Leđa

Deformiteti kičmenog stuba

Lordoza-lordosis

Krivina kičmenog stuba posmatrana u sagitalnoj ravni u lumbalnom delu, sa konveksitetomnapred, naziva se lordoza. Od fiziološke lordoze se razlikuje po tome što prelazi vrednost od50 mm.

1 / 9

Leđa

Imajući u vidu da lumbalna krivina određuje stav tela, koji je direktno odgovoran za nastajanjedeformiteta kičmenog stuba, jasno je da korekcija svakog odstupanja u veličini lumbalnelordoze zauzima važno mesto u korektivnom radu. Lumbalni segment je  najniži deo kičmenogstuba koji nosi teret trupa, te je njegov dinamički vertebralni segment (dva susedna pršljenskatela sa svim pratećim elementima) anatomski i biomehanički prilagođen za  razne napore itrpljenja, kako tereta, tako i amortizacije delovanja sile gravitacije na ovaj deo kičmenog stuba. Uz slabu trbušnu muskulaturu, ovaj deformitet prate i skraćeni opružači lumbalnog segmenta, aneelastičnost je povećana. Neke karakteristike lordotičnog držanja tela: - glava zabačena malo unazad u odnosu na vertikalu, - izražena vratna lordoza, - grudni koš ravan ili ispupčen, - lumbalna fiziološka krivina izražena, veća od 50 mm, - stomak mek, karlica pomerena napred i nadole, - zglob kolena u pojačanoj ekstenziji, stopala deformisana.

2 / 9

Leđa

Lordozu proveravamo  jednostavnim testom ležeći na leđima sa savijenim nogama u zglobukolena. Nemogućnost, da izometrijskom kontrakcijom fleksora zgloba kuka, vratimo inkliniranukarlicu do izravnjavanja lumbalnog dela sa podlogom, potvrđuje postojanje lordoze. Vežbe za korekciju lordoze U korektivnom programu za lordozu, Klub „Korak” akcenat daje na: - istezanje skraćenih mišića, fleksora vrata, lumbalnih ekstenzora, mišića natkolenice ipotkolenice kao i opružača zgloba kuka, - jačanje oslabljene trbušne i grudne muskulature, - voljnu i vizuelnu korekciju stava pred ogledalom i ležeći na leđima, - vežbe disanja. Kako lordozu najčešće prati i naglašena krivina u torakalnom delu - kifoza, treba biti oprezankod izbora vežbi da  ne bi došlo do narušavanja položaja drugog segmenta, tj. povećanjagrudne krivine. Skoliza-scoliosis Lateralna krivina  kičmenog stuba u frontalnoj ravni  naziva se skolioza. Skoliozu karakteriše potpuno ili delimično lateralno iskrivljenje kičme s rotacijom i torzijompršljenova ili bez njih.   U odnosu na postojanje ili nepostojanje, upravo tih odlika, rotacije itorzije pršljenova, skolioze se dele na : - funkcionalne - strukturalne skolioze. Funkcionalne skolioze <;em>(scoliosis functionalis) Osnovna odlika funkcionalnih skolioza je postojanje lateralne krivine kičmenog stuba bezrotacije pršljenova. Ona se kod testa prednjeg pretklona trupa može  korigovati. (Adamsov test)

3 / 9

Leđa

U ove skolioze spadaju i kompenzatorne skolioze nastale zbog poremećaja statičkih odnosa,najčešće zbog: - skraćenja donjih ekstremiteta, - deformacija kuka, - kosog položaja karlice, - stečenih loših navika; sedenja, stajanja i dr. - smetnji vida, nošenja kose preko očiju, - išijasa i akutnog reumatizama. Funkcionalne skolioza obično ne progrediraju i ne postaju fiksne, strukturalne, pod uslovom dase na vreme uklone primarni uzroci. U funkcionalne skolioze ubrajamo i skoliotično držanje tela. Strukturalne skolioze (scoliosis structuralis) Kod strukturalne skolioze dolazi do lateralnog krivljenja kičmenog stuba, rotacije i torzijepršljenova. Rotacija kičme znači okretanje oko jedne osovine, a pod torzijom se podrazumevazavrtanje jednog dela korpusa (tela) pršljena prema drugom. Na konkavnom delu kičme korpusse klinasto deformiše, s vrhom klina upravljenim prema konkavitetu. Te su promene najjačeizražene na vrhu, apeksu krivine, a smanjuju se prema prelazu jedne krivine u drugu – u, tzv. interferencionimtačkama.

4 / 9

Leđa

Zadnji nastavci pršljenova (processus sp inosus) su upravljeni prema konkavnoj strani krivine,a poprečni nastavci ( processustransversus),posebno u torakalnom delu, su izbočeni prema dorzalno, na strani konveksiteta.

5 / 9

Leđa

Izrazite promene se razvijaju na zglobovima sa rebrima: stvara se stražnja rebarna grba (gibus) na strani konveksiteta i manja prednja rebarna grba na strani konkaviteta krivine. Podela skolioza Strukturalne skolioze se dele  prema Kobu na: 1. Miopatske (mišićna distrofija-dystrophia musculorum), 2. Neuropatske (poliomijelitis, neurofibromatoza…), 3. Osteopatske kongenitalne, torakogene nakon oboljenja toraksa, 4. Idiopatske, uzrok nepoznat. Strukturalne skolioze su etiološki klasifikovane kao: - urođene (kongenitalne) - stečene (akvirirane) skolioze.

6 / 9

Leđa

Najveću grupu  akviriranih skolioza, kojima se bavimo, čine idiopatske skolioze kod kojihuzrok nastanka nije poznat. Čak oko 90% svih strukturalnih skolioza  ubrajamo u idiopatskeskolioze. Za određivanje stepena iskrivljenja kičmenog stuba postoji više metoda ocenjivanja skolioza, ajedna od njih je  metoda po Kobu koji razlikuje tri tipa skolioza: - skolioze do 300,  lake ili skolioze I stepena, - skolioze od 300 do 500, srednje ili skolioze II stepena, - skolioze preko 500, teške ili skolioze III  stepena. Skolioze  do 200 je moguće lečiti korektivnim vežbama, za skolioze od 300 primenjuju se razneortoze sa korektivnim vežbama, a skolioze preko 400obuhvataju se operativnim programom. Profilaksa skolioze se sastoji u brizi za pravilan telesni razvoj deteta, posebno u najkritičnijimperiodima odrastanja, tj. u dobi prvog uspravljanja, polaska u školu i u adolescenciji. Sam cilj lečenja skolioze je: - da se zaustavi progresija deformiteta, - da se koriguje skoliotična krivina, - da se održi postignuta korekcija deformiteta, - da se izbegne operativno lečenje. Veoma je važna saradnja roditelja, škole i zdravstvene institucije u samom korektivnomprogramu. Podela idiopatskih skolioza, na osnovu vremena pojavljivanja, hronološka klasifikacija: - Infantilne, od rođenja pa do 3. godine starosti, - Juvenilne, od 4. godine do 10. godine, - Adolescentne, od 10. godine do 17. godine. Za  infantilne idiopatske skolioze karakteristično je da se najčešće pojavljuju između 6. i 18.meseca života. Primarna krivina je u 90%  slučajeva sinistrokonveksna i naglo progredira. Uređim slučajevima može ostati statička, tada se obično razvija dvostruka primarna krivina sboljom prognozom ili može potpuno nestati. Juvenilne idiopatske skolioze obično progrediraju i dovode do težih deformiteta. Primarnakrivina je češće konveksna prema desnoj strani. Adolescentne idiopatske skolioze su češće kod devojčica, progrediraju u toku ubrzanog rasta. Kifoza- kiphosis Kao deformitet kičmenog stuba, kifoza je vrlo prisutna kod školske populacije i za sobompovlači niz drugih problema vezanih za funkcionisanje vitalnih organa, (mogući problemi sadisajnim i srčanim sistemom). Ako, posmatrajući dete u sagitalnoj ravni, uočimo pojačanu krivinu kičmemog stuba, preko 40stepeni, čiji je konveksitet (ispupčenost) okrenut prema unazad, govorimo o kifozi.

7 / 9

Leđa

Pogrbljenost koja je najizraženija u grudno-leđnom segmentu lako je uočljiva i u tom delu senajčešće i ispoljava. Za biomehaniku grudne kifoze bitno je saznanje da zadnji elementi kičme(lukovi pršljenova sa nastavcima) podnose tenzijske sile, pa se ponašaju kao suspenzijskiaparat, dok se prednji elementi kičme (sve strukture ispred zadnjeg longitudinalnog ligamenta)nalaze pod kompresijom i potporni su stub grudne kičme. Biomehanički, najneotporniji ( najvulnerabilniji) je vrh torakalne kifoze gde najjače i deluju faktori koji pojačavaju fleksiju (gravitacija). Kifoza se često javlja u kombinaciji sa lordozom, jer odstupanje u jednom segmentu uglavnompovlači sa sobom i odstupanje u drugom segmentu. Karakteristike kifotičnog držanja tela su: - glava je savijena unapred ispred linije vertikale, - ramena uzana i povijena, - uvučen grudni koš, - lopatice su istaknutije i odvojene od kičmenog stuba, - trbušni mišići su atonični, stomak malo ispupčen, - naglašena lumbalna lordoza, - prednji nagib karlice, - kolena blago flektirana, - stopala najčešće deformisana.

8 / 9

Leđa

Kao razlog nastanka kifoze neki autori, kao Hauberg, navode tri bitna momenta: - insuficijencija leđnih mišića, - refleksni mišićni spazam kod bolova u području kičme, koji izaziva kifotično držanje telaradi smanjenja bola, - promene na telu i ligamentima koje uzrokuje sniženje njihovog prednjeg dela. Od stečenih uzroka nastanka kifoze treba izdvojiti rahitis, razne povrede u predelu kičmenogstuba, hronične bolove u leđima, tumore i dr. Najčešće su promene koje nastaju na slabostimaligamentarno-mišićnog aparata u uslovima nepravilnog telesnog razvoja i to u periodu najjačegrasta. Vežbe za korekciju kifoze Sam program za korekciju kifoze je usmeren na vežbe istezanja,  jačanje i toniziranjeoslabljenih mišića leđa. (ekscentrične vežbe za grudne mišiće a koncentrične za rameno--lopatičnu regiju). U zavisnosti od veličine konveksiteta krivine kičmenog stuba, elastičnosti,snage mišića, te starosti deteta biraju se i najoptimalniji početni položaji za rad.   Program serealizuje kroz: Vežbe istezanja - istezanje mišića prednjeg zida grudnog koša, - istezanje kičme po uzdužnoj osovini, - istezanje mišića zadnje lože natkolenice. Vežbe jačanja - mišića ekstenzora torakalne kičme, - mišića prednje strane grudnog koša, - jačanje trbušne muskulature. Vežbe disanja. {rt}

9 / 9