Deprem Eğitimi El Kitabı

GElEcEğİmİzİ BİrlİKtE Kurtaralım

aKutARAMA KURTARMA DERNEĞİ

Felaket başa gelmeden evvel, koruyucu ve önleyici tedbirleri düşünmek lazımdır. Geldikten sonra dövünmenin yararı yoktur.

İÇİNDEKİLER:

DepremÖncesi 8 PlanYapmak 10 DepremÖncesiHazırlıkKonuları 12 GenelAcilDurumHazırlıkKonuları 13 DepremeYönelikHazırlıkKonuları 15 AcilDurumSeti(72SaatlikYeterlilikSeti) 19 ÖzelMalzemeler 19 Bebeklerİçin 19 İleriYaşlılarİçin 20 Engellilerİçin 20 EvHayvanlarıİçin 20 DepremRiskleriveEmniyetliYerler 30 DepremSırası 35 DepremSonrası 40 AfetSonrasıPsikoloji 49 TehlikeİncelemeFormu 55 Kaynakça 61

4

HERŞEY AFETE DAYANIKLI BİR TOPLUM İÇİN

AKUTArama Kurtarma Derneği olarak, “gönüllülük” ve “karşılıksızyardımseverlik”ilkeleriyle1996yılındanbuyanadurupdinlenmeden,TürkiyeveTürkMilletiiçinçalışıyoruz.Ülkeveinsansevgisiyüksek,sorumlulukduy-

gusu gelişmiş, yurttaşlık bilincine sahipbir avuçdağcı olarak çıktığımızbuyolda,yıllar içerisindearamızakatılanduyarlıvenitelikli yenigönüllülerlebirlikte,AKUT’umuzgiderektümTürkiye’yeyayılanbüyükvegüçlübiraileyedönüşüyor.Yurtsathınayayılmış,bugüniçin18ekibiveyaklaşık850gönül-lüsüylehizmetleriniaralıksızsürdürenveŞubat2009tarihinedekyurtiçiveyurtdışındaolmaküzere500’ünüzerindearamavekurtarmaçalışmasında748 insanın hayatının kurtarılmasında ve/veya normal yaşam koşullarınanakledilmesinde aktif görev alan AKUT, ülkemizin gelecek güzel günlerineolan inancını ve güvenini hiçbir zaman yitirmeden çalışmalarını artıraraksürdürmektedir. Biraramakurtarmaekibiolarakafetler,kazalarveacildurumlardacan kaybını en aza indirmek kadar önem verdiğimiz toplumbilinçlendirmeçalışmalarımızıdahergeçengünartıraraksürdüyoruz.Toplumumuzdagenelolarakafetehazırlıkkonularındaeksik,yetersizhattaölümcülolabilecekyanlışbilinenlerinyaygınlığıhepimizinçokiyibildiğivederinbirendişeileizlediğibirkonu.Birlikteyaşamayıöğrenmemizgerekenenönemlisorunlarımızdanbiri olan deprem tehlikesine karşı toplumumuzu bilinçlendirmek amacıyla,yıllardır ülkemizin her köşesinde sayısız eğitim, seminer ve bilgi paylaşımıtoplantılarıdüzenledik.Kısıtlı imkanlarımızlahazırladığımızeğitimfilmleri-ni, broşürleri ve kitapçıkları her fırsatta ülkemize yaymaya, insanlarımızlapaylaşmaya gayret ettik. Hatta 2004 ve 2008 yıllarında bu amaçla bütünTürkiye’yiikikezbaştansonadolaştıkve81ilimizitektekziyaretettik. AKUT olarak bugüne dek gerçekleştirdiğimiz tüm çalışmalarımızbir yana, en çok önem verdiğimiz konuların başında gelen afete dayanıklıbirtoplumolmamızakatkıdabulunmak,depremvedepremleilgilikonulardayanlış bilinenleri düzeltmek ve unutulanları yeniden hatırlatmak amacıylahazırladığımız bu kitapçığı elimizden geldiği kadarıyla geniş bir kitleylepaylaşmayaçalışıyoruz,çünkübilgininancakpaylaşılırsagerçekanlamınıvedeğerinibulacağınavesonucudeğiştireceğineinanıyoruz. Onyıllar süren plansızlık, düşüncesizlik ve ciddiyetsizlik nedeniyle,afetvedepremkonularındabüyükeksiklerivezayıfnoktalarıolantoplumu-

muzun,buvebenzeriçabalarlaafetedayanıklıbirtoplumadönüştürülmesinebirnebzeolsunkatkıdabulunabilirsek,AKUTailesiolarakenazkurtardığımızcanlar kadar mutlu olacağız. Çünkü biliyoruz ki depremden en az zararlakurtulabilmenin önkoşulu, depreme ve onunmeydana getirebileceği zarar-larahazırlıklıolmakvegerekliönlemleriöncedenalmışolmaktır.Toplumumuzne kadar hazırlıklı olursa yaşanacak acılar o kadar azalır, arama kurtarmaekiplerinedeokadarazişdüşer.

5

Afetedönüşendepremlerdeneyazıkkiherşeyçokzorlaşıyor,depremiçinoluşturulmuşresmikurumlar,yerelekiplervesiviltoplumkuruluşlarıyeter-sizkalabiliyor.Bunedenlehepimiz;komşularımızla,muhtarlarımızla,ilgiliyerel birimlerimizle iletişimhalinde olmalı; çalışmaları takip etmeli, plan-

laryapmalı,eğitimlere,tatbikatlarakatılmalıvegerekliönlemlerialmalıyız.İlk yardım eğitimi almak, küçük yangınlara müdahale etmeyi öğrenmek,evimizde, işyerimizde önlemler almak ve deprem öncesinde bütün bunlarıplanlamışolmakçokönemli.Herkonudaolduğugibi,depremzararlarınakarşıdabilgimizipaylaşmak,gücümüzübirleştirmekveöncedenhazırlıklıolmak,deprem sırasında ve sonrasında bir çok hayatın kurtulmasını sağlayacaktır.Daha güvenli ve sağlıklı bir gelecek için elinizde tuttuğunuz bu çalışmanınverdiğimesajlarılütfendikkatleokuyun,okutun,öğrenin,öğretinvedeprem-

lerdeyaşadığımızacıları,kayıplarıunutmayın,unutturmayın. Toplum bilinçlendirme çalışmalarımız çerçevesinde hazırladığımızbu eğitim kitapçığını www.akut.org.tr/images/yayinlarimiz/depremel-kitabi_download.pdf internet bağlantısından da PDF formatında indirebilir,çoğaltabilir ve paylaşabilirsiniz. Bu konuda birlikte neler yapabileceğimizideğerlendirmekiçinlütfenderneğimizleirtibatkurunuz.

Saygılarımızla,

AliNasuhMahrukiAKUTYönetimKuruluBaşkanı

6

TÜRKİYE DEPREM HARİTASI

7

Ülkemizin %95’i deprem riski taşımaktadır. Yerleşimalanlarınındolayısıylanüfusunçoğunluğunundeprembölgesindebulunması,çarpıkyapılaşma,toplumunbukonudayeterlibilincevebilgiye sahip olmaması, ülkemizdemeydana gelendeprem-

lerde can ve mal kaybının büyük boyutlarda olmasına sebepolmaktadır Bu doğrultuda toplumsal bilinci artırmak ve olası birdepremdenenazzararlakurtulmakiçinkişilerindepremeğitimialmasıçokönemlidir. Lütfen bu kitabı okuyun, gerekli önlemleri alın veöğrendikleriniziailenizlebirliktebelirliaralıklarlauygulayın. Kitabımızdadepremeğitiminiüçanabaşlıktainceleyeceğiz,sırasıyla;

1.DEPREM ÖNCESİ

2.DEPREM SIRASI

3.DEPREM SONRASI

8

DEPREM ÖNCESİ YANLIŞLAR

9

DEPREM ÖNCESİ DOĞRULAR

10

1. DEPREM ÖNCESİ

‘DepremÖncesi’başlığıaltındaikikısımyeralmaktadır: A- PLAN YAPMAK:“Depremlerinsebepolacağızararlarakarşı;depreminöncesi,sırasıvesonrasınıkapsayanbirplannasılhazırlanır?”sorusununcevabınıvermeyihedeflemekteyiz. B- DEPREM ÖNCESİ HAZIRLIK KONULARI:“Depremönce-sindealınmasıgerekenönlemleri”detaylıolarakinceleyeceğiz.

A- PLAN YAPMAK

Depremden zarar görmeden ya da en az zararla kurtul-mak için, deprem öncesinde hazırlık yapmak şarttır. Depremhazırlığınıntemeli;depreminöncesi,sırasıvesonrasındakitümuygulamalarınplanlanmasıdır. Yeraltındagerçekleşen,birçokkeznasılveniyeolduğunutam ve net bir şekilde gözümüzün önüne getiremediğimiz“depreme”karşı“planyapmak”bizekarmaşıkvezorbirişgibigörünebilir.Oysabirçokplanlamauygulamasıgibi,konuyutemelparçalarınaayırıptektekdeğerlendirmek,karmaşıklığıgiderecektir. Planlamakonusundakibazı söylemler,“depreminetkile-

rinden korunmak amacıyla plan yapma” yöntemleri hakkındabizeipuçlarısağlayabilirler: - İdareederbirplan,plansızlıktaniyidir, - “Bugünün”idareeder/iyiplanı,“yarının”idealplanındaniyidir, - Yarının“ideal”planı,bugünün“iyi”planıgeliştirilerekhazırlanır. - Yarın artık bugünse ve hala bir planımız yoksa ya damevcutplanımızıgeliştirmekiçinçabaharcamıyorsak,amacımızıunuttukdemektir. - Amacımızı unuttuysak, suçlayacak kendimizden başkakimseyoktur.

11

Ailemizi depremin neden olabileceği tehditlere karşı korumakamacıylaplanyapmayabaşlamanınenkolayyolu;

1-Öncetemelsorularısormakvecevaplaragöremevcutdurumuinceleyerekriskvetehlikelerisaptamak,

2- Ortaya çıkan tehdit ve risklere göre, olası hasar vezararı yok edecek ya da azaltacak önlemleri almak, depremanında yapılması gerekenleri kapsayan bir plan yaparak bunutümailemizlepaylaşmakvehayatageçirmektir.

“Depremin etkilerinden korunmak amacıyla öncedenplan yapmak, ailemizde kimlerin, ne zaman, nerede, nasıldavranacağını belirlemek depreme hazırlanmanın en temelyöntemidir”

Evimizde Tehlike ve Risk Tespiti

Evimizde inceleme yapmadan önce temel sorularınsorulmasıilebaşlar:

1.Yaşadığımızyer(coğrafya)depremriskitaşıyormu?

2.Deprembizlereneşekildezararverebilir?

A) Yapısal hasarlar; binaların deprem etkisiyle hasaralmaları,çökmelerivebizlerezararvermesigibi. B)Yapısalolmayanhasarlar;depreminetkisiyledevrileneşyalarınbizlereverdiğizararlar,şehirşebekevebinatesisatlarınaverdiğizararlarvebunedenleyangınçıkması,elektrikçarpmasıyadaevlerdekitehlikelimaddelerinzararasebepolmasıgibi. C)Alt yapı hasarları; yolların hasarı nedeniyle ulaşımınaksaması,iletişimsistemininaksamasınedeniylehaberleşememe,kamuhizmetlerininaksamasıgibi.

12

3.Deprembaşkahangitehlikeleritetikleyebilir? Deprembirçoktehlikeiçintetikleyiciolabilir.Bazıörnekler; Artçıldepremler Yangın TehlikeliMaddeKazası Elektrikçarpması Tsunami Heyelan Çığ

4.Depremdensonrahemenyardımgelmemesisözkonusuolabilirmi? -Olabilir.Depremingenişbirbölgeyietkilemesivebüyükzarar vermesi halinde mevcut müdahale kaynaklarının yeter-sizkalması ileolayafetedönüşebilir.Budurumda72saat içinyardımgelememesisözkonusuolabilir. Kitabımızın sonunda bulunanTEHLİKE İNCELEME FORMUNUcevaplayarak (tehlike avı yaparak), bahsettiğimiz risklerdenhangilerininbizitehditettiğinitespitedelim.

Planı Hazırlamak Tehlikeler tespit edildikten sonra, depremin bizeverebileceğizararıyoketmekyadaazaltmakiçinalınmasıgere-ken önlemleri deprem sırası ve sonrasında yapılması gereken-

leri içeren bir plan hazırlanmalıdır. Temel hedef, planın tümaile üyeleri ile tartışılarak oluşturulması, daha sonra düzenliaralıklarla eksikliklerin tespit edilerek planın geliştirilmesidir.BuplanıTEHLİKEİNCELEMEFORMUNUkullanarakkontroledebi-lirsiniz.

B- DEPREM ÖNCESİ HAZIRLIK KONULARI

1.kısımdaincelenenplanlamaçalışmasında,mevcutrisklerilezayıfolduğumuznoktalartespitedilmişbunlarakarşıyapılmasıgerekenuygulamavehazırlıklargenelolaraksaptanmıştı.

13

2.Kısım isetemelolarak,planlama içerisindeyapılmasıamaçlanangeliştirmelerinhangikonularıkapsayabileceğiileil-giligenelbirlistedenoluşmaktadır.Bukısımöncelikleikitemelbaşlıkaltındaincelenmektedir:

- Genel Acil Durum Hazırlık Konuları: Karşılaşılabilecekbirçok acil durumda ihtiyaç duyabileceğimiz temel hazırlıkkonularınıiçerir.Depremlerburadabelirtilenacildurumlarınbirkısmınıyadatümünübiraradayaratabilir.

- Depreme Yönelik Hazırlık Konuları: Genel risklere ekolarak,özellikledepremlerinsalınımhareketisonucundaoluşan,yapısalveyapısalolmayanhasarlarınayönelikönlemleriiçermek-tedir.Deprem sırası ve sonrası içindepremdenönce yapılmasıgereken hazırlıklar ile çocuklar, yaşlılar, engelliler, dilimizikonuşamayanyabancılar,evveçiftlikhayvanlarıileilgilikonulardabubaşlıkaltındaözetlenmiştir.

Genel Acil Durum Hazırlık Konuları

Deprem; günlük yaşamımızda karşılaşabileceğimiz; yara-lanma veya ölümle sonuçlanabilen yangın, trafik kazası vb.birçok acil durumdan farklı bir tehdit değildir.Aksine, sallan-

ma hareketinin sonucunda binalarımızı yıkabildiği gibi, günlükyaşamımızda karşılaşabileceğimiz acil durumların birçoğunuoluşturarak aynı anda yaşanmasına neden olabilir. Bu nedenledepreme hazırlanmak, genel acil durumlara hazırlanmayı dakapsar.Başkabirdeyişle;belkidepremsırasındaneyapacağımızıbiliyor ve doğru davranıyoruzdur ancak eğer ilk yardım bilmi-yorsak,yakınlarımız,depremsırasındayaralandığındayetersizkalabiliriz.Onlarayardımcıolamamamız,hazırlığımızınyetersizolduğuanlamınagelecektir. Aşağıda, deprem tehdidine hazırlanırken göz önünealmamız gerekenbazı genel acil durumhazırlıkları listelenmişve bu uygulamaların hangi acil durumlarda gerekli olabileceği

14

paranteziçindebelirtilmiştir:

1. Acil durumlarda ihtiyaç duyacağımız telefonnumaralarını, telefonların yanına koymalı, cep telefonlarınakaydetmeliyiz.

İtfaiye: 110 Zehir Danışma: 114 Acil Sağlık: 112 Gaz Arıza: 187 Polis: 155 Orman Yangını: 177 Jandarma: 156 AKUT: (0212)2170410

2.Kırılarakbizlerezararverebilecekpencerelerin,gerek-medikçe tül ve perdelerini kapalı tutmak, mümkünse camlarıfilmlekaplamak,evdeterlikkullanmak,yatakkenarındaterlikbulundurmakgibiönlemleralmalıyız.Depremtehdidialtındakibazıülkelerdekullanılanyöntemlerdenbiri,yatağınayaklarındanbirine,içindeyedekterlik,fener,pil,düdükvesubulunannay-

lonbirtorbayıbağlamaktır. 3.İlkYardımeğitimialmalı,ev,işyerivearaçlarımızdaihti-yaçduyabileceğimizilkyardımmalzemelerinibulundurmalıyız.Tümacildurumlariçinevlerimizdebulundurabileceğimiztemelilkyardımmalzemelerinieczanelerdenteminedebiliriz. 4. Temel yangın müdahalesi-ni öğrenmeli, yangın tahliye yollarınısaptamalı ve açık tutulmalarınısağlamalıyız. Ayrıca tahliye sonrasındaailefertlerinindışarıdabuluşacağı“buluşmanoktası” tespit etmeliyiz.Tarih boyuncabirçok deprem, ocakları, sobaları devi-rerek,gazborularınıkırarak,yangınlarasebepolmuştur.Yangınıdepremin bir parçası olarak kabul etmeli ve eğitim almalıyız.Yangın söndürme malzemelerini temin etmeli ve kullanmayıöğrenmeliyiz. 5.Evimizdebulunanelektrik,su,gazgibitümtesisatlarınyerlerini ve açma kapama pozisyonlarını öğrenmeliyiz. Ayrıcayineevimizdebulunanveözelliklerigereğikazasonucubizlere

15

zararverebilecektehlikelimaddeleri(ilaç,boya,tiner,tuzruhu,çamaşırsuyuvb.)kontrolaltındatutmalıyız.Butürmalzemelerintehlikeliözellikleriüzerlerindekietiketlerdebelirtilmiştir.Teh-

likelimaddelerinkontrolaltınaalınmasıileilgilitemeluygula-

malarS.İ.Y.A.kısaltmasıileifadeedilir.

“S”Sınırlayın-İhtiyacınızdanfazlasınıbulundurmayın “İ”İzoleedin-Herkesinkolaylıklaerişemeyeceği,kontroledebileceğinizbiryerdesaklayın, “Y”YokEdin–Kullandığınıztehlikelimaddelerinartanlarınıihtiyaç duyan başka birilerine verin ya da uygun şekilde imhaedin,gereksizyerebiriktirmeyin, “A”Ayırın–Biraradaolmasıhalinderiskyaratacakteh-likeli maddeleri ayrı yerlerde saklayın (örneğin tuz ruhu veçamaşırsuyu). 6.Bulunduğumuzyerdeaşağıdabelirtilentehditlerinolmasıhalindeplanlamayadahiledilmelidir.“Depremintetikleyebileceğiyangın,tehlikelimaddekazası,elektrikçarpması,heyelan,çığ,tsunamigibitehlikelerekarşıdahazırlıkyapmamızgereklidir.”

Depreme Yönelik Hazırlık Konuları

1. Yapı Konuları (Yapısal Tehlikeler) “Olasıbirdepremsırasındayapılarınyıkılmasısonucundadoğabilecekcankaybıveyaralanmalarıenazaindirecekente-

melkonu;inşaatyönetmeliklerineuygunyapılardayaşamaktır.”“İnşaatyönetmeliklerineuygunyapılmışyapılar,olasıdeprem-

lerdehasaralabilirlerancakyıkılmazlar.” İnşaat yönetmeliklerine uygun yapılmamış bir binanınolasıbirdepremdeyıkılıpyıkılmayacağınadairhiçkimse,hiçbirkoşuldateminatveremez.Bunedenle;

A. Oturduğumuzyadataşınacağımızbinalarıninşaatyönet-meliklerine uygun yapılıp yapılmadığını öğrenmeliyiz. Eskideninşa edilmiş yapıların, deprem yönetmeliğine uygunluğu test-

16

lerle anlaşılmaktadır (gözle anlaşılamaz). Yapının yönetmeliğeuygun olmadığının anlaşılması halinde, yeniden yapma ya dagüçlendirmeyolunagitmemizhayatiönemtaşır. B. Yapacağımızyenibinaları inşaatyönetmeliğineuygunyapmalıyız.

2. Mobilya, Ev Eşyaları, Tesisatlar (Yapısal Olmayan Tehlikeler) 17 Ağustos 1999 depremi sonrasında Boğaziçi Üniver-sitesi tarafından yapılan araştırmada; deprem sırasındaki cankayıplarının%3’ününveyaralanmaların%50’sinineşyalarındevril-mesi, cam kırılmaları ya da tesisatlarda gerçekleşen sorunlar-dankaynaklandığıbildirilmiştir.Budoğrultudaaşağıdaönerilenhazırlıkuygulamalarınıgerçekleştirmeliyiz:

A. Yatak ve oturmagruplarını(koltuk,kanepe,çekyatvb.),camkenarlarındanveüzer-imizedevrilebilecekcisimlerdenuzaktakonumlandırmalıyız. B.Ağırcisimleri,dolaplarınalçak raflarına yerleştirilmeliyiz(evdekienkısaboyluferdinbaşyüksekliğininaltına). C. Dolap,kütüphane,mutfakdolabıgibiyüksekmobilya-lar ilebeyazeşyalarıarkasındakiduvara sabitlememizdepremanındadevrilmelerini engelleyecektir.Tüm sabitleme işlemlerisırasındaçiviyerinevidavedübel,resimasmadaisekancalıvidavedübelkullanmalıyız. D. Eşyalar dolapların içinden düşerek zarar verebilirler.Kapaklıdolaplardateknevekaravanlariçinüretilendolapkulplarıgibikilitlikulplarbulunması(tutaç),eşyalarındökülmesiniveza-

rarvermesiniengelleyecektir. E. Basınçlıgaziçerentümtüpleri(LPGmutfaktüpü,ok-

sijentüpüvb.)istediğimizderahatçasökebilecekancakkazayla

17

açılmayacak şekilde duvara sa-bitlememizgerekmektedir. F. Sobalarıyere,borularınıisetavanveduvarlarasıkıcasa-bitlememiz,birdepremsırasındadevrilerek yangına ve gaz ze-

hirlenmesine neden olmalarınıengelleyecektir. G. Tavanda avize olaraknispetenhafifvezorkırılanmo-delleri tercih etmemiz gerek-mektedir.Doğruşekildedübelveçengel vida ile monte etmemizhalinde bunların düşme riskiniazaltabiliriz. H. Pencerelerindışınaher-hangi bir sabitleme olmaksızınkonulan saksı gibi malzemeler,bir deprem sırasında düşerek,aşağıda bulunan kişilere zararverebilir. Bu nedenle penceredışına aşağıya düşebilecekmalzemeleri koymamalı ya dakoyduklarımızısabitlemeliyiz. İ. İşyerlerindeki bilgisa-yarların kasalarını yer seviye-sinde tutmamız ve masa üze-rindekimonitörlerisabitlememiz,olası maddi hasarın azalmasınayardımcıolacaktır.

3. Deprem Sırasına Yönelik Hazırlıklar

A. Farklı ortamlarda (ev, işyeri, okul, trafik, açık alan,denizkenarıvb.)depremeyakalanılmasıhalindeyapılacaklarınbelirlenmesivetümaileüyelerincepaylaşılması,

18

B. DepremsırasındayapılmasıtavsiyeedilenYat/Çök-Kapan/Korun-Tutunuygulamasıiçinevintümodalarındaenemniyetliyerlerintespitedilmesi, C. Belirlenenmaddelerintümaileüyeleritarafındantat-bikatlauygulanması(butürtatbikatlariçingenelolarak6aylıkperiyodlarönerilmektedir).

4. Deprem Sonrasına Yönelik Hazırlıklar

A. Aynıyada farklıortamlardadepremeyakalananailefertleri depremden hemen sonra neler yapacağının ve evinyakınındabuluşacaklarıparkgibiaçıkalanbiryerinbelirlenmesi,bubilgilerintümaileüyelerincepaylaşılmasıönemlidir. B. Yaşanandepreminardındanbellibirsüreiçinyaşamımızı,oluşturulacakçadırkentlerde sürdürmemiz sözkonusuolabilir.Budurumahazırlıklıolmakyararlıolacaktır.Yaşadığımızbelediyesınırlarıiçerisinde,birafetinsonrasındahalkıntoplanmasıveçadırkentleroluşturulmasıamacıylasaptanmışyerleriöğrenmeliyiz.Bubölgeler,evinyakınındaki“buluşmanoktasının”kullanılamamasıhalinde,“2.buluşmanoktası”olarakdakullanılabilir. C. Özelliklebüyükkentlerimizdekiyerelbelediyeler,afetsonrasındaacildurummüdahalearaçlarınınkapalıyollarsebe-

biyle müdahaleye geç kalmamaları için “acil durum yolları”saptamışlardır.Buyollardatrafik,afetsonrasındanormalaraç-larakapatılabilir.Budurumdaacildurumyollarınıbilmek,araçkullanmamızın gerekli olması halinde alternatif güzergahlarısaptamamızayardımcıolacaktır. D. Aynıandaçoksayıdakişininyakınlarındanhaberalmakamacıylatelefonetmeyeçalışmasısonucuhatlarkilitlendiğinden;depreminardındangerçektengerekliolmadıkçatelefonlarmeşguledilmemelidir. Budurumdauzakta yaşayanbir tanıdık “irtibatkişisi”olaraksaptanmalıdır.Depreminhemenardındanuzaktakibu kişi aranarak durum kısaca anlatılmalıdır. Hakkımızda bilgiedinmek isteyen yakınlarımız, bu kişiyi arayarak durumumuzuöğrenebilirler.Buuygulamanınönkoşulu;irtibatkişisininisimvenumaralarınıntümyakınlarımızaöncedenaktarılmasıdır.

19

E. Depreminbirafetoluşturmasıhalinde72saatyardımgelmeyebilir,hazırlıklıolmalıvesu,barınmavebeslenmegibite-

melihtiyaçlarımızayönelikacildurumsetinitümaileninbildiğibiryerdehazırbulundurmalıyız.

Acil Durum Seti (72 Saatlik Yeterlilik Seti)

- Su. - Yiyecek.Kolaybozulmayacak(konservevb.), - İlkYardımSeti(eczanelerdesatılmaktadır), - Pilliradyoveyedekpilleri, - Elfeneri(yedekpilveampulleriile), - Battaniye, - Nakitpara, - Kibrit/çakmak, - Kalem,kağıt, - Düdük, - Hijyenikpedv.b., - Sigortapoliçeleri,bonolar,hisse senetleri,kontratlar,senetlerv.b., - Pasaportlar,sigortakartları,doktorkayıtlarıv.b., - Değerlieveşyalarınınenvanteri,önemlitelefon numaraları.

Özel Malzemeler: Bebekler için - Mama, - Bebekbezi, - Biberon, - İlaçlar, - Yedekgiyecek, - Sahip olduğu rahatsızlıklar, kullanılan ilaçlar, alerjiler,ihtiyaçduyulanözelekipmanveprotezleriledoktor,aileiletişimve adres bilgilerini kapsayan, tüm acil durum bilgilerinin yeraldığıbirkarthazırlamalıyız.

20

İleri Yaşlılar için - İlaçları - Sahipolduğurahatsızlıklar,alerjiler, ihtiyaç duyulan özelekipman ve protezler ile dok-

tor, aile iletişim ve adres bilg-

ilerinikapsayantümacildurumbilgilerinin yer aldığı bir kart

hazırlamalıyız. Engelliler için - İlaçları, - Fizikselengeli,sahipolduğurahatsızlıklar,alerjiler,ihti-yaçduyulanözelekipmanveprotezleriledoktor,aileiletişimveadresbilgilerinikapsayan,tümacildurumbilgilerininyeraldığıbirkarthazırlamalıyız. Ev hayvanları için - Veterinerbilgileri,aşıkayıtları,ilaçlar,ilkyardımmalze-

meleri, - Tasmavesevkkayışı, - Evhayvanınızıngüncelbirfotoğrafı.

F. Deprem sonrasında yaşamın normale dönmesi vemaddi hasarın giderilmesi için, DASK (Doğal Afetler SigortaKurumu) tarafından düzenlenen “zorunlu deprem sigortası”yaptırmalıyız. G.Deprem sonrasında dışarıdan haber alabilmek için enuygunaraç,pilleçalışanbirradyodur. H.Deprem sonrasında evimizi süresiz olarak terk etme-miz söz konusu olabilir. Böyle bir durumda daha sonra ihtiyaçduyabileceğimizözelbelgevedökümanlarımızıyanımızakolaycaalabilmek için en azındanbirer kopyasını hazırlamamız yararlıolacaktır.Nüfussureti,ikametgah,tapu,sigortabelgeleri,hesapcüzdanı,birmiktarnakit para,ATM,kredi kartı gibi belgelereihtiyaçduymamızsözkonusuolabilir.

21

5. Özel Koşullar

Bebekler ve Yeni Yürümeye Başlayan Çocuklar: Bu yaş grubundaki çocukların deprem sırasında zarargörmeleriniengellemek için,yapılacakenönemliuygulamalar,çocukodasınınveçevresinindüzenlenmesinebağlıdır.

a. Yukarıda belirtilen acil durum setine bu yaş grubuçocuklarınihtiyaçduyabileceğimalzemelereklenmelidir.Ayrıcaözel bir ilaç kullanımının söz konusu olduğu hallerde bu ilaç-lar bir deprem sonrasında kolaylıkla ulaşılabilecek bir yerdetutulmalıdır. b. Kırılma, devrilme yada eşya düşmesi gibi risklerdenkorunmak amacıyla; beşik yada bebek yatakları, pencere-lerden, sabitlenmemiş yük-

sek dolap ve raflardan uzağayerleştirilmelidir. c. Deprem sonrası hızlıtahliye ihtiyacının belirmesiolasılığına karşı, bebek arabasıgibi malzemelerin her an içinkolay ulaşılabilir bir noktadasaklanmasıönerilmektedir. d. Çocuklarımızındepremsırasındaki sarsıntıdan za-

rar görmesini engellemek için, beşik ya da bebek yataklarınınkenarınatampongörevigörecekyastıkvb.malzemelerkonulmasıönerilmektedir.Butürtamponlar,kenarıalçakbiryatağınsözko-

nusuolduğuhallerdeyataktandüşmeyiengelleyecektir. e. Kitap, bardak vb. malzemelerin düşmesi, dökülme-

si,bebekler içinyaşamsal tehditoluşturabilir.Bunedenletümkapaklıdolaplardakilitlikulpyadaaçıkkitapraflarınınönündegergiipikullanılmasıgerekmektedir.

22

Okul Öncesi ve Okul Çağı Çocukları: Yaklaşıküçyaşınagelmişbirçocuk,depreminneolduğunuveonahazırlanmakiçinneleryapılmasıgerektiğinianlayabilir.Depremlerinnasılgerçekleştiği,bizlerinasıletkileyebileceğigibikonuları,onunanlayabileceğibirdildeanlatmamızgerekir.Ayrıcabuyaşagelmişçocuklar,aileiçerisindedepremeyönelikolantartışmaveplanlamaçalışmalarına dahil edilmelidir. Çocukların yapılacak uygulamalarıunutmamaları ve tehlikeye karşı refleks oluşturabilmeleri içintatbikatlarınyaklaşıkaltıaydabirtekraredilmesigerekmektedir. a. Çocuklara,evinherodasındakienemniyetliyerlergös-terilmelidir.Ayrıca evin tüm çıkışlarının bilinmesi (acil durumçıkışlarıvb.),depremsonrasıtahliyeiçinönemtaşımaktadır. b. “Yat/Çök-Korun/Kapan-Tutun”hareketi,tespitedilenemniyetliyerlerdeçocuklarauygulamalıolarakgösterilmelidir. c. Çocuklarafarklımekanlardayaşanabilecekdepremlerdene şekildedavranmalarıgerektiğiöğretilmelidir (farklıbinalar,açıkalan,denizkenarıvb.).Okuldakidavranışlar,öğretmenlercegösterilmekte ve tatbikatlar yapılmaktadır. Çocuk anaokulunagidiyorise,okulundadepremeyönelikeğitimyapıldığındaneminolunmalıdır. d. Üzerinde çocuğun adı, soyadı, adresi, acil bir durumiçiniletişimbilgileriveeğervarsasağlıkproblemleriyazılıolanacildurumkartlarıhazırlanmalıdır.Bukartlarçocuklarınüzerin-debulunmalıvegerektikçegüncellenmelidir. e. Küçük çocukların, olası bir deprem sonrasında gazvanalarını ya da ocağı kapatmaları beklenmemelidir. Ancakgaz kokusunu tanımaları ve böyle bir koku aldıklarında, du-

rumu yetişkinlere söylemelerinin çok önemli olduğu mutlakaöğretilmelidir.

Yaşlılar: 1.Yaşlılara,evinherodasındakienemniyetliyerlergös-terilmelivedepremsırasındakiuygundavranışlaröğretilmelidir. 2. Evin tüm çıkışlarının yaşlılara öğretilmesi (acil du-

rum çıkışları vb.), deprem sonrası tahliye için büyük önemtaşımaktadır.

23

3. Yaşlı veya yürüme zorluğu çeken aile büyüklerimizinher an için hızlı ve dinamik hareket etmeleri beklenemez. Bunedenledepremsırasındasığınılacakemniyetliyerleriledepremsonrasındaki tahliye yollarının her an için ulaşılabilir ve açıktutulduğundaneminolunmasıgerekmektedir. 4. Yaşamdesteksistemleriileilgilitümmalzemeler(oksi-jentüpüvb.)duvarasabitlenmelidir. 5. Aile büyüğümüzün tüm gerekli bilgilerini kapsayanbir acil durum kartını sürekli olarak yanında bulundurması,iletişimkurmasınıkolaylaştıracaktır(sahipolduğurahatsızlıklar,kullandığıilaçlar,alerjiler,ihtiyaçduyduğuözelekipmanvepro-

tezler,doktor,aileiletişimveadresbilgilerivb.). 6. Aile büyüğümüzün, eğer var ise “yürüyüş destekmalzemesi”ni(bastonvb.)heraniçinyakınındabulundurmasınaözengösterilmelidir.Ayrıcayedekyürüyüşdestekmalzemeleri-nin temin edilerek farklı odalarda bulundurulması da yararlıolacaktır. 7. Yaşlılarınheraniçinsesiniduyurmasımümkünolmaya-bilir.Bunedenlegiysicebindeveyayakınındabiryerdedüdükbulundurmasıönerilir. 8. Özellikleyalnızyaşayanyaşlılar içinönemlibirkonu,acildurumlardagüvenilebilirdesteğesahipolmalarıdır.Budu-

rumda;deprem sonrasındaonları kontrol edecek, güvendiklerienazikikişitespitedilmelidir.Bukişilere; - Yaşlıların özel ihtiyaçlarının giderilmesine yardımcıolmaları,

- Acil durum tıbbi malzeme ve ilaçlarının nerelerdeolduğununveneşekildekullanıldığınınanlatılması, - Evinyedekanahtarınınverilmesiyararlıolacaktır.

24

Fiziksel Engelliler: Engelliaileüyelerininbiracildurumyadaafettezarargörmemesiyadaenazzararlatehlikedenkurtulmasıiçin,yaşamaveçalışmaalanlarınıonlarınihtiyaçlarınagöredüzenleyin.

a. Bulunduğunuz ilin, Sos-yal Hizmetler Müdürlüğü’nden“Özürlü Kimlik Kartı”nı teminedin ve bir kopyasını sürekliyanınızdabulundurun.Bukartınikinci bir kopyasını da acil du-

rumsetindekiönemlievraklarınarasınakoyun. b. Engelli aile üyemiz için;fiziksel engeli, sahip olduğurahatsızlıklar, kullanılan ilaçlar,alerjiler, ihtiyaç duyulan özelekipman ve protezler ile dok-

tor, aile iletişim ve adres bilg-

ilerini kapsayan bir acil durumkartıhazırlayınvesürekliolarakyanında bulundurmasına özen

gösterin. Bu kart olası bir acil durumda temel tıbbi bilgilerintemininiveiletişimkurulmasınıkolaylaştıracaktır c. Deprem sırasında sığınılacak emniyetli yerler ilesonrasındaki tahliye yollarının her an için ulaşılabilir ve açıktutulduğundaneminolun. d. Evde, her odada bulunan emniyetli yerleri belirleyin.Farklıortamlarda(ev,işyeri,okul,trafik,açıkalan,denizkenarıvb.) depreme yakalanılması halinde engelli aile üyelerimizinuygulayacaklarıdavranışşekilleriniuygulamalıolaraktatbikedin. e. Acildurumsetinekullanılanözelilaçlarıekleyin. f. Engelli aile üyemizin yatağının yanında ve kullanıyorolmasıhalindetekerleklisandalyesininarkasındayedekbiracildurumsetibulunmasınısağlayın. g. Engelliaileüyemizin“protez/yürüyüşdestekmalze-mesi” kullanıyor olması halinde bunları her an için yakınında

25

bulundurmasınaözengösterin.Ayrıcayedekyürüyüşdestekmal-zemelerininteminedilebiliyorsafarklıodalardabulundurulmasıdasözkonusuolabilir. h. Tümodalaraışıldakkonmasıgenelolaraktavsiyeedilenbiruygulamadır.Buışıklarnormalkoşullaraltındaelektriğebağlıolaraktutulupşarjolmakta,elektriklerinkesilmesihalinde isepilömrünebağlıolarak4-6saatekadarışıksağlayabilmektedir.Butürcihazlarlailgilidikkatedilmesigerekentemelkonu;her-hangibirgazkaçağınınsözkonusuolduğuhallerderahatlıklaellekapatılabilecekleri bir yerdemuhafaza edilmeleridir. Elektriklicihazlar kıvılcım üreterek, gaz kaçağı olan koşullarda yangınasebepolabilirler. i. Özelliklehareketlerikısıtlanmışşekildemahsurkalmasıhalindeengelliaileüyemizinbulunduğuyerdensesiniduyurmasımümkün olmayabilir. Bu nedenle giysi cebinde bir düdükbulundurmalıdır. j. Yalnızyaşayanfizikselengelliler içinönemlibirkonu,acildurumlardagüvenilebilirdesteğesahipolmalarıdır.Budu-

rumda;birdepremsonrasındasizikontroledecek,güvendiğinizikikişiyitespitedin.Bukişilereözelihtiyaçlarınızı,acildurumtıbbi malzeme ve ilaçlarınızın nerelerde bulunduğunu ve neşekildekullanıldığınıanlatınveevinizinyedekanahtarınıverin.

Yabancılar: a. Dilimizi konuşamayan yabancı misafirlerimiz için,herhangi bir acil durumda irtibat kurmalarına yardımcı olmakamacıyla, üzerinde iletişim ve adres bilgileri, sağlık konuları,kullandıklarıilaçlarvealerjibilgileriileülkelerininbüyükelçiliktelefonnumaralarınındabulunduğubiracildurumiletişimkartıhazırlamamız,zorzamanlarındaonlarayardımcıolacaktır. b.Yabancı konukların bulunduğu yada yabancı kişilerinçalıştığı işyerlerindeki acil durum anons sistemleri içinde bukişilerindillerindedeanonsyapılmalıdır.

26

Ev Hayvanı Sahipleri: Türleri ve onlara yakınlığımızne olursa olsun, evlerimiz-de beslediğimiz hayvanlarıncanlarından ve sağlıklarındanbizlerin sorumlu olduğunuunutmamamız gerekir. Bu, acildurumu ve afete hazırlığı dakapsamaktadır... a.Evhayvanımızınihtiyaçlarınıacil durum setine eklemeliyiz.Ayrıcaevhayvanlarınınkullandığıilaçlar,aşıveveterinerkayıtları,

kimlikgibimalzemelerdebuseteeklenmelidir. b. Evhayvanınıevimizin içindebelli bir yerdebulundu-

ruyorolmamızhalinde(kuşkafesivb.),buyerinüzerinebirşeydevrilmeyeceğindeneminolmalıyız. c.Evinyedekanahtarınınemanetedilebileceği,güvenilen,aynı zamandaev hayvanıyla birlikteyken rahat olanbir komşuilegörüşerek,evedönülmesininmümkünolmadığıkoşullarda,evhayvanıileilgilenmesisağlanmalıdır.Bukişininevhayvanınınihti-yaçduyabileceğimalzemelerinyerinibilmesibüyükönemtaşır. d. Kedi ve köpeklerin temel kimlik bilgisini tasma üze-rinde,kuşlarınkiniiseayakbileklerindebulundurun. e. Ev hayvanının güncel bir fotoğrafını tasma ve sevkkayışınıacildurumsetindebulundurun.Bufotoğrafların,onlarıdiğerhayvanlardanayırtetmeyeyardımcıolacakdetaylarıgös-termesineözengösterin. f.Akvaryumlar,ağırvesalınımladevrilebilecekmalzeme-lerdir.Bunedenledepremriskiolanbölgelerdesabitlenmesineveetrafındaelektrikmalzemesibulunmamasınaözengösterin.

GÜVENLİ İÇME SUYU Güvenliiçmesuyununeksikliğiöldürücüolabilir.36saattenfazlasualmayankişiler;susuzluğunetkilerinihissedeceklerdir.Sağlıksorunu,susuzluğunbarizbirşekildehissedilmesindençok

27

önce başlayacaktır. Vücudumuz ye-

mekeksikliğiniçokdaharahattoloreedebilmektedir. Belirli bir miktardasuyundepolanmasıylaaçlıkhissi,haf-tayavaransüreiçinazaltılabilir.Şehrin su rezervuarı (baraj, subentleri),büyükbirdepreminetkile-

rine açık yapılardır. Alt yapının za-

rar görmesi durumunda kirli ve atıksularınşehirsuşebekesinekarışmasıbirdepremsonrasındayaşanabilecekdoğal sonuçlardan biridir. Bu neden-

le bireylerin temiz içecek suyubulundurmalarında büyük yararolacaktır.

“Ne kadar su stoklamalıyım?” 2litreiçmek,2litretemizlikolmaküzerekişibaşınagün-

lük 4 litre yani 72 saat için 12 litre su stoklanmalıdır.Tüm surezerviniziserinvekaranlıkbiryerdetutun.Ayrıcabeton,plastiğibozmaksuretiylesuyakimyasalmaddeleraktaracağındanplastiksukaplarınınhepsiniahşapyadarafüzerindedepolayın.

ACİL DURUM AYDINLATMASI Birdepreminhemenardındankibrit,mumyadagazyağılambasıgibiaydınlatmaaraçlarınıkullanmayın.Artçılbirsarsıntı,mumyadagazlambasınıdevirebilirveyangınlaranedenolabilir.BirdepremdenhemensonradoğalgazyadaLPGkaçaklarısözkonusudurveherhangibiralevpatlamayadayanmayanedenolabilir. - Eviçinpilleçalışanfener(ekpillerivebupillerikullanımtarihleriiçindeyenilemeyiunutmayın). - Kişiselkullanımiçinelfeneri. - Işıldaklambalar(gazkaçağınınetkilemeyeceğiaçıkalan-

lariçin),(cereyankesilmesidurumundaçalışmasıiçinfiştetakılıolmalıdır).

28

- Kimyasalışıkçubukları(emniyetliışıkkaynağıdır). - Taşınabilir jeneratörler (+yakıt). Unutmayın; 200 wattlık birampul, tüm bir kampa kitap dahiokuyabilecek kadar ışık verecektir.İhtiyacınızabağlıolarakkendiniziçindoğrujeneratörüseçmeyedikkatet-melisiniz.

ACİL DURUM HABERLEŞMESİ TELEFON HABERLEŞMESİ

Büyük bir afetten sonra, normal zamandaki haberleşmekanallarınızdanbirçoğudevredışı kalacaktır.Birdepreminhe-

men ardından muhtemelen telefonlarınız çalışmayacaktır. Budurumunbirkaçnedeniolabilir;telefonsantralleridevredışıka-

labilir,telefonhatlarıkopabiliryadasantralinyadatelefonlarınbağlıolduğuelektriklerkesilmişolabilir. Telefon hatlarının çalışmamasının diğer bir nedeni deailelerini,arkadaşlarınımerakedeninsanlarınaynıandatelefo-

nasarılmalarıvehaberalmayaçalışmalarıdır.Buaşırıyüklenme;telefon santrallerindeki cihazların bozulmasına ve devre dışıkalmasına neden olacaktır. Eğer telefon sisteminin devamlıolarak çalışmasını istiyorsak, telefon aramalarını limitlemekzorundayız.Busorununçözümü;dahaöncededeğindiğimizgibibulunduğumuzyerdenuzakta(başkailde,bölgede)birirtibatkişisibelirlemektir.Buyöntemle;tümakrabavearkadaşlarınız,sizinleilgiliolarakbilgialmakiçinsizideğil,bukişiyiarayacaklardır. Uzun mesafe telefon hatları; lokal telefon hatları ka-

dar kolay devre dışı kalmayacaktır. Başka bir deyişle; iki binayanınızdaki birine telefonla ulaşmadan daha önce; komşu birşehiryadabölgedenbirineulaşabileceksiniz. Bir afetten sonra telefon kulübeleri de haberleşmesağlamak amacıyla kullanılacaktır. Bu telefon servislerinin,yerleşim telefon servislerindendahaöncedevreye girmesi söz

29

konusu olabilir. Telefon hatlarının yoğunluğu sabah çok erkensaatlerdeyadageceçokgeçsaatlerdedüşecektir. Uzun mesafe telefon görüşmesinin, sabahın çok erkensaatlerindeyadageceçokgeçsaatteyapılmasıdurumundaşansıdaha yüksek olacaktır. Şehir dışı irtibat kişisine ulaştığınızdakonuşmayı kısa ve hızlı gerçekleştirin. Telefon sistemi her aniçindevredençıkabilir.Sizinnedurumdaolduğunubildiğinizaileüyelerinizinsağlığıvedurumuhakkındadabilgiverin,bilgisahibiolmadığınızaileüyelerihakkındabilgialdıktansonra,birkaçgüniçindetelefonedeceğinizibildirerektelefonukapatın. AşağıdakişehirdışıirtibatkişisiileilgiliörnekdahaönceKaliforniya’da yaşanan deprem olaylarında başarılı bir şekildeçalışmıştır.

ACİL DURUM İRTİBAT KİŞİSİ 1.Başkabirşehirveyabölgedeyaşayanbirarkadaşyadaakrabanızdan;aileniziçin“irtibatkişisi”olmasınıtalepedin. 2. Bu uygulamanın; afetlerin ardından haberleşmeyisağlamak için önemli bir konu olduğunu, şehir içi ve dışındakiarkadaş ve akrabaların bu yolla birbirleri hakkındaki bilgileredaharahatulaşacağınıanlatın. 3.Aynı şekildebukişininbölgesindebirafetolmasıdu-

rumundasizindeonuniçin“irtibatkişisi”olacağınızkonusundamutabakatsağlayın. 4. Tüm akraba ve arkadaşlarınıza belirlediğiniz irti-bat kişisinin adını ve telefon numaralarını ileterek; bir afetsonrasında sizinle irtibatkurmak isteyenlerin sizideğil, irtibatkişisiniaramasınısöyleyin. 5. Bu uygulamayı diğer bölge ve illerdeki aile üyeleri-nizededuyurarakonlarındabenzeruygulamayıbaşlatmalarınısağlayın.

CEP TELEFONLARI Ceptelefonlarınaaşırıyüklenmesantrallerinçalışmazhalegelmesine neden olabilir. Bundan dolayı yukarda belirttiğimizirtibatkişisineulaşmakdahakolayolacaktır.

30

AMATÖR TELSİZLER Amatör telsizler, afetler için en kullanışlı haberleşmemalzemeleridir.Amatörtelsizsertifikasıalanbireylertarafındangerçekleştirilengörüşmeler,birafetinsonrasındakihaberleşmeihtiyacınınçözülmesindeönemlikatkılargerçekleştirirler.

DEPREM RİSKLERİ VE EMNİYETLİ YERLER

“Deprem Hareketinin Risk ve Etkileri Nelerdir?” Deprem sırasında gerçekleşen sarsıntılar, depreminbüyüklüğüne bağlı olarak kontrolümüz dışında farklı yönleresavrulmamızaveburalardakicisimlerevurarakzarargörmemi-zenedenolabilirler.Sarsıntıhareketininbizedirektetkisibudurancak,depreminenönemlizararları,etrafındakicisimleridevi-rerek,binalarıyıkarakyadayangın,tehlikelimaddekazalarıgibidiğerriskleriyaratarakendirektşekildegerçekleşir. Depremleilgiliolarakyaşayabileceğimizhasartürleriniüçbaşlıkaltındainceliyoruz:

1- Yapısal Hasarlar: Binalarınyapısalhasaralması(hafif,orta,ağır), kısmenyadatamamençökmesidurumunuifadeeder.

2- Yapısal Olmayan Hasarlar: Eşyalarındevrilmesi,gaz,su,elektrikgibi tesisatlarınzarargörmesiileyangınlarınçıkması, tehlikelimaddekazalarınıngerçekleşmesigibi olaylaryapısalolmayanhasarlarbaşlığıaltındaincelenir.

3- Altyapı Hasarları: Kamutesislerindegerçekleşenyapısalhasarlar, kamuhizmetlerininaksaması,iletişiminkesilmesi, ulaşımınaksamasıgibihasarlaraltyapıhasarlarıbaşlığı altındaincelenmektedir.

31

“Emniyetli Yer Ne Anlama Gelir?” Emniyetli Yerler; deprem “sırasında” mevcut risklerekarşı sizeen fazlakorumayı sağlayanyerleri ifadeetmektedir.Buyerler, yapıözellikleri vebina içi yerleşimkoşullarınagörefarklılıkgösterebileceğinden,buralardabulunanbireylerce(biz-lertarafından)saptanır. Bumetin,çeşitlişekillerdebelirtilenveönerilenyerlerinavantajvedezavantajlarınıaçıklayarak,emniyetliyersaptamanıziçin sizlerekılavuzoluşturmaamacını taşımaktadır.Evimizdekiemniyetliyerleriendoğruşekildekendimizsaptayabiliriz. Ancakiçindebulunduğumuzbinanıninşaatyönetmeliğineuygunolmamasıhalinde,metindebelirtilenyerlerinhiçbiri“kesin”birkorumasağlamaz.

Bina İçi:

Sağlam Masaların Altları

-Yararları: l İnşaat yönetmeliğine uygun inşa edilmişyapılarda(yapınınçökmesisözkonusuolmadığından)enyüksekkorumayısağlar. l Devrileneşyalaraveküçükunsurlarakarşıyüksekkorumasağlar.

-Zararları: l Yapınınçökmesihalindeçokdüşükkorumasağlaryadahiçkorumasağlamaz.

Ağırlık Merkezi Yere Yakın, Sağlam Malzemelerin Yanı

-Yararları: l İnşaatyönetmeliklerineuygunyapılmayanbinalardakitavançökmesigibidurumlarda,diğeryerlereoranlaenyüksekkorumayısağlar.Bumalzemelerçökmesırasındatama-

menezilmeyerek yanlarında sığınabilecek boşluk yaratabilirler(yaşamboşluğu). l Örneksağlammalzemeler,çek-yat,içikitapvb.dolusandık,çamaşırmakinesi,bulaşıkmakinesikenarlarıvb.

32

-Zararları: l Özellikledevrilebilecekkütüphane,vitringibiyük-

sekveağırmobilya ileeşyaların“sabitlenmediği”durumlarda;bunesnelerindevrilmesinekarşıdüşükkorumasağlar. NOT: Bu cisimlerin sabitlenmesi halinde, devrilme riski ortadan kalkabilir.

l Düşebilecek küçük malzemelere karşı korumasağlamaz.

Kapı Altları

-Yararları: l Yalnızca eski tip tek katlıyığmayadaahşap tekkatlıhafifbi-nalardaki sağlam kapı kirişleri emni-yetliyerolarakkabuledilebilir.

-Zararları: l Yeni yapılardaki inşaat siste-

minde kapı kirişlerinin sağlamlığıile ilgili bir uygulama söz konusuolmadığından; bu tür binalarda,yapınınhasaralmasıve/veyayıkılmasıhalindehiçkorumasağlamadıklarındanemniyetsizyerlerdir.

İç Duvar Kenarları ve Köşe Duvarlar

-Yararları: l Herhangibirkoruyucueşyanınolmadığı(boş)or-tamlarda,emniyetliyerolarakkullanılabilir.

-Zararları: l Masaaltlarıyadaağırlıkmerkeziyereyakınsağlammalzemelerin yanlarına oranla daha az koruma sağlar (temelyararı;sarsıntıylaberaberbireylerinsavrulmasınıazaltmasıdır).

33

Merdivenler

-Yararları: l Yoktur. -Zararları: l Merdivenaltları veboşlukları,yapılarınenemniyetsiz yerleri arasında yeralır.

Balkonlar

-Yararları: l Yoktur. -Zararları: l Balkonlar, teraslarveçatılaryapılarınenemniyetsizyerleriarasındayeralır.

Asansörler

-Yararları: l Yoktur. -Zararları: l Deprem anında asansörler, yapıların emniyetsizyerleriarasındayeralır.

34

DEPREM SIRASI

35

2. DEPREM SIRASI

Bir depremin ne zaman gerçekleşeceğini bilemediğimizgibi, depreme nerede yakalanacağımızı da bilemeyiz. Evde,işyerinde,okulda,yoldayadafarklıyerlerdedepremiyaşamamızsözkonusuolabilir.Bubölümümüz,farklıyerlerdekitemeldavranışbiçimlerinikapsamaktadırveherbiryeriçinözelkoşullarayrıcabelirtilmektedir.

Genel Tutum Depremsırasındayapmamızgerekenilkşeyolabildiğincesakinkalmak,diğerlerinindesakinkalmalarınayardımcıolmak,kesinliklepanikyapmamaktır.Depremöncesindeyapılacaktat-bikatlar ve çalışmalar sakin kalmamızı, aynı zamanda hızlı vedoğrukararlarvermemizisağlayacaktır.

Bir diğer yaklaşım ise; depreme nerede yakalanıldıysa“orada”(içerideyseiçerde,dışarıdaysadışarıdagibi)hızladoğrudavranışlarıuygulamaktır.

Genel DavranışDepremleilgiligeneldavranışbiçimini;

“Yat/ Çök – Korun/ Kapan – Tutun”hareketioluşturur.

Yat/ Çök: Küçük depremlerden farklı olarak, büyük birdeprem sırasında ayakta kalmak mümkün değildir. Bireylerinayakta kalmaya çalışırken, hızlı salınım hareketleri nedeniyleçeşitli yönlere savrulmasıvealınacakdarbelerleyaralanmalarıoldukça yüksek bir olasılıktır. Deprem hareketi sırasında yereyatılmışyadaçökülmüşolmasıhalindesavrulmaazalmaktadır.Bunedenlebireylerindepremolduğunuanladıklarızamanhızlaemniyetlibiryerde“yatmaları”yada“çökmeleri”önerilmektedir.

36

Yat:Yereyüzüstüyatma, ya da yan yatarakbacaklarıkarınaçekme(cenin)şeklindedir. Çök: Özelliklemasa altı gibi yerlerin tercihedildiğihallerdeuygulanır.İkidiz üzerine çökülerek vücutöneeğilir.

Korun/ Kapan: Depremsırasındaçevremizdenüzerimizedüşecekyadadevri-lecekcisimlerekarşıkendimizikorumadurumunuifadeeder. Korun: Özelliklebaş bölgesinin korunması bi-rinci önceliktir, yastık ya dabaşka bir cisimle başı “koru-

mak”gibi. Kapan: Başımızıkollarımızın arasına alarak“kapanmak”.

Tutun: Depremsırasında salınan koltuk veoturma grubu gibi ağır vebüyükcisimleretutunarakon-

larlaberabersallanabilirvesiziezmelerineengelolursunuz.

37

KapalıAlanlar(Binaİçi)

Evler ve Ofisler Depremsırasındaevveofislerdekidavranışlailgiligenelyaklaşım;devrilebilecekağırveyüksekcisimlerden,kırılabilecekcamlardan,ağırayna,asılıbitkigibidüşerekzararverebilecekcisimlerdenuzakdurmakvetercihendahaöncesaptadığınızem-

niyetli yerlerde “Yat/Çök – Korun/Kapan –Tutun” hareketiniyapmaktır.Hızladoğruhareketiyapmanıntemeliise,emniyetliyerlerinöncedensaptanmasıvetatbikatyapılmasındayatar.Buuygulamahementümkapalımekanlariçinaynıolmaklaberaber,bazıistisnalaraşağıdaayrıcabelirtilmiştir.

Balkonlar Depreme balkonda yakalan-manızhalinde içerigirinveenyakınemniyetli yerde “Yat/ Çök – Korun/Kapan – Tutun” hareketini yapın;balkondakalmayın,aşağıatlamayın.

Merdivenler Deprememerdivendeyakalan-manızhalindeenyakınkataulaşmayaçalışın,enyakındakiemniyetliyerde“Yat/ Çök – Korun/ Kapan – Tutun”hareketiniyapın.Eğerulaşamıyorsanız,trabzanlaratutunarak“Yat/Çök–Ko-

run/Kapan–Tutun”hareketiniyapın.Depreme içeride yakalandıysanız,merdivenlerekoşmayın.

Asansörler Depremeasansördeyakalandıysanızhemenenyakınkattaininveenyakınemniyetliyerde“Yat/Çök–Korun/Kapan–Tutun”hareketiniyapın.Depremsırasıvesonrasındaasansörebinmeyin.

38

Sinema, Tiyatro, Stadyum, Dini İbadet Yerleri Bugibikalabalıkyerlerdekiönemli tehditlerdenbiri, ilkandaoluşabilecekpaniktir.Budurumabağlıolarakbirdepremolduğunuanladığınızandailkyapılacakşey,bulunduğunuzyerdekalmak,sarsıntıboyuncaçıkışlaragitmeyeçalışmamaktır.Ezilmeriskinin (paniğin)olmamasıhalindekoltuk/ sıraönlerindeYat/Çök-Korun/ Kapan-Tutun hareketini yapabilirsiniz. Panik nede-niyle ezilme riskinin olduğunu fark etmeniz halindeolduğunuzyerdedurarak/oturarakbaşınızıkoruyun. Alışveriş Merkezleri – Kalabalık Mekanlar Bu gibi kalabalık yerlerdeki önemli tehditlerden biri ilkanda oluşabilecek paniktir; bulunduğunuz yerde kalın, panikhalindeçıkışlarakoşmayın.Üzerinizedevrilebilecekrafvb.ob-

jeler iledevrilebilecekyüksekveağırcisimlerdenuzakdurun.Paniknedeniylezarargörmeyeceğinizbiryerdeyseniz“Yat/Çök-Korun/Kapan-Tutun”hareketiniyapabilirsiniz,aksitakdirdeenazındanbaşınızıkapayın,yadabulduğunuzbircisimlebaşınızıörterek düşebilecek sıva, cam gibi malzemelerden korunun.Sarsıntı sırasında yangın için bulunan otomatik su püskürtücü-lerinveyangınalarmlarınındevreyegirebileceğiniaklınızdatu-

tun.Kesinlikleasansörlerikullanmayın.

Açık Alanlar (Dış Mekanlar) Açık Alanlardaki Temel Davranış Biçimleri: Dışarıda iseniz,binalardan,ağaçlardan,üstgeçitlerden,köprülerden, elektrik direklerinden ve tellerinden uzak du-

run.Kaldırımvebinakenarındabulunmanızhalinde,yukarıdandüşebilecekkiremit,cam,tabela,sıva,mozaik,saksıgibimalze-

melerdenuzakdurmaya çalışın.Açıkbir noktada yere çökün/ oturun,yukarıdandüşebilecekcisimlerekarşıbaşınızıkoruyun. Araç Kullanırken:Yolda seyir halindeyseniz yavaşçave dikkatli bir şekilde aracınızı yol-

39

unkenarınaçekinvedurun.Elektrikdirekvekablolarındanvediğertehlikelerdenuzakdurun.Sarsıntıbitenekadararaçiçindekalın.Sarsıntıdansonraaraçkullanmayadevametmenizhalinde,yoldakiolasıhasarlarakarşıtetikteolun. Üstgeçitlerde,köprüaltlarındayadaüzerindeveyatüneliçindedurmayın.Bugibiyerleregirmeküzereyseniz,girmedenönce;çıkmaküzereyseniz,çıktıktansonradurmayaçalışın. Kapalıotoparkgibiyerlereparketmenizhalindeemniyetliyerolarakaraçlarınyanlarınayatmayıdüşünebilirsiniz.Ancakbuhareketitrafiğeaçıkalandayapmayın.

Özel Koşullar Fiziksel Engelliler Budurumdakidavranış,fizikselengelin seviyesi ile ilgilidir.Örneğin;kendibaşınızahızlatekerleklisandal-yenizden ayrılıp emniyetli bir yerde“Yat/ Çök – Korun/ Kapan – Tutun”hareketini yapabilecek, daha sonrada kendi başınıza tekerlekli sandal-yenize çıkabilecekseniz bu öne-rilebilir. Ancak bazı fiziksel engellerkişininbuhareketleri yapmasına izinvermeyebilir.Budurumdaemniyetlibiryerdetekerleklisandal-yenintekerleklerikilitlenmeli,başveboyunbölgesikorunaraksarsıntınınbitmesibeklenmelidir.

Ev Hayvanı Sahipleri Deprem sırasında ev hayvanınıza tutunmaya çalışmayın.Hayvanlarbirdepremsırasındaiçgüdüselolarakkendileriniko-

rumaya çalışacak, kendilerini güvenli hissedecekleri bir yerdesaklanmakisteyeceklerdir.Busıradayolunaçıkılmasıhalindeenuysalhayvandahitersvezararverecekşekildedavranabilir.

40

DEPREM SONRASI, ÖNLEM ALINMAYAN EVİN DURUMU

41

DEPREM SONRASI, ÖNLEM ALINAN EVİN DURUMU

42

3. DEPREM SONRASI

- Sakinolunvediğerlerinindesakinolmasınayardımcıolun. - Önce kendinizde, daha sonra yakınlarınızdaki diğerkişilerde(evinizdeysenizaileniz,işyerindeişarkadaşlarıvb.)her-hangibiryaralanmaolupolmadığınıkontroledin.Yaralanmatespitetmenizhalindehemenilkyardımuygulayın.Bulunduğuyerdedahafazlayaraalmaihtimaliyadayaşamsaltehditaltındabulunmu-yorsa,ağıryaralıbirinihareketettirmeyeçalışmayın.Bilinçkaybıolanbirinintaşınmasısözkonusuolursa,ilkyardımeğitimlerindeöğretildiğigibiboyunvesırtısabitleyerekyardımisteyin. - Eğerdökülmüşsekezzap,çamaşır suyu, tiner, yakıt yada diğer yanıcı sıvıları temizleyin. Özellikle havalandırmanınzayıfolduğuortamlarda,butürmaddelerinbuharındangelenbirkokualırsanız,dışarıçıkarkenkapıvepencerelerihavalandırmaamacıylaaçarakbinayıhementahliyeedin. - Yangınolupolmadığınıkontroledin.Eğerküçükyangınlamücadeleetmekkonusundabilgilivedegereklimalzemeleresa-

hipseniz,müdahaleedin;aksitakdirdeherkesidedışarıçıkararakacil durum setinizi alıp binayı tahliye edin. Tahliye sırasındageçtiğiniztümkapılarıkapatın. - Depremsırası/sonrasındaelektriklerkesildiyse,kimyasalışıkçubukları,elfeneriışıldakgibimalzemelerkullanın.Olasıbirgazkaçağıihtimalinekarşıkapalıyerlerdekesinlikleçakmak,kibritkullanmayın. - Düşmüşyadadökülmüşsıva,molozvecamparçalarının

bulunabileceğitümyerlerdesağlamtabanlıayakkabı veya terlik giyerek yaralanmaolasılığınızıazaltın. - Artçıdepremlerehazırolun.Artçısarsıntılar,genellikleanadepremkadarbüyükolmamak-

laberaber,anadepreminzayıflattığıyapılarazararverebilecekkadargüçlüolabilir. -Binadayapısalbirhasarolupolmadığınıkontroledin.Eğeryapısalbirhasartespit

43

edersenizyadaherhangibirşekildebinadaemniyetsizbirdurumfarkederseniz,inşaatmühendisivb.biryetkiliningörüşünüal-madangerigirmeyin. - Bacanızda bir hasar olup olmadığını tespit etmek içinbinadışındangözlekontroledin.Hasarlıysayetkilibirkişiyekontrolettirmedensoba,şöminegibiyerlerdeateşyakmayın. - Tümtesisatvedonatılarıgözlekontrolederekherhangibirhasarolupolmadığınıtespitetmeyeçalışın. - Gazkokusualmanızyadabir“tıslama”,“üfleme”sesiduymanızhalinde; - Doğalgaziçinpencereaçın,binayıterkedinvedışarıdakigazvanasınıkapatın. - Mutfaktüpü(LPG)içindedantördengazıkesin,balkonvepencereaçın,binayıterkedin.Ortakyerleşimyeriolanapartmangibibirortamıterketmehalinde,tehlikeyidiğerkişilerededuyu-

run.Acilengazkokusunuilgilikurumabildirinvekesinliklebinayageri girmeyin.Unutmayın; gaz vanasını kapattıysanız, yalnızcailgilikurumununyetkilisitarafındanyenidenaçılmalıdır. - Elektriksistemindebirhasarolduğubiliniyoryadaşüpheleniliyorsaakım,anaşalterden(sigorta)kapatılmalıdır. - Elektriği kapatmadan öncegazvanasınıkapatın. - Bina içindeki su borularındaherhangibirhasaroluşmasıdurumun-

daanasuvanasınıkapatın. - Atıksuborularındaherhangibirhasarolupolmadığınıkontrolet-medentuvaletsifonunuçekmeyin. - Eğer kapalı dolaplarıaçmanız gerekiyorsa dikkatli açın.İçindeki cisimlerin raflardan kayarakdüşebileceğiniunutmayın. - Yalnızcaçokacildurumlarlailgilitelefonedin. - Afetleilgilibilgialmakiçinradyodinleyin.

44

- Trafik akışı olan sokaklardan uzak durun. Dışarı gidil-mesidurumunda,hasarlıbinalara,devrilencisimlere,devrilmişelektrikdirekvetellerine,hasarlıduvarlara,köprü,üstvealtgeçitlerinedikkatedin. - Acildurummüdahaleekipleritarafındanözellikleyardımistenmemesihalindehasarlıyerlerdenuzakdurun. - Sahil bölgesinde yaşanıyor olması halinde, depremdensonradahaiçkesimleregitmekveirtifakazanmakolasıbirTsuna-

miolasılığınakarşıkorunmasağlayacaktır.Hernekadarokyanuskıyısındabulunmasakda,ülkemizinüçtarafıdenizlerleçevrilidirvebiriçdenizimiz(Marmara)bulunmaktadır.BudenizlerdeçokbüyükolmasalardahiTsunamiyaratabilirler. - Yetkililerdengelecektahliyetalimatlarınauyun. - Enkazaltındakalmanızhalinde: •Sakinkalmayaçalışın. •Kibrit/çakmakyakmayın. •Gereksiztozkaldıracakhareketlerdebulunmayın. •Ağzınızıbirmendilyadagiysiparçasıylaörtün. •Enkazaltındakidiğerleriileirtibatkurmayaçalışın. •Öncedışarıseslenin.Eğerdışarıdakilersiziduy-

muyorsa bağırmakta ısrar etmeyin, bir boru ya da duvara taşyadametallevurarakdışarıdakilerinsizibulabilmesinisağlayın.Sonçareolarakbağırın.Süreklibağırmaksizitüketebilir,yüksekvetehlikelimiktarlardatozyutmanızasebepolabilir.

EV HAYVANI SAHİPLERİ Birdepreminsonrasındahayvanlarınızakarşısabırlıolun.Onlarda,aynıinsanlargibidepremleberabergerilimyaşarlarvenormaledönmeleriiçinbellibirsüregerekir.Dışarıdabeslenenhayvanlarbellibirsüreiçinortadankaybolabilirlerancakgenel-liklesakinleştiktensonrageridöneceklerdir. Dışarıdabeslenenhayvanları,artçısarsıntılaryatışanaka-

darkulübeyadabaşkabirçevrelenmişalanaalmakveonlarladahasıkilgilenmeksakinleşmelerineyardımcıolacaktır. Kedi, köpek besliyorsanız; - Yaralı ya da panik içindeki hayvanlar ısırabilir, dikkat

45

edin. Panik görmeniz halindesakinleşmesineyardımcıolun. - Herhangi bir yaralan-

ma olup olmadığını kontroledin. Tespit etmeniz ya daşüphelenmenizhalindeenyakınzamanda bir veteriner hekim-

denyardımalın. - Kedi ve köpekleri-nizi yakından takip edin;davranışları, bir acil du-

rum sonrasında değişiklik gösterebilir. Tasmalarının süreklitakılı olduğundan emin olun ve dışarıdayken köpeklerin sevkkayışlarınıntakılıolmasınadikkatedin.Alışıkolduklarıkokuvearaziyapısındakideğişiklikler,onlardakafakarışıklığınaveanor-maldavranışlaranedenolabilir.

Akvaryumda balık besliyorsanız; - Bazıakvaryumbalıklarınınyaşamlarınındevamlılığı,akvaryumiçindekitermostatlısuısıtıcıları,filtrelergibielektrikleçalışanmalzemelerebağlıdır.Elektrikkaynağıveyaje-neratörolmadanakvaryumiçindekicihazlarıçalıştırmakmümkünolmayacağından,akvaryumsahiplerinindepremsonrasıkullanımiçinmutlakajeneratörbulundurmasıgerekmektedir.

Sürüngen besliyorsanız;Deprem sonrasında bölge tahliyesi yapmayı tercih etmenizinsöz konusu olduğu soğuk hava koşullarında, hayvanlarınızıntaşımakutularınıbirbattaniye ilekaplayın.Yolculukyapmanızgerektiğinde,sürüngenleribiryastıkkılıfındanakledin

Kuş besliyorsanız;(yadabaşkabirkafeshayvanı) - Herhangibir yaralanmaolupolmadığını kontroledin.Birdeğişiklikolupolmadığınıanlamakamacıyla,depremsonrasındakibirkaçgünkuşutakibealın.Yüksekstreslibirolaysonrasırahatsızlıklargenellikleilkbirkaçgüniçindekendinigöstermektedir.Uyuşukluk,

46

iştah kaybı, sulu dışkı, depresyon,yaralanma ya da kafes tabanınaoturması gibi belirtileri fark et-menizhalindeenyakınzamandabirveterinerhekimedanışın. - Stresvetravmanınizleriniatabilmesi için, kuşunuzun ke-sintisiz ve huzurlu uyku almasınısağlayın. Kuşlar genellikle,yalıtılmış, sakin,hafifkarartılmışodalarda, kafes üzeri örtülüykensakinkalmaktadırlar.

Çiftlik hayvanları besliyorsanızDeprem anında ve depremsonrasında tüm hayvanlar gibi,keçi, koyun, inek gibi çiftlikhayvanları da farklı davranışlarsergileyebilir,huysuzvesaldırganolabilir.Böylebirdurumda; - Deprem sonrası kendigüvenliğinizden emin olduktansonra, çit ve duvarların hasargörüpgörmediğinikontroledin. - Ağıl,ahırgibibinalarınhasarlıolduğunu tespit etmişseniz,hayvanlarınızı güvenli bir alanaalın.(Binahasarlıiseartçıdeprem-

lerdenetkilenipyıkılabilir.)

MUSLUK SUYUNU ARITMA: Musluklardanvedışarıdandoldurduğunuztümsularıdepo-

lamadanöncearıtmanızgerekecektir. Arıtmak için; Her 1 litre su için 2 damla kokusuz,deterjansız,safçamaşırsuyukullanınız.İçmedenöncemutlaka30dakikabekletiniz.

47

Uzunsüreişlemgörmedenbekletilensularıniçindebak-

terilerüreyecektir.Bundandolayıdepoladığınızsuyu6aydabiryenileyin. TERMOSİFONDAN SU ELDE ETMEK: Termosifonlardasukaynağıdırvehertermosifonunaltındagerektiğindekullanabilmekiçintahliyevanasıvardır. - Suyunsoğumasınısağlayın. - Termosifonagelensoğuksuyunvanasınıkapatın. - Termosifonagelengazyadaelektriğikapatın. - Tabandakitahliyevanasınıaçın. - Termosifonunaltkısmındangelensuyunuzunsürebirik-me nedeniyle kirli (bulanık-çamurlu) olması olasılığı vardır. Sudahatemizgelenekadarakıtmayadevamedin.

EVİNİZDEKİ DİĞER TEMİZ SU KAYNAKLARI: - Tuvaletsifonrezervuarı (deposu).DİKKAT:Bahsigeçentuvaletiniçindekideğil,tuvaletsifonrezervuarındakisudur.Eğersu rezervuarı içinde kimyasal temizleyici, renklendirici ya dakokumalzemesikullanılıyorsabusuKULLANILAMAZ. - Buzkalıplarınıeritmek,sueldeetmekiçinkullanılabilir. - İçindesubulunandiğerkaynaklar(meyvesularıv.b.). - Boruların içinde kalan sular. Evimizde bulunan suborularında suyun kesilmesi halinde dahi su kalabilmektedir.Eğerdepremsonrasıbinayagirişgüvenliise,aşağıdakiuygulamasonundatemizsueldeedilebilir. Önce evin ana su vanası kapatılır. Sonra, evin en yük-

seknoktasındakiduşbaşlığıaçılırvesuborusunahavagirmesisağlanır.Dahasonraevinenalçaknoktasındaki suvanasıveyamuslukaçılarakiçindekisutemizbirkabaakıtılaraksueldeedilir.

GÜVENLİ SU ELDE ETME YÖNTEMLERİ: Kullanmadanönce su ve yiyecekkoyacağınız kapları te-mizlemeyivedezenfekteetmeyiunutmayın.Eğersudapartikül-lervarsaönce;kahvefiltresi,tülbent,yadakağıtmendilgibibirmalzemeylesüzün.

48

- EN İYİ ARITMA: yukarıda bahsettiğimiz gibi 1 litresuya 2 damla çamaşır suyu damlatıp 30 dakika bekletip sonrakullanmaktır. - İYİ ARITMA:%2saflıktaiyodineklemek(litreye3damla,eğersubulanıksaikikatı). - KABUL EDİLEBİLİR ARITMA: Suyu fokurdatarak kay-

natmak(denizseviyesinde5dakika–her300metreirtifafarkıiçin1dakikaekleyin,eğer subulanıksa toplamsüre ikikatınaçıkacaktır).

BİR DEPREMDEN SONRA YEMEK HAZIRLAMAK Birkaçöğündensonrasoğukyiyecekyemekzorlaşacaktır.Bir afetten sonra da normal zamanınızdaki gibi yemek düzenioluşturmayagayretetmelisiniz.Budurumfizikselolduğukadarzihin sağlığınız için de önemlidir. Temel olarak üç ya da dörtgüniçinocakveyafırınkullanmadanateşyakarakyemeklerinizipişirmekdurumundakalabilirsiniz. - Kamp Ateşi ile; çevreden toplanan odun ve ağaçparçalarının çevresi taş veya tuğla ile kapatılmış alan içindeyakılması. - Mangaldakömüryadaodunyakılarak. - Kampocağı(yeterlipropangazıilebirlikte). - TrekkingOcağı(geneldedağcılık,kampçılıkveavcılıkileilgilenenlertarafındankullanılır.) - Sterno(jel)türüocaklar - Yemekkapları l Tava. l Kap. l Bardakveyakupa l Çatal,kaşık,bıçak. - Konserveaçacağıbulundurun.

MUTLAKA YAPIN: - Açıkmekanlardaocak veyaateş yakmadanönce,ateşçevresinden tutuşabilecek veya yanabilecek malzemeleriuzaklaştırın.

49

- Açıkmekanlardaocak veyaateşin çevresini rüzgardankorumak ve alevin kontrolünü sağlamak için, üzerinde boyaolmayan tenekeveyametalbirparçayada taş veya tuğla ileçevreleyerekkorumayaalın. - Eğervariseateşeyakınbirmesafedeyangınsöndürücübulundurun.Yangınsöndürücüyokiseboşbirkovanıniçinetoprakveyakumdoldurup,yineateşeyakınbirmesafedebulundurun. - Çocukları,bakımamuhtaçlarıveyaşlılarıateşkaynağındanuzaktutun.

SAKIN YAPMAYIN: - Ağaç altında, ot ve kuru bitki yanlarında sakın ateşyakmayın. - Rüzgarlıhavalardaveyasertrüzgaresenyerlerdeateşyakmayın. - Kapalımekanlardaveyahavalandırmanınazolduğuyer-lerdeateşyakmayın. - Çadıriçindeve-ya çadır yakınında ke-sinlikle ateş veya ocakyakmayın. - Yıkılanveyaha-sargörenbinayanların-da veya eklentilerindeateşyakmayın. - Gaz veya tüpkaçağıolacağındanşüphelendiğiniz hiçbiralandaateşyakmayın.

Afet Sonrası Psikoloji Depreminnedenolacağıbiracildurumyadaafetin,herkesüzerinde bazı psikolojik etkileri olacaktır. Bu etkilerin aşılmasıbirçok faktöre bağlı olarak, kişiden kişiye değişen zamanlardagerçekleşirvebudurumbirkaçgünyadaaylarlaifadeedilebilir.

50

Acil durum ya da afetin sonrasında yaşamın tekrar normaledönebilmesi,buetkilerinaşılmasıilebağlantılıdır. Aşağıdayazılıolanbelirtiler;sizin,sevdiklerinizinyadayakınlarınızınbirdepremsonrasındayaşayabileceğidoğaltep-

kilerdir: Psikolojik Belirtiler:

l Konsantrasyon vehafızaproblemleri l Çaresizlikhissi l Tedirginlik veyakızgınlık l İnkar l Kendini suçlama,başkalarınısuçlama l Belirgin ruh halideğişikliği l Tek başına kalma,geriçekilme l Olayıntekrarolmasıkorkusu l Sersemlik,uyuşuklukveyaaşırıbaskıaltındaolmahissi

Fizyolojik Belirtiler:

l İştahkaybı l Başağrıları,göğüsteacıhissi l Diare,mideağrısı,bulantı l İçki,ilaçvesigarakullanımındaartış l Kabuslargörme l Uykuuyuyamama l Üzüntü,depresyon,acı l Yorgunluk,enerjidüşüklüğü l Aşırıaktifolma

51

Yukarıdalistelenenbelirtilerikendinizdeyadaörnekolarakbiryakınınızdafarketmenizhalinde:

- Unutmayın,tümbureaksiyonlarnormaldirveherkesinbaşınagelebilir. - Karşınızdaki kişinin konuşmasına izin verin. Yükpaylaştıkçaazalacaktır,iyibirdinleyiciolmakesastır. - Anlayış gösterin. Sizeanlatılanlarınbir kısmı sizin içinçokanlamlıolmayabilir,kendinizikarşınızdakikişininyerinekoy-

mayaçalışarakanlayışgösterin. - Sizeanlatılanlarısizdetutun.

Streshissi,korkular,depresyonyadadiğerfizikselsemptomlarındevametmesihalindebelkidepsikolojikyardımalmanızsözko-

nusuolabilir.Böylebirdurumdadışarıdanyardım içinbirpro-fesyonelebaşvurmaktançekinmeyin.Unutmayın;duygularınızın,psikolojik problemlerinizin ve bunların belirtilerinin farkındaolmanız,onlarınçözümüiçinilkaşamadır.

Çocuklar ve Afet Sonrası Psikoloji Birafet sonrasındaçocuklar;normalseviyeninçokdahaüzerindeetkilenmişveduygusalzarargörmüşolabilirler.Norma-

linüzerindekitepkilernormaldirvegenellikleçokuzunsürmez.Görülebilecekbelirtilerinbirkısmıaşağıdakigibilistelenmiştir: l Karanlıktanaşırıkorkma,ayrıkalma,kendikabuğunaçekilme. l Aileyesarılma,yabancılardankorkma. l Üzüntüvekaygı. l Çocukçareaksiyonlardaartış. l Okulagitmeyiistememek. l Yemekveuykurejimindedeğişiklik. l Utangaçlıkyadaagresifdavranıştaartma. l Yatakıslatmayadaparmakemmek. l Kabusgörmek. l Başağrısıyadadiğerfizikselşikayetler.

52

Butürbelirtilerfarkedildiğindeyapılabilecekbazıuygulamalaraşağıdayeralmaktadır: - Afetleilgiliolarakçocuğunuzunhissettiklerinisorunveonunlakonuşun.Duygularınıpaylaşın. - Çocuğunuzunanlayabileceği şekilde; gerçekleşenafetianlatın,onubilgilendirin. - Çocuğunuzun;emniyetteolduğunuzuvebirlikteolaca-ğınızı hissetmesini sağlayın. Arada güven tazelemek için bukonuyutekrargündemegetirin. - Sıklıklaçocuğunuzunelinitutun(aileüyelerinetemas,çocuklarıngüvenduymasınayardımcıolmaktadır). - Çocuğunuzuyumadanönceodasındabirliktegeçirdiğinizsüreyiuzatın. - Çocuğunuzunkaybettiğibiroyuncak,battaniyeyadaevkonusundamızmızlanmasınaizinverin. - Eğer çocuğunuzun okulda problem yaşadığını düşünü-yorsanız, öğretmenleri ile görüşün. Öğretmenle sizin beraberyapacağınızuygulamalarınverimliliğidahafazlaolabilir.

Genellikle çocukların duygusal reaksiyonları çok uzunsürmeyecektirancakbazen;aylarsonraproblemoluşabiliryadadahaöncekiproblemlertekrarortayaçıkabilir.Budurumdaailedışındanpsikolojikdestekalmanızgerekebilir.

Aşağıdaki“Tehlike İnceleme Formu”nu tümaile birey-

leriylebirliktedoldurun. BütünşıklarEvet(X)olanakadarevinizdeyapmanızgere-kendeğişikliklerigerçekleştirin.Her6aydabirailecek“Deprem tatbikatı”yapın.Butatbikatlardakomşularınızındayeralmasınısağlayın.

53

ŞUNUBİLİN:BELKİDEİLK72SAATSİZEKİMSEYARDIMA

GE-LE-ME-YE-CEK.BİRBİRİNİZESADECESİZYARDIM

EDEBİLİRSİNİZ.MAHALLELİNEKADARORGANİZEOLURSA,

OKADARÇOKİNSANINHAYATIKURTULUR.

BUNUNİÇİNMALZEMEYEİHTİYACINIZVAR.

LEVYELER,BETONKIRICILARI,KAZMAKÜREKLER,

YANGINSÖNDÜRÜCÜLER,JENERATÖR,TABİİKİSUVEYİYECEK.

ŞİMDİDENBUMALZEMELERİTEMİNEDİN.MUHTARLARABURADAÇOKİŞDÜŞÜYOR,BİRBİRİNİZLEİLETİŞİMHALİNDEOLUN.

UNUTMAYINİLETİŞİM HAYATTIR.

54

ÇOCUKLARINIZIDAALIPHEPBİRLİKTETATBİKATLARYAPIN.

BUTATBİKATLARSİZEKOMİKVEGEREKSİZGELEBİLİR.

YAPMAZSANIZ,DEPREMSONRASINDAPANİKTEN

ÇOKDAHAÜZÜCÜDURUMLARADÜŞEBİLİRSİNİZ.

TIPKIOYUNCULARINFİLMÖNCESİGÜNLERCEPROVAYAPIP,

ÇEKİMGÜNÜGELDİĞİNDEHATASIZOYNAMALARIGİBİ.

İŞTEOGÜNDEHEPİMİZİÇİNÇEKİMGÜNÜ.

TATBİKATLARIYAPALIM!TÜMMAHALLELİİLETİŞİM

HALİNDEOLALIM.

İLETİŞİM HAYATTIR, GELECEĞİMİZİ BİRLİKTE

KURTARALIM.

55

TEHLİKE İNCELEME FORMU

Toplantı:

A.Evhalkıilegenelacildurumlarvebirdepreminöncesi,sırasıvesonrasındaneleryapmamızgerektiğinitartıştığımızbirtoplantıyaptık.Butoplantıyaevhalkınıntümükatıldı.

()Evet ()Hayır

Genel Acil Durum Konuları:

A. Telefonların yanına acil durum numaralarını içeren kağıtlarkoyduk.Ayrıcaceptelefonlarınadabunumaralarıkaydettik.

()Evet ()Hayır

B.Depremdekırılabilecekcamlarınbizevereceğizarardankorun-

makamacıyla,camlarıniçeridüşmesineengelolacakönlemleraldık(normalkoşullaraltındaperdelerikapalıtutmak,terlikkullanmak,yatakkenarındaterlikbulundurmak,camafilmtakmakvb.).

()Evet ()Hayır

C. İlkyardımeğitiminizvarmı?Eğeryoksa,evdekiherkesağıryaralı durumda olan birisinin kıpırdatılmayıp 112 Ambulansservisininaranmasıgerektiğinibiliyormu?

()Evet ()Hayır

D.Evdevarmı? YangınSöndürücü/YangınHortumu()Evet ()Hayır Duman/IsıDedektörü/Susistemi()Evet ()Hayır YangınBattaniyesi ()Evet ()Hayır Gazdedektörü ()Evet ()Hayır

56

E. Herkesyangınamüdahaleiçingereklimalzemelerikullanmayıbiliyormu?

()Evet ()Hayır

F. Yangın sırasında binayı tahliye etmek için kullanacağımızyollarısaptadık.Buyollarınherzamaniçinaçıkkalmasıiçinbi-nadakikomşularımızlaanlaştık.

()Evet ()Hayır

G.Evimizdekitümtesisatlarıtespitettik.Butesisatlarınmevcutstandartveyönetmeliklereuygunluğunukontrolettik.Evhalkı,tümtesisatlarınneşekildekapanmasıgerektiğiniöğrendi.

()Evet ()Hayır

H.Evhalkı,tesisatkonularıileilgili(elektrik,gaz,su)biracildurum gerçekleşirse ne yapacağını ve hangi ilgili birimlerinaranmasıgerektiğinibiliyor.

()Evet ()Hayır

İ.Evdebulunan“tehlikelimadde”olarakkabuledebileceğimizmalzemelerilisteleyin.

1) 2)3) 4)5) 6)7) 8)9) 10)11) 12)

57

J.Evdebulunanvetehlikelimaddeolarakkabulettiğimiztümmalzemeleri“SİYA”kısaltmasındaifadeedilenuygulamalaratabituttuk.

()Evet ()Hayır

K. Saptadığımız tehlikeli maddelerle ilgili bir acil durumgerçekleşmesihalindetümevhalkıneyapacağınıvehangige-reklibirimlerehabervermesigerektiğinibiliyor.

()Evet ()Hayır

Deprem Konuları:

A. Evdeki tüm bireyler, her bir oda / mekan için bir depremsırasındasığınabilecekleriemniyetliyerleribiliyor.

()Evet ()Hayır

B.Evdekitümbireylerbirdepreminöncesi,sırasıvesonrasındaneleryapmasıgerektiğinibiliyor.

()Evet ()Hayır

C. Evdeki tüm bireyler, bir deprem sonrasında ışığa ihtiyaçduyduğutakdirdekibrit,çakmakkullanmaması,fenerkullanmasıgerektiğininfarkında.

()Evet ()Hayır

D.Evdekitümbireyler,dışarıdabulunduklarısıradabirdepremyaşamalarıhalindeneleryapmalarıgerektiğinibiliyor.

()Evet ()Hayır

58

E.Evdekitümbireyler,kendilerifarklınoktalardaykendepremingerçekleşmesi halinde, depremden sonra nasıl ve neredebuluşacaklarınıbiliyorlar.

()Evet ()Hayır

F.Olasıbirdepreminardından,dışarıdanyardımgelenekadarkendi-mizeyeterliolmamızayardımcıolacakbiracildurumsetihazırladık.

()Evet ()Hayır

G. Evdeki tüm bireyler ve irtibat kişileri birbirinin irtibatnumaralarınıbiliyor.Ayrıcaolasıbirdepreminardındanbizimleilgilibilgialmakisteyebilecektümyakınlarımızairtibatkişisininbilgileriiletildi.

()Evet ()Hayır

H.Birdepreminardındandışarıdanbilgialmak içinpilli radyovetelevizyongibicihazlarıkullanmamızgerektiğini,telefonuiseyalnızcaacildurumlardakullanacağımızıtümevhalkıolarakbili-yoruz.

()Evet ()Hayır

Yapı Konuları:

A. Yaşadığımız binanın inşaat yönetmeliklerine uygun yapılıpyapılmadığını,“İnşaatuygunlukbelgesi”nebakaraköğrendik.

()Evet ()Hayır

B.Taşınacağımızbinanın inşaatyönetmeliklerineuygunyapılıpyapılmadığını,“İnşaatuygunlukbelgesi”nebakaraköğrendik.

()Evet ()Hayır .

59

Yapısal Olmayan Konular:

A.Sabitlenmemişvedevrilmesihalindebizleriyaralayabilecekvezararverecekmobilya,buzdolabıvb.malzemelerilisteleyin.

1) 2)3) 4)5) 6)7) 8)9) 10)11) 12)

B. Devrilmesi halinde bizleri yaralayabilecek ve zarar verecekmobilya,buzdolabıvb.malzemeleriuygunşekildesabitledik.

()Evet ()Hayır .

C.Düşmesi,devrilmesihalindebizlerebüyükmaddihasarvere-

cektürdekieşyalarıuygunşekildesabitledik.

()Evet ()Hayır .

D.Camkenarıyadadevrilmesihalindebizlerezararverebilecekbircisminyanındabulunanoturmaveyatmagruplarınıbizlerezararveremeyeceğiuygunnoktalarataşıdık.

()Evet ()Hayır

E.Dolapiçerisindekiağırmalzemelerialtraflarayerleştirdik

()Evet ()Hayır

F.Açılmasıhalindeiçerisindekimalzemelerindöküleceğivebiz-lerezararvereceğidolaplarakilitlikulplartaktık.

()Evet ()Hayır

60

G.Mevcutbasınçlıtüpleri(LPG,yangınsöndürücüvb.)istendiğinderahatlıklasökülebilecekancakkazaylaaçılmayacakşekildesabit-ledik.

()Evet ()Hayır

H.Birdepremsırasındadevrilerekyangınçıkarabileceksobalarıyere,bacaborularınıisetavanveduvarlarasabitledik.

()Evet ()Hayır

İ. Tavan lambalarını hafif malzemelerden seçtik. Tümaydınlatmalarıuygunşekildesabitledik.

()Evet ()Hayır

J. Pencere, balkon dışındaki saksı vb. devrilebilecek her şeyikaldırdık.Kaldırmadıklarımızıiseuygunşekildesabitledik.

()Evet ()Hayır

Kapanış:

A.Buplanıhazırlamanınsonaşamasıolarak___________tarihin-

debirtatbikatyaptıkveçalışmalarımızıneksikkalantaraflarınıtespitetmeyeçalıştık.Birsonrakitatbikatı____________tari-hindeyapacağız.

B.Tümevhalkıbirsonrakitatbikattarihinikaydetti.

61

Kaynakça:

- AKUT Arama ve Kurtarma Derneği / AKUT’la AfetlereHazırlık–2004- AKUTAramaveKurtarmaDerneği/ToplumAfetMüdahaleTakımı(TAMT)EğitimDokümanları–2000- Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve DepremAraştırmaEnstitüsü–AfeteHazırlıkEğitimBirimi/HepimiziçinABCAfeteHazırlıkElKitabı-2005- Boğaziçi Üniversitesi, Kandilli Rasathanesi ve DepremAraştırmaEnstitüsüAraştırmaRaporu-MarlaA.Petal,M.S.W./17Ağustos1999,03:02,Mw7.4,DepremdeMeydanaGelenÖlümveYaralanmalarınNedenleri- Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve DepremAraştırmaEnstitüsü–AfeteHazırlıkEğitimBirimi/YapısalOlmayanTehlikelerinAzaltılmasıEğitimProgramı(YOTA)- SivilSavunmaGenelMüdürlüğü/Depremdokümanları-2004- TürkKızılayı/ToplumLiderleriniTeşkilatlandırmaProjesiDokümanları- YeryüzüveDeprem-BoyutYayınGrubu2000- EuropeanCentreonPreventionandForecastingofEarthquakes(ECPFE)/TechnicalHandbookforSearch&RescueOperationsinEarthquakes–1999- CaliforniaFireDepartment/CommunityEmergencyResponseTeam(CERT)Documents-2000- FederalEmergencyManagementAgency(FEMA)/CommunityEmergencyResponseTeam(CERT)–SM317ParticipantManual–2003- OESCalifornia,Governor’sOfficeofEmergencyServices–EmergencySuppliesChecklist- AKUTAramaveKurtarmaDerneği–ÖmerKaraca/EngellileriçinDepremKılavuzu–2008- TheStateofFlorida–FamilyPreparednessGuide- AmericanRedCross/YourFamilyDisasterPlan- AmericanRedCross/YourFamilyDisasterSuppliesKit

62

- AmericanRedCross/HelpingYoungChildrenCopeWithTrauma

- AmericanRedCross/HowDoIDealWithMyFeelings?- OESCalifornia,Governor’sOfficeofEmergencyServices/TipsForElderly- OESCalifornia,Governor’sOfficeofEmergencyServices/PreparingYourFamilyForAnEarthquake- OESCalifornia,Governor’sOfficeofEmergencyServices/TipsForPetOwners- OESCalifornia,Governor’sOfficeofEmergencyServices/TipsForPhysicallyChallenged- OESCalifornia,Governor’sOfficeofEmergencyServices/Earthquake:Duck,Cover&Hold- FederalEmergencyManagementAgency(FEMA)/AreYouReady?- CaliforniaDepartmentofFoodandAgriculture/DisasterPreparednessForBirdandReptileOwners- CaliforniaDepartmentofFoodandAgriculture/DisasterPreparednessForCat&DogOwners- OESCalifornia,Governor’sOfficeofEmergencyServices/HowtoSecureYourFurniture- InstituteForBusiness&HomeSafety/ProtectYourHomeAgainstEarthquakeDamage- TexasAgriculturalExtensionServiceandHazardReductionandRecoveryCenter/HandbookforEmergencyPreparationandResponse- TheHumaneSocietyoftheUnitedStates/DisasterPreparednessforPets- American Red Cross / Emergency Preparedness CheckList- American Red Cross & Federal EmergencyManagementAgency(FEMA)/FoodandWaterinanEmergency- American Red Cross & Federal EmergencyManagementAgency(FEMA)/YourFamilyDisasterPlan- American Red Cross & Federal EmergencyManagementAgency(FEMA)/YourFamilyDisasterSuppliesKit

63

aKut OPEraSYONEl EKİPlErİ

64

1994 02/02/2009 Kurtarılan AKUT Birimleri Operasyon Sayısı Kişi Ex Canlı Hayvan

1996 AKUT İSTANBUL 138 396 67 4

1999 AKUT ANTALYA 66 101 12 19

2000 AKUT ANKARA 38 24 3 3

2001 AKUT MARMARİS 52 26 9 16

2002 AKUT BİNGÖL 93 133 25 3

2003 AKUT KOCAELİ 64 29 3

2004 AKUT OLİMPOS 13 14 4

2005 AKUT NİĞDE 12 6 2 1

2006 AKUT BURSA 55 6 5

2006 AKUT İZMİR 5 1

2006 AKUT BTC 1 1

2007 AKUT GİRESUN 3

2007 AKUT TRABZON 4

2007 AKUT RİZE 20 8 6

2007 AKUT KAYSERİ 2 1

2008 AKUT BODRUM 13 2 1 1

2008 AKUT BOZCAADA

2008 AKUT GAZİANTEP 1

2008 AKUT BOZÜYÜK 1

12

Yılda 18 Bölgede 517 Operasyonda 748 Kişi 137 Ex 47 Canlı Hayvan