได 6. ภรทตชาดก ชาดกเรองนแสดงถงการบาเพญศลบารม คอการรกษาศลมเรองเลาวาภรทตตนาคราชไปจาศลอยรมฝงแมนายนนายอมอดทนใหหมองจบไปทรมานตางๆทงทสามารถจะทาลายหมองไดดวยฤทธดวยความทมใจมนตอศลของตนในทสดกไดอสรภาพ 7. จนทกมารชาดก ชาดกเรองนแสดงถงการบาเพญขนตบารมคอความอดทนจนทกมารเปนโอรสของพระเจาเอกราชพระองคทรงชวยประชาชนใหพนจากคดซงกณฑหาลพราหมณราชปโรหตเปนผรบสนบนตดสนคดขาดความเปนธรรมสงผลใหกณฑหาลพราหมณผกอาฆาตพยาบาทวนหนงพระเจาเอกราชทรงพระสบนเหนดาวดงสเทวโลกเมอทรงตนบรรทมทรงพระประสงคทางไปดาวดงสเทวโลกจงตรสถามกณฑหาลพราหมหกณฑหาลพราหมหจงกราบทลแนะนาใหตรสพระเศยรโอรส ธดา มเหส บชายญแมใครจะทดทานขอรองกไมเปนผลรอนถงทาวสกกะ(พระอนทร)ตองมาชแจงใหหายเขาใจผดวาวธนไมใชทางไปสวรรค มหาชนจงรมฆากณฑหาลพราหมณ และเนรเทศพระเจาเอกราชแลวกราบทลเชญจนทกมารขนครองราชย

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม6

8. นารทชาดก ชาดกเรองนแสดงถงการบาเพญอเบกขาบารมคอการวางเฉยพระพรหมนารถไดชวย

ใหพระเจาองคตราชแหงกรงมถลามหานครพนจากความคดเหนผดทไดรบคาสอนจาก

คณาชวกวารปกายของคนสตวเปนของเทยงแมตดศรษะผอนแลวไมบาปส ทกข เกดไดเอง

ไมมเหตคนเราเวยนวายตายเกดหนกเขากบรสทธเองเมอพระองคมความเหนดงนนพระเจา

องคตราชจงสงใหรอโรงทานและมวเมาในโลกยรอนถงพระธดาคอพระนางรจาทรงหวงพระบดา

จงสวดออนวอนขอใหพระบดาพนจากความมวเมารอนถงพระพรหมนาทรทรงจาแลงกาย

เปนนกบวชทรงสอนใหพระเจาองคตราชใหกลบความเหนทผดมาบาเพญกศล ถอศล ทาทาน

ปกครองเมองโดยสงบรมเยน

9. วทรชาดก ชาดกเรองนแสดงถงการบาเพญสจจบารมคอความซอสตยบณฑตมหนาทถวาย

คาแนะนาแกพระเจาธนญชยโกรพยะซงเปนพระราชาทคนนบถอมากครงหนงปณณกยกษ

มาทาพระเจาธนญชยโกทพยะเลนสกาถาแพจะถวายมณรตนะอนวเศษถาพระราชาแพตอง

ใหสงทปณณกยกษตองการในทสดพระราชาแพปณณกยกษของตงวฑรบณฑตพระราชา

หนวงเหนยวประการใดไมสาเรจวฑรบณฑตรกษาสจจะไปกบยกษในทสดแมแมยกษจะทา

อยางไรวฑรบณฑตกไมตายกบแสดงธรรมจนยกษเลอมใสและไดกลบคนบานเมองมการ

ฉลองรบขวญเปนการใหญ

10. เวสสนดรชาดก เปนชาตสดทายของพระพทธเจาชาตตอไปจงจะเกดเปนพระพทธเจาชาดกเรองน

แสดงถงการบาเพญทานบารมคอการบรจาคทานมเรองเลาวาพระเวสสนดรผใจดบรจาคทกอยาง

ทมคนขอครงหนงประทานชางเผอกคบานคเมองแกพราหมณชาวกาลงคะซงตอมาขอชางไปเพอใหเมองของตนหายจากฝนแลงแตประชาชนโกรธขอใหเนรเทศพระราชบดาจงจา

พระทยตองเนรเทศพระเวสสนดรซงพระนางมทรพรอมดวยพระโอรสธดาไดตามเสดจไปดวยเมอชชกไปขอสองกมารกประทานใหอกภายหลงพระเจาสญชยพระราชบดาไดทรงไถสองกมารจากชชกและเสดจไปรบพระเวสสนดรและพระนางมทรกลบกรง(เรองนแสดงการเสย

สละสวนนอยเพอประโยชนสวนใหญคอการตรสรเปนพระพทธเจาอนจะเปนทางใหไดบาเพญ

ประโยชนสวนรวมไดมใชเสยสละโดยไมมจดมงหมายหรอเหตผล)

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 7

ประวตพระพทธเจา

พระพทธเจาทรงมพระนามเดมวา “สทธตถะ”ทรงเปนพระราชโอรสของพระเจาสทโธ

ทนะกษตรยผครองกรงกบลพสด แควนสกกะและ “พระนางสรมหามายา” พระราชธดาของ

กษตรยราชสกลโกลยวงศแหงกรงเทวทหะ แควนโกลยะ

ในคนทพระพทธเจาเสดจปฏสนธในครรภพระนางสรมหามายา พระนางทรงพระ

สบนนมตวามชางเผอกมงาสามคไดเขามาสพระครรภ ณ ทบรรทมกอนทพระนางจะมพระ

ประสตกาลทใตตนสาละ ณ สวนลมพนวน เมอวนศกร ขนสบหาคา เดอนวสาขะ ปจอ 80

ปกอนพทธศกราช (ปจจบนสวนลมพนวนอยในประเทศเนปาล)

ทนททประสต เจาชายสทธตถะทรงดาเนนดวยพระบาท 7 กาวและมดอกบวผดขนมารองรบพระบาทพรอมเปลงวาจาวา “เราเปนเลศทสดในโลกประเสรฐทสดในโลกการเกดครงนเปนครงสดทายของเรา” แตหลงจากเจาชายสทธตถะประสตกาลไดแลว 7 วนพระนางสรมหามายากเสดจสวรรคาลย เจาชายสทธตถะจงอยในความดแลของพระนางประชาบด

โคตรม ซงเปนพระกนษฐาของพระนางสรมหามายา

ทงน พราหมณทง 8 ไดทานายวาเจาชายสทธตถะมลกษณะเปนมหาบรษ คอ หากดารงตนในฆราวาสจะไดเปนจกรพรรด ถาออกบวชจะไดเปนศาสดาเอกของโลกแตโกณ

ฑญญะพราหมณผอายนอยทสดในจานวนนนยนยนหนกแนนวาพระราชกมารสทธตถะจะ

เสดจออกบวชและจะไดตรสรเปนพระพทธเจาแนนอน

ชวตในวยเดก เจาชายสทธตถะทรงศกษาเลาเรยนจนจบศลปะศาสตรทง 18 ศาสตรในสานกครว

ศวามตรและเนองจากพระบดาไมประสงคใหเจาชายสทธตถะเปนศาสดาเอกของโลกจง

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม8

พยายามทาใหเจาชายสทธตถะพบเหนแตความสขโดยการสรางปราสาท 3 ฤด ใหอยประทบ

และจดเตรยมความพรอมสาหรบการราชาภเษกใหเจาชายขนครองราชย เมอมพระชนมาย

16 พรรษา ทรงอภเษกสมรสกบพระนางพมพา หรอยโสธรา พระธดาของพระเจากรงเทวท

หะซงเปนพระญาตฝายมารดาจนเมอมพระชนมาย 29 พรรษา พระนางพมพาไดใหประสต

พระราชโอรสมพระนามวา “ราหล” ซงหมายถง “ชวงบาย”

เสดจออกผนวช

วนหนงเจาชายสทธตถะทรงเบอความจาเจในปราสาท 3 ฤด จงชวนสารถทรงรถมา

ประพาสอทยานครงนนไดทอดพระเนตรเหนคนแก คนเจบ คนตาย และนกบวช โดยเทวทต

(ทตสวรรค) ทแปลงกายมาพระองคจงทรงคดไดวานเปนธรรมดาของโลกชวตของทกคน

ตองตกอยในสภาพเชนนน ไมมใครสามารถหลกเลยงเกด แก เจบ ตายได จงทรงเหนวา

ความสขทางโลกเปนเพยงภาพมายาเทานน และวถทางทจะพนจากความทกขคอตองครองเรอนเปนสมณะ ดงนนพระองคจงใครจะเสดจออกบรรพชาในขณะทมพระชนมาย 29 พรรษา ครานนพระองคไดเสดจไปพรอมกบนายฉนทะ สารถซงเตรยมมาพระทนง นามวากณฑกะมงตรงไปยงแมนาอโนมานทกอนจะประทบนงบนกองทรายทรงตดพระเมาลดวย

พระขรรคและเปลยนชดผากาสาวพตร (ผายอมดวยรสฝาดแหงตนไม) และใหนายฉนทะนา

เครองทรงกลบพระนครกอนทพระองคจะเสดจออกมหาภเนษกรณ(การเสดจออกเพอคณอนยงใหญ) ไปโดยเพยงลาพงเพอมงพระพกตรไปแควนมคธ

บาเพญทกรกรยา หลงจากทรงผนวชแลวพระองคมง ไปทแมนาคยา แควนมคธไดพยายามเสาะแสวง

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 9

ทางพนทกขดวยการศกษาคนควาทดลองในสานกอาฬารบสกาลามโครตร และอทกดาบส

รามบตรเมอเรยนจบทง 2 สานกแลวทรงเหนวานยงไมใชทางพนทกข

จากนนพระองคไดเสดจไปทแมนาเนรญชรา ในตาบลอรเวลาเสนานคม และทรง

บาเพญทกรกรยา ดวยการขบฟนดวยฟน กลนหายใจ และอดอาหารจนรางกายซบผอมแต

หลงจากทดลองได 6 ป ทรงเหนวานยงไมใชทางพนทกขจงทรงเลกบาเพญทกรกรยาและ

หนมาฉนอาหารตามเดมดวยพระราชดารตามททาวสกกเทวราชไดเสดจลงมาดดพณถวาย

3 วาระ คอดดพณสาย 1 ขงไวตงเกนไปเมอดกจะขาดดดพณวาระท 2 ซงขงไวหยอนเสยง

จะยดยาดขาดความไพเราะและวาระท 3 ดดพณสายสดทายทขงไวพอดจงมเสยงกงวาน

ไพเราะดงนนจงทรงพจารณาเหนวาทางสายกลางคอไมตงเกนไป และไมหยอนเกนไป นน

คอทางทจะนาสการพนทกข

หลงจากพระองคเลกบาเพญทกรกรยา ทาใหพระปญจวคคย 5 ไดแก โกณฑญญะ

วปปะ ภททยา มหานามะ อสสช ทมาคอยรบใชพระองคดวยความคาดหวงวาเมอพระองค

คนพบทางพนทกขจะไดสอนพวกตนใหบรรลดวยเกดเลอมศทธาทพระองคลมเลกความ

ตงใจ จงเดนทางกลบไปทปาอสปตนมฤคทายวน ตาบลสารนาถ เมองพาราณส

ตรสร

ครานนพระองคทรงประทบนงขดสมาธใตตนพระศรมหาโพธ ณ อรเวลาเสนานคม

เมองพาราณส หนพระพกตรไปทางทศตะวนออก และตงจตอธษฐานดวยความแนวแนวา

ตราบใดทยงไมบรรลสมมาสมโพธญาณ กจะไมลกขนจากสมาธบลลงกแมจะมหมมารเขามาขดขวางแตกพายแพพระบารมของพระองคกลบไปจนเวลาผานไปในทสดพระองคทรงบรรล

รปฌาณ คอ

ภาพพระพทธเจา เทศนา โปรดปญจวคคย ทง 5

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม10

ยามตน หรอปฐมยาม ทรงบรรลปพเพนวาสานสตญาณ คอ สามารถระลกชาตได

ยามสอง ทรงบรรลจตปปาตญาณ (ทพยจกษญาณ) คอรเรองการเกด การตายของ

สตวทงหลายวาเปนไปตามกรรมทกาหนดไว

ยามสาม ทรงบรรลอาสวกขยญาณ คอ ความรททาใหสนอาสวะ หรอกเลสดวย

อรยสจ 4 ไดแก ทกข สมทย นโรธ และมรรค และไดตรสรดวยพระองคเองเปนพระสมมา

สมพทธเจาและเปนศาสดาเอกของโลกซงวนทพระสมมาสมพทธเจาตรสร ตรงกบวนเพญ

เดอน 6 ขณะทมพระชนมาย 35 พรรษา

แสดงปฐมเทศนา หลงจากพระสมมาสมพทธเจาตรสรแลวทรงพจารณาธรรมทพระองคตรสรมาเปน

เวลา 7 สปดาห และทรงเหนวาพระธรรมนนยากสาหรบบคคลทวไปทจะเขาใจและปฏบตได

พระองคจงทรงพจารณาวา บคคลในโลกนมหลายจาพวกอยาง บว 4 เหลา ทมทงผทสอน

ไดงาย และผทสอนไดยาก พระองคจงทรงระลกถงอาฬารดาบสและอทกดาบส ผเปนพระ

อาจารยจงหวงเสดจไปโปรดแตทงสองทานเสยชวตแลว พระองคจงทรงระลกถงปญจวคคย

ทง 5 ทเคยมาเฝารบใชจงไดเสดจไปโปรดปญจวคคยทปาอสปตนมคทายวน

ธรรมเทศนากณฑแรกทพระองคทรงแสดงธรรม คอ “ธมมจกกปปวตตนสตร” แปลวา สตรของการหมนวงลอแหงพระธรรมใหเปนไปซงถอเปนการแสดงพระธรรมเทศนา

ครงแรกในวนเพญ 15 คา เดอน 8 ซงตรงกบวนอาสาฬหบชา

ในการนพระโกณฑญญะไดธรรมจกษ คอดวงตาเหนธรรมเปนคนแรก พระพทธองค

จงทรงเปรงวาจาวา “อญญาส วตโกณฑญโญ” แปลวา โกณฑญญะ ไดรแลว ทาน โกณ

ฑญญะ จงไดสมญาวา อญญาโกณฑญญะ และไดรบการบวชเปนพระสงฆองคแรกใน

พระพทธศาสนา โดยเรยกการบวชทพระพทธเจาบวชใหวา “เอหภกขอปสมปทา” หลงจากปญจวคคยอปสมบททงหมดแลว พทธองคจงทรงเทศนอนตตลกขณสตร

ปญจวคคย จงสาเรจเปนอรหนตในเวลาตอมา

การเผยแพรพระพทธศาสนา ตอมาพระพทธเจาไดเทศนพระธรรมเทศนาโปรดแกสกลบตรรวมทงเพอนของสกล

บตรจนไดสาเรจเปนพระอรหนตทงหมดรวม 60 รป

พระพทธเจาทรงมพระราชประสงคจะใหมนษยโลกพนทกข พนกเลส จงตรสเรยกสาวกทง 60 รป มาประชมกนและตรสใหสาวก 60 รปจารกแยกยายกนเดนทางไปประกาศ

ศาสนา 60 แหง โดยลาพงในเสนทางทไมซากนเพอใหสามารถเผยแผพระพทธศาสนาใน

หลายพนทอยางครอบคลม สวนพระองคเองไดเสดจไปแสดงธรรม ณ ตาบลอรเวลา เสนานคม หลงจากสาวกไดเดนทางไปเผยแพรพระพทธศาสนาในพนทตางๆทาใหมผเลอมใส

พระพทธศาสนาเปนจานวนมากพระองคจงทรงอนญาตใหสาวกสามารถดาเนนการบวชได

โดยใชวธการ “ตสรณคมนปสมปทา” คอการปฏญาณตนเปนผถงพระรตนตรยพระพทธ

ศาสนาจงหยงรากฝงลกและแพรหลายในดนแดนแหงนนเปนตนมา

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 11

เสดจดบขนธปรนพพาน

พระสมมาสมพทธเจาไดทรงโปรดสตวและแสดงพระธรรมเทศนาตลอดระยะเวลา

45 พรรษาทรงสดบวาอก 3 เดอนขางหนาจะปรนพพานจงไดทรงปลงอายสงขารขณะนน

พระองคไดประทบจาพรรษา ณ เวฬคาม ใกลเมองเวสาล แควนวชชโดยกอนเสดจดบขนธ

ปรนพพาน 1 วนพระองคไดเสวยสกรมททวะทนายจนทะทาถวายแตเกดอาพาธลงทาให

พระอานนทโกรธแตพระองคตรสวา “บณฑบาตทมอานสงสทสด”ม 2 ประการ คอ เมอ

ตถาคต (พทธองค) เสวยบณฑบาตแลวตรสรและปรนพพาน” และมพระดารสวา “โย โว

อานนท ธมม จ วนโย มยา เทส โต ปญญตโต โส โว มมจจเยน สตถา” อนแปลวา “ดกอน

อานนท ธรรมและวนยอนทเราแสดงแลว บญญตแลวแกเธอทงหลายธรรมวนยจกเปนศาสดา

ของเธอทงหลาย เมอเราลวงลบไปแลว”

พระพทธเจาทรงประชวรหนกแตทรงอดกลนมงหนาไปเมองกสนารา ประทบ ณ ปา

สละเพอเสดจดบขนธปรนพพานโดยกอนทจะเสดจดบขนธปรนพพานนนพระองคได

อปสมบทแกพระสภททะปรพาชกซงถอไดวา “พระสภททะ” คอสาวกองคสดทายทพระพทธ

องคทรงบวชใหในทามกลางคณะสงฆทงทเปนพระอรหนต และปถชนจากแควนตางๆรวม

ทงเทวดาทมารวมตวกนในวนน ในครานนพระองคทรงมปจฉมโอวาทวา “ดกอนภกษทงหลายเราขอบอกเธอทง

หลายสงขารทงปวงมความเสอมสลายไปเปนธรรมดาพวกเธอจงทาประโยชนตนเองและ

ประโยชนของผอนใหสมบรณดวยความไมประมาทเถด” (อปปมาเทน สมปาเทต)

จากนนไดเสดจดบขนธปรนพพานใตตนสาละ ณ สาลวโนทยานของเหลามลลกษตรย

เมองกสนารา แควนมลละ ในวนขน 15 คา เดอน 6 รวมพระชนมาย 80 พรรษา และวนนถอเปนการเรมตนของพทธศกราช

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม12

สรปหลกธรรมของพระพทธศาสนา พระพทธศาสนาเปนศาสนาประเภทเทวนยม คอ ไมนบถอพระเจา พระสมมาสม

พทธเจาทรงตรสรความจรงของชวตวาองคประกอบของชวตมนษยประกอบดวยรปและนาม

เทานน

รปและนามเมอขยายความกจะเปน รป จต และเจตสก จากรปจตและเจตสกกขยาย

ความดวยขนธ 5 ไดแก รปขนธ วญญาณขนธ เวทนาขนธ สญญาขนธ และสงขารขนธ สรป

ไดดงแผนภมองคประกอบของชวต

แผนภม แสดงองคประกอบของชวตมนษย

จากแผนภมองคประกอบของชวตมนษยดงกลาวในทางพระพทธศาสนาอธบายวา

ชวตคอความเปนอยของรางกาย (รป) จตและเจตสก (นาม) โดยอาศยความเปนผนาเกด

และตามรกษาดารงชวตและการกระทาตางๆไดโดยอาศยจตและเจตสกเปนผกาหนด

รป คอรางกายเปนธรรมชาตทไมมความรสกนกคดใดๆ ทงสน

นาม คอสวนทเปนจตและเจตสกเปนธรรมชาตทรบรสงตางๆและสามารถรถนกคด

เรองราวสงตางๆได

จต คอธรรมชาตทรอารมณ ทาหนาทเหน ไดยน รรส รกลน รสกตอการสมผสถกตองทางกายและรสกคดทางใจ

เจตสก คอ ธรรมชาตทรสกนกคดเรองราวสงตางๆ

เมอแยกรปและนามใหละเอยดขนกจะอธบายดวยขนธ 5 คอ รปขนธ (รป) หมายถง อวยวะนอยใหญหรอกลมรปทมอยในรางกายทงหมดของเรา

วญญาณขนธ (จต) หมายถง ธรรมชาตทรบรสงตางๆ ทมาปรากฏทางตา ห จมก ลนกาย ใจ อกทงเปนธรรมชาตททาใหเกดความรสานกคดตางๆ

เวทนาขนธ(เจตสก) หมายถงความรสกเปนสข เปนทกข ดใจ เสยใจ หรอเฉยๆ

องคประกอบของชวตมนษย

รปขนธ วญญาณ เวทนา สญญา สงขาร

จต เจตสก

รป นาม

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 13

สญญาขนธ (เจตสก) หมายถง ธรรมชาตทมหนาทในการจาหรอเปนหนวยความ

จาของจตนนเอง สงขารขนธ(เจตสก)หมายถง ธรรมชาตทปรงแตงจตใหมลกษณะตางๆ เปนกศลบาง การเกดขนของจต (วญญาณขนธ) จะเกดขนโดยมเจตสก (เวทนาขนธ สญญาขนธ สงขารขนธ)เกดขนรวมดวยเสมอเฉพาะจตอยางเดยวไมสามารถรบรหรอนกคดอะไรไดเลย จตและเจตสกจะแยกจากกนไมไดตองเกดรวมกนองอาศยกน จตแตละดวงทเกดจะตองมเจตสกเกดรวมดวยเสมอ จากความจรงของชวตทพระพทธองคทรงคนพบวาชวตเปนเพยงองคประกอบของรปและนามเทานนแตเหตทคนเรามความทกขอยเพราะความรสกนกคดทเปนเรองเปนราววา “มเรามเขา” ทาใหเกดการยดมนถอมนดวยอวชา (ความไมร) วาสภาพธรรมเทานนเปน

เพยงรปและนามท “เกดขน ตงอยแลว ดบไป” เทานน

1. หลกธรรมเพอความหลดพนเฉพาะตว คอ อรยสจ 4 อรยสจ 4 แปลวา ความจรงอนประเสรฐมอยสประการ คอ

1) ทกข คอ สภาพททนไดยาก ภาวะททนอยในสภาพเดมไมไดสภาพทบบคน

ไดแก ชาต (การเกด) ชรา (การแก การเกา) มรณะ (การตาย การสลายไป การสญสน)

การประสบกบสงอนไมเปนทรก พลดพรากจากสงอนเปนทรก การปรารถนาสงใดแลว

ไมสมหวงในสงนนกลาวโดยยอ ทกขกคออปาทานขนธหรอขนธ 5

2) ทกขสมทย คอสาเหตททาใหเกดทกข ไดแกตณหา 3 คอกามตณหา-ความ

ทะยานอยากในกาม ความอยากไดทางกามารมณ, ภวตณหา-ความทะยานอยากในภพ ความ

อยากเปนโนนเปนน ความอยากทประกอบดวยภาวทฏฐหรอสสสตทฏฐ และวภาวตณหา-

ความทะยานอยากในความปรารถนาจากภพความอยากไมเปนโนนไมเปนน ความอยากท

ประกอบดวยวภวทฏฐหรออจเฉททฏฐ

3) ทกขนโรธ คอความดบทกข ไดแกดบสาเหตททาใหเกดทกขกลาวคอดบ

ตณหาทง 3 ไดอยางสนเชง 4) ทกขนโรธคามนปฏปทา คอแนวปฏบตทนาไปสหรอนาไปถงความดบทกขไดแก มรรคอนม องคประกอบอยแปดประการ คอ (1)สมมาทฏฐ – ความเหนชอบ(2)สมมาสงกปปะ-ความดาหรชอบ(3)สมมาวาจา-เจรจาชอบ(4)สมมากมมนตะ-ทาการงานชอบ(5)สมมาอาชวะ-เลยงชพชอบ(6)สมมาวายามะ-พยายามชอบ(7)สมมาสต-ระลกชอบ และ (8)

สมมาสมาธ-ตงใจชอบ ซงรวมเรยกอกชอหนงไดวา “มชฌมาปฏปทา” หรอทางสายกลาง

2. หลกธรรมเพอการอยรวมกนในสงคม 1) สปปรสธรรม 7สปปรสธรรม 7 คอหลกธรรมของคนดหรอหลกธรรมของสตตบรษ 7 ประการ ไดแก รจก

เหตรจกผล

(1) รจกเหตหรอธมมญญตา หมายถง ความเปนผรจกเหต รจะจกวเคราะห

หาสาเหตของสงตางๆ

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม14

(2) รจกผลหรออตถญญตา หมายถง ความเปนผรจกผลทเกดขนจากการกระทา (3) รจกตนหรออตตญญาหมายถง ความเปนผรจกตนทงในดานความร คณธรรมและความสามารถ (4) รจกประมาณหรอมตตญตา หมายถง ความเปนผรจกประมาณรจกหลกของความพอด การดาเนนชวตพอเหมาะพอควร (5) รจกกาลเวลาหรอกาลญตา หมายถงความเปนผรจกกาลเวลารจกเวลาไหนควรทาอะไรแลวปฏบตใหเหมาะสมกบเวลานนๆ (6) รจกบคคลหรอบคคลสญตา หมายถง ความเปนผรจกปฏบตการปรบตนและแกไขตนใหเหมาะสมกบสภาพของกลมและชมชน (7) รจกบคคลหรอบคคลสญตา หมายถงความเปนผรจกปฏบตตนใหเหมาะสมกบบคคลซงมความแตกตางกน การทบคคลไดนาหลกสปปรสธรรม 7 มาใชในการดาเนนชวตพบกบความสขในชวตได

2) อทธบาท 4 อทธบาท 4 คอหลกธรรมทนาไปสความสาเรจแหงกจการม 4 ประการคอ ฉนทะ วรยะ จตตะ วมงสา (1) ฉนทะ คอ ความพอใจใฝรกใฝหาความรและความสรางสรรค (2) วรยะคอความเพยรพยายามมความอดทนไมทอถอย (3) จตตะคอความเอาใจใสและตงใจแนวแนในการทางาน (4) วมงสาคอความหมนใชปญญาและสตในการตรวจตราและคดไตรตรอง

3) กศลธรรมบถ 10 กศลกรรมบถ 10 เปนหนทางแหงการทาความดงามทางแหงกศลซงเปนหนทางนาไปสความสขความเจรญแบงออกเปน 3 ทางคอ กายกรรม 3 วจกรรม4 และมโนกรรม 1. กายกรรม 3 หมายถง ความประพฤตดทแสดงออกทางกาย 3 ประการ ไดแก (1) เวนจากการฆาสตว คอการละเวนจากการฆาสตวการเบยนเบยนกน เปน

ผเมตตากรณา

(2) เวนจากการลกทรพยคอเวนจาการลกขโมย เคารพในสทธของผอนไมหยบฉวยเอาของคนอนมาเปนของตน

(3) เวนจากการประพฤตในกาม คอการไมลวงละเมดสามหรอภรรยาผอน

ไมลวงละเมดประเวณทางเพศ

2. วจกรรม 4 หมายถงการเปนผมความประพฤตดซงแสดงออกทางวาจา

4 ประการ ไดแก (1) เวนจากการพดเทจ คอการพดแตความจรง ไมพดโกหก หลอกลวง

(2) เวนจากการพดสอเสยด คอพดแตในสงททาใหเกดความสามคค กลมเกลยว

ไมพดจาในสงทกอใหเกดความแตกแยก แตกราว

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 15

(3) เวนจากการพดคาหยาบคอพดแตคาสภาพ ออนหวาน ออนโยน กบ

บคคลอนทงตอหนาและลบหลง

(4) เวนจากการพดเพอเจอคอพดแตความจรงมเหตผลเนนเนอหาสาระท

เปนประโยชนพดแตสงทจาเปนและพดถกกาลเทศะ

3. มโนกรรม 3 หมายถง ความประพฤตทเกดขนในใจ 3 ประการ ไดแก

(1) ไมอยากไดของของเขา คอ ไมคดจะโลภอยากไดของผอนมาเปนของตน

(2) ไมพยาบาทปองรายผอน คอมจตใจมปรารถนาด อยากใหผอนมความ

สขความเจรญ

(3) มความเหนทถกตอง คอ ความเชอทถกตอง คอความเชอในเรองการ

ทาความดไดด ทาชวไดชวและมความเชอวาความพยายามเปนหนทางแหงความสาเรจ

สงคหวตถ 4 สงคหวตถ 4 เปนหลกธรรมคาสอนทางพระพทธศาสนาทเปน วธปฏบตเพอ

ยดเหนยวจตใจของคนทยงไมเคยรกใครนบถอ ใหความรก ความนบถอ สงคหวตถเปน

หลกธรรมทชวยผกไมตรซงกนและกนใหแนนแฟนยงขนประกอบดวย ทาน ปยวาจา

อตถจรยา สมานนตตตา

1. ทาน คอการใหเปนสงของตนใหแกผอนดวยความเตมใจเพอเปนประโยชนแก

ผรบการใหเปนการยดเหนยวนาใจกนอยางดยงเปนการสงเคราะหสมานนาใจกนผกมตรไมตร

กนใหยงยน

2. ปยวาจา คอ การเจรจาดวยถอยคาไพเราะออนหวานพดชวนใหคนอนเกด

ความรกและนบถอคาพดทดนนยอมผกใจคนใหแนนแฟนตลอดไปหรอแสวงความเหนอกเหนใจ

ใหกาลงใจรจกพดใหเกดความเขาใจด สมานสามคค ยอมทาใหเกดไมตรทาใหรกใครนบถอและชวยเหลอเกอกลกน

3. อตถจรยา คอ การประพฤตสงทเปนประโยชนแกกน คอชวยเหลอดวยแรงกาย

และขวนขวายชวยเหลอกจกรรมตางๆใหลลวงไปเปนคนไมดดายชวยใหความผดชอบชวด หรอชวยแนะนาใหเกดความรความสามารถในการประกอบอาชพ

4. สมานนตตตา คอการวางตนเปนปกตเสมอตนเสมอปลายไมถอตวและการวางตนใหเหมาะสมกบฐานะของตนตามสภาพ ไดแก เปนผใหญ ผนอย หรอผเสมอกนเอาไปใสปฏบตตามฐานะ ผนอยคาราวะนอบนอมยาเกรงผใหญ

อบายมข 6 คาวาอบายมข คอ หนทางแหงความเลอมหรอหนทางแหงความหายนะความฉบหาย

ม 6 อยาง ไดแก

1. การเปนนกเลงผหญง หมายถง การเปนคนมจตใจใฝในเรองเพศเปนนกเจาชทาใหเสยทรพยสนเงนทอง สญเสยเวลาและเสยสขภาพ

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม16

2. การเปนนกเลงสรา หมายถง ผทดมสราจนตดเปนนสย การดมสรานอกจากจะ

ทาใหเสยเงนเสยทองแลวยงเสยสขภาพและบนทอนสตปญญาอกดวย

3. การเปนนกเลงการพนน หมายถงผทชอบเลนการพนนทกชนด การเลนการพนน

ทาใหเสยทรพยสนเสยสขภาพ การพนนไมเคยทาใครรารวยมงมเงนทองไดเลย

4. การคบคนชวเปนมตร หมายถง การคบคนไมดหรอคนชวคนชวชกชวนใหทา

ในสงทไมถกตองและอาจนาความถกตองมาสตนเองและครอบครว

5. การเทยวดการละเลน หมายถง ผทชอบเทยวการละเลนกลางคนทาใหเสย

ทรพยสนและอาจทาใหเกดการทะเลาะเบาะแวงในครอบครว

6. เกยจครานทาการงาน หมายถง ผไมชอบทางาน ขเกยจ ไมขยนขนแขง

เบญจศลเบญธรรม เบญจศลเบญธรรม คอ หลกธรรมทควรปฏบตควบคกน มงใหบคคลทาความด

ละเวนความชว

เบญจศล(สงทควรละเวน) เบญจศล(สงทควรละเวน)1. เวนจากการฆาสตว

2. เวนจากการลกทรพย

3. เวนจากการประพฤตผดในกาม

4. เวนจากการพดเทจ

5. เวนจาการเสพของมนเมา

1. มความเมตตากรณา

2. ประกอบอาชพสจรต

3. มความสารวมในกาม

4. พดความจรงไมพดโกหก

5. มสตสมปชญญะ

โลกบาลธรรมหรอธรรมคมครองโลก โลกบาลธรรมหรอธรรมคมครองโลก เปนหลกธรรมทชวยใหมนษยทกคนในโลกอย

กนอยางมความสขมนาใจ เออเฟอมคณธรรมและทาแตสงทเปนประโยชนประกอบดวยหลกธรรม 2 ประการ ไดแก หรโอตปปะ

1.หร คอความละลายในลกษณะ 3 ประการ แลวไมทาความชว(บาป) คอ

(1) ละอายแกใจหรอความรสกทเกดขนในใจตนเองแลวไมทาความชว

(2) ละอายผอน หรอสภาพแวดลอมตางๆ แลวไมทาความชว

(3) ละอายตอความชวทตนจะทานนแลวไมทาความชว 2.โอตตปปะ คอ ความเกรงกลวหมายถง

(1) เกรงกลวตนเอง ตเตยนตนเองได

(2) เกรงกลวผอนแลวไมกลาทาความชว (3) เกรงกลวตอผลของความ ชวททาจะเกดขนแกตน

(4) เกรงกลวตออาญาของแผนดนแลวไมกลาทาความชว

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 17

นกายสาคญของพระพทธศาสนา หลงจากทพระพทธเจาปรนพพานแลวประมาณ 100 ป พระพทธศาสนากเรมมการ

แตกแยกในดานความคดเหนเกยวกบการปฏบตตามพระธรรมวนยจนถงสมยพระเจาอโศก

มหาราชกแตกแยกกนออกเปนนกายใหญๆ 2 นกาย คอมหายาน (อาจารยวาท) กบหนยาน

(เถรวาท)

มหายาน “มหายาน” แปลวา “ยานใหญ” เปนลทธของภกษฝายเหนอของอนเดย

ซงมจดมงหมายทจะเผยแพรพระพทธศาสนาใหมหาชนเลอมใสเสยกอนแลวจงสอนใหระงบ

ดบกเลส ทงยงไดแกไขคาสอนในพระพทธศาสนาใหผนแปรไปตามลาดบลทธนไดเขาไปเจรญ

รงเรองอยในทเบต จน เกาหล ญปน และเวยดนาม เปนตน

หนยาน คาวา “หนยาน”เปนคาทฝายมหายานตงให แปลวา “ยานเลก”เปนลทธ

ของภกษฝายใตทสอนใหพระสงฆปฏบตเพอดบกเลสของตนเองกอนและหามเปลยนแปลง

แกไขพระวนยอยางเดดขาด นกายนมผนบถอในประเทศศรลงกา ไทย พมา ลาว และกมพชา โดยเฉพาะประเทศไทยเปนศนยกลางนกายเถรวาท เพราะมการนบถอพระพทธศาสนานกาย

นสบตอกนมาตงแตบรรพชนพระพทธเจาไมใชเทวดาหรอพระเจาแตเปนมนษยทมศกยภาพเหมอนสามญชนทวไป สามารถบรรลสจธรรมไดดวยความวรยะอตสาหะ หลกปฏบตในชวตททกคนควรกระทาคอทาความดละเวนความชว ทาจตใจใหผองแผวและการทเราจะทาสง

เหลานาไดนนจะตองมศล สมาธ ปญญาเพอเปนพาหนะนาผโดยสารเขาทะเลแหงวฎสงสาร

ไปสพระนพพาน

รปภาพ

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม18

ความแตกตางของนกายหนยานกบนกายมหาชนนกายหนยาน นกายมหายาน

1. ถอเรองอรยสจเปนสาคญ 1. ถอเรองบารมเปนสาคญ

2. คณภาพของศาสนกชนเปนสาคญ 2. ถอปรมาณเปนสาคญกอนแลวจงเขา

ปรบปรงคณภาพในภายหลงดงนนจงตอง

ลดหยอนการปฏบตพระวนยบางขอตกลง

เขาหาบคคลและเพมเทวดาและพธกรรม

สงคตกรรมเพอจงใจคนไดอธบายพทธมต

อยางกวางขวางเกนประมาณเพอการเผย

แพรจนทาใหพระพทธพจนซงเปนสจนยม

กลายเปนปรชญาและตรรกวทยาไป

2. มพระพทธเจาองคเดยว คอ

พระสมณโคดมหรอพระศากยมน

3. มพระพทธเจาหลายองค องคเดมคอ อาท

พทธ (กายสนาเงน)เมอทานบาเพญณานก

เกดพระณานนพทธอก เปนตนวา พระไวโรจน

พทธะอกโขภยพทธะ รตนสมภพพทธ

ไภสชชคร โอฆสทธและอมตาภา เฉพาะ

องคนมมาในรางคนเปน (มานษพทธะ) คอ

พระศากยมน

4. มความพนจากกเลส ชาตภพ เปนอตกตถจรยแลวบาเพญ ประโยชน

แกผอนเปนโลกตถจรยเปนความมงหมายสาคญ

4. มความเปนพระโพธวสตวหรอพทธภม เพอ

บาเพญโลกตถจรยาไดเตมท เปนความมง

หมายของพระโพธสตวหลายองคเชนพระ

อวโลกเตศวรมชชล วชรปาณ กษตคสร 3

สมนตภทรอรยเมตไตร เปนตน

5. มบารม 10 ประการ คอ ทาน ศล เนกขมมะ ปญญา วรยะ ขนต สจจะ

อธษฐาน เมตตา อเบกขา อนใหถง

ความเปนพระพทธเจา

5. มบารม 6 ประการ คอ ทาน ศล วนย ขนต ฌาน ปญญา อนใหถงความสาเรจเปนพระ

โพธสตวและเปนปฏปทาของพระโพธสตว

6. ถอพระไตรปฎกเถรวาท คอ พระธรรมวนยยตตามปฐมสงคายนา

ไมมพระวนยใหมเพมเตม

6. ถอพระธรรมวนยเกา และมพระสตรใหม

เพมเตม เชนสขวดยหสตร ลงกาวตาร ลทธรรมปณฑรกสตร ปรชญาปารมตาสตร

เปนตน

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 19

นกายหนยาน นกายมหายาน8. รกษาวนยเดมเอาไว 8. ปรบปรงพระธรรมวนยใหเขากบภาวะ

แวดลอม

9. ถอวาพระอรหนตเมอนพพานแลว

ไมเกดใหมอก

9. ถอวาพระอรหนตเมอปรนพพานแลวยอม

กลบมาเกดใหมสาเรจเปนพระพทธเจาอก

10. ยอมรบแตธรรมกายและนรมาน

กายบางนอกนนไมยอม

10. ถอวาพระพทธเจาม 3 กาย คอธรรมกาย

ไดแก กายธรรม สมโภคกายหรอกายจาลอง

หรอกายอวตารของพระพทธเจาเปนกสสป

สมพทธะบางเปนพระศากยมนบาง เปน

พระกกสนธะบาง เปนตน นนแลวลวนเปน

สมโภคกายของพระพทธองคเดม (อาท

พทธะ) ทงนน และนรนามกาย คอกายท

ตองอยสภาพธรรมดา คอ ตองแก เจบและ

ปรนพพาน ซงเปนกายทพระพทธเจาสราง

ขนเพอใหคนเหนความจรงของชวตแต

สาหรบพระพทธเจาองคทแทนน ไมตองอย

ในสภาพเชนนแบบเดยวกนกบปรมาตมน

ของพราหมณ

บคคลสาคญในสมยพทธกาล พระสารบตร เปนอครสาวกเบองขวาของพระพทธเจาไดรบการยกยองจาก

พระพทธเจาวาเปนเลสกวาพระสงคทงปวงในดานสตปญญา นอกจากนพระสารบตรยงมคณธรรมในดานความกตญและการบาเพญประโยชนไดแกพทธศาสนาอกดวยทานไดรบ

การยกยองวาเปนธรรมเสนาบด คกบพระพทธเจาทเปนธรรมราชา เนองจากทานเปนผม

ปฏญาณในการแสดงพระธรรมเทศนาคอชแจงใหผฟงเขาใจไดชดเจนสาหรบในดานความ

กตญนนทานไดฟงธรรมจาก พระอสสชเปนทานแรกและเกดธรรมจกษคอดวงตาเหนธรรม

หมายความวาสงใดเกดเปนธรรมดายอมดบเปนธรรมดา จากนนเมอกอนททานจะนอนทาน

จะกราบทศทพระอสสชอยและหนศรษะนอนไปยงทศนน

พระมหาโมคคลลานะ เปนอครสาวกเบองซายของพระพทธเจาเปนผมเอตทคคะ

ในดานผมฤทธทานเปนผฤทธานภาพมากสามารถกระทาอทธฤทธไปเยยมสวรรคและนรกได จากนนนาขาวสารมาบอกญาตมตรของผทไปเกดในสวรรคและนรกใหไดทราบประชาชน

ทงหลายจงมาเลอมใสพระพทธศาสนาทาใหประชาชนเลอมคลายความเคารพเดยรถย

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม20

(นกบวชลทธหนงในสมยพทธกาล)พวกเดยรถยจงโกรธแคนทานมากจงลงความเหนวาให

กาจดพระโมคคลลานะ นอกจากนนจงจางโจรไปฆาพระเถระ พวกโจรจงลอมจบพระเถระ

ทานรตวหนไปได 2 ครงในครงท 3 ทานพจารณาเหนวาเปนกรรมเกาจงยอมใหโจรจบอยาง

งายดายโจรทบกระดกทานจนแหลกเหลวไมมชนด กอนททานจะยอมนพานเพราะกรรมเกา

ทานไดไปทลลาพระพทธเจากอนแลวจงนพาน

อนาถบณฑกเศรษฐ เปนผไดรบการยกยองเปนนายกฝายอบาสกทานเปนเศรษฐอยเมองสาวตถเปนผมศรทธาแรงกลาเปนผสรางพระเชตวนมหาวหารถวายแกพระพทธเจา

พระพทธเจาทรงประทบอยทวดนถง 19 พรรษา นอกจากทานจะอปถมภบารงพระภกษสงฆ

แลวยงไดสงเคราะหคนยากไรอนาถาอยางมากมายเปนประจาจงไดชอวา อนาถบณฑก ซง

แปลวา ผมกอนขาวเพอคนอนาถา พระเจาพมพสาร เปนอบาสกทสาคญอกผหนง พระองคเปนพระเจาแผนดนครอง

แควนมคธครองราชยสมบตอยทกรงราชคฤหทานถวายพระราชอทยานเวฬวนแก

พระพทธเจานบวาเปนวดแหงแรกในพระพทธศาสนา

พระอานนท เปนสหชาตและพทธอปฏฐากของพระพทธเจาไดรบการยกยองวาเปนเอตทคคะวาเปนผมพหสตเนองจากทรงจาพระสตรทพระพทธเจาตรสไวและเปนผสาธยาย

พระสตรจนทาใหการปฐมสงคายนาสาเรจเรยบรอย นอกจากนนทานยงทาหนาทเปนพทธ

อปฏฐากของพระพทธเจาไดอยางดรวม 25 พรรษาดวยความขยนขนแขงทเปนภารกจประจา

และไดรบการยกยองจากสมเดจพระสมมาสมพทธเจาใหเปนเอตทคคะ(เลศ) 5 ประการ คอ

1. มสตรอบคอบ

2. มความทรงจาแมนยา 3. มความเพยรด

4. เปนพหสต 5. เปนยอดของพระภกษผอปฏฐากพระพทธเจา

นางวสาขา ผเปนฝายอบาสกา เปนเลศในการถวายทานและนางเปนผมความงามครบ 5 อยาง ซงเรยกวา เบญจกลยาณ ไดแก เปนผมผมงามคอมผมยาวถงสะเอวแลวปลายผมงอนขน เปนผมเนองามคอรมฝปากแดงดจผลตาลงสกและเรยบชดสนทด เปนผมกระดกงามคอฟนขาวประดจสงขและเรยบเสมอกนเปนผมผวงามคอผวงามละเอยดถาดา

กดาดงดอกบวเขยวถาขาวกขาวดงดอกกรรณการเปนผมวยงามแมจะคลอดบตรถง 10 ครง

กคงสภาพรางกายสาวสวยดจคลอดครงเดยว ปกตนางวสาขาไปวด วนละ 2 ครง คอเชาเยนและมของไปถวายเสมอเวลาเชาจะเปนอาหารเวลาเยนจะเปนนาปานะนางเปนผสรางวด

บพผารามถวายพระบรมศาสดาและเปนผคดถวายผาอาบนาฝนแกพระเณรเพราะพระเณร

ไมมผาอาบนาเปลอยกายอาบนาฝนดไมเหมาะสม

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 21

เรอง ท 3 ประวต ศาสดา และ คา สอน ของ ศาสนาอสลาม

ศาสดา ของ ศาสนาอสลาม คอ นบม ฮม หมด ศาสนาอสลาม เกดขน ใน ดน แดนทะ เล

ทราย อาหรบ เมอง เม ก กะประ เทศ ซ าอ ด อาระ เบย ใน ยค นน ชาว อาหรบ แตกออก เปน หลาย

กลม ขาด ความ สามคค ยาก แก การ ปกครอง ม การ รบพง ฆาฟน กน ตลอด เวลา ไมม ศาสนา เปน

แกนสาร คน สวน ใหญ นบถอ เทพ เจา และ รป เคารพ ตางๆ ประชาชน ไมม ศลธรรม สตร จะ ถก

ขม เหง รง แก มาก ทสด น บม ฮม หมด เกดขน ทามกลาง สภาพสงคม ท เสอม ทราบ เชนน จง คด

หา วธ ท จะ ชวย ปรบปรง แก ไข สถานการณ น ให ดขน น บม ฮม หมด เปน ผ ท ฝก ใฝ ใน ศาสนา

หาความ สงบ และบา เพญ สมาธ ท ถาฮ รอ บน ภ เขา นร ใน คนหนง ของ เดอนร อมฎอน กา เบ ร ยล

ทต ของ พระ เจา ได นา โองการ ของ อลลอฮ มา ประทาน น บม ฮม หมด ได นา คา สอน เหลาน มา

เผย แพร จน เกด เปน ศาสนาอสลาม ขน ใน ระยะ แรก ของ การ เผย แผ ศาสนา ไดรบ การ ตอตาน

เปน อยาง มาก ถงกบ ถก ทาราย จน ตอง หลบหน ไป อย เมองมะ ด นะฮ จน เปน ทยอมรบ และ ม

คน นบถอ มากมาย ก กลบ มา ยด เมอง เมก กะ ทาการ เผย แผ ศาสนาอสลาม อยาง เตม ท การ เผย

แผ ศาสนา ของ อสลาม ออก ไป ยงประ เทศ ตางๆ ใน ยค หลง เปน ไป โดย ไร สงคราม เขา ยด เมอง

เพอ เผย แผ ศาสนา โดย ม คมภร ใน ศาสนาอสลาม คอ คมภร อลกรอาน

แนว ประพฤต ปฏบต และ หลกคาสอน ของ ศาสนาอสลาม แนว ประพฤต ปฏบต และ หลกคาสอน ของ ศาสนาอสลาม ประกอบดวย ราย ละ เอยด ท

สาคญๆ ดง ตอ ไป น คอ

1. ศรทธา ตออล เลาะห ใหศรทธา โดย ปราศจาก ขอ สงสย ใดๆ วา พระอล เลาะห ทรง ม อยจรง ทรง ดารง อย ดวย พระองค ทรง ม มา แต ดง เดม โดย ไมม สง ใด มา กอน พระองค ทรง ดารง อย ตลอดกาล ไมม สง ใด อย หลงจาก พระองค ทรง สราง ทกอยาง ใน ทองฟา เพยบ

พรอมดวย คณ ลก ษณะ อนประ เสรฐ 2. ศรทธา ตอม ลาอ กะฮ ซง เปน บ าวอล เลาะ หประ เภท หนง ท ไม อาจ มอง เหน ตวตน

หรอ ทราบ รปราง ท แทจรง บรรดาม ลาอ กะฮ น ปราศจากควม ผด พลาด บรสทธ จาก ความ มว

หมอง ทงปวง ม คณสมบต ไม เหมอน มนษย คอ ไม กน ไม นอน ไม ม เพศ สามารถ จา แล งราง ได

3. ศรทธา ใน พระคมภร ของ พระ เจา คอ ศรทธา วาอล เลาะห ทรง ประทาน คมภร ให กบ

บรรดาศา สน ทต เพอ นา ไป ประกาศ ให ประชาชน ได ทราบ หลกคาสอน ซง ม อย 2 ประ เภท คอ

1 ) สอน ถง ความ สมพนธ ระหวาง มนษย กบ พระ เจา

2 ) สอน ถง ความ สมพนธ ระหวาง มนษย กบ มนษย ดวย กน โดย บรรดา คมภร ท

ประทาน มา นน ม วธ ประทาน ตางๆ กน ดงน คอ (1 ) ถายทอด โองการ ตางๆ เขา จต ใจ ของ ศาสนา

(2 ) การ ไดยน เสยง ใน ลกษณะ อย ใน ภวงค หรอ การ ฝน

(3 ) โดยม ลาอ กะฮ ม นาม วา ญบ รล ถก สง มาพรอมกบ โองการ ของ พระ เจา

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม22

นามา ให ศาสดา ดวย คาพด อน ชด เจน สาหรบ คมภร อลกรอาน ได ถก บนทก ตง แต ศาสดานบม ฮม

ห มด ยงม ชวต อย และ ได ทองจา โดย สาวก ของ ทาน คมภร น ไม เคย ปรบปรง แก ไข แต อยาง ไร ม

ใช วรรณ กรรม ท มนษย ประพนธ ขน มา แต ถก ประทาน มาจากอล เลาะห เจา

4 . ศรทธา ใน บรรดาศา สน ทต ให ศรทธ า วา อล เลาะห ทรง คด เลอก บคคล เปน ผ สง สาร

นา บทบญญต ของ พระองค มา สงสอน แก ปวงชน อลกรอาน สอน วา ศา สน ทต ท ปรากฏ ชอ ใน

คมภร อลกรอาน ม 2 5 ทาน มสลม ทกคน ตอง ศรทธา ใน บรรดาศา สน ทต ดงกลาว ทงหมด จะ ละ เวน ทาน หนง ทาน ใด ม ได และ ถอวา ทกทาน ท กลาว มา น เปน มสลม และ เปน บาว ของอล เลาะห เหมอนๆ กน 5 . ศรทธา ตอ วนปร โลก ม หลกการ วา ม วนหนง ท เปน วน พจารณา ผล กรรม ของ มนษย ทงหมด ทงน เพอ ทกสง ทกอยาง ใน จกรวาล ได พนาศ แตกดบ หมด แลว จาก นนอล เลาะห จะ ได ใหทก คน คนชพ มา ชาระ งาน ท เขา ประกอบ ไวใน โลก ดง ขอความ วา ผ ประกอบ ความ ด จะไดรบตอบ สนอง ดวย สง ด ผ ประกอบ กรรม ชว ก จะ ไดรบ ผล ตอบสนอง คอ การ ลง โทษ ดง ขอความ วา ผ ใด ประกอบ กรรม ด แม เพยง นอยนด เขา ก จะ ได เหน มน และ ผ ใด ประกอบ กรรม ชว แม เพยง นอยนด เขา ก จะ ได เหน มน 6 . การ ศรทธา ตอ กฎ กาหนด สภา วะ คอระ เบยบ อน รดกม ทอล เลาะห ทรง กาหนด ไว แก โลก การ ศรทธา ตอ กฎ กาหนด สภาวะ คอ การ ยอมรบ ใน อานาจ ของอล เลาะห ท ทรง ครอบครอง ความ เปน ไป ของ ทกสง แตละ สง เปน ไป ตาม พระ ประสงค ท พระองค ทรง กาหนด ไว ทกประการ เชน การ ถอ กา เนด ชาตพนธ เปนตน การ นมสการ น จะ ทา คน เดยว ก ได แต ถา จะ รวม กน ทา เปน หม ยง ได กศล เพมขน ม ขอหาม ใน การ นมสการ เมอ เวลา มน เมา 7. การ ถอ ศลอด การ ถอ ศลอด เปนหลก มลฐาน ของ อสลาม ขอ หนง ท มสลม ทกคน ตอง ปฏบต ม กาหนด ขน ใน ทกๆ ป ป ละ 1 เดอน คอ ตก เดอนร อมฎอน อน เปน เดอน ท 6 แหง ป อสลาม นบ แบบ จนทรคต การ ถอศลอด คอ การ งด เวนจา กการบร โภค และ อน ๆ ตาม ท กาหนด ไว แนนอน ม หลก เกณฑ ใน การ ปฏบต คอ 1 . เปน มสลม 2 . มอาย บรรล ศาสนา ภาวะ ( ประมาณ 1 5 ป) 3 . ม สต สมปชญญะ 4 . ม พลง ความ สามารถ ท จะ ปฏบต ได

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 23

กจกรรม ท กระทา ใน พธ ศลอด คอ 1 . ตง จต ปรารถนา ( นยะฮ) ไว แต กลางคน วา ตน จะ ถอ ศลอด 2 . งด เวน การ กน ดม และ อนๆ ตาม ขอกาหนด จดประสงค ของ การ ถอ ศลอด 1 . เพอ ทา ให จต ใจ บรสทธ 2 . ให รจก ควบคม จต ใจ และ ตดก เลส 3 . ให รจก รส ของ การ ม ขนต 4 . ให รจก สภาพ ของ คน ยากจน อนาถา จะ ทา ให เกด ความ เมตตา แก คน ทว ไป จด เรมตน ของ การ เขา ถอ ศลอด ใน เดอนร อมฎอน ตาม ศาสนา บญญต

เรอง ท 4 ประวต ศาสดาและ คา สอน ของ ศาสนาครสต

ศาสนาครสต เปน ศาสนาประ เภท เอก เทวนยม คอ เชอ วา ม พระ เจา สงสด เพยง องค เดยว

เปน ผสราง โลก และ สรรพสง พระ เจา องค นน คอ พ ระยะ โฮวาห ศาสนาครสต เชอ วา มนษย ม

บาป มา แต กา เนด พระ เจา จง สง พระ เยซ มา ไถบาป เชอ วา วญญาณ เปน อมตะ เมอ ถง วน ตดสน

โลก มนษย จะ ไป อย ใน สวรรค หรอ ใน นรก ชว นรนดร เชอ วา ม เทวดา อย มากมาย ทง ฝาย ด และ

ฝาย ชว ซาตาน เปน หวหนา ฝาย ชว ใน ทสด ก จะ ถก พระ เจา ทาลาย

ศาสนาครสต เปน ศาสนา ท ม ผ นบถอ มาก ทสด ใน โลก คา วา C h r i s t มาจาก ภาษา

โรมน วา C h r i s t u s และ คา น มาจาก ภาษากรก อก ตอ หนง คอ คา วา C h r i s t o s ซง แปล มาจาก

คา วา M e s s i a h ใน ภาษาฮบ ร คา วา m e s s i a h แปล วา พระ ผ ปลด เปลอง ทกข ภย

ศาสนาครสต เกด ใน ปา เลส ไตน เมอ พ. ศ. 5 4 3 โดย คานวณ จาก ป เกด ของ พระ เยซ

ซง เปน ศาสดา ของ ศาสนา น ศาสนาครสต เปน ศาสนา ท พฒนา มาจาก ศาสนา ยดาย หรอ ยว

เพราะ ศาสนาครสต นบถอ พระ เจา องค เดยว กน กบ ศาสนา ยดาย คอพ ระยะ โฮวาห พระ เยซ เปน

ชาวยว ม ได ปรารถนา ท จะ ตง ศาสนา ใหม แต ทรง ตองการ ปฏรป ศาสนา ยว ให บรสทธ ขน ทรง

กลาว วา “อยา คดวา เรา มา ทาลาย พระ บญญต และ คา ของ ศาสดา พยากรณ เสย เรา ม ได มา

ทาลาย แต มา เพ อ ทา ใหสา เรจ”

กอนหนา ท พระ เยซ ประสต ป ระ เทศปา เลส ไตน ได ตก เปน เมองขน ของ จกรวรรด ใกล

เคยง ตดตอ กน เปนระยะ เวลา กวา 1 0 0 ป เรม ตง แต ศตวรรษ ท 1 กอน ครสตกาล ตก เปน

เมองข น ของอ ส ซ เรย บาบ โล เน ย จกรว รรด เปอร เซย จกรวรรด กรก ใน สมย พระ เจ าอ เลกซาน

เดอร มหาราช และ ใน ทสด ตก เปนของ อาณานคม จกรวรรด โรมน ตลอด เวลา ท ตก เปน เมอง

ขน น ผพยากรณ หลาย ทาน ได พยากรณ ถง พระ เมส ส อา ( M e s s i a h ) พระ ผชวย ให รอด ซง

เปน พระ บตร ของ พระ เจา ท จะ เสดจ มา ปลด แอก ชาวยว ให ไดรบ เสรภาพ และ จะ ทรง ไถบาป ให

ชาวยว พน จาก ความ หายนะ และ ไดรบ ความ รอด ชวนรนดร ใน สมย นน ชาวยว เชอ ใน

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม24

คา พยากรณ น มาก และ พระ เยซ ประสต ใน ชวง เวลา นน พอด พระ เยซ เกด ท หมบาน เบธ เล เฮม

แขวง ยดาย กรง เย รซา เลม มา รดา ชอ มา เรย บดา ชอ โย เซฟ ตาม ประวต มา เรย นน ตงครรภ มา

กอน ขณะ ท ยง เปน ค หมน กบ โย เซฟ เทวฑต จง มา เขาฝน บอก โย เซฟ วา บตร ใน ครรภ มา เรย เปน

บตร ของ พระ เจา ให ตง ชอวา เยซ ตอมา จะ เปน ผ ไถบาป ให กบ ชาวยว โย เซฟ จง ปฏบ ต ตาม และ

รบ มา เรยมา อย ดวยโดย ไม สมส เยยง กรยา พระ เยซ ไดรบ การ เลยงด อยาง ด เป น ศษย ของ โยฮน

ศกษา พระคมภร เกา จน แตกฉาน ทาน ม นสย ใฝ สงบ ชอบว เวก เมอ อาย 3 0 ป ไดรบ ศลลางบาป

ท แมนา จอร แดน ตง แต นน มา ถอ วา ทานสา เรจ ภมธรรม สงสด ใน ศาสนา พระองค ม สาวก 1 2 คน

เปนหลก ใน ศาสนา ทา หนา ท สบศาสนา ม นกบญ เป โตร ( S a i n t P e t e r ) เปน หวหนา ผ สบ ตา

แหนง นกบญ เป โตร ตอๆ มา จน ถง ปจจบน เรยกวา สม เดจ พระ สนตะปาปา พระเยซ เผย แผ

ศาสนา ทว ดน แดน ปา เลส ไตน เปน เวลา 3 ป ม พวกป โรหต ธรรม าจารย และ พวก ซ ซาร เกลยด

ชง ขณะ ท พระองค รบประทาน อาหาร มอ คา กบ สาวก 1 2 คน เปน มอ สดทาย ทหาร โรมน จบ

ตว ทาน ใน ขอหา เปน กบฎ และ ถก ตดสน ให ลง โทษประหาร ชวต โดย ตรง กบ ไม กาง เขน ไว จน

สนพระชนม

วธการเผยแผคาสอนของพระเยซ พระ เยซ ใช วธการ 3 วธ ใน การ เผย แผ คา สอน คอ 1 . กา รรกษา บคคล ท เจบปวย ให หาย คน ตาย ให ฟน เปนการ ปลก ศรทธา ของ ปวงชน ให เกด ม ขน ตอ อานาจ ของ พระ เจา 2 . การ แสดง ความ ฉลาด ใน การ แกปญหา เชน เมอ ม การ ให ตดสนคด ห ญง ผดประ เวณ พระ เยซ ตรส วา ลง โทษ ได แต ผ ลง โทษ จะ ตอง เปน ผ บรสทธ เปนตน 3 . การ ประกาศ หลกการ แหง ความ รก ความ เมตตา กรณา และ กลาว วา จงรก ศตร ทาน จง อธษฐาน เพอ ผ ท ขม เหง ทาน ทา ดงน แลว ทาน จะ เปน บตร ของ พระบดา ของ ทาน ใน สวรรค

หลกธรรม ของ ศาสนาครสต ศาสนาครสต จารก หลกธรรม ไว ใน คมภร ไบ เบล หลกธรรม ของ พระ เยซ บาง ขอ ตรงขาม กบ ศาสนา ยว บาง ขอ ใหการ ปฏรป และ ประยกต เสย ใหม เชน 1 . พระ เจา ทรง เปน บดา ท ด พรอม ท จะ ประ ทาน อภย ให แก บตร ท กลบ ใจ แต ขณะ เดยว กน ก ทรง เปน ผทรง ไว ซง ความ เดด เดยว ลง โทษ ผ ท ไม เชอฟง

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 25

2 . พระ เยซ ทรง เปน ผประกาศ ขาวด โดย แจง ให ทราบ วา อาณาจกร ของ พระ เจา มา ถง แลว ผท ศรทธา จะ ไดรบม หา กรณาธคณ จาก พระเจา 3 . หลก การ สานกผด ให พจารณา ตน เอง วา ให ทาผดอะ ไร และ ตง ใจ ท จะ เลก ทาความ ชว นน เสย 4 . หลก ความ เสมอภาค คอ ความ รก ความ เมตตา ของ พระ เจา ท ม ตอ มนษย ทงมวล โดย ไม เลอก ชนวรรณะ ผ ท ทาความด แลว ตอง ไดรบ รางวล จาก พระ เจา โดย เสมอภาค กน 5 . ให ละ ความ เคยด แค นพยาบาท การ จอง เวร ซง กน และ กน ใคร รก ก รก ตอบ ใคร อาฆาต มงราย ก ตอง ใหอภย

คา สอน ของ พระ เยซ ท สาคญๆ อก คอ 1. พระ เยซ เปน บตร ของ พระ เจา ทรง สง ให มา เกด ใน โลกมนษย เพอ ไถบาป ให มนษย ม ได เสดจ มา ปราบ ศตร ดวย อาวธ แต ทรง มา สราง สนต 2. ผท เชอ พระ เยซ จะ ไดรบ ความ รอด และ ชวต นรนดร จะ ไม ถก พพากษา วน สน โลก สวน ผ ท ไม ศรทธา จะ ถก พพากษา ใน วน สน โลก 3. ทรง สงสอน ให ชาวยว กลบ ใจ ใหม ม ให นบถอ เฉพาะ ในดาน ประกอบ พธกรรม หรอ ทอง คา สวด ดวย ปาก ไม จรง ใจ ทรง ต เตยน พวก พระ ยว วา เปนพวก ปา กวา ตา ขยบ ไมรจก พระ เจา ท แทจรง

4. บญญต ของ พระ เยซ ท สงสด คอ “การ รก พระ เจา สด ใจ และ รก เพอนบาน เหมอน ตว

เรา เอง” ผ ท พระ เจา โปรดปราน คอ ผ ท อย ใน ความ ด ความ ชอบธรรม ทง กาย วาจา ใจ ผ ท ผด

ดาน จต ใจ ถอวาม บาป เทากบ การ กระทา

5. สอน ไม ให กงวล ความ สข ทาง โลก อน ได จาก วตถ ให แสวง หาความ สข ดาน จต ใจ

ผ ท หวง สมบต จะ ไม ได ขน สวรรค ไม ได พบ กบ พระ เจา 6. ในดาน การ ปฏบต ตอ เพอ นมนษย ทรง สอน วา การ ไม ทาชว ตอบ แทน กรรม ชว

หรอ ทาด ตอบ แทนความ ด เทา นน ยง ไม เพยงพอ ให ทาด ตอบ แทน ความ ชว และ ให รก ศตรดง ท ได เปรยบ เทยบ วา อยา ตอ สคน ชว ถา ผ ใด ตบ แกม ขวา ของ ทาน ก จง หน แก มซาย ให เขา ดวย

7 . ความ ด สง สดคอ การ ทาตว ตาม แบบ พระ เยซ คณธรรม สงสด คอ ความ รก ความ

เมตตา กรณา ความ ออน โยน ความ ถอมตน ความ อดทน ตอ ความ ทกข ทงปวง พธกรรม สาคญ ของ ศาสนา ครสต เรยกวา พธ ศกดสทธ 7 ประการ คอ

1 . ศลลางบาป หรอ ศลจม ( B a p t i s m ) กระทา เมอ เปน ทารก หรอ เมอ เขา เปน

ครสตศาสนกชน พธ น กระทา ตาม แบบ ของ พระ เยซ เมอกอน ทรง ออก เทศนา ให นกาย

คาทอลก ปจจบนไม จม ตว ใน นาแตใช นา ศกดสทธ เท บน ศรษะ เพอ เปน สญลกษณ ของ

การ ลางบาป ศล น สาคญ ทสด ผ ใด ไม ไดรบ ศลลางบาป จะ ไมไดชอวาเปนบตรของพระเจาและจะไม ได ชวต นรนดร

2 . ศล กาลง ( C o n fi r m a t i o n ) กระทา อก ครงหนง เมอ พน วย เดก และ เปน ผ ใหญ แลว เพอ

เปน ครสตศาสนกชน ท สมบรณ

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม26

3 . ศลมหาสนท ( H o l y C o m m u n i o n ) สาหรบ ครสตศาสนกชน อาจ ทา ทกวน

ทก สปดาห ทก เดอน หรอ อยาง นอย ป ละ 1 ครง โดย รบประทาน ขนมปง และ เหลาองน เปน

สญลกษณ ตาม แบบ ท พระ เยซ กระทา แก อคร สาวก ใน พระ กระยาหาร มอ สดทาย กอน ถกตรง

กาง เขน ขนมปง คอ พระ กาย เหลาองน คอ พระ โลหต ของ พระ เยซ ฝาย คาทอลก เชอ วา

การกระ ทาพธ น ผ ไดรบ ประกาศ จะ ม ชวต นรนดร

4 . ศล แกบาป ( P e n a n c e ) สาหรบ คาทอลก ท กระทา บาป ประสงค จะ ไดรบ การ อภย

บาป ตอง ไป สารภาพบาป นน ตอ นกบวช ดวย ความ สานกผด อยาง แทจรง ถอวา นกบวช ไดรบ

อานาจ ใน การ ยก บาป โดย ตรง จาก สนตะปาปา ซง เปน ผ แทน ของ พระ เยซครสต นกบวช จะ

ยก บาป และ ตก เตอน สงสอน ไม ให ทาบาป อก

5 . ศล เจม คน ไข ( E x t r e m e U n e t i o n ) กระทา เมอ คน ไข เจบ หนก ใกล จะ ตาย เมอ

ชาระ บาป ขน สดทาย จะ ชวย ให ม สต กาลง สามารถ ตอ สกบ ความ ตาย จน ถง ทสด วธทา

บาทหลวง ใช นามน ศกดสทธ เจม ทา ท ห จมก ปาก มอ และ เทา ของ คน ไข พรอมกบ สวด

อวยพร ทกคน ใน บาน จะ ตอง สวด พรอม

6 . ศล สมรส หรอ ศล กลาว ( M a t r i m o n y ) กระทา แก คบาวสาว ใน พธสมรส ผ รบศล

สมรส โดย ถกตอง แลว จะ หยาราง กน ไม ได และ หาม สมรส ใหม ขณะ ท สามภรรยา ยงม ชวต อย

การ จดทะ เบยน สมรส ตามกฎหมาย โดย ไม ได รบศล สมรส ไม ถอวา เปน สาม ภรยา โดย ถกตอง

ตามกฎหมาย ของ ศาสนา

7 . ศล อนกรม ( H o l y O r d e r หรอ O r d i n a t i o n ) เปน ศล บวช ให กบ บคคล ท เปน

บาทหลวง ผมอานาจ โปรด ศล อนกรม คอ สงฆราช ซง ถอ เปน ผ แทน ของ พระ เยซครสต

เมอ ได รบศล อนกรม แลว ไม อนญาต ให สมรส กฎ ขอ น เกดขน ภายหลง โดย ศาสนา จกร เปน ผ

ออกกฎ น

นกาย ของ ศาสนาครสต เดม ศาสนาครสต ม นกาย เดยว คอ โรมนคาทอลก ม ศนยกลาง อานาจ อย ท สานกวา ต กน

กรง โรม ใช ภาษา ละตน เปน ภาษา ของ ศาสนา ประมข ของ ศาสนา คอ สนตะปาปา เนน วา เปน ผสบทอด ศาสนา คา สอน ของ พระ เยซ ม พระ คอ บาทหลวง เปน นกาย ท เชอ เรอง บญบาป รป

เคารพ ถอ ไม กาง เขน ท พระ เยซ ถก ตรง อย ตอมา อาณาจ กร ไบ เซน ไทน ม ศนยกลาง ท กรง คอนส แตน ต โน เปล ประ เทศ ตรก ปจจบน ม ความ เปนอสระ ไมยอม อย ใต อานาจ ของ

สนตะปาปา จง แยก นกาย มา ช อวา กรก ออรธอ ดอกซ ไมม ศนยกลาง อานาจ ท ใด โดย เฉพาะ

ให ความ สาคญ ของ ประมข ท เรยกวา ปาตร อารค หรอ อารค บชอป ตอมา ม บาทหลวง ชาว

เยอรมน ชอ มารตน ล เธอร ไม พอ ใจ การ ปกครอง ของ สานกวา ต กน และ โดน ขบ ออกจาก

ศาสนา จกร ใน ป ค. ศ. 1 5 2 1 จง แยก ตน เอง ออกมา ตง นกาย ใหม คอ โปร เตส แตนต เนน คมภร ไมม นกบวช รบศล ศกดสทธ เพยง 2 อยาง คอ ศลลางบาป และ ศลมหาสนท

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 27

เรอง ท 5 ประวต ศาสนา พราหมณ- ฮนด และ คา สอน

ศาสนา พราหมณ หรอ ฮนด เกด ใน เอ เชย ใต คอ ประ เทศอน เดย เมอ ประมาณ 1 , 4 0 0 ป

กอน ครสตศกราช เกด จาก พวก อารยน ท อพยพ เขามา ใน ประ เทศอน เดย ถอ กน วา เปน ศาสนา

ท เกา แก ทสด ใน โลก พระ เวท เปน คมภร ศาสนา พราหมณ ไดรบ การ ยกยอง วา เปน คมภร ท

เกา แก ทสด ใน โลก และ เปน วรรร คด ท เกา แก ทสด ใน โลก ชอ ของ ศาสนา เปลยน ไป ตาม กาล เวลา

ใน ตอน แรก เรม เรยกตว เอง วา “ พราหมณ” ตอมา ศาสนา เสอมลงระ ยะ หนง และ ได มา

ฟนฟ ปรบปรง ให เปน ศาสนาฮนด โดย เพม บางสง บางอยาง เขา ไป ม การ ปรบปรง เนอหา

หลกธรรม คา สอน ให ดขน คา วา “ ฮนด” เปน คา ท ใช เรยก ชาวอารยน ท อพยพ เขา ไป ตง ถนฐาน

ใน ลม แมนา สนธ และ เปน คา ท ใช เรยก ลกผสม ของ ชาวอารยน กบ ชาว พน เมอง ใน ชมพทวป

และ ชน พน เมอง น ได พฒนา ศาสนา พราหมณ โดย การ เพม เตมอะ ไร ใหมๆ ลง ไป แลว เรยก

ศาสนา ของ พวก น วา “ ศาสนาฮนด” เพราะ ฉะ นน ศาสนา พราหมณ จง ม อก ชอ ใน ศาสนา ใหม

วา “ ฮนด” จน ถง ปจจบน

ในอดต ศาสนา พราหมณ หรอ ฮนด จะ ม การ จด คมภร ออก เปน 3 พวก ตาม การ

ยกยอง นบถอ เทวะ ทง 3 โดย แยก เปน 3 นกาย ใหญๆ นกาย ใด นบถอ เทวะ องค ใด ก ยกยอง

วา เทวะ องค นน สงสด ตอมา นกปราชญ ชาวฮนด ได กาหนด ให เทวะ ทง 3 องค เปน ใหญ สงสด

เสมอ กน เทวะ ทง 3 องค น รบ การ นามา รวม กน เรยกวา “ตรมรต” ใช คา วา สวด วา “ โอม” ซง

ยอมาจาก “ อะ อ มะ” แตละ พยางค แทน เทวะ 3 องค คอ

“ อะ” แทน พระวษณ หรอ พระนารายณ

“ อ” แทน พระศวะ หรอ อศวร

“ มะ” แทน พระพรหม

ใน ประ เทศอน เดย ไดม การ แบง ชนชน ออก เปน 4 วรรณะ คอ พราหมณ กษตรย

แพศย คอ พอคาค หบด และ ศทรกรรมกร คน ใช แรงงาน วรรณะ พราหมณ ถอวา เปน วรรณะ

สงสด เปนพวก ทา หนา ททาง ศาสนา “พราหมณ” เปน คา ศพท ท เนอง มาจาก คา วา “ พรหม”

คน ใน วรรณะ น ถอวา ตน สบ เชอสาย มาจาก พรหม สามารถ ตดตอ เกยวของ กบ โองการ ตางๆ

พระนาราย ณ พระพรหมพระศวะ

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม28

จาก พรหม ซง เปน พระ ผ เปน เจา มา แจง แก ชาว โลกมนษย ได สามารถ ตดตอ บวงสรวง

ออนวอน เทพ เจา ให มา ประสาทพร หรอ บนดาล ความ เปน ไป ตางๆ ใน โลกมนษย ได

พวก พราหมณ จง เปน ท เคารพ ยา เกรง ของ คน ทก วรรณะ แม แต กษตรย ผ เปน ใหญ ใน

การ ปกครอง เมอ พวก พราหมณ ม อานาจ มาก ม คน ยา เกรง มาก โอกาส ท จะ แสวงหา ลาภ

สกการะ จง ม มาก พวก พราหมณ แตละ พวก จะ แขงขน ใน การ ทาพธ โดย ถอ วาการ จด ทาพธ ตางๆ

ให ถกตอง ตาม พธ ท กาหนด ไว ใน พระ เวท เปน สง สาคญ ชน วรรณะ พราหมณ ได รวบรวม สรรพ วชา

ทง หลาย ท ตน คนพบ หรอ เขา ใจ เรอง ประมวล ความร เรยกวา “ ไสยศาสตร” ซง ขนตน ดวย วชา

ท สาคญ ทสด คอ “ พระ เวท” อน หมาย ถง วชาการ ท เกยวกบ พรหม เทวดา และ สง ศกดสทธ

ทงหลาย ท มนษย ตอง เคารพบชา สมย นน ยง ไมม หนงสอ จง ตอง ใช วธ ทองจา และ สอน ตอๆ

กน มา พระ เวท ประกอบดวย “ มนตร” คอ คาถา สาหรบ ทองจา กบ “ พรา หม ณะ” ซง เปน คมภร

คมอ ท พวก พราหมณ แตละ กลม ได เพม เตม ใน พธกรรม ของ ตน ให ละ เอยด พศดาร ขน จน

พราหมณ เอง ไม สาม ารถ ทองจา ได จง ตอง ม คมอ “ พรา หม ณะ” คอ คา อธบาย ลทธ พธกรรม

ตางๆ ของ พระ เวท แต เดมม 3 อยาง เรยกวา “ ไตร เพท” ได แก

1 . ฤค เวท เปน คมภร เกา แก ทสด ถอ กน วา ออก จาก โอษฐ ของ พระพรหม ซง พวก ษ

ได สดบ แลว นามา อนศาสน นรชน อก ตอ หนง กลาว ดวย เทวดา ตางๆ และ การ บนบาน ให ชวย

ขจด ภย ทง มวล

2 . ยชร เวท กลาว ดวย พธกรรม ตางๆ เปน ตารา การ ทา พธกรรม ของ พราหมณ โดย ตรง

3 . สาม เวท กลาว ดวย บท คาถาสง เวย สาหรบ แหกลอม เทวดา บชา นา โสม แก เทวะ

ทงหลาย ( “ สาม” แปล วา สวด” ) ดง ม บท แห กลอม พระน เรศร- พระนารายณ หลง พธ ตรยยมป

วาย เสรจสน แลวตอมา เพม “ อา ถรรพ เวท” ซง เปน พระ เวท ท เกยวกบ อาถรรพ ตางๆ ม มนตร

สาหรบ ใชใน กจการ ทงปวง รกษา โรคภย ไข เจบ หรอ กาจด ผล ราย อน จะ ม มา แต พยาธ และ มรณภย และ รวม ทง สาหรบ ใช ทารายแก หม อมตร โดย เสก สง หนง สง ใด เขาตว หรอ ฝงรป ฝงรอย

หรอ ทา เสนห ยา แฝด

นอกจาก พระ เวท ทง 4 น แลว ยงม “ พระ เวท รอง” อก 4 อยาง เรยก “ อป เวท” เปน

วชา ท กลาว ดวย วทยาศาสตร ตางๆ อน เปน วทยา การ โดย เฉพาะ คอ

1 . อยร เวท ได แก ตารา แพทยศาสตร กลาว ดวย การ ใช สมน ไพร และ มนตตางๆ ใน การ รกษา โรค ม เทวดา ประจา เปน เจาของ คอ ษ ทง แปด ซง ไมปรากฏ นาม แนนอน

2 . คาน ธรรม เวท ได แก ตา รา ขบรอง และ ดนตร กบ นาฏ ศาสตร หรอ การ ฟอนรา ม

เทวดา ประจา คอพระ นารท ฤๅษ หรอ ท เรยกวา พระ นา รอท หรอ พระปร คนธร รพ 3 . ธนร เวท ได แก วชายงธน และ การ ใช อาวธ สงคราม ซง บดน เรยก “ ยทธศาสตร”

ม เทวดา ประจา คอ พระ ขนท ก มาร 4 . สถาปตย เวท ได แก วชา กอสราง ซง เรยกวา “ สถาปตยกรรม” เทวดา ประจา คอ

พระ วษณกรรม

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 29

วรรณะ พราหมณ ใน ศาสนาฮนด ใน ประ เทศอน เดย ได แบงออก เปน 4 วรรณะ คอ พราหมณ กษตรย แพศย ศทร ใน

ทน จะ กลาว ถง วรรณะ พราหมณ หรอ ตระกล นกบวช เทา นน น ไม จา เปน ตอง บวช ทกคน

แบงออก เปน 4 ชน คอ

1 . พรหมจาร คอ พวก นก เรยน มหนา ท เปน ผปฏบต และ ศกษา พระ เวท ใน สานก

คณาจารย คน ใด คน หนง ( เทยบกบ ศาสนาพทธ คอ สาม เณร และ นวกะ)

2 . คฤหบด คอ ผครอง เรอน ม ภรรยา ม ครอบครว เปน หวหนา ใน บาน อาน และ สอน

พระ เวท ทาการ บชา เอง หรอ ชวย ผอน กระทา ยญกรรม ใหทาน และ รบ ทกษณา

3 . วาน ปรสถ คอ ผ อยปา ละ เคหสถาน และ ครอบครว เขา ปา เพอ ทรมาน ตน มกนอย

ใน อาหาร และ เครอง นงหม กระทา ทกรกรยา สมาธ มง คง ใน กจวตร ได แก

ฤๅษ แปล วา ผ แสวง หมาย ถง แสวงหา โมกษะ คอ การ หลดพน จาก การ เวยน วาย

ตาย เกด

โยค แปล วา ผบา เพญ โยคะ คอ ทรมาน กาย โดย วธ แหง อรยาบถ ตางๆ เพ อ หวง

ผลสา เรจ เปน ผว เศษ เชน ยน ขา เดยว เหนยว กนลม นาน นบ สบ ป นง สมาธ โดย ไม ลกขน เลย เปน เวลา สบ ป ดาบส แปล วา ผบา เพญ ตน คอ ความ เพง เลง ใน ดวงจต เพอประ โยชน ให อาตมน เขารวม อย ใน ปรมตถ ( หรอปร พรหม) ให เกด ความ บรสทธ ใสสะอาด แม กระทบ อารมณ ใดๆ ก ไม แปรปรวน มน แปล วา ผ สงบ ได แก ผสา เรจ ฌาน สมบต คอ ผกระทา ตบะ และ โยคะ จน ถง ทสด แลว สทธา แปล วา ผสา เรจ ฌาน สมบต คอ ผกระทา ตบะ และ โยคะ จน ถง ทสด แลว นกพรต แปล วา ผ บวช และ ถอพรต ตาม ลทธ พราหมณ ชฎล แปล วา ฤๅษ ผ มน มวยผม สง เปน ชฎา

นกาย และ ลทธ ม ส นกาย ดวย กน คอ นกาย ไศวะ ถอ พระอศวร เปน ใหญ และ นบถอ พระนารายณ พระพรหม กบ เทพ อนๆ ดวย นกาย ไวษณพ ถอ พระนารายณ เปน ใหญ และ นบถอ พระศวะ พระพรหม กบ เทพ อนๆ ด วย นกาย ศากต ถอวา พระ แม อาทศก ต ห รอ พระ แม ปราศก ต เปน ใหญ และ นบถอ พระพรหม พระนารายณ กบ เทพ อนๆ ดวย นกายส มารต ถอ เทพ หา องค ดวย กน ค อ พระพฆ เณศ วร พระ แม ภวาน คอพระศก ต พระพรหม พระนารายณ พระศวะ ไมม องค ใด ใหญ กวา โดย เฉพาะ

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม30

ลทธ ปรมาตมน คอ พร หมน แบงออก เปน 2 ระดบ อปร หมน ความ เจรญ สงสด ( U l t i m a t e R e a l i t y ) และปร พร หมน คอ ความ จรง ขน เทพ เจา สงสด ( S u p r e m e B e i n g ) คา สอน ใน คมภร อปนษท ทา ให ศาสนา พราหมณ เปน เอก นยม ( M o n o i s m ) เชอ วา สรรพสง มาจาก หนง และ กลบ ไป ส ความ เปนหนง หลงจาก คมภร อปนษท ได พฒนา จน ถง ขดสด ทา ให เกด ลทธ ปรชญา อก 6 สานก ดง ตอ ไป น 1 . น ยายะ เจา ลทธ คอ โคตมะ 2 . ไว เศษ กะ เจา ลทธ คอ ก นาทะ 3 . สาง ขยะ เจา ลทธ คอ กป ละ 4 . โยคะ เจา ลทธ คอ ปตญช ล 5 . ม มางสา หรอ ปรว ม มางสา เจา ลทธ คอ ไช มน 6 . เ วทานตะ หรอ อตตร ม มางสา เจา ลทธ คอ พา ทราย ณะ หรอว ยาส ลทธน ยายะ น ยายะ แปล วา การนา ไป คอ นา ไป ส การ พจารณา สอบสวน อยาง ละ เอยด ถถวน หรอ วธการ หาความ จรง ซง อาศย หลก ตรรกวทยา เพราะ เหตน ชอ เรยก สาหรบ ลทธน ยายะ จง ม หลายอยาง เชน ตรรกวทยา บาง ว ชา วาดวย วาทะ บาง โคตมะ ผ เปน เจาของ ลทธ น เกด ประมาณ 5 5 0 ป กอน ค. ศ. หรอ กอน พระพทธ เจา ปรนพพาน ประมาณ 7 ป วธ ท จะ ได ความร ความ เขา ใจ ท ถกตอง ตามหลก ของ ลทธน ยายะ นน ม อย 1 6 ประการ เชน 1 . ประมาณ หรอ วธ ให เกด ความร ชอบ นน ม 4 อยาง คอ 1 . การ ร ประจกษ2 . การ อนมาน หรอ คาดคะ เน 3 . การ เปรยบ เทยบ 4 . บรรยาย ถอยคา 2 . ประ เมยะ เรอง ทพง ร ชอบ ม 1 2 อยาง คอ 1 . อาด มน 2 . สรระ 3 . อนนทรย4 . อรรถ 5 . พทธ 6 . ม นะ 7 . พฤตกรรม 8 . โทษ 9 . การ เกด อก( หลง ตาย ไป แลว) 1 0 . ผล แหง ความ ด ความ ชว 1 1 . ความ ทกข 1 2 . ความ หลด พน 3 . สงสะยะ ความ สงสย เปนตน

ลทธ ไว เศษ กะ คา วา ไว เศษ กะ คอ ว เศษ หมาย ถง ลกษณะ ท ทา ให สง หนง ตาง ไป จาก อก หนง ทาน ก ณาทะ ผตง ลทธ น เกด ใน ศตวรรษ ท 3 กอน ครสต ศกราช ลทธ น สอน เพอ ความ หลดพน ไป

การ หลดพน นน การ ร อาตมน ได อยาง แจม แจง เปน วธการ สาคญยง ลทธ น ใช วธ ตรรกวทยา คอ สง ท ม อยจรง ชวนรนดร ม อย 9 อยาง คอ 1 . ดน 2 . นา

3 . ไฟ 4 . ลม 5 . อากาศ 6 . กาละ 7 . ทศ 8 . อาตมน 9 . ใจ ดวย การ รวมตว ของ สง เหลาน

สง อนๆ ยอม เกดขน มากมาย

ลทธสาง ขยะ ลทธสาง ขยะ น ถอวา เปน ปรชญา ฮนด ท เกา แก ทสด เพราะ นบ เปน ครง แรก ท ได ม การ

พยายาม ทา ให ปรชญา ของ พระ เวท กลมกลน ก บ เหตผล ษกป ละ เปน ผ แตงคมภยแหง ลทธ

น ทาน เกด ใน สมย ศตวรรษ ท 6 กอน ค. ศ. รวมสมย กบ พระพทธ เจา

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 31

คา วา สาง ขยะ แปล วา การ นบ หรอ จานวน กลาว ถง ความ จรง แท 2 5 ประการ ยอม

ลง เปน 2 คอ บรษ ได แก อาตมน หรอ วญญาณ สากล และ ประกฤต( ปกต) คอ สง ท เปน

เนอหา หรอ ตน กา เนด ของ สง ทงหลาย

ความ มงหมาย ของ ลทธ น เพอ สราง ปญญา ให เกด เพอ ทาลาย เหต แหง ความ ทกข ทง

ปวง และ ปลด เปลอง อาตมน ออกจาก สง ผกพน ความ ทกข ใน ความ หมาย ของ ลทธ น แบงออก

เปน 3 ประการ ดงน

1 . ความ ทกข ท เกดขน จาก เหตภาย ใน เชน ความ ผด ปกต ของ รางกาย และ จต ใจ

2 . ความ ทกข ท เกดขน จาก เหต ภายนอก เชน มนษย สตว หรอ สง ไมม ชวต อนๆ

3 . ความ ทกข ท เกดขน จาก เหต นอก อานาจ หรอ เหนอ ธรรมชาต เชน บรรยากาศ

ดาว พระ เคราะห การ แก ทกข เหลาน ตอง ใช ปญญา ท สามารถ ปลด เปลอง อาตมน ออกจาก สง

ผกพน โดย หลกการ แลว ลทธ น เปนอ เทวนยม ไม เชอ เรอง พระ เจา สราง โลก เปน ทว นยม คอ

เชอ วา ของจรง ม อย 2 อยาง คอ 1 . อาตมน 2 . เนอหา ของ สง ท เขามา ผสม กบ อาตมน

ลทธ โยคะ ลทธ โยคะ คา วา โยคะ เปน ศาสตร เดม ท ม มา นาน แลว ปตญช ล เปน ผ รวบรวม เรยบ

เรยง ขน ทาน จง ไดรบ เกยรต วา เปน ผตง ลทธ โยคะ ประมาณ 3 หรอ 4 ศตวรรษ ก อน ค. ศ.

โยคตะ แปล วา การ ประกอบ หรอ การ ลงมอทา ให เกดผล ลทธ น อาศย ปรชญา ของสาง ขยะ เปน

ฐาน จดหมาย คอ จะ ชวย มนษย ให หลดพน ออกจาก ความ ทกข 3 ประการ ดงกลาว ใน ลทธสาง

ขยะ คอ

ใน การ ทา ให หลดพน จาก ความ ทกข ซง เกด จาก เหตภาย ใน เชน โรคภย ไข เจบ หรอ

ความ ประพฤต ผด ตอง พยายาม ให บรรล ความ ไม ยดถอ โลก โดย ไม จา เปน ตอง แยกตว ออก

จาก โลก

ใน การ ทา ให หลดพน จาก ความ ทกข ซง เกด จาก เหต ภายนอก เชน สตวราย หรอ โจร

ผราย เปนตนพง สารวม จต ใจ ให บรสทธ สะอาด

ใน การ ทา ให หลดพน จาก เหต นอก อานาจ หรอ เหน ธรรมชาต เชน ธาต หรอ อานาจ

อน เรนลบ ละ เอยด ออน พงบา เพญ สมาธ ซง เปน จดประสงค อน แทจรง ของ ลทธ น

โยค หรอ ผบา เพญ โยคะ ยอม พยายาม ท จะ เปน ผ หลดพน จาก วงกลม แหง ชวต และ

ความ ตาย อยาง เดดขาด โดย พจารณา เหน ธรรมชาต วา เปน พลง อน เดยว แต ทางาน สอง แง คอ

จาก ภายนอก พลงงาน น พยายาม ท จะ แยก สง ทงหลาย ออกจาก กน ท เรยก วา ความ ตาย จาก

ภาย ใน พลงงาน น พยายาม ท จะ รวม สง ทงหลาย เขา ดวย กน ท เรยกวา ชวต การบา เพญ โยคะ ก

เพอ รวม พลงงาน 2 อยาง น เขา ดวย กน โยคะ วางกฎ สาหรบ ปฏบต และ วาง พธ เพอ ควบคม

หรอ สารวม ระวง จต ของ แตละบคคล ท เรยกวา ชวะ จน เปนอน หนง อน เดยว กน จต ใจ สากล ท เรยกวา ปรษะ เมอ ชวะ บรรล ถง สภาพ ดง เดม ข อง ตน คอ ปรษะ ก ชอวา เปนอสระ หรอ หลด

พน จาก สถานการณ ทงปวง แหง พาย และ ความ สงบ ความ สข ความ ทกข และ ชอวา พน จาก

ความ ทกข ทงปวง

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม32

คา วา “ โอม” เปน คา ศกดสทธ ใน ลทธ โยคะ ใช สาหรบ รวมความ หมาย ท เนองดวย

พระ เปน เจา แลว กลาว ซาๆ กน เพอ ให เกด ความร ถง สงสง สด และ เพอ ปอง กน อปสรรค ใน

การบา เพญ โยคะ

อบาย วธ ใน การบา เพญ โยคะ ม 8 ประการ ดงน

ยมะ สารวจ ความ ประพฤต

นยมะ การบา เพญ ขอ วตร ทาง ศาสนา

อาสนะ ทา นง ท ถกตอง

ปราณา ยามะ การ บงคบ ลม หาย ใจ ไป ในทาง ท ตองการ

ปรต ยา หาระ การ สารวม ตา ห จมก ลน กาย

ธารณา การ ทา ใจ ให มนคง

ธ ยา นะ การ เพง

สมาธ การ ทา ใจ แนว แน ตงมน อยาง ลกซง

ลทธ ม มางสา คา วา ม มางสา แปล วา พจารณา สอบสวน หมาย ถง พจารณา สอบสวน พระ เวท ได

แก สอบสวน มนตระ กบ พรา ห ณะ ไช มน ผ แตง คมภร ม มาง สตร เกดขน สมย ระหวาง

6 0 0 - 20 0 0 ป กอน ครสตศกราช

ความ มงหมาย ของ ลทธ ม มางสา คอ สอบสวน ถง ธรรมชาต แหง การ กระทา ท ถก

ตอง ซง เรยก สนๆ วา “ ธรรม” ขอ เสนอ อน เปน ฐาน ของ ลทธ ม อย วา หนา ท หรอ การ กระทา

เปน สาระ อน สาคญยง ของ ความ เปน มนษย ถา ไมม การ ทา ปญญา ก ไมมผล ถา ไมม การ กระทา

ความ สข ก เปน สง ท เปน ไป ไมได ถา ไมม การ กระทา จดหมาย ปลายทาง ของ มนษย ก ไมมทาง

จะ ทา ให สมบรณ ได เพราะ ฉะ นน การ กระทา ท ถกตอง ซง เรยกวา สนๆ วา “ ธรรม” จง เปน สง จา เปน ใน เบองตน ของ ชวต

การ กระทา ทกอยาง ม ผล 2 ทาง คอ ผล ภายนอก กบ ผลภาย ใน ผล ภายนอก เปนผล หยาบ เปน สง ท แสดงตว ออกมา ผลภาย ใน เปนผล ละ เอยด เปน สง ท เรยกวา “ ศกยะ” คอ ยง

ไม แสดงตว แต อาจ ใหผล ได เหมอน นากา ท ไขลาน ไว ยอม ม กาลง งาน สะสม พรอม ท จะ แสดง

ผล ออกมา ผล ภายนอก เปนของ ชวคราว ผลภาย ใน เปนของ ชวนรนดร เพราะ ฉะ นน การ กระทา

ทงหลาย จง เทากบ เปนการ ปลกพช ใน อนาคต

ใน ขอ เสนอ ขน มลฐาน น ลทธ มางสา สอบสวน ถง การ กระทา หรอ กรรม ทงปวง อน ปรากฏ พระ เวท แลว แบง ออก เปน 2 ส วน คอ มนตระ กบ พรา หม ณะ ม 5 หวขอ ดงน

วธ ระ เบยบ วธ มนตระ หรอ บ ทสวด

นาม เธยะ ชอ

น เสธะ ขอ หาม

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 33

อรรถ วาทะ คา อธบายความ หมาย หรอ เนอความ

ลทธ เวทานตะ ลทธ เว ทา ตะ สอบสวน ถง สวนสดทาย ของ พระ เวท จง ม รากฐาน ตง อย บน ปรชญา ของ

อปนษท ซง เปน ทสด แหง พระ เวท และ ม หลกการ สวน ใหญ วาดวย เรอง ญาณ หรอ ปญญา อน

สอบสวน ถง ความ จรง ขน สดทา ย เกยวกบ ปรษะ หรอ พระพรหม

ผ เรยบ เรยง คมภร เว ทา นะ คอ พา ทราย ณะ กลาว กน วา ทาน เปน อาจารย ของ ทาน ไช

มน ผตง ลทธ ม มางสา พา ทราย ณะ อย ใน สมย ระหวาง 6 0 0 - 2 0 0 ป กอน ครสตศกราช

ใน การ ปฏบต เพอ ให บรรล จดหมาย ปลายทาง ของ ลทธ น ม หลกการ อย 4 ขอ ดงน

ว เว กะ ความ สงด หรอ ความ ไม เกยว ใน ฝาย หนง ระหวาง สง อน เปน นรนดร กบ ม ใช

นรนดร ระหวาง สง แท กบ สง ไม แท

ปราศจาก ราคะ คอ ไมม ความ กาหนด ยนด หรอ ความ ตด ใจ ความ ตองการ เชน

ความ ปรารถนา ท จะ อภรมย ใน ผล แหง การ กระทา ทง ใน ปจจบน และ อนาคต

สลมปต ความ ประพฤต ชอบ ซง แจก ออก อก หลายอยาง เชน สมะ ความ สงบ ทมะ

ก าร ฝก ตน อปร ต ม ใจกวางขวาง ไมตด ลทธ นกาย ต ตกษา ความ อดทน ศรทธา ความ เชอ

ส มาธา นะ ความ ตงมน สมดล แหง จต ใจ

มมกษต วะ ความ ปรารถนา ท ชอบ เพอ จะ รความจรง ขน สดทาย และ เพอ ความ

หลดพน

คา สอน ท สาคญ ของ ศาสนา พราหมณ- ฮนด หลกธรรม สาคญ ของ ศาสนา พราหมณ- ฮนด หลกธรรม 1 0 ประการ 1 . ธฤ ต ได แก ความ มนคง ความ เพยร ความ พอ ใจ ใน สง ท ตน ม

2 . กษมา ได แก ความ อดทน อดกลน และ ม เมตตากรณา

3 . ทมะ ได แก การ ขมจต ม ให หวน ไหว ไป ตาม อารมณ ม สต อย เสมอ

4 . อส เตยะ ได แก การ ไม ลกข โมย ไม กระทา โจรกรรม 5 . เศา จะ ได แก การ ทาตน ใหสะอาด ทง กาย และ ใจ

6 . อนทร ยนคร หะ ได แก การ ขม การ ระงบ อนทรย 1 0 คอ ตา ห จมก ลน ผว หนง

มอ เทา ทวารหนก ทวาร เบา และ ลาคอ ให เปน ไป ในทาง ท ถกตอง อย ใน ขอบ เขต 7 . ธ ได แก การ ม สต ปญญา รจก การ ดา เนน ชวต ใน สงคม

8 . วทยา ได แก ความร ทาง ปรชญา

9 . สต ยา ได แก ความ จรง คอ ความ ซอสตย สจรต ตอ กน

1 0 . อ โกธะ ความ ไม โกรธ

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม34

หลก อาศรม 4 1 . พรหมจาร ศกษา เลา เรยน และ พฤต พรหมจรรย จน ถง อาย 2 5 ป ศกษา จบ จง

กลบ บาน

2 . คฤหสถ ครอง เรอน จบ จาก การ ศกษา กลบ บาน ชวย บดามารดา ทางาน แตงงาน

เพอ รกษา วงศตระกล ประกอบ อาชพ โดย ยด หลกธรรม เปน เครอง ดา เนน ชวต

3 . วาน ปรสถ สงคม กาล มอบ ทรพย สมบต ให บตรธดา ออก อยปา แสวง หาความ

สงบ บา เพญประ โยชน ตอ สงคม การ ออก อยปา อาจ จะ ทา เปน ครงคราว ก ได

4 . สน ยา ส ปร พา ชก เปนระยะ สดทาย แหง ชวต สละ ความ สข ทาง โลก ออกบวช เปน

ปรพาชก เพอ หลดพน จากสง สารวฎ

การ เผย แผ ของ ศาสนา พราหมณ ในประ เทศ ศาสนาฮนด ท ม อทธพล ตอ วฒนธรรม ไทยนน คอ ชวง ท เปน ศาสนา พราหมณ โดย

เขามา ทประ เทศ ไทย เมอ ใด นน ไมปรากฏ ระยะ เวลา ท แนนอน นก ประวต ศาสตร สวนมาก

สนนษฐาน วา ศาสนา พราหมณ น นา จะ เขามา ยอน สมยส โขทย โบราณสถาน และ รปสลก เทพ เจา

เปน จานวน มาก ได แสดง ให เหน ถง อทธพล ของ ศาสนา เชน รป ลกษณะ นารายณ 4 กร ถอ

สงข จกร คทา ดอกบว สวมหมวก กระบอก เขา ใจ วา นา จะ มอาย ประมาณ พทธศตวรรษ ท 9 - 1 0

หรอ เกา ไป กวา นน( ปจจบน อย พพธภณฑ สถาน แหงชาต พระนคร)

นอกจากน ได พบ รปสลก พระนารายณ ทา ดวย ศลา ท อา เภอ ไชยา จงหวดส ราษฎร ธาน

โบราณสถาน ท สาคญ ท ขด พบ เชน ปราสาท พนม รง จงหวด บรรมย ปราสาท หน พมาย จงหวด

นครราชสมา พระปรางค สาม ยอด จงหวด ลพบร เทวสถาน เมอง ศร เทพ จงหวด เพชรบรณ

ตอมา ใน สมยส โขทย ศาสนา พราหมณ ได เขามา ม บทบาท มากขน ควบค ไป กบ พทธศาสนา ใน

สมยน ม การ คนพบ เทวรป พระนารายณ พระอศวร พระพรหม พระ แมอ มา พระ ห ร หระ สวน

มาก นยม หลอ สารด

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 35

นอกจาก หลกฐาน ทาง ศลปกรรม แลว ในดาน วรรณคด ได แสดง ให เหน ถง ความ เชอ

ของ ศาสนา พราหมณ เชน ตารบ ทาว ศร จฬาลกษณ หรอ นาง นพ มาศ หรอ แม แตประ เพณ ลอย

กระทง เพอ ขอข มาลา โทษ พระ แมคงคา นา จะ ได อทธพล จาก ศาสนา พราหมณ เชน กน

ใน สมย อยธยา เปน สมย ท ศาสนา พราหมณ เขามา ม อทธพล ทาง วฒนธรรมประ เพณ

เชน เ ดยว กบส โขทย พระม หา กษตรย หลาย พระองค ทรง ยอมรบ พธกรรม ท ม ศาสนา พราหมณ

เขามา เชน พธ แชงนา พธ ทา นา อภ เษก กอน ขน ครอง ราชย สมบต พธ บรม ราชภ เษก พระ ราช

พธ จอง เปรยง พระ ราชพธ จรด พระ นงคล แรกนาขวญพระ ราชพธ ตรยมปวาย เปนตน โดย

เฉพาะ สม เดจ พระนารายณ มหาราช ทรง นบถอ ทาง ไสยศาสตร มากถงขนาด ทรง สราง เทวรป หม

ดวย ทองคา ทรง เครอง ทรง ยา ราชาวด สาหรบ ตง ใน การ พระ ราชพธ หลาย องค ใน พธ ตรยมปวาย

พระองค ได เสดจ ไป สง พระ เปน เจา นบถอ เทวสถาน ทกๆ ป ตอมา ใน สมยร ตน โกสนทร ตอน

ตน พธ ตางๆ ใน สมย อยธยา ยงคง ไดรบ การ ยอมรบ นบถอ จาก พระม หา กษตรย และ ปฏบต ตอ

กน มา คอ

1 . พระ ราชพธ บรม ราชาภ เษก พระ ราชพธ น ม ความ สาคญ เพราะ เปนการ เทด พระ เกยรต ของ องค พระ ประมข พระบาท สม เดจ พระพทธ ยอด ฟา จฬา โลก ได โปรด เกลาฯ ให ผร แบบ แผน ครง กรง เกา ทาการ คนควา เพอ จะ ได สราง แบบ แผน ท สมบรณ ตาม แนวทาง แต เดม มา ใน สมย กรง ศร อยธยา และ เพม พธ สงฆ เขา ไป ซง ม 5 ขนตอน คอ 1. ขน เตรยม พธ มการ ทาพธ เสก นา การ ทาพธ จารก พระ สพรรณบฏ ดวง พระ ราช สมภพ และ แกะ พระ ราช ลญจ กร ประจา รชกาล 2. ขน พธ เบองตน ม การ เจรญ พระพทธมนต 3. ขน พธ บรม ราชาภ เษก มกา รสรง พระ มรธาภ เษก จาก นน รบ การ ถวาย สร ราชสมบต และ เครอง สร ราช กกธภณฑ 4. ขน พธ เบองปลาย เสดจ ออกมหาสมาคม และ สถาปนา สม เดจ พระ บรมราชน แลว เสดจ พระ ราช ดา เนน ไปทาพธ ประกาศ พระองค เปน ศาสนปถมภก ใน พระพทธศาสนา พรอม ทง ถวายบงคม พระ บรม ศพ พระ บรมอฐ พระ เจา อย หว องค กอน และ เสดจ เฉลม พระรา ชม ณ เฑยร เสดจ เลยบ พระนคร

2 . การ ทา นา อภ เษก พระม หากษ ตย ท จะ เสดจ ขน เถลง ถวลย ราชสมบต บรม ราชาภ เษก จะ ตองสรง พระ มรธาภ เษก และ ทรง รบ นา อภ เษก กอน ไดรบ การ ถวาย สร ราชสมบต ตาม ตารา พราหมณนา อภ เษก น ใช นา จาก ปญจมหานท คอ คงคายมนา มห อจร วด และ สรภ ซง ทา เปนนา ท ไหล มาจาก เขา ไกรลาส อน เปน ท สถต ของ พระศวะ สมยกรงร ตน โกสนทร ตง แต รชกาล ท 1 ถง รชกาล ท 4 ใช นาจาก 4 สระ ใน เขตจงหวดส พรรรณ บร คอ สระ เกษ สระ แกว สระ คงคา และ สระยม นา และ ได เพม นา จาก แมนา สาคญ ในประ เทศอก 5 สาย คอ 1) แมนา บางปะกง ตก ท บง พระ อาจารย แขวง นครนายก

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม36

2) แมนาปาสก ตกทตาบลทาราบ เขตสระบร 3) แมนา เจาพระยา ตก ท ตาบล บาง แกว เขต อางทอง 4) แมนา ราชบร ตก ท ตาบล ดาวดงส เขต สมทรสงคราม 5) แมนา เพชรบร ตก ท ตาบล ทา ไชย เขต เมอง เพชรบร

3 . พระ ราชพธ จอง เปรยง(เทศกาลลอยกระทง) คอ การ ยก โคม ตาม ประทป บชาเทพ เจา ตรมรต กระทา ใน เดอน สบสอง หรอ เดอน อาย โดย พราหมณ เปน ผ ทาพธ ใน พระ บรมมหาราชวง พระ ราชครฯ ตอง กน ถว กนงา 1 5 วน สวน พราหมณ อน กน คนละ 3 วน ทก เชา ตอง ถวาย นา มหา สงข ทกวน จน ถง ลด โคม ลง ตอมา สมยรช การ ท 4 ได ทรง โปรด ให เพม พธ ทางพทธศาสนา เขามา ดวย โดย โปรด ให ม สวดมนต เยน แลว ฉน เชา อาลกษณ อาน ประกาศ พระ ราชพธ จาก นน แผ พระ ราช กศล ให เทพยดา พระสงฆ เจรญ พทธ มนต ตอ ไป จน ไดฤกษ แลว ทรง หลง นาสงข และ เจม เสา โคม ชย จง ยก โคม ขน เสา โคม ชย น ท ยอด ม ฉตร ผา ขาว 9 ชน โคมประ เทยบ 7 ชน ตลอด เสา ทา นา ปนขาว ม หงส ตด ลกกระพรวน นอกจากน ม เสา โคม บรวาร ประมาณ 1 0 0 ตน ยอด ฉตร ม ผา ขาว 3 ชน

4 . พระ ราชพธ ตรยมป วาย เปน พธ สง ทายป เกา ตอนรบ ป ใหม ของ พราหมณ เชอ กน วา เทพ เจา เสดจ มา เยยม โลก ทกป จง ตด พธ ตอนรบ ให ใหญ โต เปน พธ หลวง ท ม มา นาน แลว ใน สมยร ตน โกสนทร ได จด กน อยาง ใหญ โต มาก กระทา พระราช พธ น ท เสา ชงชา หนา วด สทศน ชาวบาน เรยก พธ น วา“ พธ โลชงชา” พธ น กระทา ใน เดอน อาย ตอมา เปลยน เปน เดอนย

5 . พระ ราชพธ พชมงคล จรด พระ นงคล แรกนาขวญ แต เดม มา เปน พราหมณ ภายหลง ได เพม พธ สงฆ จง ทา ให เกด เปน 2 ตอน คอ

พธพ ชมง คง เปน พธ สงฆ เรม ตง แต การนา พนธ พช มา รวม พธ พระสงฆ สวดมนต เยน ท ทอง

ส นาม หลวง จน กระทง รง เชา ม การ เลยงพระ ตอ สวน พธ จรด พระ นงคล แรกนาขวญ เปน พธ ของ

พราหมณ กระทา ใน ตอนบาย ปจจบน น พธกรรม ของ พราหมณ ท เขามา ม อทธพล ตอ สงคม ไทย

เรม ลด บทบาท ลง ไป มาก เพราะ พทธ ศาสนา ได เขามา ม อทธพล แทน ทง ใน พระ ราชพธ และ

พธกรรม ทวๆ ไป ใน สงคม อยาง ไร กตาม พธ พราหมณ เทา ท เหลอ อย แล ะ ยงม ผ ปฎบ ต สบ กน

มา ได แก พธ โก นผม ไฟ พธ โกน ผมจก พธ

ตง เสา เอก พธ ตงศาล พระภม พธ เห ลาน ยง

คงม ผ นยม กระทา กน ทว ไป ใน สงคม สวน พระ ราชพธ ท ปรากฏ อย ได แก พระ ราชพธ

พชมงคล จรด พระ นงคล แรกนาขวญ พระ

ราชพธ บรม ราชภ เษก และ พธ ทา นา อภ เษก เปนตน

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 37

สาหรบ พธกรรม ใน ศาสนาฮนด ซง เปน พราหมณ ใหม ไม ใคร ม อทธพล มาก นก แต ก

ม ผ นบถอ และ สน ใจ รวม ใน พธกรรม เปน ครงคราว ทงน อาจ เปน เพราะ ความ เชอ ใน พระ เปน

เจา ตรมรต ทง 3 องค ยงคงม อทธพล ควบค ไป กบ การ นบถอ พทธศาสนา ประกอบ กบ ใน โบสถ

ของ พวก ฮนด มก จะ ตง พระพทธรป รวมๆ ไป กบ รปปน ของ พระ ผ เปน เจา ทงน สบ เนอง มาจาก

ความ เชอ ใน เรอง อวตาร ของ พระวษณ ทา ให คน ไทย ท นบถอ พทธศาสนา บาง กลม นยม มา สวด

ออนวอน ขอ พร และ บนบาน หลาย คน ถงขนาด เขารวม พธ ของ ฮนด จง เขา ลกษณะ ทวา นบถอ

ทง พทธ ทง ฮนด ปน กน ไป

ศาสนา พราหมณ- ฮนด ใน โลก ปจจบน ศาสนา พราหมณ- ฮนด นบถอ กน มาก ใน ประ เทศอน เดย และ ม อย เปน

สวนนอย ในประ เทศ ตางๆ เชน ลงกา บาหล อน โดน เซย ไทย และ แอฟรกา ใต

เรอง ท 6 ประวต ศาสดาและ คา สอน ของ ศาสนา ซกข

1 . ประวต ศาสดา ศาสนา ซกข เปน ศาสนาประ เภท เอก เทวนยม ม ทาน คร นา นก เทพ เปน ศาสดา องค ท 1 สบ ตอมาถง ท าน คร โค วนท สงห เปน ศาสดา องค ท 1 0 ม สวรรณ วหาร ตง อย ท เมองอมร สสา แควน ปญจาป ประ เทศอน เดย เปน ศนย ชาว ซกข ทว โลก ตาม ท ปรากฏ ใน ประวต ศาสตร ม ประมข แหง ศาสนา ซกข อย 10 ทาน ดวย กน คอ 1 . คร นา นก กอน สนชพ ไม สามารถ พง ลกชาย สอง คน เปน ผสบตอ ทาง ลทธ ได ทาน จง ได ประกาศ แตง ตง ศษย ทรก ของ ทาน คน หนง ซง เปน คน ขวน เชอก ขายชอ ลาห นา ( L a h i n a ) เปน ผสบตอ แต เนองจาก ศษย ผ น ม การ เสยสละ ตอ ทา นคร นา นก ตลอดมา ทาน จง เปลยน นาม ให ใหม วา อง คต ( A n g a l ) แปล วา ผ เสยสละ รางกาย 2 . คร อง คต ( พ. ศ. 2 0 8 1 - 2 0 9 5 ) ทาน ผ น เปน นก ภาษาศาสตร สามารถ เผย แพร คา สอน ของ อาจารย ไป ได ยงกวา คร คน ใด ทาน เปน คน แรก ท แนะนา สาวก ให นบถอ คร นา นก วา เปน พระ เจา องค หนง 3 . ครอ มาร ทาส ( A m a r d a s พ. ศ. 2 0 9 5 - 2 1 1 7 ) ทาน เปน ผ ท ได ชอวา เปน คน สภาพ ได ตง องคการ ลทธ ซกข ขน มา เปนอนมาก ได ชอวา เปน ผสง เสรม ลทธ ซกข ไว ได อยาง มนคง 4 . คร ราม ทาส ( R a m s a s พ. ศ. 1 1 1 7 - 2 1 2 4 ) ทาน เปน ผสราง ศนยกลาง ของ ลทธ ซกข ไว แหง หนง ให ชอวา “ ห รม ณ เฑยร” คอ วหาร ซกข ไว ในทะ เลสาบ เลกๆ แหง หนง อย ทาง ทศตะวนออก เฉยง ใต ข อง แควน ลา ฮอร สถาน ท ดงกลาว เรยกวา อมฤต สระ กลาย เปน ทบา เพญ บญ ศนยกลาง ลทธ ซกข เชน เดยว กบ เมอง เมก กะ ศนยกลาง ของ ลทธ อสลาม ทาน ได ตง แบบ แผน ไว วา ผ สบ ตอ ตา แหนง คร จา เปน ตอง เปน เชอสาย ของ ตน เอง ดง นน ทาน ได แต งตง บตรชาย ของ ทาน เปน คร ตอ ไป

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม38

5 . คร อรชน ( A r j a n พ. ศ. 2 1 2 4 - 2 1 4 9 ) เปน ผ รวบรวม คมภร ใน ลทธ ซก ข ได มากกวา ผ ใด คมภร ท รวบรวม เกบ จาก โอวาท ของ คร ทง ส ทาน ทผานมา และ ได เพม โอวาท ของ ทาน เอง ไว ใน คมภร ดวย เปน ผ ออก บญญต วา ชนชาต ซกข ตอง แต งตว ดวย เครอง แต งกาย ของ ศาสนา นยม ไม นยม แตงตว ดวย วตถ ม ราคา แพงต งกฏ เกณฑ เกบ ภาษ เพอ บารง ศาสนา ได ชอวา เปน ผ เผย แพร ลทธ ได อยาง กวางขวาง เสรมสราง ห รม ณ เฑยร ขน เปน สวรรณ วหาร สนชพ ใน การ ตอ ส กบ กษตรย กรง เดล 6 . คร หร โค วนทะ ( H a r i C o v i n d พ. ศ. 2 1 4 9 - 2 1 8 1 ) เปน คร คน แรก ท สอน ให ชาว ซกข นยม ดาบ ให ถอดาบ เปน เครองหมาย ของ ชาว ซกข ผ เครงครด ใน ศาสนา เปน ผสง เสรมกาลง ทหาร สงสอน ให ชาว ซกข เปน ผกลาหาญ ตานทาน ศตร ( ซง เขามา ครอง ดน แด นอน เดย อย ในขณะ นน) เปน ท นาสง เกต วา นบ ตง แต สมยน เปนตน ไป เรอง ของ ศาสนา ซกข เปน เรอง ของ อาวธ เรอง ความ กลาหาญ เพอ ตอ ส ศตร ผ มา รกราน แผนดน

7 . คร หร ไร ( H a r i R a i พ. ศ. 2 1 8 1 - 2 2 0 7 ) ทาน ผ น ได ทาการรบ ตานทาน โอ รง เซฟ

กษตรย ม สลม ในอน เดย

8 . คร ห รกษน ( H a r i R a i พ. ศ. 2 2 0 7 - 2 1 8 1 ) ได ดา เนน การ เผย แพร ลทธ ดวย การ

ตอตาน กษตรยโอ รง เซฟ เชน เดยว กบ คร หร ไร

9 . ค ร เทค พาหา ทร ( T e g h B a h a d u r พ. ศ. 2 2 1 8 - 2 2 2 9 ) เปน นกรบ ท แกลวกลา

สามารถ ดาน ทาน การ รกราน ของ กษตรย อสลาม ท เขามา ค รอบ ครองอน เดย และ ขมข ศาสนา

อน ทาน ได เผย แพร ศาสนา ซกข ออก ไป ได กวาง ขวาง สด เขต ตะวนตก เฉยง เหนอ ของ ประ เทศ

อน เดย และ แผ มา ทาง ใต จน ถง เกาะ ลงกา ทาน ได ตานทาน อสลาม ทกทาง พวก มสลม ใน สมย

นน ไมกลา สรบ กบคร ทาน น ได

1 0 . คร โค วนท สงห ( C o v i n d S i n g h พ. ศ. 2 2 2 9 - 2 2 5 1 ) เปน บตร ของ ค ร เทค พาหา

ทร เปน ผร เรม ตง บทบญญต ใหม ใน ศาสนา ซกข ดวย วธ ปลก ใจ สานศษย ให เปน นกรบ ตอตาน

กษตรยมส สม ผ เขามา ขมข ศาสนา อน เพอจรร โลง ชาต ทาน ได ตง ศนยกลาง การ เผย แพร ลทธ

ซกข อย ท เมอง ดคคา ( D a c c a ) และ แควน อสสม ใน เบงกอล ตะวนออก ทาน ไดป ระกาศ แก สานศษย ทงหลาย วา ทกคน ควร เปน นกรบ ตอ สกบ ศตร เพอจรร โลง ชาต ศาสนา ของ ตน ซกข

ทกคน ตอง เปน คน กลาหาญ คา วา “ สงห” อน เปนความ หมาย ของ ความ กลาหาญ เปน ชอ ของ บรรดา สานศษย แหง ศาสนา ซกข มา ตง แต ครง นน และ “ สงห” ทกคน ตอง รวม เปน

ครอบครว บรสทธ

2 . พระคมภร เปน สง สาคญ ท ตอง เคารพ สงสด จด วาง ใน ทสง บน แทนบชา จะ ตอง ม ผ ปรนนบต

พระคมภร อย เสมอ คอ การ ศกษา และ ปฏบต ตามอยาง เครงครด ชาว ซกข ทกคน จะ ตอง ถอด

รอง เทา และ โพกศรษะ กอน เขา ไป ใน โบสถ จะ ตอง เขา ไป กราบ พระคมภร ดวย ความ เคารพ

เสย กอน

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 39

คมภร ของ ศาสนา ซกข เรยกว า ครนถ- ซาหป หรอ คนถะ ( ใน ภาษา บาล) หมายความวา คมภร หรอ หนงสอ สวน ใหญ เปน คา รอยกรอง สนๆ รวม 1 , 4 3 0 หนา ม คา ไม นอยกวา ลาน คา ม 5 , 8 9 4 โศลก โศลก เหลาน เข า กบ ทานอง สงค ต ได ถง 3 0 แขนง จด เปน เลม ได3 7 เลม ภาษา ท ใช ใน คมภร ม อย 6 ภาษา ห ลก คอ ปญจา บ ( ภาษา ประจา แควนปญจาป อน เปน ถน เกด ของ ศาสนา) มล ตาน เปอร เซยน ปราก รตฮน ด และ มารถ ศาสนา ซกข โบราณ ประมาณ รอยละ 9 0 เชน เดยว กบ ศาสนกชน ใน ศาสนา อน ท ไม เคย รอบร คมภร ของ ศาสนา ของ ตน ดง นน คมภร จง กลาย เปน วตถ ศกดสทธ ผ ไม เกยวของ ไม สามารถ แตะตอง ได ท ห รม ณ เฑยร หรอ สวรรณ วหาร ใน เมอง อมฤตสรา แควนปญจาปม สถาน ท ประดษฐาน คมภร ถอ เปน ศนยกลาง ศาสนา ซกข ใน วหาร ของ ศาสนา ซกข ไม บงคบ ให รป เคารพนอกจาก คมภร ให ถอวา คมภร นน คอ ตว แทน ของ พระ เจา ทก เวลา เชา ผรกษา วหาร จะ นา ผา ปก ดน ราคา แพง มาหมหอ คมภร เปนการ เปลยน ผาคลม ทาความ สะอาด วาง คมภร ลง บน แท นภาย ใน มาน ซง ปก ดวย เก ลด เพชร กอน พธสวด ใน เวลา เชา ครง ตก เยน ก นา คมภร ไป ประดษฐาน ไว บน ตง ทอง ใน หองพ เศษ ไมยอม ให ฝนละออง จบตอง ได คมภร เดม หรอ ชวง แรก ของ ศาสนา น เรยกวา อาท คนถะ รวบรวม โดย คร ทาน ท หา คอ คร อรชน ( เทพ) ประมวล จาก นานา โอวาท ซง คร ทาน แรก คอ คร นา นก และ โอวาท ของ คร ทาน ตอๆ มา พรอม ทง วาณ( คา ภาษต) ของภ คต คอ ปราชญผท ม ความ ภกด อยางยง ตอ ลทธ น อก 1 1 ทาน และ ม วาณ ของภ คต ผ ม อาชพ ประจา สกล มา รวม ไว ใน อาท คนถะ ดวย ใน เวลา ตอมา ได ม การ รวบรวม โอวาท ของ คร อก ครงหนง โดย คร โค วนท สงห ได รวบรวม โอวาท ของ ค ร เทค พาหา ทร รวม เปน คม ภร ครนถ- ซาหป อน สมบรณ

3 . จรยธรรม ของ ซกข คา สอน ตาม คม ภร ครนถ- ซาหป ซง บรรดา ทา นคร ทงหลาย ได ประกาศ ไว เกยวกบ

จรยธรรม อน เปน เครอง ยง สงคม และประ เทศ ชาต ให มนคง อย ได และ ยง จต ใจ ของ ผ ปฎบ ต ให

บรรล ถง ความ ผาสก ขน สดทาย ได มนย โดยสง เขป คอ

เกยวกบ พระ เจา “ รป ทงหลาย ปรากฏขน ตาม คา สงของ พระ เจ า ( อ กาล ปรษ) สงม

ชวต ทงหลาย อบต มา ตาม คา สงของ พระ เจา บตรธดา จะ ได ร ถง กา เนดบดา มารดา ได อยาง ไร

โลก ทงหมด รอย ไว ดวย เสนดาย คอ คา สงของ พระ เจา”

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม40

“ มนษยทงหลาย ม พระบดา ผ เดยว เรา ทงหลาย เปน บตร ของ ทาน เรา จง เปน พนอ งกน” “ พระ เจา ผสราง โ ลก ( อ กาล ปรษ) สงสถต อย ใน สง ทงหลาย ท พระ เจา สราง และ สง ทงหลาย ก อย ใน พระ เจา” “ อ า ห ลา ( อลลอ ห) ได สราง แสงสวาง เปน ครง แรก สตว ทงหลาย อบต มา เพราะ ศกด ของ อา ห ลา สง ท อา ห ลาส ราง ขน เกด มา แต แสงสวาง นน เอง จง ไมม ใคร สง ไมม ใคร ตา ใคร จะ ไม ถาม ถง วรรณ ะ และ กา เนด ของ ทาน ทาน จง แสวง หาความ จรง ซง พระ เจา แสดง แก ทาน วรรณะ และ กา เน ดของ ทาน เปน ไป ตาม จารต ของ ทาน เอง” “ อยา ให ใคร ถอตว เพราะ วรรณะ ของ ตน ผ ซงรจก พรหม นน แหละ เปน พราหมณอยา ถอตว เพราะ วรรณะ ความ ถอตว เชนน เปน บอ เกด แหง ความ ชว ฯลฯ “ คน ทงหลาย บาง ก เปนอ ทาส สน ยา ส โยค พรหมจ าร ย ต ฮนธ ฯลฯ บางค น เปนอ มา นซาฟ จง ถอวา คน ทงหลาย เปน วรรณะ เดยว กน หมด กร ตา ( ผสราง โลก ตาม สานวน ฮนด) และก รม ( อา ห ลา ตาม สานวน มสลม) เปน ผ เดยว กน เปน ผ เผอ แผ ประทาน ภย อยา เขา ใจ ผด เพราะ ความ สงสย และ เชอ ไป วา ม พระ เจา องค ทสอง คน ทงหลาย จง ปฏบต แต พระ เจา องค เดยว คน ทงหลาย ยอม ม พระ เจา เดยว ทาน จง ร ไว ซง รป เดยว และ วญญาณ เดยว” เกยวกบ การ สราง โลก ซกข สอน วา แต เรม แรก ม แต กาล บรษ ตอมา ม หมอก และ กาซ หมน เวยน อย ได ลาน โกฎ ป จง มธรณ ดวงดาว นา อากาศ ฯลฯ อบตขน มา ม ชวต อบต มา บน สง เหลาน นบ ดวย จานวน 8 , 4 0 0 , 0 0 0 ชนด มนษย ม ฐานะ สงสด เพราะ ม โอกาสบา เพญ ธรรม เปนการฟอ กด วง วญญาณ ใหสะอาด อน เปน หนทาง ให หลดพน จาก การ เกด การ ตาย ซกข สอน วา โลก ม มาก ตอ มาก ดวง สรยะ ดวงจนทร ม มาก ตอ มาก อากาศ และ อวกาศ กวาง ใหญ ไพศาล อ น ผ มก เลสยาก ท จะ หยงร ได เกยวกบ เศรษฐกจ สงคม ซกข สอน วา 1 . ให ตน แต เชา อยาง นอย ครง ชว โมง กอน รงอรณ 2 . ตน แลว ให บรกรรม ทางธรรม เพอฟอก จต ใจ ใหสะอาด 3 . ให ประกอบ สมมาชพ 4 . ให แบงสวน ของ ราย ได 1 0 สวน มอบ ให แก กอง การ กสล 5 . ให ละ เวน การ เสพ ของ มน เมา ประพ ฤต ผดประ เวณ เกยวกบประ เทศ ชาต ศาสนา ซกข ตงขน โดย คร นา นก ผมอง เหน ภย ทประ เทศ ชาต กาลง ไดรบ อย จาก คน ตางชาต และ คน ใน ชาต เดยว กน จง ได ประกาศ ธรรม สงสอน เพอ ความ ดารง อย ของ ชาต คร วาณ ของ ทาน เปน เครอง กระตน ให ผ รบฟง ม ความ สามคค ม ความ รก ชาต โดย ไม เกลยด ชาต อน ตอมา ใน สมย คร โควน สงห ทาน ได สงสอน ให ชาว ซกข เปน ทหารหาญ เสยสละ เลอด เนอ และ ชวต เ พอ ชาต ครหลาย ทาน เชน คร อรชน เทพ และ คร เท คบา หา ทร ได สละชพ เพอ ชาต และ ศาสนา และ บางทาน สละชพ เพอ ปอง กน ศาสนาซกข กลาว คอ - คร ชน เทพ ถ กก ษตร ยอสลา มคอ ชา หน ครบงคบ ไมใหทา นประกา ศศาสนา ทาน ถก จบ ขง ท ปอม เมอง ลา ฮอร ถก ทรมาน ให นง บน แผนเหลกเผา ไฟ และ ถกโบย ดวย ทราย คว

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 41

รอน บน ราง กษตรย ชา หน ครรบงคบใหทา นเลกประกาศ ศาสนา ซก ขและหนมา ประกาศ

ศาสนา อสลาม แทน แตทาน ไม ยอม ทาตา ม จง ถกนา ตวไป ใสหมอ ตม และ ถกนา ตวไป ถวง ใน

แมนาระว จน เสยชวต พ.ศ. 2149

คร เท คบา หาทร ถก กษตรย อสลาม ประหาร เพราะ เรอง การ ประกาศ ศาสนา ซกข เชน กน

ใน การก เอกราช ของ ประ เทศอน เดย ปรากฏ วา ชาว ซกข ได สละชวต เพอ การ น เปน

จานวน มาก

เกยวกบ ฐานะ ของ สตร ศาสนา ซกข ยก สตร ให ม ฐานะ เทา บรษ สตร ม สทธ ใน

การ ศกษา รวม สวดมนต หรอ เปน ผนา ใน การ สวดมนต เทากบ บรษ ทกประการ คร นา นก ให

โอวาท แก พวก พราหมณ ผ เครง ใน วรรณะ ส ไว วา

“ พวกทาน ประณาม สตร ดวย เหต ใด สตร เหลาน เปน ผ ให กา เนด แกราชา คร ศาสดา

และ แม แต ตว ทาน เอง”

เกยวกบ เสมอภาค และ เสรภาพ คร นา นก สอน วา “ โลก ทงหมด เกด จาก แสงสวาง

อน เดยว กน คอ ( พระ เจา) จะ วา ใคร ด ใคร ชว กวา กน ไม ได”

คร โค วนท สงห ส อน วา ส เหรา ม ณ เฑยร วหาร เปน สถาน ทบา เพญ ธรรม ของ คน

ทงหลาย เหมอน กน ท เหน แตกตาง กน บาง เพราะ ความ แตกตาง แหง กาล กาละ และ เทศะ

วหาร ของ ซกข ม ประต ส ดาน หมายความวา เปดรบ คน ทง ส ทศ คอ ไมจากด ชาต

ศาสนา เพศ หรอ วรรณะ ใด ใน การ ประชม ทาง ศาสนา ทกคน ไดรบ การ ปฏบต ท เสมอภาค

ผ แจก หรอ ผรบ แจก อาหาร จาก โรงทาน ของกอง การ กศล จะ เปน คน ใน วรรณะ ใดๆ ชาต ใด ก

ได คน ทก ฐานะ ตอง นง กนอาหาร ใน ท เสมอหนา กน

เรอง ของ โรงอาหาร เปน สง สาคญมาก ของ ศาสน สถาน คร ราม ทาส ได ตง กฎ ไว วา

ใคร จะ เขาพบ ทาน ตอง รบอาหาร จาก โรงทาน เสย กอน เพอ เปนการ แสดง ให เหน ประจกษ วา

รบ หลกการ เสมอ ภาค ของ ทาน คร ครงหนงอก บาร มหาราช ไป พบ ทาน เหน ทาน นง กนอาหาร

ใน ท เดยว กบ สามญชน ทา ใหอก บาร มหาราช พอ พระทย ถวาย เงนป แด ทาน คร ผ น

อก ประการ หนง จะ เปน ผ ใด กตาม จะ ตอง ปฏบต สงคต ( พธ ชมนมศา สนก)

ดวยมอ ของ ตน เอง คอ ตอง เชด รอง เทา ตกนา ทา ทกอยาง ดวย ตน เอง ไมม ใคร ไดรบ ยก เวน

เปนพ เศษ ผ ใด ปฏบต ตาม ได มาก ยง เปน ซกข ท ดมาก

4. ศาสนา ซกข เขาส ประเทศ ไทย ชาว ซกข สวนมาก ยด อาชพ ขาย อสระ บาง ก แยกยาย ถนฐาน ทามาหากน ไป อย

ตางประเทศ บาง ก เดนทาง ไป มา ระหวาง ประเทศ ใน บรรดา ชาว ซกข ดงกลาว ม พอคา

ชาว ซกข ผ หนง ชอ นายกร ปา รามมา คาน ได เดนทาง ไป ประเทศ อฟกานสถาน เพอ หา ซอ สนคา แลว นาไป จาหนาย ยง บานเกด สนคา ท ซอค รงหนง ม มา พนธ ด รวมอย หนง ตว เมอ

ขายสนคา หมดแลว ได เดนทาง มา แวะ ท ประเทศ สยาม โดย ได นา มา ตว ดงกลาว มา ดวยเขา ได มา อาศยอย ใน พระ บรม โพธสมภาร ของ พระมหากษตรย สยาม ไดรบ ความ อบอนใจ เปน

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม42

อยางยง ดงนน เขา ม โอกาส เขาเฝา พระบาท สมเดจพระ

จลจอมเกลา เจา อย หว และได ถวาย มา ตว โปรด ของ เขา

แดพระองค ดวย ความ สานก ใน พระ มหา กรณาธคณ

พระบาท สมเดจพระ จลจอมเกลา เจา อย หว เหน ใน ความ

จงรกภกด ของ เขา ได พระราชทาน ชาง ให เขา หนง เชอก

ตลอดจน ขาวของ เครองใช ท จาเปน ใน ระหวาง เดนทาง

กลบ อนเดย

เมอ เดนทาง กลบ มาถง อนเดย แลว เหนวา ของ

ท ไดรบ พระราชทาน มา นน สงคา อยางยง ควร ทจะ เกบ

รกษา ให สม พระ เกยรตยศ แหง พระเจา กรงสยาม จง ได

นา ชาง เชอก นน ไป ถวาย พระราชา แหง แควน แคชเมยร

และ ยาม พรอมทง เลา เรอง ท ตน ได เดนทาง ไป ประเทศ สยาม ไดรบ ความ สข ความ สบาย จาก พ

นอง ประชาชน ชาว สยาม ซง ม พระเจาแผนดน ปกครอง ดวย ทศพธราชธรรม เปนท ยกยอง

สรรเสรญ ของ ประชาชน

พระราชา แหง แควน แคชเมยร ได ฟง เรองราว แลวก ม ความ พอ พระทย อยางยง ทรง รบ ชาง

เชอก ดงกลาว เอา ไว แลว ขนระวาง เปน ราชา พาหนะ ตอไป พรอมกบ มอบ แกว แหวน เงนทอง

ให นายกร ปา ราม มา คาน เปน รางวล จากนน เขา กได เดนทาง กลบ บานเกด ณ แควนปญจาป แต

ครงน เขา ได รวบรวม เงนทอง พรอมทง ชกชวน เพอนพอง ให ไป ตง ถนฐาน อาศยอย ใต รม พระ บรม

โพธสมภาร พระเจา กรงสยาม ตลอดไป

ตอมา ไมนาน ผ คน ท เขา ได

ชกชวน ไว ก ทยอย กน มา เรอยๆ ดงนน ศาสนา สถาน แหง แรก จง ได ถก กาหนด

ขน โดย ศาสนกชน ชาว ซกข ได เชา เรอน ไม หนง คหา ท บรเวณ บานหมอ หลง โรง

ภาพยนตร เฉลม กรง ปจจบน เมอ ป

2455 มา ตกแตง ให เหมาะสม เพอ ใช

ประกอบ ศาสนา กจ

ตอมา เมอ สงคม ซกข เตบ โตขน

จง ได ยาย สถานท จากท เดม มา เชาบาน หลง ใหญ กวา เดม ณ บรเวณ ยาน พาหรด ในปจจบน แลว

ได อญเชญ พระ มหา คมภร อาท ครนถ มา ประดษฐาน เปน องค ประธาน มกา รสว ดมนต ปฏบต ศาสน

กจ เปนประ จา ทกวน ไมม วนหยด นบตงแต ป พ.ศ. 2456 เปนตนไป จนถง ป พ.ศ. 2475 ศาสน

กชน ชาว ซกข จง ได รวบรวม เงน เพอ ซอ ทดน ผน หนง เปน กรรมสทธ เปน จานวน เงน 16,200

บาท และ ได กอสราง อาคาร เปน ตก สามชน ครง ดวย เงน จานวน ประมาณ 25,000 บาท เปน

ศาสนสถาน ถาวร ใช ชอวา ศาสนา สถาน สมาคม ศร คร สงห สภา สราง เสรจ เมอ ป พ.ศ. 2476

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 43

ตอมา เกด สงคราม มหา เอเชย บรพา ศาสนสถาน แหงน ถก ระเบด จาก ฝาย สมพนธมตร

ถง สอง ลก เจาะ เพดาน ดาดฟา ลง มาถง ชนลาง ถง สอง ชน แต ลก ระเบด ดงกลาว ดาน แต ทาให ตว

อาคาร ราว ไม สามารถ ใชงาน ได หลงจาก ได ทาการ ซอมแซม มา ระยะ หนง อาคาร ดงกลาว ใชงาน

ได ดงเดม และ ได ใช ประกอบ ศาสนา กจ มา จนถง ปจจบน

ตอมา เมอ ศาสนกชน ชาว ซกข ม จานวน มากขน ตามลาดบ จง ตาง ก แยกยายไป ประกอบ

กจการ คาขาย ตาม หวเมอง ตางๆ อยาง ม สทธ เสรภาพ ยง และ ทกแหง ท ศาสนกชน ชาว ซกข ไป

อาศยอย ก จะ รวมกน กอตง ศาสนสถาน เพอ ประกอบ ศาสนกจ ของ ตน ปจจบน ม ศาสนสถาน

ของ ชาว ซกข ท เปน สาขา ของ สมาคม อย 17 แหง คอ ศาสนสถาน สมาคม ศร คร สงห สภา

(ศนย รวมซกข ศาสนกชน ในประเทศ ไทย) กรงเทพฯ และ ตงอย ใน จงหวด ตางๆ อก 16 แหง

คอ จงหวด นครสวรรค ลาปาง เชยงใหม เชยงราย นครราชสมา ขอนแกน อดรธาน นครพนม

อบลราชธาน ชลบร (พท ยา) ภเกต ตรง สงขลา (อาเภอ เมองฯ ) สงขลา (อาเภอ หาดใหญ)

ยะลา และ จงหวด ปตตาน

ใน ป พ.ศ.2525 ม ศาสนกชน ชาว ซกข อย ในประเทศ ไทย ประมาณ สอง หมน คน

ทกคน ตาง มง ประกอบ สมมา อาชพ อย ภายใต พระ บรม โพธสมภาร แหง พระมหากษตรย ไทย

ดวย ความ มงคง สขสงบ ทง กาย และ ใจ โดย ทวหนา

สมาคม ศร คร สงห สภา (ศนยรวม ซกข ศาสนกชน ในประเทศ ไทย) ได อบรมสงสอน

กลบตร กลธดา ให เปน มความร ความ สามารถ เปน ผด มศ ลธรรม รจก รกษา ธรรมเนยม ประเพณ

อน ดงาม ละเวนจาก สง เสพตด ทงปวง ดาเนนการ อปการะ ชวยเหลอ เออเฟอ เผอแผ ตอ ผ ประสบ

ทกขยาก อย เสมอ มได ขาด

จด สราง โรงเรยน ซกข วทยา ท สาโรง เหนอ จงหวด สมทรปราการ ม หองเรยน 40 หอง

ม นกเรยน 300 คน ทง ชาย และ หญง สอน ตาม หลกสตร กระทรวง ศกษาธการ จด สราง สถานพยาบาล คลนก นา นก มช ชน เพอ เปด การ รกษา พยาบาล ม คนไข

ท ยากจน เขา รบ การ รกษา พยาบาล โดย ไม เสยเงน โดย ไมจากด ชน วรรณะ และ ศาสนา

แต ประการใด

เปด บรการ หองสมด นา นก บรการ หนงสอ ตางๆ ทง ใน ภาค ภาษาไทย ภาษา องกฤษ

และ ภาษา ปญจา บ เปด สถาน สงเคราะห คน ชรา เพอ สงเคราะห ชวยเหลอ ผสงอาย ท ยากจน ขดสน และ

ขาดแคลน ผอปการะ

จดตง มลนธ พระศาสดาคร นา นก เทพ เมอ ป พ.ศ. 2512 นา ดอกผล มา สงเคราะห นกเรยน ท เรยน ด แต ขดสน ทนทรพย

ให ความ รวมมอ ใน การ ชวยเหลอ สงคม ในดาน ตางๆ กบ หนวยงาน ตางๆ เชน กรมการ ศาสนา สภากาชาด ไทย มลนธ เดกพการ มลนธ ชวย คน ปญญาออน สภา สงคม สงเคราะห

แหง ประเทศ ไทย (ใน พระ บรมรา ช ถมภ) เพอให เกด ความ สมครสมาน สามคค ใน หม ศาสนกชน

ศาสนา ตางๆ เชญชวน ให ชาว ซกข ออก บาเพญตน เพอ ใหประโยชน ตอ สงคม สวนรวม

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม44

เรอง ท 7 การ เผยแผ ศาสนา ตางๆ ใน โลก

ใน จานวน ประชากร ประมาณ 4,500 ลาน คน ม ผ นบ ถอศาสนา ตาง ๆ ดง ตอไปน คอ

1) ศาสนาครสต ประมาณ 2,000 ลาน คน

2) ศาสนาอสลาม ประมาณ 1,500 ลาน คน

3) ศาสนา พราหมณ-ฮนด ประมาณ 900 ลาน คน

4) ศาสนาพทธ ประมาณ 360 ลาน คน

5) ทเหลอ เปน นบถอ ลทธ ตางๆ เทพเจา หรอไม นบ ถอศาสนา อะไร เลย

ศาสนา ท สาคญ ของโลก ทก ศาสนา ตาง เกด ใน ทวปเอเชย ซง แหลงกาเนด ดงน เอเชย

ตะวนตก เฉยง ใต เปนตน กาเนด ของ ศาสนา ยดาย ศาสนาครสต และอสลาม ศาสนา ยดาย

เปน ศาสนา ท เกา แก ทสด ใน เอเชย ตะวนตก เฉยง ใต เปนตน กาเนด ของ ศาสนาครสต ซง เปน

ศาสนา ท ม ผ นบถอ มาก ทสด ใน โลก ขณะน โดย ได เผยแผ ไป ส ยโรป ซกโลก ตะวนตก อนๆ และ

ชาวยโรป นามา เผยแผ ส ทวปเอเชย อก ครงหนง

ศาสนาอสลาม เกด กอน ศาสนาครสต ประมาณ 600 ป เปน ศาสนา ท สาคญ ของ เอเชย

ตะวนตก เฉยง ใต ปจจบน ศาสนา น ได เผยแผ ไป ทาง ภาคเหนอ ของ อนเดย ดนแดง ทาง

ตอนเหนอ ของ อาว เบงกอล คาบสมทร มลาย และ ประเทศ อนโดน เชย

เอเชย ใต เปน แหลงกาเนด ศาสนาฮนด ศาสนา ซกข ศาสนาพทธ ศาสนาฮน ด ม ความ เชอ

มาจาก ศาสนา พราหมณ ซง เปน ศาสนา เกาแก ของโลก เมอ ประมาณ 5,000 ป และ เปน แนวทาง

การ ดาเนน ชวต ของ ชา ว อนเดย จน กระทงถง ปจจบน น สวน พทธศาสนา เกด กอน ศาสนาครสต 500 ป และ ถงแม จะ เกด ใน อนเดย แต ชาว อนเดย นบถอ พระพทธศาสนา นอย แต ม ผ นบถอ

กน มาก ใน ทเบต ศรลงกา พมา ไทย ลาว และ กมพ ชา เอเชย ตะวนออก เปน แหลงกาเนด ของ ลทธขงจอ เตา และ ชนโต ตอมา เมอ พระพทธ

ศาสนา ได เผยแผ เขา สจน ท ปรากฏ วา หลกธรรม ของ ศาสนาพทธ สามารถ ผสม ผสาน กบ

คา สอน ของ ขงจอ ไดด สวนใน ญปน ผ นบถอ พทธศาสนา แบบ ชนโต

1. โลก ครสเตยน สบ เนองจาก ศาสนาครสต ม อทธพล ตอ ชาว ตะวนตก โดยเฉพาะ ใน สมยกลาง ยโรป

ศาสนา จกร เขามา ม บทบาท แทน อาณาจกร โรมน ทง ในดาน ศาสนา การเมอง การ ปกครอง ประเพณ และ วฒนธรรม พระ สนตะปาปา ไดรบ การ ยกยอง ให เปน ราชา แหง ราชา ทงหลาย

ม อานาจ เตมท ใน การ กาหนด บท บาทวถ ชวต ของ คนใน สมย นน ตอมา ใน ตอนปลาย ยคกลาง

สบตอ จนกระทง ยค แหง วทยาศาสตร สมยใหม ศาสน จกร ถก ลด บทบาท ทาง การเมอง และ การ

ปกครอง แต ศาสนาครสต ยงม อทธพล ครอบคลม ทว ทง ทวปยโรป อเมรกา และ แอฟรกา แมแต

ใน ปจจบน ศาสนาครสต เปน ทยอมรบ ของ สงคม ทวๆ ไป ใน ฐานะ ท เปน ศาสนา หนง ท

ผ นบถอ มาก ทสด เปนลาดบ หนง ของโลก

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 45

สาเหต ท ศาสนาครสต เผยแผ ได ทวโลก เพราะ ยค ลา อาณานคม พวก จกรวรรด นยม ชาวยโรป และ อเมรกา (ครสตศตวรรษ ท 15-16 ) ศาสนาครสต ได ถก นาไป เผยแผ ในประเทศ ตางๆ ท นก ลา อาณานคม เหลาน พรอมกบ มช ชน นาร คอ นก สอ น ศาสนา ไป ถง สงผลให ครสตศาสนกชน ม ปรมาณ มากขน ทง ใน ยโรป แอฟรกา อเมรกา เอเชย และ ออสเตรเลย ประเทศ ไทย ม นก สอน ศาสนา ชาว โปรตเกส และ สเปน เขามา เผยแผ โดย เดนทาง มาพรอมกบ พวก ทหาร และ พอคา ของ ประเทศ เหลานน ทาให ม คน ไทย นบถอ ศาสนาครสต กระจาย ไป ทวประเทศ

2. โลก อสลาม การ เผยแผ ศาสนาอสลาม เกด จาก พอคา อาหรบ นา สนคา คอ นา เครองเทศ มา ขาย และ เผยแผ ศาสนา ดวย ชาว มสลม เปน ผ ท ขยน ขนแขง ซอสตย สจรต และ ม ฐานะ ด เปน พอคา ประกอบ กบ หลกศาสนา ม หลกการ สาหรบ ผครอง เรอน จง เผยแผ ไป ได อยาง รวดเรว ใน โลก ศาสนาอสลาม ม จานวน ผ ท นบถอ มาก ลาดบท 2 ของโลก ชาว มสลม ม อย ประมาณ 1,500 ลาน คน หรอ 1 ใน 4 ของ ประชากร โลก และ ม กลม ชาตพนธ และ ภาษา ท แตกตางกน กระจาย ตวอยาง กวางขวาง ไป ทวโลก ทง เอเชย แอฟรกา และ ยโรป โดยเฉพาะ ใน เอเชย ใต ซง เปน ภมภาค ท ประชากร มสลม อย หนาแนน ท สด ใน โลก ม อย ราว 1 ใน 4 ของ ประชากร มสลม ทงหมดรอง ลงมา คอ ประชากร มสลม ใน เอเชย ตะวนออก เฉยง ใต ทง ใน อนโดน เชย มาเลเซย บรไนกบ พนท จงหวด ชายแดน ภาคใต ของ ไทย และ ฟลปปนส ซง ประกอบ ขน เปน โลก มลาย ย มสลม สวน ตะวนออก กลาง ซง เปน ถนกาเนด ของ ศาสนาอสลาม เอง นน ม ประชากร มสลม มาก ทสด เปนลาดบ 3 ม อย ประมาณ 200 ลาน คน ลาดบ ตอมา คอ ชาว มสลม เชอสาย เตรก ทอย ใน ตรก และ ดนแดน ตางๆ ใน ภมภาค เอเชย กลาง โดย ม จานวน ประมาณ 90 ลาน คน สวน มสลม เปอรเซย ม ประชา กร อย ประมาณ 70-80 ลาน คน และ ทเหลอ เปน มสลม ชน กลม นอย ท อาศยอย ตาม ประเทศ ตางๆ มากกวา 120 ประเทศ ทวโลก มสลม ประกอบดวย ประชากร 3 กลม ดง ตอไปน คอ 1. กลม ประเทศ มสลม อาหรบ คอ ประเทศ มสลม ซง ประชากร สวนใหญ เปน ชาว อาหรบ ใช ภาษา อาหรบ เปน ภาษากลาง กลม น คอ แอลจเรย บาหเรน อยปต อรก จอรแดน คเวต เลบานอน ลเบย โมรอกโก โอมาน กาตาร ซาอดอาระเบย โซมาเลย ซเรย ต นเซย สหรฐ อาหรบ เอ ม เรตต และ เยเมน 2. กลม ประเทศ มสลม ท ไม ใชอาหรบ คอ ประเทศ ท ประชากร สวนใหญ นบถอ ศาสนาอสลาม แต ไมใช ชาว อาหรบ และ ไมได ใช ภาษา อาหรบ เปน ภาษากลาง กลม น แบง เปน ภมภาค ตางๆ ดงน ภมภาค เอเชย กลาง ไดแก อฟกาน สถาน อา เซอร ไบจน บงคลา เทศ บรไน อนโดน เชย อหรานคาซค สถาน ครก สถาน มาเลเซย มลดฟส ปากสถาน ทาจกสถาน ตรกเตรกเมนสถาน อซเบกสถาน ภมภาค แอฟรกา ไดแก ม อร ตา เนย บรกนาฟาโซ แคเม รน แอฟรกา กลางชาด คอโมโรส โกตด ววร เอรเทรย เอธโอเปย แกมเบย กน กนบสเซา จบต มาล ไนเจอร ไนจเรย เซเนกล เซยรราลโอน แทนซาเนย โตโก และ ซาฮารา ตะวนตก ภมภาค ยโรป ไดแก อ ลบ าเนย บอส เนย -เฮอร เซโก ว นา และ ปาเลสไตน

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม46

3. กลม มสลม ชน กลม นอย ในประเทศ ท ไม ใชมสลม คอ มสลม ท กระจด กระจาย

อย ในประเทศ ท ประชากร สวนใหญ ไมใช มสลม ซง ม อย ทก มม โลก เชน ออสเตรเลย ฟลปปนส

จน อนเดย รสเซย มาซโดเนย ฝรงเศส องกฤษ สหรฐอเมรกา อารเจนตนา ไทย ฯลฯ

กลม มสลม เหลาน เปน ประชากร สวนนอย ในประ ทศ ตางๆ ไม นอยกวา 120 ประเทศ ทวโลก

3. ศาสนา พราหมณ-ฮนด เปน ศาสนาเก าแก ทสด ใน โลก นบ มา ประมาณ 5,000 ป ใน ชมพทวป แมวา ศาสนา

พทธ จะ เกด ใน อนเดย เมอ 2,500 ป ลวง มา แต ศาสนาพทธ เสอมลง และ มา รงเรอง อกครง ใน

สมย พระเจา อโศก มหาราช และ เสอมลง อก และ ศาสนา พราหมณ-ฮนด รงเรอง อก ใน อนเดย จนถง

ปจจบน และ ใน บงกลาเทศ ม ผ นบ ถอศาสนา พราหมณ-ฮนด 10.5% สวนใน อนโดนเซย

ยงม ผ นบถอ ศาสนาฮนด อย บาง ราว 3%

4. โลก พทธศาสนา ประเทศ ไทย ใน ปจจบน เปน ประเทศ ท เปน ศนยกลาง ของ ศาสนาพทธ ศาสนาพทธ

เปน ศาสนา ท เกาแก รองลงมาจาก ศาสนา พราหมณ-ฮนด เมอ ศกษา ประวตการเผ แผ พระพทธ

ศาสนา ไป ยง ประเทศ ตาง ๆ ใน โลก พบ วาท สาคญ คอ พระเจา อโศก มหาราช ซง เปน กษตรย

ท ม แสนยานภาพ ของ อนเดย ทรง นบถอ ศาสนาพทธ และ เปนกาลง ท สาคญ ใน การ เผยแผ

ศาสนาพทธ ให รงเรอง ประมาณ พทธศตวรรษ ท 3 เผยแผ พระพทธศาสนา ไป ยง ประเทศ ตางๆ

โดย สง สมณ ทต ไป เผยแผ ไดแก ประเทศ ลงกา ไทย พมา ทาให ศาสนาพทธ ประดษฐาน มนคง

จนถง ทกวนน

คณะ พระธรรม ทต ดงกลาว ม 9 คณะ ประกอบดวย รายละเอยด ดงน

สาย ท 1 ม พระ มชฌน ตก เถระ เปน หวหนา คณะ ไป เผยแผ พระพทธศาสนา ณ

แควนกษ มระ คอ รฐ แคชเมยร ประเทศ อนเดย ปจจบน และ แควน คน ธาระ ใน ปจจบน คอ

รฐ ปญจาป ทง ของ ประเทศ อนเดย และ ประเทศ ปากสถาน

สาย ท 2 พระ มหา เทว เถระ เปน หวหนา คณะ ไป เผยแผ พระพทธศาสนา ใน แควน

มหส มณฑล ปจจบน ไดแก รฐไม เซอรและ ดนแดง แถบ ลม แมนา โคธา วาร ซง อย ใน ตอนใต

ประเทศ อนเดย

สาย ท 3 พระ รกขต เถระ เปน หวหนา คณะ ไป เผยแผ พระพทธศาสนา ณ วน วาส

ประเทศ ใน ปจจบน ไดแก ดนแดน ทาง ตะวนตก เฉยง ใต ของ ประเทศ อนเดย

สาย ท 4 พระธรรม รกขต เถระ หรอ พระ โยนก ธรรม รกขต เถระ (ซง เขาใจกน วา

เปน ฝรง คน แรก ใน ชาต กรก ท ได เขา บวช ใน พระพทธศาสนา) เปน หวหนา คณะ ไปเผย แผ

พระพทธศาสนา ณ อ ปรน ตก ชนบท ปจจบน สนนษฐาน วา คอ ดนแดน แถบ ชายทะเล เหลอง

เมอ งบ อม เบย

สาย ท 5 พระ มหา ธรรม รกขต เถระ เปน หวหนา คณะ ไป เผยแผ พระพทธศาสนา

ณ แควน มหา ราษฏร ปจจบน ไดแก รฐ มหา ราษฎร ของ ประเทศ อนเดย

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 47

สาย ท 6 พระ มหา รกขต เถระ เปน หวหนา คณะ ไป เผยแผ พระพทธศาสนา ใน เอเชย

กลาง ปจจบน ไดแก ดนแดน ท เปน ประเทศ อหราน และ ตรก

สาย ท 7 พระ มชณม เถระ พรอมดวย คณะ คอ พระ กสสป โคตร เถระ พระ มลก เทว เถระ

พระ ทน ทภ สระ เถระ และ พระ เทว เถระ ไป เผยแผ พระพทธศาสนา ณ ดนแดน แถบ ภ เขาหมาลย

สนนษฐาน วา คอ ประเทศ เนปาล

สาย ท 8 พระโส ณ เถระ และพ ระอตตร เถระ เปน หวหนา คณะ ไป เผยแผ พระพทธ

ศาสนา ณ ดนแดน สวรรณภม ซง ปจจบน คอ ประเทศ ใน คาบสมทร อนโดจน เชน พมา ไทย

ลาว เขมร เปนตน

สาย ท 9 พระม หนท เถระ (โอรส พระเจา อโศก มหาราช) พรอมดวย คณะ พระ อรฏฐ เถระ

พ ระอ ทรย เถระ พระ สมพล เถระ และ พระ หทท สาร เถระ ไป เผยแผ พระพทธศาสนา ลงกา ทวป

ใน รชสมย ของ พระ เจา เทวา นมปย ตสสะ กษตรย แหง ลงกา ทวป ปจจบน คอ ประเทศ ศรลงกา

ศาสนาพทธ ม 2 นกาย คอ นกาย มหายาน และ นกาย หนยาน นกาย มหายาน ยด

คา สอน ดงเดม ของ พระพทธเจา สวน นกาย หน ยาย เกด จาก การ ปรบตว ของ ศาสนาพทธ

เนองจาก ศาสนา พราหมณ เจรญ ขน อยาง รวดเรว ดงนน นกาย หนยาน มงเนน การ บาเพญ บารม

ของ พระโพธสตว ท เปน คฤหสถ กได โดย ท พระโพธสตวปรา รถ นา พทธ ภม จง เปนการ เปดโอกาส

ให คฤหสถ เขามา ม บทบาท มากขน และ นกาย มหายาน น สามารถ ปรบตว เขากบ ทองถน ได

งาย กวา นกาย หนยาน หรอ เถรวาท ซง เปน พทธ แบบ ดงดม ศาสนาพทธ ใน อนเดย เรม เสอม ตว ลง

ชาๆ ตงแต พทธศตวรรษ ท 15 เปนตนมา โดย อนเดย ตะวนออก สงเสรม ศาสนาฮนด สวนใน

อนเดย เหนอ ชาว เตรก ท นบถอ ศาสนาอสลาม บก อนเดย เผา มหาวทยาลย นาลน ทา ซง เปน

ศนยกลาง ของ ศาสนาพทธ ตงแต พ.ศ. 1742 ศาสนาพทธ จง โยกยาย ไป ทางเหนอ เขาส เทอก เขา

หมาลย และ ศรลงกา พทธศาสนา เขาส จน ผาน เอเชย กลาง ใน พทธศตวรรษ ท 13 จน เปน

ศนยกลาง ท สาคญ ของ พทธศาส นา นกายมหายาน รงเรอง มาก ใน ยค ราชวงศ ถง และ ตอมา ศาสนา

พทธ เสอมลง เพราะ จกรพรรด หว ซง หนไป สนบสนน ลทธเตา แทน แต พทธศาสนา นกาย มหายาน ยงคง รงเรอง ตอมา กลาย เปน นกายเซน ใน ญปน และ ยงคง รงเรอง มา จนถง ปจจบน พทธ ศาสนา ใน

เกาหล นกายเซน เผยแผ มา ใน สมย พ.ศ. 915 และ ตอมา ลทธขงจอ เผยแผ เขามา ทาให ศาสนา

พทธ เสอมลง ใน พทธศตวรรษ ท 6 อารยธรรม อนเดย ม อทธพล มาก เผยแผ อารยธรรม เขาส เอเชย

ตะวนออก เฉยง ใต คอ อารยธรรม ทาง ภาษา บาล สนสกฤต และ ศาสนาพทธ นกาย มหายาน พรอม

กบ ศาสนา พราหมณ เขามา ใน ชวง พทธศตวรรษ ท 10-18 สมย อาณาจกร ศร วชย ม ศนยกลาง ทเกาะ สมาตรา และ อาณาจกร ขอม โบราณ ตอมา อาณาจกร ศร วชย เสอมลง และ รบ อารยธรรม

อสลาม ใน พทธศตวรรษ ท 18 ศาสนาพทธ ใน ปจจบน นกาย มหายาน หรอ อาจาร ยวาท หมายถง

อาจารย รน ตอๆ มา ไมใช รน ท เหน พระพทธเจา ยงม อยท อนเดย ตอนเหนอ เนปาล จน ญปน เกาหล

เวยดนาม มองโกเลย บาง สวน ของ รสเซย บางครง เรยกวา อตรนกาย หรอ นกายฝายเหนอ

สวน ทกษณนกายหรอนกายฝายใตนกาย หนยาน หรอ เถรวาท หมายถง พระ เถระ ท ทน

เหน พระพทธเจา ซง นบถอ พทธ แบบ ดงเดม เครงครด นบถอ มาก ใน ไทย พมา เขมร ลาว ศรลงกา

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม48

ศาสนาพทธ เรม เปนท สนใจ ของ ชาวยโรป อยาง กวางขวาง ใน พทธศตวรรษ ท 25

หลงจาก สงครามโลก ครง ท 2 เปนตนมา ความ เชอ ทาง ศาสนา เปลยนไป ศาสนาพทธ พสจน

ได ดวย การ ปฏบต เอง อกทง ม องคกร พทธ ศาสนา ระดบโลก โดย ม ชาวพทธ จาก เอเชย ยโรป

และ อเมรกา เหนอ รวม 27 ประเทศ ตงชอ องคการ วา “องคกร พทธศา สนก สมพนธ แหง โลก”

กอตง ท ประเทศ ศรลงกา เมอ ป พ.ศ. 2493

พทธศาสนา เขาส ประเทศ องกฤษ ครงแรก ใน ป พ.ศ. 2448 โดย J.R. Jackson

กอตง พทธสมาคม ใน องกฤษ และ ม ภกษ ชาวองกฤษ รป แรก คอ Charls Henry Allen Bernett

คณะสงฆ ไทย ได สง คณะทต ไป เผยแผ ครงแรก เมอ พ.ศ. 2507 และ สราง วด ไทย ชอ วด พทธ

ประทป ใน ลอนดอน

ประเทศ เยอรมน ม สมาคม พทธศาสนา เมอ พ.ศ. 2446 ม ชาว เยอรมน ไป บวช เปน

พระภกษ ท ศรลงกา การ เผยแผ พทธศาสนา ชะงก ไป ใน ชวง สม คราม โลก ครง ท 1 และ ถก หาม

ใน สมย ฮตเลอร หลง สงครามโลก ครง ท 2 จง ม การ ฟนฟ พทธ ศาสนา โดย ตดตอ กบ พทธสมาคม

ใน ศรลงกา ม วด ไทย ใน เบอรลน เชนกน

พระพทธศาสนา ท เขาส ประเทศ สหรฐอเมรกา ใน ป พ.ศ. 2448 เปน พทธศาสนา จาก

จน และ ญปน และ ทเบต ใน พ.ศ. 2504 มหาวทยาลย วสคอนซน เปด สอน ปรญญาเอก สาขา

พทธศาสตร เปน แหง แรก ใน สหรฐ และ คณะสงฆ ไทย สราง วด ไทย แหง แรก ใน สหรฐ เมอ

พ.ศ. 2515

ศาสนา พราหมณ ฮนด เปน ศาสนา เกาแก ทสด ของโลก ปจจบน น สบเนอง มา ตงแต

อดต จนถง ปจจบน แมวา ศาสนาพทธ จะ เคย รงเรอง ใน อนเดย สมย พระพทธเจา แลว เสอมลง

จากนน มา รงเรอง อกครง ใน สมย พระเจาอ โศก มหาราช

เรอง ท 8 กรณ ตวอยาง ปาเลสไตน

สาหรบ ความ ขดแย งใน ดนแดน ปาเลสไตน เปน กรณท นาศกษา กรณ หนง เพราะ สงผล

เกด สงคราม ยดด เยอ มา นบ สบๆ ป ยอนหลง ไป ใน ชวง สมย สงครามโลก ครง ท 1 ดนแดน น อย

ใน ความ ครอบครอง ของ จกรวรรด ออตโต มน เตรก ( ตรก ) ถา ปาเลสไตน สบเชอสาย มาจาก ชาว

ปาเลสไตน ดงเดม ผสม กบ ชาว อาหรบ ชน เผาคะ นา คน และ ช น เผา อนๆ ท ม ถน ทอย ใน บรเวณ

น สบ เนองจาก ชาวองกฤษ ซง เปน ชาต มหาอานาจ ใน ขณะนน สนบสนน ให เอกราช แก ปาเลสไตน หลงจาก เปน พนธมตร รวมรบ ใน สงครามโลก ครง ท 1 จน ชนะ แต เมอ สงครามโลก สนสดลง

องกฤษ ออก ประกาศ บลโฟร ให ชาวยวอ พยพ เขาส ดนแดน ปาเลสไตน ใน ป ค.ศ. 1922 สนนบาต

ชาต ยก ปาเลสไตน ให อย ใน อาณต องกฤษ ชาวยวอพยพ เขาส ดนแดน ปาเลสไตน ป ละ 16,500 คน ขอ อธบายความ ยอนหลง วา กอน สงครามโลก ครง ท 1 ยว ใน เยอรมน ถก ฮตเลอร ฆา ตาย

จานวน มาก เพราะ ความ ขดแยง ดาน เชอชาต เนองจาก ชาวยว เปน ชาต ท ฉลาด ม ฐานะ ด เปน พอคา วศวกร ตางๆ ฮตเลอรผนา เยอรมน ประกาศ วา ชาว เยอรมน เปน ชาต บรสทธ สงสง และ

เขา รงเกยจ ยว มาก ชาวยว ไมม ประเทศ อย หลงจาก สงคราม สนสดลง องกฤษ จง สนบสนน ให

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 49

ยว ม ประเทศ อย และ เลอก ดนแดน ปาเลสไตน ซง สอดคลองกบ ชาวยว แสดง ความ เปน เจาของ

ดนแดน น โดย ยก ขอความ คมภร ไบ เบล วา ใน วนพระ ยะโฮ วาร ได ทาสญญา กบอม ซาฮาม ไว วา

เรา ได มอบ ดน แผ นดน นน ไว ให แก พงศพนธ ของ เจา ตงแต แมนา อายฒบ โต ไป จนถง แมนา

ย เฟร ตส และ ตง รฐอสราเอล ขน ใน แดน ปาเลสไตน แต ขณะ เดยวกน ชาว ปาเลส ไต น

ไมพอใจ เพราะ พวก เขา ยง คง อย อยาง ลาบาก แมวา องกฤษ จะ ชวย ปลดแอก จาก ชาวเตรก ขณะ

ท ชาวยว เปน ชน ฉลาด เชน ทาความ เจรญ ให กบ อสราเอล มาก ขณะ เดยวกน องกฤษ สหรฐ

องคการ สหประชาชาต ลวน สนบสนน สง ยว อพยพ จาก ประเทศ ตางๆ เพอให ม ดนแดน อย ใน

ปาเลสไตน

ตอมา ใน ราว 20 ป หลงจาก ยว ชาต อสราเอล อย ใน ปาเลสไตน เกด สงคราม กอน หน

2 ครง คอ ชาว ปาเลสไตน ตองการ ขบไล ชาต น ออกไป จาก ดนแดน เกาแก ของ ตนเอง เพราะ

ตน เอง ยงอย กบ ความ ยากจน สนหวง เชน

เดม การ ส ครงแรก ของ ชาว ปาเลสไตน

ไมม อาวธ แต ใช กอน หน ขวางปา รถถง

ของ อสราเอล ซงรบ ชนะ ได อยาง งายดาย

และ สหประชาชาต ก ประนาม การ กระทา

ของ อสราเอล อสราเอล ไดรบ ความ

เหนใจ จาก ทวโลก นอยลง ตอมา ม กลม

ฮา มาส เปนกลม ท ลก ขน มา ตอบโต

อสราเอล ดวย มาตรการ รนแรง เชนกน

กลม ฮา มาส เปน กระแส ฟนฟ อสลาม จด

ประกาย รฐ อสลาม และ เปาหมาย คอ ขบไล อสราเอล จาก ปาเลสไตน และ กลม ฮา มาส น ยนด ปฏบต การ ระเบด พลชพ และ สงคราม ชง ดนแดน ยง เกด ตอมา เปนระยะๆ ม การ เจรจา เพอ สงบศก หลาย

ครง แต ยง ไมสาเรจ

เรอง ท 9 แนวทาง ปองกน และ แก ไขความ ขดแยง ทาง ศาสนา

ความ หมาย ของ คา วา “ความ ขดแยง” ความ ขดแยง ตาม พจนานกรม ฉบบ ราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 หมายถง

“การ ไม ลงรอยกนการ ไมถกกน ความคด ไม ตรงกน ความ พยายาม อยาก เปน เจาของ และ ความ เปน คน ตาง มมมอง กน”

ความ ขดแยง ใน สงคม เปน สง ท ไมมใคร ปรารถนา แต ก หลกเลยง ได ยาก เพราะ ตราบ

ใด ท มนษย ม ชวต อย รวมกน ใน สงคม ก ยอม ม ความ ขดแยง เปน ธรรมดา ความ ขดแยง ม ทง

ประโยชน และ โทษ

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม50

สาเหต ท ทาใหเกด ความ ขดแยง ความ ขดแยง มาจาก สาเหต หลาย ประการ เชน ความ เชอ ศรทธา ใน คา สอน ของ ศาสนา

แตกตางกน ความ ม ทฏฐ มานะ ถอตววา ความคด ของ ตวเอง ดกวา คน อน ความ ม วสยทศน

ท คบแคบ ขาด การ ประสานงาน ท ด ขาด การควบคม ภายใน อยางมระบบ สงคม โลก ขยาย

ตว เรว เกนไป และ การ ม คานยม ใน สง ตางๆ ผดแผก กน ความคด แตกตางกน

วธปองกน และ แก ไขความ ขดแยง ทาง ศาสนา ตอ การ อย รวมกน ใน สงคม วธปองกน แกไข ความ ขดแยง ทาง ศาสนา ตอ การ อย รวมกน ม หลาย วธ เชน

1. วธ ยอมกน คอ ทกคน ลด ทฏฐ มานะ หนหนา เขากน ใหเกยรต ซง กน และ กน

ไม ดถก ไม ตฉนนนทา ไม กลาว วาราย ปายส ศาสนา ของ กน และ กน พบกน ครงทาง รจก ยอมแพ

รจก ยอมกน หวง พงพา อาศย ซง กน และ กน ถอวา ทกคน เปนเพอน รวม โลก เดยวกน โดย ม

ผ ประสาน สมพนธ ททกฝาย ยอม รบนบถอ

2. วธ ผสม ผสาน คอ ทกฝาย ทก ศาสนา เปดเผย ความ จรง ม การ แลกเปลยน ทศนคต

ความ คดเหนแลกเปลยน ขอมล ซง กน และ กน รวมกน คด รวมกน ทา และ รวมกน แกปญหา

ทา กจกรรม ใน สงคม รวมกน เชน สรางสระ พาน ถนน ฯ ลฯ

3. วธ หลกเลยง คอ การ แกปญหา ลด ความ ขดแยง โดย วธ ขอ ถอนตว ขอ ถอย หน

ไม เอาเรอง ไมเอา ความ ไม ไป กาวกาย ความคด ความ เชอ ของ ผ นบ ถอศาสนา ท ไมตรง กบ

ศาสนา ท ตน นบถอ

4. วธการ ประนประนอม คอ การ แกปญหา โดย วธ ทาให ทง สองฝาย ยอม เสยสละ

บางสง บางอยาง ลง ม ทง การ ให และ การ รบ ภาษา ชาวบาน เรยกวา แบบ ยน หม-ยน แมว คอ

ทกฝาย ยอม เสย บางอยาง และ ไดบา งอ ยาง ม อานาจ พอๆ กน ตาง คน ตาง ก ไม เสยเปรยบ

เรอง ท 10 หลกธรรม ใน แตละ ศาสนา ท สงผลให อย รวมกบ ศาสนา อน ได อยาง ม สข

ศาสนาพทธ ม หลกสาคญ คอ การ มงเนน ให ไม เบยดเบยน ไม จองเวร ซง กน และ

กน จะ เหนวา ศล ขอ 1. ของ ศาสนาพทธ คอ ปา ณา ตปา ตา เวร ะมะณ สกขา ปะทง สะ มาท ยา ม คอ งดเวน การ ฆา เบยดเบยน ทาราย รางกาย คน และ สตว และ หลกสาคญ ตอมา อก คอ ยดหลก

พรหมวหาร 4 คอ

1. เมตตา คอ ความ ปรารถนา ให ผอน ม ความ สข

2. กรณา คอ ความ ปรารถนา ให ผอน พน จาก ความ ทกข

3. มทตา คอ ความ ยนด เมอ ผอน ไดด 4. อเบกขา คอ การ วางเฉย ไม ลาเอยง ทา ใจเปนกลาง ใคร ทาด ยอม ไดด

หลกธรรม ท สาคญ อก คอ สงค ห วตถ 4 คอ หลกธรรม ท เปน เครอง ยดเหนยว นาใจ

ผอน ไดแก ทาน คอ การ ให ความ เสยสละ แบงปน ของ ตน เอง ให ผอน ปยวาจา คอ พดจา ดวย

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 51

ถอยคา ท ไพเราะ ออนหวาน พด ดวย ความ จรงใจ ไม หยาบคาย กาวราว อตถ จรยา คอ

การ สงเคราะหผอน ทาประโยชน ให ผอน และส มานต ตา คอ ความ เปน ผ สมาเสมอ ประพฤต

เสมอ ตน เสมอ ปลาย เนน คณธรรม สาคญ ใน การ อย กบ ผอน ใน สงคม

และ ท สาคญ ใน การ แกไข ปญหา ความ ขดแยง ใน ศาสนาพทธ มงเนน ท การ เจรญ ปญญา

นน คอ ปญหา ตางๆ คอ ผล และ ยอม เกด จาก สาเหต ของ ปญหา การ แกไข ตอง พจารณา ท สาเหต

และ แก ท สาเหต ดงนน แตละ ปญหา ท เกดขน สาเหต ทเกด จะ แตกตางกน ตาม สถานการณ

นอกจาก จะ พจารณา ท สาเหต แลว ใน การ แกปญหา ยง ใช วธการ ประชม เปนสาคญ พอ จะ เหน

รปแบบ การ ประชม รวมกน ของสงฆ ท สงผล ถง ปจจบน ตวอยาง คอ คา วา สงฆกรรม ซง เปนการ

กระทา รวมกน ของ พระสงฆ เชน การ รบ บคคล เขา บวช ใน พทธ ศาสนา พระสงฆ ประกอบดวย

อปช ฌาย พระ คสวด จะ ตอง หารอ กน ไถถาม กนเป นภา ษาบาล เพอ พจารณา คณสมบต ของ

ผ มา บวช วา สมควร ให บวช ได ไหม

ศาสนาอสลาม ได วาง หลกเกณฑ แบบแผน ใน การ ประพฤต ปฏบต ใน สวน ท เปน ศล

ธรรม และ จรยธรรม อน นามาซง ความ สามคค และ ความ สงบสข ใน การ อย รวมกน ของ กลม ใน

สงคม ศาสนาอสลาม ม คา สอน ซง เปน ขอปฏบต สาหรบ ครอบครว และ ชมชน โดย ม หลก ศรทธา

หลก จรยธรรม และ หลกการ ปฏบต

สาสน แหง อสลาม ท ถก สง มา ให แก มนษย ทงมวล ม จดประสงค 3 ประการ คอ

1. เปน อดมการณ ท สอน มนษยใหศรทธา ใน อลลอ ห พระผเปนเจา เพยง พระองค เดยว

ท สมควร แก การ เคารพบชา และ ภกด ศรทธา ใน ความ ยตธรรม ของ พระองค ศรทธา ใน พระ

โองการ แหง พระองค ศรทธา ใน วน ปรโลก วน ซง มนษย ฟนคนชพ อกครง เพอ รบ การ พพากษา

และ ผล ตอบแทน ของ ความ ด ความ ชว ท ตน ได ปฏบต ไป ใน โลก น มนใจ และ ไววางใจ ตอ

พระองค เพราะ พระองค คอ ท พงพา ของ ทก สรรพสง มนษย จะ ตอง ไม สนหวง ใน ความ เมตตา

ของ พระองค และ พระองค คอ ปฐม เหต แหงคณ งาม ความ ด ทงปวง

2. เปน ธรรมนญ สาหรบ มนษย เพอให เกด ความ สงบสข ใน ชวต สวนตว และ สงคม

เปน ธรรมนญ ท ครอบคลม ทก ดาน ไมวา ในดาน การ ปกครอง เศรษฐกจ หรอ นตศาสตร

อสลาม สง สอนให มนษย อย กน ดวย ความ เปนมตร ละเวน การ รบราฆาฟน การ ทะเลาะ เบาะ

แวง การ ละเมด และ รกราน สทธ ของ ผอน ไม ลกขโมย ฉอฉล หลอกลวง ไมผด ประเวณ หรอ

ทา อนาจาร ไม ดม ของมนเมา หรอ รบประทาน สง ท เปนโทษ ตอ รางกาย และ จตใจ ไม บอนทา

ลาย สงคม แมวา ใน รปแบบ ใด กตาม

3. เปน จรยธรรม อน สงสง เพอ การ ครอง ตน อยาง ม เกยรต เนน ความ อดกลน ความ

ซอสตย ความ เออเฟอ เผอแผ ความ เมตตา กรณา ความ กตญ กตเวท ความ สะอาด ของ

กาย และ ใจ ความ กลาหาญ การ ใหอภย ความ เทาเทยมและความ เสมอภาคระ หวา งมนษย การ เคารพ สทธ ของ ผอน สง สอนให ละเวน ความ ตระหน ถ เหนยว ความ อจฉารษยา การ ตฉนนนทา

ความ เขลา และ ความ ขลาดกลว การ ทรยศ และ อกตญญ การ ลวงละเมด สทธ ของ ผอน

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม52

อสลาม เปน ศาสนา ของ พระผเปนเจา ททาง นา ใน การ ดารงชวต ทก ดาน แก มนษย ทกคน ไม ยกเวน อาย เพศ เผาพนธ วรรณะ ศาสนาครสต นอกจาก บญญต 10 ประการ ท สาคญ ใน การ อย รวมกบ ผอน ของ ศาสนาครสต คอ จง อยาฆา คน จง อยา ลวงประเวณ ใน คครอง ของ ผอน จง อยา ลกขโมย จง อยา พดเทจ จง อยา มกได ใน ทรพย ของ เขา และ คา สอน ท สาคญ คอ ให รก เพอนบาน เหมอน รก ตวเอง ให ม เมตตา ตอกน จงรก ผอน เหมอน พระบดา รก เรา ใหอภย แลว ทาน จะ ไดรบ การ อภย ลวนแต เปน คณธรรม พนฐาน ท สาคญ ท ทา ใหการ อย รวมกน ใน สงคม อยาง ม ความ สข ศาสนา พราหมณ-ฮนด สอนให ม ความ มน คง ม ความ เพยร ความ พอใจ ใน สง ท ตน ม ให อดทน อดกลนม เมตตากรณา ขมใจ ไม หวนไหว ไป ตาม อารมณ ไม ลกขโมย ไม โจรกรรม ทาตน ใหสะอาด ทง กาย และ ใจ ม ธรรมะ สาหรบ คฤหสถ คอ จบ การ ศกษา ให กลบ บาน ชวย

บดามารดา ทางาน แตงงาน เพอ รกษา วงศตระกล ประกอบ อาชพ โดย ยด หลกธรรม เครอง ดาเนน ชวต

เรอง ท 11 วธฝก ปฏบต พฒนา จต ใน แตละ ศาสนา

หลกธรรม คา สอน ของ ศาสนา ชวย สราง คน ให เปน คนด คนด เปนท ปรารถนา ของ ทกคน โลก น ยงขาด คนด อย มาก ยงกวา ขาดแคลน ผทรง ความร แขนง ตางๆ เสย อก ความ จรง โลก ไมได ขาดแคลน ผ มความร หรอ ผ เชยวชาญ ใน สาขา ตางๆ มาก นก แต ท ขาดแคลน มาก ก คอ คนด โลก จง วนวาย ดง ปจจบน คน จะ เปน คนด ได ก ตอง ม หลก ยดมน ประจาใจ คอ มศาสนายง ม จตใจ ยดมน มาก เทาไร ก ชวย ให เปน คน ดมาก และ มนคง เทานน อยาง อน ก พลอย ด ดวย ตรงกนขาม ถา ใจไมด การ กระทา ตางๆ ก พลอย ราย ไป ดวย คน ม ศาสนา หรอ ม หลกธรรม ม คณธรรม ในใจ เปน คนด แต ถา ไมม กอาจ เปน คนด ได แต เปน คนด นอก จากจะ ทาความด กตอเมอ ม ผอน ร จะ ไม ทาความ ชว กตอเมอ ม คน เหน ถา ไมมใคร รใคร เหน ก อาจจะ ทาความ ชว ได งาย แต คนด ใน สามารถ ทาความด ได ทง ตอหนา และ ลบหลง คน ทง ไม ทาความ ชว ทง ตอหนา และ ลบหลง ทงน ก เพราะ หลกธรรม ทวา หร โอต ตปปะ ละอาย และ เกรงกลว ตอ ความ ชว “ศาสนา เปน แรง อานาจ เรนลบ ท เหนยวรง จตใจ ของ ผ ท ม ความ เชอ ความ ศรทธา ใน คา สอน ของ ศาสดา ทก ศาสนา ท ให ละ บาป บาเพญบญ”

ลกษณะ ของ คนด การ ยด ตาม หลกธรรม คา สอน ของ ศาสนา เปน ลกษณะ ของ คนด ท สงคม ตองการทง การ เปน คนด ใน ฐานะ บตร ฐานะ ลกศษย และ ฐานะ ศาสนกชน

คน ท ได ชอวา เปน คนด ท สงคม ตองการ มกจะ เปน คน มเหตมผล กลาหาญ อดทน

อดกลน ม ความ ซอสตย สจรต ม กรยา มารยาทด ม เสนห ม จตใจงาม เมตตา ตอ สตว ทงหลาย

รจก ชวยเหลอ สงเคราะห ผอน เคารพ ใน ความคด และ ความ เปน เจาของ ของ ผอน พดจา ใน

สง ท ถกตอง เปนความ จรง พดจา ไพเราะ ออนหวาน กอ ให เกด ความ สามคค กลมเกลยว ใน หมคณะ เปนตน

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 53

ศาสนา ทก ศาสนา ม หลกธรรม คา สอน เปน เครอง ยดเหนยว จตใจ ของ ศาสนกชน โดย ทก ศาสนา ม เปาหมายเดยวกน คอ “มง ให ทกคน ม ธรรมะ ม คณธรรม และ สอนให คน เปน คนด” ดงนน ศาสนา แตละ ศาสนา จง ม หลกธรรม คา สอน ของ ตน เอง เปนแนว ทางใน การ

ประพฤต ปฏบต

โทษ ของ การ ขาด คณธรรม จรยธรรม ธรรมะ เปน สง สาคญ สวนหนง ของ ชวต การ ขาด ธรรมะ อาจ ทาให ประสบ กบ ความ ลมเหลว และ ทาให ชวต อบปาง ได ทง โทษ ทเกด กบ ตน เอง สงคม และ ประเทศชาต ตวอยาง ท เหน ได อยาง ชดเจน ใน ปจจบน เชน การ ท คนใน ชาต ขาด คณธรรม จรยธรรม ใน การ ดาเนน ชวต ไมรจก พอ ไม เหนแก ความ เดอน รอน ของ สงคม และ ประเทศชาต ทาใหเกด การ ลกลอบ เสพ ขาย ยาเสพตด จน เกด ความ เดอดรอน โดย ทวไป จน หนวยงาน ท รบผดชอบ ตอง ออกมา ปราบปราม ขน เดดขาด ขาวสาร ขอมล จาก สอมวลชน ทก แขนง นา เสนอขาว การ จบกม ผเสพ ผคา และ ผ อย เบองหลง อยาง ตอเนอง ปญหา ทงมวล ท กลาว มา น เปน ตวอยาง ท ม สาเหต

มาจาก การ ขาด คณธรรม จรยธรรม ของ คนใน สงคม ทงสน

การ พฒนา คณธรรม และ จรยธรรม ใน ศาสนาพทธ หลกธรรม ในทาง พระพทธศาสนา พระพทธเจา ทรง แสดง วธการ ปฏบต ท เรยกวา “สมาธ” คา วา สมาธ แปล วา จต ท สงบ ตงมน อย ใน เรอง ใด เรอง หนง ไม ฟงซาน หรอ การจด ระเบยบ ความ คดได เชน ในขณะ อานหนงสอ จต สงบ อย กบ หนงสอ ท เรา อานก เรยกวาจต มสมาธ หรอ ในขณะ ททางาน จต สงบ อย กบ งาน ท ทา ก เรยกวา ทางาน อยาง ม สมาธ สต สมาธ และ ปญญาม ลกษณะ เกอกล กน และ ม ความ สมพนธ อยาง ใกล ชด สต คอ ความ ตงมน เปน จดเรม แลว ม สมาธ คอ จตใจ แนวแน และ

ปญญา คอ การ ไตรตรอง ให รอบคอบจด มงหมาย ของ สมาธ 1. เพอ ความ ตงมน แหง สต สมปชญญะ 2. เพ ออย เปนสข ใน ปจจบน

3. เพอ ได ฌาน ทศนะ

ประโยชน ของ สมาธ 1. ประโยชน ของ สมาธ ใน ชวต ประจาวน เชน ทาให จตใจ สบาย ม ความ สดชน ผองใส

และ สงบ กระฉบกระเฉง วองไว ม ความ เพยร พยายาม แนวแน ใน สง ท กระทา ม ประสทธภาพ

ใน การ ทางาน

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม54

2. ประโยชน ของ สมาธ ใน การ พฒนา บคลกภาพ เชน ทาให ม ความ แขงแรง หนกแนน

ทง ทาง รางกาย และ จตใจ ม สขภาพจต ด ส สขภาพ ท ด และ รกษาโรค บางอยาง ได

3. ประโยชน ของ สมาธ ท เปน จด มงหมาย ของ ศาสนา เมอ ได สมาธ ขนสง แลวจะ เกด

ปญญา และ บรรล จด มงหมาย ของ ศาสนา ได

4. จะ ม เหตผล ใน การ ตดสน ปญหา ตางๆ ได ถกตอง มาก ยงขน

วธการ ฝก สมาธ ใน คน วนเพญ เดอน 6 พระพทธเจา ตรสร โดย การ นง สมาธ ดวย วธการ อานาปาน สต คอ ตงสต จดจอ ท ลม หายใจเขา-ออก เปน อารมณ เดยว จน จต แนวแน เขาส สมาธ ซง เปน สงบสข สงด ม สต รตว บรบรณ จากนน พระพทธองค เกด มหา ปญญา คนพบ ทาง ดบทกข แก ชาวโลก คอ อรยสจ 4 ดงท กลาว มาแลว ใน ประวต ศาสดา ดงนน การ ฝก สมาธ เปน หนทาง ท พทธศาสนกชน พงปฏบต เพอให เกด ปญญา แกปญหา ชวต และ พฒนา ตน เอง ให เกด กาลงใจเสยสละ ยงขน เมตตา ยงขน ม ปญญา ประกอบการ งาน ตน เอง ม ความ สข สงคม โดย รวม ม ความ สข แต อยางไร กตาม พนฐาน ของ ผปฏบต สมาธ หรอ ฝก สมาธ ไดผล รวดเรว ตอง เปน ผ ท ม ศล 5 เปน พนฐาน และ ศรทธา ยดมน ตอ พระรตนตรย เปน พทธศาสนกชน ท ด คอ การ ใหทาน รกษาศล และ เจรญภาวนา คอ การ ทาสมาธ และ ทาให ตน เอง ดขน สงคม เจรญ ขน การ ฝก สมาธ ตาม แนว ศาสนาพทธ นน ฝก ให ครบ อรยาบถ ทง 4 คอ ยน นอน นง เดน ฝก ให จต อย ใน อารมณ เดยว ม สต บรบรณ ใน อรยาบถ ตางๆ และ กอ ใหเกด สมาธ หรอ เรยกวา เจรญ กรรมฐาน นน เรมตน สวดมนต ไหวพระ สรรเสรญ คณ พระ ศร รตนตรย อธษฐาน จต เขาสมาธ และ พจารณา สภาว ธรรม คอ ความ เปนทกข ของ ชาต ชรา มรณะ ความ แหง ใจ ความ เสยใจ ความ คบแค นใจ ความ ประจวบ กบ สง อน ไม เปน ทรก ความ พลดพราก จาก สง ท เปน ทรก ความ ไมได สง ท ปรารถนา ความ ม อปทาน ใน ขนธ 5 คอ รป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ เปนทกข พจารณา ขนธ 5 ไม เทยง เปน อนตตา ไมม ตวตน การ พจารณา สภาว ะธรรม เนองๆ ชวย ให เกด เจรญ ปญญา ละวาง กเลส เกด การ พฒนา คณธรรม จรยธรรม ตาม แนว

ศาสนาพทธ และ เปน แนวทาง ท พทธศาสนกชน พงปฏบต

การ พฒนา คณธรรม จรยธรรม ใน ศาสนา อนๆ ศาสนาครสต ศาสนาอสลาม และ ศาสนา พราหมณ-ฮนด ศาสนา ซกข ศาสนกชน ของ แตละ ศาสนา ท ฝก พฒนา คณธรรม จรยธรรม ให เจรญ ยงๆ ขน นน ลวน ม พนฐาน เชน เดยว กบ พทธศาสนกชน คอ การ ศรทธา ใน ศาสดา คา สอน และ แนวปฏบต ของ ศาสนา ของ ตน ความ ม ศรทธา ตงมน ม จต จดจอ ใน ศาสนา ท นบถอ ทาใหเกด อารมณ มน ท ทาความด ทจะ อดทน อดกลน ตอ ความ ทกข ตางๆ ศาสนาครสต ม การ อธษฐาน กบ พระเจาการ สารภาพบาป เปนการ ชาระ มลทน ทาง จต ศาสนาอสลาม ม การ สงบ จต มน ทา ละหมาด เปนประจา ทกวนๆ หลายครง เปน กจวตร สาคญ และ ศาสนา พราหมณ-ฮนด นน ม การ ปฏบต สมาธ หลากหลาย แนวทาง ม การ วางเปาหมาย ชวต เพอ ละ กเลส ตางๆ ศาสนา ซกข สอน วา มนษย ม ฐานะ สงสด

เพราะ ม โอกาส บาเพญ ธรรม เปนการฟอก วญญาณ ใหสะอาด

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 55

หลก สอน ท สอดคลอง ของ ศาสนา ตางๆ คา สอน ของ ศาสนา แตละ ศาสนา สอนให เปน คนด ตาม แนวทาง ของ ตน แต เมอ

กลาว โดย รวมๆ แลว หลกธรรม ของ ทก ศาสนา ม ลกษณะ สอดคลองกน ใน เรองใหญๆ คอ

การ อย รวมกน อยาง สนต โดน เนน ประเดน เหลาน คอ

1. สอนให รจก รก และ ใหอภย กน

2. สอนให ใจกวาง ยอมรบ ความ เชอ ท แตกตางกน

3. สอนให เปน คนด ตาม หลกศาสนา ของ ตน

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม56

กจกรรม

กจกรรม ท 1 ให ผเรยน แบงกลม ศกษา ประวต บคคล ในประเทศ ท นา หลกธรรม ศาสนา มา แกไข

ปญหา ชวต ของ ตน เอง แลว นามา แลกเปลยน เรยน รกน ใน ชนเรยน

กจกรรม ท 2 ให ผเรยน แบงกลม ศกษา ประวต ศาสตร ของ ประเทศ ตาง ๆ ใน โลก ท สามารถ

แกไข กรณ ขดแยง ทเกด จาก ศาสนา จน กระ ทง ประเทศชาต สงบสข แลว นามา แลกเปลยน

เรยน รกน ใน ชนเรยน

กจกรรม ท 3 ให ผเรยน ฝก ปฏบต สมาธ เจรญ ปญญา แลว นามา ผล ประสบการณ ท ไดรบ จาก

การ ฝก ปฏบต ท สงผลให สามารถ แกไข ปญหา ชวต และ พฒนา ชวต ของ ตน เอง ได มา แลก

เปลยน เรยน รกน ใน ชนเรยน

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 57

สาระสาคญ วฒนธรรม ประเพณ คานยม ท ดงาม ม ความ สาคญตอ ประเทศ เพราะ แสดงถง เอกลกษณ ความ เปน ชาต เปน สง ท นา ภาคภมใจ ทก คนใน ชาต ตอง ชวยกน อนรกษ สบทอด วฒนธรรม ประเพณ คานยม ท ดงาม ให คงอย ค กบ ชาต แต สงคม ใน ปจจบน ชาต ท ม วฒนธรรม ทาง วตถ เจรญ กาวหนาจะ ม อทธพล สงผลให ชาต ท ดอย ความ เจรญ ดาน วตถ รบ วฒนธรรม เหลานน ได โดย งาย ซง อาจ สงผลให วฒนธรรม ประเพณ ของ ชา ต ตน เอง เสอมถอย ไป ดงนน ชาต ตางๆ ควร เลอก รบ ปรบใช วฒนธรรม ตางชาต ได อยาง เหมาะสมกบ ตน เอง และ สงคม ไทย

ผล การ เรยน ทคาดหวง 1. มความร ความ เขาใจ ใน วฒนธรรม ประเพณ ของ ไทย และ ตางๆ ใน โลก 2. ตระหนกถง ความ สาคญ ใน วฒนธรรม ประเพณ ของ ไทย และชนชาต ตางๆ ใน โลก 3. ม สวนรวม สบทอด วฒนธรรม ประเพณ ไทย 4. ประพฤตตน เปน แบบอยาง ของ ผ ม วฒนธรรม ประเพณ อน ดงาม ของ ไทย และ เลอก รบ ปรบใช วฒนธรรม จาก ตางชาต ได อยาง เหมาะสมกบ ตน เอง และ สงคมไทย 5. ประพฤต ปฏบต ตาม คานยม ท พงประสงค ของ สงคม โลก 6. เปน ผนา ใน การ ปองกน และ แกไข ปญหา พฤตกรรม ตาม คานยม ท ไม พงประสงค ของ สงคม ไทย

ขอบขาย เนอหา เรอง ท 1 ความ หมาย ความ สาคญ ของ วฒนธรรม เรอง ท 2 ลกษณะ วฒนธรรม ไทย เรอง ท 3 การเปลยนแปลงทางวฒนธรรมและการสเลอกรบวฒนธรรม เรอง ท 4 ประเพณ ใน โลก เรอง ท 5 ความ สาคญ ของ คานยม และ คานยม ใน สงคม ไทย เรอง ท 6 คานยม ท พงประสงค ของ สงคม โลก เรอง ท 7 การ ปองกน และ แกไข ปญหา พฤตกรรม ตาม คานยม ท ไม พงประสงค ของ สงคม ไทย

สอ ประกอบการ เรยนร ซด วฒนธรรม ประเพ ณ คานยม ของ ประเทศ ตางๆ ใน โลก เอกสาร คนควา วฒนธรรม ประเพณ คานยม ของ ประเทศ ตางๆ ใน โลก คอมพวเตอร อนเทอรเนต

วฒนธรรม ประเพณ และ คานยม ของ ประเทศ ไทย และ ของโลก2บท ท

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม58

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญของวฒนธรรม

ความหมาย คาวา “วฒนธรรม”เปนคาสมาสระหวางภาษาบาล และภาษาสนสกฤต โดยคาวา

“วฒน” มาจากภาษาบาลคาวา “วฑฒน” แปลวา เจรญงอกงาม สวนคาวา “ธรรม”มาจากภาษาสนสกฤตคาวา “ธรม” หมายถง ความด เมอพจารณาจากรากศพท ดงกลาว “วฒนธรรม” จงหมายถงสภาพอนเปนความ

เจรญงอกงามหรอลกษณะทแสดงถงความเจรญงอกงาม

ปจจบน คาวา “วฒนธรรม” พระราชบญญตวฒนธรรมแหงชาต พ.ศ. 2553 ไดให

ความหมายไววา หมายถง วถการดาเนนชวต ความคด ความเชอ คานยม จารต ประเพณ

พธกรรมและภมปญญา ซงกลมชนและสงคมไดรวมสรางสรรค สงคม ปลกฝงสบทอด เรยน

รปรบปรง และเปลยนแปลง เพอใหเกดความเจรญงอกงามทงดานจตใจ และวตถ อยาง

สนตสข และยงยน

ความหมายของวฒนธรรมดงกลาวขางตน วฒนธรรมเปนเครองวดและเครองกาหนดความเจรญหรอความเสอมของสงคมและ

ขณะเดยวกนวฒนธรรมยงกาหนดชวตตามความเปนอยของคนในสงคมดงนนวฒนธรรม

จงมอทธพลตอความเปนอยของบคคลและตอความเจรญกาวหนาของประเทศชาตมาก

ความสาคญของวฒนธรรมโดย สรป มดงน

1. วฒนธรรมเปนเครองสรางระเบยบแกสงคมมนษย วฒนธรรมไทยเปนเครองกาหนดพฤตกรรมของสมาชกในสงคมไทยใหมระเบยบแบบแผนทชดเจนรวมถงผลของการ

แสดงพฤตกรรมตลอดจนถงการสรางแบบแผนของความคด ความเชอและคานยมของสมาชกใหอยในรปแบบเดยวกน

2. วฒนธรรมทาใหเกดความสามคคความเปนอนหนงอนเดยวกน สงคมทมวฒนธรรมเดยวกนยอมจะมความรสกผกผนเดยวกนเกดความเปนปกแผนจงรกภคดและ

อทศตนใหกบสงคมทาใหสงคมอยรอด

3. วฒนธรรมเปนตวกาหนดรปแบบของสถาบน เชน รปแบบของครอบครวจะ

เหนไดวาลกษณะของครอบครวแตละสงคมตางกนไปทงนเนองจากวฒนธรรมในสงคมเปนตวกาหนดรปแบบเชนวฒนธรรมไทยกาหนดแบบสามภรรยาเดยวกนในอกสงคมหนงกาหนด

วาชายอาจมภรรยาไดหลายคน ความสมพนธทางเพศกอนแตงงานเปนสงทดหรอเปนเรองขดตอศลธรรม

4. วฒนธรรมเปนเครองมอชวยแกปญหา และสนองความตองการของมนษยมนษยไมสามารถดารงชวตภายใตสงแวดลอมไดอยางสมบรณ ดงนนมนษยตองแสวงหาความรจากประสบการณทตนไดรบการประดษฐคดคนวธการใชทรพยากรนนใหเกดประโยชน

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 59

ตอชวตและถายทอดจากสมาชกรนหนงไปสสมาชกรนตอไปโดยวฒนธรรมของสงคม 5. วฒนธรรมชวยใหประเทศชาตเจรญกาวหนา หากสงคมใดมวฒนธรรมทดงามเหมาะสม เชน ความมระเบยบวนย ขยน ประหยด อดทน การเหนประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตว เปนตน สงคมนนยอมจะเจรญกาวหนาไดอยางรวดเรว 6. วฒนธรรมเปนเครองแสดงเอกลกษณของชาต คาวา เอกลกษณ หมายถง ลกษณะพเศษหรอลกษณะเดนของบคคลหรอสงคมทแสดงวาสงคมหนงแตกตางไปจากอกสงคมหนง เชน วฒนธรรมการพบปะกนในสงคมไทย จะมการยกมอไหวกนแตในสงคมญปน

ใชการคานบกน เปนตน

เรองท 2 เอกลกษณของวฒนธรรมไทย

เอกลกษณหรอลกษณะประจาชาตในทางวชาการมความหมาย 2 ประการ คอ ประการแรก หมายถง ลกษณะทเปนอดมคตซงสงคมตองการใหคนในสงคมนน ยดมนเปนหลกในการดาเนนชวต เปนลกษณะทสงคมเหนวาเปนสงดงามและใหการเทดทนยกยอง อกประการหนง หมายถงลกษณะนสยทคนทวไปในสงคมนนแสดงออกในสถานการณตางๆเชนในการทางานการพกผอนหยอนใจ การตดตอสมพนธกบผอน และในการดาเนนชวตทวไปในสงคมเปนลกษณะนสยทพบในคนสวนใหญของประเทศ และสวนมากมกจะแสดงออกโดยไมรตวเพราะเปนเรองของความเคยชนทปฏบตกนมาอยางนนเอกลกษณของวฒนธรรมไทยทเดนๆ มดงน 1. ความรกอสรภาพหรอความเปนไทย คนไทยมลกษณะนสยไมตองการอยในอานาจบงคบของผอน ไมชอบการควบคมเขมงวด ไมชอบการกดขหรอใหผอนเขามายงเกยวสงการในรายละเอยดในการทางานและการดาเนนชวตสวนตวคนไทยเปนคนทหยงและรกในศกดศรของตนเอง การบงคบนาใจกนหรอฝาฝนความรสกของกนและกนถอวาเปนสงไมควรทา 2. การยาการเปนตวของตวเองหรอปจเจกบคคลนยม คอ การใหคณคาในความเปนตวของตวเอง ความนยมนสวนหนงมาจากอทธพลของพทธศาสนาซงยาความสาคญของตวบคคลเปนพเศษถอวาบคคลจะเปนอยางไรยอมแลวแตกรรมของบคคลนนในอดต การยาสอนใหพงตนเองทกคนมความเทาเทยมกนสวนการทจะดหรอชวนนอยทการกระทาของตนเองมไดอยทชาตกาเนด 3. ความรสกมกนอย สนโดษ และพอใจในสงทมอย คนไทยไมมความดนรนทะเยอทะยานทจะเอาอยางคนอน ถอเสยวาความสาเรจของแตละเปนเรองของบญวาสนา ทกคนอาจมความสขไดเทาเทยมกนทงนนเพราะเปนเรองภายในใจ 4. การทาบญและการประกอบการกศล คนไทยสวนใหญมความเชอในเรองกรรม การเวยนวายตายเกดจงมกนยมทาบญและประกอบการกศลโดยทวไป โดยถอวาเปนความ

สขทางใจและเปนการสะสมกศลกรรมในปจจบนเพอหวงจะไดรบผลประโยชนในอนาคต

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม60

5. การหาความสขจากชวต คนไทยมองชวตในแงสวยงาม ความกลมกลนและ

พยายามหาความสขจากโลก ซงตรงกนขามกบชาวตะวนตกทมกจะมองชวตในแงของ

ความขดแยงระหวางอานาจฝายตาในรางกายมนษยและอานาจฝายสง ซงไดแก ศลธรรม

และความรบผดชอบในใจคนไทยจงไมมความขดแยงในใจเกยวกบการปลอยตนหาความสาราญ

เพราะถอวาอยในธรรมชาตมนษย

6. การเคารพเชอฟงอานาจ คนไทยนยมการแสดงความนอบนอมและเคารพบคคล

ผมอานาจความสมพนธระหวางบคคลเปนไปตามแบบพธซงแสดงฐานะสงตาของบคคลท

เกยวของ

7. ความสภาพออนโยนและเผอแผ คนไทยเปนมตรกบทกคนและมชอเสยงในการตอนรบคนไทยนยมความจรงและชวยเหลอกนในการมความสมพนธระหวางกนและไม

คดเอาเปรยบผอนมความเมตตาสงสารไมซาเตมผแพถอเปนคณธรรมยงของคนไทย

8. ความโออา ลกษณะนสบเนองมาจากความเชอมนและหยงในเกยรตของตนเอง

คนไทยนนถงแมภายนอกจะดฐานะตา แตในใจจรงเตมใจยอมรบวาตวเองตากวาผอน ถอวา

ตวเองมความสามารถเทาเทยมกบผอนถาตนมโอกาสเชนเดยวกนคนไทยไมยอมใหมการ

ดถกกนงายๆและถอวาตนมสทธเทาเทยมกบผอนในฐานะเปนมนษยคนหนง

เรองท 3 การเปลยนแปลงทางวฒนธรรมและการเลอกรบวฒนธรรม

เนองจากวฒนธรรมเปนสงทมนษยสรางขนจากวถการดาเนนชวตซาๆ ของคนใน

สงคมนนๆ ในอดตการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมเกดขนนอยมากเพราะเปนลกษณะของ

สงคมปดตอมาเมอแตละสงคมมการตดตอระหวางกนมากขนโดยเฉพาะการตดตอกนใน

สงคมขามภมภาค เชน ชาตตะวนตกกบชาตตะวนออกซงเกดขนมากในชวงยคลาอาณานคม เมอชาวตะวนตกออกลาอาณานคมทางทวปเอเชย พรอมกบนาวฒนธรรมของชาตตน

เขามาดวยเชน ศาสนา ภาษา การแตงกาย ทอยอาศย อาหาร ความบนเทง ฯลฯ แนวโนมในการเปลยนแปลงวฒนธรรมของสงคมของชาตตางๆ ในภมภาคเอเชยซงมความออนแอ

กวากเรม การเปลยนแปลงทางวฒนธรรมดงกลาวทาใหเกดแรงผลกดนชกจงทงสองทาง คอ

ทงการกระตนใหยอมรบสงใหม และการอนรกษวฒนธรรมเดมทตอตานการเปลยนแปลงนน

เมอพจารณาเฉพาะสงคมไทยการสรางวฒนธรรมและการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมกดาเนนมาอยางตอเนองในทกยคสมยแตในสงคมในอดตกอนยคลาอาณานคม(เรมตงแต

สมยรชกาลท 4 แหงกรงรตนโกสนทร)สงคมไทยแมวาจะมการตดตอกบชาวตางชาตบางกยงไมเปนทกวางขวางนกในหมราษฎร ความเปลยนแปลงทางวฒนธรรมทเกดขนจงดาเนน

ไปอยางคอยเปนคอยไป แตเมอถงยคลาอาณานคมเรมการตดตอกบชาวตางชาตโดยเฉพาะ

ชาตตะวนตกทหลงไหลเขามาจานวนมากขนความเปลยนแปลงจงเกดขนเรว ซงสงเกตได

จากการแตงกายของขนนางซงเปนอยางตะวนตกมากขน ลกษณะอาคารบานเรอนแบบยโรป

เรมมขน

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 61

ดง นน หลาย ชาต เรม กน มา พจารณา หา แนวทาง การ อนรกษ วฒนธรรม ของ ชาต ตน เอง

ใหม จง เกด องคกร ทง ภาครฐ เอกชน พา กน เรง ฟนฟ วฒนธรรม ของ ตน เอง ม การ แลกเปลยน

เรยนร ยอมรบ วฒนธรรม ท แตกตาง ระหวาง กน ม การ บรรจ เรองราว ของ วฒนธรรม ไว ให เดก

และ เยาวชน ได ศกษา เพอ ให เหน คณคา วฒนธรรม ของ ตน เอง สงผล ให สามารถ สบทอด รกษา

วฒนธรรม ไว อยาง มนคง

ตวอยาง สงคม ไทย ในอดต ไดรบ วฒนธรรม จาก จน อนเดย เปน ชาต ท ม วฒนธรรม

เขม แขง ตอมา เรม รบ วฒนธรรม ตะวนตก ตง แต สมย รชกาล ท 5 แหง กรง รตนโกสนทร เรอย

มา จน ถง ปจจบน และ เรม รบ วฒนธรรม ญปน เกาหล เพราะ ม อทธพล ดาน การ บนเทง รวม ทง

เทคโนโลย ตางๆ

ดง นน สงคม ไทย จะ ตอง รวมมอ กน สราง ความ เขา ใจ ให ประชาชน คน ไทย ตระหนก ถง

คณคา วฒนธรรม ไทย ใน การ รวม กน อนรกษ สบทอด ดวย ความ ภาคภม ใจ วฒนธรรม ไทย จง

จะ คง อย ตอไป

เรอง ท 4 ประเพณ ใน โลก

ประเพณ คอ วฒนธรรม ท สบทอด กน มา เปนเรอง ท แสดง ถง วถ ชวต ของ คน แตละ

ชาต ตง แต อดต จน ถง ปจจบน เรา จะ เหน ความ เจรญ รงเรอง ของ ชาต ตางๆ จาก ประเพณ สง ท

ม อทธพล ตอ ประเพณ คอ ศาสนา ความ เชอ ของ คน ใน ชาต ตางๆ ประเพณ ท เกยวของ กบ

การ เกด การ แตงงาน การ ตาย รวม ทง ประเพณ ใน ศาสนา ตางๆ ของ แตละ ชาต จะ แตกตาง

กน ไป

เชน ประเพณ การ แตงงาน ของ ชาว อนเดย จะ แตงงาน กน เมอ มอาย นอยมาก และ ฝาย

หญง ตอง ไป สขอ ฝาย ชาย ขณะ ท ประเพณ จน โบราณ ผชาย เปน ผ สบตระกล จะ เปน ผนา ไดรบ สทธ ตางๆ ใน ครอบครว มากกวา เพศหญง การ สขอ ตอง ผาน แมสอ แต ปจจบน ประเพณ ใน

จน เปลยน แปลง ไป ตง แต จน เปลยน แปลง การ ปกครอง เปน ลทธ เมา เจอ ตง จน ม การ ปฏวต

วฒนธรรม ครง ใหญ

โลก ปจจบน ม การ ตดตอ คมนาคม อยาง รวดเรว ประชากร ใน โลก สน ใจ เขามา ทองเ ทยว

ศกษา วฒนธรรม ประเพณ ของ ชาว ตางชาต ตาง ภาษา สงผล ให ประเทศ ตางๆ เรม สน ใจ

อนรกษ วฒนธรรม ประเพณ ตางๆ ทโดดเดน เปน เอกลกษณ เพอ คง ความ เปน ชาต และ เปน

การ สงเสรม อตสาหกรรม การ ทองเ ทยว ของ ชาต ตน เอง ไว ประเทศ ไทย ก เชน กน คน ตางประเทศ

มา ทองเ ทยว ประเทศ ไทย เปน จานวน มาก เพอ เรยนร วฒนธรรม ประเพณ ไทย ทา ให เงนตราเขา ประเทศ เปน จานวน มหาศาล

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม62

เรอง ท 5 ความ สาคญ ของ คานยม และ คานยม ใน สงคม ไทย

คานยม สงคมมนษย จาเปน ตอง ม บรรทดฐาน เปน ตวกาหนด แผน เชง พฤตกรรม ซง สมาชก

ของ สงคม จะ ตอง ม ความ สมพนธกบ บคคลอนๆ เปน จานวน มาก ม ความ จาเปน ท จะ ตอง

ตดสน ใจ ตอ การ กระทา สง ตางๆ เพอ เปน แนวทาง ใน การ ประพฤต ปฏบต รป แบบ ความคด

ใน การ ประเมน ตางๆ ของ สมาชก ใน สงคม

ความ หมาย ตอ คานยม คานยม หมาย ถง รป แบบ ความคด ของ สมาชก ใน สงคม ท จะ พจารณา ตดสน และ

ประเมน วา สง ใด ม คณคา ม ประโยชน พง ปรารถนา ถกตอง เหมาะสม ดงาม ควร ท จะ ยดถอ

และ ประพฤต ปฏบต คานยม ท เปน องคประกอบ ท สาคญ ของ การ จด ระเบยบ สงคมมนษย คอ

คานยม ทาง สงคม ( S o c i a l V a l u e ) ซง หมาย ถง รป แบบ ความคด ท สมาชก สวน ใหญ ตดสน

และ ประ เมน วา เปน สง ท มคณคา ม ประโยชน พงปรารถนา ถกตอง เหมาะสม ดงาม ควร แก

การ ประพฤต ปฏบต รวม กน คานยม ทาง สงคม เกด จาก การ ท สมาชก ใน สงคม ดารงชวต อยรวม

กน แลกเปลยน ประสบการณ ถายทอด ความ คดเหน ระหวาง กน เกด รป แบบ ท สอดคลอง ใน

แนวทาง เดยว กน

ความ สาคญ ของ คานยม สงคม ม คานยม แตกตาง กน ตาม วฒนธรรม วถ การ ดารงชวต สภาพ แวดลอม ทาง ธรรมชาต และ ทตง ถนฐาน คานยม ของ แตละ สงคม เปน แนวความคด ทศนคต รวม กน ของ คน สวน ใหญ จง เปน พนฐาน ท สาคญ เกด บรรทดฐาน ทาง สงคม อน เปนการ กาหนด กฎเกณฑ หรอ ระเบยบ ใน การ ปฏบต ตอ กน ทาง สงคม ตาม แนวทาง ของ คานยม ท สมาชก ใน สงคม ยอมรบ รวม กน คานยม สามารถ ชวย ใหการ ดาเนน ชวต ระหวาง สมาชก ใน สงคม ม ความ สอดคลอง สมพนธ ตอ กน ลด ความ ขด แยง และ ความ ตงเครยด ของ สมาชก ใน สงคม คานยม เปน สง ท ม การ เปลยน แปลง ได ตาม สภาพ แวดลอม และ ความ เหมาะสม ใน แตละยค สมย เนองจาก การ เปลยน แปลง ทาง สงคม ทา ให สงคม นน เกด ม คานยม ใหม มา ทด แทน คานยม เดม เชน การ เปลยน แปลง ทาง ดาน การ ผลต ทาง การ เกษตร ของ ไทย จาก การ ผลต แบบ เดม มาส การ ผลต แบบ ใหม ท ม การ ใช เทคโนโลย ทนสมย มา ทาการ ผลต เพอ ลด ระยะเวลา และ กาลง แรงงาน จาก แร งงาน คน หรอ สตว ม ผล ทา ให เกษตรกร ชาวไร ชาวนา ม คานยม ใน การนา เอา เครองจกร และ สารเคม มา ใช ทาง เกษตร จน มา ใน ปจจบน ม การ ช แนวทาง การ ทา เกษตร แบบ พอเพยง ก ทา ให เกษตรกร เรม เปลยน แปลง คานยม ใน วธการ ธรรมชาต มา ชวย ใน การ ผลต เนองจาก พษภย จาก สารเคม และ รจก ประสมประสาน ความคด ทา ให เกด คานยม วเคราะห วจย การ ทา เกษตร เพอ ยงชพ และ

อตสาหกรรม

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 63

คานยม ท สาคญ ของ สงคม ไทย ได แก 1 ) การ นบถอ พทธศาสนา เปน คต ความ เชอ ระดบสง ทาง จต ใจ ของ คน ไทย ทา ให เกด คานยม ใน การ ประกอบพธ ใน ประเพ ณ เทศกาล วนสาคญ ทาง ศาสนา และ ใน วาระ สาคญ ของ ชวต เปน คตนยม ท ปฏบต สบ ตอมา จน เปน สวนหนง ของ วถ ชวต ไทย 2 ) การ เคารพ เทดทน พระม หา กษตรย เปน คต ความ เชอ และ ศรทธา ภกด ตอ พระม หา กษตรย ของ ชาวไทย เปน คานยม ธรรมเนยม ของ คน ไทย ท แสดง ความ เคารพเทด ทน พระม หา กษตรย 3 ) การ รก สงคม ไทย เปน คานยม ท พงประสงค ของ สมาชกภาย ใน สงคม ไทย ท ตอง ม ความ สามคค รวมมอ รวม ใจ เปน หนงเดยว กน ใน การ ชวยเหลอ สงคม ไทย ทง ใน ภาวะ ทเกด เหตการณ ราย อน เปนภย แก สงคม และ ประเทศชาต ชวย กน ปลกฝง จต สานก ให รคณคา ของ วฒนธรรม ไทย รกษา มรดก ไทย รก เมองไทย ใช ของ ไทย 4 ) ความ ซอสตย สจรต คานยม ขอ น เปน สง สาคญ ท ควร ปลกฝง ให สมาชก ของ สงคม เนองจากเปน รากฐาน ใน การ พฒนา และ สราง ความ เจรญ ให กบ ตน เอง และ ประเทศชาต เชน สมาชก ของ สงคม ไทย ม ความ ซอสตย สจรต ตอ ตน เอง และ ผอน ใน การ อยรวม กน ของ สงคม การ ไม กระทาการ ทจรต ละเมด ฝา ฝนกฎหมาย เปนตน 5 ) การ เคารพ ผอาวโส คานยม ขอ น ได แสดงออก ใน พฤตกรรม ของ สมาชก สงคม ไทย เชน การ ม กรยา มารยาท สภาพ ออนนอม ตอ ผอาวโส หรอ ผ ใหญ การ เคารพ ใหเกยรต ผอาวโส ผ ใหญ ผ ท สงคม ยก ยองตาม วาระ ตางๆ

คานยม ท ควร ปลกฝง ตามหลก พระพทธ ศาสนา 1 . แนวทาง ปฏบต ตาม คานยม พนฐาน ม 5 ประการ

1) การ พงตนเอง ขยน หมนเพยร และ ม ความ รบผดชอบ

2 ) การ ประหยด และ อดออม

3) ม ระเบยบ วนย และ เคารพ กฎหมาย

4) การ ปฏบต ตาม คณธรรม ของ ศาสนา

5) ความ รก ชาต ศาสน กษตรย 2 . ความ เออเฟอ เผอ แผ คณลกษณะ เชนน ไดรบ อทธพล มาจาก คา สอน ทวา มนษยเรา ไม วายาก ด ม จน อยางไร

ตาง เปนเพอน รวมทกข รวมสข เวยน วาย ตาย เกด อย ในสง สารวฎ ดวย กน ความ สานก วา ตน

เอง ตอง ตาย ยอม กอ ให เกด ความเหน ใจ กน แสดง ออกมา ใน รปความ เออเฟอ เผอ แผ ชวย

เหลอ กน และ กน

3 . ความ เคารพ และ ความ ออนนอม ถอมตน คานยม สะทอน ลกษณะ นสย ของ คน ไทย คอนขาง โดดเดน การ เคารพ ผอาวโส

ความ เกรง ใจ ใหเกยรต ผ ม ประสบการณ เหนอ กวา ตน จะ ปรากฏ ให เหน ทก ระดบ ของ สถาบน ไทย

นบ ตง แต สถาบน ครอบครว ไป จง ถง สถาบนสงฆ ทง ใน ระบบ ราชการ คอ การ ไมกลา แสดง ความ

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม64

คดเหน ขด แยง เพราะ เกรง จะ กระทบ กระเทอน ความรสก ผอน ความ ออนนอม นน นวล ไม

เพยง แต สะทอน ออกมา ใน รป ของ กรยา มารยาท เทา นน ยง สะทอน ออกมา ใน งานศลปะ ตาง ๆ

ของ ชาต ดวย ไมวา จะ เปน จตรกรรม ประตมากรรม นาฏกรรม หรอ คต กรรม

4 . ความ กตญ กตเวท เปน คณธรรม ของ บคคล ผ สานก ใน อปการ คณ ท ผอน กระทา ตอ ตน และ พยายาม

จะ หาทาง ตอบ แทน อปการ คณ นน คณธรรม ขอ น พระพทธองค ทรง กลาว วา เปน บคคล หาได ยาก

ความ กตญ กตเวท จง เปน คานยม อน ม รากฐาน มาจาก พทธศาสนา เปน สง สาคญ

ใน สงคม ยกยอง วา “ ตกนา ไม ไหล ตก ไฟ ไม ไหม” หมายความวา ทาคณ กบ คน อน นน เมอ

ถงคราว ตกอบ ก มผยนด ยนมอ เขา มา ชวยเหลอ ความ กตญ จง เปน คานยม ท สมควร จะ ปฏบต

ให เกด สรมงคล กบ ตน เอง

5 . ศรทธา และ ปญญา ศรทธา แปล วา ความ เชอ คน สวนมาก มก พดวา ศรทธา ปสาทะ

ปสาทะ แปล วา ความ เลอม ใส

ศรทธา เปนความ เชอ แต เปนความ เชอ บคคลอน เชน เรา เหน ความ คดเหน หรอ

การ กระทา ของ คน อน เปน สง ท ด และ เหมาะสม นา จะ นามา ปฏบต แลว ปฏบต ตาม แนวทาง ของ

บคคลอน ซง เปน ผ คด แสดงวา เรา ม ศรทธา ใน บคคล นน

ปญญา เปน ความร ทเกด ดวย ตน เอง ซง เกดจา การ คด พจารณา ไตรตรอง วเคราะห

อยาง รอบคอบ ม เหตผล

พทธศาสนา พระพทธเจา ทรง สอน ให บคคล ม ทง ศรทธา และ ปญญา ประกอบ กน ดวย เหตผล ผ ศรทธา ถา ม ความ เชอ มาก เกนไป จะ กลาย เปนความ งมงาย คน จานวน ไมนอย

ท หลงเชอ สง ตางๆ โดย มได วเคราะห หรอ พจารณา อยาง แทจรง เพอ ประโยชน สข รวม กน ของ

บคคล ทงหลาย ใน สงคม ศรทธา อยาง ถกตอง ใน พทธศาสนา ม ดงน

- เชอ วา พระพทธเจา ตรส รจรง

- เชอ วา บญบาป ม จรง - เชอ วา ผล ของ บญบาป ม จรง

- เชอ วา บญบาป ท ตน ทา เปนของ ตน จรง

6 . ทางาน สจรต สจรต มาจาก ส หมาย ถง ด และ จรต หมาย ถง ความ ประพฤต สจรต จง เปนความ ประพฤต ท ดงาม ทง กาย วาจา ใจ ซง นา จะหมายความ ได วา

1 ) ไมผด กฎหมาย ไมผด ตอ กฎ ระเบยบ ของ บานเมอง ไม ทาลาย ทรพยากร ธรรมชาต ไม ประพฤต ผด เลน การ พนน ไม ขาย ยาเสพตด ทาลาย เยาวชน สงคม และ ประเทศ

ชาต

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 65

2 ) ไมผด ประเพณ ประกอบดวย

(1 ) ขนบ ของ บานเมอง คอ ไมผด กฎหมาย ระเบยบ ของ บานเมอง

(2 ) ธรรมเนยม เปนความ ประพฤต ท สงคม ยอมรบ และ ปฏบต กน มา

(3 ) ไมผด ศลธรรม หมายความวา ม ความ ประพฤต อน ถกตอง ตาม ทานอง

คลอง ธรรมทา กาย วาจา ใจสงบ ระวง สารวม ตน อย เสมอ เมอ บคคล ไม ประพฤต ผด ศลธรรม

ตน เอง ครอบครว และ สงคม ก จะ สงบสข

บคคล พง สราง คานยม ใน การ กระทาการ อนเปน ประโยชน ตอ ตน เอง ชาต บานเมอง

พรอม ทง รกษา ความ เปน ไทย ให คง อย อยา หลงผด เหน คานยม วฒนธรรม ตาง ชา ตก วา คา

นยม วฒนธรรม ไทย สราง พลง เพอ ทา ให ชาต มนคง โดย ชวย กน ด แล สง ท เปน วฒนธรรม อน ด

งาม ของ ไทย

เรอง ท 6 คานยม ท พงประสงค ของ สงคม โลก

ศลธรรม จรยธรรม และ คานยม คอ สง ท กาหนด มาตรฐาน ความ ประพฤต ของ สมาชก

ใน สงคม ไว ให ปฏบต ตาม แนวทาง ท สงคม ได กาหนด วา เปน สง ดงามเหมาะสมกบ สภาพสงคม

นนๆ รวม ทงเปน มาตรฐาน ท ใช ตดสน การ กระทา ของบคคลในสงคมวา ถก หรอ ผด ด หรอ ชว

เพอ ให สงคม ดารง อย ได อยาง ปกต สข ซง เปน สง สาคญ ท ม อย ค กบ การ ดาเนน ชวต เปน สง ท

สงคม ยอมรบ รวม กน

คานยม และ จรยธรรม ในสงคมหนา เปน ตวกาหนด ความ เชอ ของบคคลในสงคม

กอใ ห เกด ประโยชน ตอ สงคม ชวย ใน การ พฒนา สงคม เพราะทาให บคคล ม ความ ตงมน อย ใน

ความ ด ความ รบผดชอบ ความ เสยสละ ความ กตญ รคณ ความ ม วนย ความ กลาหาญ และ

ความ เชอมน ใน คา สอน ของ ศาสนา ดงนน คานยม และ จรยธรรม ของสงคมจาตองมจด มงหมาย ใน การ ละเวนจาก การ ทาชวเปน สงสาคญ

คานยมและจรยธรรมททวโลกพงประสงคใหเกดขนในพลเมองของชาตตน มดงน 1 . การ ไม เบยดเบยน และ กอ ความ เดอน รอน ให แก ผอน ทง การ เบยดเบยน ทาง กาย วาจา ใจ เชน การ ใช คาพด ท เสยด เยาะเยย ถากถาง ดหมน ผอน รวม ทง การ กลน แกลง ทาลาย

ทรพยสน ผอน

2 . ความ เสยสละ โดยไม เปน ผ เออเฟอ เผอ แผ ให แก ผอนโดย ไม หวงผล ตอบ แทน

ลดละ ความเหน แกตว ชวยเหลอ ผอน ใน ยาม ท ม ความ จา เปนได ทง กาลงกาย และ กาลง ทรพย

หรอ กาลง ทาง สตปญญา เพอ การ อยรวม กน อยาง สงบสข ใน สงคม โดย รวม 3 . ม ความ กลาหาญ ทาง คณธรรม จรยธรรม หมาย ถง การ ทา ใน สง ท เหนวา ถกตอง

ตาม ทานอง คลอง ธรรม และ ละ เลก ไม กระทา ความ ผด อนเปน เหต ให เกด ความ เสยหาย แก ตน

เอง และ สวนรวม หรอ ทา ให ตน เอง และ สวนรวม เสย ผล ประโยชน กตาม

4 . ความ ละอาย และเกรงกลว ตอ กระทาความ ชว โดย ไม เขาไป เกยวของ กบ ความ ชว

ทงปวง ม จต ใจ ท ยบยง ผล ประโยชน ท ได มา โดย มชอบ

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม66

5 . การ รจก เคารพ ใน ความ คดเหน ของ ตน เอง และ ผอน ม ความ สานก ใน สทธ เสรภาพ

ความ เสมอภาค ของ แตละบคคล ไมวา จะ เปนของ ตน เอง และ ผอน เปนการ ยอมรบ สตปญญา

ความ คดเหน ของ ผอน เทากบ ของ ตน โดย ไม หลอก ตน เอง หรอ ม ความ ดอรน เอา แต ความคด

ของ ตน เอง เปน ใหญ และ เหยยดหยาม ผอน เปนการ ฝก ให เปน คน ม เหตผล รบฟง ความ คด

เหน รอบดาน แลว นามา พจารณา ดวย ตน เอง เพอ ขจดปญหา ความ ขด แยง

6 . ม ความ ซอสตย สจรต ตอ ตน เอง และ ผอน หมาย ถง ความ ซอสตย ตอ ตน เอง เพอ อย

ใน ความ ไม ประมาท ขยน ขน แขง ใน หนา ท การ งาน ม ความ รบผดชอบ ใน สง ท ได รบมอบ หมาย

รวม ทง ม ความ ซอสตย ตอ ผอน ประพฤต ปฏบต ตรงไป ตรง มา อยาง สมาเสมอ ไมคด โกง หรอ

ทรยศ หกหลง หรอ ชกชวน ไป ในทาง เสอมเสย เพอ หา ผล ประโยชน สวน ตน

7 . ความ ม วจารณญาณ ใน การ ตดสน ปญหา ตางๆ หรอ ความ ม เหตผล ใน การ พจารณา

ไตรตรอง ไม หลงเชอ สง ใด งายๆ รจก ควบคม กาย วาจา โดย ใช สต อยาง รอบคอบ ไม ทาตาม

อารมณ ม จต ใจ สงบ เยอกเยน ไม ววาม สามารถ รบฟง ความ คดเหน ของ คน อน ท ขด แยง กบ

ตน อยาง ใจกวาง ไม แสดง ความ โกรธ หรอ ไม พอ ใจ ไมม ทฏฐ มานะ

8. ความขยนหมนศกษาหาความรใหเฉลยวฉลาดในศลปวชาการทกสาขาวชา

9. ความสามารถในการประกอบอาชพสาขาตางๆ

10. การกษาสงแวดลอม และความเปนชาต วรรณกรรม ประเพณ ตลอดจนดนแดน

ของตนเอง

คานยม และ จรยธรรม ท เปน ตวกาหนด พฤตกรรม ของ แตละบคคล

คานยม และ จรยธรรม ท เปน ตวกาหนด พฤตกรรม ของ แตละบคคล จะ เปน คานยม และ

จรยธรรม ทเกด ประโยชน ตอ ตน เอง สงคม และ การ พฒนา ตน เอง เพอ ยกระดบ ความคด สต

ปญญา รวม ทง การ เสยสละ ตอ สงคม ประเทศชาต

1 . ตวกาหนด พฤตกรรม ของ แตละบคคล เพอ ขจด ความ ขด แยง

1 ) เปน ผ ม ความ อดทน อดกลน เพอ เผชญกบ ปญหา ตางๆ อยาง ม สต ไม

แสดงออก ทาง อารมณ ม จต ใจสงบ เยอกเยน

2) เปน ผ ม จต ใจ กวางขวาง เปด ใจ ยอมรบ ความเหน ของ ผอน ดวย ใจเปนกลาง

ไม คดวา ตน เอง อย เหนอ ผอน 2. ตวกาหนด พฤตกรรม ของ แตละบคคล เพอ นาไปส การ อยรวม กน อยาง สนตสข

คานยม และ จรยธรรม ท เปน ตวกาหนด พฤตกรรม ของ แตละบคคล เพอ การ อยรวม กน อยาง

สนตสข

1) ม ความ เสยสละ เปน ผ ให ดวย ใจ ท บรสทธ โดย ไม หวงผล ตอบ แทน

2 ) ม ความ รก ความ สามคค เปน ทตง ยอมรบ ใน เหตผล ของ การ อยรวม กน ใน สงคม อยาง ม ความ สข

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 67

เรอง ท 7 การ ปอง กน และ แกไข ปญหา พฤตกรรม ตาม คานยม ท ไม พงประสงค ของ สงคม ไทย

คานยม ของ สงคม ไทย ท ไม พง ประสงค ควร ไดรบ การ แกไข ปรบปรง พฒนา เพราะ

เปน อปสรรค ท สาคญตอ ความ มนคง ของ ตน เอง ครอบครว ชมชน สงคม ตวอยาง ท สาคญ คอ

1 . ความ เปน ผกลา ได กลา เสย ในทาง ท ผด เชน นสย ของ นก พนน เรม ตง แต เดก

เยาวชน คอ การ พนน ฟตบอล กฬา ตางๆ ( การ เลน หวย การ พนน ตางๆ ) ทา ให หมดตว และ

ไม มานะ ใน การ ประกอบ อาชพ ท สจรต

2 . ความ เปน ผ ใจกวาง รกษา หนาตา โดย ไม คานง ถง ฐานะตนเอง ตวอยาง เมอ ครอบ

ครว ม งาน บวช แตงงาน งานศพ จะ ไป กเงน หรอ นา เงน ทเกบ ห อมร อม รบ มา ใช ใน การ เลยง

ด อยาง สรยส ราย จน ม ครอบครว ลก โต เขา โรงเรยน ยง ใช เงน คน คา แตง งาน ยง ไม หมด

3 . การ ชวยเหลอ พวกพอง โดย ไม คานง ถง ความ ถกตอง ตวอยาง เมอ เพอน พนอง

ม เรอง กบ ใคร พรอมท จะ ยกพวก ไป ตอ ส โดย ไม คานง ถง เหตผล ความ ถกตอง ใน วธการ

แกปญหา ตวอยาง การ ยกพวก ต กน ของ วยรน และ ของ กลม พวก นกเลง ตางๆ

4 . เมอ เกด ปญหา ชอบ ใช คา วา ไมเปนไร ไมคด หา การ แกไข ปญหา อยาง จรงจง สงผล

ให ปญหา ยงคงเปน ปญหา ตอไป ปญหา ท เกดขน ไม ไดรบ การ แกไข

5 . ชอบ ความ สนกสนาน ดมเหลา เฮฮา ไม ขยน ขน แขง ใน การ ประกอบ อาชพ สงผล

ให เกด ความ ประมาท ใน ชวต จะ เหน เทศกาล ป ใหม สงกรานต ม คน เสยชวต จานวน มาก เพราะ

ความ ประมาท

6. ยกยองผมฐานะ

การ ปอง กน และ แกไข ปญหา พฤตกรรม ตาม คานยม ท ไม พงประสงค ใน สงคม ไทย คอ

1 . คานยม ท ดงาม ควร ไดรบ การ ปลกฝง ตง แต ยงเปน เดก ใน ครอบครว ชมชน โรงเรยน สถานศกษา รวม ทง ใน สงคม ไทย

2 . ผ ใหญ ใน สงคม ไทย ทก ฐานะ ท สาคญ คอ ผ ท อย ใน บทบาท เปน ผนา จะ ตอง

ประพฤตตน เปน แบบอยางท ด

3 . สงคม ไทย จะ ตอง ยกยอง ใหเกยรต ผ ท ประพฤต ปฏบต ตาม คานยม ท ดงาม ไม

ยกยอง ผมอานาจ ม เงน แต เปน ผ ท ประพฤต ตาม คานยม ท ดงาม ของ ไทย

4 . สอ จะ ตอง รวม กน รณรงค ให คน ไทย ม คานยม ท ดงาม ไม สนบสนน เผย แพร สง ท

ไมด เพราะ สอ ม อทธพล ตอ สงคม ไทย โดยเฉพาะ เดก และ เยาวชน

5 . อยา ปลอย ให ปญหา ความ เสอมทราม ทเกด จาก การ ประพฤต ตาม คานยม ท ไมด

ผาน ไป เพราะ เหน เปน เรองเลกๆ ควร เรง ชวย กน หาทาง แกไข ดวย การ ถอเปน หนา ท ของ ทกคน

6 . องคกร ทง ภาครฐ และ เอกชน สนบสนน ให เกด ชมรม สมาคม ใน ระดบ ทองถน

ตางๆ ท เปน สงคม แหง การ เรยนร เพอ ให สงคม ชมชน เปน สงคม ท อดม ดวย ปญญา ซง จะ เปน

พนฐาน ท สงผล ให สงคม ไทย แขง แกรง ตอไป

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม68

กจกรรม ท 1 ให ผเรยน คนควา วฒนธรรม ประเพณ คานยม ของ ประเทศ ตางๆ ใน โลก มา

คนละ 1 ประเทศ แลว นามา แลกเปลยน เรยนร กน

กจกรรม ท 2 ให ผเรยน นา กรณ ตวอยาง ปญหา ท เกยวของ กบ วฒนธรรม ประเพณ คานยม ท

เกด ขนกบ ประเทศ ตางๆ ใน โลก มา แลกเปลยน เรยนร กน

กจกรรม ท 3 ให ผเรยน ศกษา ตวอยาง แนวทาง ท ประเทศ ตางๆ อนรกษ วฒนธรรม ตาม

ประเพณ และ คานยม ท ด ของ ตน ไว ได เชน ประเทศ ภฏาน

กจกรรม

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 69

สาระสาคญ รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย เปน กฎหมาย สงสด ใน การ ปกครอง ประเทศ ไทย

นบแต ประเทศ ไทย ม การ เปลยนแปลง การ ปกครอง จาก ระบอบ สมบร ณา ญาสทธ ราชย

เมอป พ.ศ. 2475 มา จนถง ปจจบน (2553) ประเทศ ไทย ใช รฐธรรมนญ ฉบบ ท 18 ซง

ประชาชน ชาวไทย ทกคน ควร ตอง มความร ความ เขาใจ หลกการ เจตนารมณ ตลอดจน

สาระสาคญ ของ รฐธรรมนญ อยาง ถองแท เพอจะ ได ปฏบต หนาท ตามท รฐธรรมนญ กาหนด

ไว ได อยาง ถกตอง

ผล การ เรยนร ทคาดหวง 1. มความร ความ เขาใจ ความ เปนมา ของ รฐธรรมนญ

2. บอก หลกเกณฑ สาคญ ของ รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย ได

3. บอก สาระสาคญ ของ รฐธรรมนญ ฉบบ ปจจบน ท เกยวของ กบ ตวเอง ได

4. มความร ความ เขาใจ เกยวกบ บท หนาท ของ องคกร ตาม รฐธรรมนญ

ขอบขาย เนอหา เรอง ท 1 ความ เปนมา และสาเหตของ การ เปลยนแปลง รฐธรรมนญ

เรอง ท 2 สาระสาคญ ของ รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย

เรอง ท 3 บทบาท หนาท ของ องคกร ตาม รฐธรรมนญ

เรอง ท 4 บทบญญต ของ รฐธรรมนญ ท ม ผลตอ การ เปลยนแปลง ทาง สงคม และ สง ผลตอ ฐานะ ของ ประเทศ ใน สงคม โลก

เรอง ท 5 หนาท พลเมอง ตาม รฐธรรมนญ และ กฎหมาย อน

รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย 3บท ท

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม70

เรอง ท 1 ความ เปนมา การ เปลยนแปลง รฐธรรมนญ

รฐธรรมนญ หมายถง กฎหมาย สงสด ใน การ ปกครอง ประเทศ วาดวยการจดระเบยบ

การ ปกครอง ประเทศ

รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย ฉบบ แรกเกด จาก การ เปลยนแปลง การ ปกครอง

ระบอบ สมบร ณาญา สทธ ราชย เปนการ ปกครอง ระบอบ ประชาธปไตย อน ม พระมหากษตรย

เปน ประมข เรม เมอ วนท 24 มถนายน 2475 โดย กลม บคคล ท เรยก ตน เอง วา “คณะ ราษฎร” ประกอบดวย พลเรอน และ ทหาร ม นโยบาย การ ปกครอง ท เหนแก ประโยชน ของ ประชาชน ขณะ

นน พระบาท สมเดจพระ ปกเกลา เจา อย หว ทรง ปกครอง ประเทศ ทรง ประทบ อยท พระ ราช วง ไกล

กงวล จงหวด ประจวบครขนธ ได เหน ประโยชน สข ของ ราษฎร เปนสาคญ จง สละอานาจ ของ

พระองค และ พระราชทาน รฐธรรมนญ ฉบบ ชวคราว ประกาศใช ครงแรก เมอ วนท 27 มถนายน

2475 เรยกวา “รฐธรรมนญ การ ปกครอง แผนดน สยาม ชวคราว พทธศกราช 2475” ตอมา เมอ วนท 10 ธนวาคม พ.ศ. 2475 จง ได ม การ ประกาศใช “รฐธรรมนญ แหง รา ชอาณาจกร สยาม พทธศกราช 2475” หลง การ เปลยนแปลง การ ปกครอง และ ประกาศใช รฐธรรมนญ ฉบบ แรก เมอ ป

พทธศกราช 2475 จนถง ปจจบน (พ.ศ. 2553) ม การ ยกเลก และ ประกาศใช รฐธรรมนญ ไป

แลวร วม 18 ฉบบ ดงน

ฉบบ ท 1 : พระ ราช บญญต ธรรมนญ การ ปกครอง แผนดน สยาม ชวคราว

พทธศกราช 2475 (ราชกจจานเบกษา เลม 49 หนา 116

วนท 27 มถนายน 2475)

ฉบบ ท 2 : รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร สยาม พทธศกราช 2475

(ราชกจจานเบกษา เลม 49 หนา 529 วนท 10 ธนวาคม 2475) ฉบบ ท 3 : รฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2489

(ราชกจจานเบกษา เลม 63 หนา 30 วนท 3 พฤษภาคม 2489)

ฉบบ ท 4 : รฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกร ไทย (ฉบบ ชวคราว) พทธศกราช 2490

(ราชกจจานเบกษา เลม 64 ตอนท 53 วนท 9 พฤษภาคม 2490)

ฉบบ ท 5 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2492

(ราชกจจานเบกษา เลม 66 ตอนท 17 วนท 23 มนาคม 2492) แกไข เพมเตม พทธศกราช 2495

ฉบบ ท 6 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2475

(ราชกจจานเบกษา เลม 69 ตอนท 15 วนท 8 มนาคม 2475)

ฉบบ ท 7 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2502

(ราชกจจานเบกษา เลม 76 ตอนท 17 วนท 28 มกราคม 2502) ฉบบ ท 8 : ธรรมนญ การ ปกครอง ราชอาณาจกร พทธศกราช 2511

(ราชกจจานเบกษา เลม 85 ตอน พเศษ วนท 20 มถนายน 2511)

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 71

ฉบบ ท 9 : ธรรมนญ การ ปกครอง ราชอาณาจกร พทธศกราช 2515

(ราชกจจานเบกษา เลม 89 ตอนท 192 วนท 15 ธนวาคม 2515)

ฉบบ ท 10 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2517

(ราชกจจานเบกษา เลม 92 ตอนท 14 วนท 23 มกราคม 2518)

ฉบบ ท 11 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2519

(ราชกจจานเบกษา เลม 93 ตอนท 135(ฉบบ พเศษ)

วนท 22 ตลาคม 2519)

ฉบบ ท 12 : ธรรมนญ การ ปกครอง ราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2520

(ราชกจจานเบกษา เลม 95 ตอนท 111 วนท 9 พฤศจกายน 2520)

ฉบบ ท 13 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2521

(ราชกจจานเบกษา เลม 95 ตอนท 146 (ฉบบ พเศษ)

วนท 22 ธนวาคม 2521)

ฉบบ ท 14 : ธรรมนญ การ ปกครอง ราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2534

(ราชกจจานเบกษา เลม 108 ตอนท 40 วนท 1 มนาคม 2534)

ฉบบ ท 15 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2534

(ราชกจจานเบกษา เลม 108 ตอนท 216 วนท 9 ธนวาคม 2534)

ฉบบ ท 16 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540

(ราชกจจานเบกษา เลม 114 ตอนท 55 ก วนท 11 ตลาคม 2540 )

ฉบบ ท 17 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบ ชวคราว) พทธศกราช 2549

(ราชกจจานเบกษา เลม 123 ตอนท 102 ก วนท 1 ตลาคม 2549)

ฉบบ ท 18 : รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

(ราชกจจานเบกษา เลม 124 ตอนท 47 ก วนท 24 สงหาคม 2550)

การ ยกเลก และ ประกาศใช รฐธรรมนญ แตละครง สวนใหญ เปนผล มาจาก การ ปฏวต รฐ

ประหาร ซง สามารถ สรป เหตผล ของ การ เปลยนแปลง รฐธรรมนญ ไดดงน

1. กลม ผนา ซง ม อานาจ ทาง การเมองในขณะนน เหนวา หลกการ และ วธการ ของ

รฐธรรมนญ ฉบบ ท ใช อย นน ไม เหมาะสม จง ลมเลก และ ประกาศใช รฐธรรมนญ ใหม 2. กลม ผนา ซง ม อานาจ ทาง การเมอง แตกแยก กนเอง จง ม การ ลมเลก รฐธรรมนญ

ฉบบ ท ใช อย เพอ ใช ฉบบ ใหม ท สามารถ ตอบสนอง ความ พอใจ ของ กลม ตน ได

3. ภาวะ เศรษฐกจ การเมอง สภาพ ทาง สงคม และ สถานการณ ของประเทศ ในขณะนน

ทาให ตองม การ เปลยนแปลง แกไข รฐธรรมนญ ให เหมาะสม

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม72

เรอง ท 2 สาระสาคญ ของ รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย

รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย เปน กฎหมาย สงสด ของ ประเทศ ท รปแบบ ของ

รฐ รปแบบ การ ปกครองและ การ บรหาร ประเทศ บทบญญต ของ กฎหมาย หรอ ขอบงคบ ใด ขด

หรอแยง ตอ บทบญญต ใน รฐธรรมนญ บทบญญต นน เปนอน ใช บงคบ มได และไมวา กรณ ใดๆ

หาก ปรากฏ วา ผใด ใชกาลง ประทษราย เพอ ลมลาง หรอ เปลยนแปลง รฐธรรมนญ ผ นน กระทา

ความ ผด ฐาน เปน กบฏ ตอ ประเทศชาต ม โทษ ถง ประหาร ชวต หรอ จาคก ตลอดชวต

รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย โดย ทวไป จะ บญญต หลกการ สาคญ ของ

รฐธรรมนญ ไว ดงน

1. รปแบบ ของ รฐ ประเทศ ไทย เปน ราชอาณาจกร อน หนง อนเดยว จะ แบงแยก มได

คา วา ราชอาณาจกร หมายความวา ประเทศ ไทย เปน ประเทศ ท ม พระมหากษตรย ทรง เปน

ประมข และ คา วา อน หนง อนเดยว จะ แบงแยกมได หมายความวา ประเทศ ไทย เปน รฐ เดยว

หรอ เอก รฐ ม รฐบาล เปน ศนยกลาง ม อานาจบรหาร ประเทศ ได ทง ภายใน และ ภายนอก ประเทศ

เพยง รฐบาล เดยว

2. รปแบบ การ ปกครอง ประเทศ ไทย ม รปแบบ การ ปกครอง ใน ระบอบ ประชาธปไตย

อน ม พระมหากษตรย ทรง เปน ประมข เปนการ ยนยน วา ประเทศ ไทย ม การ ปกครอง ใน ระบอบ

ประชาธปไตย ท ม รากฐาน มาจาก ประชาชน มง คมครอง สทธ เสรภาพ ของ ประชาชน โดย ม

พระมหากษตรย ทรง เปน ประมข

3. อานาจ อธปไตย ของ รฐ รฐธรรมนญ กาหนด อานาจ อธปไตย ของ ประเทศ ไทย ไว

3 ประการ ไดแก

1) อานาจ นตบญญต คอ อานาจ ใน การ ออกกฎหมาย

2) อานาจบรหาร คอ อานาจ ใน การ บรหาร การ ปกครอง ประเทศ 3) อานาจ ตลาการ คอ อานาจ ใน การ พจารณา ตดสนคด ใน ศาล

ทง 3 อานาจ น เปน อานาจ ของ ปวงชน ชาวไทย คอ เปนของ ชน ชาวไทย ทกคน โดย ม พระมหากษตรย ผทรง เปน ประมข ทรง ใช อานาจ นตบญญต ผานทาง รฐสภา ใช อานาจ

บรหาร ผานทาง คณะ รฐมนตร และ ใช อานาจ ตลาการ ผานทาง ศาล

4. สทธ เสรภาพ ของ ชน ชาวไทย รฐธรรมนญ คานงถง สทธ เสรภาพ ของ บคคล ซง

เปน ชน ชาวไทย โดย คานง ถงวา ชน ชาวไทย เปน มนษย ท ม ศกดศร หรอ กลาว วา ชน ชาวไทย

ม ศกดศร แหง ความ เปน มนษย หาม ปฏบต ตอ มนษย เยยง ทาส หรอ สตว นอกจากน ทกคน ยอม

ม สทธ เสรภาพ ใน รางกาย ใน ครอบครว ม สทธ ไดรบ การ ศกษา ขน พนฐาน ตามท กฎหมาย

กาหนด โดย ไม เสย คา ใชจาย ทกคน จะ ไดรบ การ คมครอง สทธ ใน คดอาญา สทธ ไดรบ การ

ใหบรการ สาธารณสข ท ไดมาตรฐาน ม เสรภาพ ใน การ สอสาร โดย เสร ม เสรภาพ ใน การ เสนอ

ขาวสาร และ เสรภาพ ในทาง วชาการ เปนตน 5. หนาท ของ ชน ชาวไทย เมอ รฐธรรมนญ กาหนด ใช สทธ เสรภาพ แหง ชน ชาวไทย

แลว ก จะ กาหนด หนาท ของ ชน ชาวไทย ให ไว ดวย โดย กาหนด ให ทกคน ม หนาท ตอง ปฏบต

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 73

ตามกฎหมาย ม หนาท รกษา ไว ซง ชาต ศาสนา พระมหากษตรย และ การ ปกครอง ใน ระบอบ

ประชาธปไตย อน ม พระมหากษตรย ทรง เปน ประมข ม หนาท ตอง ปองกน ประเทศ รกษา ผล

ประโยชน ของ ชาต และ ปฏบต ตามกฎหมาย ม หนาท ตอง ไป ใช สทธ เลอกตง ตามท กฎหมาย

กาหนด ม หนาท ตอง เสย ภาษอากร ม หนาท ตอง พทกษ ปกปอง และ สบสาน ศลป วฒนธรรม

ของ ชาตภมปญญา ทองถน อนรกษ ทรพยากร ธรรมชาต และ สงแวดลอม เปนตน

6. นโยบาย พนฐาน ของ รฐ รฐธรรมนญ จะ กาหนด ให รฐบาล หรอ ผบรหาร ประเทศ

ตอง แถลง นโยบาย ตอ รฐสภา วา รฐ ม นโยบาย ใน การ บรหาร ประเทศ อยางไร ใน เรอง เกยวกบ

ดาน ความ มนคง ของ รฐ ดาน การ บรหาร ราชการ แผนดน ดาน การ ศกษา ศาสนา และ วฒนธรรม

ดาน การ ตางประเทศ ดาน เศรษฐกจ ดาน ทรพยากร และ สงแวดลอม ดาน วทยาศาสตร

ทรพยสน ทาง ปญญา และ พลงงาน ดาน การ ม สวนรวม ของ ประชาชน เปนตน

7. ระบบ รฐสภา รฐสภา ทาหนาท เปน ฝาย นตบญญต รฐธรรมนญ จะ กาหนด ให

สมาชก ผแทน ราษฎร และ สมาชก วฒสภา ม จานวน ก คน และ ทมา ของ สมาชก ดงกลาว วธการ

ได มา อยางไร

8. คณะ รฐมนตร ซง ทาหนาท เปน ฝายบรหาร คอ รฐบาล จะ ม รฐมนตร จานวน เทาใด

และ ม วธการ ได มา อยางไร

9. ศาล ซง ทาหนาท เปน ฝาย ตลาการ เปน องคกร พจารณา พพากษา อรรถคด ตอง

ดาเนน ไป ดวย ความ ยตธรรม ม ศาล อะไร บาง พรอม กาหนด หนาท อานาจศาล ไว โดย ชดแจง

10. องคกรอสระ ตาม รฐธรรมนญ เปน องคกร ท ม วตถ ประสงค เพอ ตรวจสอบ การ

ใช อานาจ รฐ ของ เจาหนาท รฐ วา ถกตอง เปนธรรม หรอไม รวมทง อานาจ ใน การ ถอดถอน

เจาหนาท รฐ ออกจาก ตาแหนง ดวย

11. การ ปกครอง สวน ทองถน เปนการ ใช อานาจ แก องคกร ปกครอง สวน ทองถน ให ม อสระ ใน การ ปกครอง ตน เอง ตาม เจตนารมณ ของ ประชาชน ใน ทองถน และ สงเสรม ให องคกร

ปกครอง สวน ทองถน เปน หนวย งานหลก ใน การ จดทา บรการ สาธารณะ ม สวนรวม ใน การ ตดสน

ใจ แกปญหา ใน พนท

12. การ แกไข เพมเตม รฐธรรมนญ รฐธรรมนญ เมอ ประกาศใช บงคบ แลว ยอม ม

การ แกไข เพมเตม ได ตามท รฐธรรมนญ บญญต ไว กลาว คอ จะ ระบ ใหอานาจ แก คณะบคคล

โดย เฉพาะท สามารถ ยน ญตต ขอ แกไข เพมเตม รฐธรรมนญ ได เวน ม ขอหาม บางประการ จะ

ทาการ แกไข เพมเตม มได คอ จะ ขอ แกไข การ ปกครอง ใน ระบอบ ประชาธปไตย อน ม พระมหา

กษตรย ทรง เปน ประมข หรอ เปลยนแปลง รปแบบ ของ รฐ ทง 2 ประการ น จะ กระทา มได

สาระสาคญของรฐธรรมนญแตละฉบบ นอกจาก หลกการ ท เปน สาระ สาคญ รวม ของ รฐธรรมนญ ดงท กลาว มาแลว รฐธรรมนญ

ทง 18 ฉบบ ยงม เอกลกษณ เฉพาะ ซง เปน สาระสาคญ แตกตาง กนไป โดย สรป ได ดงน 1. พระ ราช บญญต รฐธรรมนญ การ ปกครอง แผนดน สยาม ชวคราว พทธศกราช 2475 เปน รฐธรรมนญ ฉบบ แรก สาระสาคญ คอ ประเทศ ไทย ตอง ปกครอง แบบ ประชาธปไตย

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม74

โดย ม พระมหากษตรย ทรง เปน ประมข อานาจ อธปไตย หรอ อานาจ สงสด ใน การ ปกครอง

ประเทศ เปนของ ประชาชน

รฐธรรมนญ ฉบบ น กาหนด ให ม สภา เดยว คอ สภา ผแทน ราษฎร ม อานาจ กวาง มาก

คอ พจารณา รางกฎหมาย ดแล ควบคม การ บรหาร ประเทศ ม อานาจ แตงตง และ ถอดถอน คณะ

กรรมการ ราษฎร (คณะ รฐมนตร) ฯลฯ และ ม อานาจ วนจฉย คด ซง พระมหากษตรย เปน ผตองหา

ซง ศาล ธรรมดา ไมม สทธ รบฟอง ได

2. รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร สยาม พทธศกราช 2475 ประกาศใช 10 ธนวาคม พทธศกราช 2475 ม หลกการ สาคญ แตกตางจาก ฉบบ ท 1

อนเปน ฉบบ ชวคราว ดงน

1) ยกยอง ฐานะ พระมหากษตรย ให สงขน โดย บญญต วา ให ทรง อย ใน ฐานะ อน

เปนท เคารพ สกการะ ผใด จะ ลวงละเมด หรอ ฟองรอง มได ให องค พระมหากษตรย และ

พระ บรมวงศานวงศ ตงแต หมอมเจา ขน ไป อย ใน ฐานะ เปนกลาง ทาง การเมอง คอ ไม ตอง รบ

ผด ทาง การเมอง

2) สภา นตบญญต (สภา ผแทน ราษฎร) ไมม อานาจ ปลด พนก งานประจา ม อานาจ

ออกกฎหมาย ม อานาจควบคม คณะ รฐมนตร ใน การ บรหาร ราชการ แผนดน (แต ฝายบรหาร ก ม อานาจ ทจะ ยบสภา ผแทน ราษฎร ได)

3) ฝายบรหาร ซง เดม เรยกวา “คณะกรรมการ ราษฎร” เปลยน เปน “คณะ รฐมนตร”

คณะ รฐมนตร นพระมหากษตรย ทรง แตงตง ม จานวน อยาง นอย 14 คน แต ไม เกน 24 คน

และ ใน จานวน 14 คน ตอง เปน สมาชกสภา ผแทน ราษฎร

รฐธรรมนญ ฉบบ น มอาย การ ใช ยาวนาน ทสด คอ ประมาณ 15 ป

3. รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2489 ประกาศใช 9 พฤษภาคม พทธศกราช 2489 ยงคง ยด หลกการ รฐธรรมนญ พทธศกราช 2475 เปนหลก โดย ตองการ ให ม การ ปกครอง ใน ระบอบ ประชาธปไตย มาก ยงขน ม สาระสาคญ ดงน 1) กาหนด ให ม สภา 2 สภา คอ สภา ผแทนฯ กบ วฒสภา (เดม เรยกวา พฤฒ สภา) ให สมาชกสภา ผแทน มาจาก การ เลอกตง โดย ตรง สวน สมาชกสภา มาจาก การ เลอกตง โดย ออม 2) ม บทบญญต แยก ขา ราชการประจา กบ ขาราชการ การ เมองออก จากกน เปน ฉบบ แรก และ กาหนด วา นายกรฐมนตร รฐมนตร สมาชก รฐมนตร ดารง ตาแหนง ขา ราชการประจา ใดๆ มได 3) อนญาต ให ม การ จดตง พรรค การเมอง ได เปน ครงแรก (เดม ม เพยง พรรค เดยว คอ คณะ ราษฎร) รฐธรรมนญ น ถก ยกเลก โดย คณะ รฐประหาร เมอ 8 พฤศจกายน พทธศกราช 2490 มอาย การ ใช เพยง 18 เดอน 4. รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย (ฉบบ ชวคราว พทธศกราช 2490) ประกาศใช 9 พฤศจกายน 2490 เหตผล ประกาศใช คอ ฉบบ เดม ท ถก ยกเลก ไม สามารถ แกปญหาเศรษฐกจ และ สงคม ได สาระสาคญ คอ

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 75

1) ม สภา 2 สภา เชน เดม คอ สภาผ ราษฎร และ วฒสภา

2) อานาจ หนาท วฒสมาชก ม มากขน คอ นอกจากยบ ยง รางกฎหมาย แลว ยงม

อานาจ ให ความ ไววางใจ หรอไม ไววางใจ ฝายบรหาร ได

3) เพม เตมให ม อภรฐมนตร 5 คน เปน ผบรหาร ราชการ ใน พระองค และ ถวาย

คาปรกษา แต พระมหากษตรย แต ไมม อานาจบรหาร ราชการ แผนดน

5. รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2492

ประกาศใช 3 มนาคม 2492 ฉบบ น ผ ราง ให ความ คาดหวง วา เปน ฉบบ ท ด

มนคง และ เปน ประชาธปไตย มาก เพราะ ได วาง หลกประกน สทธ เสรภาพ ของ ประชาชน ไว

กวางขวาง และ ปองกน การ ใช อานาจ ของ รฐ ตอ การ ละเมด สทธ เสรภาพ ของ ประชาชน ไว ดวย

สวน สภา ให ม สภา 2 สภา เชน เดม

ฉบบ น ใชได 2 ป เศษ ก ถก ยกเลก โดย คณะ รฐประหาร เมอ 29 พฤศจกายน 2494

6. รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2475 แกไข เพมเตม พ.ศ. 2495 เหตผล ท คณะ ประหาร นา รฐธรรมนญ ฉบบ น มา ใช คอ เหนวา เหมาะสมกบ สถานการณ

บานเมอง ชวง นน

วธการ นามาใช ประกาศใช รฐธรรมนญ พ.ศ.2475 (ฉบบ ท 2) กอน พรอม ตง

คณะกรรมการ แกไข ปรบปรง ไป ดวย เมอ เสรจ แลวจง นามา ประกาศใช เมอ 8 ตลาคม 2495

สาระสาคญ เหมอน ฉบบ เดม ทกประการ แต ได แกไข เพมเตม เรองสาคญ คอ กาหนด

วธ ลด จานวน สมาชก วฒสภา

วนท 16 กนยายน 2500 จอมพล สฤษด ธ นะ รชต ได ทา รฐประหาร แต ยงคง ใช

รฐธรรมนญ ฉบบ น โดย แตงตง รฐมนตร ชวคราว และ วฒสภา ขน มา ใหม พรอมทง ประกาศ ให

ม การ เลอกตง สมาชกสภา ผแทน ราษฎร ใหม

วนท 20 ตลาคม 2501 คณะ รฐประหาร ชด เดม ได ประกาศ ประกาศ ยกเลก

รฐธรรมนญ ฉบบ น

7. ธรรมนญ การ ปกครอง ราชอาณาจกร พทธศกราช 2502 ประกาศใช 28 มกราคม 2502 ฉบบ น คณะ รฐประหาร ประกาศใช เปน รฐธรรมนญ

การ ปกครอง ชวคราว ม เพยง 20 มาตรา สาระสาคญ คอ ฝายบรหาร หรอ คณะ รฐมนตร ม อานาจ มากขน โดยเฉพาะ

นายกรฐมนตร ม อานาจ เดดขาด ตามมาตรา 17 ดวย การ ขอ มต คณะ รฐมนตร ใน การ ใช อานาจ

สงการ หรอ การ กระทา ใดๆ ก ไดท เหนวา เปน ประโยชน ตอ ความ มนคง ความ สงบ ของ

ประเทศชาต และ ราชบลลงก

รฐธรรมนญ ฉบบ น ไม ใหสทธ เสรภาพ ประชาชน ใน การ ม สวนรวม ใน การ ปกครอง

รวม เวลา ท ใช อย ถง 9 ป เศษ จง ม การ ประกาศ รฐธรรมนญ ฉบบ ถาวร

8. รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2511 ประกาศใช 20 มถนายน 2511 เปน ฉบบ ท 2 ท ราง โดย สภา ราง รฐธรรมนญ

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม76

(ซง แตงตง โดย หวหนา คณะปฏวต) ใชเวลา ราง นาน ทสด คอ กวา 9 ป สนเปลอง คา ใชจาย ถง

100 ลาน บาท สาระสาคญ ม ดงน

1) ให ม รฐสภา 2 สภา วฒสภา ม อานาจ มากกวา เดม คอ เดม ม อานาจ ยบยง

รางกฎหมาย ผาน สภา ผแทน ราษฎร ยงม อานาจ เพมเตม คอ สามารถ ควบคม ฝายบรหาร

เทา เทยมสภา ผแทน ราษฎร

2) ม ให นายกฯ หรอ รฐมนตร เปนสมาชก รฐสภา สภา ผแทนฯ จง ไมม บทบาท

พอ ทจะ ทาลาย เสถยรภาพ ของ รฐบาล และ เรยกรอง ตาแหนง รฐมนตร

รฐธรรมนญ ฉบบ น ใชได ประมาณ 3 ป ก ถก ยกเลก เพราะ ม การ รฐประหาร

โดย กลม บคคล ทมสวน ราง และ ประกาศใช รฐธรรมนญ ฉบบ น เมอ 17 พฤศจกายน 2514

9. ธรรมนญ การ ปกครอง ราชอาณาจกร พทธศกราช 2515

ประกาศใช 15 ธนวาคม 2515 ผ ประกาศใช คอ รฐบาล จอมพล ถนอม ก ต ขจร

ผทา รฐประหารสาระสาคญ คอ ใช สภา นตบญญต แหงชาต มาจาก การ แตงตง ม หนาท ออก

กฎหมาย และ อนมต ราง รฐธรรมนญ ท คณะ รฐมนตร เสนอ ไป ให พจารณา ภายใน 3 ป และ ม

สทธ ตงกระท ถาม รฐมนตร ได แต ไมม สทธ เปด อภปราย ไม ไววางใจ สาระสาคญ อนๆ ยงคง

เหมอนกบ รฐธรรมนญ การ ปกครอง พ.ศ. 2505 โดยเฉพาะ มาตรา 17 ซง เนน อานาจ สงสด

เดดขาด ของ นายกรฐมนตร

รฐธรรมนญ ฉบบ น ประกาศ ใชได เพยง ป เศษ นสต นกศกษา และ ประชาชน กได รวม พลง เรยกรอง ให ม การ ประกาศใช รฐธรรมนญ ฉบบ ใหม โดย เรว วนท 14 ตลาคม 2516 รฐบาล

ชด จอมพล ถนอม กตต ขจร จง ออกไป นาย สญญา ธรรม ศกด ไดรบ การ แต ตง ให เปน นายกฯ

และ ยง ใช รฐธรรมนญ ฉบบ น และ ประกาศใช รฐธรรมนญ ฉบบ พ.ศ. 2517

10. รฐ ธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2517 ประกาศใช 7 ตลาคม 2517 เปน ฉบบ ท ม ความ เปน ประชาธปไตย มากกวา ทก ฉบบ

ท ใช มา ม สาระสาคญดงน

1) ม รฐสภา 2 สภา ค อ สภา ผแทน และ สภา วฒสภา สภา ผแทน มา จาก การ เลอกตง

วฒสภา มา จาก การแตงตง และ ม อา นา จ นอยกวา วฒสภา ตาม บทบญญต รฐธรรมนญ ฉบบ

กอนๆ 2) การ สบ ราชสมบต ใน กรณ ไมม พระ ราช โอรส รฐสภา อาจ ใหความเหน ชอบ ใน การ

ให พระ ราชธดา สบ สนตตวงศ ได

3) หลกการ ดาเนนงาน ทาง การเมอง ใหเปนไป โดย ระบบ พรรค ผแทน ราษฎร ตอง ม สงกด พรรค การเมอง ม ให สมาชก รฐสภา ทาการ คา หรอ กจการ ใด ท อาจ ทาให รฐ เสย ประโยชน

4) นายกรฐมนตร ตอง มาจาก สมาชกสภา ผแทน ราษฎร รฐมนตร ตอง เปน สมาชกสภา อยาง นอย ครง ป รฐมนตร ตอง ไม เปน ขา ราชการประจา หรอ พนกงาน รฐวสาหกจ และ ทา

การคา มได

5) ให ประชาชน ม บทบาท ใน การ ปกครอง ทองถน ของ ตน เอง ตาม ระบอบ ประชาธปไตย

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 77

6) ม บทบญญต ประกน สทธ เสรภาพ ของ ประชาชน หลาย ประการรฐธรรมนญ น

ใชได เพยง 2 ป ก ถก คณะ ปฏรป การ ปกครอง ประกาศ ยกเลก เมอ 6 ตลาคม 2519

11. รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2519 คณะปฎ ร ปการ ปกครอง ประกาศใช เมอ 22 ตลาคม 2519 ม โครงสราง การ ปกครอง

คลาย รฐธรรมนญ การ ปกครอง พ.ศ. 2502 และ พ.ศ. 2515 คอ ให ม รฐสภา รฐสภา เดยว แต

เรยก ชอวา “สภาปฎ ร ปการ ปกครอง แผนดน” ม สมาชก จาก การ แตงตง ไมม อานาจ ควบคม

คณะ รฐมนตร หรอ ฝายบรหาร นายกฯ ม อานาจ เดดขาด ใน การ บรหาร ตาม มาตรา 21 (เหมอน

มาตรา 17 ของ ธรรมนญ การ ปกครอง พ.ศ. 2502 และ พ.ศ.2515)

รฐธรรมนญ น ยก เลกใช เมอ ม การ ปฏวต เกดขน เมอ 20 ตลาคม 2520

12. ธรรมนญ การ ปกครอง ราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2520 คณะ รฐประหาร ประกาศใช เมอ 11 พฤศจกายน 2520 ม โครงสราง การ ปกครอง

คลาย ธรรมนญ การ ปกครอง และ รฐธรรมนญ พ.ศ. 2502 2515 2519 เพมเตม สาระสาคญ

คอ กาหนด ให ม สภา นโยบาย แหงชาตประกอบดวย บคคล ของ คณะ รฐประหาร ทาหนาท

กาหนด นโยบาย แหง รฐ ควบคม ฝายบรหาร แตงตง ถอดถอน นายกรฐมนตร ใหความเหน

ชอบ เกยวกบ การ ใช อานาจ เดดขาด ของ นายกฯ และ ม อานาจ แตงตง สมาชกสภา นตบญญต

รฐธรรมนญ ถก ยกเลก และ ม การ ประกาศใช รฐธรรมนญ แหง อาณาจกร ไทย พ.ศ. 2521

13. รฐธรรมนญ แหง ราช อา ณาจกร ไทย พ.ศ. 2521 ประกาศใช 22 ธนวาคม 2521 รฐธรรมนญ ฉบบ น ราง โดย สภา นตบญญต แหงชาต

ม สาระสาคญ คอ

1) โครงสราง การ ปกครอง กาหนด ดงน

รฐธรรมนญ

ฝาย บรหารฝาย นตบญญต

สภา ผแทนราษฎร วฒสภา

ฝาย ตลาการ

ฝายฎกา

ศาลอทธรณ

ศาลชน ตน

คณะรฐมนตร

กระทรวง ทบวง กรม

พระมหากษตรย

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม78

2) รฐสภา ม 2 สภา คอ สภา ผแทน และ วฒสภา สภา ผแทน มาจาก การ เลอกตง

วฒสภา มาจาก การ แตงตง และ อานาจ ไม เกน 3 ใน 4 ของ สมาชกสภา ผแทน

3) ไม กาหนด วา คณะ รฐมนตร จะ ตอง มาจาก รฐสภา แต จะตอง แถลง นโยบาย แก

รฐสภา เมอ เขามา บรหาร แผนดน และ ม บท เฉพาะกาล ให นายกฯ ม อานาจ สงการ หรอ การ

กระทาการ ใดๆ ได เดดขาด จนกวา คณะ รฐมนตร ไดรบ การ จดตง จะ เขา ปฏบต งาน

4) การ เลอกตง 4 ป แรก ตงแต เรม ประกาศใช รฐธรรมนญ ฉบบ น ให ม การ เลอกตง

แบบ แบง เขต ผ เขา รบ การ เลอกตง จะ สงกด พรรค การเมอง หรอไม กได หลง ครบ 4 ป แลว

ให ถอ เขต จงหวด เปน เขต การ เลอกตง เวนแต กรงเทพมหานคร ให แบง เปน 3 เขต และ ผสมคร

เขา รบ การ เลอกตง จะ ตอง สงกด พรรค การเมอง

14. ธรรมนญ การ ปกครอง ราชอาณาจกร ไทย พทธ ศกราช 2534 (ฉบบ ร.ส.ช.) ร.ส.ช. หรอ คณะ รกษา ความ สงบ เรยบรอย แหงชาต ได ประกาศใช ธรรมนญฯ ฉบบ น

ขน เมอ 1 มนาคม พ.ศ. 2534 กาหนด ให ม สภา นตบญญต แหงชาต สภา เดยว ม หนาท ราง

รฐธรรมนญ และ พจารณา ราง และ รฐมนตร ตามท นายกฯ กราบ บงคม ทล เพอ บรหาร ราชการ

แผนดน

15. รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2534 แกไข เพมเตม ฉบบ ท 6 พ.ศ. 2539 นบเปน ฉบบ ท 15 ประกาศใช 9 ธนวาคม 2534

ม สาระสาคญ เพมเตม ดงน

1) พระมหากษตรย ทรง เลอก และ แตงตง ผ ทรงคณวฒ เปน ประธาน องคมนตร

1 คน และ องคมนตร อน อก ไม เกน 18 คน ประกอบ เปน องคมนตร

2) รฐสภา ประกอบดวย สภา ผแทน และ วฒสภา สภา ผแทน ประกอบดวย

สมาชก 393 คน สมาชก วฒสภา ม 260 คน ประธานสภา ผแทน เปน ประธาน รฐสภา 3) นายกรฐมนตร ตอง เปน สมาชกสภา ผแทน

4) การ ผ เลอกตง ใช การ เลอกตง แบบ แบง เขต และ รวม เขต 16. รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2540 ประกาศใช เมอ วนท 11 ตลาคม 2540 ม ความ ยาว ถง 336 มาตรา ยาว กวา

รฐธรรมนญ ทก ฉบบ ท เคย ประกาศ ใช ในประเทศ ไทย หลง เปลยนแปลง การ ปกครอง จาก ระบอบ

สมบร ณาญา สทธ ราชย มา เปน ระบอบ ประชาธปไตย ใน วนท 24 มถนายน 2475 และ เนองจาก

ประชาชน ทวไป กวา 800,000 คน ม สวนรวม โดย ตรง และ โดย ออม ใน การ ยก ราง รฐธรรมนญ

ฉบบ น จง ทาให รฐธรรมนญ ฉบบ น คมครอง สทธ เสรภาพ ของ พล เมองไทย ไว มากกวา ของ

นกการ เมอง เหมอน ใน สมย เรยน ดวย เหตน จง มก นยม เรยก รฐธรรมนญ ฉบบ ปจจบน วา เปน

“รฐธรรมนญ ฉบบ ประชาชน” 17. รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย (ฉบบ ชวคราว) พทธศกราช 2549 ประกาศใช ใน วนท 1 ตลาคม 2549 ม 39 มาตรา เปน รฐธรรมนญ ฉบบ ชวคราว ท

หวหนา คณะ ปฏรป การ ปกครอง ใน ระบอบ ประชาธปไตย อน ม พระมหากษตรย ทรง เปน ประมข

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 79

เปน ผ รบสนอง พระ บรม ราชโองการ หลง การ ท ได กระทาการ รฐประหาร เปนผล สาเรจ

เมอ วนท 19 กนยายน พ.ศ. 2549 โดย แตงตง ทมงาน นก กฎหมาย เพอ ราง รฐธรรมนญ

ฉบบ ชวคราว และ ได ม การ ตง หนวยงาน ใน การ ดาเนนงาน ดงน

1) สภา นตบญญต แหงชาต ทาหนาท แทน รฐสภา ผแทน ราษฎร และ วฒสภา

ม สมาชก จานวน ไม เกน 250 คน

2) คณะ ตลาการ รฐธรรมนญ ทาหนาท แทน ศาล รฐธรรมนญ

3) สภา ราง รฐธรรมนญ พ .ศ. 2550/สมชชา แหงชาต ของ ประเทศ ไทย ทาหนาท

ราง รฐธรรมนญ ฉบบ ถาวร พ.ศ. 2550

4) คณะกรรมการ ตรวจสอบ การ กระทา ท กอ ให เกด ความ เสยหาย ตอ รฐ ทาหนาท

ตรวจสอบ ทรพยสน อดต คณะ รฐมนตร ใน รฐบาล ทผานมา

18. รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2550 ประกาศใช ตงแต วนท 24 สงหาคม พ.ศ.2550 เปน ฉบบ ท ม การ จดทา ราง รฐธรรมนญ โดย สภา ราง รฐธรรมนญ จานวน 100 คน ตาม รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย(ฉบบ ชวคราว) พทธศกราช 2549 มาตรา 25 ถง มาตรา 31 และ สภา ราง รฐธรรมนญ ได แตงตง คณะ กรรมาธการ ยก ราง รฐธรรมนญ จานวน 35 คน ทาการ ยก ราง แลว สง ราง รฐธรรมนญ ให สมาชกสภา ราง รฐธรรมนญ และ องคกร ซง เปน คณะบคคล พจารณา และ เสนอ ความเหน รวม 12 คณะ หลงจากนน ได นา ราง รฐธรรมนญ ดงกลาว เผยแพร ให ประชาชน ทราบ แลว นาเสนอ ราง รฐธรรมนญ ตอ สภา ราง รฐธรรมนญ เพอ พจารณา ใหความเหน ชอบ ราง ทง ฉบบ เรยง เปนราย มาตรา เมอ สภา ราง รฐธรรมนญ พจารณา ใหความเหน ชอบแลว จง ม การ เผยแพร ตอ ประชาชน เพอ ทราบ ทง ฉบบ และ จดให ประชาชน ผ ม สทธ เลอกตง ออกเสยง ประชามต วา จะ ใหความเหน ชอบ หรอไม เหนชอบ ราง รฐธรรมนญ ทง ฉบบ พรอมกน ทงประเทศเมอ วนอาทตย ท 19 สงหาคม 2550 ระหวาง เวลา 08.00 ถง 16.00 นากา ซง เปนการ ออกเสยง ประชามต ครงแรก ใน ประวต ศาสตร การ เมองไทย การ ออกเสยง ประชามต ของ ประชาชน ผ ม สทธ เลอกตง ทงประเทศ จานวน 45,092,955 คน มา ใช สทธ ออกเสยง ประชามต จานวน 25,978,954 คน คด เปน รอยละ 57.61 ผล การ ออกเสยง ประชามต ยอมรบ 14,727,306 เสยง คด เปน รอยละ 56.69 ไมยอมรบ 10,747,441 เสยง คด เปน รอยละ 41.37 ม บตรเสย และ อนๆ จานวน 504,120 ฉบบ คด เปน รอยละ 1.94 ผล การ ออก ประชามต ของ ประชาชน ทว ราชอาณาจกร ยอมรบ ราง รฐธรรมนญ ฉบบ น ประธาน สภา นตบญญต แหงชาต ได นา ราง รฐธรรมนญ ขน ทล เกลา ทลกระหมอม ถวาย แด พระบาท สมเดจ พระเจาอยหวฯ ทรง ลง พระ ปรมาภไธย เมอ วนท 24 สงหาคม 2550 จาก การ ปฏบต ดงกลาว จง เปน ประวต ศาสตร ชาต ไทย วา ได มอบ สทธ และ อานาจ ให ประชาชน ชาวไทย ให ม การ ออกเสยง ลง ประชามต วา จะ ยอมรบ หรอ ไมยอมรบ ราง รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย เปน ครงแรก ของ ประเทศ ไทย รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2550 ม ผล บงคบใช เมอ วนท 24

สงหาคม 2550 ม สาระสาคญ ท แกไข เพมเตม ไป จาก รฐธรรมนญ 2540 หลาย ประเดน ดงน

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม80

1. รฐสภา ประกอบดวย สภา ผแทน ราษฎร และ วฒสภา ทงหมด 630 คน คอ สมาชกสภา ผแทน

ราษฎร จานวน 480 คน สมาชก วฒสภา จานวน 150 คน สภา ผแทน ราษฎร ประกอบดวย

สมาชก (สมาชกสภา ผแทน ราษฎร หรอ ส.ส.) จานวน 480 คน ได มาจาก การ เลอกตง แบบ

แบง เขต เลอกตง จานวน 400 คน การ เลอกตง แบบ สดสวน จานวน 80 คน อาย ของ สภา

ผแทน ราษฎร ม กาหนด คราว ละ 4 ป นบตงแต การ เลอกตงวฒสภา ประกอบดวย สมาชก

(สมาชก วฒสภา หรอ ส.ว.) จานวน 150 คน ได มาจากการ เลอกตง ใน แตละ จงหวด จงหวด

ละ 1 คน จานวน 76 คน (รวม กรงเทพมหานคร) การ สรรหา จานวน 74 คน (จานวน ส.ว.

ทงหมด หก ดวย ส.ว. ท มาจาก การ เลอกตง) สมาชกภาพ ของ สมาชก วฒสภา (ส.ว.) ท มาจาก

การ เลอกตง เรม ตงแต วนท ม การ เลอกตง สมาชก วฒสภาสมาชกภาพ ของ สมาชก วฒสภา ท

มาจาก การ สรรหา เรม ตงแต วนท คณะกรรมการ การ เลอกตง ประกาศ ผล สรรหาสมาชกภาพ

ของ วฒสภา (ส.ว.) ม กาหนด วาระ คราว ละ 6 ป นบแต วน เลอกตง หรอ วนท คณะกรรมการ

การ เลอกตง ประกาศ ผล การ สรรหา แลวแต กรณ สมาชก วฒสภา (ส.ว.) จะ ดารง ตาแหนง

ตดตอกน เกน หนง วาระ ไมได

2. คณะ รฐมนตร คณะ รฐมนตร (ครม.) ประกอบดวย นายกรฐมนตร คน หนง และ รฐมนตร อน อก ไม

เกน 35 คน ม หนาท บรหาร ราชการ แผนดน ตามหลก ความ รบผดชอบ รวมกนผ ทจะ ดารง

ตาแหนง นายกรฐมนตร (ตาม รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2550) ตอง

เปน สมาชกสภา ผแทน ราษฎร (ส.ส.) นายกรฐมนตร จะ ดารง ตาแหนง ตดตอกน เกน กวา 8 ป

ไมได นายกรฐมนตร และ คณะ รฐมนตร ตอง มอาย ไม ตากวา 35 ป ตอง สาเรจ การ ศกษา ไม ตา

กวา ปรญญาตร หรอ เทยบเทา

3. องคกร ตาม รฐธรรมนญ ประกอบดวย 1) องคกรอสระ ตาม รฐธรรมนญ ม 4 องคกร ไดแก

(1) คณะกรรมการการเลอกตง

(2) ผตรวจราชการแผนดน (3) คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต(ป.ป.ช)

(4) คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน(คตง)

2) องคกร อน ตาม รฐธรรมนญ ม 3 องคกร ไดแก

(1) องคกร อยการ

(2) คณะกรรมการ สทธ มนษย ชน แหงชาต

(3) สภา ทปรกษา เศรษฐกจ และ สงคม แหงชาต 4. หลกการ อนๆ ตาม รฐธรรมนญ พ.ศ. 2550 1) การ เสนอ รางกฎหมาย โดย ประชาชน ประชาชน ผ ม สทธ เลอกตง จานวน

10,000 คน (เดม กาหนด ไว 50,000 คน) ม สทธ เขาชอ เสนอ ราง พระ ราช บญญต ตอ ประธาน สภา

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 81

2) การ เสนอ ถอดถอน นก การเมอง โดย ประชาชน ประชาชน ผ ม สทธ ใน การ

เลอกตง จานวน 20,000 คน (เดม กาหนด ไว 50,000 คน) ม สทธ เขาชอ เสนอ ตอ ประธาน

วฒสภา เพอให วฒสภา เรม กระบวนการ ถอดถอน นก การเมอง

3) จรยธรรม ของ ผ ดารง ตาแหนง ทาง การเมอง และ เจาหนาท ของ รฐรฐธรรมนญ 2550 เปน รฐธรรมนญ ฉบบ แรก ท บญญต เรอง จรยธรรม ไว

4) การ ตรวจสอบ ทรพยสน ผ ดารง ตาแหนง ทาง การเมอง ตอง ยน บญช แสดง

รายการ ทรพยสน และ หนสน ของ ตน คสมรส และ บตร ท ยง ไม บรรล นตภาวะ เปนตน

เรอง ท 3 บทบาท หนาท ของ องคกร ตาม รฐธรรมนญ และ การ ตรวจสอบ การ ใช อานาจ รฐ

แมวา ประเทศ ไทย จะ ม รฐธรรมนญ เปน กฎหมาย สงสด ใน การ ปกครอง ประเทศ มา

ตงแต ป พ.ศ. 2475 ในทาง ปฏบต ผบรหาร ประเทศ ทง ฝาย การเมอง และ ฝาย ประจา นน จะ ม

อานาจ อยาง มากมาย และ กวางขวาง มาก หลายครง ประชาชน ม ความค ลาง แคลง ใจ ใน

พฤตกรรม ของ ผบรหาร ประเทศ ทง ฝาย การเมอง และ ฝาย ประจา วา นา จะ เปนไป เพอ ประโยชน

ตน หรอ พวกพอง มากกวา เพอ ผล ประโยชน ของ ประเทศ ก ไม สามารถ ดาเนนการ ตรวจสอบ

ใดๆ ได

จนกระทง เมอ ม การ ประกาศใช รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2540

ซง ได รเรม ให ม การ ควบคม อานาจ รฐ โดย บญญต ไว ใน หมวด ท 10 การ ตรวจสอบ การ ใช อานาจ

รฐ มาตรา 291 – มาตรา 311 ซง ได กลาว ถง เรอง

1. การ แสดง บญช รายการ ทรพยสน หนสน

2. คณะกรรมการ ปองกน และ ปราบปราม การ ทจรต แหงชาต

3. การ ถอดถอน จาก ตาแหนง

4. การ ดาเนน คดอาญา กบ ผ ดารง ตาแหนง ทาง การเมอง

นอกจาก การ กลาว ถง เรอง การ ตรวจสอบ การ ใช อานาจ รฐ แลว ยง ได ม การ จดตง

องคการ อสระ ขน มา เพอ ทาหนาท ใด หนา ทหนง โดย ตรง เชน คณะกรรมการ ปองกน และ ปราบ

ปราม การ ทจรต แหงชาต คณะกรรมการ การ เลอกตง แต ยง มได กลาว ถง องคกรอสระ ตาม รฐธรรมนญ หรอ องคกร ตาม รฐธรรมนญ ไว อยาง ชดเจน

ดงนน เมอ การ กลาว ถง “องคกร ตาม รฐธรรมนญ” หรอ “องคกรอสระ ตาม รฐธรรมนญ” ใน รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2540 จง ยงม ความ เขาใจ

ท ไม ตรงกน วา หมายถง องคกร ใด บาง โดย คา วา “องคกรอสระ ตาม รฐธรรมนญ” นน

ไมม บญญต ไว ใน รฐธรรมนญ แต เปน คา ท ใช เรยก รวมๆ ถง องคกร ท รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2540 บญญต ให ม ขน เพอ ทาหนาท ใน หนา ทหนง โดยเฉพาะ เชน

คณะกรรมการ การ เลอกตง หรอ กกต. ทาหนาท ใน การ จดการ การ เลอกตง คณะกรรมการ

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม82

ปองกน และ ปราบปราม การ ทจรต แหงชาต หรอ คณะกรรมการ ป.ป.ช. ทาหนาท ใน การ ปอง

กน และ ปราบปราม การ ทจรต และ ประพฤต มชอบ เปนตน

สวน คา วา “องคกร ตาม รฐธรรมนญ” ม ท ใช ใน มาตรา 266 ซง บญญต วา “ใน กรณท องคกร ตางๆ ตาม รฐธรรมนญ ม ปญหา เกยวกบ อานาจ หนาทให องคกร นน หรอ ประธาน รฐสภา เสนอ เรอง พรอม ความเหน ตอ ศาล รฐธรรมนญ เพอ พจารณา วนจฉย” ซง ตาม คา วนจฉย

ของ ศาล รฐธรรมนญ ได ให ความ หมาย โดย สรป ของ คา วา “องคกร ตาม รฐธรรมนญ” วา หมายถง องคกร ท รฐธรรมนญ กาหนด ให ม ขน และ มอบหมาย อานาจ หนาท ไว ใน รฐธรรมนญ

เชน วฒสภา คณะกรรมการ การ เลอกตง ศาลยตธรรม เปนตน

จนกระทง เมอ ม การ ประกาศใช รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2550

ได ทาให เรอง ดงกลาว ม ความ ชดเจน ขน โดย กาหนด ให ม หมวด ท วาดวย องคกร ตามรฐธรรมนญ

ไว ใน หมวด 11 มาตรา 299 – มาตรา 258 โดย แยก เปน 2 สวน รวม 7 องคกร คอ

สวน ท 1 องคกรอสระ ตาม รฐธรรมนญ จานวน 4 องคกร ประกอบดวย

1) คณะกรรมการ การ เลอกตง

2) ผ ตรวจการ แผนดน

3) คณะกรรมการ ปองกน และ ปราบปราม การ ทจรต แหงชาต

4) คณะกรรมการ ตรวจ เงน แผนดน

สวน ท 2 องคกร อน ตาม รฐธรรมนญ จานวน 3 องคกร ประกอบดวย

1) องคกร อยการ

2) คณะกรรมการ สทธ มนษย ชน แหงชาต

3) สภา ทปรกษา เศรษฐกจ และ สงคม แหงชาต

บทบาท หนาท ของ องคกรอสระ ตาม รฐธรรมนญ องคกรอสระ ตาม รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2550 ม อานาจ

หนาท ดงน

1. คณะกรรมการ การ เลอกตง (กกต.) ประกอบดวย ประธาน กรรมการ 1 คน

กรรมการ อน อก 4 คน ซง พระมหากษตรย ทรง แตงตง ตาม คา แนะนา ของ วฒสภา คดเลอก

จาก ผ ม ความ เปนกลาง ทาง การเมอง และ ม ซอสตย สจรต ม วาระ การ ดารง ตาแหนง 7 ป นบ

ตงแต วนท พระมหากษตรย ทรง แตงตง และ ดารง ตาแหนง ได เพยง วาระ เดยวโดย ประธาน วฒสภา

เปน ผลงนาม รบสนอง พระ บรม ราชโองการ คณะกรรมการ การ เลอกตง ม อานาจ หนาท ดงน

1) ออก ประกาศ หรอ วาง ระเบยบ กาหนดการ ทงหลาย อน จาเปน แก การ ปฏบต ตาม

กฎหมาย

2) วาง ระเบยบ เกยวกบ ขอหาม ใน การ ปฏบต หนาท ของ คณะ รฐมนตร และ รฐมนตร

ขณะ อย ใน ตาแหนง เพอ ปฏบต หนาท โดย คานงถง การ รกษา ประโยชน ของ รฐ และ คานงถง ความ สจรต เทยงธรรม ความ เสมอภาค และ โอกาส ทดเทยม กน ใน การ เลอกตง

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 83

3) กาหนด มาตรการ และ การ ควบคม การ บรจาค เงน ให แก พรรค การเมอง การ

สนบสนน ทาง การเงน โดย รฐ การ ใช จายเงน ของ พรรค การเมอง และ ผสมคร รบ เลอกตง รวม

ทง การ ตรวจสอบ บญช ทาง การเงน ของ พรรค การเมอง โดย เปดเผย และ การ ควบคม การ จาย

หรอ รบเงน เพอ ประโยชน ใน การ ลงคะแนน เลอกตง

4) ม คา สงให ขาราชการ พนกงาน หรอ ลกจาง ของ หนวยราชการ หนวยงาน ของ รฐ

รฐวสาหกจ หรอ ราชการ สวน ทองถน หรอ เจาหนา ทอน ของ รฐ ปฏบต การ ทงหลาย อน จาเปน

ตามกฎหมาย

5) สบสวน สอบสวน เพอ หา ขอเทจจรง และ วนจฉย ชขาด ปญหา หรอ ขอโตแยง ท

เกดขน ตามกฎหมาย

6) สงให ม การ เลอกตง ใหม หรอ ออกเสยง ประชามต ใหม ใน หนวย เลอกตง ใด หนวย

เลอกตง หนง หรอ ทก หนวย เลอกตง เมอ ม หลกฐาน อน ควร เชอได วาการ เลอกตง หรอ การ ออก

เสยง ประชามต ใน หนวย เลอกตง นนๆ มได เปนไป โดย สจรต และ เทยงธรรม

7) ประกาศ ผล การ เลอกตง ผล การ สรรหา และ ผล การ ออกเสยง ประชามต

8) สงเสรม และ สนบ หรอ ประสานงาน กบ หนวยราชการ หนวยงาน ของ รฐ รฐวสาหกจ

หรอ ราชการ สวน ทองถน หรอ สนบสนน องคกรเอกชน ใน การ ใหการ ศกษา แก ประชาชน

เกยวกบ การ ปกครอง ระบอบ ประชาธปไตย อน ม พระมหากษตรย ทรง เปน ประมข และ สงเสรม

การ ม สวน รวมทาง การเมอง ของ ประชาชน

9) ดาเนนการ อน ตามท กฎหมาย บญญต ใน การ ปฏบต หนาท

คณะกรรมการ การ เลอกตง ม อานาจ เรยก เอกสาร หรอ หลกฐาน ท เกยวของ จาก บคคล

ใด หรอ คณะกรรมการ การ เลอกตง ม อานาจ เรยก เอกสาร หรอ หลกฐาน ท เกยวของ จาก บคคล ใด

หรอ เรยก บคคล ใด มา ให ถอยคา ตลอดจน ให พนกงาน อยการ พนกงาน สอบสวนหนวยราชการ หนวยงาน ของ รฐ รฐวสาหกจ หรอ ราชการ สวน ทองถน ได

2. ผตรวจการ แผนดน เปน คณะบคคล จานวน 3 คน ซง พระมหากษตรย ทรง แตงตง ตาม คา แนะนา ของ วฒสภา จาก ผ ซง เปน ทยอมรบ นบถอ ของ ประชาชน ม ความ รอบร และ

ม ประสบการณ ใน การ บรหาร ราชการ แผนดน วสาหกจ หรอ กจกรรม อนเปน ประโยชน รวมกน

ของ สาธารณะ และ ม ความ ซอสตย สจรต ม วาระ การ ดารง ตาแหนง 6 ป นบแต วนท พระมหากษตรย

ทรง แตงตง และ ให ดารง ตาแหนง ได เพยง วาระ เดยว โดย ประธาน วฒสภา เปน ผลงนาม รบ

สนอง พระ บรม ราชโองการ และ ให ม สานกงาน ผ ตรวจการ แผนดน เปน หนวยงาน อสระ ใน การ

บรหาร งานบคคล การ งบประมาณ การ ดาเนนการ อน ตามท กฎหมาย บญญต

ผตรวจสอบ การ แผนดน ม อานาจ หนาท ดงน

1) พจารณา และ สอบสวน หา ขอเทจจรง ตาม คา รองเรยน ใน กรณ (1 ) การ ไม ปฏบต ตามกฎหมาย หรอ ปฏบต นอกเหนอ อานาจ หนาท ตามกฎหมาย

ของ ขาราชการ พนกงาน หรอ ลกจาง ของ หนวยราชการ หนวยงาน ของ รฐ หรอ รฐวสาหกจ

หรอ ราชการ สวน ทองถน

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม84

(2 ) การ ปฏบต หรอ ละเลย ไม ปฏบต หนาท ของ ขาราชการ พนกงาน หร ลกจางของ

หนวยงาน ราชการ หนวยงาน ของ รฐ หรอ รฐวสาหกจ หรอ ราชการ สวน ทองถน ท กอ ให เกด

ความ เสยหาย แก ผ รองเรยน หรอ ประชาชน โดย เปนธรรม ไม วาการ นน จะ ชอบ หรอ ไมชอบ ดวย

อานาจ หนาท กตาม

(3 ) การ ตรวจสอบ การ ละเลย การ ปฏบต หนา ท หรอ ปฏบต หนา ท โดย ไมชอบ

ดวย กฎหมาย ของ องคกร ตาม รฐธรรมนญ และ องคกร ใน กระบวนการยต ธรรม ทงน ไม รวมถง

การพจารณา พพากษา อรรถคด ของ ศาล

(4 ) กรณ อน ตามท กฎ หมายบญญต

2) ดาเนนการ เกยวกบ จรยธรรม ของ ผ ดารง ตาแหนง ทาง การเมอง และ เจาหนาท

ของ รฐ

3) ตดตาม ประเมนผล และ จดทา ขอ เสนอแนะ ใน การ ปฏบต ตาม รฐธรรมนญ รวม

ตลอด ถง ขอ พจารณา เพอ แกไข เพมเตม รฐธรรมนญ ใน กรณท เหนวา จาเปน

4) รายงานผล การ ตรวจสอบ และ ผล ปฏบต หนาท พรอม ขอ สงเกต ตอ คณะ

รฐมนตร สภา ผแทน ราษฎร และ วฒสภา ทกป

การ ใช อานาจ หนาท ตาม (1) (ก ) (ข ) และ (ค ) ให ผตรวจการ แผนดน ดาเนนการ

เมอ ม การ รองเรยน เวนแต เปน กรณทผ ตรวจการ แผนดน เหน วาการ กระทา ดงกลาว ม ผล

กระทบ ตอ ความ เสยหาย ของ ประชาชน สวนรวม หรอ เพอ คมครอง ประโยชน สาธารณะ

ผ ตรวจการ แผนดน อาจ พจารณา และ สอบสวน โดย ไมม การ รองเรยน ได

3. คณะกรรมการ การ ปองกน และ ปราบปราม การ ทจรต แหงชาต (ป.ป.ช.)เปน องคกรอสระ ท ประกอบ ไป ดวย ประธาน สภา 1 คน และ กรรมการ อน อก 2 คน ซง ม พระมหากษตรย ทรง แตงตง ตาม คา แนะนา ของ วฒสภา กรรมการ ปองกน และ ปราบปราม การ ทจรต แหงชาต ตอง เปน ผ ม ความ ซอสตย สจรต เปนท ประจกษ ม วาระ การ ดารง ตาแหนง 9 ป นบตงแต พระมหากษตรย ทรง แตงตง และ ให ดารง ตาแหนง ได เพยง วาระ เดยว โดย ม ประธาน วฒสภา เปน ผลงนาม รบสนอง พระ บรม ราชโองการ ให ม สานก งาน ท เปนอสระ ใน การ บรหาร งานบคคล การ งบประมาณ และ การ ดาเนนการ อน ทงน ตามกฎหมาย บญญต คณะกรรมการ ปองกน และ ปราบปราม การ ทจรต แหงชาต ม อานาจ หนาท ดงน 1) ไตสวน ขอเทจจรง และ สรป สานวน พรอมทง ทา ความเหน เกยวกบ การ ถอดถอน ออกจาก ตาแหนง เสนอ ตอ วฒสภา 2) ไตสวน ขอเทจจรง และ สรป สานวน พรอมทง ทา ความเหน เกยวกบ การ ดาเนน คดอาญา ของ ผ ดารง ตาแหนง ทาง การเมอง สงไปยง ยง ศาลฎกา แผนก คดอาญา ของ ผ ดารง ตาแหนง ทาง การเมอง 3) ไตสวน และ วนจฉย วา เจาหนาท ของ รฐ ตงแต ผบรหาร ระดบสง หรอ ขาราชการ ซง ดารง ตงแต ผ อานวยการ หรอ เทยบเทา ขน ไป รารวย ผด ปกต กระทา ความ ผด ฐาน ทจรต ตอ หนาท หรอ กระทา ความ ผด ตอ ตาแหนง หนาท ราชการ หรอ ความ ผด ตอ ตาแหนง หนาท ใน

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 85

การ ยตธรรม รวมทง ดาเนนการ กบ เจาหนาท ของ รฐ หรอ ขาราชการ ใน ระดบ ตากวา ท รวม กระทา ความ ผด กบ ผ ดารง ตาแหนง ดงกลาว หรอ กบ ผ ดารง ตา เหนง ทาง การเมอง หรอ ท กระทา

ความ ผด ใน ลกษณะ ท คณะกรรมการ ปองกน และ ปราบปราม การ ทจรต แหงชาต เหนควร ดาเนน

การ ดวย ทงน ตาม พระราชบญญต ประกอบ รฐธรรมนญ วาดวย การ ปองกน และ ปราบปราม

การ ทจรต

4) ตรวจสอบ ความ ถกตอง และ ความ ม อยจรง รวมทงความ เปลยนแปลง ของ

ทรพยสน และ หนสน ของ ผ ดารง ตาแหนง

5) กากบ ดแล คณธรรม และ จรยธรรมของ ผ ดารง ตาแหนง ทาง การเมอง

6) รายงานผล การ ตรวจสอบ และ ผล การ ปฏบต หนาท พรอม ขอ สงเกต ตอ คณะ

รฐมนตร สภา ผแทน ราษฎร และ วฒสภา ทกป ทงน ให ประกาศ รายงาน ดงกลาว ใน ราชกจจา

นเบกษา และ เปดเผย ตอ สาธารณะ ดวย

7) ดาเนนการ อน ตามท กฎหมาย บญญต

4. คณะกรรมการ ตรวจ เงน แผนดน (คตง.) การ ตรวจ เงน แผนดน ให กระทา โดย คณะกรรมการ ตรวจ เงน แผนดน ท เปนอสระ

และ เปนกลางประกอบดวย ประธาน กรรมการ 1 คน และ กรรมการ การ อน อก 6 คน ซง พระ

มหากษตรย ทรง แตงตง จาก ผ ม ความ ชานาญ และ ประสบการณ ดาน การ ตรวจ เงน แผนดน การ

บญช การ ตรวจสอบ ภายใน การเงน การคลง และ ดาน อน ม วาระ การ ดารง ตาแหนง 6 ป นบ

ตงแต วนท พระมหากษตรย ทรง แตงตง และ ให ดารง ตาแหนง ได เพยง วาระเดยว โดย ประธาน

วฒสภา เปน ผลงนาม รบสนอง พระ บรมราชโองการ แตงตง ประธาน กรรมการ การ ตรวจ เงน แผน

ดน และ ผวาการ ตรวจ เงน แผนดน และ ให ม สานกงาน การ ตรวจ เงน แผนดน เปน หนวยงาน ท

เปนอสระ ใน การ บรหาร บคคล การ งบประมาณ และ การ ดาเนนการ อนๆ ตามกฎหมาย บญญต คณะกรรมการ ตรวจ เงน แผนดน ม อานาจ หนาท ดงน 1. กาหนด หลกเกณฑ มาตรฐาน เกยวกบ การ ตรวจ เงน แผนดน 2. ใหคาปรกษา แนะนา และ เสนอแนะ ให ม การ แกไข ขอบกพรอง เกยวกบ การ ตรวจ เงน แผนดน 3. แตงตง คณะกรรมการ วนย ทาง การเงน และ การคลง ท เปนอสระ ทาหนาท วนจฉย การ ดาเนนการ ท เกยวกบ วนย ทาง การเงน การคลง และ การ งบประมาณ และ ให คด ท พพาท เกยวกบ คา วนจฉย ของ คณะ กรมการ วนย ทาง การเงน การคลง ใน เรองดงกลาว เปนคด ทอย ใน อานาจ ของ ศาลปกครอง ให ผวา ตรวจ เงน แผนดน ม อานาจ หนาท เกยวกบ การ ตรวจ เงน แผนดน ท เปนอสระ และ เปนกลาง จาก บทบาท หนาท ของ องคกรอสระ 4 องคกร จะ พบ วาการ ตรวจสอบ การ ใช อานาจ รฐ ตาม รฐธรรมนญ พทธศกราช 2550 ม กระบวนการ และ มาตรการ ตรวจสอบ นก การเมอง ตงแต การ เขาส อานาจ โดย คณะกรรมการ การ เลอกตง กระบวนการ ใช อานาจ รฐ โดย คณะกรรมการ ปองกน และ ปราบปราม การ ทจรต แหงชาต คณะกรรมการ ตรวจ เงน แผนดนและ ผตรวจ

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม86

การแผนดน ท คอย สอดสอง และ ตรวจสอบ การ ใช อานาจ รฐ ตามกฎหมาย อยาง เครงครด ใน สภาพ ตาม เปนจรง ใน ปจจบน จะ เหน ได วา กล ไกล ทาง กฎหมาย และ องคกร การ อสระ ไม

สามารถ หยดยง แกไข ปญหา ทจรต คอรรป ชนของ นกการเมอง ได นอกจาก การ สงเสรม ให ม

กระบวนการ ตรวจสอบ การ ดาเนน ของ ภาครฐ โดย ประชาชน ท ม ความ เขมแขง เขา มา มสวนรวม

ใน การ ตรวจสอบ อยาง จรงจง ตอไป

บทบาท หนาท ของ องค กรอน ตาม รฐธรรมนญ 1 องคกรอยการ ม หนวย ธรกจ ท เปนอสระ ใน การ บรหารงาน บคล การ งบประมาณ

และ การ ดาเนนการ อน โดย ม อยการ สงสด เปน ผ บงคบ บญชา การ ม พนกงาน อยการทาหนา

ท ตาม ทบญญต ใน รฐธรรมนญ และ ตามกฎหมาย ท เกยวของ

พนกงานอยการ มอสระ ในการพจารณา สง ทาคด และ การ ปฏบต หนาท ให เปนไป โดย

เทยงธรรม

2. คณะ กรรมการ สทธ มนษย ชน แหงชาต ประกอบดวย ประธาน กรรมา การ 1คน

กรรมการ อน อก 10 คน ซง ม พระมหากษตรย ทรง แตงตง ตาม คา แนะนา ของ วฒสภา จาก ผ

มความร หรอ ประสบการณ ดาน การ คมครอง สทธ เสรภาพ ของ ประชาชน ม วาระ การ ดารง

ตาแหนง 6 ป นบตงแต วนท พระมหากษตรย ทรง แตงตง และ ใหดารง ตาแหนง ได เพยง วาระ

เดยว โดย ประธาน วฒสภา เปน ผลงนาม รบสนอง พระ บรมราชโองการ

คณะกรรมการ สทธ มนษย ชน แหงชาต ม อานาจ หนาท ดงน

1) ตรวจสอบ และ รายงาน การ กระทา หรอ การ ละเลย การ กระทา อน เปนการ ละเมด สทธ

มนษย ชน หรอไม เปนไปตาม พนธกรณระหวาง ประเทศ เกยวกบ สทธ มนษย ชน ท ประเทศ ไทย

ภาค และ เสนอ มาตรการ แกไข ท เหมาะสม ตอ บคคล หรอ หนวยงาน ท กระทา หรอ ละเลย การ

กระทา ดงกลาว เพอ ดาเนนการ ใน กรณท ปรากฏ วา ไมม การ ดาเนนการ ตามท เสนอ ให รายงาน

ตอ รฐสภา เพอ ดาเนนการ ตอไป

2) เสนอ เรอง พรอมดวย ความเหน ตอ ศาล รฐธรรมนญ ใน กรณท เหนชอบ ตามท ม ผ

รองเรยน วา บทบญญต แหง กฎหมาย ใด กระทบ ตอ สทธ มนษย ชน และ ม ปญหา เกยวกบ ความ

ชอบ ดวย รฐธรรมนญ ทงน ตาม พระ ราช บญญต ประก อบ รฐธรรมนญ วาดวย วธ พจารณา ของ ศาล รฐธรรมนญ

3) เสนอ เรอง พรอมดวย ความเหน ตอ ศาลปกครอง ใน กรณท เหนชอบ ตามท ม ผ

รองเรยน วา กฎ คา สง หรอ การ กระทา อน ใด ในทาง ปกครอง กระทบ ตอ สทธ มนษย ชน และม

ปญหา เกยวกบ ความชอบ ดวย รบ ธรรมนญ หรอ กฎหมายทงน ตาม พระ ราช บญญต จดตง ศาลปกครอง และ วธ พจารณา คด ปกครอง

4) ฟองคด ตอ ศาลยตธรรม แทน ผเสยหาย เมอ ไดรบ การ รองขอ จาก ผเสยหาย และ

เปน กรณท เหนสมควร เพอ แกไข ปญหา การ ละเมด สทธ มนษย ชน เปน สวนรวม ทงน ตามท

กฎหมาย บญญต

5) เสนอแนะ นโยบาย และ ขอเสนอ ใน การ ปรบปรง กฎหมาย และ กฎ ตอ รฐสภา หรอ คณะ

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 87

รฐมนตร เพอ สงเสรม และ คมครอง สทธ มนษย ชน

6) สงเสรม การ ศกษา การ วจย และ การ เผยแพร ความร ดาน สทธ มนษย ชน

7) สงเสรม ความ รวมมอ และ การ ประสานงาน ระหวาง หนวยราชการ องคกรเอกชน

และ องคการ อน ในดาน สทธ มนษย ชน

8) จดทา รายงาน ประจาป เพอ ประเมน สถานการณ ดาน สทธ มนษย ชน ภายใน

ประเทศ และ เสนอ ตอ รฐสภา

9) อานาจ หนา ทอน ตามท กฎหมาย บญญต

ใน การ ปฏบต หนาท คณะกรรมการ สทธ มนษย ชน แหงชาต ตอง คานงถง ผล

ประโยชน สวนรวม ของ ชาต และ ประชาชน ประกอบดวย คณะกรรมการ สทธ มนษย ชน แหง

ชาต ม อานาจ เรยก เอกสาร หรอ หลกฐาน ท เกยวของ จาก บคคล ใด หรอ เรยก บคคล ใด มา ให ถอย

คา รวมทง ม อานาจ อน เพอ ประโยชน ในการปฏบต หนาท ทงน ตามท กฎหมาย บญญต

3. สภา ทปรกษา เศรษฐกจ และ สงคม แหงชาต ม หนาท ใหคาปรกษา และ ขอ เสนอแนะ

ตอ คณะ รฐมนตร ใน ปญหา ตางๆ ท เกยวกบ เศรษฐกจ และ สงคม รวมถง กฎหมาย ท เกยวของ ม

สานกงาน เปน หนวยงาน ท เปนอสระ ใน การ บรหาร งานบคคล การ งบประมาณ และ การ ดาเนน

การ อน ตามท กฎหมาย บญญต

จาก บทบาท หนาท ของ องคกร ตาม รฐธรรมนญ ทง 2 ประเภท พบ ความ แตกตาง ของ

บทบาท หนาท ของ องคกร อนตาม รฐธรรมนญ และ องคกรอสระ ตาม รฐธรรมนญ คอ การ ท

รฐธรรมนญ กาหนด ให องคกรอสระ ตาม รฐธรรมนญ สามารถ เสนอ รางกฎหมาย ได ตาม มาตรา

139 องคกรอสระ ตาม รฐธรรมนญ สามารถ เสนอ ราง พระ ราช บญญต ประกอบ รฐธรรมนญ ซง

ประธาน องคกร นน เปน ผ รกษาการ ตาม มาตรา 182 สามารถ เสนอ ราง พระ ราช บญญต เกยว

กบ การ จด องคกร และ ราง พระ ราช บญญต ท ประธาน องคกร นน เปน ผรกษา ได ดวย สวน องคกร อน ตาม รฐธรรมนญ ไมม บทบญญต ใน ลกษณะ ดงกลาว

เรอง ท 4 บทบญญต ของ รฐธรรมนญ ท มผลตอ การ เปลยนแปลง ทาง สงคม และ มผลตอ ฐานะของ ประเทศ ไทย ในสงคม โลก

รปแบบ การเมอง การ ปกครอง ของ ไทย ตงแต สมย สโขทย จนถง ป พทธศกราช 2475 เปนการ ปกครอง ใน ระบอบ สมบร ณาญา สทธ ราช กฎหมาย ท ใช เปนหลก ใน การ ปกครอง ม ท

มาจาก กลม ผปกครอง คอ ทหาร และกลม ขนนาง สวน ประชาชน เปน แค ไพร ธรรมดา หรอ ทาส

ท ตอง ทาตาม คา สงของ กลม ผปกครอง เทานน ซง เปน ทมา ของ ระบบ อปถมภ ความ อยตธรรม

ตางๆ ท เกดขน เกด จาก บคคล ท เปนกลม ผปกครอง ใน ชวง เวลานน ไมม ระบบ ทจะ ตรวจสอบ

หรอ ถวงดล อานาจ กบ คณะ ผปกครอง ได จาก รปแบบ การ ปกครอง ดงกลาว เมอ ม ชาว ตะวน

ตก เดนทาง เขา มายง ประเทศ ไทย จง มองวา ไทย เปน บานปา เมอง เถอน (อนารยชน) โดยเฉพาะ

อยางยง เมอ ชาว ตะวนตก ท เดน เขามา ประเทศ ไทย สมย รชกาล ท 4 เขามา ทาหนงสอสญญา

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม88

พระ ราช ไมตร กบ ประเทศไทย หนงสอ สญญา ท ทาขน มา นน ได ยอมให ฝรง มสทธ สภาพ

นอก อาณาเขต คอ ยอมให ฝรง ตง ศาล ขน เรยกวา “ศาลกงสล” ขน พจารณา คดความ ของ

คนใน บงคบ ของ ตน ได อน เปนการ ไมยอม อยใต บงคบ บญชา ของ กฎหมาย ไทย ทงน เนอง

มาจาก วา ฝรง ถอวา กฎหมาย และ วธ พจารณา ความ ของ ประเทศ ไทย ยง ไมม ระเบยบ แบบแผน ด

พอ การ ท ฝรง ตางประเทศ มศาลกงสล พจารณา คดความ ของ คนใน บงคบ ของ ตน นน ทาให

ประเทศ ไทย ม ความ ยงยาก ทาง การ ปกครอง เกด ขนอย เสมอ แม ภายหลง ใน สมย รชกาล ท 5

ท ได ยอม เสย ดน แดนบางสวน เพอ แลก กบ การ สทธ สภาพ นอก เขตไทย (สยาม ประเทศ ใน

เวลานน) ใน สายตา ชาวโลก ก ยงเปน บานปา เมอง เถอน

แม วา จะ ม การ ประกาศ ให เลกทาส ใน รชกาล ท 5 เมอ ป พทธศกราช 2448 สภาพ

สงคม ไทย ก ยง ไมม ความ เปลยนแปลง มาก นก เพราะ ประชาชน ยง ตดของ อย กบ ความ เคยชน

ใน การ ม คน ปกปอง คม ครอง และ ยง ไมม การ จด การ ศกษา ให แก ประชาชน เปนระบบ จนกระทง

สมย รชกาล ท 7 เมอ กระแส นยม ตะวนตก หลงไหล เขามา ม การ สง นกเรยนไทย ไป ศกษา

ยง ตางประเทศ จานวน มาก กลม นกศกษา เหลาน เมอ สาเรจ การ ศกษา ก ไดนามา สง ท พบเหน

และ องคความร ใน เรอง การเมอง การ ปกครอง แบบ ตะวน กลบ เขามา ดวย และ พยายาม ทจะ

พฒนา ประเทศ ไทย ให พน จาก คา วา บานปา เมอง เถอน ใน หลายๆ ดาน หนง ใน การ เปลยนแปลง

ประเทศ คอ เรอง การ ปฏรป การ ปกครอง โดย การยดอานาจ ของ คณะ ราษฎร เมอ ป พทธศกราช

2475 (หลง การ เลกทาส 27 ป) จาก ระบอบ สมบร ณาญา สทธ ราช มา เปนการ ปกครอง ระบอบ

ประชาธปไตย อน ม พระมหากษตรย ทรงเปน ประมข ม การ ประกาศ ใ ช รฐธรรมนญ ครง แรก ใน

สยาม ประเทศ โดย ถอวา รฐธรรมนญ เปนกฎหมาย สงสดในการ ปกครอง ประเทศ กฎหมาย

อน จะ ขดหรอ แยง มได หลกการ สาคญ ยง ใน รฐธรรมนญ คอ อานาจ สงสด ของ ประเทศ เปนของ ราษฎร ทงหลาย พระมหากษตรย ทรง เปน ประมข ของ ประเทศ ภายใต รฐธรรมนญ การ ประกาศใช รฐธรรมนญ มได ทาให สภาพสงคม ไทย เกดการ เปลยนแปลง แบบ ถอน

ราก ถอน โคน เพราะ กลม ผนาทาง ความคด สวนใหญ เปน ผ ท ไดรบ ทน ไป ศกษาตอ ตางประเทศ

ประชาชน สวนใหญ ของ ประเทศ ยงไดรบ การ ศกษา นอย จนกระทง เมอ ม การ สงเสรม ให

ประชาชน ไดรบ การ ศกษา สงขน ประชาชน กลม น จง ได เรมตะ หนก ถง สถานภาพ บทบาท

หนาท สทธ และ เสรภาพ ท ตน เอง พง ไดรบ จาก รฐ

บทบญญต ใน รฐธรรมนญ ท ถอวา มผลตอ การ เปลยนแปลง ของ สภาพสงคม ไทย ไดแก

1. การ รบรอง สทธ ของ ชาย และ หญงวา ม สทธ เทาเทยม กน

2. ความ เสมอภาค ใน การ บงคบใช กฎหมาย กบ ทก บคคล : บคคล ยอม เสมอกน

ใน กฎหมาย และ ไดรบ ความ คมครอง ตามกฎหมาย เทา เทยว กน

3. ทมา ของ รฐบาล

4. การ ตรวจสอบ การ ใช อานาจ รฐ

5. สทธ และ เสรภาพ ของ ชน ชาวไทย ทงท เปน

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 89

สทธ และ เสรภาพ สวนบคคล เชน สทธ และ เสรภาพ ใน ชวต และ รางกาย ของ บคคล

การ จบ และคมขง การ คนตว บคคล หรอ การ กระทา ใด อน กระทบ ตอ สทธ และ เสรภาพ ตาม วรรค

หนง จะ กระทา มได เวน แต ม เหต ตามท กฎหมาย บญญต การ เขา ไปใน เคหสถาน โดย ปราศจาก

การ ความ ยนยอม ของ ผ ครอบครอง เสรภาพ ใน การ เดนทาง และ เสรภาพ ใน การ เลอก ถน ทอย

ภายใน ราชอาณาจกร เสรภาพ ใน การ สอสาร ถงกน โดย ทาง ท ชอบ ดวย เสรภาพ บรบรณ ใน การ

นบ ถอศาสนา

สทธ ใน กระบวนการ ยตธรรม

เสรภาพ ใน การ แสดง ความ คดเหน ของ บคคล และ สอมวลชน

สทธ เสรภาพ ใน การ ศกษา

สทธ การ ได รบบรการ สาธารณสข และ สวสดการ จาก รฐ

เสรภาพ ใน การ ชมชน และ การ สมาคม

ความเปลยนแปลงทางสงคมทเปนผลจากการมรฐธรรมนญ บญญต ไว จง เปน

หลกประกน ท ประชาชน จะ ตอง ไดรบ การ คมครอง และ ดแล จาก รฐ และ มผลตอ การ กระตน ให

ประชาชน เกด ความ ตนตว ใน การ พทกษ สทธ ของ ตน เอง รวมทง การ ปฏบตตน ทจะ ไม ไป

ละเมด ตอ สทธ ของ ผอน ความ เปลยนแปลง ทาง สงคม ท ผล จาก การ ม รฐธรรมนญ ท เหน ได

อยาง เปน รปธรรม ไดแก

1. ความ ตนตว ใน ภาค ประชาชน ทจะ เขามา ม สวนรวม ใน การ บรหาร จดการ ประเทศ

โดย การ ตง พรรค การเมอง การ เปน สมาชกพรรค การเมอง

2. เกด การ รวมตว ของ กลม บคคลตง เปน มลนธ เพอ ปกปอง ดแล สทธ ของ ประชาชน

ตาม รฐธรรมนญ เชน มลนธ คมครอง ผบรโภค มลนธ คมครอง สทธสตร

3. การ รวมตว ของ กลม บคคล ใน อาชพ เดยวกน เพอ เรยกรอง ความ เปนธรรม

4. ม ระบบ ยตธรรม ท พจารณา ตดสน คดความ จาก เอกสาร พยาน หลกฐาน ม ระบบ

การ ไต ส วน สบสวน สอบสวน และ ยกเลก วธการ ลงโทษ ในทาง ทา ร ณ กรรม เพอให รบสารภาพ

5. ประชาชน ได รบบรการ ใน สง ท เปน ปจจย พนฐาน ของ การ ดารงชวต ไดแก บรการ

การ ศกษา บรการ การ รกษา พยาบาล

ความ เปลยนแปลง ท เกดขน ใน สงคม ไทย ดงกลาว ม ผล ให ประเทศ ไทย ไดรบ การ ยอมรบ

ใน สายตา ชาวโลก มากขน วา มได ม ความ เปน บานปา เมอง เถอน โดย ชาวตางชาตไดใหการ

ยอมรบ ใน กฎหมาย ไทย

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม90

เรอง ท 5 หนาท พลเมอง ตาม รฐธรรมนญ และ กฎหมาย อน

การ อย รวมกน เปน สงคม ของ มนษย ตงแต สอง คน ขน ไป ยอม มความ ขด แยงกน ใน บางโอกาส เพราะ แตละบคคล ยอม ม ความ ปรารถนา ท แตกตางกน อนนา ไป ส ความ ขดแยง และ ทะเลาะ ววาท กน ได ทก สงคม จง ตอง วางกฎ กตกา ใน การ อย รวมกน เพอ เปน ขอตกลง กลาง ในการอย รวมกน วา สง ใด ทาได สง ใด ทา ไมได หาก ฝาฝน จะ ม โทษอยางไร เมอ สงคม ม ขนาดใหญ ขน เปน ระดบ ประเทศ ท ม ประชากร รวมกน หลาย ลาน คน ผปกครอง กจาเปน ตอง วางกฎ ขน ซง เรยก กน วา “กฎหมาย” เพอ เปน ขอตกลง ใน การ อย รวม กน ของ คน ทงประเทศ เมอ ประเทศ ไทย เปลยนแปลง เปนการ ปกครอง แบบ ประชาธปไตย เมอ ป พ.ศ. 2475 และ กาหนด ให รฐธรรมนญ เปน กฎหมาย สง สด ใน การ ปกครอง ประเทศ โดย กฎหมาย อน จะขด หรอ แยง มได รฐธรรมนญ ใน ยค แรกๆ แมวา จะ เกด จาก การ ยก ราง ของ คณะบคคล เพยง ไม ก คน แต ก เปน พฒนาการ ทาง กฎหมาย ท คานงถง ความ มนคง ของ ชาต สถานภาพ บทบาท สทธ เสรภาพ และ หนาท ของ ประชาชน ใน ระดบ แตกตางกน ออกไป และ ม การ พฒนาการ ใน การ เปดโอกาส ให ประชาชน เขามา มสวนรวม ใน การ ยก ราง รฐธรรมนญ มากขน ตง แต รฐธรรมนญ ป 2540 เปนตนมา ซง เรา จะ พบ วา ม การ ระบ ถง หนาท สทธ และ เสร ของ ประชาชน มากขน การ จะ เขาใจ หนา ท สทธ และ เสรภาพของ ตน เอง ทม ใน สงคม ไดนน จะ ตอง ทาความเขาใจ กบ ความหมาย ของ “สถานภาพ บทบาท หนาท สทธ และเสรภาพ” ดวยเพราะ สถานภาพ เปน ตนทาง ของ การ กาหนด บทบาท หนาท สทธ และ เสรภาพ ของ บคคล ใน สงคม สถานภาพ บทบาท สทธ เสรภาพ และ หนาท ม ความ เกยวของ เชอมโยง สมพนธกน กลาว คอ สถานภาพ เปน ตวกาหนด บทบาท สทธ เสรภาพ และ หนาท ของ บคคล เรา จะ เขาใจ และ สามารถ เชอมโยง สถานภาพ บทบาท หนาท สทธ และ เสรภาพ ได ตอ เมอ เรา ม ความ เขาใจ ใน ความ หมาย ของ แตละ คา ซง เรา จะ เรม ทาความ เขา ใจความ หมาย ของ แตละ คา ดงน ความ หมาย สถานภาพ หมายถง ตาแหนงท บคคล ไดรบ จาก การ เปนสมาชก ของ สงคม ใน บคคล คน เดยวกน อาจจะ ม หลาย สถานภาพ ได เชน นายสมชาย เปนคนไทยอาชพรบราชการครเปนศษยเกามหาวทยาลยรามคาแหง ไดแก 1. สถานภาพทได จาก ถนท อยท ถอกาเนด ก จะ ได สญชาต ของ ประเทศ ทเกด เชน คน ไทย คน ญปน คน องกฤษ คน จน เปนตน 2. สถานภาพ ท ได มา โดย กาเนด เชน ป ยา ตา ยาย พอ แม ลง ปา นา อา พ นอง ลก หลาน เปนตน 3. สถานภาพ ท ได มาจาก การ ศกษา เชน ศษยเกา กศน. ศษยเกา โรงเรยน สตร วทยา 4. สถานภาพ ท ได มาจาก การ ประกอบ อาชพ หรอ การ กระทา เชน คร หมอ พอคา นายกรฐมนตร พระ นกบวช นกโทษ เปนตน 5. สถานภาพ ท ได จาก การ สมรส เชน สาม ภรรยา พอหมาย แมหมาย เปนตน

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 91

บทบาท หนาท หมายถง การ ทาหนาท หรอ พฤตกรรม ท เปนภาระ รบผดชอบ ตาม

สถานภาพ ท ไดรบ เชน สถานภาพเปนคร เปนทนายความ เปนตน เหน ได วา สถานภาพ และ

บทบาท หนาท ม ความ เกยวของ สมพนธ โดย สถานภาพ เปน ตวกาหนด บทบาท หนาท บคคล

นนๆ ยง บคคล ท ม หลาย สถานภาพ ก ยง ม บทบาท หนาท มาก ตาม ไป ดวย

นอกจาก สถานภาพ บทบาท หนาท ซง เปนภาระ หนา ท และ ความ รบผดชอบ แลว

แตละบคคล ยง ไดรบ สทธ และ เสรภาพ ตาม สถานภาพ และ บทบาท เหลา นน ดวย ใน การ อย ใน

สงคม นนๆ ดวย

สทธ หมายถง อานาจ หรอ ผล ประโยชน ของ บคคล ท ม กฎหมาย ให คมครอง โดย

บคคลอน จะ ตอง ให ความ เคารพ จะ ละเมด ลวงเกน หรอ กระทาการ ใดๆ อน กอ ให เกด การ

กระทบ กระเทอน ตอ สทธ ของ บคคล ไมได เชน สทธ เลอกตง สทธ ใน การ รบ ความ คมครอง

จาก รฐ สทธ ใน การ ได รบบรการ สาธารณะ จาก รฐ ตามท กฎหมาย กาหนด

เสรภาพ หมายถง ความ ม อสระ ใน การ กระทา ของ บคคล ซง กระทา นน จะ ตอง ขดตอ

กฎหมาย เชน เสรภาพ ใน การ นบ ถอศาสนา เสรภาพ ใน การ เดนทาง เสรภาพ ใน การ ประกอบ

สมมาชพ เสรภาพ ใน การ พด การ เขยน ท ไม ละเมด สทธ และ เสรภาพ ของ บคคลอน

หนาท ของ พลเมอง ตาม รฐธรรมนญ รฐธรรมนญ ฉบบ ป พทธศกราช 2550 ได กาหนด หนาท ของ ชนชาวไทย ไว ในหมวด ท

4 มาตรา 70 ถง มาตรา 74 ดงน

1. บคคล ม หนาท พทกษ ไว ซง ชาต ศาสนา พระมหากษตรย และ การ ปกครอง ระบอบ

ประชาธปไตย อน ม พระมหากษตรย เปน ประมข ตาม รฐธรรมนญ น (มาตรา 70)

2. บคคล ม หนาท ปองกน ประเทศ รกษา ผล ประโยชน ของ ชาต และ ปฏบต ตาม

กฎหมาย (มาตรา 71) 3. บคคล ม หนาทไป ใช สทธ เลอกตง (มาตรา 72)

4. บคคล ม หนาทรบ ราชการทหาร ชวยเหลอ ใน การ ปองกน และ บรรเทา ภยพบต

สาธารณะ เสย ภาษอากร ชวยเหลอ ราชการ รบ การ ศกษา อบรม พทกษ ปองกน และ สบสาน ศลป วฒนธรรม ของ ชาต และ ภมปญญา ทองถน และ อนรกษ ทรพยากร ธรรมชาต และ สงแวดลอม

ทงน ตามท กฎหมาย บญญต (มาตรา 73)

5. บคคล ผ เปน ขาราชการ พนกงาน หรอ ลกจาง ของ หนวยงาน ราชการ หนวยงาน ของ รฐ รฐวสาหกจ หรอ เจาหนาท อน ของ รฐ ม หนาท ดาเนนการ ใหเปนไป ตามกฎหมาย เพอ

รกษา ประโยชน สวนรวม อานวย ความ สะดวก และ ใหบรการ แก ประชาชน ตาม หลกธรรม มา ภบาล

ของ การ บรหาร กจการ บานเมอง ท ด บคคล ท ม สถานภาพ เปน คน ไทย จง ตอง ท หนาท รบผดชอบ ตามท กาหนด ไว ใน

รฐธรรมนญ รวมทง สนบสนน สงเสรม ให ผอนๆ ปฏบตตน ตาม หนาท ท กาหนด ไว ใน รฐธรรมนญ และ กฎหมาย อนๆ ดวย ทา อยางไร เรา จง จะ สนบสนน สงเสรม ให ผอนๆ ปฏบต

หนาท ตามกาหนด ไว ใน รฐธรรมนญ รวมทง กฎหมาย อนๆ ของ ประเทศ ดวย

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม92

แนว ทางใน การ สนบสนน สงเสรม ให ผอนๆ ปฏบต หนาท ตามกาหนด ไว ใน รฐธรรมนญ

รวมทง กฎหมาย อนๆ ม ดงน

1. ประพฤต ปฏบตตน ตาม หนาท ท กาหนด ไว ใน รฐธรรมนญ รวมทง กฎหมาย อนๆ

เพอให เปน แบบอยาง ท ด แก บคคล ใน ครอบครว และ ชมชน ท ตน เอง อาศยอย ให เปน วถ ชวต

ซง จะ ม อทธพล ตอ บคคล ใกล ชด ให ม ความ คลอยตาม ใน การ ประพฤต ปฏบต

2. เผยแพร ความร อบรม สงสอน สนทนา แลกเปลยน กบ บคคลอน ใน กาล อน ควร ดวย

โดย คานงถง วย ระดบ ความร ของ บคคล ท สนทนา ดวย ความ เคารพ และ ใหเกยรต ใน ศกดศร

ของ ความ เปน มนษย ดวย

3. สนบสนน ชนชม ใหกาลงใจ ผ ท ปฏบตตน ตาม หนาท ท กาหนด ไว ใน รฐธรรมนญ

รวมทง กฎหมาย อนๆ ดวย

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 93

1. รฐธรรมนญมความสาคญกบประเทศในแงใดบาง

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

2. รบรฐธรรมนญฉบบแรกของไทยมทมาจากทใด

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

3. อะไรคอสาเหตของการเปลยนแปลงรฐธรรมนญไทย

........................................................................................................................... ...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

........................................................................................................................... ...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

........................................................................................................................... ...........................................................................................................................

กจกรรม

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม94

4. องคกรตามรฐธรรมนญ ถกกาหนดและตงขนดวยเหตผลใดบาง

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

5. ผลของการใชรฐธรรมนญตงแตอดตถงปจจบนไดกอใหเกดความเปลยนแปลง

ดานใดบางแกสงคมไทยรวมทงฐานะของประเทศไทยในสงคมโลก

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

6. ใหผเรยนศกษารฐธรรมนญฉบบปจจบนมรายละเอยดสาคญอยางไรบางและ

นามาอภปรายรวมกน

...........................................................................................................................

........................................................................................................................... ...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

........................................................................................................................... ...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

กจกรรม

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 95

สทธ มนษยชน 4บท ท

สาระสาคญ มนษย ทกคน เกด มา มเกยรต และ ศกดศร เทาเทยม กน และ ไม ควร ถกเลยง ปฏบต เพราะ

ความ แตกตาง ของ เชอชาต ศาสนา เพศ ฐานะ หรอ ความ คดเหน

องคการ สหประชาชาต จง ได จดทา ปฏญญา สากล วาดวย สทธ มนษย ชน เพอให

ประเทศ ตางๆ เคารพ สทธ และ ปกปอง พลเมอง ของ ตน ให รอดพน จาก การ ถก รงแก หรอ ลดรอน

สทธ เสรภาพ ขน พนฐาน

ทงน ประชาชน ชาวไทย ทกคน ทเกด มา เปน มนษย และ เกด เปน คน ไทย ยอม ม ศกดศร

ทจะ ไดรบ ความ คมครอง จาก รฐ โดย เทาเทยม ตาม มาตรฐาน เดยว กบ ประเทศ อนๆ ทวโลก ซง

รฐธรรมนญ แหง ราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2550 ได บญญต สทธ มนษย ชน ขน พนฐาน

เอา ไว อน แสดง จง เจตนารมณ หรอ ขอ ผกมด ท รฐ จะ ตอง ปกปอง คมครอง ประชาชน คน ม ให

ถก ละเมด สทธ ขน พนฐาน จาก การ ใช อานาจ รฐ หรอ บคคลอน ใด กตาม

ผล การ เรยนร ทคาดหวง 1. ร และ เขา ใจความ หมาย และ ความ สาคญ ของ สทธ มนษย ชน

2. บอก ความ หมาย และ ขอบขาย ของ สทธ มนษย ชน ตาม บทบญญต ของ รฐธรรมนญ ได

3. รจก ใช และ รกษา สทธ ของ ตน เอง ตามกฎหมาย

ขอบขาย เนอหา เรอง ท 1 หลก สทธ มนษย สากล

เรอง ท 2 สทธ มนษย ชน ในประเทศ ไทย

เรอง ท 3 แนวทาง การ ปฏบต การ ตามหลก สทธ มนษย ชน

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม96

เรองท 1 หลกสทธมนษยชนสากล

หากเราไดศกษาสภาพการดาเนนชวตของผอยในสงคมตางๆ ทวโลกตงแตอดต

จนถงปจจบนมขอเทจจรงประการหนงทพบไดคอการทมนษยถกเลอกปฏบตอยางไม

เทาเทยมกนตามเชอชาต สผว เพศ ฐานะทางเศรษฐกจ เปนตน การทาดงกลาวหลายครง

เปนการละเมดสทธของอกบคคลหนงดวยความเชอวาบคคลนนมความดอยกวาผกระทา

ละเมดไมทางใดกทางหนง เชน บางประเทศมความเชอวาฐานะของชายสงกวาหญง กมก

จะเกดการกระทาทเอารดเอาเปรยบฝายหญง หรอประเทศทใชระบบวรรณะกจะเกดการ

กดกนคนในวรรณะทตากวา เปนตน

ในโลกยคปจจบนอารยประเทศตางยอมรบและตองปฏบตกบประชาชนของตนเอง

ตามหลกสทธมนษยชนสากลอาจจะมากบางนอยบางกแลวแตพฒนาการทางการเมองการ

ปกครองระดบการศกษาและความตนตวในทางการเมองของประชาชนในประเทศนนๆ

ดงนน เพอความเขาใจทตรงกนในการศกษาเรองสทธมนษยชนของประชาชนไทย

กอนอนขอใหเรามาทาความเขาใจใหตรงกนและเปนพนฐานในการคดวเคราะหตระหนกถง

ความสาคญของสทธมนษยชน

ความหมาย สทธมนษยชน หมายถง ศกดศรความเปนมนษยหรอศกดศรความเปนคน เปนสง

ททกคนมตดตวมาแตกาเนด โดยไมแบงแยกเชอชาต สผว เพศ ภาษา ศาสนา ความคด

เหนทางการเมองหรอแนวคดอนๆ เผาพนธ หรอสงคม ทรพยสน ถนกาเนด หรอสถานะอนๆ

จากความหมายดงกลาวจงวเคราะหไดวาเรองสทธมนษยชนนนเปนแนวคดทมความ

เชอพนฐาน ในเรองศกดศรความเปนมนษยวาเปนสทธหรอสถานะสากล ซงไมขนอยกบขอบเขตของกฎหมาย หรอปจจยทองถนอนใด เชน เชอชาต หรอ สญชาต ซงตองไดรบการยอมรบและไดรบการปฏบต

โดยมองคประกอบของหลกสทธมนษยชนทแตละบคคลควรไดรบการคมครองจากรฐ ไดแกเรอง สทธ เสรภาพ ความเสมอภาคและความเปนธรรมทจะทาใหบคคลนนดาเนน

ชวตไดอยางมศกดศร และมหลกประกนในเรองการไดรบการปกปองคมครองดวยความเปน

ธรรม มรายละเอยดของแตละองคประกอบ ดงน 1. สทธ ในการทจะมทอยอาศย มอาหารกน มยารกษาโรค ทจะไดรบการศกษา

การไมถกทารายรางกายและจตใจและจตใจ และการมชวตทปลอดภย

2. เสรภาพ ในการแสดงความคดเหนทไมละเมดสทธของผอน ในการเลอกอาชพ

ทไมผดกฎหมาย ในการเลอกคครอง ในการเดนทาง ในการนบถอศาสนา และในการชมนม

โดยสงบสนตปราศจากอาวธ 3. ความเสมอภาค ในการไดรบการปฏบตจากรฐโดยเทาเทยมกน มหลกประกน

วาจะไมถกเลอกปฏบต และไมโดนเอาเปรยบ

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 97

4. ความเปนธรรม กลมคนดอยโอกาส คนพการ ผออนแอกวา ไดแก เดก สตร

คนชรา คนพการ ตองไดรบการปฏบตในบางเรองทแตกตางจากบคคลทวไปทเขาถงโอกาส

ไดมากกวา แขงแรงกวาทงทางรางกายและจตใจ เพอใหโอกาสคนกลมนสามารถดาเนนชวต

ไดอยางปกตสขมคณภาพชวตทไมดอยกวาคนทวไป

สรปไดดงแผนภม

จากความเชอดงกลาวองคการสหประชาชาตจงไดจดทาปฏญญาสากลวาดวยเรองสทธมนษยชน เพอเปนแนวในการประเมนและตดสนใจวาประเทศใดมการกระทาทเปนการ

ละเมดสทธมนษยชนกบประชาชนหรอชาวตางชาตทอาศยอยในประเทศหรอไม

ปฏญญาสากลวาดวยเรองสทธมนษยชน

คาปรารภ โดยการยอมรบนบถอเกยรตศกดประจาตว และสทธเทาเทยมกนและโอนมไดของบรรดาสมาชกทงหลายแหงครอบครวมนษยเปนหลกมลเหตแหงอสรภาพ ความยตธรรมและสนตภาพในโลก โดยการไมนาพาและการเหยยดหยามตอสทธมนษยชนยงมผลใหมการกระทาอนปาเถอนซงเปนการละเมดมโนธรรมของมนษยชาตอยางรายแรง และไดมการประกาศวาปณธานสงสดของสามญชนไดแกความตองการใหมนษยมชวตอยในโลกดวยอสรภาพในการ

พด และความเชอถอและอสรภาพพนจากความหวาดกลวและความตองการ

องคประกอบของสทธมนษยชนขนพนฐาน

แสดง ถง ศกดความเปน มนษย + ประกน ความเปน ธรรม ใน สงคม

สทธ เสรภาพ เส มอ ภาค เปน ธรรม

ม ท อย อาศยมอาหาร กนม ยา รกษา โรคม การ ศกษาไม ถก ทารายชวต ปลอดภย

แสดง ความคดเหนเลอก อาชพเลอก คครองเดนทาง

นบถอ ศาสนาชมนม โดย ไม มอาวธ

ได รบ การ ปฏบต เทาเทยม(ทง ใน ศกด และ สทธ)ไม ถก เลอก ปฏบต ไม โดน เอาเปรยบ

เดก สตร คนชราคน พการ

(ผออนแอ กวา)ตอง ได รบ การ ปฏบตใน บางเรอง ท ตาง จากคนทวไป เพอ ให เกดความเปน ธรรม

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม98

โดยทเปนการจาเปนอยางยงทมนษยชนควรไดรบการคมครองโดยหลกบงคบของ

กฎหมายถาไมประสงคจะใหคนตกอยในบงคบใหหนเขาหาการหาการขบถขดขนตอทรราชย

และการขดขเปนวถทางสดทาย

โดยทเปนความจาเปนอยางยงทจะสงเสรมววฒนาการแหงสมพนธไมตรระหวาง

นานาชาต โดยทประชาการแหงสหประชาชาตไดยนยนไวในกฎบตรถงความเชอมนในสทธ

มนษยชนอนเปนหลกมลในเกยรตศกดและคณคาของมนษยและในสทธเทาเทยมกนของ

บรรดาชายและหญงและไดตกลงใจทจะเสรมความกาวหนาทางสงคมและมาตรฐานแหงชวต

ทดขนดวยในอสรภาพอนกวางขวางยงขน

โดยทรฐสมาชกตางปฏญาณจะใหบรรลถงซงการสงเสรมการเคารพ และการปฏบต

ตามทวสากลตอสทธมนษยชนและอสรภาพหลกมล โดยรวมมอกบสหประชาชาต

โดยทความเขาใจรวมกนในสทธและอสรภาพเหลานเปนสงสาคญอยางยงเพอ

ปฎญาณนสาเรจผลเตมบรบรณ

ฉะนน บดน สมชชาจงประกาศวา:-

ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนน เปนมาตรฐานรวมกนแหงความสาเรจสาหรบ

บรรดาประชากรและประชาชาตทงหลายเพอจดมงหมายปลายทางทวา เอกชนทกคนและ

องคการของสงคมทกองคการ โดยการราลกถงปฏญญานเปนเนองนจจะบากบนพยายาม

ดวยการสอนและศกษาในอนทจะสงเสรมการเคารพสทธและอสรภาพเหลานและดวย

มาตรการทกาวหนาทงในประเทศและและระหวางประเทศในอนทจะใหมการยอมรบนบถอ

และการปฏบตตามโดยสากลและอยางเปนผลจรงจง ทงในบรรดาประชาชนของรฐสมาชก

ดวยกนเองและในบรรดาประชาชนของดนแดนทอยใตอานาจของรฐนนๆ

ขอ 1 มนษยทงหลายเกดมามอสระและเสมอภาคอนเกยรตศกดศรและสทธตางม

เหตผลและมโนธรรม และควรปฏบตตอกนดวยเจตนารมณแหงภราดรภาพ

ขอ 2

(1) ทกคนยอมมสทธและอสรภาพบรรดาทกาหนดไวในปฏญญานโดยปราศจาก

ความแตกตางไมวาชนดใดๆดงเชน เชอชาต ผว เพศ ภาษา ศาสนา ความคดเหนทางการเมองหรอทางอน เผาพนธแหงชาตหรอสงคม ทรพยสน กาเนด หรอ สถานะอนๆ

(2) อนง จะไมมความแตกตางใดๆตามมลฐานแหงสถานะ ทางการเมอง

ทางการศาล หรอทางการระหวางประเทศ ของประเทศหรอดนแดนทบคคลสงกด ไมวา

ดนแดนน จะเปนเอกราชอยในความพทกษมไดปกครองตนเองหรออยภายใตการจากด

อธปไตยใดๆทงสน ขอ 3 คนทกคนมรสทธในการดารงชวต เสรภาพและความมนคงแหงตน

ขอ 4 บคคลใดๆ จะถกยดเปนทาสหรอตองภาระจายอมไมไดความเปนทาสและ

การคาทาสเปนหามขาดทกรปแบบ

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 99

ขอ 5 บคคลใดๆจะถกทรมานหรอไดรบผลปฏบตหรอการลงโทษทโหดรายผดมนษยธรรมหรอตาชาไมได ขอ 6 ทกคนมสทธทจะไดรบการยอมรบนบถอวา เปนบคคลตามกฎหมายทกแหงหน ขอ 7 ทกคนเสมอกนตามกฎหมายและมสทธทจะไดรบความคมครองของกฎหมายเทาเทยมกนโดยปราศจากการเลอกปฏบตใดๆ ทกคนมสทธทจะไดรบความคมครองเทาเทยมกนโดยปราศจากการเลอกปฏบตใดๆอนเปนการลวงละเมดปฏญญา และจากการยยงใหเกดการเลอกปฏบตดงกลาว ขอ 8 ทกคนมสทธทจะไดรบบาบดอนเปนผลจรงจงจากศาลทมอานาจแหงชาตตอการกระทาอนละเมดสทธหลกมนษยชนซงตนไดรบตามรฐธรรมนญหรอกฎหมาย ขอ 9 บคคลใดจะถกจบกม กกขง หรอเนรเทศไปตางถนโดยพลการไมได ขอ 10 ทกคนมสทธโดยเสมอภาคเตมทในอนทจะไดรบการพจารณาทเปนธรรมและเปดเผยจากศาลทอสระและเทยงธรรมในการกาหนดสทธและหนาทของตนและการกระทาผดอาชญาใดๆทถกกลาวหา ขอ 11 (1) ทกคนทถกกลาวหาวากระทาผดทางอาชญามสทธทจะไดรบการสนนษฐานไวกอนวาบรสทธ จนกวาจะพสจนไดวามผดตามกฎหมายในการพจารณาเปดเผย ซงตนไดรบหลกประกนบรรดาทจาเปนสาหรบการตอสคด (2) จะถอบคคลใดๆวามความผดอาชญาเนองดวยการกระทาหรอละเวนอนมไดจดเปนความผดทางอาชญาตามกฎหมายแหงชาตหรอกฎหมายระหวางประเทศในขณะไดกระทาการนนขนไมไดและลงโทษอนหนกกวาทใชอยในขณะทไดกระทาความผดทางอาชญานนไมได ขอ 12 บคคลใดๆจะถกแทรกสอดโดยพลการในความเปนอยสวนตวในครอบครว ในเคหสถานหรอในการสอสารหรอจะถกลบหลในเกยรตยศและชอเสยงไมได ทกคนมสทธทจะไดรบความคมครองของกฎหมายตอการแทรกสอดหรอการลบหลดงกลาวนน ขอ 13 (1) ทกคนมสทธในอสภาพแหงการเคลอนไหวและสถานทอยภายในเขตของแตละรฐ (2) ทกคนมสทธทจะออกจากประเทศใดๆไปรวมทงประเทศของตนเองดวยและทจะกลบยงประเทศตน ขอ 14 (1) ทกคนมสทธจะแสวงหา และทจะไดอาศยพานกในประเทศอน เพอทจะไดลภยจากการประหตประหาร (2) จะอางสทธนไมได ในกรณทการดาเนนคดสบเนองอยางแทจรงมาจากความ

ผดทไมใชทางการเมองหรอจากการกระทาอนขดตอวตถประสงคและหลกการของสหประชาชาต

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม100

ขอ 15

(1) ทกคนมสทธในการถอสญชาตหนง

(2) บคคลใดๆจะถกตดสญชาตของตนโดยพลการหรอถกปฏเสธสทธทจะ

เปลยนสญชาตไมได

ขอ 16

(1) ชายและหญงทมอายเตมบรบรณแลวมสทธทจะทาการสมรส และจะกอ

ตงครอบครวโดยปราศจากการจากดใดๆอนเนองจากเชอชาต สญชาต หรอศาสนาตางม

สทธเทาเทยมกนในการสมรส ระหวางการสมรสและในการขาดจากการสมรส

(2) การสมรสจะกระทากนกแตความยนยอมโดยอสระและเตมทของผท

เจตนาจะเปนคสมรส

(3) ครอบครวเปนหนวยธรรมชาตและหลกมลของสงคมและมสทธทจะได

รบความคมครองจากสงคมรฐ

ขอ 17

(1) ทกคนมสทธทจะไดเปนเจาของทรพยสนโดยลาพงตนเอง เชนเดยวกน

โดยรวมกบผอน

(2) บคคลใดจะถกรบทรพยสนโดยพลการไมได

ขอ 18 ทกคนมอสภาพแหงความคดมโนธรรมและศาสนา สทธนรวมถงอสรภาพ

ในการเปลยนศาสนาหรอความเชอถอ และอสรภาพในการทจะประกาศศาสนาหรอความเชอ

ถอของตนโดยการสอน การปฏบตการสกการะบชาและประกอบพธกรรม ไมวาจะโดยลาพง

ตนเองหรอในประชาคมรวมกบผอนและเปนการสาธารณะหรอสวนบคคล

ขอ 19 ทกคนมสทธในอสรภาพแหงความเหนและแสดงออกสทธนรวมถงอสรภาพ

ในการทจะถอเอาความเหนโดยปราศจากการแทรกสอดและทจะแสวงหารบและแจกจาย

ขาวสารและความคดเหนไมวาโดยวธใดๆและโดยไมคานงถงเขตแดน

ขอ 20

(1) ทกคนมสทธในอสรภาพแหงการรวมประชมและการตงสมาคมโดยสนต (2) บคคลใดๆจะถกบงคบใหสงกดสมาคมหนงสมาคมใดไมได

ขอ 21

(1) ทกคนมสทธทจะมสวนในรฐบาลของประเทศตน จะเปนโดยตรงหรอ

โดยผานทางผแทนซงใหเลอกตงโดยอสระ

(2) ทกคนมสทธทจะเขาถงการบรการสาธารณะในประเทศของตนโดย

เสมอภาค (3) เจตจานงของประชาชนจะตองเปนมลฐานแหงอานาจของรฐบาล

เจตจานงนจะตองแสดงออกทางการเลอกตงตามกาหนดเวลาและอยางแทจรงซงอาศยการ

ออกเสยงโดยทวไปและเสมอภาคและการลงคะแนนลบหรอวธการลงคะแนนโดยอสระอยาง

อนทานองเดยวกน

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 101

ขอ 22 ทกคนในฐานะทเปนสมาชกของสงคมมสทธในความมนคงทางสงคม และมสทธในการบรรลถงซงสทธทางเศรษฐกจทางสงคมและทางวฒนธรรมอนจาเปนอยางยงสาหรบเกยรตศกดของตนและการพฒนาบคลกภาพของตนอยางอสระ ทงนโดยความเพยรพยายามแหงชาตและโดยความรวมมอระหวางประเทศและตามระบอบการและทรพยากรของรฐ ขอ 23 (1) ทกคนมสทธในการทางาน ในการเลอกงานโดยอสระในเงอนไขอนยตธรรมและเปนประโยชนแหงการทางานและในการคมครองตอการวางงาน (2) ทกคนมสทธทจะรบเงนคาจางเทาเทยมกน โดยปราศจากการเลอกปฏบตใดๆ (3) ทกคนททางานมสทธทจะไดรบสนจางทยตธรรมและเปนประโยชนทจะใหประกนแกตนเองและครอบครวแหงตน ซงความเปนอยอนคควรแกเกยรตศกดของมนษยและถาจาเปนกจะตองไดรบวถทางคมครองทางสงคมอนๆเพมเตมดวย (4) ทกคนมสทธทจะจดตงและทจะเขารวมสหพนธกรรมกร เพอความคมครองแหงผลประโยชนของตน ขอ 25 (1) ทกคนมสทธในมาตรฐานการครองชพอนเพยงพอสาหรบสขภาพและความเปนอยดของตนและครอบครวรวมทงอาหาร เครองนงหม ทอยอาศย และการดแลรกษาทางการแพทยและบรการทางสงคมทจาเปน และมสทธในความมนคงยามวางงาน เจบปวย พการ เปนหมาย วยชรา หรอขาดอาชพอนในพฤตการณทนอกเหนออานาจของตน (2) มารดาหรอเดกมสทธทจะรบการดแลรกษาและการชวยเหลอเปนพเศษ เดกทงปวงไมวาจะเกดในหรอนอกสมรส จะตองไดรบการคมครองเชนเดยวกน ขอ 26 (1) ทกคนมสทธในการศกษา การศกษาจะตองใหเปลาอยางนอยในชนประถมศกษาและการศกษาชนหลกมลการประถมศกษาจะตองเปนการบงคบ การศกษาทางเทคนคและวชาชพจะตองเปนอนเปดโดยทวไปและการศกษาขนสงขนไปกตองเปนอนเปดสาหรบทกคนเขาถงไดโดยเสมอภาคตามมลฐานแหงคณวฒ (2) การศกษาจะไดจดไปในทางบคลกภาพของมนษยอยางเตมทและยงความเคารพตอสทธมนษยชนและอสรภาพหลกมลใหมนคงแขงแรงจะตองสงเสรมความเขาใจขนตธรรม และมตรภาพระหวางบรรดาประชาชาตกลมเชอชาตหรอ ศาสนา และจะตองสงเสรมกจกรรมของสหประชาชาตเพอการธารงไวซงสนตภาพ (3) บดามารดามสทธเบองแรกทจะเลอกชนดของการศกษาอนจะใหแกบตรของตน ขอ 27 (1) ทกคนมสทธทจะเขารวมในชวตทางวฒนธรรมของประชาคมโลกโดย

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม102

อสระทจะบนเทงใจในศลปและทจะมสวนในความรดหนาและคณประโยชนทางวทยาศาสตร

(2) ทกคนมสทธทจะไดรบการคมครองผลประโยชนทางศลธรรมและทางวตถอน

เปนผลจากประดษฐกรรมใดๆทางวทยาศาสตรวรรณกรรมและศลปกรรมซงตนเปนผจาง

ขอ 28 ทกคนมสทธในระเบยบทางสงคมและระหวางประเทศซงจะเปนทางใหสาเรจ

ผลเตมทตามสทธและอสรภาพดงกาหนดไวในปฏญญาน

ขอ 29

(1) ทกคนมหนาทตอประชาคมดวยการพฒนาบคลกภาพของตนโดยอสระเตมท

จะกระทาไดกแตในประชาคมเทานน

(2) ในการใชสทธและอสรภาพแหงตนทกคนตกอยในขอบงคบของขอจากดเพยง

เทาทไดกาหนดลงโดยกฎหมายเทานน เพอประโยชนทจะไดมาซงการนบถอและการเคารพสทธและอสรภาพของผอนตามสมควรและทจะเผชญกบความเรยกรองตองการอนเทยงธรรม

ของศลธรรมความสงบเรยบรอยของประชาชนและสวสดการทวไปในสงคมประชาธปไตย

(3) สทธและอสรภาพเหลานจะใชขดตอวตถประสงคและหลกการของสหประชาชาต

ไมไดไมวากรณใดๆ

ขอ 30 ไมมบทใดๆ ในปฏญญานทจะอนมานวาสทธใดๆแกรฐ หมคน หรอบคคล

ในอนทจะดาเนนกจกรรมใดๆ หรอปฏบตการใดๆ อนมงตอการทาลายสทธและอสรภาพ

ดงกาหนดไว ณ ทน

เรองท 2 สทธมนษยชนในประเทศไทย

วฒนาการของสทธมนษยชน หากศกษาจากเอกสารหลกฐานถอวามจดเรมตนเมอ

เกดการเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาสการปกครองแบบประชาธปไตยเมอพทธศกราช 2475 จากคาประกาศของคณะราษฎรทไดนาหลกการของ

สทธมนษยชนไปใชในทางปฏบตและระบรบรองใหราษฎรมสทธเสมอภาคกน และในรฐธรรมนญฉบบตอๆ กมการกลาวถงสทธและเสรภาพของประชาชนไวในรฐธรรมนญดวย เชน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยาม พ.ศ. 2475 ไดประกฎบทบญญตทใหการรบรอง

สทธเสรภาพแกประชาชนชาวไทยไวในหมวดท 2 วาดวยสทธและหนาทของชนชาวสยาม

ซงมสาระสาคญใหการรบรองหลกความเสมอหนากนในกฎหมาย เสรภาพในการนบถอศาสนา เสรภาพรางกาย เคหสถาน ทรพยสน การพด การเขยน การโฆษณา การศกษาอบรม

การประชม การตงสมาคม และการอาชพ โดยบทบญญตดงกลาวถอเปนการใหความรบรองสทธและเสรภาพของประชาชนอยางเปนทางการในรฐธรรมนญฉบบตอๆมา

นอกจากนนเรายงสามารถศกษารองรอยของพฒนาการดานสทธมนษยชนใน

ประเทศไทยไดจากการปรบปรงแกไขกฎหมายและระบบกระบวนการยตธรรมเพอใหทดเทยมนานาอารยประเทศและเปนทยอมรบของรฐตางชาตดวยความมงหมายทจะเรยกรองเอกราชทางการศาลกลบคนมาเปนของไทยแนวความคดในการคมครองสทธมนษยชนจงปรากฎอย

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 103

ในกฎหมายหลายฉบบอกทงมความพยายามสรางกลไกคมครองสทธมนษยชนไวโดยตรงและโดยออมผานทางสถาบนตลาการดวยโดยเฉพาะอยางยงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา พ.ศ. 2477 มบทบญญตทใหการรบรองและคมครองสทธของผตองหาและจาเลยในคดอาญาซงแตกตางจากระบบจารตนครบาลทมมาแตเดมอยางสนเชง ตอมาวนท 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2489 มการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2489 เปนรฐธรรมนญฉบบท 3 และเปนครงแรกทมการบญญตรบรองสทธของประชาชนในการเสนอเรองราวรองทกขและเสรภาพในการจดตงคณะพรรคการเมองในรฐธรรมนญสวนเสรภาพในการประชมโดยเปดเผยในรฐธรรมนญฉบบกอน ไดเปลยนเปนเสรภาพในการชมนมสาธารณะ ในระหวางทรฐธรรมนญฉบบท 4 มผลใชบงคบ ป พ.ศ. 2490 ปรากฏกระแสทสาคญคอ เกดการรวมตวของกรรมกรในชอวา “สหอาชวะกรรมกรแหงประเทศไทย” ซงเปนการรวมตวกนของกรรมกรจากกจกรรมสาขาตางๆ เชน โรงเลอย โรงส รถไฟ เปนตน เนองจากกรรมกรเหลานถกกฎขคาจางแรงงานอยางมากอนเปนผลมาจากการเตบโตของภาคอตสาหกรรมอยางรวดเรว ภายหลงสงครามโลกครงท 2 กระแสความเลอนไหวทเกดขนเปนการรวมตวกนเพอเรยกรองตอสงคมรฐใหสนองตอบความตองการทจาเปนของตน ทาใหสงคมตระหนกถงสทธเสรภาพ และสทธมนษยชนอนเปนการแสดงออกถงการคมครองสทธมนษยชนอกรปแบบหนงทเกดจากการกระทาของเอกชนดวย ในป พ.ศ. 2491 สหประชาชาตไดประกาศใชปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ.1948 อนเปนชวงเวลาทประเทศไทยกาลงรางรฐธรรมนญฉบบท 5 พอด รฐธรรมนญฉบบท 5 คอรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2492 จงไดรบอทธพลจากการประกาศใชปฏญญาสากล ของสหประชาชาต มบทบญญตทไดรบการรบรองสทธและเสรภาพเปนจานวนมากและละเอยดกวารฐธรรมนญฉบบกอนๆ หลกการในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 ทไดรบการบรรจลงไวในรฐธรรมนญฉบบท 5 นอกเหนอจากสทธทเคยรบรองไวในรฐธรรมนญฉบบกอน ไดแกหลกการไดรบความคมครองอยางเสมอภาคกนตามรฐธรรมนญทงนไมวาบคคลนนมกาเนดหรอนบถอศาสนาแตกตางกนกตาม(มาตรา 26) สทธของประชาชนทจะไมถกเกณฑแรงงานทงนเวนแตในกรณทเปนการปกปองกนภยพบตสาธารณะซงเกดขนโดยฉกเฉน เฉพาะเวลาประเทศอยในภาวการณรบหรอภาวะสงครามหรอสถานการณฉกเฉนเทานน (มาตรา 32) เสรภาพในการสอสารถงกนโดยทางไปรษณยหรอทางอนทชอบดวยกฎหมาย (มาตรา 40) เสรภาพในการเลอกถนทอยและการประกอบอาชพ (มาตรา 41) สทธของบคคลทจะไดรบความคมครองในครอบครวของตน (มาตรา 43) ตลอดจนการใหการรบรองแกบคคลซงเปนทหาร ตารวจ ขาราชการประจาอน พนกงานเทศบาล ทจะมสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญเหมอนดงพลเมองคนอนๆ (มาตรา 42) ปรากฏการณทสาคญอกประการ คอ มการนาเอาสทธในกระบวนการยตธรรมทางอาญามาบญญตรบรองไวในรฐธรรมนญดวย เชน

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม104

หลกทวา “บคคลจะไมตองรบโทษทางอาญา เวนแตจะไดกระทาการอนกฎหมายซงใชอยในเวลาทกระทานนบญญต เปนความผดและกาหนดโทษไว และโทษทจะลงแกบคคลนนจะหนกกวาโทษทกาหนดในกฎหมายซงใชอยในเวลาทกระทาความผดมได” (มาตรา 29) ซงเปนหลกพนฐานทสาคญในการดาเนนคดอาญาและไดรบการบญญตในรฐธรรมนญฉบบตอมาจนถงปจจบน หลกความคมครองผตองหาและจาเลยทจะไดรบการสนนษฐานไวกอนวาไมมความผดกอนทจะมคาพพากษาอนถงทสด รวมถงสทธทจะไดรบการพจารณาในการประกนและการเรยกหลกประกนพอสมควรแกกรณแกกรณดวย (มาตรา 30)และ สทธทจะไมถกจบกม คมขง หรอตรวจคนตวบคคลไมวาจะกรณใดๆ เวนแตจะมกฎหมายบญญตไวใหสามารถกระทา (มาตรา 31) นอกจากนแลวการกาหนดแนวนโยบายแหงรฐไวในหมวด 5 อนเปนหมวดทวาดวยแนวทางสาหรบการตรากฎหมาย และการบรหารราชการตามนโยบาย ซงแมจะไมกอใหเกดสทธในการฟองรองรฐหากรฐไมปฏบตตาม แตกเปนการกาหนดหนาทแกรฐซงซงมความสาคญเกยวพนกบการสงเสรมและพฒนาหลกสทธมนษยชนในรฐธรรมนญฉบบตอๆ มา ในทางปฏบตสทธมนษยชนในประเทศไทยไดรบการรบรองคมครองอยางจรงจงเพยงใดนน ขนอยกบสถานการณบานเมอง สภาพเศรษฐกจสงคม ตลอดจนทศนคตของผปกครอง เจาหนาทรฐและประชาชนผเปนเจาของสทธนนเอง เพราะตอมาธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พ.ศ. 2502 รฐธรรมนญฉบบท 7 ไมปรากฏบทบญญตรบรองสทธเสรภาพแตอยางใด และการประกาศใชรฐธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พทธศกราช 2515 เมอวนท 15 ธนวาคม 2515 ชวงรฐบาลเผดจการไมมบทบญญตมาตราใดทใหการรบรองสทธและเสรภาพแกประชาชนชาวไทยเลย จนกระทงภายหลงเกดเหตการณเรยกรองประชาธปไตยโดยนกคดนกศกษาเมอวนท 14 ตลาคม 2516 จงมการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2517 เมอวนท 7 ตลาคม 2517 ซงไดรบการยอมรบวาเปนรฐธรรมนญฉบบทดทสดและเปนประชาธปไตยมากทสด มบทบญญตคลายคลงกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2492 และมการวางหลกการใหมในการใหความคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนมากยงขน ทงในดานทมการจากดอานาจรฐทจะเขามาแทรกแซงอนมผลกระทบตอสทธและเสรภาพแกประชาชน และในดานการเพมหนาทใหแกรฐในการบรการแกประชาชนใหมคณภาพชวตทดขน เชน ชายและหญงมสทธเทาเทยมกน (มาตรา 28) สทธทางการเมองในการใชสทธเลอกตงและสทธออกเสยงประชามต(มาตรา 29) สทธทจะไมถกปดโรงพมพหรอหามทาการพมพ เวนแตมคาพพากษาถงทสดใหปดโรงพมพหรอหามทาการพมพ (มาตรา 40) เสรภาพในทางวชาการ (มาตรา 42) การกาหนดใหพรรคการเมองตองแสดงทมาของรายไดและการใชจายโดยเปดเผย (มาตรา 45) และเสรภาพในการเดนทางภายในราชอาณาจกร(มาตรา 47) นอกจากนแลวสทธในทาง

กระบวนการยตธรรมทางอาญาของผตองหาและจาเลยยงไดรบการบญญตรบรองไวใน

รฐธรรมนญฉบบนดวยไดแก สทธทจะไดรบการสอบสวนหรอพจารณาคดดวยความรวดเรว

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 105

และเปนธรรมสทธทจะไดรบการชวยเหลอจากรฐในการจดหาทนายความ (มาตรา 34) สทธ

ทจะไมใหถอยคาเปนปฏปกษตอตนเองอนจะทาใหตนถกฟองเปนคดอาญา และถอยคาของ

บคคลทเกดจากการถกทรมาน ขเขญ หรอใชกาลงบงคบหรอการกระทาใดๆททาใหถอยคา

นนเปนไปโดยไมสมครใจไมอาจรบฟงเปนพยานหลกฐานได (มาตรา 35) และสทธทจะได

คาทดแทน หากปรากฏในภายหลงวาบคคลนนมไดเปนผกระทาความผด (มาตรา 36)

เมอวนท 22 ตลาคม 2519 ประเทศไทยไดประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร

ไทยพทธศกราช 2519 เปนรฐธรรมนญฉบบท 11 ซงมบทบญญตรบรองสทธและเสรภาพ

ไวเพยงมาตราเดยวคอ มาตรา 8 ซงบญญตวา “บคคลมสทธและเสรภาพภายใตบทบญญตแหงกฎหมาย”นบวาเปนบทบญญตทใหสทธเสรภาพกวางขวางมากแตไมมการกาหนดวา

เปนสทธเสรภาพชนดใด ตอมาเมอวนท 9 พฤศจกายน 2520 มการประกาศใชรฐธรรมนญ

การปกครองอาณาจกร พ.ศ.2520 เปนรฐธรรมนญฉบบท 12 ซงไมมบทบญญตใดเลยท

ใหการรบรองสทธและเสรภาพแกประชาชน

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2521 ซงเปนรฐธรรมนญฉบบท

13 ประกาศใชเมอวนท 22 ธนวาคม 2521 นาบทบญญตทใหการรบรองสทธและเสรภาพ

มาบญญตไวอกโดยมสาระสาคญสวนใหญเหมอนกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2517 แตตดบทบญญตเกยวกบการรบรองความเสมอภาคของชายและหญง

เสรภาพในทางวชาการ และเสรภาพในการประกอบอาชพออกไป

ภายหลงจากหวหนาคณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาตไดกระทาการยดและ

ควบคมการปกครองประเทศไวเปนผลสาเรจเมอวนท 23 กมภาพนธ 2534 และประกาศ

ยกเลกรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2521 แลวไดประกาศใชรฐธรรมนญ

การปกครองราชอาณาจกรพทธศกราช 2534 โดยใหไวเมอวนท 1 มนาคม 2534 ซงไม

ปรากฏ มบทบญญตใดเลยทใหการรบรองสทธเสรภาพแกประชาชน

ตอมาในป 2538 ไดมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2534 โดยเพมหมวดท 3 วาดวยสทธและเสรภาพของชนชาวไทยตามทประกาศ

ไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม (ฉบบท 5 )พทธศกราช 2538 เมอ

วนท 10 กมภาพนธ 2538 ซงนาเอาบทบญญตทใหการรบรองสทธเสรภาพทเคยบญญตไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2517 มาบญญตไวอกครง แตไดตด

เสรภาพในทางวชาการออกเสยและเพมบทบญญตรบรองสทธในการไดรบบรการทาง

สาธารณสขทไดมาตรฐาน (มาตรา 41) สทธในการเสนอเรองราวรองทกข (มาตรา 48) และสทธในการไดรบทราบขอมลหรอขาวสารจากหนวยงานราชการ (มาตรา 48)

ตลอดจนระยะเวลาของการพฒนาแนวความคดเกยวกบสทธมนษยชนใน

ประเทศไทย แมถกขดขวางโดยปญหาการเมองการปกครองเปนบางเวลาแตการคมครอง

สทธมนษยชนโดยทางออมปรากฏใหเหนผานทางกลไกของรฐ เชน กรณทฝายนตบญญต

พจารณาและออกกฎหมายทไมเปนการจากดสทธและเสรภาพของประชาชนมากจนเกนไป

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม106

การตรวจสอบการทางานฝายบรหารโดยฝายนตบญญต การตรวจสอบการทางานของ

เจาหนาทฝายปกครองโดยฝายบรหารเพอมใหเจาหนาทใชอานาจในทางทมชอบดวย

กฎหมายและเปนการละเมดสทธของประชาชน การพจารณาพพากษาคดขององคตลาการ

โดยยดหลกกฎหมายเพออานวยความยตธรรมแกประชาชน เหลานนบวาเปนกลไก

การคมครองสทธมนษยชน แมจะมไดมความมงหมายใหเปนผลโดยตรงกตาม

การดาเนนการขององคกรรฐเพอคมครองสทธมนษยชนโดยตรงปรากฏขนพรอม

กบการจดตง สานกงานคมครองสทธเสรภาพและผลประโยชนของประชาชน (สคช.) สงกด

กรมอยการเมอ พ.ศ. 2525 ซงปจจบนไดเปลยนชอเปน “สานกงานคมครองสทธและ

ชวยเหลอทางกฎหมายแกประชาชน (สคช.)” แตการดาเนนงานขององคกรมขอบเขตจากด

สบเนองจากกรอบอานาจหนาทของพนกงานอยการตามกฎหมายตางๆ สวนการดาเนนงาน

ขององคกรพฒนาเอกชนเพงมการกอตวขนอยางเปนทางการภายหลงเกดเหตการณวปโยค

14 ตลาคม 2516 และ 6 ตลาคม 2519 องคกรแรกทถกกอตงเมอ พ.ศ.2519 สหภาพ

เพอสทธเสรภาพของประชาชน และในปเดยวกนนนกมการกอตง “กลมประสานงานศาสนา

เพอสงคม” (กศส.) หลงจากนนกมการรวมตวกนของบคคลทงในรปองคกร สมาคม มลนธ

คณะกรรมการ คณะทางาน กลม ศนย สถาบนตางๆเพอทาหนาทในการสงเสรมและคมครอง

สทธ เสรภาพ ตลอดจนสทธมนษยชนในแงตางๆแกประชาชน เชน สทธของจาเลยหรอ

ผตองหาในกระบวนการยตธรรม สทธของเกษตรกร สทธเดก สทธสตร สทธผใชแรงงาน

และสทธทางการเมอง เปนตน

เรองท 3 แนวทางการปฏบตตนตามหลกสทธมนษยชน

จากความเชอทเปนหลกการแหงสทธมนษยชนซงเชอในเรอง “ศกดศรความเปนมนษยหรอศกดศรความเปนคนในมนษยทกคน เปนสงททกคนมตดตวมาแตกาเนด” นนเหนไดวาเปนความพยายามททาใหมนษยทกคนในโลกนไดรบการปฏบต และตองปฏบตตอบคคลอนดวยความเคารพในศกดศรความเปนมนษยอยางแทจรง จากาการศกษาทเราไดศกษาหลกสทธมนษยชน และสทธมนษยชนในประเทศไทยมาแลว เหนไดวาเรองของสทธมนษยชนนนมทงสงทเปนเรองใกลตวภายในครอบครวในสถานททางานชมชนทองถนทเราอาศยอย และเรองไกลตวออกไปในระดบประเทศเปนเรองทเราเองอาจเปนผกระทาตอบคคลอน และบคคลลนอาจกระทาตอเรา เชน ความรนแรงภายในครอบครว การทอดทงเดก การชมนมเรยกรองการปฏบตตามกฎหมาย

ลกษณะและเหตแหงการละเมดสทธมนษยชน เหตการณละเมดสทธมนษยชนนนมหลายระดบ ในทนเราจะทาความเขาใจเหตแหง

การละเมดสทธมนษยชนจากใกลตวไปยงสงทไกลตวออกไป 1. ในครอบครว การละเมดสทธมนษยชนในครอบครว มกจะเปนการใชกาลง บงคบ ควบคมสตร

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 107

เดก คนชรา ทาใหไดรบอนตรายทางรางกายและหรอทางจตใจ ไดแก การทารายรางกายดวย วธการตางๆในบางครงอาจรนแรงจนถงแกชวตกม การใชคาพด กรยาอาการทไมสภาพดหมน เหยยดยาม เอาเปรยบ ละเลยทอดทง ไมรบผดชอบตอบคคลในครอบครว และไมลวงละเมดทางเพศ สาเหตของการละเมดสทธมนษยชนในครอบครวมกเกดจากบคคลใกลและเกดจากเพศชายเปนสวนใหญ คอ สาม พอ พชาย ทเกดจากความเชอ ลกษณะทางรางกายและพฤตกรรมการใชชวต กลาวคอ เพศชายเปนเพศทมความเขมแขงแรงในทางรางกายมากกวาและมกดมสราและขาดสต เกดปญหาคาใชจายไมพอในครอบครว อารมณเสยหงดหงดมการทารายรางกายและจตใจแกบคคลในครอบครวทออนแอกวา ผลทเกดจากการละเมดสทธมนษยชนในครอบครว ทาใหรางกายของอกฝายไดรบบาดเจบหรอเสยชวตซงสงผลตอจตใจทงสองฝายทเปนผกระทา คอ ทาใหเสยใจ โกรธ แคน อบอาย รสกผดในเวลาตอมา เครยด เปนตนทางของการเปนโรคจต และอาการเจบปวยทางกายบางโรค เชน ปวดศรษะ นอนไมหลบ อาหารไมยอย มปญหาคาใชจายตามมาเพราะตองใชจายเงนไปกบการรกษาตว สงผลตอคาใชจายจาเปนทเปนภาระทตองรบผดชอบภายในครอบครว ทง คาอาหาร คานา คาไฟ คาเลาเรยนของลก ฯลฯ และมกจะเปนสาเหตของการหยารางครอบครวแตกแยกเดกทเปนลกกลายเปนเดกเกบกด มปญหา เครยด อาจเกดการตดเพอน ไปทดลองเสพยาเสพตด หรอกออาชญากรรมเพอใหไดมาซงทรพยสนเงนทอง 2. ในโรงเรยน การละเมดสทธมนษยชนในโรงเรยน มกจะเปนการใชกาลง การทารายดวยวาจาจากครและเพอน ดวยการลงโทษทรนแรงเกนกวาเหต ครกระทาอนาจารตอนกเรยน เพอนทารายเพอน เชน นกเรยนและผปกครองโรงเรยนแหงหนงรวมตวกนรองเรยนใหผอานวยการของโรงเรยนนอกจากพนท สาเหตจากผอานวยการลงโทษเดกดวยการต จนนองมเลอดไหลซบขาบวมเปงและขาเขยวชาเพยงแคเพราะนกเรยนไปนงเลนทโรงอาหารในระหวางทครไมไดมาสอน หรออยางกรณคลปวดโอของนกเรยนหญงตบตกนหลายคในโรงเรยนเพยงแคสาเหตของการไมเคารพรนพรนนองหรอเพราะแยงผชายกน รวมถงกรณครผชายทาอนาจารนกเรยนผหญง สาเหตของการละเมดสทธมนษยชนในโรงเรยน มกเกดจากฝายทมกาลงมากกวามอานาจเหนอกวามสมาชกลมทใหญกวาผลทเกดจากการละเมดสทธมนษยชนในโรงเรยน เชน ผเรยนไมอยากมาโรงเรยนไมมความสข ผลการเรยนตกตา การตงครรภกอนวยอนควร 3. ในสถานททางาน การละเมดสทธมนษยชนในโรงเรยน มกจะเปนการใชกาลง การทารายดวยวาจาจากครและเพอน ดวยการลงโทษทรนแรงเกนกวาเหต ครกระทาอนาจารตอนกเรยน เพอนทาราย

เพอน เชน นกเรยนและผปกครองโรงเรยนแหงหนงรวมตวกนรองเรยนใหผอานวยการของ

โรงเรยนนอกจากพนท สาเหตจากผอานวยการลงโทษเดกดวยการต จนนองมเลอดไหลซบ

ขาบวมเปงและขาเขยวชาเพยงแคเพราะนกเรยนไปนงเลนทโรงอาหารในระหวางทครไมได

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม108

มาสอน หรออยางกรณคลปวดโอของนกเรยนหญงตบตกนหลายคในโรงเรยนเพยงแคสาเหต

ของการไมเคารพรนพรนนองหรอเพราะแยงผชายกน รวมถงกรณครผชายทาอนาจาร

นกเรยนผหญง

4. การดาเนนการในภาครฐ การละเมดสทธมนษยชนทเกดจากการกระทาของภาครฐ คอ การปฏบตของ

เจาหนาทภาครฐทกระทาตอประชาชน ทงในเรอง การใหการศกษา การรกษาพยาบาล

การจบกมคมขง การกดกนสทธบางอยาง การเลอกปฏบตเพราะตางศาสนา เชอชาต ฐานะ

ผลของการละเมดสทธมนษยชนของฝายรฐ ทาใหประชาชนเกดความรสกวาไมได

รบความเปนธรรม อาจเกดการรวมกลมตอสเรยกรองกบฝายรฐ สรางความวนวายใหแก

สงคม

สาเหตของการละเมดสทธมนษยชนทเกดจากการกระทาของเจาหนาทของรฐม

ทงทกฎหมายไมเหมาะสม การมอานาจมากเกนไปของฝายรฐ การขาดองคการตรวจสอบ

ถวงดลผมอานาจ

สรปสาเหตของการละเมดสทธมนษยชนในทกแหง เกดจากฝายทมกาลงมากกวา

มอานาจมากกวา มพรรคพวกมากกวา ออนแอกวาจงเปนฝายถกกระทาผลของการละเมด

สทธมนษยชน คอ ฝายถกกระทาไมสามารถใชชวตไดอยางมศกดศรของความเปนมนษย

หากปลอยปละละเลยใหเกดการละเมดสทธมนษยชนในสถานทตางๆ ตงแตครอบครว

โรงเรยน สถานททางาน และในสงคม ประชาชนในสงคมนนยอมขาดความมนคงทางกาย

และทางจตใจ

แนวทางการปฏบตตนตามหลกสทธมนษยชน 1) ไมเปนผกระทาความรนแรงใดๆตอบคคลอน

2) ไมยอมใหบคคลอนกระทาความรนแรงตอตนเอง

3) ไมเพกเฉยเมอพบเหนการละสทธตอบคคลอนควรแจงเจาหนาททเกยวของหรอ

ใหความชวยเหลอตามสมควรในสวนททาได

4) มการรวมกลมในภาคประชาชนอยางเปนระบบและจดตงเปนกบองคกร มลนธเพอปกปอง คมครองผออนแอกวาในสงคม เพอใหเกดพลงในการตรวจสอบเรยกรองใหรฐ

มการจดทากฎหมายทเกดประโยชนตอสวนรวม

5) รณรงคใหมการเหนคณคาและความสาคญของการปกครองและสงเสรม

สทธมนษยชน

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 109

กจกรรมบทท 4 1. ใหอธบายความหมายของสทธมนษยชนมาพอเขาใจ

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

2. องคประกอบของสทธมนษยชนขนพนฐานทแตละบคคลควรไดรบการคมครอง

จากรฐประกอบดวยเรองอะไรบางและแตละเรองมขอบเขตอยางไร ใหอธบายมาพอเขาใจ

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม110

3. ใหอธบายกลไกของรฐทแสดงวาประเทศไทยใหความสาคญกบการคมครองสทธ

มนษยชน

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

4. ในครอบครวของทานมพฤตกรรมหรอการกระทาใดทเปนการละเมดสทธมนษยชน

แกสมาชกคนใดคนหนงหนงหรอไม ถามทานจะแกไขปญหานนอยางไรและถาไมมทานม

หลกการในการอยรวมกนในครอบครวอยางไร

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 111

บรรณานกรม

1) กระทรวง ศกษาธการ. (2540). ชด การ เรยน การ สอน เรอง สหประชาชาต ระดบ มธยมศกษา ตอนปลาย. กรง เทพฯ : โรงพมพ ครสภา ลาดพราว

2) กรมการ ศกษา นอก โรงเรยน . (2546) . ชด การ เรยน ทาง ไกล หมวด วชา พฒนา สงคม และ ชมชน (เลม 2) ระดบ มธยมศกษา ตอนตน กรงเทพฯ : โรงพมพ ครสภา ลาดพราว

3) คณะอาจารย กศน. คมอ การ เรยนร หลกสตร ใหม ระดบ มธยมศกษา ตอนปลาย สาระ การ เรยนร หมวด วชา พฒนา สงคม และ ชมชน. กรงเทพฯ : บรษท ไผ มเดย

เซนเตอร จากด

4) วไล ทรง โฉม. (2548). สอ การ เรยนร หมวด วชา พฒนา สงคม และ ชมชน ระดบ มธยมศกษา ตอนปลาย การ ศกษา นอก โรงเรยน ตาม หลกสตร การ ศกษา ระดบ พนฐาน พทธศกราช 2544 . กรงเทพฯ : บรษท ลา มา จรญ พานช จากด

5) พนเอก (พเศษ) เผดจ เอม วงศ และ คณะ.(2551). กฎหมาย ใน ประจาวน : ตน เอง ครอบครว ชมชน และ ประเทศชาต ชวง ชน ท 3 กลม สาระ การ เรยนร สงคมศกษา ศาสนา และ วฒนธรรม. กรงเทพฯ: สานกพมพ เอม พนธ จากด

6) ยรา รตน พนธ ยรา และ คณะ (2552). สทธ มนษย ชน หมวด วชา พฒนา สงคม และ ชมชน ระดบ มธยมศกษา ตอนปลาย หลกสตร การ ศกษา ระดบ พนฐาน พทธศกราช 2544 . กรงเทพฯ :สานกพมพ เอม พนธ จากด

7) สถาบน การ ศกษา ทาง ไกล สานกงาน กศน. (2548). ชด การ เรยน ทาง ไกล หมวด วชา พฒนา สงคม และ ชมชน(เลม 2) ระดบ มธยมศกษา ตอนปลาย กรงเทพฯ :

โรงพมพ องคการ รบ สงสนคา และ พสดภณฑ

ราชกจจานเบกษา เลมท 127 ตอนท 69 ก. ประกาศวนท 12 พฤษจกายน 2553. พระ

ราชบญญตวฒนธรรมแหงชาต พทธศกราช 2553.

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม112

เฉลยกจกรรมกจกรรมทายบทท 1 และ 2 เปนกจกรรมศกษาคนควาอภปรายไมแนวเฉลย

เฉลยกจกรรมบทท 3

1.รฐธรรมนญมความสาคญกบประเทศไทยในแงใดบาง

แนวคาตอบ มความสาคญเพราะเปนกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศ ซงเปนหลกใหผคน

ทงประเทศยดถอและยอมรวมกนวากฎหมายอนๆจะขดหรอแยงรฐธรรมนญไมได ดงนน

บทบญญตในรฐธรรมนญจงมผลผกพนกบชวตของทกคนในประเทศไทย เปนหลกประกน

วาจะไดรบบรการและหลกประกนในเรองความปลอดภยในชวตและทรพยสนจากรฐในเรอง

ใดบาง ทาใหบานเมองมกฎ กตกา ในการอยรวมกน

2. รฐธรรมนญฉบบแรกของไทยมทมาจากทใด

แนวคาตอบ เกดจากการเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาเปนการ

ปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ของคณะราชย เมอ พ.ศ.

2475

3. อะไรคอสาเหตของการเปลยนแปลงรฐธรรมนญของไทย

แนวคาตอบ สวนใหญเกดจากกลมผมอานาจทางการเมองในขณะนนเหนวารฐธรรมนญทใชอย

ไมเหมาะสม 4. องคกรตามรฐธรรมนญ ถกกาหนดและตงขนดวยเหตผลใดบาง

แนวคาตอบ เพอเปนองคกรในการตรวจสอบพฤตกรรมหรอการบรหารงานของฝายการเมองและ

ฝายขาราชการประจา

5. ผลของการใชรฐธรรมนญตงแตอดตถงปจจบนไดกอใหเกดความเปลยนแปลงดานใดบางแกสงคมไทยรวมทงฐานะของประเทศไทยในสงคมโลก

แนวคาตอบ ผลตอสงคมไทยในภาพรวมประชาชนไดรบสทธเสรภาพในการดาเนนชวตมากขน รวมทงไดรบการบรการขนพนฐานในการดาเนนชวตทจาเปนจากรฐ เชน การศกษา การ

รกษาพยาบาล การนบถอศาสนาและเลอกถนทอย การไดรบการปฏบตภายใตกฎหมาย

เดยวกนสวนในสายของสงคมโลก ประเทศไทยไดรบการยอมรบวามใชบานปาเมองเถอนได

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 113

รบยอมรบในเรองหลกกฎหมายวาดวยความเปนสากล

5. ผลของการใชรฐธรรมนญตงแตอดตถงปจจบนไดกอใหเกดความเปลยนแปลง

ดานใดบางแกสงคมไทยรวมทงฐานะของประเทศไทยในสงคมโลก

แนวคาตอบ ผลตอสงคมไทยในภาพรวม ประชาชนไดรบสทธ เสรภาพในการดาเนนชวตมากขน

รวมทงไดรบการบรการขนพนฐานในการดาเนนชวตทจาเปนจากรฐ เชนการศกษา การรกษา

พยาบาล การนบถอศาสนา การเลอกถนทอย กาไดรบการปฏบตภายใตกฎหมายเดยวกน

สวนในสายของสงคมโลก ประเทศไทยไดรบการยอมรบวามใชบานปาเมองเถอนไดรบยอมรบ

ในเรองหลกกฎหมายวามความเปนสากล

6. เปนกจกรรมศกษาคนควาไมมแนวเฉลย

เฉลยกจกรรมบทท 4 เรองท 1

1. ใหอธบายความหมายของสทธมนษยชนมาพอเขาใจ

แนวคาตอบ สทธมนษยชน หมายถง ศกดศรความเปนมนษย หรอศกดศรความเปนคนเปนสง

ททกคนมตดตวมาแตกาเนด โดยไมแบงแยกเชอชาต สผว เพศ ภาษา ศาสนา ความเหน

ทางการเมองหรอแนวคดอนๆ เผาพนธหรอสงคม ทรพยสน ถนกาเนด หรอสถานะอนๆ

2. องคประกอบของสทธมนษยชนขนพนฐานทแตละบคคลไดรบการคมครองจากรฐ

ประกอบดวยเรองอะไรบาง และแตละเรองมขอบเขตอยางไร ใหอธบายมาพอเขาใจ

แนวคาตอบ องคประกอบของสทธมนษยชนทแตละบคคลควรไดรบการคมครองจากรฐไดแก

เรอง สทธ เสรภาพ ความเสมอภาคและความเปนธรรม

รายละเอยดของแตละองคประกอบ ดงน

1. สทธ ในการทจะมทอยอาศย มอาหารกน มยารกษาโรค ทจะไดรบการศกษา การไมถกทารายรางกายและจตใจ และการมชวตทปลอดภย

2. เสรภาพ ในการแสดงความคดเหนทไมละเมดสทธของผอน ในการเลอกอาชพ

ทไมผดกฎหมาย ในการเลอกคครอง ในการเดนทาง ในการนบถอศาสนา และในการชมนม

โดยสงบสนตปราศจากอาวธ

3. ความเสมอภาค ในการไดรบการปฏบตจากรฐโดยเทาเทยมกน มหลกประกนวาจะไมถกเลอกปฏบต และไมโดนเอาเปรยบ

4. ความเปนธรรม กลมคนดอยโอกาส คนพการ ผออนแอกวา ไดแก เดก สตร

คนชรา คนพการ ตองไดรบการปฏบตในบางเรองทแตกตางจากบคคลทวไปทเขาถงโอกาส

ไดมากกวาแขงแรงกวาทงทางรางกายและจตใจ เพอใหโอกาสคนกลมนสามารถดาเนนชวต

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม114

ไดอยางปกตสขมคณภาพชวตทไมดอยกวาคนทวไป

3. ใหอธบายกลไกของรฐทแสดงวาประเทศไทยไดใหความสาคญกบการคมครอง

สทธมนษยชน

แนวคาตอบ การคมครองสทธมนษยชนโดยทางออมปรากฏใหเหนผานทางกลไกของรฐ เชน

• กรณทฝายนตบญญตพจารณาและออกกฎหมายทไมเปนการจากดสทธและ

เสรภาพของประชาชนมากจนเกนไป การตรวจสอบการทางานของฝายบรหารโดยฝาย

นตบญญต การตรวจสอบการทางานของเจาหนาทฝายปกครองโดยฝายบรการเพอมใหเจา

หนาทใชอานาจในทางทมชอบดวยกฎหมายและเปนการละเมดสทธของประชาชนการ

พจารณาพพากษาคดขององคกรตลาการโดยยดหลกกฎหมายเพออานวยความยตธรรมแก

ประชาชน

• การใหสทธในการเลอกทอยอาศย เลอกประกอบอาชพทสจรต

• ฯลฯ

4. ในครอบครวของทานมพฤตกรรมหรอการกระทาใดทเปนการละเมดสทธมนษย

ชนแกสมาชกคนใดคนหนงหรอไม ถามทานจะแกไขปญหานนอยางไร และถาไมม ทานม

หลกในการอยรวมกนในครอบครวอยางไร

แนวคาตอบ ใหพจารณาวาพฤตกรรมทผดจากองคประกอบของสทธมนษยชนขนพนฐานหรอ

ไม ถามพฤตกรรมใดทผดจากองคประกอบของสทธมนษยชนขนพนฐาน แสดงวามการ

ละเมด หากเขาองคประกอบของสทธมนษยชนขนพนฐานแสดงวาไมมการละเมดสทธมนษย

ชนในครอบครว

รายวชา ศาสนา และ หนาทพลเมอง (สค31002) << ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย>> 115

1. .2. . .3. .4. . .5.

1.2.3.

1.2. .3. .4. .5. .6.7. .8. .9. .10.11.12.13.

123.4.5

คณะ ผจดทา

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม116