การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 0

รายงาน : เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา

จดท าโดย

1. นาย พชรพล มาไว รหสนกศกษา 5608730049

2. นาย ปยชย นาคออน รหสนกศกษา 5608730155

3. นาย ฐนกร อนทรนาคา รหสนกศกษา 5608730239

4. นางสาว บณยนลน เวนานนท รหสนกศกษา 5608730288

5. นางสาว ปนเพชญ ทองวเศษ รหสนกศกษา 5608730346

6. นาย สรณฐ ฉ ากรง รหสนกศกษา 5608730650

7. นางสาว กานตธรา อกษรเวช รหสนกศกษา 5608730668

8. นาย ฐาปนพงศ ยขน รหสนกศกษา 5608730833

9. นางสาว ศรจรรยา จนทศร รหสนกศกษา 5608730841

10. นาย วศน บญรกษา รหสนกศกษา 5608730866

11. นาย ทศพล ตรเจตนารมย รหสนกศกษา 5608731039

รายงานนเปนสวนหนงของวชา การวจยนโยบายสงคม

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 1

บทน า

สงคมไทยในอดตไดการจ ากดการศกษาใหอยในวงแคบภายในชนชนสงท าใหการศกษาไมทวถงแก

ราษฎรสามญชน รวมทงในอดตมสภาพสงคมเศรษฐกจทแตกตางกนอยางมาก ท าใหการศกษาไมใชสงส าคญ

ในการใชชวต จากการเปลยนแปลงสภาพสงคมไทยทมากขน เพอใหทรพยากรมนษยอนเปนก าลงส าคญหนง

ของชาตมการพฒนาศกยภาพใหรองรบเทาทนตอการเปลยนแปลงทเกดขนทวโลก จงเกดการปฎรปการศกษา

ไทยขน

การปฎรปทางการศกษาเกดครงแรกในสมยรชกาลท 5 ไดมการจดต งโรงเรยนหลวงและสถาปนา

โรงเรยนทหารมหาดเลก รวมทงสรางโรงเรยนส าหรบราษฎรขน ถอเปนการเรมตนของระบบการศกษาไทย

แบบใหม แตการปฎรปยงไมไดผลเทาทควรเนองจากการศกษาเปนเพยงทางเลอก ตอมาในสมยรชกาลท 6 ได

ทรงพระกรณาโปรดเกลาโปรดกระหมอม ใหประกาศใชพระราชบญญตการประถมศกษา พ.ศ.2464 ทได

บงคบเดกทมอายครบ 7 ปทกคนจะตองเรยนหนงสอดวยเหตนจงท าใหการศกษากระจายไดทวถงมากยงขน

ตอมาในปพ.ศ. 2475 ประเทศไดเปลยนแปลงการปกครองมาเปนระบอบประชาธไตยอนม

พระมหากษตรยทรงเปนประมขโดยคณะราษฎร ซงไดมประกาศคณะราษฎร 6 ประการ ประกอบไปดวย

จะตองรกษาความเปนเอกราชทงหลาย เชน เอกราชในบานเมอง ในทางศาล ในทางเศรษฐกจ ของประเทศไว

ใหมนคง จะรกษาความปลอดภยในประเทศ ใหการประทษรายตอกนลดนอยลงใหมาก จะตองบ ารงความ

สมบรณของราษฎรในทางเศรษฐกจไทย รฐบาลใหม จะพยายามหางานใหราษฎรท าโดยเตมความสามารถ จะ

รางเคาโครงเศรษฐกจแหงชาต ไมปลอยใหราษฎรอดอยาก จะตองใหราษฎรไดมสทธเสมอภาคกน จะตองให

ราษฎรไดมเสรภาพ มความเปนอสระ เมอเสรภาพนไมขดตอหลก 4 ประการ ดงกลาวแลวขางตน และจะตอง

ใหมการศกษาอยางเตมทแกราษฎร (รกษสยาม, 2550) โดยในดานการศกษาไดผลกดนใหมการกอตง

มหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมองขนเพอสรางโอกาสและความเสมอภาคแกประชาชน

จากการทสงคมไทยไดเกดการเปลยนแปลงทางสงคม เศรษฐกจและใหความส าคญแกการศกษากบ

ประชาชนทมากขน ท าใหประชาชนในสงคมตองพฒนาศกยภาพการศกษาตามไปดวยเพอผลกดนและยก

ระบบฐานะตนเองทงทางสงคมและเศรษฐกจทมากขน แตดวยปจจยพนฐานทางสงคมและทางเศรษฐกจทไม

เทากนในสงคมสงผลใหแมจะเปดกวางทางการศกษาทมากขนแตกยงไมครอบคลมกบทกคนได

ตอมาในสมยรฐบาล นายชวน หลกภย ไดเกดนโยบายทมาชวยเปดโอกาสทางการศกษาแกผคนมาก

ขน คอ กองทนใหกยมเงนเพอการศกษา (กยศ.) คอ กองทนทจดตงขนมาเพอใหนกเรยน นกศกษาทขาดแคลน

ทนทรพยในการศกษาเลาเรยนเพอใหเงนกยมแกนกเรยน เพอเปนคาเลาเรยน คาใชจายทเกยวเนองกบ

การศกษา และคาใชจายทจ าเปนในการครองชพ ระหวางศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลาย ระดบอาชวะ

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 2

ศกษาและระดบอดมศกษาไดรบโอกาสทางการศกษาอยางทวถง เพราะการศกษาเปนเครองมอส าคญในการ

พฒนายกระดบคณภาพชวตของผคนในสงคมปจจบน รวมถงเปนการพฒนาทรพยากรมนษยทมตอสงคมใหม

คณภาพมากยงขน นอกจากนยงมผลดทางสงคมอกหลากหลายแงมม แตวาไมใชทกคนทจะเขาถงการศกษาได

โดยจะเหนวาการศกษาจะมตนทนทส าคญอย 2 สวน คอ ตนทนคาใชจายทางการศกษา และตนทนคาเสย

โอกาสทจะเขามาเรยนในสถานศกษา ซงในตนทนสวนแรกรฐจะมการพยายามทจะท าใหมาตรการเรยนฟร

ครอบคลมในทก ๆ คน ดงนนกองทนใหกยมเงนเพอการศกษาจงเกดขนเพอเปดโอกาสทางการศกษาใหกบผท

ขาดแคลนเพอสรางความเทาเทยมในสงคมมากยงขน

วตถประสงค

1.การศกษาบทบาทของการวจยนโยบายสงคมตอการใหกยมเพอการศกษา

2.การศกษาบทบาทของนโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษาทมตอประชากรในประเทศ

ระเบยบและวธการคดเลอกคนเขารบทนกยมเพอการศกษา

โดยในการสมครขอรบทนกยมเพอการศกษานน จะตองมคณสมบตหลายประการคอ เปนผมสญชาตไทย เปนผขาดแคลนทนทรพยตามหลกเกณฑทก าหนดคอมรายไดตอครอบครวไมเกน 200,000 บาทตอป นอกจากนยงมคณสมบตอนทก าหนดอก คอ เปนผทมผลการเรยนด เปนผทมความประพฤตด เปนผมคณสมบตครบถวนตามระเบยบสถานศกษา ไมเคยส าเรจการศกษาระดบปรญญาตรในสาขาใดๆ มากอน ไมท างานประจ าในระหวางศกษา ไมเปนบคคลลมละลาย ไมเปนหรอเคยเปนผไดรบโทษจ าคก และตองมอายในขณะทขอก นบรวมกบระยะเวลาปลอดหน 2 ป และระยะเวลาผอนช าระอก 15 ป รวมกนตองไมเกน 60 ป

กรณทผขอกยมรายใดเคยกยมเงนกองทน กยศ. มาแลว แตผดนดช าระหน และไดท าสญญาประนประนอมยอมความกอนฟองคด หรอเคยถกฟองรองด าเนนคดมาแลว ผขอกยมสามารถกยมเงนกองทนตอไป หากไดช าระหนตามสญญาประนประนอมยอมความ หรอช าระหนตามค าพพากษาจนเสรจสนแลว

นอกจากนในการกยมนนจะตองมผรบรองรายได โดยผรบรองรายไดนนจะตองเปน เจาหนาทรฐ หรอ เจาหนาทของรฐผรบบ าเหนจบ านาญ สมาชกสภาเขต สมาชกสภากรงเทพมหานคร หรอผวาราชการกรงเทพมหานคร และหวหนาสถานศกษาทผขอกยมศกษาอย

ในการกยมนนจะตองใชเอกสารและหลกฐานประกอบการพจารณาการกยม คอแบบค ารองจากระบบe-Studentloan และแบบค าขอกยมเงนทเปนเอกสาร ส าเนาทะเบยนบานหรอส าเนาบตรประจ าตวประชาชน เอกสารของบดา และมารดา หรอผปกครอง หรอคสมรสของผยนค าขอกยมเงน เอกสารรบรองรายได หนงสอ

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 3

แสดงความคดเหนของอาจารยแนะแนวหรออาจารยทปรกษา แผนผงแสดงทตงของทอยอาศย พรอมรปถายทอยอาศยของบดา มารดา หรอผปกครอง และใบแสดงผลการศกษา/ส าเรจการศกษาในปการศกษาทผานมา

โดยในการกยมเงนนนจะมการก าหนดอตราขอบเขตในการกยมเงนตอป แบงเปนคาเลาเรยน และคาครองชพ นอกจากนในระดบการศกษาทแตกตางกนยงก าหนดขอบเขตทกยมเงนทแตกตางกนอกดวย โดยในระดบมธยมศกษาตอนปลายมของเขตการกยมเงนรวมอยท 27,200 บาทตอป ปวช.อยท 47 ,400 บาทตอป ปวท./ปวส. 51,400ตอป บาท ในระดบบอนปรญญาและปรญญาตรจะมขอบเขตการใหทแตกตางกนไปตามสาขาการศกษาตงแต 76,400 บาทตอป ในสายสงคมศาสตร ศลปศาสตร มนษยศาสตร ศกษาศาสตร และสงสดคอ สายแพทยศาสตร สตวแพทยศาสตร ทนตแพทยศาสตร กได 226,400 บาทตอป

โดยทางกองทนฯ มงหวงวาผกยมจะสามารถเลาเรยนไดส าเรจตามหลกสตร มงานท า มความรบผดชอบตอตนเองและสงคม รวมถงมจตส านกในการช าระหนคนเพอสรางโอกาสทางการศกษาใหแกรนตอไป ทงนหลงจากผกยมเงนกองทนฯส าเรจการศกษา หรอเลกกยมตดตอกน 2 ป ผกยมมหนาทในการช าระเงนคนตามกฎหมาย ซงผกจะตองช าระหนเงนกพรอมดอกเบยในอตรารอยละ 1 ตอป เปนเวลา 15 ป นบตงแตวนทครบก าหนดช าระหน โดยมก าหนดเวลา และอตรารอยละของเงนตนทตองช าระตามระเบยบกองทนฯ

แตหากพจารณาตามรายงานงบประมาณการเงนของกองทน กยศ. แลว กลบพบวา กองทนฯมหนสนหมนเวยนสทธในป 2555 จ านวนทงสน 1,042,179,305.15 บาท เทากบวา กองทนนมรายจายหรอการปลอยเงนใหก มากกวารายรบทมาจากการใชคนหน ซงอตราคางช าระคงมยอดสะสมมาทกปตงแตเรมด าเนนการกองทน หมายความวา กองทนนประสบความลมเหลวในแงของการบรหารกองทน ทงยงสะทอนใหเหนถงความไมมประสทธภาพในการทวงหน จนอาจเปดเปนผลกระทบตอความมนคงและยงยนของกองทนไดในอนาคต (สมเกยรต ตงกจวานชย, และคนอนๆ, 2549)

นอกจากนนกองทนฯ ยงไดก าหนดหลกเกณฑ และมขนตอนในการคดเลอกผมสทธไดรบทนโดยขนตอนตาง ๆ ซงโดยพนฐานของการตงเกณฑเพอคดคนนน ยอมหมายถงวา จะมกลมคนอกกลมหนงทไมถกคดเลอกใหไดรบทน โดยเฉพาะอยางยงการตงขอก าหนดเรองการรบคนทจะคดเลอกเฉพาะ นกเรยนนกศกษาทมความประพฤตด อาจจะยงเปนการด าเนนการกองทนทขดแยงกบวสยทศนในการด าเนนการทตองการเปดโอกาสทางการศกษาใหเยาวชนไทยอยางทวถง เพราะดเหมอนจะเปนการมอบโอกาสใหกบคนบางกลมเทานน

กองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (2553) หรอกยศ. ไดมการพฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศ เพอ การบรหารจดการองคกรดวยระบบเทคโนโลยททนสมย โดยกองทนฯ ไดพฒนาระบบสารสนเทศทสามารถใช งานผานเครอขายอนเตอรเนต ซงมความรวดเรว ประหยด ปลอดภย และมประสทธภาพในการเขาถง ประชาชน แตไมใชทกคนทจะเขาถงเทคโนโลยดงกลาว

ในปจจบนการเขาถงขอมลสารสนเทศโดยเฉพาะ “อนเตอรเนต” ซงเขามามบทบาทตอชวตประจ าวนอยางมาก นอกจากนยงเปนตวแปรส าคญในการขบเคลอนประเทศน าไปสการพฒนาระบบสงคมและเศรษฐกจ เหนไดจากประเทศทพฒนาแลวทสามารถเขาถง ขอมลขาวสารผานทางอนเตอรเนตไดงายและทวทงประเทศ

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 4

การเขาถงขอมลขาวสาร สามารถสรางความแตกตางในเรอง รายได สถานภาพทางสงคม และการ

เรยนร หรอเรยกไดวาคนทสามารถเขาถงขอมลขาวสารไดมความไดเปรยบมากกวาคนทไมสามารถเขาถงขอมลขาวสารได น าไปสความแตกตางในเรองของการศกษา รวมทงสถานภาพทางสงคมและเศรษฐกจอกดวย

สงเหลาน คอ ปญหาความเหลอมล าในการเขาถงขอมลสารสนเทศและความร ซ งถกตดสนดวยการมองแบบภาพเหมารวมทวา “ทกคนสามารถเขาถงเทคโนโลย” ซงจะสงผลใหเกดประสทธภาพในการด าเนนงานใหเกดความสะดวกรวดเรวแกผเขารบบรการกยศ. เพอเพมประสทธภาพการด าเนนงานใหเกดความสะดวกรวดเรวและความคลองตวในการด าเนนงาน และเปนการพฒนาไปสบรการทดยงขนของกองทนฯ

การบรหารจดการองคกรดวยระบบเทคโนโลยททนสมย เปนหนงในพนธกจของกองทนฯ โดยกองทนฯ ไดพฒนาระบบสารสนเทศทสามารถใชงานผานเครอขายอนเตอรเนตซงมความรวดเรว ประหยด ปลอดภย และมประสทธภาพในการเขาถงโดยเฉพาะกลมนกเรยน นกศกษา และเจาหนาทผปฏบตงานประจ าสถานศกษา เปนการเพมประสทธภาพการด าเนนงานใหดยงขน

โดยเวบไซดของกองทนฯ ไดถกจดขนในป 2546 ไดมการจดท าและเผยแพรขอมลบนเวบไซด เพอใชประโยชนเปนสอกลางในการตดตอสอสารกบกล มนกเรยน นกศกษา และสถานศกษาผานเครอขายอนเตอรเนต รวมถงอ านวยความสะดวกในการเขาถงขอมลขาวสารและความเคลอนไหวตาง ๆ ของกองทน

ระบบอนเตอรเนต

กองทนเงนใหกยมเพอการศกษา ไดน าระบบเครอขายคอมพวเตอรแบบภายในองคกร หรอระบบ internet มาใชเปนเครองมอจดสรางระบบบรการขอมลขาวสารภายในองคกร และเปดใหใชบรการในรปแบบเดยวกบอนเตอรเนต โดยมเปาหมายใหบรการแกบคลากร และตอบสนองระบบงานภายในองคกรเปนส าคญ

ระบบงาน e-Office

กองทนไดน าระบบงาน e-office ส าหรบใชในส านกงาน เพอชวยลดกระบวนการท างานและชวยเพมประสทธภาพการด าเนนงานใหเกดความสะดวกรวดเรวและความคลองตวในการสงขอมลขาวสารระหวางบคลากรภายในองคกร e-Office เปนระบบบรหารส านกงานอเลกทรอนกสทประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศในส านกงาน ซงจะท าใหบคลากรสามารถใชขอมลท เปนปจจบนรวมกน โดยแนวคดของระบบ e-Office ประกอบดวย JOB BASE CONCEPT : การจดเกบขอมลในรปแบบฐานขอมล กระบวนการท างานทมความโปรงใสตรวจสอบได ผปฏบตงานสามารถท างานไดทกเวลาและทกสถานท ระบบงานสารบรรณทสามารถตดตามและสบคนงานไดอยางรวดเรว ลดขนตอนและเพมความคลองตวในการสงเอกสาร ลดการใชเอกสารและหมกพมพ ลดการเกบเอกสารทเปนกระดาษ มระบบรกษาความปลอดภย และใชงานงาย

ระบบงาน e-Audit

กองทนฯ ไดท าการพฒนาระบบบรหารจดการเงนคงคางในสถานศกษา หรอ e-Audit ขนเพอตดตามคาเลาเรยน และคาใชจายทเกยวเนองกบการศกษาทมการโอนเขาบญชของสถานศกษาโดยตรง แต

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 5

สถานศกษาไมไดน าไปใชตามทก าหนดไวในสญญากยม ซงจ าเปนตองสงคนใหแกกองทนฯ ปจจบนกองทนฯ ไดก าหนดมาตรการ 2 ระยะ ไดแก มาตรการระยะสน เปนการพฒนาระบบทเชอมตอ e-Student loan กบระบบขอมลของ บมจ.ธนาคารกรงไทย และสถานศกษา และมาตรการระยะยาว เปนการปรบปรงระบบงาน e-Student loan ใหครอบคลมทกกระบวนงานทเกยวของกบการใหกยมไดอยางมประสทธภาพ

ศนยสายใจ กยศ.

“ศนยสายใจ กยศ.” จดตงขนในวนท 12 พฤศจกายน 2551 เพอใหบรการแนะน าตอบทกปญหาขอ ของใจดานการบรการทางการเงนเพอการศกษาแบบครบวงจรของกองทนกยมเพอการศกษา

ทงนจะเหนวาระบบสารสนเทศดงกลาวถกพฒนาขน เพอใหบรการขอมลผานเครอขายอนเตอรเนต ซงยงมขอบกพรองในการเขาถงขอมลอยางเทาเทยมของผรบบรการดงกลาว กองทนเงนใหกยมเพอการศกษา หรอกยศ. ไดมการพฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศ เพอการบรหารจดการองคกรดวยระบบเทคโนโลยททนสมย โดยกองทนฯ ไดพฒนาระบบสารสนเทศทสามารถใชงานผานเครอขายอนเตอรเนต ซงมความรวดเรว ประหยด ปลอดภย และมประสทธภาพในการเขาถงประชาชน แตไมใชทกคนทจะเขาถงเทคโนโลยดงกลาว

ในปจจบนการเขาถงขอมลสารสนเทศโดยเฉพาะ “อนเตอรเนต” ซงเขามามบทบาทตอชวตประจ าวนของคนไทยอยางมาก นอกจากนเทคโนโลยสารสนเทศ ยงเปนตวแปรส าคญในการขบเคลอนประเทศ โดยน าไปสการพฒนาระบบสงคมและเศรษฐกจ เหนไดจากประเทศทพฒนาแลวทประชาชนสามารถเขาถง ขอมลขาวสารผานทางอนเตอรเนตไดงาย และยงสามารถเขาถงไดในทกๆ สวนของประเทศ

การเขาถงขอมลขาวสาร สามารถสรางความแตกตางในเรอง รายได สถานภาพทางสงคม และการเรยนรอยางมาก เรยกไดวา คนทสามารถเขาถงขอมลขาวสารไดมความไดเปรยบมากกวาคนทไมสามารถเขาถงขอมลขาวสารได น าไปสความแตกตางในเรองของการศกษา รวมทงสถานภาพทางสงคมและเศรษฐกจอกดวย

สงเหลานแสดงใหเหน ปญหาความเหลอมล าในการเขาถงขอมลสารสนเทศ และความร ซงถกตดสนดวยการมองแบบภาพเหมารวมทวา “ทกคนสามารถเขาถงเทคโนโลย” ซงจะสงผลใหเกดประสทธภาพในการด าเนนงานใหเกดความสะดวกรวดเรวแกผเขารบบรการกยศ. เพอเพมประสทธภาพการด าเนนงานใหเกดความสะดวกรวดเรวและความคลองตวในการด าเนนงาน และเปนการพฒนาไปสบรการทดยงขนของกองทนฯ

โดยการใหบรการผานเวบไซดกองทนฯ ประกอบดวยเนอหาขอมลองคกร ขอมลการกยม ขาวสารหรอกจกรรม สอเผยแพรชองทางการเขาสบรการกยมออนไลน หรอระบบ e-Studentloan ส าหรบนกเรยน นกศกษา และส าหรบสถานศกษา ชองทางการเขาดยอดหน และยงมชมชน web board ของชาวกยศ. ซงมเจาหนาทศนยสายใจคอยใหบรการตอบทกประเดนค าถามเกยวกบกยศ.

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 6

ระบบ e-Studentloan

กองทนฯ ไดเรมใชระบบ e-Studentloan ในปการศกษา 2551 เพอใหบรการกยมออนไลนผานทางเวบไซต โดยระบบไดเชอมโยงด าเนนงานรวมกนระหวางกองทนฯ นกเรยน นกศกษา สถานศกษา และบมจ.ธนาคารกรงไทย ท าใหกระบวนการกยมและการตดตามหนรวมถงการโอนเงน ไดอยางรวดเรวมากยงขน

การท างานของระบบ e-Studentloan ไดมการเชอมตอขอมลกบกรมการปกครอง ผานรหสประชาชน ในการตรวจสอบยนยนขอมลของผขอกยม กอนอนญาตใหยนความประสงคขอกยมแบบออนไลน ผ มสทธกยมสามารถตดตามประกาศรายชอทางเวบไซตหลงการสมภาษณ รวมถงการท าสญญากยมดวยระบบ e-Contract นอกจากนระบบ e-Studentloan ยงสามารถตรวจสอบยอดหนออนไลนเพออ านวยความสะดวกในการค านวณเงนตนและดอกเบยในแตละงวดรวมถงการคดเบยปรบกรณผดนดช าระหนใหโดยอตโนมต

การกยมแบบออนไลนผานระบบ e-Studentloan มทงขอดและขอเสย แมวาการกผานระบบจะเปนการยนกผานระบบอนเทอรเนต โดยไมตองใชเอกสารเทาการกแบบเดม การตรวจสอบขนตอนกสามารถท าไดผานทางเวบไซด แตอยางไรกตามการกรอกขอมลบางครงจ าเปนทจะตองท าอยางถกตองทสด เนองจากการใชงานโปรแกรมผใชงานจะตองมความรและทกษะการใชงานโปรแกรม ท าใหมปญหาตามมา

จากงานการพฒนาการใหบรการกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา ของมหาวทยาลยธรรมศาสตรของรชน จงกจเจรญไพศาล เปนการส ารวจความคดเหนของนกศกษาตอการบรการกองทนเงนกยมเพอการศกษา และปญหาอปสรรคในการขอรบบรการจากกองทน เพอเสนอเปนแนวทางในการพฒนาการใหบรการกองทน ซงศกษาจากกลมตวอยางแบบเจาะจง โดยวธการสมภาษณและการตอบแบบสอบถาม

เมอพจารณาตามเนอหาทไดกลาวมาในบทน าแลวจะใชวธการวเคราะหโดยใชกรอบแนวคดในการวเคราะหนโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา โดยมกรอบแนวคดประกอบการวเคราะหดงตอไปน

1. การวเคราะหผมสวนไดเสยผลประโยชน (Stakeholder) 2. การใชหลกฐานเชงประจกษ (Evidence based) 3. คณคา (Values) 4. ตวชวดทางสงคม (Social indicator) 5. การเปรยบเทยบนโยบาย

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 7

การวเคราะหในสวนหลกทสามารถมองเหนไดอยางชดเจนคอแนวคดเกยวกบผมสวนไดเสยผลประโยชน โดยพจารณาจากเครองมอและตวนโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา ในการทนโยบายนมบทบาทส าคญในการปฏรปการศกษาภายในประเทศเพอสรางทรพยากรทมความรในการขบเคลอนประเทศใหเจรญกาวหนา

การวเคราะหผมสวนไดเสยผลประโยชน

การวเคราะหผมสวนไดเสยประโยชนเปนเครองมอส าคญในกระบวนการนโยบายและการวจยนโยบายเปนอยางมาก โดยจะวเคราะหผมสวนไดเสยประโยชนจากนโยบายกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา หรอกยศ. โดยผานมมมองของผวจยนโยบาย ใชการจ าแนกจากความสมพนธของผลกระทบจากนโยบายกบผมสวนไดเสยประโยชน ดงนนจงสามารถแบงยอยออกมาไดทงหมด 3 ประเภทดงน

1. ผทมสวนไดเสยประโยชนหลก (Primary Stakeholders) มดงน

1. กลมนกเรยนนกศกษา

กองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (กยศ.) ชวยเพมโอกาสการเขาถงและคณภาพการศกษา เพอให

เยาวชนไทยไดรบการศกษาทมคณภาพอยางเทาเทยมกน โดยใหเงนกยมเปนคาเลาเรยน คาใชจายทเกยวเนอง

กบการศกษา และคาใชจายทจ าเปนในการครองชพระหวางการศกษาแกนกเรยน นกศกษาทขาดแคลนทน

ทรพยจากครอบครวทมรายไดนอย

นอกจากนกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา ยงอาจสงผลใหการเรยนในชวตประจ าวนดขน เนองจากมหลกเกณฑในการคดกรองผกยม ดงน ผกยมสามารถเลอกใชคะแนนสะสม (GPAX) หรอคะแนนสะสมเฉลยประจ าปการศกษา ตองไมต ากวา 2.00 กลาวคอเปนการเสรมสรางใหนกศกษาเกดความขยนและสนใจการเรยนมากยงขนเพราะเนองจากจะสามารถตอบสนองในเงอนไขของการกยมไดแลวยงกอใหเกดประโยชนในเรองการเรยนของตนเองอกดวย รวมทงผกยมตองเขารวมโครงการทมประโยชนตอสงคมและสาธารณะโดยมระยะเวลา 36 ชวโมง กอนจะกยมกองทนเพอการศกษา เพอเปนการปลกจตส านกรวมกนและเพอเสรมสรางการค านงถงผอนใหกบนกศกษา

โดยการช าระเงนคนกองทนฯ มการก าหนดระยะเวลาในการเรยนและการผอนช าระหนของกองทนฯ อยางชดเจนและมระยะเวลาทนานพอกลาวคอ อายของผกขณะกเมอนบรวมกบจ านวนหลกสตรทเรยนรวมระยะเวลาทปลดหน 2 ปและระยะเวลาการผอนช าระ 15 ปรวมกนแลวตองไมเกน 60 ป ซงเปนระยะเวลาทเหมาะสมและเพอเปนการใหโอกาสในการจดการภาระการเงนทจ าเปนของตนเองในบคคลทยงไมมงานท าและกบผทมรายไดนอย รวมทงยงเปดใหผกยมสามารถยนเรองไดไมวาจะศกษาอยในระดบการศกษาใดกตาม กลาวคอ กองทนการกยมเพอการศกษา เปดใหผศกษาในระดบ ม.ปลาย ปวช. ปวส. อนปรญญาและปรญญาตร กยมไดทกสาขาวชา แสดงใหเหนถงการใหความส าคญในทกระดบการศกษาและทกสาขาวชาอยางเทา

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 8

เทยมกน อกทงยงค านงถงการใหจ านวนวงเงนทกยมในระดบทเหมาะสมกบระดบการศกษาและสาขาวชาทเรยนอกดวย

2. ครอบครวของผกยมเงน

ถงแมวานโยบายกองทนเงนใหกยมเพอการศกษาหรอกยศ. จะไดรบการยอมรบวาเปนการยกระดบคณภาพชวตของปจเจกชน และในขณะเดยวกนยงเปนการสงเสรมใหเกดการเตบโตทางเศรษฐกจ นอกจากนยงมผลดทางสงคมอกหลากหลายแงมม เชน ลดอตราการเกดอาชญากรรม เปนตน แตไมใชทกคนทจะเขาถงการศกษาได เพราะการศกษามตนทนทส าคญอยสองสวนดวยกนคอ 1. ตนทนจากคาใชจายทางการศกษา และ 2. ตนทนคาเสยโอกาสทจะเขามาเรยนในสถานศกษา ตนทนสวนแรกนนรฐมความพยายามทจะท าใหหมดไปดวยมาตรการเรยนฟร, จะท าไดจรงเพยงใดนนเปนอกเรองหนง แตอยางนอยทสดขอมลเชงประจกษชวา คนเขาถงการศกษาไดมากยงขน (กอบศกด ภตระกล, 2549)

แบงค งามอรณโชต (2012) ไดอธบายวา ตนทนสวนทสองไมสามารถจะหมดไปได เพราะทกครวเรอนกมคาเสยโอกาสในการสงลกมาเรยน อยางนอยทสด คาเสยโอกาสดงกลาวกคอ รายไดทครอบครวคาดวาจะไดรบหากลกอยท าการผลตในกจการทบาน ทานอาจจะสงสยวาอนทจรงแลวการศกษาโดยสวนใหญแลวมกเปนการลงทนทคมคา ท าไมคนเราจงเลอกทจะใหลกออกจากการศกษามาท างานทบาน มากกวาจะไปเรยน ? อนทจรงแลวไมใชเพราะผปกครองไมทราบถงความจรงขอน หากเพราะบางครอบครวไมไดมทางเลอกมากมายนก เนองจากสภาพทางเศรษฐกจของครอบครวมลกษณะยากจนสมบรณ (absolute poor) รายไดไมเพยงพอแกรายจายเพอประทงชพ หรอเกดจากความไมพรอมในหลายๆ แงมม เชน ผน าครอบครวเสยชวต พการ ฯลฯ ท าใหครวเรอนดงกลาวไมสามารถทจะรอรายไดจากการศกษาในอนาคตไปไดแตตองการรายไดปจจบน

จากทกลาวมาขางตน จะเหนวาครอบครวประเภทนไมสามารถทจะกยมไดในระบบธนาคารพาณชย เพราะไมมสนทรพยค าประกน (collateral) และการศกษากมความเสยงสงในแงทวา ผเรยนอาจถกใหออกจากการศกษากอนก าหนด ดงนน ครอบครวจ านวนมากจงยงขาดโอกาสทจะไดเรยนแมวาจะมโครงการเรยนฟรแลวกตาม ดวยปญหาเชนน จงมแนวคดทจะตองจดตงเงนกยมเพอการศกษาขนมา เพอทจะชวยใหเดกทขาดโอกาสสามารถเขาถงการศกษาไดมากยงขน

2. ผทมสวนไดเสยประโยชนรอง (Secondary Stakeholders) มดงน

1. ครอบครวของผกยมเงน

นโยบายกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (กยศ.) ชวยลดภาระคาใชจายทางการศกษาของครอบครว ดงนนนโยบายจงเปนการเพมขดความสามารถในการรบภาระคาใชจายดานการศกษาของประชาชน นอกจากนยงเปนการเพมโอกาสทางการศกษาในระดบทสงขนแกผทมาจากครอบครวทมรายไดนอย ซงดอยโอกาสทางการศกษา และมสวนส าคญในการยกฐานะความเปนอยของประชาชน และเปนการสนองตอนโยบายการกระจายรายได

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 9

ครอบครวของผกยมเงนหมายถง ผกทไมมรายไดเปนของตนเอง อาศยอยกบผปกครองทมรายไดนอย

ท าใหมปญหาตางๆและอาจสงผลกระทบตอครอบครว ญาตพนอง รวมถงบคคลทใกลชดกบผกยมเงนได ดงนน

นโยบายหลกของกยศ. ทตองการจะสรางความเสมอภาค และสรางโอกาสใหกบผเรยนทกคน สงเหลานจะตอง

ขบเคลอนอยางมประสทธภาพเพมมากขน เปนโครงการสวสดการของรฐทตองการน าไปสเปาหมายในการจด

การศกษาเพอปวงชน เพอใหประชาชนทกคนไดเรมตนในการทมโอกาสเสมอภาคกน เพอเดกจะไดมความ

ภาคภมใจวา ถามความมงมน มความขยน มความตงใจ กจะมโอกาสเรยนฟร โดยนายชนวรณ บณยเกยรต

รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ เปดเผยแนวทางการรบนกเรยน ปการศกษา 2553 เนน 2 ประเดนคอ

นกเรยนทกคนตองมทเรยน มโอกาสไดเรยนในโรงเรยนทใกลกบทพกอาศยมากทสด เพอลดภาระของ

ผปกครอง และการเรยนของนกเรยนตองไดรบโอกาสในการพฒนาคณภาพทางการศกษาทเสมอภาคกน (โมส

กะ, 2553)

จากขางตนจะเหนไดวานโยบายกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา กอใหเกดผลประโยชนทงดานสขภาพจตและในดานเวลาตอผมสวนไดประโยชน(ในทนคอ ผปกครองและญาตพนองของผกยมเงน) กลาวคอ ถอเปนการชวยลดความกงวลใจหรอความวตกกงวลทจะน ามาซงความเครยดของผปกครองและญาตพนองของผกยมเงนในเรองภาระทตองดแลดานเงนคาเลาเรยนหรอคาใชจายทางการศกษา รวมถงการน ามาซงความรสกภาคภมใจของผปกครองและญาตพนองของผกยม เพราะกอนจะไดรบเงนกองทนใหกยมเพอการศกษานน ผกยมตองมคณสมบตตามทรฐก าหนด คอ ผขอกยมตองมผลการเรยนเฉลยสะสมตงแต 2.00 ขนไป เปนเหตผลใหเดกหลายๆคนมความมงมน ขยน เพอใหตนไดมโอกาสเรยนฟร ซงถอเปนความภาคภมใจทงตอผปกครองและญาตพนองของผขอกยมทผานคณสมบตหรอกฎเกณฑดงกลาว อกทงยงเปนการลดภาระดานเวลาของผปกครอง เนองจากเดกๆมโอกาสไดเรยนในโรงเรยนทใกลกบทพกอาศยมากทสด เดกหลายคนกสามารถทจะไดเรยนไดดวยตนเองไมตองพงพาใหผปกครองไปรบ-สง เปนตน

นโยบายการใหกยมเงนเพอการศกษา (กยศ.) จงถอวามความส าคญและมความจ าเปนตอครอบครว

ของผกยมเงนมาก โดยเฉพาะอยางยงตอผปกครองของผกยมเงน ดงจะเหนไดจากกรณตวอยางเชน กรณท

กองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (กยศ.) ถกตดงบประมาณรายจายประจ าปงบประมาณ 2557 จ านวน 6,700

ลานบาท สงผลใหผกรายเกาและรายใหมไมสามารถกยมเงนไดตามเปา โดยวนท 1 มนาคม นางพทยา แสง

จนทร ผปกครองนกศกษาชนปท 1 มหาวทยาลยธรรมศาสตร กลาววา “หลงจากททราบขาววา กยศ.ถกตด

งบฯ และอาจสงผลกระทบตอผกทงรายเกา และรายใหม ท าใหรสกเครยด และกงวลมาก เพราะเงน กยศ.

ส าคญกบการเรยนของลกตนมาก เนองจากตนเปนแมบาน ไมมรายไดประจ า ตอนนอาย 64 ป จะใหไปท างาน

อน ๆกอาจจะไมมใครใหท า แตทส าคญสามกปวยเปนอมพฤกษอก ดงนนหากลกไมมเงนก กยศ.กจะล าบาก

อยางแนนอน ซงลกกกยมเงน กยศ.มาตงแตเรยนชน ม.4 ทงนตนอยากใหลกไดเรยนหนงสออยางเดยวโดยไม

ตองดนรนหางานท าระหวางทเรยน เพราะกลวจะสงผลกระทบตอการเรยน และอยากใหลกไดเรยนอยางเตมท

จะไดจบออกมาและมงานท าโดยเรว”

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 10

จากตวอยางดงกลาวเปนผลกระทบทเกดขนตอผปกครองของเดกทกยมเงน ทงดานเศรษฐกจทอาจ

สงผลกระทบตออาชพและรายไดโดยตรงของผปกครอง กลาวคอ จากเดมรายไดของผปกครองนนสามารถจน

เจอตอสมาชกทกคนในครอบครวได เนองจากไดรบเงนสวนหนงทกยมจากกยศ.มาชวยแบงเบาภาระดาน

การเงนไปบาง ไมวาจะเปนคาเลาเรยน หรอคาใชจายทเกยวเนองกบการศกษาของลกๆ แตเมอเกดปญหาการ

ตดงบประมาณรายจายกยศ.ขน รายไดเดมของผปกครองทไดรบมานนกอาจจะไมเพยงพอตอคาใชจายของทก

คนในครอบครว สรางความเดอดรอนตอผปกครองเปนอยางมาก อาจท าใหผปกครองของผกยมตองเปลยน

อาชพทตนท าอย เพราะรายไดจากอาชพเดมนนไมสามารถรองรบความเปนอย ของคนในครอบครวได

เนองจากรายไดทผปกครองหามาไดจะเกบออม หรอใชจายในครอบครวนนกตองน ามาแบงใชเปนคาเลาเรยน

และคาใชจายดานการศกษาของลกดวย นอกจากนยงมผลกระทบดานเวลาทเกดขนกลาวคอ ผปกครองมเวลา

อยกบลกๆ นอยลง เนองจากตองแบงเวลาวางไปหางานท าเพมเตมเพอใหมเงนเพยงพอตอสมาชกทกคนใน

ครอบครว รวมทงยงกอใหเกดผลกระทบดานสขภาพจตอกดวย เนองจากบทบาททถกก าหนดโดยสนชาตญาณ

กมผลกระทบไมตางกบบทบาททถกก าหนดโดยสงคม แตผปกครองเองตองท าทกอยางไปพรอมๆ กนอยาง

หลกเลยงไมไดกลาวคอ การแบกรบภาระหนาทหลายหนาทพรอมกนในแตละวนของผปกครอง ซงสงทเกดขน

ตามมากคอสภาพรางกายและจตใจเรมออนลา เกดความเครยด มความสขลดลง เปนผลใหสขภาพจตทดลดลง

ในทสด และหากสญเสยการจดการทด อาจกอใหเกดปญหาตามมาภายหลงได

จากการเกบรวบรวมขอมลจากแหลงสอตางๆ จะเหนไดวาการเสนอประเดนทกลาวมาขางตนน

สามารถน ามาก าหนดนโยบายหรอปฏบตงานตอได ตวอยางเชน จากกรณทกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา

(กยศ.) ถกตดงบประมาณรายจายประจ าปงบประมาณ 2557 จ านวน 6,700 ลานบาท สงผลใหผกรายเกาและ

รายใหมไมสามารถกยมเงนไดตามเปา ท าใหเกดการประชมองคกรหลกของกระทรวงศกษาธการใหมการหารอ

เรองน โดยใหส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

(สพฐ.) ส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา (สอศ.) และส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ (สป.ศธ.) หา

ขอมลจ านวนเดกทจะไดรบความเดอดรอน พรอมทงจ านวนเงนทจะตองใช และหาทางออกถงการแกปญหา

เรองน เพอใหนกเรยนไดมทนการศกษา ซงเปนประเดนทจะตองผานความเหนชอบจากคณะกรรมการการ

เลอกตง (กกต.) ตอไป ดงนน จะเหนไดวาการตดสนใจดงกลาวทมาจากการน าเสนอขอมลของสอสารมวลชน

นน ตางกมอทธพลทท าใหเกดเปนกระบวนการจดท าการวจยเชงนโยบายขนนนเอง

2. สถานศกษา

สถานศกษา ซงมหนาทรายงานผลการศกษาของผกยมเงนทก าลงศกษาอยใหผบรหารและจดการเงน

ใหกยม (บมจ.ธนาคารกรงไทย) ทราบทกสนปการศกษา รวมถงในกรณทผกยมเงนพนสภาพการเปนนกเรยน/

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 11

นกศกษาไปแลวไมวาดวยเหตใด สถานศกษาตองแจงใหผบรหารและจดการเงนใหกยม (บมจ.ธนาคารกรงไทย)

ทราบภายใน 15 วน นบแตวนทพนสภาพ

จากเรองทตกเปนกระแสวพากษวจารณอยบอยครงส าหรบโครงการน เหนจะเปนผกบางรายหนหน

ไมไปช าระหนตามก าหนดตามกฎทระบไว เปนเหตใหรนนองทตองการกไดรบความเดอดรอน ลาสดรศ.ดร.

ชวน ทองโรจน ผชวยรฐมนตรประจ ากระทรวงการทองเทยวและกฬา อดตรองเลขาธการสภาการศกษา(สก

ศ.) เปดเผยวา ไดมการจดท าแบบสอบถามกลมตวอยางจ านวน 4,184 คน พบสาเหตทผกไมยอมช าระเงนคน

เนองจากมรายไดไมเพยงพอตอการใชหนและบางคนเขาใจวาไมตองช าระคนกได โดยอางวาเปนเงนทรฐบาล

ใหฟร นอกจากนยงมการสอนกนมาตงแตรนพรนนอง วาไมตองช าระเงนกคนกได

ท าใหผจดการกยศ.เผยวา ปการศกษา 2558 มผกรายเกาและรายใหม ประมาณ 750,000 ราย โดย

ในจ านวนนเปนผกรายใหม ประมาณ 200,000 ราย ซงเบองตนจ านวนผกรายใหมลดลงกวาปทผานมา

เพราะกยศ.จ ากดจ านวนผกไมใหเกน 200,000 ราย อกทงอตราการเกดของประชากรลดนอยลง ท าใหนกเรยน

นกศกษาในสถาบนศกษาจ านวนนอยลงดวย โดยขณะนมผถกฟองรอง และไมมาช าระหนตามศาลสงบงคบคด

จงถกยดทรพยไปแลวจ านวน 786 รายเปนเงนจ านวน 22 ลานบาท และยงมผทเขาขายจะถกยดทรพยอก

จ านวน 4,175 รายรวมเปนเงน 109 ลานบาท ซงทงหมดลวนเปนผกในปการศกษา 2547 และในป(2558) ทา

งกยศ.จะไมมโครงการไกลเกลยเหมอน 2 ปทผานมาแลว เพราะกยศ.ไดจดท าโครงการรณรงคช าระหน โดย

รวมกบสถานประกอบการ ภาคเอกชน และหนวยงานราชการ ดวยการใชมาตรการหกเงนเดอน พนกงานท

เปนลกหนกยศ. ซงในขณะนเรมมสถานประกอบการเขารวมโครงการบางแลว อกทงในป 2561 จะมการน า

รายชอผคางช าระตงแตป 2539 จนถงปจจบนเขาสระบบขอมลเครดตบโร (โดย หนงสอพมพเดลนวส : ฉบบ

วนองคารท 22 กนยายน 2558.)

จากตวอยางดงกลาวเปนผลกระทบทเกดขนตอสถานศกษาอยางเหนไดชด เนองจากผกบางรายไม

สามารถช าระเงนคนได โดยอาจสงผลใหสถาบนการศกษาหลายๆแหง มจ านวนเดกนกเรยนและนกศกษา

นอยลง ซงอาจมผลกระทบตอคณภาพทางการศกษาประการหนง และหากจ านวนเดกนกเรยนลดลงทกระดบ

กอาจจะสงผลใหโรงเรยนบางทตองลดขนาดและจ านวนลงไปดวยเชนกน

3. ผมสวนไดเสยทส าคญ (Key Stakeholders) มดงน

1. รฐบาล

กองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (กยศ.) เปนกลไกส าคญหนงของรฐบาลในการสนบสนนการขยาย

โอกาสและพฒนาการศกษาของประเทศเพอใหเยาวชนไทยไดรบการศกษาทมคณภาพมาตรฐานอยางเทาเทยม

กน โดยใหเงนกยมเปนคาเลาเรยน คาใชจายทเกยวเนองกบการศกษา และคาใชจายทจ าเปนในการครองชพ

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 12

ระหวางการศกษาแกนกเรยน นกศกษาทขาดแคลนทนทรพยจากครอบครวทมรายไดนอยส าหรบศกษาตอ

ตงแตชนมธยมศกษาตอนปลาย (ทงสายสามญและสายอาชวะ) จนถงระดบปรญญาตรในประเทศ รวมทง

การศกษานอกระบบ ตอเนองจากระดบมธยมศกษาตอนตนตามหลกสตรและประเภททกระทรวงศกษาธการ

ก าหนด ทงนนกเรยน นกศกษาจะตองช าระเงนคนพรอมดอกเบยอตราต าเมอจบการศกษาแลว โดยม

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษาเลงเหนความส าคญของการเพมโอกาสทางการศกษาดวย

ผลจากการวจยของ UNESCO ชใหเหนวา กองทนเงนใหกยมเพอการศกษายงคงมปญหาหลาย

ประการ ตงแตโครงสรางการบรหารงานทไมไดถกออกแบบใหตอบสนองตอการบรหารงานใหประสบผลส าเรจ

ตามเปาหมายกลาวคอ การไดเงนกลบคนมาอยางดพอ ประเดนเรองเงนกถกมองเปนเรองเลกกวาทควรจะเปน

ซงเปนผลจากการจดสรรเงนจากบนลงลาง ซงไมสอดคลองกบประเดนทางสงคม ขาดการวเ คราะหและ

พยากรณทางการเงน จงท าใหการคาดการณผลของการด าเนนงาน รวมทงภาระงบประมาณในอนาคตเปนไป

ในทางบวก แตสงทเปนจดออนทสดจากการศกษาของการวางแผนในเรองของการไดรบเงนคนจากผก

จากการศกษาของ Ziderman (2003) โดยมประเดนส าคญมงไปทความยงยนของกองทนฯ เชน การ

คนทน การเออตอการขยายตวของการศกษาทสงขน การลดภาระทางการเงนของนกเรยน และการเขาถงของ

ผมรายไดนอย เปนตน การศกษายงแสดงใหเหนวา การใหเงนกยมเพอการศกษาในประเทศไทยม

ลกษณะเฉพาะอย 4 ประการดวยกน ประการแรกคอ การใหเงนกยมเพอการศกษาของไทยนน จะเนน

การศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลายจนถงระดบปรญญาตรในประเทศ แตความครอบคลมทใหความ

ชวยเหลอกลบไมครอบคลม ท าใหผทมฐานะยากจนอยในความเสยง เนองจากผลกระทบทเกดจากโอกาสของ

การศกษานนมากกวาการไดท างาน ประการทสอง เงอนไขในการช าระเงนคนนน มระยะเวลายาวนานมากถง

15 ป และยงมระยะเวลาการผอนผน 2 ปทมอตราการช าระคนคงท ซงเปนอตราทต ามากเมอเทยบกบประเทศ

ในเขตเอเชยแปซฟก ซงแนวคดนนาจะมผลมาจากการมงเนนเปาหมายทางดานการชวยเหลอสงคมมากกวา

เปาหมายทางดานการเงน ประการทสาม เปนผลสบเนองมาจากการวางแผนทไมมความรอบคอบ จงท าให

เกดผลกระทบเมอเกดการเปลยนแปลงทางสงคม การด าเนนงานจงตองมการเฝาระวงตลอดเวลา นนสงผลให

บางครงการท างานเกดความลาชาเพราะตองครวจสอบหลายคร ง และประการสดทาย ดวยความตองการให

เกดกองทนใหกยมเพอการศกษาอยางรวดเรว จงมการตดสนใจใชโครงสรางการบรหารงานทมอยเดมในการ

บรหารงานแทนทจะออกแบบโครงสรางใหม

จากปญหาดงกลาว การทกองทนฯ กยศ. ประสบปญหาการคางช าระหน จงไดมการปรบยกรางพ.ร.บ.

กองทนเพอการศกษาใหมอ านาจในการเขาถงฐานขอมลของผก และสามารถสงใหนายจางหกเงนเดอนของ

บคลากรในหนวยงาน ซงหากคณะรฐมนตร (ครม.) ใหความเหนชอบรางพ.ร.บ.ดงกลาวหมายความวา จะ

สามารถบงคบใหการช าระหนกยศ. สามารถท าไดสะดวกมากยงขน โดยกองทนฯ กยศ. ไดพยายามตดตามทวง

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 13

หนผคางช าระมาโดยตลอด อกทงยงมมาตรการตางๆ เชน มาตรการสงใบแจงหน การสงหนงสอตดตามหน

และการวาจางบรษทตดตามหน ซงการด าเนนการตดตามหนดงกลาวจะเปนไปตามเกณฑของธนาคารแหง

ประเทศไทยทงสน เพอปองกนความเสยงของผก ใหมการช าระหนกอนทจะถกด าเนนการฟองรองด าเนนคด

ตามกฎหมาย

นอกจากนดานมาตรการยดทรพยของผก ซงหลายฝายมองวาเปนกรณตวอยางทดใหแกรนนองทก าลง

ละเลยตอการปฏบตตามเงอนไขทไดตกลงไวกบกยศ. โดยในปทผานมาไดมการสงเรองใหกรมบงคบคดเปน

ผด าเนนการยดทรพยมาแลวหลายราย โดยเรมตนจากการยดทรพยผกยมรนปการศกษา 2547 ไปแลวเกอบ

800 ราย และเตรยมยดทรพยผกยมทคางช าระหนอกกวา 4,000 ราย และจากรายงานขาวการใหสมภาษณ

ของ น.ส.ฑตตมา วชยรตน ผจดการกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (กยศ.) “ยงระบอกวา กยศ. เดนหนา

สรางความเขาใจ และเชญชวนองคกรนายจางมาท าบนทกขอตกลงความรวมมอกบกยศ. เพอชวยแกไขปญหา

โดยทผานมาไดท าขอตกลงความรวมมอกบมหาวทยาลยนเรศวร บรษทบาธรมดไซน จ ากด ในการหกเงนเดอน

ขาราชการ และพนกงานทเปนหนคางช าระกองทนกยศ.แลว” (โดย ASTVผจดการรายวน, 2558) รวมทง

กระทรวงศกษาธการกเหนดวยกบการหกเงนเดอนจากผกยมทคางช าระหนทงกองทนกยศ. และกรอ.ดวย

เชนเดยวกน

จะเหนวา หากคณะรฐมนตรผานความเหนชอบรางพ.ร.บ. ดงกลาวจะท าใหกองทนฯ สามารถตดตาม

ผกใหช าระเงนคนตามก าหนดไดมากยงขน รวมทงมาตรการตางๆ ซงจะสงผลใหกองทนฯ ไดรบเงนคนจากทงผ

กรายเกาและผกรายใหม ไมวาจะเปนมาตรการสงใบแจงหน การสงหนงสอตดตามหน การวาจางบรษทตดตาม

หน และมาตรการยดทรพยของผกยมทคางช าระหน เปนผลใหผกยมใหความรวมมอในการช าระหนคนมากขน

จากการเชญชวนองคกรนายจางในการมาท าบนทกขอตกลงความรวมมอกบกยศ. เพอชวยแกไขปญหาลดการ

คางช าระหนกองทนกยศ. ทจะเขาท างานในหนวยงานตางๆ ทเขารวมเปนเครอขายสงเสรมความรบผดชอบ

ทางการเงนและความรบผดชอบตอสงคม อกทงโปรโมชนของปลดกระทรวงศกษาธการ (ศธ.) ซงจะมสวนลด

มอบให 3 เดอน จากเดมทตองช าระหน 12 เดอน ใหเหลอช าระหนเพยง 9 เดอนเทานน เพอเปนการจงใจให

บคลากรมาช าระหนคนมากขน (โดย ASTVผจดการรายวน, 2558)

กองทนเงนใหกยมเพอการศกษาไดเลงเหนความส าคญทเกยวของกบรายไดในอนาคตของผกยม กลาวคอ เปนการสงเสรมผเรยนใหมประสทธภาพในการเลอกศกษาใหสามารถเลอกความตองการในการศกษาหลกและสามารถน ามาเปนผลตก าลงคนในการพฒนาประเทศในอนาคตได ซงกองทนตระหนกถงความส าคญ และไดใหความชวยเหลอผกยมในเรองแหลงการฝกอบรมและแหลงงาน (ทง Part time และประจ า) เพอสรางรายไดใหผกยม โดยจะมงเนนทงการใหโอกาสและสรางคณภาพของผกยมควบคกนไป

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 14

อกทงกองทนเงนใหกยมเพอการศกษาไดน าระบบการบรหารทรพยากรองคกร (ERP) และระบบ

Business Intelligent (B) เพอประสทธภาพในการบรหารงานในองคกรในการคดเลอกการกยม กลาวคอ กองทนกยมเพอการศกษาไดมงเนนถงการก ากบมาตรฐานการปฏบตงาน การควบคมภายในและบรหารความเสยง โดยพฒนาระบบการตดตามและประเมนผลองคกรและสถานศกษาทวประเทศ เพอใหการด าเนนงานมความโปรงใส ตรวจสอบได ตามหลกการบรหารจดการทด โดยมหลกการ ดงตอไปน คอ มงสความเปนเลศ (Personal Mastery) เชน กองทนไดพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศเพอรองรบการกยมในสาขาทขาดแคลน เพมเตมจากระบบการกยมผานอนเทอรเนต (e-Studentloan) และพฒนาระบบการจดการเงนคงคางของสถานศกษาในระบบ e-Audit โดยเชอมโยงขอมลในระบบ e- studentloan กบขอมลของผบรหารและจดการเงนใหกยม เพอใหสถานการณกยมเงนเปนปจจบน รวมถงยงมรปแบบวธการคดและมมมองทเปดกวาง (Mental Models) มจดมงหมายเพอใหงบประมาณแผนดนหมนเวยนกลบมากองทนรวดเรวยงขน เชน การประชาสมพนธผานสอตางๆ ของรฐอยางตอเนอง และประชาสมพนธผานสอทองถนอยางทวถง อกทงมการจดท ากจกรรมเพอกระตนการช าระหนรวมกบผบรหารและจดการเงนใหกยม และหนวยงานอนๆ ทเกยวของ มการเรยนรรวมกนเปนทม (Team Learning) และมความคดความเขาใจเชงระบบ (Systems Thinking)

นอกจากนกองทนเงนใหกยมเพอการศกษามงสรางและเปดโอกาสทางการศกษาในสงคมไทยกลาวคอ

การศกษาถอเปนเรองส าคญทสดเรองหนงในการสรางรากฐานทยงยนของสงคมไทยไนอนาคต ทจะตองให

ความสนใจและหาทางในการวางระบบ เพอพฒนาบคลากรใหเปนคนทมคณภาพ มความพรอมในดานคณวฒ

มทกษะในดานวชาชพ และสรางคณธรรมใหกบอนาคตของชาต เพราะทผานมาทกคนเหนพองตองกนวา หาก

สามารถใหการศกษาทด ทวถง ไมลดรอนโอกาสทางการศกษาของเยาวชน กจะท าใหทกคนในฐานะทเปนสวน

หนงทเกยวของกบการท าใหเกดคณภาพในสงคมไดมโอกาสทางการศกษา และพฒนา ตอยอดใหการศกษา

ไทยเจรญกาวหนา ดงนนกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (กยศ.) จงถอเปนเปนนโยบายส าคญทใหโอกาส

ทางการศกษาและอนาคตการท างานแกคนหนมสาววยเรยนทงหลาย

กองทนเงนใหก ยม เพอการศกษายงม งสรางระบบเครอขายประชาคมท เขมแขงกลาวคอ จะเนนการขบเคลอนยทธศาสตร โดยเพอใหไดรบความรวมมอจากหนวยงานหรอผทเกยวของ และบรณาการด าเนนงานใหกยมอยางมประสทธภาพ ซงมกลมเปาหมาย คอ สถานศกษา นกเรยน/นกศกษา และหนวยงานทเกยวของ เชน ป 2554 กองทนฯ ไดจดท ากจกรรมหรอโครงการทสรางและสงเสรมใหมเครอขายประชาชนทเขมแขง เชน โครงการ กยศ. Network การสรางเครอขายประชาคม การก ากบ ดแลการด าเนนงานของสถานศกษา การเสรมสรางการด าเนนงานของสถานศกษาทมปจจยเสยง โครงการสานตออาชพผก ยมเงนกองทนฯ รวมถงกองทนจะพฒนาการใหบรการขอมลขาวสาร ดานการกยม และการช าระหนอยางตอเนอง เชน การผลตและเผยแพรขอมลขาวสารตางๆ การผลตสอประชาสมพนธใหองคกรปกครองทองถน (อปท) น าไปเผยแพร กจกรรมวนครบรอบสถาปนากองทนปท 13 อกทงท าการเพมชองทางตดตอสอสารกบผกยม

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 15

สถานศกษา และผทเกยวของมากขน ไดแก การใหบรการตอบปญหาหรอขอซกถามตางๆ ผานทางศนยสายใจ และเวปไซตของกองทนฯ เปนตน

รวมทงแนวคดทวาเรมเปนรปเปนรางขนมาในสมยรฐบาลชวน หลกภยป พ.ศ. 2535 โดยไดมการจดตง “กองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (กยศ.)” ขนมาและมสถานะเปนองคกรซงมพระราชบญญตเปนของตนเองในปพ.ศ. 2541 หากยกเรองชออยางเปนทางการทงไประบบเงนกทรฐบาลชวนฯ สรางขนมานเรยกวา “ระบบเงนกแบบผกพนการใชหนตามระยะเวลา” คอ เมอถงก าหนดจายคนหนกตองคน เปนระบบเงนกทตรงไปตรงมาเขาใจไดไมยากนก แตระบบเงนกขางตนนมปญหาอยหลายประการดวยกน (ถงกระนน อยางทกลาวไป ระบบเงนกทจดตงขนมานชวยใหเดกจ านวนมากเขาถงการศกษาไดเพมขน) อาท การจ ากดเพดานของครวเรอนเอาไวท 200,000 บาทท าให ครวเรอนทมลกคนเดยว ไดสทธเทากบครวเรอนทมลกหลายคนแตมรายไดครวเรอนเทากน ซงการแกปญหาในสวนนทางเทคนคแลวกแกไขไดไมยาก โดยการประกาศเพดานครอบครวทมสทธกในหนวย ตอครวเรอนตอบตร 1 คน กนาจะคลคลายปญหาในสวนนไปได (แบงค งามอรณโชต, 2012)

2. ผบรหารกองทนฯ กยศ.

แมวากองทนฯ กยศ. จะมงหวงวาผกยมจะสามารถเลาเรยนไดส าเรจตามหลกสตร สามารถมงานท า มความรบผดชอบตอตนเองและสงคม รวมถงมจตส านกในการช าระหนคนเพอสรางโอกาสทางการศกษาใหแกรนตอไป แตเมอพจารณาตามรายงานงบประมาณการเงนของกองทนกยศ. แลวพบวา กองทนยงคงมหนสนหมนเวยนสทธในป 2555 จ านวนทงสน 1,042,179,305.15 บาท ซงเทากบวา กองทนนมรายจายหรอการปลอยเงนใหก มากกวารายรบทมาจากการใชคนหน

จากขอมลการวเคราะหแบบสอบถามกรณศกษาจงหวดขอนแกน ซงขอมล ณ วนท 3 1 ก.พ.2556 ชใหเหนวา ผกทครบก าหนดช าระหนคนกองทน ตงแตป 2542 มทงสน 127,265 คน เปนผคางช าระบางสวน สงถงรอยละ 76 ของผกทครบก าหนดช าระหนคน และคางช าระทงจ านวน รอยละ 27 โดยมผกทคางช าระทงจ านวนมาจากสงกดส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชนมากสด ประมาณรอยละ 37 รองลง คอสงกดส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษารอยละ 28 ทมาจากกลมตวอยาง จ านวน 4,184 คน จ าแนกเปนผกทก าลงอยระหวางการศกษา 3,566 คน ส าเรจการศกษาแลว 625 คน และผบรหารสถานศกษา 62 คน พบวาสวนใหญไปสรางหนอนๆ ทมอตราดอกเบยสงกวา และมความจ าเปนตองช าระเงนคนกอน และคดวากองทนกยศ. ดอกเบยนอย จงเหนวายงไมตองช าระคน (ชนาพร เคลอบคลาย, 2557)

ปญหาส าคญส าหรบ กยศ. ทนาจะตองทบทวนปรบปรงนาจะเปนเรองของภาวะขาดทนเรอรงของ กยศ. ซงเกดจากสาเหต (หลก) 2 สวนดวยกนคอ 1. ขาดทนเพราะไมคนหนเงนก และ 2. ขาดทนอตราเงนเฟอ ในสวนแรกนนกมสาเหตลกๆ อกหลายประการ เชน ทคนเงนกไมไดกเพราะเรยนในสวนสาขาไมท าเงน เชน สงคมสงเคราะห, ปรชญา, โบราณคด ฯลฯ สาขาเหลานนอยแตมประโยชนใหแกสงคมมาก แตมรายไดประจ าในตลาดคอนขางนอย จงไมสามารถคนเงนตนไดตามระยะเวลา , การใชจายทฟมเฟอยของผจบการศกษาเอง

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 16

และ สดทายเปนเรองของคณภาพของผเรยน ทเมอจบไปแลวแมอยในสาขาท าเงน มความอดออมแลวกตาม แตความสามารถไมสงมากนกจงท าใหรายไดไมเพยงพอจะจายหนทกอมา และในสวนทสองเรองการขาดทนอตราเงนเฟอ กเพราะ กยศ. คดอตราดอกเบยทรอยละ 1 ตอป ในขณะทอตราเงนเฟอเปาหมายของธนาคารแหงประเทศไทยอยทรอยละ 0.5-3.0 ตอป ท าใหมโอกาสสงมากทจะมอตราเงนเฟอสงกวาอตราดอกเบยท กยศ. ไดรบ และท าใหอตราผลตอบแทนของเงนกยมตดลบ (แมจะมการคนหนตรงตามระยะเวลาช าระทงหมดของเงนกทปลอยไปกตาม)

จากปจจยเหลานจะพบวา กยศ.นาทจะประสบกบปญหาความยงยนของกองทนฯ ซงปญหานรนแรงมากขนเมอในทางปฏบตแลวกองทนมอตราการผดนดช าระหนทสง โดยในป พ.ศ. 2544 มอตราการผดนดช าระหนอยถงรอยละ 54.8 กระทงรนทครบก าหนดช าระหนในป พ.ศ. 2544 กมผไมมาช าระหนรอยละ 27.24 จงท าใหอตราคนทนของ กยศ. มอตราทต าอยเพยงรอยละ 33 ของเงนทปลอยกทงหมด (ค านวณโดยการใหอตราหนศนยทรอยละ 10) เทานน (สมเกยรต ตงกจวานชย และ อารยา มนสบญเพมพน , 2549) และ งานของ นพรตน ปยะพงษ (2552) ชวาอตราคนทนของ กยศ. อยทใกลเคยงกนคอรอยละ 29.4 พรอมกบเสนอวา อาจตองมการปรบอตราดอกเบยใหสงกวารอยละ 1 เพอความยงยนของกองทนทมากขน

ปญหาอกประการหนงทท าใหการจดเกบเงนก กยศ. ไมสามารถท าไดเตมทกคอขาวสารทไมสมบรณของรฐ (asymmetric/imperfect information) จากขอมลเชงประจกษท วรววรรณ เดชานภาพฤทธา (2545) ไดท าการศกษาไวพบวา ผกกองทนกยมเพอการศกษาเมอจบการศกษาแลว กลบมาตอบแบบสอบถามใน พ.ศ. 2545 ปรากฏวามรายไดเฉลยอยระหวาง 15,000 – 17,000 บาทตอเดอน ซงถอวาสงเพยงพอจะจายคนกองทน ซงขดกบขอคนพบของ สมเกยรตและคณะทชวา การจายคนกองทนมปญหาคอนขางมาก จงตความไดวา ผกมความสามารถในการจายคน ทวาผใหกไมมขดความสามารถในการตดตามรายไดและทราบขอเทจจรงของสถานการณทางการเงนผก

นอกจากน ขอมลเชงประจกษทคนพบในงานของ วรววรรณ ยงชอกวาผกบางสวนไมไดช าระเงนกคน อาจเกดจาก การขาดวนยทางการเงนและการใชจายเพออสงหารมทรพย (แทนทจะคนหนทางการศกษา) โดยกวารอยละ 86.8 ของผก กยศ.ใน พ.ศ. 2539 ทในป พ.ศ. 2545 มสถานะกเงนซอบาน และมภาระผพนตองผอนเฉลยรอยละ 36.1 ของรายได และมเพยง1.7% ทจะออมเพอช าระเงนคน กยศ.เปนจดประสงคหลก จงท าใหกวารอยละ 60.6 มปญหาในการจดสรรเงนมาคนกองทนฯ

จากปญหาการคางช าระหนของผกยมเงนกองทนฯ ทคอนขางสง น าความวตกกงวลมาสแวดวงผด าเนนงานกองทนฯ ทงผบรหารกองทนฯ รฐบาล และสถาบนการศกษาทเกยวของ อกทงกองทนฯ ไดรวมมอกบศนยคณธรรม (องคการมหาชน) ในการสงเสรมบทบาทของสถานศกษา เพอสงเสรมคณธรรม และจรยธรรมใหกบผกยม โดยการสรางจตส านกและกระตนการช าระหน ปลกฝงใหผกยมมวนยทางการเงน และมความรบผดชอบในการช าระหนคน ฝกหดขดเกลาความคดจตใจ ใหนกศกษาผกยมมศรทธามนคงในคณความด ซอสตย มใจเมตตา เสยสละและแบงปน การช าระหนคนเพออนเคราะหรนนองใหไดกยมตอไป หากรนพไม

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 17

ช าระหน รนนองกขาดโอกาส ตองไมลมวาเงนใหกยมเปนเงนจากภาษอากรของประชาชนผเสยภาษทชวยผกยมใหมโอกาสทางการศกษาไดมวชาชพตดตว เพอใชเลยงชพของตนเองและครอบครว ผกยมทกคนควรตระหนกในขอน และรคณคาของเงนใหกยม เพอจะไดใหเงนกยมไดหมนเวยนน าไปสรางโอกาสและสรางอนาคตใหกบเยาวชนของชาตรายอนตอไป

โดยเรมมมาตรการเชงรกดวยความรวมมอกบองคกรนายจางทงภาครฐและเอกชน ในการตรวจสอบสถานะผทรบเขาท างานหากเปนผกยมจะดสถานภาพการช าระหน เพอเสรมสรางความรบผดชอบใหผกยมอกทางหนง นอกจากนทางกองทนฯ มเปาหมายจะน าขอมลของผกยมเขา Credit Bureau คอใหขอมลกบบรษทขอมลเครดตแหงชาต จ ากด ในปงบประมาณ 2561 เพอเสรมสรางวนยทางการเงนใหแกผก ยม และสรางเครดตทดใหกบผกยมในอนาคต

3. ธนาคารกรงไทย จ ากด (มหาชน)

ธนาคารกรงไทย จ ากด (มหาชน) ซงท าหนาทเปนหนวยงานเบกจายเงนใหแกโครงการในการด าเนน

นโยบาย เนองจากเมอพจารณาตามรายงานงบประมาณการเงนของกองทน กยศ. แลว พบวา กองทนยงคงม

หนสนหมนเวยนสทธในป 2555 จ านวนทงสน 1,042,179,305.15 บาท ซงเทากบวา กองทนนมรายจายหรอ

การปลอยเงนใหก มากกวารายรบทมาจากการใชคนหน ซงอตราการคางช าระหนดงกลาว คงมยอดสะสมมา

ทกปตงแตเรมด าเนนการกองทนหมายความวา กองทนนประสบความลมเหลวในแงของการบรหารกองทน ทง

ยงสะทอนใหเหนถงความไมมประสทธภาพในการทวงหน จนอาจเปดเปนผลกระทบตอความมนคงและยงยน

ของกองทนไดในอนาคต (สมเกยรต ตงกจวานชย, และคนอนๆ, 2549)

ปญหาการคางช าระหนของผกยมเงนกองทนฯ สงผลกระทบตอผด าเนนงานกองทนฯ ทงผบรหาร

กองทนฯ และรฐบาล เนองจากเงนทน ามาเบกจายในการด าเนนนโยบายดงกลาวเปนเงนงบประมาณแผนดนท

น ามาใหกยมเพอการศกษา ซงในปนกองทนฯ ตงเปายอดรบช าระหนใหไดจ านวน 12,500 ลานบาท เนองจาก

ปจจบนกองทนฯ ตองใชเงนปลอยกมากถงปงบประมาณละ 42,000 ลานบาท ซงหากเงนช าระคนไมเปนไป

ตามเปาหมายอาจสงผลกระทบกบการใหกยมได นอกจากนยงอาจเปนผลกระทบตอความมนคงและยงยนของ

กองทนไดในอนาคต การคนเงนกยมชา หรอไมคนเงนกยมกระทบคนรนตอไป

ทงหมดนสะทอนใหเหนวาตนทนในการพฒนาศกยภาพดานการศกษาของประเทศไทยยงคงมราคา

แพงและเขาถงยาก รวมไปถงปญหาหลงจบการศกษาซงบณฑตทจบการศกษามงานท า แตไมมเงนพอทจะ

ช าระหนคนกองทนกยศ. ได ท าใหเกดการฟองรองด าเนนคดจากกองทนฯ โดยธนาคารกรงไทยในฐานะผ

รบจางจากกองทนฯ ในการท าหนาทเปนผฟองรองด าเนนคดในกรณทผกยมคางช าระหนเกน 5 งวดตดตอกน

และไมสามารถเจรจาไกลเกลยได นอกจากนยงมการตดตามทวงหนอยางเขมงวดในกรณทผกยมคางช าระหน

ตงแตปท 1-4 ซงปจจยเหลานลวนสะทอนอนาคตดานการศกษาของไทยไดเปนอยางด (เหมอนแพร ศรสวรรณ

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 18

, 2555) อยางไรกตามการคางช าระเงนกองทนกยศ. ไมไดสะทอนเฉพาะความรบผดชอบทนกศกษามตอการ

เออโอกาสทางการศกษาเทานน แตยงสะทอนไปถงโอกาสของเยาวชนรนตอไปทจะไดมโอกาสในการใชบรการ

กยมเงนเพอการศกษาจากกองทนดงกลาวดวย เพราะอาจหมายถงเงนในกองทนทอาจลดต าลงเรอยๆ และยง

รวมไปถงเงอนไขของการใหกยมทอาจยากขน และอาจสงผลส าหรบผทมความเดอดรอนทมความจ าเปน

จะตองใชเงนในสวนนเพอการศกษาอยางแทจรงอกดวย

จากการศกษาผลการด าเนนงานของนโยบายกองทนฯ กยศ. ท าใหทราบปญหาส าคญส าหรบกองทนฯ

ไดแก ภาวะขาดทนเรอรง ซงสาเหตหลกๆ มาจากการไมคนหนเงนกนนเอง และปญหาความยงยนของกองทน

ดงนนเพอใหการด าเนนงานกองทนฯ มประสทธภาพยงขนควรมการด าเนนการปรบปรง ดงน

ประการแรก ควรมการปรบหลกการและแนวคดของกองทนฯ จากเดมทมงเฉพาะวตถประสงคดาน

สงคม เพอชวยเหลอผเรยนทดอยโอกาสและยากจนใหสามารถเขาถงการศกษาในระดบอดมศกษา และหนมา

ใหความส าคญกบวตถประสงคดานการเงน เพอใหกองทนสามารถบรการและจดการกองทนฯ ใหเกด

ประสทธภาพ และด ารงอยไดอยางยงยนในระยะยาวโดยไมเปนภาระของรฐ

ประการทสอง ควรมการทบทวนเปาหมายและวตถประสงคของกองทนทงระดบการศกษาทใหก

หลกเกณฑ คณสมบต และเงอนไขของผมสทธกยม รวมทงหลกเกณฑ วธการและเงอนไขการช าระหนคน

กองทนฯ เนองจากกองทนฯ ใหเงนกยมแกนกเรยน นกศกษาตงแตชนมธยมศกษาตอนปลาย (ทงสายสามญ

และสายอาชวะ) จนถงระดบปรญญาตรในประเทศ รวมทงการศกษานอกระบบ ตอเนองจากระดบมธยมศกษา

ตอนตนตามหลกสตรและประเภททกระทรวงศกษาธการก าหนด จงควรยกเลกการใหเงนกยมแกผเรยนระดบ

มธยมศกษาตอนปลาย (สายสามญและสายอาชวะ) เนองจากเปนสทธขนพนฐานตามรฐธรรมนญทพลเมองพง

ไดรบบรการการศกษาแบบใหเปลาจากรฐ จงไมมเหตอนควรใหผเรยนตองมหนตดตวหลงส าเรจการศกษาขน

พนฐาน และใหกยมเฉพาะผเรยนระดบอดมศกษา (อนปรญญาและปรญญาตร) เทานนเหนจะเหมาะสมกวา

ประการทสาม ควรมการทบทวนและวางระบบการบรหารจดการการตดตามและรบช าระหนคน

กองทนฯ ทมประสทธภาพมากขน เชน ใชเลขประจ าตวประชาชนของผกในการตดตามหน การรายงานสถานะ

ของผกทงทก าลงศกษาและส าเรจการศกษา ผกทอยระหวางการปลอดช าระหน และผกทตองช าระหนผาน

ระบบเทคโนโลยการสอสาร รวมทงใหสถานศกษามสวนรวมรบผดชอบตอภาระหนทเกดขนดวย อกท งควร

ปรบระบบการตดตามและรบช าระหนคนกองทนฯ จากเดมทให บจม. ธนาคารกรงไทย จ ากด (มหาชน) และ

ส านกงานทนายความเปนผตดตามหนผก มาเปนกรมสรรพากรแทน โดยใหผกช าระหนคนกองทนฯ ผานระบบ

การเสยภาษเงนไดของกรมสรรพากร รวมทงการปรบระบบการบรหารและการจดการทสงผลตอการด ารงอย

อยางยงยนในระยะยาวโดยไมเปนภาระกบรฐ โดยใหมการจดตงคณะกรรมการกองทนฯ โดยเฉพาะเพอใหใหม

การบรหารจดการกองทนฯ ใหมประสทธภาพมากยงขน

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 19

ประการสดทาย ควรมการปรบปรงระบบฐานขอมลผกยมเงนเปนรายบคคลทงจ านวนเงนก จ านวน

เงนทคางช าระ และทอยทสามารถตดตอได ใหเปนปจจบน อกทงการประสานงานและสรางความเขาใจกบ

สถานศกษาใหเขาใจการด าเนนงานใหสอดคลองตรงกน และก ากบตดตามการด าเนนงานระดบสถานศกษาให

เปนไปตามแนวทางทก าหนดอยางใกลชด และมมาตรการในการก าหนดสถานศกษาทไมด าเนนการตาม

แนวทางทก าหนด

จากการวเคราะหผมสวนไดเสยผลประโยชนท าใหเหนวานโยบายกองทนกยมเพอการศกษาไดมบทบาทส าคญตอนกศกษาทงในดานของการศกษาและหลกศลธรรมทควรจะมในการช าระเงนเพอใหผกยมรายตอไปไดมโอกาสในการศกษามากขนจากในอดต และในสวนของการช าระเงนจะท าใหระบบกองทนมความยงยนมากขนหากไดรบการช าระหนของผทมงานท าจากระบบราชการแลว ในปจจบนไดมแนวคดเกยวกบวธการในการช าระเงนมากมาย รวมไปถงการเกบเงนจากคนทท างานในบรษททขนตรงกบสงกดของรฐบาลอกดวย ประเดนทส าคญตอจากการวเคราะหผมสวนไดเสยผลประโยชน คอการใชหลกฐานเชงประจกษทจะแสดงใหเหนวาบทบาทของนโยบายทมตอการศกษามพนฐานแนวคดบนความเปนไปไดในการเสรมสรางโอกาสใหกบบคคลทมรายไดนอยถงรายไดปานกลางในการสนบสนนทรพยากรมนษยซง ในประเทศไทยถอวาเปนประเทศทตองการแรงงานคอนขางสงเพอพฒนาเศรษฐกจระดบประเทศทก าลงย าแยลงในขณะปจจบน

หลกฐานเชงประจกษเกยวกบกองทนการใหยมเงนเพอการศกษา

ในการใหกยมเงนเพอการศกษาอนเปนนโยบายทสบเนองมาจากความตองการใหการศกษาส าหรบคนทเขาไมถงระบบการศกษาขนพนฐาน โดยมอปสรรคในเรองทนทรพยในการศกษา โดยนโยบายนใหความส าคญอยางแรกกบการมองไปขางหนา (A forward looking approach) และคาดการณวานาจะมนกศกษาจ านวนทไมนอยตองการทจะไดรบทนทรพยในการศกษาตอ แมวาในทางทฤษฎอาจจะเปนขอเทจจรงทไมสามารถหลกเลยงไดวานโยบายนไดผานการพจารณาในระยะยาวของรฐบาล ( long-term view) ทคดวาในอนาคตจะมคนรนใหมทสามารถเขามาแทนทคนรนเกาไดอยางมประสทธภาพสงสด และตวนโยบายทกลาวมากไดมการบอกผลลพธทผก าหนดนโยบายประสงคจะใหเกดขนมาตงแตแรกแลว ไมใชแคเพยงแตในประเทศของตนเองเทานน ดร.ฑตตมา ผจดการกองทนกยมเงนเพอการศกษา ไดกลาวถงอนาคตของกองทนกยมเงนเพอการศกษาในปการศกษาหนา โดยจะมการจดท าราง พ.ร.บ. กองทนเพอการศกษาขน โดยเนอหาสาระของกฏหมายฉบบน จะท าใหระเบยบวธในการกยมเงนเปนไปอยางมประสทธภาพมากขน รวมถงผกยมจะตองเปดเผยขอมลเหลานดวยเชนกน ซงขณะนรางกฏหมายดงกลาวอยระหวางการพจารณาเสนอคณะรฐมนตร เพอใหกฏเกณฑของกองทนมมาตรฐานทสงขน ใหทกคนตงใจเรยน เพราะหากคณสมบตไมครบตามหลกเกณฑทก าหนด จะหมดสทธในการกยม (An Outward Looking Approach) แตรฐบาลไดมองถงปญหาทตนเองมเมอเปรยบเทยบกบประเทศอน ๆ ทมการพฒนาไปแลว ในประเทศไทยการศกษาระดบอดมศกษามคาใชจายทคอนขางถกเมอเทยบกบประเทศในเอเชยดวยกน แตดวยการทประชาชนในประเทศสวนใหญยงมรายไดนอยจงเกดนโยบายกยมเพอการศกษาขน เมอเปรยบเทยบกบประเทศญปนและสงคโปรทเปนประเทศทคาครองชพ

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 20

สงอนดบตน ๆ ของโลกพบวา นโยบายการเงนดานการศกษาเปนการทรฐชวยสนบสนนคาเลาเรยนและเปนการใหทนการศกษามากกวาการใหกยม ท าใหภาระคาใชจายหลงจากจบการศกษานอยลงกลาวคอไมตองมาใชหนจากการทกยมไปท าใหมรายไดมาจบจายเลยงตวเอง ในบางประเทศมการออกคาใชจายดานการศกษาทรฐออกใหเตมจ านวนคอประเทศในแถบสแกนดเนเวยซงเปนรฐสวสดการ ขอเสยของมนกคอท าใหผเรยนไมมแรงกระตนในการหาเงนเพราะรฐออกใหทงหมด จากทกลาวมาจะท าใหเหนวาปญหาของเงนกยมเพอการศกษาคอการสรางภาระใหผเรยนหลงจากเรยนจบซงตางจากกรณของประเทศอนๆทรฐจะเขามาชวยเหลอในคาใชจายและมอบทนใหศกษาหรอกระทงการจายเตมจ านวน ท าใหตองพจารณาปจจยทมอทธพลในระดบสถานการณตาง ๆ เพอมองวาประเทศอน ๆ มวธในการจดการกบปญหาเหลานนอยางไร ทจะจดการกบความแตกตางทเกดขนไดอยางไรและค านงถงวธการทจะสอสารตวนโยบายไปใหสาธารณชนไดรบรและเขาใจ เพอน าไปสแนวทางการสรางนวตกรรมยดหยนและสรางสรรค (An Innovative, Flexible and Creative Approach) กระบวนการก าหนดนโยบายททนสมยมความยดหยน ความเปนนวตกรรม การตงค าถามถงวถทางทจะจดการกบสงตางๆ การ โดยใชการประเมนผลส าเรจรปของผลลพธเอาไวอยางชดเจนแลว มการก าหนดขนตอนทน าไปสการสรางสรรคและสนบสนนความคดใหม ๆ รวมไปถงการดงบคคลทมความรความช านาญจากภายนอกเขามาแกไขปญหาการเขาไมถงกระบวนการศกษาในประเทศไทย

ขนตอนส าคญทผก าหนดนโยบายจ าเปนจะตองใชคอ การใชหลกฐานเชงประจกษ บนแหลงความรทมทรพยากรทางความคดมากมายใหเลอกใช นอกจากนผทมสวนไดสวนเสยทกคนจะตองใหความส าคญตองมสวนรวมตงแตขนตอนแรก ๆ ตลอดจนการรวมพฒนานโยบายทเกยวของกบการศกษา และการเขาไมถงกระบวนการการศกษา โดยอาศยหลกฐานขอมลจากผเชยวชาญในการก าหนดกรอบแนวคดของนโยบายทเกดขนในขณะน โดยใชวธการครอบคลมกบคนทกคนเทากน ไมมการแบงแยกกดกนใครออกจากระบบ (An Inclusive Approach) โดยเฉพาะคนทมคณสมบตตามเกณฑทก าหนดไว เชน คนทเปนผมสญชาตไทย และมรายไดครอบครวไมเกน 200,000 บาทตอป อนหมายรวมไปถงผขาดแคลนทนทรพยในการศกษา หรออาจมคณสมบตอน ๆ ตามทคณะกรรมการไดก าหนด เชน การเรยนดหรอผานเกณฑการประเมนผลของสถานบนการศกษา กระบวนการก าหนดนโยบายททนสมยใหความส าคญกบผลกระทบของนโยบาย และ/หรอการตอบสนอง ทงโดยทางตรงและโดยทางออม ทมตอความตองการจ าเปนของประชาชนทกคน ซงเปาหมายของกองทนกยมเงนเพอการศกษามงหวงวาผกยมจะสามารถเลาเรยนไดอยางประสบความส าเรจตามหลกสตร สามารถมงานท า มความรบผดชอบตอตนเองและสงคม รวมถงมจตส านกในการช าระหนคนเพอสรางโอกาสทางการศกษาใหกบคนรนตอไป แตทงนเมอพจารณาตามรายงานงบประมาณของเงนทหมนเวยนของกองทนกยศ. แลว กลบพบวากองทนยงคงมหนสนหมนเวยนสทธในป 2555 จ านวนทงสน 1,042,179,305.15 บาท ซงมจ านวนของหนสนมากกวารายรบทมาจากการใชหน ท าใหทางกองทนตองออกมาประกาศวาจะท าแบลกลสตไมใหบรษทรบพนกงานทไมไดใชหน หรอ หกเงนเดอนของพนกงานมาเปนการช าระกองทนกยมเงนเพอการศกษาแทน การกระท าแบบนสะทอนใหเหนวา กองทนนประสบความลมเหลวในแงของการบรหารกองทน ทงยงสะทอนใหเหนถงความไมมประสทธภาพในการทวงหน จนอาจเปนผลกระทบตอความมนคงและความ

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 21

ยงยนของกองทนไดในอนาคต แตทกองทนยงด าเนนหนาตอไปได เนองจากผลการศกษาพบวา การพฒนาการศกษาของประเทศไทยยงจ าเปนตองใชทรพยากรในการสรางความมนคงทกาวหนากวาเดม เพอความเปนหนงในอาเซยน และขยายไปยงทวโลก

นอกจากนตวผก าหนดนโยบายตองมความเขาใจอยางลกซงเกยวกบนโยบายทถกรางเอาไว แลวน าทฤษฎตาง ๆ มาเชอมโยง(A Joined up Approach) เนอหาทมความเกยวของกบประเดนการเขาไมถงการศกษาอนอาจน าไปสปญหาในการปกครองโดยมรฐและอ านาจเปนค าทคอยกดกนคนทไมร ในเรองศลธรรมในสงคม จดนเองทเปนปญหา เพราะวาคนทไดรบโอกาสในการกยมเงนจากกองทนกยมเงนเพอการศกษาจ านวนมากทไมไดช าระหน แมวาจะมงานท าเรยบรอยแลวกตาม สวนหนงของการทวงหนทไมประสบความส าเรจของกองทนคอการผอนปรนการช าระหนไดยาวนานเกนไป (ในกฏระเบยบกลาววา สามารถผอนผนหนของกองทนกยมเงนเพอการศกษาไดจนกวาจะมหนาทการงานท า และมความมนคงในชวตและทรพยสน) นอกจากนยงหมายรวมไปถงการก าหนดนโยบายนขนมาโดยใชมมมองแบบองครวม (A Holistic View) มองแบบกาวพนขอบเขตของสถาบน (Beyond institutional boundaries) ไปสความมงหมายทตองการพฒนาทรพยากรมนษย และแสวงหาการสรางจรยธรรมในการรบผดชอบภาระหนาทคาใชจายของตนเองเพอเปนประโยชนตอคนรนหลง การก าหนดนโยบายมการพจารณาความจ าเปนทจะตองจดใหมโครงสรางขององคกรและการจดการทเหมาะสม ตงแตการก าหนดวตถประสงคของกองทนกมยมเงนเพอการศกษาอยางชดเจน มขอบเขตทรวมด าเนนงานทสามารถสอสารใหเขาใจไดกบสถาบนการศกษาอน ๆ และขนตอนสดทายคอการก าหนดกลยทธทจะเอาชนะอปสรรคเหลาน ซงเนอหาเหลานอาจอยในขนตอนของการทบทวนงานศกษา (A Reviewing Approach) กระบวนการนเกดขนเพอสรางความมนใจวานโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษาจะจดการกบปญหาการเขาไมถงการศกษาภายในประเทศและการขาดแคลนทรพยากรมนษยไดอยางจรงจง รวมทงพจารณาทบทวนผลกระทบทเกยวของในสวนตาง ๆ แนวคดการศกษาทบทวนมลกษณะส าคญคอ เพอใหแผนงานของกองทนการกยมเงนเพอการศกษา มกลไกลการเปดใหนกศกษาไดสะทอนผลการเรยนและเปาหมายใหแกผก าหนดนโยบาย ทส าคญคอจะตองยบนโยบายทซ าซอนและมความลมเหลวสง จากการทบทวนพบวา แมวาปจจบนจะมเทคโนโลยมากมายทเขามาเกยวของ ทงเรองของการท าฐานขอมล ทอยและชองทางในการตดตอผกยมเงนจากกองทนกยมเงนเพอการศกษา และการเขาถงกระบวนการขอมลสารสนเทศ โดยเฉพาะอนเตอรเนตทมบทบาทส าคญ ในชวตประจ าวนของคนไทยอยางมาก นอกจากนทางกองทนกยมเงนเพอการศกษาไดมการเปดการลงทะเบยนกยมเงนเพอการศกษาออนไลนผานชองทาง E-Studentloan ทมประโยชนในการจดเกบขอมลไดดกวาแบบเกา เนองจากเปนกระบวนการทมความโปรงใสตรวจสอบได สามารถท างานไดทกเวลาและทกสถานท ลดขนตอนและเพมความคลองตวในการสงเอกสาร การลดการใชหมกพมพและกระดาษ มระบบรกษาความปลอดภยทด และใชงานไดงาย นอกจากนยงไดเปดเวบไซตของกองทนกยมเงนเพอการศกษา เพอน าไปสการประเมนผลเพอพฒนาศกยภาพทดของการใชหลกฐานเชงประจกษ ( An Evaluation Approach) ทมผลงานจากหลายสถาบนวจย อาท TDRI ซงผลการวเคราะหนโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา พบวา นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษาชวยเพม

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 22

โอกาสในการเรยนตอของผกทมาจากครวเรอนทมรายไดต ามาก ในขณะทคณะผวจยตงขอสงเกตวา การก าหนดเกณฑรายไดของผมสทธกยมเงนจากกยศ. ใหสงไมเกน 150,000 บาทตอป ท าใหกยศ.ไมสามารถชวยเพมโอกาสทางการศกษาของประชาชนไดอยางมประสทธภาพ สะทอนใหเหนวากลมคนทเขาถงเทคโนโลยไดมากกวาจะเขาถงระบบการกยมเงนทดกวา ซงบางสวนอาจถกดดแปลงมาจากประสบการณความรทไดรบโดยตรง (A Learning Approach) ทงนจะเหนไดวาระบบสารสนเทศดงกลาวถกพฒนาขน เพอใหบรการขอมลผานอนเทอรเนต ซงยงมขอบกพรองในการเขาถงขอมล อาจกลาวไดวาเปนเรองทวไปทเราสามารถพบเหนในสงคมวาการเขาถงขอมลดวยระบบอนเทอรเนตไดสรางรองรอยของความไมเทาเทยมทางฐานะเศรษฐกจไวระหวางทาง ในขณะทคนมฐานะสามารถเขาถงระบบสารสนเทศชนดนไดอยางงายดาย แตกบคนบางกลมนน ไมใชเรองงายทจะเขาถงขอมลเหลาน แมวาเขาจะมสทธในการใชงานเทาเทยมกบผอนกตาม แตทรพยากรในการเขาถงและการสนบสนนการเขาถงขอมลของคนกลมนยงไมเพยงพอ ท าใหเปนทมาของความเหลอมล าทางเศรษฐกจ อาจเปนขอกงวลวาจากเหตการณในปจจบนจะน าไปสสถานการณทยากตอการแกไขในภายภาคหนา หากคนฐานะไมคอยดนกไมไดรบโอกาสทางการศกษาอยางทควรจะเปน จะท าใหคนชนชนกลางหายไป และเกดชองวางระหวางชนชนทางเศรษฐกจทชดเจนมากยงขน การกดขทางสงคมกจะมากขนตามมาดวยเชนกน

จากทกลาวมาในการใชหลกฐานเชงประจกษจะท าใหเราเหนวามการชน าใหเหนถงบทบาทของกองทนกยมเพอการศกษาภายในประเทศซงเปนปจจยเสรมแรงทท าใหมการผลกดนโอกาสทางดานการศกษาทมากขน สะทอนใหเหนมมมองของการลดความเหลอมล าทางดานอาชพ และการไดรบโอกาสซงอาจจะท าใหเกดความเทาเทยมตามมาในภายหลง ในปจจบนไดมความกาวหนาทางเทคโนโลยเขามาเกยวของท าใหเกดการสมครกองทนกยมเงนเพอการศกษาในรปแบบของสอออนไลนและมความรวดเรวในการสงเอกสารทคนทกคนทอยภายใตเงอนไขของกองทนมสทธในการไดรบเงนจากกองทนตามทไดใชจายจรง

นอกจากนยงท าใหตองพจารณาคณคาและบทบาทของนโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษาเพอใหเกดความเปนธรรมในสงคมอยางแทจรง

คณคา

กองทนกยมเพอศกษาเปนกองทนส าหรบนกเรยน/นกศกษาทขาดแคลนทนทรพย เปนการกเงนเพอใชเปนคาใชจายในการเรยนการศกษา เปนการใหการศกษาแกคนยากจนทไมมเงนเรยนแลวท าใหพวกเขามโอกาสไดเรยน ซงท าใหกองทนกยมเพอการศกษาเปรยบเสมอนความหวงและทางเลอกของนกเรยน/นกศกษาทอยในครอบครวยากจนทอยากเรยนหนงสอ และการกยมเปนการแบงเบาภาระของครอบครวในระดบหนง คอเมอลกตองการทจะเรยนหนงสอ พอแมล าบากอยแลวและขาดคาใชจายภายในครอบครว กองทนกยมเพอการศกษาจงเปนทางเลอกทดทสดส าหรบนกเรยน/นกศกษาครอบครวยากจนทอยากเรยนหนงสอ กลาวคอกองทนกยมเพอการศกษาท าใหครอบครวทมความล าบากดานการเงนอยแลว ไมล าบากมากขนไปอก

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 23

เมอนกเรยน/นกศกษายากจนไดรบการศกษาแลว ท าใหในอนาคตพวกเขาสามารถหางานทมรายไดสง

ๆ ได สามารถชวยคาใชจายภายในครอบครวของพวกเขาได ท าใหครอบครวของพวกเขามคาใชจายทเพมมากขน และสามารถแบงเบาภาระในครอบครวได ท าใหครอบครวและตวเขาเองสบายมากขน เมอพวกเขาไดรบการศกษาท าใหพวกเขามคณภาพชวตทดขน เพราะมโอกาสหาอาชพทมรายไดสงขน

เมอกองทนกยมเพอการศกษาท าใหนกเรยน/นกศกษาทยากจนไดรบการศกษา ซงการทเยาวชนไดรบการศกษานน มนเปนไปตามคานยมและความคาดหวงในสงคมวาเดกทกคนตองไดรบการศกษา เมอพวกเขาเปนบคคลทมการศกษา ท าใหพวกเขาอยในสงคมอยางมเกยรต มคนเคารพนบถอ จงท าใหเปนทยอมรบในสงคม กองทนกยมเพอการศกษาท าใหเยาวชนไมขาดการศกษา เมอพวกเขาเขารบการศกษา มความร รจกระเบยบวนย การเคารพกฎหมาย ท าใหพวกเขาไมกอปญหาสงคมตาง ๆ จงเปนกองทนกยมเพอการศกษาเปน win-win situation ทไดรบผลประโยชนทงสองฝาย ไดแก นกเรยน/นกศกษาทยากจนไดรบผลประโยชนคอไดรบการศกษา และรฐกไดรบผลประโยชนคอไมตองจดการกบเยาวชนทจะกอปญหาทางสงคม กองทนกยมเพอการศกษา เปนกองทนทจดขนเพอคนทยากจนเทานน คนรวยไมสามารถทจะกได คนยากจนตองไดเรยนหนงสอ เปนการใหโอกาสทางการศกษาแกคนทดอยกวา มนจงท าใหเกดความเทาเทยมทางการศกษาในสงคมได

กองทนกยมเพอการศกษาเปนไปตามแนวคด The Difference Between Equality and Justice ของ John Lewis ทบอกวา ความยตธรรมไมใชความเทาเทยม คนเราเกดมามตนทนทางชวตไมเทากน มการแบงชนชนคนจนคนรวย เมอทกคนไดรบความยตธรรมเหมอนกน แตมนยงไมเปนธรรม ถาจะเปนธรรมคนทดอยกวาตองไดมากกวาคนอน คอคนทล าบากกวาตองไดมากกวาคนอน ตองไดไมเทากนถงจะเปนธรรม และคนรวยตองเสยสละตองเสยภาษอตรากาวหนา และจากหนงสอ Justice ของ Micheal J.SanDel ขอสนบสนนความเทาเทยมของ John Lewis กกลาวอกวา ในสงคมจะมระบบทเปนตลาดเสรพรอมกบความเทาเทยมของโอกาสซงสอดคลองกบทฤษฎความยตธรรมแบบอสรนยม ทมกฎหมายอนญาตใหทกคนดนรนและแขงขนกน แตความจรงแลวโอกาสมนหางไกลจากความเทาเทยม คนทมครอบครวสนบสนนและมการศกษาทดมความไดเปรยบอยางชดเจนทเหนอกวาคนยากไร การทยอมใหทกคนในสงคมมโอกาสเขามาแขงขงกนเปนเรองท ด แตถาหากคนทเขามาแขงขนกนเรมจากจดทไมเทากน การแขงขนกจะไมเปนธรรม ตองถามวา ความเทาเทยมทางโอกาสทไมไดค านงถงวาจดเรมตนของแตละคนเทาเทยมกนหรอไม ซงการทคนยากจนไมมโอกาสเรยนหนงสอ รฐจงออกนโยบายกองทนกยมเพอการศกษาขนมา ทมอบโอกาสทาการศกษาทเทาเทยม ท าใหคนทมาจากครอบครวทยากจนสามารถแขงขนกบคนทฐานะดกวาไดอยางเทาเทยม กองทนนจะตอแตมโภชนาการของเดก บรการสาธารณสข การศกษา และฝกอบรมอาชพ หรออะไรกตามทชวยใหทกคนไดเรมจากจดเรมตนเดยวกน ไมวาจะมาจากชนชนไหนหรอฐานะอะไร เมอทกคนเรมตนจากจดเดยวกนแลว เราสามารถพดไดวาผชนะในการแขงขนคควรกบรางวลทไดรบ

การท John Lewis บอกวา คนทมความฉลาด ความหลอ/ความสวย ความรวย และมพรสวรรค จะถกลดแตมตอมากกวาคนอน ๆ เพอใหเสมอภาคกบคนทดอยกวา การท าใหทกคนเสมอภาคกนแบบกดคน

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 24

เหนอกวาลงมาเปนหลกความแตกตางนน ไมไดแกไขการทคนมพรสวรรคและศกยภาพไมเทากนโดยทลดแตมของคนทมพรสวรรค ดวยการเขาใจวาความรวยทพวกเขามเปนของสวนรวม ทควรแบงใหกบคนอนทขาดแคลนเงน ทายทสดแลวหลกการความแตกตางสะทอนวาพรสวรรคถกก าหนดใหเปนทรพยสนรวมกนททกคนม สวนแบงในประโยชนทม ซงคนทธรรมชาตมอบความไดเปรยบมาให พวกเขาจะไดประโยชนจากโชคดของเขากตอเมอประโยชนนนถกจดสรรใหกบคนทโชครายกอน สงคมจะไมใหคนทไดเปรยบโดยธรรมชาตไดประโยชนเพยงเพราะพวกเขามพรสวรรค ตองใชความรวยของพวกเขาเพอชวยคนทยากจน ซงมนเปนความไรเหตผลทางศลธรรม ทในความเปนจรงแลวเรองความยตธรรม เราไมควรนบขอเทจทเปนความบงเอญทเกยวผคนและฐานะทางสงคม หรอภาษาชาวบานทบอกวา กเขาเกดมารวยหรอเขาท ามาหากนจนเขามเงนมากมาย แลวถาการทพวกเขารวย พวกเขาท ามาหากนจนมเงนมากมายนเขาตองมาเสยสละใหกบคนทดอยวานนท าใหเขาหมดแรงจงใจในการท างาน เพราะในเมอเขาหาเงนมากมายมาแลว เขาไมไดเงนทเขาควรไดทงหมดแตกล บตองโดนหกภาษหรอตองเอาเงนสวนหนงไปชวยคนทดอยกวา ดงนนเขากจะคดวาเขาไมจ าเปนตองท างานหนกเหมอนเดมดกวา เพราะถงยงไงเงนทเขาไดมานนเขาไมไดมน ซงนโยบายกองทนกยมเพอการศกษาหนงนนควรใหประโยชนสงสดแกประชาชนอยางเทา ๆ กน ไมควรทจะใหฝายหนง ๆ ตองเสยสละหรอเสยประโยชนใหแกอกฝาย และการทฝายดอยกวาตองไดประโยชนกอนทอกฝายได มนดเปนเรองไรเหตผลทางศลธรรมมากกวาเปนเรองความเทาเทยม

จอหน รอลลบอกวาเมอยกมานอวชชาขนและเรมตนใชชวต เขาจะปฏเสธอรรถประโยชนนยมและตกลงกนวาจะเลอกหลกอสรภาพพนฐานส าหรบพลเมองทกคน รวมทงสทธและเสรภาพทางมโนธรรมและทางความคด และจะยนยนวาหลกการขอนอยเหนอทกความพยายามทจะสรางสวสดการสวนรวมสงสด ซงเขาจะไมยอมเสยสละสทธเสรภาพขนพนฐานไปเพอประโยชนทางสงคมและเศรษฐกจ สงทอยใต กลไกมานอวชชาคอขอถกเถยงทางศลธรรมซงน าเสนอไดโดยไมตองใชการทดลองทางความคด ความคดหลกของมนคอ การจดสรรรายไดและโอกาสไมควรตงอยบนปจจยซงไรเหตผลจากมมมองทางศลธรรม

เมอพจารณาในเรองขอถกเถยงเรองความไรเหตผลทางศลธรรม จอหน รอลลไดบอกเปนนยวาความเทาเทยมทางโอกาสทไมไดค านงวาจดตงตนของแตละคนเทาเทยมกนวาเทาเทยมกนหรอไมเปนความอยตธรรม ทางหนงทจะแกไขไดกคอระบบใครดใครได แตรอลสบอกวากยงไมถงกบจะเปนความยตธรรมอยางแทจรง เพราะสงททกคนมอาจจะไมเทากน คณอาจจะเดาไดกอนแขงวาใครจะเขาเสนชยกอน เพยงเพราะสถตเขาดกวาคแขง ดงนนระบบใครดใครไดมขอเสยแบบเดยวกบระบบอสรนยม แมจะบกพรองนอยกวา นกวพากษลทธเสมอภาคจะออกมาบอกวา ทางเลอกเดยวของนอกเหนอจากระบบใครดใครไดคอการบงคบความเสมอภาคของผมพรสวรรค

ฝนรายของความเสมอภาค

ในหนงสอ Justice กลาวในกรณศกษา แฮรรสน เบอรจรอนเปนเดกทมความฉลาด หลอและม

พรสวรรค แตตลกรายคอ เขาอยในเมองทถกบงคบโดยเจาหนาทหนวยสรางแตมตอของสหรฐอเมรกา เขาตอง

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 25

ใสหฟงทสงเสยงแหลม เพอไมใหเขา ฉวยโอกาสใชสมองอยางไมเปนธรรม จนวนหนงเขาลกขนตอตานระบบ

แตมตอ ทาทายระบอบเผดจการเสมอภาคนยม จอหน รอลสชใหเหนวาการท าใหทกคนเสมอภาคแบบกดคนท

เหนอกวาลงมาไมใชทางเลอกเดยว นอกจากนนเขาเรยกทางเลอกของเขาคอ หลกความแตกตาง แกไขคนทม

พรสวรรคดวยกนสนบสนนเขา แตควรใหรางวลของเขาเปนแกสวนรวมโดยทเขาจะรลวงหนา

ขอคดคานท 1 แรงจงใจ – ถาหากคนทมพรสวรรคตองลกขนมาท าอะไรเพอคนทดอยกวา เขาม

แรงจงใจอะไร รอลสบอกวาหลกความแตกตางยอมใหเกดความเลอมล าทางรายไดกเพราะมองเรองแรงจงใจ

สงทส าคญคอเราตองสงเกตเหนวาการปลอยใหคนมผลตอบแทนตางกนเพราะอยากใหมแรงจงใจในการท างาน

นน

ขอคดคานท 2 การลงแรง – รอลสตอบวาแมแตการลงแรงกอาจเปนผลผลตของการเลยงดทดกวาคน

อน การลงแรงกเหมอนกบปจจยอนในความส าเรจของเรา ตรงทไดรบอทธพลจากความบงเอญทเราอางเครดต

ไมได ยงธรรมชาตมอบแตมตอใหเขามากเทาไหร เขายงมแนวโนมทจะขวนขวายจนรงเรอง

เมอพจารณาในประเดนเรองความยตธรรมและหลกศลธรรมทเกดขนแลว ยงคนพบวามงานวจย

จ านวนหนงทสรางตวชวดทางสงคมเพอสนบสนนการประกอบสรางนโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา เพอ

ท าใหนโยบายมความเปนไปไดทจะเกดประโยชนตอคนทไมไดมทรพยากรบางประการเทยบเทากบผอน ตาม

แนวคด อรรถประโยชนนยมของ จอหน สจวต มลล ซงหมายถงประโยชนสวนรวมทมากทสดทจะเปนไปได

เพอใหสงคมด าเนนอยอยางมความปกต

บทบาทของนโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษาดานการพฒนา

การศกษาถอเปนเครองมอและรากฐานส าคญในการพฒนาทรพยากรมนษยเพอใหมคณภาพและ

มปรสทธภาพ และน าไปสความเจรญกาวหนาของประเทศ ซงเปนกระบวนการทท าใหคนฉลาด และชวยใหคน

มการพฒนาการในดานตาง ๆ ตลอดชวต ไดแก ดานบคลกภาพ สงคม และสตปญญา จงท าใหรฐบาลโดยม

กระทรวงการคลง กระทรวงศกษาธการ และทบวงมหาวทยาลยได (ปจจบนไดเปล ยนเปน ส านกงาน

คณะกรรมการการอดรศกษา หรอ สกอ.) พจารณาถงความส าคญของการพฒนาทรพยากรมนษยของประเทศ

จงมความจ าเปนตองเรงด าเนนการพฒนาทรพยากรมนษย เพอสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ และ

ความสามารถในการแขงขนกบประเทศอน ๆ จงไดสรางนโยบายเพอสนบสนนภาครฐและภาคเอกชนในการ

พฒนาการศกษา และเพอบรการชวยเหลอใหนกเรยนนกศกษาสามารถประสบความส าเรจและความกาวหนา

ในทก ๆ ดาน และเพอสนบสนนนโยบายการศกษาของรฐ ทจะใหการศกษาแกประชาชนโดยไมค านงถงฐานะ

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 26

ทางเศรษฐกจ การใหทกทางศกษาแกนกศกษาแกนกเรยนทยากจน ท าใหสามารถศกษาในสถาบนการศกษาท

สงได

บทบาทกองทนกยมเงนเพอการศกษาดานสงคม

กองทนกยมเพอศกษาเปนกองทนส าหรบนกเรยนนกศกษาทขาดแคลนทนทรพย เปนการกเงนเพอใช

เปนคาใชจายในการเรยนการศกษา เปนการใหการศกษาแกคนยากจนทไมมเงนเรยนเพอเพมโอกาสทาง

การศกษาในระดบทสงขน ท าใหกองทนกยมเพอการศกษาเปรยบเสมอนความหวงและทางเลอกของนกเรยน/

นกศกษาทอยในครอบครวยากจนทอยากเรยนหนงสอ และการกยมเปนการแบงเบาภาระของครอบครวใน

ระดบหนง คอเมอลกตองการทจะเรยนหนงสอ พอแมล าบากอยแลวและขาดคาใชจายภายในครอบครว

กองทนกยมเพอการศกษาจงเปนทางเลอกทดทสดส าหรบนกเรยน/นกศกษาครอบครวยากจนทอยากเรยน

หนงสอ จะเหนไดวากองกยมเพอการศกษาท าใหครอบครวทมความล าบากดานการเงนอยแลว ไมล าบากมาก

ขนไปอก

เมอนกเรยน/นกศกษายากจนไดรบการศกษาแลว ท าใหในอนาคตพวกเขาสามารถหางานทมรายไดสง

ๆ ได สามารถชวยคาใชจายภายในครอบครวของพวกเขาได ท าใหครอบครวของพวกเขามคาใชจายทเพมมาก

ขน และสามารถแบงเบาภาระในครอบครวได ท าใหครอบครวและตวเขาเองสบายมากขน เมอพวกเขาไดรบ

การศกษาท าใหพวกเขามคณภาพชวตทดขน เพราะมโอกาสหาอาชพทมรายไดสงขน ซงเปนสวนส าคญในการ

ยกระดบฐานะความเปนอยของประชาชน และเพอสนบสนนการพฒนาระบบการศกษาทางดานอปสงคทเพม

ขดความสามารถในการรบภาระคาใชจายในการศกษาของนกเรยนนกศกษา

เมอกองทนกยมเพอการศกษาท าใหนกเรยน/นกศกษาทยากจนไดรบการศกษา ซงการทเยาวชนไดรบ

การศกษานน มนเปนไปตามคานยมและความคาดหวงในสงคมวาเดกทกคนตองไดรบการศกษา เมอพวกเขา

เปนบคคลทมการศกษา ชวยเหลอนกศกษาสามารถปรบตวเขากบสภาพแวดลอมทงหมด ชวยใหประสบ

ความส าเรจในการรจกตนเอง เชอมนในตวเอง ท าใหพวกเขาอยในสงคมอยางมเกยรต มคนเคารพนบถอ และ

เปนทยอมรบในสงคม กองทนกยมเพอการศกษาท าใหเยาวชนไมขาดการศกษา เมอพวกเขาเขารบการศกษา

มความร รจกระเบยบวนย การเคารพกฎหมาย ท าใหพวกเขาไมกอปญหาสงคมตาง ๆ จงเปนกองทนกยมเพอ

การศกษาเปน win-win situation ทไดรบผลประโยชนทงสองฝาย ไดแก นกเรยน/นกศกษาทยากจนไดรบ

ผลประโยชนคอไดรบการศกษา และรฐกไดรบผลประโยชนคอไมตองจดการกบเยาวชนทจะกอปญหาทาง

สงคม กองทนกยมเพอการศกษา เปนกองทนทจดขนเพอคนทยากจนเทานน คนรวยไมสามารถทจะกได คน

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 27

ยากจนตองไดเรยนหนงสอ เปนการใหโอกาสทางการศกษาแกคนทดอยกวา มนจงท าใหเกดความเทาเทยมทาง

การศกษาในสงคมได

The Difference Between Equality and Justice VS.ความไรเหตผลทางศลธรรม

กองทนกยมเพอการศกษาเปนไปตามแนวคด The Difference Between Equality and Justice

ของ John Rawis ทบอกวา ความยตธรรมไมใชความเทาเทยม คนเราเกดมามตนทนทางชวตไมเทากน มการ

แบงชนชนคนจนคนรวย เมอทกคนไดรบความยตธรรมเหมอนกน แตมนยงไมเปนธรรม ถาจะเปนธรรมคนท

ดอยกวาตองไดมากกวาคนอน คอคนทล าบากกวาตองไดมากกวาคนอน ตองไดไมเทากนถงจะเปนธรรม และ

คนรวยตองเสยสละตองเสยภาษอตรากาวหนา และจากหนงสอ Justice ของ Micheal J.SanDel ขอสนบสนน

ความเทาเทยมของ John Rawis กกลาวอกวา ในสงคมจะมระบบทเปนตลาดเสรพรอมกบความเทาเทยมของ

โอกาสซงสอดคลองกบทฤษฎความยตธรรมแบบอสรนยม ทมกฎหมายอนญาตใหทกคนดนรนและแขงขนกน

แตความจรงแลวโอกาสมนหางไกลจากความเทาเทยม คนทมครอบครวสนบสนนและมการศกษาทดมความ

ไดเปรยบอยางชดเจนทเหนอกวาคนยากไร การทยอมใหทกคนในสงคมมโอกาสเขามาแขงขงกนเปนเรองทด

แตถาหากคนทเขามาแขงขนกนเรมจากจดทไมเทากน การแขงขนกจะไมเปนธรรม ตองถามวา ความเทาเทยม

ทางโอกาสทไมไดค านงถงวาจดเรมตนของแตละคนเทาเทยมกนหรอไม ซงการทคนยากจนไมมโอกาสเรยน

หนงสอ รฐจงออกนโยบายกองทนกยมเพอการศกษาขนมา ทมอบโอกาสทาการศกษาทเทาเทยม ท าใหคนทมา

จากครอบครวทยากจนสามารถแขงขนกบคนทฐานะดกวาไดอยางเทาเทยม กองทนนจะตอแตมโภชนาการ

ของเดก บรการสาธารณสข การศกษา และฝกอบรมอาชพ หรออะไรกตามทชวยใหทกคนไดเรมจากจดเรมตน

เดยวกน ไมวาจะมาจากชนชนไหนหรอฐานะอะไร เมอทกคนเรมตนจากจดเดยวกนแลว เราสามารถพดไดวาผ

ชนะในการแขงขนคควรกบรางวลทไดรบ

การท John Rawis บอกวา คนทมความฉลาด ความหลอ/ความสวย ความรวย และมพรสวรรค จะ

ถกลดแตมตอมากกวาคนอน ๆ เพอใหเสมอภาคกบคนทดอยกวา การท าใหทกคนเสมอภาคกนแบบกดคน

เหนอกวาลงมาเปนหลกความแตกตางนน ไมไดแกไขการทคนมพรสวรรคและศกยภาพไมเทากนโดยทลดแตม

ของคนทมพรสวรรค ดวยการเขาใจวาความรวยทพวกเขามเปนของสวนรวม ทควรแบงใหกบคนอนทขาด

แคลนเงน ทายทสดแลวหลกการความแตกตางสะทอนวาพรสวรรคถกก าหนดใหเปนทรพยสนรวมกนททกคนม

สวนแบงในประโยชนทม ซงคนทธรรมชาตมอบความไดเปรยบมาให พวกเขาจะไดประโยชนจากโชคดของเขา

กตอเมอประโยชนนนถกจดสรรใหกบคนทโชครายกอน สงคมจะไมใหคนทไดเปรยบโดยธรรมชาตไดประโยชน

เพยงเพราะพวกเขามพรสวรรค ตองใชความรวยของพวกเขาเพอชวยคนทยากจน ซงมนเปนความไรเหตผล

ทางศลธรรม ทในความเปนจรงแลวเรองความยตธรรม เราไมควรนบขอเทจทเปนความบงเอญทเกยวผคนและ

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 28

ฐานะทางสงคม หรอภาษาชาวบานทบอกวา กเขาเกดมารวยหรอเขาท ามาหากนจนเขาม เงนมากมาย แลวถา

การทพวกเขารวย พวกเขาท ามาหากนจนมเงนมากมายนเขาตองมาเสยสละใหกบคนทดอยวานนท าใหเขา

หมดแรงจงใจในการท างาน เพราะในเมอเขาหาเงนมากมายมาแลว เขาไมไดเงนทเขาควรไดทงหมดแตกลบ

ตองโดนหกภาษหรอตองเอาเงนสวนหนงไปชวยคนทดอยกวา ดงนนเขากจะคดวาเขาไมจ าเปนตองท างานหนก

เหมอนเดมดกวา เพราะถงยงไงเงนทเขาไดมานนเขาไมไดมน ซงนโยบายกองทนกยมเพอการศกษาหนงนนควร

ใหประโยชนสงสดแกประชาชนอยางเทา ๆ กน ไมควรทจะใหฝายหนง ๆ ตองเสยสละหรอเสยประโยชนใหแก

อกฝาย และการทฝายดอยกวาตองไดประโยชนกอนทอกฝายได มนดเปนเรองไรเหตผลทางศลธรรมมากกวา

เปนเรอวความเทาเทยม

ตวชวดทางสงคม

ในการสรางนโยบายทางสงคม จะตองมผลการประเมนโครงการ เพอสรางหลกฐานในการผลตนโยบายเพอผลประโยชนทางสงคม โดยกอนหนานมการพฒนาตวชวดอน ๆ เพอใหเกดความแนนอนในการลงทนของนโยบายในระดบมหภาค ไดแก ตวชวดความยากจน ตวชวดความเหลอมล าในสงคม ท าใหเกดผลลพธทสะทอนความจรงบางประการเกยวกบสงคมตงแตในอดตจนถงปจจบน

ตวชวดความยากจน

ตวชวดความยากจนนนถอเปนสงทควรใหความส าคญเปนอยางมาก ความยากจนนนเปนปญหาทส าคญในประเทศไทย และยงคงไมสามารถแกไขได โดยมปญหามานานกวา 20 ป ในชวงป 2540-2549 นน จากขอมลของส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต รายงานไววา ประเทศไทยมคนจนทมรายไดต ากวา 1,386 บาท ตอเดอน ซงมอยประมาณ 15ลานคน ทวประเทศ ถาเทยบกบจ านวนประชากรทงหมดในขณะนนแลว ถอวาสงมาก

คนจนสวนใหญนนจะอย ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคเหนอ โดยในป 2556 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มคนจนอยประมาณ 3.3 ลานคน ถอเปน รอยละ 44.8 ของคนจนทงประเทศ และในภาคเหนอนนมคนจนประมาณ 1.9 ลานคน คดเปนรอยละคอ 26.5 ของคนจนทงประเทศ ซงเกดจากการททง 2 ภมภาคนนมระดบการศกษาทต า และสวนใหญประกอบอาชพการเกษตร

โดยลกษณะของคน หรอครอบครวทมโอกาสจะเปนคนจนนน ไดแก เปนผทมการศกษาต า การศกษาต าในทนคอ ต ากวาระดบประถมศกษา หรอไมเคยเรยนหนงสอ คนทท างานในภาคการเกษตรจะมโอกาสเปนคนจนสงกวาคนทท างานอาชพอน เกอบ 3เทา และครอบครวทเปนครอบครวขนาดใหญจะมโอกาสยากจน

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 29

มากกวาครอบครวขนาดเลก โดย ครอบครวขนาดใหญ 6 คนมโอกาสยากจนสงกวา ครอบครว 3 คน ประมาณ 1.9 เทา และองคประกอบของครอบครวทมแตเดก และผสงอายกจะมโอกาสเสยงตอการยากจนสงทสด

เมอดจากภาพรวมความยากจนของประเทศไทย ในป 2556 แลวนน จะเหนไดวา ความยากจนนนลดลงอยางเหนไดชด ตามแผนการพฒนาเศรษฐกจ และสงคม ฉบบท 11 โดยสดสวนคนจนนนลดลงจากรอยละ13.2 ของประชากรทงหมดในป 2554 เหลอเพยง รอยละ 12.6 ในป 2555 และ รอยละ 10.9 ในป 2556 ซงความยากจนทลดลงนนมผลมาจาก การสรางโอกาสทางการศกษา ใหแกคนทมฐานะยากจน ซง หนงในนโยบายทมผลโดยตรงคอ กยศ. หรอ โครงการกองทนเงนใหกยมการศกษา จงกลาวไดวา ความยากจนนนเปนสวนหนงทท าใหเกด กยศ. ขนมาเลยกวาได

เมอดขอมลจากการส ารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน ส านกงานสถตแหงชาต ประมวลผลโดย ส านกพฒนาฐานขอมลและตวชวดภาวะสงคม สศช. จะเหนไดวาในชวงป 2550 – 2557 คนทไมเคยเรยนหรอไมมการศกษา สดสวนความยากจนนนอยท รอยละ 30 ในขณะทคนทมการศกษาระดบปรญญาโท และปรญญาเอกนนอยท รอยละ 0 แสดงใหเหนถงความสมพนธกนอยางมากของความยากจน และการศกษา ยงมการศกษาทสงขน สดสวนของความยากจน ยงลดนอยลง (ส านกพฒนาฐานขอมลและตวชวดภาวะสงคม , 2558)

ตาราง Gross enrolment ratio, lower secondary, gender parity index (GPI) หรออตราสวนการลงทะเบยนขนตน ระดบมธยมศกษาตอนตน ดวยดชนความเทาเทยมกนทางเพศ

Year Australia Japan Thailand USA

2001 0.999 1.000 0.923 0.993 2002 0.995 1.000 1.023 0.977 2003 1.000 1.000 - 0.995 2004 0.998 1.002 1.033 1.038 2005 1.004 1.001 1.016 0.988 2006 0.995 1.001 1.015 0.987 2007 1.006 0.999 1.016 1.003 2008 1.008 0.999 1.006 0.992 2009 0.985 1.001 1.007 0.999 2010 0.964 1.002 0.993 1.008 2011 0.958 1.003 1.000 0.988 2012 0.959 1.002 1.005 1.001 2013 0.952 0.000 1.004 0.98

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 30

จากตาราง ดชนชวด จ านวนคนทลงทะเบยนเรยน ในระดบชน มธยมศกษาตอนตน ของประเทศทม

ความเจรญกาวหนาทางการศกษา กบประเทศไทย จะเหนไดวาตงแตป 2001 – 2013 นน คาเฉลยของประเทศ ญปนมคอนขางมความคงท คอ ประชากรไดรบการศกษาอยางทวถงและมมาตรฐาน ในสวนของ ประเทศออสเตรเรย และ ประเทศอเมรกา กมคาเฉลยทคงทมลดลงบางแตเพยงเลกนอยเทานน ในสวนของประเทศไทย จากป 2001-2004 มความกาวหนาอยางเหนไดชด จาก 0.923 ในป 2001 มาถง 1.033 ในป 2004 และ ตงแตป 2005-2013 นนมคาเฉลยทคงทและลดลงเปนชวงๆ ไมคงท คาเฉลยนคอนขางจะมความใกลเคยงกบ ประเทศออสเตรเรย และ ประเทศอเมรกา แตจากสภาพสงคมของทง 2 ประเทศแลวนน ท าใหคาเฉลยนถอเปนเรองปกต เพราะเปนประเทศทเปดกวาง และมการรองรบงานทหลากหลาย แตกตางจากประเทศไทยท ยงคงมความไมพรอมในหลายๆดาน ทงความยากจน และวามเหลอมล าทางสงคม แตถามองวานโยบาย กยศ. นประสบความส าเรจหรอไม เมอดจากคาเฉลยในป 2001-2004 กอาจจะกลาวไดวา นโยบายนมสวนชวยอยางมากท าให ประชากรในประเทศมระดบการศกษาทดขน ซงน เปนการดขอมลในแงของการใหโอกาสทางการศกษา เพอลดความเหลอมล า โดยน าขอมลประชากรมาจาก Unesco Institute for Statistics (UIS)

ตอมาเราจะมาด World Economic Forum-WEF ซงจะบอกวาเปนองคกรทจดอนดบดานการศกษาโดยตรงกไมใช แตองครนมงเนนวดความสามารถในการแขงขนทางธรกจ ซงประเทศไทยถกจดอนดบใหอยในอนดบท 6 ของกลมอาเซยน และถกจดอยปนอนดบท 78 ของโลก โดยมคะแนนท 5.56 ซงเปนระดบคะแนนทสงกวาปกอนทมระดบคะแนนอยท 5.49 โดยอนดบในระดบอาเซยนเทากบป 2554 และอนดบในระดบโลกดขนจากปกอนโดยดขนจากป 2554 มา 5 อนดบ (ป 2554 อยในอนดบท 83) มองไดวาจากการทประชากรในประเทศมโอกาสทางการศกษาเพมมากขน ท าใหอนดบทางการศกษานน เพมขนดวย เปนสงทชวยการนตวา นโยบาย กยศ. นนไดผล

ตวชวดความเหลอมล าในสงคม

ความเหลอมล าทางสงคมกเปนอกหนงตวชวดทเปนตวทบงบอกวา โครงการกองทนกยมการศกษานน มประโยชนอยางมาก

ความเหลอมล าในสงคมนนมหลายดาน

1.ดานรายได ในป 2556 นนความเหลอมล าดานรายได หรอการกระจายรายไดของประเทศได ดขน เมอเทยบกบป 2554 และปญหาการกระจายอยในระดบปานกลาง โดยดจากคาสมประสทธความไมเสมอภาค ดานรายได คอ 0.465 ในป 2556 และ 0.484 ในป 2554 อยางไรกตาม รายไดกยงคงกระจกอยทกลมคนรวย ซงมรายไดสงถง รอยละ 36.8 ของรายไดทงหมด ในขณะทกลมคนจนมรายไดเพยง รอยละ1.1 ของรายไดทงหมดเทานน จงมความแตกตางของรายไดระหวาง 2กลมน ถง 34.9 เทาเลยในป 2556

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 31

ความเหลอมล าดานรายไดนนมผลอยางมากกบการศกษา และสงผลตอ นโยบาย กยศ. โดยตรงเพราะ

หากมการศกษาทดนนจะท าใหมรายไดทดขน ลดความเหลอมล าทางสงคม และหากไมมรายไดกไมสามารถทจะมการศกษาทดได กยศ. จงเขามามบทบาทในสวนน ชวยเหลอใหคนมการศกษาทดขนลด ความเหลอมล าทางรายไดใหนอยลง

2.ความเหลอมล าดานทรพยทางการเงน สนทรพยนนมการกระจกตวอยในกลมเลก ๆ โดยดไดจากเงนออมในบญชเงนออมทรพย และบชญเงนฝากประจ าธนาคาร โดยทวงเงนทเกน 10 ลานบาทขนไปนนมเพยง 111,517 บญช หรอแคเพยง 0.1 ของจ านวนบญชทงหมด

ความเหลอมล าดานทรพยทางการเงนสนทรพยนน เปนเหมอนการชวยย าและสนบสนนในเรองของความเหลอมล าทางดานรายไดวามความเหลอมล ามากแคไหน

3.ความเหลอมล าดานการศกษา โอกาสในการเขาเรยนขนอยกบฐานะการเปนอยทแตกตางกน ระหวางเขตเมอง-ชนบท และระหวางภมภาค โดยเฉพาะการศกษาในระดบปรญญาตร จงสงผลใหโอกาสในการพฒนาอาชพ และสรางรายไดมความแตกตางกนมาก โดยกลมทมฐานะความเปนอยดทสด มโอกาสเขาถงการศกษระดบปรญญาตรมากกวา กลมทมฐานะดอยทสด ถง 19.1 เทา

ซงตวชวดความเหลอมล าทางสงคมนนมสวนเกยวของกบตวชวดความยากจนอยางมาก หรออาจบอกไดวาเปนสวนหนงของสาเหตความจน และเปนการบอกถงความแตกตางของกลมประชากรในสงคมอยางมากจงตองม โครงการกองทนเพอการศกษาขนมาลดความเหลอมล าทางสงคมน (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ส านกพฒนาฐานขอมลและตวชวดสงคม, 2558)

วธการทตวชวดความเหลอมล าทางการศกษา นน กยศ. ไมไดระบไวชดเจน และไมไดใหค าจ ากดความหรอระบวธการชวดไว แต ไดมการนยามไวของ คณะผวจยสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย ไดระบไววามการวดจาก อตราการเขาศกษาของประชากรวยเรยน อตราการเขาศกษาตอของนกเรยน และอตราการส าเรจการศกษาของนกเรยน/นกศกษา (สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย)

นอกจากนคานยม (การเหนคณคาของการศกษา) ของพอแมอาจจะแตกตางกน ดงนน การทมเทเวลาและทรพยากรใหแกบตรหลานอาจจะแตกตางกน โดยขอเทจจรงคอเดกจ านวนไมนอยหลดออกจากโรงเรยนดวยสาเหตหลายประการ เชน การยายถนฐานตามบดามารดาโดยเฉพาะอยางยงกลมแรงงานกอสราง ความไมพรอมของเดกเนองจากการพการหรอเหตผลอน แบบสอบถามครวเรอนของส านกงานสถตแหงชาตสวนหนงสอบถามวา มสมาชกเดกทมอาย 6-14 ปทขณะนไมไดเรยน หรอไมเคยเรยนหรอไม?

พบวามจ านวนเดกทงสน 19,687 คน ในจ านวนนพบวา 98 คนเคยเขาเรยนในโรงเรยน และจ านวน 212 คนซงขณะนไมอยในสถานศกษา รวมทงสองสวนคดเปนรอยละ 1.6 ของตวอยางครวเรอน

ถาเราน าตวเลขนมาพยากรณจ านวนเดกทขาดโอกาสการศกษา (ระดบการศกษาขนพนฐาน) ทวประเทศสนนษฐานวา เดกทลาออกกลางคนนาจะมจ านวน 1.3 แสนคน จงนบวาไมนอยทเดยว”

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 32

รายจายของการลงทนในเดกดานการศกษาของครวเรอน จ าแนกตามระดบการศกษา (ของหวหนา

ครวเรอน) พบวามความแตกตางและมความเหลอมล าคอนขางมาก กลมครวเรอนทหวหนาครวเรอนจบการศกษาสง (อดมศกษา) ลงทนดานการศกษาใหแกเดกเฉลยเทากบ 1,114 บาทตอเดอน เปรยบเทยบกบคาเฉลย 235 บาทตอเดอนในกลมครวเรอนทหวหนาครวเรอนจบการศกษาระดบประถมศกษา

รฐบาลจงควรด าเนนนโยบาย “การคลงเพอสงคม” โดยใหมกองทนขยายโอกาสการศกษาใหเดกยากจน พรอมแตงตงคณะกรรมการบรหารกองทนมารบผดชอบการบรหารแทนรฐ โดยใหกองทนฯไดรบทนประเดมจากรฐ และเงนอดหนนจากงบประมาณแผนดนประจ าปในอตราทเหมะสม และควรใหมกองทนระดบพนท (อ าเภอหรอจงหวด) เพอท าหนาทบรหารจดการ โดยเชญชวนใหเทศบาลและ อบต.รวมลงทน ใหมหนาทคดกรองผมคณสมบต (ยากจน และมบตรในวยเรยน) และควรมระบบก ากบตดตาม มคณะอนกรรมการตดตาม ภายใตคณะกรรมการทระบในขอหนง ก าหนดคณสมบตโดยองความยากจน และการประมาณการจ านวนเดกเขาขายตามเขตพนท จงหวด/อ าเภอ (หมายเหต ภายใตแนวคดเชนนคาดวาจะมครวเรอนทเขาขายเพยงรอยละ 20) เดกอาย 0 - 14 ปทเขาขายเรยกวา ผทอยในสภาวะยากล าบาก เพอชวยใหคนจนไดมโอกาสทางการศกษาตอไป

“เวลานรฐบาลมกองทน กยศ.ทนาจะมการปรบเปลยนวธการทจะสอดคลองกบกลมเปาหมายคอคนยากคนจน ไดมโอกาสทางการศกษาแทจรง” (ปทมสรวฒน, 2558)

เมอกลาวถงนโยบายการคลงซงเปนเรองส าคญ หรอ การคลงรฐบาล ทมความหมายใกลเคยงและเกยวของกบภาษอาการ การใชจายภาครฐและการจดสรร งบประมาณ (ซงนบรวบรายจายของรฐบาล องคกรปกครองสวนทองถน และรฐวสาหกจ) ภาครฐยงมบทบาทการก ากบดแลและก าหนดกตกา รวมทงมาตรการการสรางแรงจงใจในรปแบบตาง ๆ อาท การใหเงนอดหนน การยกเวนหรอลดหยอนภาษ การคลงสาธารณะยงใหความส าคญกบองคกร ระบบสถานบน และวธการจดการของหนวยงานทเกยวของ ทงนแตละบคคลหรอหนวยงานมหลกเกณฑการตดสนใจท เกยวกบเศรษฐศาสตร ค าน งถงประสทธภาพ และประสทธผล ผลประโยชนสวนรวมขององคกร รวมถงผลไดและผลเสยสวนบคคล

การคลงสาธารณะเกยวของกบการจดสรรทรพยากรของระบบเศรษฐกจ ทเนนบทบาทของรฐ นโยบายการคลงและนโยบายการเงนมบทบาทส าคญในฐานะเครองมอเพอก ากบดแลเศรษฐกจใหมประสทธภาพ เสถยรภาพ ปองกนภาวะเงนเฟอ การขาดดลการคาและดลการช าระเงนเปนมาตรการกระตนเศรษฐกจ หรอในทางตรงขามกนชะลอความรอนแรงทางเศรษฐกจไดระดบหนง การคลงสาธารณะยงสามารถเปนเครองมอจลภาคและเปนรายพนทหรอรายสาขา ชวยลดความเหลอมล าของการกระจายรายไดและเครองมอสรางความเปนธรรมในสงคม เพมพลงใหกบคนจนและผทดอยโอกาส

ประสทธภาพของกยศ. ในการเพมโอกาสทางการศกษา

การศกษาผลกระทบตอโอกาสทางการศกษาของ กยศ. โดยใชขอมลเชงจลภาคชวา การ ด าเนนการของกยศ.มผลท าใหนกเรยนทกยมจากกยศ.ทมาจากครวเรอนยากจน ( รายได ครวเรอนไมเกน 30,000 บาทต

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 33

อปหรอตากวาระดบเสนความยากจน) มความตงใจทจะศกษาตอ เพมขนอยางมนยส าคญทางสถต ในขณะทกยศ.ไมไดสงผลในการเพมความตงใจทจะศกษาตอ แกกลมผกทมรายไดสงกวาระดบเสนความยากจน

ตารางท 1 แสดงผลการเปรยบเทยบอตราความตองการศกษาตอระดบอดมศกษาของ นกเรยนมธยมปลายทกยมเงนจากกยศ. เปรยบเทยบกบนกเรยนทไมไดกยม โดยวธ PSM ความแตกตางของอตราความตองการศกษาตอของนกเรยนทงสองกลมนเรยกวา Average Treatment effect for the Treated (ATT) ซงวดประสทธผลของกยศ.

จากตารางจะเหนวา ความตงใจทจะศกษาตอในระดบอดมศกษาของผกยมและไมได กยมเงนจากกยศ.ของกลมผก ทมาจากครวเรอนทมรายไดตากวา 30,000 บาทตอปมความ แตกตางอยางมนยส าคญ โดยกลมทกยมจาก กยศ. มความตงใจทจะศกษาตอมากกวาผทไมได กยมประมาณรอยละ 8 จด (percentage point) ในขณะทผลการวเคราะหไมพบความแตกตาง อยางมนยส าคญของความตงใจทจะศกษาตอระหวางผกยมและไมไดกยมของกลมตวอยางท เหลอ ซงมรายไดครวเรอนสงกวา 30,000 บาทตอปขนไป

จากผลการวเคราะหดงกลาว คณะผวจยตงขอสงเกตวา เกณฑรายไดของผมสทธกยม จากกยศ. ทก าหนดใหสงไมเกน 150,000 บาทตอป เปนเกณฑรายไดทนาจะสงเกนไป ซงท า ใหกยศ.ไมสามารถชวยเพมโอกาสทางการศกษาของประชาชนในภาพรวมไดอยางม ประสทธภาพเทาทควร เนองจากผกทมรายไดตา (ไมเกน 30,000 บาทตอป มสดสวนคอนขาง นอยโดยคดเปนสดสวนประมาณรอยละ 13 จากจ านวนผกทงหมด

จากขางตนวเคราะหไดวา นโยบายกยศ.เปนตวชวยเพมระดบการศกษาแกกลมผยากจน คอรายไดครอบครวไมเกน 30,000 บาทตอป ซงถอเปนเรองทดทกองทนกยศ. เปนตวชวยยกระดบการศกษา ใหแกผมรายไดนอย ซงดอยโอกาสทางการศกษา ทเปนสวนส าคญในการยกฐานะความเปนอยของประชาชนผานการศกษา และเปนการสนองตอนโยบายกระจายรายได แตจากการวเคราะหการศกษาขางตนยงมสวนทหลงลมคนบางสวนหรอไม โดยจากการศกษาไมพบความแตกตาง อยางมนยส าคญของความตงใจทจะศกษาตอระหวางผกยมและไมไดกยมของกลมตวอยางท เหลอ ซงมรายไดครวเรอนสงกวา 30,000 บาทตอปขนไป ทชใหเหนวาการวเคราะหดงกลาวมองคาทางสถตมากไปหรอไมจนอาจหลงลมกลมทดอยโอกาสทางการศกษาบางสวนทอาจจะไมมากพอจนกลาวไดวามความส าคญอยางมนยยะส าคญทางสถตทแมคนกลมนจะมรายไดมรายไดครวเรอนทสงกวาเสนระดบความยากจนกตามแตกยงถอวามรายไดนอยอยด

การสนองตอนโยบายกระจายรายไดของกยศ.

กยศ.มสวนชวยในการกระจายรายไดไปยงครวเรอนทมรายไดนอยไดพอควร ทงน กยศ. ชวยใหเกดการกระจายรายได แกครวเรอนรายได น อยทมผ ทก าลงศกษาอย ในระดบมธยมปลาย ได ดกว าในระดบอดมศกษา อยางไรกตาม กยศ.ไมนาจะเปนเครองมอในการกระจายรายไดทม ประสทธภาพเมอเปรยบเทยบกบวธการอน เชน วธการทางภาษ หรอการใหเงนอดหนนโดยตรง แกครวเรอนทมรายไดนอย เนองจากการเขาถงเปาหมายผมรายไดนอยของกยศ.ยงไมแมนย า พอ ตลอดจนผทมรายไดตาจรงๆ สวนใหญไมไดศกษามาจนถงระดบมธยมปลาย

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 34

จากขางตนจะเหนไดวาแมนโยบายกยศ.จะเปนตวชวยกระจายรายไดไปยงกลมครวเรอนทมรายได

นอยแตกยงไมเพยงพอ ทงนอาจจะยงขาดการศกษาจากการมองจากบรบทสงคมไทย ทแมวาการศกษาจะเปนตวชวยยกระดบฐานะในอนาคตของครอบครวกตาม แตเนองดวยในบางครอบครวในปจจบนไมอาจทจะรอความมนคงทจะเกดจากอนาคตไดท าใหตองเลอกทจะไมศกษาตอท างานแทนเพราะปจจยพนฐานทแตกตางกนเกนไปจนอาจจะตองหยดเรยนตงแตกอนทศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลาย และแมวากองทนกยศ. อาจจะเปนเครองมอทกรจายรายไดไมมประสทธภาพไดเทาวธอน แตมองวาการใหการศกษาถอเปนสงส าคญมากกวาเพราะการใหการศกษาถอเปนการสอนใหท างานเปนมากกวาการรอการชวยเหลอเพยงอยางเดยว

จากรายงานผลการศกษาการส ารวจความคดเหนของเดกและเยาวชนในพนทกรงเทพมหานคร ป 2554 พบวาเดกทมปญหาดานการเงนคดเปนรอยละ 19.37 และเยาวชนจะมปญหาดานการเงนมากกวา คดเปนรอยละ 25.01 ท าใหเหนปญหาทเกดขนเกยวกบการไดรบการศกษาของเดกและเยาวชนทก าลงจะกลายเปนทรพยากรทส าคญของประเทศชาต ในเรองของการเงนเปนปจจยทส าคญทท าใหคนในประเทศไมไดรบการศกษาอยางทควรจะเปนเหมอนประเทศอน ๆ ดงนนเราจงควรทจะท าการเปรยบเทยบนโยบายเพอท าใหเหนความชดเจนในการกยมเพอการศกษาทเกดขน

การเปรยบเทยบนโยบาย

การวจยเชงส ารวจเปรยบเทยบมความส าคญและเปนประโยชนอยางมากในการท าความเขาใจความ

แตกตางระหวางสงคม ทองถน และวฒนธรรม ทจะสงผลตอการปฎบตนโยบายในสงคมนน ๆ ซงนกวจยเอง

ยากทจะลวงรไดจากขอมลของทองถนแตโดยล าพง โดยมไดผานการเปรยบเทยบกบประเทศอนและวฒนธรรม

อน จากการจดตงกองทนเงนใหกยมเพอการศกษาหรอกยศ. ขน จงตองท าการศกษาเปรยบเทยบกองทนเงน

ใหกยมเพอการศกษาในประเทศกบในตางประเทศวามความแตกตางกนหรอเหมอนกนเพยงใด

โดยท าการศกษาเปรยบเทยบประเทศไทยกบประเทศในทวปเอเชย ซงในทนน าประเทศญปนมาเปน

กรณศกษาเนองจากการศกษาของประเทศไทยนนมทศทางการพฒนาระบบโดยน าแบบมาจากระบบการศกษา

ของญปน เหนไดจากในชวงสมยรชกาลท 5 ในปพ.ศ. 2445 มการสงเจาหนาทไปศกษาการจดการศกษาของ

ญปน ในรายงานผลการศกษานนไดกลาวไววา เปนโอกาสดทจะได “ชบมอเปบ” จากแผนการศกษาแหงชาต

ของญปน ทไดรปแบบมาจากการตรวจแผนการศกษาของชาตตาง ๆ ในยโรป และอเมรกา (สกญญา, 2549,

หนา 125) ทงนเรมจากการศกษาประวตศาสตรทางดานการคลงเพอการศกษาของทงสองประเทศกอนใน

ขนตนเพอใหเหนภาพรวมส าหรบการเปรยบเทยบ

ประวตศาสตรทางดานการคลงเพอการศกษาของประเทศไทยกบประเทศญปน ตารางงบประมาณของกรมศกษาธการ งบประมาณกระทรวงธรรมการและงบประมาณแผนดน พ.ศ. งบประมาณกรม

ศกษาธการ % ของงบกระทรวง

ธรรมการ % ของงบรายจายรวม

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 35

2438/9 98 28.7 0.7 2443/4 732 72.8 2.3 2448/9 804 59.6 1.6 2453/4 898 71.7 1.5 ทมา : สกญญา นธงกร, การศกษาไทย-ญปน ยคปรบตวสสมยใหม : เหตใดกาวไกลตางกน , 2549,

หนา 160

ในการจดการศกษาใหไดผลจ าเปนตองอาศยทรพยากรจ านวนมากทงประเทศไทยและประเทศญปน

ตางกจ าเปนตองพฒนาในดานตาง ๆ ไปพรอม ๆ กน ท าใหประสบปญหาการขาดแคลนทรพยากรโดยในชวง

สมยรชกาลท 5 อนเปนยคเรมแรกของระบบการศกษาสมยใหมในไทยนนเปนชวงเวลาทมหาอ านาจตะวนตก

ก าลงลาอาณานคมในแถบภมภาคเอเชยตะวนออกฉยงใต ท าใหมความจ าเปนทจะตองเสรมสรางกองทพให

เขมแขง และปรบรงการปกครองภายในโดยดงอ านาจเขาสสวนกลาง ในแงของการจดสรรงบประมาณจงไปท

กระทรวงกลาโหมและกระทรวงมหาดไทยเปนอนดบตน ๆ ท าใหรายจายทางดานการศกษาของไทยในชวงป

พ.ศ. 2483-2454 คดเปนสดสวนของงบประมาณแผนดนทนบวาต ามาก (สกญญา, 2549, หนา 153-160) ใน

สวนของการคลงเพอการศกษาของญปนสมยเมจชวงปพ.ศ. 2415-2433 นน รฐบาลกลางผลกภาระไปให

รฐบาลทองถนเปนสวนใหญ และรฐบาลทองถนเองกแบงสวนภาระในระหวางจงหวดระดบหนง กบเทศบาล

เมอง อ าเภอ และหมบานอกระดบหนง แตเมอเศรษฐกจของประเทศญปนดขนเศรษฐกจของครอบครวกดตาม

ไปดวย ท าใหความตองการการศกษามมากขน และความตองการการศกษาในระดบทสงขนมมากขนตามไป

ดวยอาจจะมองไมเหนชดเจนมาก แตเปนแนวโนมทคอย ๆ เพมขนเรอย ๆ (สกญญา, 2549, หนา 161-164)

ตารางสดสวนรายจายเพอการศกษากบสดสวนของนกเรยนตามระดบการศกษาในยคเมจ (รอยละ)

พ.ศ. ประถมศกษา มธยมศกษา อดมศกษา รายจาย นร/ปชก รายจาย นร/ปชก รายจาย นร/ปชก

2433 76.9 98.6 3.1 0.6 10.9 0.6 2443 67.7 97.0 16.5 2.3 7.0 0.3 2453 68.0 95.0 16.5 3.4 9.6 0.6

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 36

ทมา : สกญญา นธงกร, การศกษาไทย-ญปน ยคปรบตวสสมยใหม : เหตใดกาวไกลตางกน , 2549,

หนา 164

ทงนในขณะทรฐบาลเมจด าเนนการจดการศกษาแบบสมยใหมนน ไดสงผลตอเนองถงการเลอนชนทาง

สงคม โดยเปนสงทรฐบาลเองกเหนความส าคญและใหการสนบสนน เพราะเหนวาการแขงขนยอมท าใหเกด

ความคดรเรมใหม ๆ ซงจะเกดขนไดกดวยการจงใจใหมการเลอนชนทางสงคมไดมากขน ดวยการยกเลกชนชน

ท าใหมการเปลยนคานยมในสงคมจากการเนนการเกษตรไปสการเนนความมงคงและอ านาจทางเศรษฐกจท

เกดขนจากการคาและอตสาหกรรม อนเปนแรงจงใจส าหรบผประกอบการในการสรางธรกจสมยใหม และ

รฐบาลเมจยงไดใหเสรภาพทางเศรษฐกจดวยการยกเลกขอจ ากดตาง ๆ ทเคยมในสมยรฐบาลโตกกาวะ เพอ

เปดเสรทางดานโอกาสทางเศรษฐกจ (สกญญา, 2549, หนา 182-183) โดยการวางรากฐานทางดานเศรษฐกจ

สงคม และการศกษา ทมความสมพนธเชอมตอกนของรฐบาลเมจของญปนในยคนน ไดสงผลสบเนองมาถง

สภาพของเศรษฐกจ สงคม และการศกษาของประเทศญปนในปจจบน

ในชวงปพ.ศ. 2545 รฐบาลญปนปฎรปหลกสตรการศกษาครงใหญเพอเพมศกยภาพในการผลตสนคา

ดวยการพฒนาทรพยากรมนษยทมความคดสรางสรรคและมเอกลกษณเฉพาะตว รฐจะตองดงเอา

ความสามารถทซอนอยในตวของแตละคนออกมาใหได อกทงยงเตรยมพรอมใหคนรนใหมมความสามารถใน

การด ารงชวตในสงคมดวยการ คดได เรยนรได คดคนปญหา ตดสนใจ และด าเนนการไดดวยตนเอง และ

จะตองเปน “ชาตแหงการศกษาและว ฒนธรรม ชาตแหงความคดรเรมสรางสรรคทางวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย” (วรนทร, 2549, หนา 57-59) แตในทงนกเกดกระแสผปกครองทปฏเสธโรงเรยนรฐบาลจากการท

มการเปลยนแปลงหลกสตรทวาในโรงเรยนรฐบาลจะมการเรยนการสอน 5 วนจากเดม 6 วน ตดเนอหาวชาลง

30% โดยเพมวชาองคความรรวมเขาไปแทนท ดวยเหตนท าใหผปกครองทมฐานะทางเศรษฐกจจะใหบตรเขา

โรงเรยนมธยมศกษาตอนตนของเอกชน เดกบางคนเรมเรยนกวดวชาตงแตป.4 เพอเตรยมสอบเขาโรงเรยน

มธยมศกษาตอนตนของเอกชน (วรนทร, 2549, หนา 90)

ท าใหสงผลตอคาใชจายในการศกษาของบตรโดยผปกครองทมบตรเรยนอยในโรงเรยนเอกชนในชน

มธยมศกษาตอนตนจะเสยคาใชจายเฉลยเดอนละมากกวา 18,500 บาท (50,00 เยน) เปน5 .3 เทาของ

คาใชจายในโรงเรยนรฐบาลและถาหากใหบตรเรยนในโรงเรยนเอกชนตลอดทง 12 ป รวมคาเรยนพเศษ

ผปกครองจะตองเสยคาใชจายมากถง 3,700,000 บาท (10,000,000 เยน) ท าใหยนยนไดวาการจะเขา

มหาวทยาลยทมชอเสยง ผปกครองตองมฐานะทางเศรษฐกจดเพราะสวนใหญจะสงบตรเรยนโรงเรยนเอกชน

ซงมความเขมขนในการสอนมากกวาโรงเรยนรฐบาล และยงใหบตรเรยนกวดวชาเพอสอบเขาโรงเรยนหรอ

มหาวทยาลยทมชอเสยง สงผลใหผทจะมอ านาจตอรองและก าหนดนโยบายของประเทศญปนในอนาคต

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 37

กลายเปนกลมของผทอาศยในเมองใหญทมฐานะทางเศรษฐกจด และเปนเหตผลใหคสมรสใหมไมยอมมบตร

หลงแตงงานเพราะคาใชจายการศกษาทสง (วรนทร, 2549, หนา 92-94)

แตในประเทศญปน นนมหาวทยาลยกไดรบเงนสนบสนนมาจากภาษของประชาชนมาชวยในดานการ

จดการศกษา มเงนทนกยมเพอการศกษา รวมถงทนการศกษาใหส าหรบนกเรยนขาดแคลนในสดสวน 3 % แต

อยางไรกตามสดสวนของเงนกยมยงมขนาดทเลกเมอเทยบกบกลมประเทศอนๆ (ตนซง, 2556) ซงคลายกบ

นโยบายกยมเพอการศกษาของประเทศไทยเพยงแตจ านวนการใหกนนนอยมาก ท าใหภาระคาใชจายหลงจาก

จบการศกษานอยลงกลาวคอไมตองมาใชหนจากการทกยมไปท าใหมรายไดมาจบจายเลยงตวเอง แตกพบ

ปญหาแบบเดยวกนนนกคอคนทยมเงนไปมอตราการใชเงนคนทต า บางรายถงกบเบยวหนไมยอมจายเลยกม

ทงนเหตทเปนสดสวนนอยนนกเพราะรฐบาลอดหนนเพยงแค 20 % ทเหลอเกอบ 80 % ของคาใชจาย เปน

สวนทสถาบนอดมศกษาทงหลายจะตองชวยเหลอตนเอง (ฉนทนา, 2542, หนา 50)

วเคราะหผานทฤษฎรฐสวสดการเปรยบเทยบ

ทฤษฎรฐสวสดการเปรยบเทยบแบบครสเตยน แอสพลเตอรทเสนอไววาถาหากท าการเปรยบเทยบ

ระหวางประเทศจะท าใหเหนความแตกตางระหวางฐานคดทางสงคม ฐานคดเรองครอบครว ฐานคดเรอง

สนตภาพ และอน ๆ ทสะทอนผานความแตกตางของปญหาสวสดการ นโยบาย แผนงาน และผลลพธทเกดขน

หลงจากมการน านโยบายไปปฎบตในชวงเวลาทแตกตางกน กลมประชากรทอาศยอยในภมภาคทแตกตางกน

ซงความแตกตางเหลานเกดขนในหลายดานมม ท าใหมผพยายามจะน าความแตกตางนไปสการสรางความหวง

ใหม ๆ ในรปแบบผลส าเรจทปรากฏในหลากหลายพนททวโลก จงน ามาสฐานคดของสงทดกวา อนเปนวถทาง

ทจะท าความเขาใจกบรฐสวสดการ ระบบความมมนคงทางสงคม และสงคมโดยรวมทงหมด

โดยแอสพลเตอรไดน าทฤษฎระบอบรฐสวสดการของแอสปง-แอนเดอรเซนมาพฒนาเพมเตม และ

น าเสนอเปน 4 รปแบบเชงอดมคตของรฐสวสดการ ซงจ าแนกเปน 1. รปแบบสงคมประชาธปไตย (Social

democratic) 2. รปแบบครสเตยนประชาธปไตย/บรรษทนยมประชาธปไตย (Corporatist/Christian

democratic) 3. รปแบบเสรนยม (Liberal) และ 4. รปแบบอนรกษนยม (Conservative) (กตพฒน, 2555,

หนา 59-60) และใหความส าคญกบการวเคราะหปจจยทเปนตวก าหนดเชงวฒนธรรมทสามารถน ามาพจารณา

ระดบความใกลเคยงกนของสถาบนรฐสวสดการในประเทศตาง ๆ ซงตวก าหนดเชงวฒนธรรมนมกจะสงผล

กระทบตอนโยบายสวสดการสงคมรวมกบตวก าหนดเชงการเมองผานสถาบนทางการเมอง สถาบนบรรษท

โดยมปจจยทางสงคมและเศรษฐกจ รวมทงการมสวนรวมในกระบวนการประชาธปไตยเปนองคประกอบ

แวดลอมนโยบายสวสดการสงคม (กตพฒน, 2555, หนา 64-65)

ตวก าหนดเชงวฒนธรรมและคานยมทสงผลตอการก าหนดนโยบายของสองประเทศ

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 38

เมอมองผานทฤษฎรฐสวสดการเปรยบเทยบแบบครสเตยน แอสพลเตอร แลวนนท าใหสามารถ

มองเหนถงตวก าหนดเชงวฒนธรรมทสงอทธพลตอการก าหนดนโยบาย โดยในประเทศญปนนน มวฒนธรรมท

มลกษณะทมความผกพนตอเรองของพนธะหนาทตอชอตนเอง กลาวคอเปนการรกษาชอเสยงของตวเอง ตงแต

เรองมารยาท อดทนตอความเจบปวด และรกษาชอเสยงในอาชพการงาน (รธ, 2525, หนา 83) คลาย ๆ กบ

นกรบซามไร อนสะทอนออกมาอยางชดเจนผานค าวา “ชาตแหงการศกษาและวฒนธรรม ชาตแหงความคด

รเรมสรางสรรคทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย” ทอยในนโยบายการศกษาของรฐบาลญปน อนแสดงถงความ

ตองการรกษาเอกลกษณทางวฒนธรรมของตนทมมานาน พรอมทงตองการพฒนาศกยภาพของทรพย ากร

มนษยของชาตตนเพอแขงขนใหเหนอกวาชาตมหาอ านาจใหได (วรนทร, 2549, หนา 55-56) แสดงถงความ

ตองการเอาชนะเพอรกษาชอเสยงของชาตตน

อยางไรกตามในเรองของคาใชจายนน สวนหนงทรฐบาลใหการสนบสนนทางดานคาใชจายใน

การศกษาทนอยกคงเนองมาจากปรชญาทกลาวไวในอารมภบทของพระราชบญญตการศกษา พ.ศ. 2415 ท

กลาววา “การศกษาคอทรพยสนทท าใหบคคลประสบความส าเรจในชวต” ผทไดรบประโยชนจากการศกษา

คอตวผทมการศกษาเอง ผนนจงควรจะตองรบภาระคาใชจายในรปของคาเลาเรยน (สกญญา, 2549, หนา

161)

ดวยรปแบบวฒนธรรมในลกษณะนมอทธพลตออดมคตทางการเมองใหมลกษณะแบบอนรกษนยมทม

ฐานคดหลกเปนการลงทนทางสงคมและพฒนาสงคมทสามารถปรากฎใหเหนไดมาตงแตสมยรฐบาลเมจผาน

การก าหนดนโยบายทมผลใหเกดการเปลยนคานยมทางสงคมจนเกดการเลอนสถานภาพทางสงคมและม

เสรภาพทางเศรษฐกจมากขนเพอสงคนเขาสตลาด กลายเปนรากฐานของการพฒนาประเทศ โดยในขณะท

ประชาชนมสถานภาพทางเศรษฐกจทดกยอมสงผลใหครอบครวนน ๆ มก าลงในการแบกรบภาระคาใชจาย

ทางการศกษาได

ในสวนของประเทศไทยนน การจดการศกษาหลกสตรแบบสมยใหมตงแตชวงหลงปพ.ศ. 2475 เปน

ตนมาไดรบอทธพลทางดานคานยมมาจากหลก 6 ประการของคณะราษฎร ขอท 6 ทวา “จะตองใหการศกษา

อยางเตมทแกราษฎร” (จรล, ม.ป.ป.) ซงถอไดวาเปนอดมคตทางการเมองของรฐบาลหรอผก าหนดนโยบายใน

สมยนนทเปนคณะราษฎร ท าใหมการขยายการศกษาไปแกประชาชนทวไปมากขนทงผานการตงโรงเรยนตาง

ๆ รวมทงการตงมหาวทยาลยธรรมศาสตร

ดงนนเพอเปนการสงเสรมใหประชาชนไดรบโอกาสทางการศกษาอยางทวถงมากขน อนเกดจากอดม

คตทางการเมองทสงตอกนมาจากยคของคณะราษฎรทไดวางรากฐานเอาไว รวมทงเพอใหเปนการชวยเหลอ

แบงเบาภาระคาใชจายทเกดจากการศกษา จงสงผลตอการก าหนดนโยบายการศกษาในยคหลง ๆ อกดวย ท า

ใหมการตงกองทนใหกยมเงนเพอการศกษา (กยศ.) ขนมาในปการศกษาพ.ศ. 2539 เพอใหนกเรยน นกศกษาท

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 39

ขาดแคลนทนทรพยในการศกษาเลาเรยนเพอใหเงนกยมแกนกเรยน เพอเปนคาเลาเรยน คาใชจายทเกยวเนอง

กบการศกษา และคาใชจายทจ าเปนในการครองชพ ระหวางศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลาย ระดบ

อาชวะศกษาและระดบอดมศกษา

อนเปนกลไกของรฐทสามารถน ามาใชเพอลดความเหลอมล าของการกระจายรายได โดยก าหนด

เงอนไขใหการกยมนเปนไปเพอสนบสนนเยาวชนในครอบครวยากจน ใหมโอกาสพฒนาศกยภาพของตนเองได

เชนเดยวกบเยาวชนในครอบครวทร ารวย และประชากรทมการศกษาสงขน สามารถจะชวยลดรายจายของ

ภาครฐในหลาย ๆ ดาน พรอมทงเปนไปตามปจจยทางสงคมและเศรษฐกจในชวงหลงพ.ศ. 2535 เปนตนมา ท

มการปฎรปสงเสรมการเมองใหเปนประชาธปไตยมากขนท าใหนกวชาการหลาย ๆ คนในชวงนนมความเชอวา

การทประชากรสวนใหญไดรบการศกษาทดจะชวยสนบสนนการพฒนาประชาธปไตย ชวยใหบคคลม

วจารณญาณตดสนใจในการเลอกตง ลดปญหาการซอสทธขายเสยง ในแงนเองการศกษานอกจากจะม

ผลตอบแทนสวนบคคล (private return to education) แลวยงมผลตอบแทนตอสวนรวม (public return

to education) (ดเรก, 2551)

จากการวเคราะหเชงนโยบายเกยวกบกองทนกยมเงนเพอการศกษา (กยศ.) พบวา กองทนกยมเงน

เพอการศกษามบทบาททส าคญในการเสรมสรางโอกาสอยางเทาเทยมตามหลกความยตธรรม ของ John

Rawis ท าใหนกเรยน/นกศกษาไดมโอกาสในการศกษาเพมมากขนจากในอดต มมมองเกยวกบผไดเสย

ผลประโยชนท าใหเหนวาเกดปญหาทรนแรงอยางการช าระหนไมครบตามก าหนด ซงเมอน านโยบายน

เปรยบเทยบกบประเทศทมความใกลเคยงกนในเรองของระบบการศกษาอยางประเทศญปนจะพบวา

การศกษาจะสงผลใหเกดการเลอนชนชนทางสงคม ท าใหมโอกาสไดท างานในต าแหนงทสงกวา และไดมการให

ความส าคญเกยวกบปจจยดานการศกษาคอนขางมาก เนองจากรฐบาลญปนไดเลงเหนความส าคญของการ

แขงขนทางดานการศกษาซงจะกอใหเกดความคดสรางสรรคในรปแบบทแปลกใหมออกไป ทแตกตางจาก

ประเทศไทยไดมการสนบสนนเงนเชนเดยวกบทางญปนเพยงแตมวงเงนทนอยกวาทางญปน และสวนใหญกจะ

เงนกยมไปใชในการการด ารงชวตประจ าวนและมอตราการใชหนคนต า ซงเปนเรองทผดวตถประสงคของ

กองทนกยมเงนเพอการศกษา

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 40

เอกสารอางอง

กตพฒน นนทปทมะดลย. (2555). นโยบายสงคมเปรยบเทยบ. กรงเทพ: ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

จรล ดษฐาอภชย. (ม.ป.ป.). เรองสทธมนษยชน : 24 มถนายน 2475 และหลกหกประการของคณะราษฎร.

เรยกใชเมอ 20 พฤศจกายน 2558 จาก สถาบนนโยบายศกษา:

http://www.fpps.or.th/news.php?detail=n1123578563.news

ฉนทนา จนทรบรรจง. (2542). การปฏรปอดมศกษาของประเทศญปน. กรงเทพ: ส านกงานคณะกรรมการ

การศกษาแหงชาต.

ดเรก ปทมสรวฒน. (2551). การคลงเพอการศกษา สนเชอการศกษาเพอพฒนาทนมนษยและลดความเหลอม

ล า. การคลงเพอการศกษา: สนเชอการศกษาเพอพฒนาทนมนษยและลดความเหลอมล า. กรงเทพ.

ตนซง eduzones. (11 กรกฎคม 2556). นโยบายการศกษาประเทศญปน จดหมายของนกเรยนตางชาตและ

แชมปการศกษาเอเชย. เรยกใชเมอ 17 พฤศจกายน 2558 จาก Eduzones:

https://blog.eduzones.com/tonsungsook/111315

โมสกะ, น. (2553). นโยบายการรบนกเรยนปการศกษา ๒๕๕๓. Retrieved from ขาวส านกงานรฐมนตร:

http://www.moe.go.th/websm/2010/feb/061.html

รธ ฟลตน เบเนดคท. (2525). ดอกเบญจมาศกบดาบซามไร. กรงเทพ: สถาบนเอเชย.

วรนทร ววงศ. (2549). นโยบายการศกษาของญปนตอการพฒนาคนยค2000. กรงเทพ: โรงพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ศ. ป. (2558). ความเหลอมล าทางการศกษา. คณะพฒนาการเศรษฐกจ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

สมเกยรต ตงกจวานชย, และ อารยา มนสบญเพมพล. (2549). การประเมนนโยบายกองทนเงนใหกยมเพอ

การศกษา (โครงการวจยการประเมนนโยบายสาธารณะดานสงคมทมความสาคญ). กรงเทพฯ.

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ส านกพฒนาฐานขอมลและตวชวดสงคม.

(2558). รายงานการวเคราะหสถานการณความยากจนและความเหลอมล าในประเทศไทยป 2556.

กรงเทพฯ: บรษท บ.ซ.เพรส (บญชน) จ ากด .

สกญญา นธงกร. (2549). การศกษาไทย-ญปน ยคปรบตวสสมยใหม : เหตใดกาวไกลตางกน. กรงเทพ:

ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 41

การวจยนโยบาย เรอง นโยบายกองทนกยมเงนเพอการศกษา P a g e 42