dạy học theo dự án
TRANSCRIPT
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Vật lý là một môn học có nhiều ứng dụng quan trọng trong các lĩnh vực khoa học
và đời sống. Những hiện tượng vật lý trong tự nhiên diễn ra vô cùng phong phú và thú
vị, và gắn liền với thực tiễn. Vì vậy, làm thế nào để giúp học sinh hứng thú với môn
học, khiến cho kiến thức học được ở trường của học sinh gắn liền với thực tiễn cuộc
sống một phần phụ thuộc vào việc lựa chọn phương pháp dạy học của giáo viên.
Một trong những phương pháp dạy học có thể đáp ứng được yêu cầu trên đó là
phương pháp Dạy học theo dự án.
Dạy học theo dự án có thể áp dụng cho nhiều lứa tuổi và bậc học khác nhau. Tuy
nhiên, đối với học sinh lớp 9, các em đã đủ lớn để phân tích, nhận định, so sánh thông
tin cũng như có các kĩ năng cần thiết để tìm kiếm và xử lí thông tin. Ví dụ: khả năng
tìm kiếm thông tin trên Internet, làm điều tra, phỏng vấn đơn giản, xây dựng và trình
chiếu. Nếu có sự định hướng và dẫn dắt tốt thì các em có thể hoàn thành tốt công việc
được giao.
Hơn nữa, chương trình Vật lý 9 có những bài học mang tính thực tế cao mà trong
khả năng các em có thế biến thành dự án và có thể thực hiện được dự án của mình.
Chính vì vậy tôi nảy ra một sáng kiến “Sử dụng phương pháp dạy học theo dự
án trong giảng dạy một số bài ở môn Vật Lý 9”
1
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
A. CƠ SỞ LÝ LUẬN
1. Dạy và học theo dự án là gì?
Dạy học theo dự án là một hình thức dạy học lấy hoạt động của người học làm
trung tâm. Quá trình giảng dạy luôn định hướng vào các khái niệm cơ bản của môn
học nhưng gắn liền với thực tế. Theo phương pháp này, người học phải tự mình giải
quyết các vấn đề và các nhiệm vụ có liên quan khác để có được kiến thức, có khả
năng giải quyết vấn đề và cho ra những kết quả thực tế
Bản chất của dạy học theo dự án là người học lĩnh hội kiến thức và kỹ năng
thông qua việc giải quyết một bài tập tình huống gắn với thực tiễn (bài tập dự án)
(project). Kết thúc dự án người học phải cho ra sản phẩm gắn với thực tiễn cụ thể.
2. Mục tiêu của dạy và học theo dự án
Tất cả các nội dung của môn học đều hướng tới các vấn đề của thực tiễn, gắn
kết nội dung học với cuộc sống thực.
Rèn luyện cho người học phát triển kĩ năng phát hiện và giải quyết vấn đề liên
quan đến nội dung học tập và cuộc sống.
Rèn luyện cho người học nhiều khả năng: tổ chức kiến thức, kỹ năng sống, làm
việc theo nhóm.
Giúp người học nâng cao kỹ năng sử dụng CNTT vào quá trình học tập và tạo
ra sản phẩm.
3. Vai trò của dạy và học theo dự án
Dạy học theo dự án giúp học sinh chuyển:
- Từ hình thức học thụ động sang hình thức học chủ động có định hướng.
- Từ thụ động ghi nhớ, lặp lại sang khám phá, tích hợp và trình bày.
- Từ nghe và đáp ứng sang truyền đạt và dám chịu trách nhiệm.
- Từ kiến thức đơn thuần về sự kiện, thuật ngữ, nội dung sang hiểu rõ quá trình.
- Từ lý thuyết sang vận dụng lý thuyết.
- Từ phụ thuộc vào GV sang chủ động tổ chức.
Nói chung, dạy học dựa trên dự án là tạo môi trường học tập mà ở đó giáo viên
hướng dẫn, thúc đẩy sự hiểu biết sâu hơn, phát huy tính tích cực, tự học, óc sáng tạo
của học sinh.
2
Dạy học theo dự án thể hiện rõ nét vai trò của người học cũng như người dạy.
Cụ thể:
- Vai trò của người học được thể hiện:
+ Học sinh làm việc theo nhóm
+ Học sinh (nhóm) thực hiện một dự án là một nội dung trong môn học gắn
liền với thực tế bằng cách thực hiện các vai được chỉ định.
+ Học sinh tự lực triển khai dự án theo quan điểm và cách tiếp cận của mỗi
người (nhóm) như: quyết định cách tiếp cận vấn đề, tự hoạch định và tổ chức các hoạt
động nhóm để giải quyết vấn đề).
+ Học sinh (nhóm) thu thập xử lý thông tin từ nhiều nguồn theo vai đảm
nhận. Từ đó tích lũy kiến thức, và nhiều giá trị khác từ quá trình làm việc của mình.
+ Học sinh hoàn thành việc học với các sản phẩm cụ thể từ dự án mình được
giao
+ Học sinh phải trình bày và bảo vệ sản phẩm có tích hợp công nghệ thông tin
của mình trước sự đánh giá của giáo viên và các nhóm khác.
- Vai trò của người dạy trong dạy học theo dự án:
+ Không dạy nội dung cần học theo cách truyền thống
+ Từ nội dung của môn học, tìm ra sự liên quan của nó đến các vấn đề thực
tiễn
+ Hình thành ý tưởng các dự án liên quan đến nội dung môn học
+ Xây dựng vai trò của người học trong dự án, nêu yêu cầu và đặc điểm của
kết quả sau khi dự án hoàn thành. Hướng vai trò của người học gắn với nội dung cần
học.
+ Trong suốt quá trình giáo dạy, vai trò của giáo viên là hướng dẫn và tham
vấn chứ không phải là “cầm tay chỉ việc” để người học (nhóm) phát huy khả năng tự
giải quyết vấn đề, khả năng sáng tạo và xử lý tình huống.
B. CƠ SỞ THỰC TIỄN
Như chúng ta đã biết, với phương pháp dạy học cũ, việc dạy học là việc truyền
thụ kiến thức mang tính một chiều, người thầy đóng vai trò là trung tâm trong việc
truyền đạt kiến thức. Vì vậy, việc tiếp thu kiến thức của học sinh rất thụ động, hạn chế
khả năng vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn.
3
Trước tình hình đó, ngành giáo dục của chúng ta đã có rất nhiều đổi mới trong
phương pháp dạy học. Một trong những phương pháp dạy học hiện đại, mang lại
nhiều hiệu quả trong quá trình dạy học đó là phương pháp dạy học theo dự án. Với
học sinh lớp 9 tại trường Trung học cơ sở Định Lạc có một số thuận lợi để giáo viên
có thể sử dụng phương pháp dạy học theo dự án đó là:
+ Đối với học sinh lớp 9, các em đã được tiếp cận với môn Vật lý được 9 năm
nên phương pháp học đã khá nhuần nhuyễn
+ Tính sáng tạo và tư duy, khả năng giải quyết vấn đề và xử lý tình huống của
các em rất tốt
+ Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình học tập của các em khá
phổ biến
+ Khả năng chuẩn bị các nội dụng mà giáo viên phân công để phục vụ cho nội
dung bài học mới của các em khá tốt
Vì vậy triển khai việc dạy học theo dự án phần nào có thể giúp học sinh tự giác,
tích cực tiếp thu kiến thức, rút ngắn khoảng cách giữa bài học trên lớp với thực tiễn
cuộc sống
C. NỘI DUNG GIẢI PHÁP
1. Nội dung của phương pháp dạy học theo dự án
a. Xác định mục tiêu dự án
Xuất phát từ nội dung học tập, giáo viên phải đưa ra được một chủ đề với
những gợi ý hấp dẫn, kích thích học sinh tham gia thực hiện. Chủ đề đưa ra phải gắn
với thực tiễn cuộc sống thực, học sinh có thể làm việc độc lập để hình thành kiến thức
và cho ra những kết quả thực tế, thông qua việc thực hiện dự án học sinh hình thành
kỹ năng phát hiện và giải quyết vấn đề.
Ví dụ: Bài “Các tác dụng của dòng điện xoay chiều – Đo cường độ dòng điện
và hiệu điện thế xoay chiều”
Thông qua dự án học sinh tìm hiểu được các dụng cụ dùng điện trong thực tế,
học sinh giải thích được dụng cụ điện đó hoạt động dựa trên tác dụng nào của dòng
điện và ảnh hưởng của dòng điện xoay chiều đối với môi trường.
Từ mục tiêu đề ra giáo viên tiến hành thiết kế ý tưởng cho dự án:
b. Thiết kế ý tưởng dự án
4
Dự án là một bài tập tình huống mà người học phải giải quyết bằng các kiến
thức theo nội dung bài học, dự án phải là vấn đề hướng đến thế giới thực, phát sinh
nhiều giả thuyết, cần sự nổ lực giải quyết của nhiều người, phù hợp với mục tiêu học
tập và được xây dựng dựa trên những kiến thức và kinh nghiệm sẵn có, thúc đẩy sự
phát triển và khả năng nhận thức của học sinh. Khi thiết kế ý tưởng dự án nên chú ý
đến các chủ đề thực tế và các vấn đề mà học sinh thực sự muốn tìm hiểu.
Ví dụ: Bài “Các tác dụng của dòng điện xoay chiều – Đo cường độ dòng điện
và hiệu điện thế xoay chiều”
GV thiết kế hai dự án:
+ Dự án 1: Các tác dụng của dòng điện xoay chiều
+ Dự án 2: Dòng điện xoay chiều và môi trường
Trên cơ sở dự án đã thiết kế, giáo viên phải xây dựng được bộ câu hỏi để học
sinh có định hướng để hoàn thành dự án:
c. Xây dựng bộ câu hỏi định hướng
Là một hệ thống những câu hỏi do giáo viên đưa ra nhằm mục đích định hướng
cho học sinh một nhóm kiến thức thuộc một số bài học, bộ câu hỏi định hướng là sự
thể hiện cụ thể và sinh động mục tiêu dạy học: các yêu cầu về kiến thức, kỹ năng thái
độ, . . . Cần suy nghĩ về các câu hỏi học sinh sẽ hỏi khi triển khai dự án và chú trọng
vào việc làm sao để cuốn hút học sinh, câu hỏi tạo ra sự gợi mở, sự gợi mở này sẽ
khiến cho hoạt động học tập trở nên khó đoán trước, vốn là một đặc trưng cơ bản của
việc học theo dự án.
Ví dụ: Bài “Các tác dụng của dòng điện xoay chiều – Đo cường độ dòng điện
và hiệu điện thế xoay chiều”
+ Với dự án 1: Các tác dụng của dòng điện xoay chiều
Giáo viên có thể xây dựng bộ câu hỏi định hướng như sau:
(?) Tìm hiểu các dụng cụ điện mà gia đình em sử dụng?
(?) Nêu biểu hiện của những dụng cụ đó khi có dòng điện chạy qua?
(?) Dòng điện xoay chiều có những tác dụng nào?
+ Với dự án 2: Dòng điện xoay chiều và môi trường
(?) Dòng điện xoay chiều chạy qua các dụng cụ điện có ảnh hưởng như thế nào
đến môi trường?
5
(?) Làm thế nào để có thể bảo vệ được môi trường khi sử dụng dòng điện xoay
chiều?
Sau khi xác định được mục tiêu và xác định được bộ câu hỏi cho dự án giáo
viên bắt đầu lập kế hoạch cho dự án:
d. Lập kế hoạch dự án:
Để dạy tốt và bảo đảm học sinh tham gia tích cực vào quá trình học giáo viên
cần
- Lập một kế hoạch bài dạy với các mục tiêu học tập của học sinh đáp ứng yêu
cầu về kiến thức, kĩ năng, thái độ của chương trình do Bộ GD& ĐT quy định. Phần
này giáo viên soạn một giáo án, thiết kế một bài giảng điện tử, trong đó có lồng ghép
dự án của học sinh cho phù hợp với bài dạy.
- Trong kế hoạch bài dạy giáo viên phải xây dựng bộ câu hỏi định hướng bài
dạy, là hệ thống câu hỏi gợi ý cho toàn bộ nội dung của bài học
- Trên cơ sở bộ câu hỏi định hướng bài dạy giáo viên phải phác thảo ý tưởng về
mục đích và nội dung của các bài tập dành cho học sinh, bao gồm các bài tập trình
diễn, ấn phẩm, sản phẩm vật chất.....
Bài tập trình diễn đòi hỏi học sinh sử dụng các công cụ đa phương tiện khác
nhau có thể là hình ảnh, âm thanh, video, biểu đồ, hình hoạ hoặc siêu liên kết đến các
trang web để thuyết trình đến người nghe một bản tin hay một hoạt động.
Bài tập ấn phẩm thường là bằng đoạn văn, bài báo, hay câu chuyện kết hợp với
các hình ảnh, biểu đồ hay hình hoạ liên quan.
Sản phẩm vật chất là sản phẩm học sinh chế tạo hoặc sưu tầm được trong dự án
thực hành
- Thiết kế hoạt động dự án.
- Kế hoạch hướng dẫn học sinh học theo dự án: trên cơ sở chủ đề/nội dung cần
tìm hiểu, gợi ý cho học sinh tìm tiểu chủ đề liên quan, thành lập nhóm, phân công
nhiệm vụ cho từng thành viên, xác định phương tiện, thời gian thực hiện và dự kiến
kết quả
Ví dụ: Bài “Các tác dụng của dòng điện xoay chiều – Đo cường độ dòng điện
và hiệu điện thế xoay chiều”
6
Giáo viên chia lớp thành 4 nhóm, hai nhóm thực hiện một dự án. Các nhóm
không thực hiện dự án của nhóm khác nhưng vẫn phải tìm hiểu thông tin của các dự
án đó để tiến hành nhận xét, đánh giá.
+ Dự án 1: Các tác dụng của dòng điện xoay chiều (nhóm 1,3)
+ Dự án 2: Dòng điện xoay chiều và môi trường (nhóm 2,4)
Thời gian hoàn thành dự án là 2 tuần. Trong đó:
+ Sau khi nhận dự án 1 tuần học sinh nộp dự án cho giáo viên để tiến hành nhận
xét, chỉnh sửa cho phù hợp
+ Sau đó tiếp tục hoàn thành dự án và nộp lại cho giáo viên trước tiết học 3
ngày
+ Giáo viên kết hợp dự án của học sinh vào bài giảng đã thiết kế
Hướng dẫn học sinh cách tìm hiểu thông tin
Thống nhất thời gian trình bày dự án cho mỗi nhóm là 3 phút
Dưới sự hướng dẫn và phân công của giáo viên học sinh tiến hành làm việc theo
nhóm hoàn thành dự án:
e. Làm việc theo nhóm:
Các ý tưởng là vô cùng quan trọng với thành công của dự án, do đó hoạt động
của nhóm sẽ giúp cho nhóm tìm ra nhiều ý tưởng mới, khi các ý tưởng đưa ra được
thống nhất là lúc dự án sắp được tiến hành. Mâu thuẫn có thể là sự mở rộng của sự
sáng tạo. Để giải quyết mâu thuẫn, mọi người luôn phải tôn trọng ý kiến của nhau. Nói
cách khác, làm dự án theo nhóm mang tính chất cộng tác, hơn là cạnh tranh. Mỗi cá
nhân đều có cơ hội phát triển năng lực/tài năng của mình vì mọi học sinh đều nhận
được cơ hội như nhau. Điều này khiến học theo dự án trở thành một mô hình làm việc
tuyệt vời để giải quyết vấn đề sự đa dạng trong nhóm.
f. Đánh giá dự án:
Thông qua việc đánh giá dự án có thể
- Rèn luyện cho học sinh có tinh thành phê và tự phê
- Giúp cho học sinh tích cực hơn trong học tập cũng như việc tìm hiểu và ứng
dụng kiến thức đã học vào thực tế
- Đánh giá được tinh thần, thái độ học tập của học sinh
+ Đối với những nhóm hoàn thành dự án chưa tốt giáo viên có thể động viên
các em để lần sau đựơc tốt hơn
7
+ Đối với những nhóm hoàn thành tốt dự án giáo viên phải khuyến khích, khen
thưởng các em để các em có thể phát huy tốt năng lực của mình
Ví dụ:
Việc đánh giá tập trung vào những câu hỏi cụ thể như:
- Đánh giá mức độ chuẩn bị cho dự án
- Học sinh hướng đến các mục tiêu học tập như thế nào?
- Học sinh sử dụng những kĩ năng tư duy nào?
- Liệu học sinh có nâng cao được khả năng tự quản lý, tư duy sâu để học tốt
hơn hay không?
2. Các bước tiến hành:
- Công tác chuẩn bị của GV
- Các bước hướng dẫn HS thực hiện dự án
+ Bước 1: Giới thiệu nội dung và thời gian dự án (nêu rõ thời gian bắt đầu và
kết thúc)
+ Bước 2: Tổ chức nhóm, phát và hướng dẫn HS các tài liệu có liên quan đến
dự án
+ Bước 3: Thực hiện dự án;
+ Bước 4: Nộp sản phẩm cho GV;
+ Bước 5: Báo cáo kết quả và tổng kết dự án.
3. Nhiệm vụ cụ thể của giáo viên, học sinh, và nhà trường
Để thực hiện tốt việc dạy học theo dự án giáo viên và học sinh cần có kế hoạch
và một số sự chuẩn bị cụ thể như sau
a. Giáo viên
- Chọn bài học có nội dung phù hợp với thực tế cuộc sống,
- Chọn bài học phù hợp giúp học sinh có điều kiện dễ dàng nghiên cứu tìm hiểu
và tìm tư liệu.
Ví dụ: Trong chương trình Vật Lý 9, các bài có thể xây dựng dự án:
Bài Sử dụng an toàn và tiết kiệm điện năng
Bài Các tác dụng của dòng điện xoay chiều
- Xây dựng ý tưởng cho dự án, xây dựng khung kế hoạch bài dạy
- Thiết kế bài dạy dựa trên nội dung bài học các em đã được học trong chương
trình như:
8
+ Lập bộ câu hỏi định hướng
+ Xây dựng tài liệu hỗ trợ học sinh
+ Xây dựng tài liệu hỗ trợ giáo viên( giáo án, tài liệu tham khảo)
- Chia học sinh thành các nhóm. Phân chia nhóm học sinh dựa trên các nguyên
tắc:
+ Phù hợp với khả năng và sở trường của từng học sinh
+ Đồng đều giữa các nhóm về các mặt như:
• Khả năng tổ chức
• Kĩ năng sử dụng máy tính
• Khả năng thuyết trình
• Tính sáng tạo trong thiết kế trình bày …
+ Trong nhiều trường hợp giáo viên nên tham khảo kiến của các thành viên
trong nhóm để phân công cho hợp lí hơn.
- Giao nhiệm vụ cho học sinh
- Hướng dẫn học sinh trình bày các kiến thức bằng PowerPoint: thiết kế một số
slide mẫu để học sinh có thể không mất nhiều thời gian để tìm hiểu và thực hiện công
đoạn kĩ thuật mà tập trung nhiều hơn cho nội dung bài học.
- Thu bài của học sinh, tiến hành nhận xét, chỉnh sửa cho phù hợp với mục tiêu
bài học
- Kết hợp dự án của học sinh vào trong tiết học
b. Học sinh:
- Truy cập tài liệu trên Internet hoặc những tài liệu có liên quan
- Tìm kiếm các thông tin có liên quan đế dự án của mình.
- Phân công trách nhiệm cụ thể của các thành viên trong nhóm.
- Bàn bạc thống nhất và hỗ trợ nhau hoàn thành bài thuyết trình của dự án.
- Trình bày kiến thức tự nghiên cứu bằng chương trình PowerPoint (sản phẩm
của học sinh).
- Nộp sản phẩm cho giáo viên, nhận xét, chỉnh sửa theo mục tiêu bài học
- Báo cáo sản phẩm trước lớp
c. Nhà trường
Tạo điều kiện cho học sinh tiếp cận dễ dàng với nhiều nguồn thông tin trong và
ngoài nhà trường
9
Ví dụ: Thư viện, máy tính, mạng internet
4. Thiết kế bài dạy minh hoạ:
Bài 19: SỬ DỤNG AN TOÀN VÀ TIẾT KIỆM ĐIỆN NĂNG
Vật Lý 9
I/ MUÏC TIEÂU:
1. Kieán thöùc:
- [NB]. Nêu được lợi ích của việc sử dụng tiết kiệm điện năng :
+ Giảm chi tiêu cho gia đình.
+ Các dụng cụ được sử dụng lâu bền hơn.
+ Giảm bớt các sự cố gây tổn hại chung do hệ thống cung cấp điện bị quá tải.
+ Dành phần điện năng tiết kiệm cho sản xuất.
- [NB]. Các biện pháp sử dụng tiết kiệm điện năng
+ Lựa chọn các dụng cụ hay thiết bị điện có công suất phù hợp.
+ Sử dụng điện trong thời gian cần thiết (tắt các thiết bị khi đã sử dụng xong hoặc có bộ
phận hẹn giờ).
2. Kyõ naêng:
- [TH]. Giải thích và thực hiện được các biện pháp sử dụng an toàn điện.
+ Chỉ làm thí nghiệm với U < 40 V, vì hiệu điện thế này tạo ra dòng điện có cường độ
nhỏ, nếu chạy qua cơ thể người thì cũng không gây nguy hiểm.
+ Phải sử dụng dây dẫn có vỏ bọc cách điện đúng theo tiêu chuẩn quy định, nghĩa là các
vỏ bọc này phải chịu được dòng điện định mức cho mỗi dụng cụ điện.
+ Cần mắc cầu chì có cường độ định mức phù hợp với dụng cụ hay thiết bị điện để đảm
bảo tự động ngắt mạch khi có sự cố xảy ra. Chẳng hạn khi bị đoản mạch thì cầu chì sẽ kịp nóng
chảy và tự động ngắt mạch trước khi dụng cụ điện bị hư hỏng.
3. Thaùi ñoä:
- Tích cực trong việc làm việc theo nhóm, thu thập, xử lý thông tin, hoàn thành dự án phục
vụ bài học
- Yeâu thích moân hoïc, vận dụng kiến thức đã học vào thực tế sử dụng điện năng cho
bản thân
II/ CHUAÅN BÒ:
1. Giaùo vieân:
10
- Chuẩn bị các dự án cho HS thực hiện để phục vụ cho tiết học (chuẩn bị trước khi có tiết
học 2 tuần)
Dự án 1: Tìm hiểu các tai nạn điện trong thực tế , từ đó đề ra các biện pháp sử dụng an
toàn điện?
Dự án 2: Tìm hiểu tình hình sản xuất và sử dụng điện năng trong giai đoạn hiện nay. Từ đó
nêu các lợi ích của việc tiết kiệm điện và những biện pháp tiết kiệm điện năng.
- Câu hỏi gợi ý:
Dự án 1:
(?) Tìm các hình ảnh về tai nạn điện trong thực tế? (Gồm tai nạn khi thí nghiệm, tai nạn khi
tiếp xúc với mạng điện gia đình, tai na xẩy ra khi sử dụng điện quá tải.......)
(?) Từ các hình ảnh thu thập được hãy đề ra biện pháp an toàn điện cho từng trường hợp?
Gồm:
+ An toàn điện khi thí nghiệm
+ An toàn điện khi sử dụng
+ An toàn điện khi sửa chữa
Dự án 2:
(?) Tìm hiểu về tình hình sản xuất điện năng hiện nay ở nước ta?
(?) Tìm hiểu về tình hình sử dụng điện năng ở nước ta?
(?) Vậy tiết kiệm điện năng có lợi ích gì?
(?) Tìm các hình ảnh, thông tin về những việc làm cụ thể để tiết kiệm điện năng?
(?) Gia đình em, trường học nơi em học đã sử dụng biện pháp nào để tiết kiệm điện năng?
- Thống nhất thời gian thuyết trình cho sản phẩm của mỗi nhóm là 3 phút
- Chia lớp thành 4 nhóm (mỗi nhóm là một tổ).
- Phân công:
+ Hai nhóm thực hiện 1 dự án
Nhóm 1,2: Dự án 1 Nhóm 3,4: Dự án 2
+ Các nhóm không thiết kế sản phẩm dự án của nhóm khác, nhưng vẫn phải tìm hiểu
thông tin về các dự án của nhóm khác để đánh giá nhận xét
- Sau 1 tuần triển khai dự án giáo viên yêu cầu HS nộp sản phẩm, đánh giá, sửa chữa cho
phù hợp với mục tiêu bài học
11
- Giao lại cho các nhóm để hoàn thành nội dung trình diễn, yêu của HS nộp sản phầm hoàn
chỉnh cho giáo viên trước tiết học 3 ngày, giáo viên kiểm tra.
- Kết hợp sản phẩm của học sinh vào bài học, thiết kế bài giảng theo mục tiêu (trong đó
phần dự án của học sinh dành cho học sinh tuyết trình)
2. Hoïc sinh:
- Hoạt động theo nhóm, tìm kiếm thông tin, tư liệu, xử lí thông tin, thiết kế sản phẩm dự
án như đã được phân công, trình diễn sản phẩm bằng chương trình PowerPoint
- Tìm thông tin liên quan tới dự án của các nhóm khác để đánh giá và nhận xét
- Sau 1 tuần, nộp sản phẩm cho giáo viên, tiến hành đánh giá, nhận xét
- Tiếp tục hoàn thành sản phẩm, chỉnh sửa hợp lý theo mục tiêu bài học
- Nộp lại sản phẩm hoàn chỉnh cho giáo viên trước tiết học 3 ngày
- Phân công người thuyết trình cho sản phẩm
- Thuyết trình nội dung dự án mà nhóm đã thực hiện trước lớp (trong thời gian 3 phút)
II/ TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY HOÏC:Hoaït ñoäng ñieàu khieån
cuûa GVHoaït ñoäng cuûa hoïc
sinhKeát quaû caàn ñaït
Hoạt động 1: Tổ chức tình huống học tậpỔn định lớp, kiểm tra sĩ số
Đặt vấn đề vào bài mới
Các em có biết, hàng năm ở nước
ta có:
+ Khoảng 400, 500 vụ tai nạn do
điện, làm 350 đến 400 người thiệt
mạng, hàng trăm người khác bị
thương.
+ 70% số vụ tai nạn có nguồn gốc
từ mất an toàn trong quy trình sử
dụng điện tại gia đình
+ Tai nạn lao động vì bất cẩn để
điện giật chiếm tới 26,70% tổng số
vụ và 19,1% tổng số người chết.
+ Hơn 1.000 vụ cháy, trong đó
HS ổn định lớp
HS lắng nghe những thông tin GV cung cấp
12
nguyên nhân do sử dụng điện đứng
hàng thứ hai sau những sơ xuất từ
lửa, xăng dầu, khí đốt.
GV đặt vấn đề: Vậy làm thế nào để
giảm tai nạn điện xẩy ra và tác hại
của việc sử dụng hao phí điện
năng? Cô cùng các em sang tìm
hiểu bài học hôm nay. Bài “Sử
dụng an toàn và tiết kiệm điện
năng”
Nhận thức vấn đề đặt ra của bài
học HS nhận thức được vấn
đề cần nghiên cứu của bài học
Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu caùc quy taéc an toaøn khi söû duïng ñieänGVTB: Như thống kê trên thì các
tai nạn điện xung quanh chúng ta
vẫn thường xẩy ra. Vậy những tai
nạn điện xẩy ra dưới những hình
thức nào? Biện pháp để sử dụng
điện an toàn là gì? Chúng ta cùng
theo dõi đại diện nhóm 1 trình bày
dự án mà nhóm đã thực hiện.
Sau khi học sinh thuyết trình GV
nhận xét tuyên dương những nội
dung mà nhóm hoàn thành tốt
Yêu cầu các nhóm còn lại bổ
sung, đặc biệt là nhóm cùng làm
chung dự án với nhóm trên
GV nhận xét chốt lại các tai nạn
điện theo ý tưởng của học sinh và
bổ sung những thiếu sót cho các
nhóm
GV đặt câu hỏi chốt lại các biện
pháp sử dụng điện an toàn và ghi
bảng
(?) Chỉ làm thí nghiệm với nguồn
Lắng nghe GV giới thệu
Đại diện nhóm 1 thuyết trình
dự án của nhóm
Các nhóm còn lại lắng nghe
và nhận xét
Lắng nghe GV nhận xét
Các nhóm còn lại nhận xét, bổ
sung
Lắng nghe GV chốt kiến thức
Trả lời các câu hỏi của GV và
ghi bài
I. An toaøn khi söû
duïng ñieän
- An toàn khi thí nghiệm
+ Chæ laøm TN vôùi
nguoàn ñieän coù hieäu
ñieän theá döôùi 40V
- An toàn khi s ử dụng
+ Söû duïng daây
daãn coù voû boïc
caùch ñieän chòu ñöôïc
doøng ñieän ñònh
möùc treân duïng cuï
ñieän .
+ Maéc caàu chì ñeå
baûo veä maïch ñieän
+ Caàn thaän troïng
13
điện có hiệu điện thế dưới bao
nhiêu Vôn? Vì sao?
(?) Phải sử dụng dây dẫn điện có
vỏ bọc như thế nào?
(?) Cần mắc thiết bị gì cho mỗi
dụng cụ điện để tự động ngắt mạch
khi đoản mạch?
(?) Vì sao cầu chì có thể tự động
ngắt mạch điện khi đoản mạch?
(?) Khi tiếp xúc với mạng điện
gia đình thì cần lưu ý gì? Vì sao?
(?) Khi sửa chữa điện phải thực
hiện các quy tắc nào trước khi sửa
chữa và trong khi sửa chữa?
(?) Hiện nay người ta còn sử
dụng phương pháp gì để đảm bảo
an toàn khi sử dụng các đồ dùng
điện?
GV giải thích thêm cho học sinh
+ Chỉ làm thí nghiệm với U <
40 V, vì hiệu điện thế này tạo
ra dòng điện có cường độ nhỏ,
nếu chạy qua cơ thể người thì
cũng không gây nguy hiểm.
+ Phải sử dụng dây dẫn có vỏ
bọc cách điện chịu được dòng
điện định mức cho mỗi dụng cụ
điện.
+ Cần mắc cầu chì có cường
độ định mức phù hợp với dụng
cụ hay thiết bị điện để đảm bảo
tự động ngắt mạch khi có sự cố
xảy ra.
Vì khi bị đoản mạch thì dây
chì sẽ nóng chảy và tự động
ngắt mạch trước khi dụng cụ
điện bị hư hỏng.
+ Khi tiếp xúc với mạng điện
gia đình cần thận trọng vì nó có
hiệu điện thế 220V, có thể gây
nguy hiểm đến tính mạng của
con người. Chỉ sử dụng các
thiết bị điện với mạng điện gia
đình khi đã đảm bảo cách điện
+ Trước khi sửa chữa điện
phải ngắt nguồn điện, trong khi
sửa chữa cần đảm bảo cách
điện giữa người và nền nhà
vaø ñaûm baûo caùch
ñieän khi söû duïng
maïng ñieän gia ñình
+ Noái ñaát cho caùc
thieát bò ñieän
- An toàn khi s ử chữa
+ Ngaét nguoàn ñieän
tröôùc khi söû chöõa
ñieän
+ Söû duïng caùc
duïng cuï baûo veä an
toàn khi söûa chöõa
ñieän
14
về phương pháp nối đất
(?) Vì sao nối đất lại đảm bảo an
toàn cho người sử dụng?
(?) Keå teân caùc bieän
phaùp an toaøn khi söû duïng
ñieän ?
GV choát laïi moät soá bieän
phaùp an toaøn khi söû duïng
ñieän
Lắng nghe GV
HS lưu ý về phương pháp nối
đất
Giải thích được quy tắc an
toàn đối với phương pháp nối
đất: Nhờ có dây tiếp đất mà
người sử dụng nếu châm tay
vào vỏ kim loại của dụng cụ
không bị nguy hiểm vì điện trở
của người rất lớn so với dây
dẫn nối đất, nên dòng điện qua
người rất nhỏ, không gây nguy
hiểm
Hoaït ñoäng caù nhaân
traû lôøi caâu hoûi cuûa GV.
Nghe GV choát kieán thöùc
Hoaït ñoäng 2:Tìm hieåu yù nghóa vaø caùc bieän phaùp söû duïng tieát kieäm ñieän naêng
Điện năng được sử dụng như thế
nào, tình hình sản xuất điện năng
hiện nay như thế nào? Việc tiết
kiệm điện năng có những lợi ích
gì? Nhóm 3 sẽ giúp chúng ta tìm
hiểu về vấn đề này.
GV mời đại diện nhóm 3 thuyết
trình về nội dung mà nhóm đã tìm
hiểu
Yêu cầu các nhóm còn lại nhận
Lắng nghe GV giới thiệu
Đại diện nhóm 3 thuyết trình
HS chú ý phần trình bày của
nhóm 3
Các nhóm nhận xét
II. Söû duïng tieát
kieäm ñieän naêng
1. Caàn phaûi söû
duïng tieát kieäm
ñieän naêng
+ Giảm chi tiêu cho gia
đình
+ Tăng tuổi thọ cho các
đồ dùng điện
+ Giảm bớt sự cố gây
15
xét
Gv nhận xét nội dung thuyết
trình của nhóm 3
(?) Vậy sử dụng tiết kiệm điện
năng có những lợi ích gì?
(?) Tiết kiệm điện năng còn có lợi
ích nào khác?
Việc sử dụng tiết kiệm điện năng
đóng vai trò rất quan trọng. Vậy
làm thế nào để tiết kiệm điện năng?
Gv gợi ý cho học sinh tìm hiểu
các biện pháp tiết kiệm điện năng
(?) Nêu công thức tính điện năng
tiêu thụ?
(?) Từ công thức em hãy cho biết
Lắng nghe và tiếp thu nhận
xét, đánh giá của GV
Trả lời các câu hỏi
Lợi ích của tiết kiệm điện
năng:
+ Giảm chi tiêu cho gia đình
+ Tăng tuổi thọ cho các đồ
dùng điện
+ Giảm bớt sự cố gây tổn hại
chung cho hệ thống cung cấp
điện bị quá tải, đặc biệt trong
giờ cao điểm
+ Dành phần điện năng cho
sản xuất
Ngoài ra tiết kiệm điện năng
còn có những lợi ích khác:
+ Daønh phaàn ñieän tieát
kieäm ñöôïc cho xuaát
khaåu goùp phaàn taêng thu
nhaäp cho ñaát nöôùc.
+ Giaûm bôùt vieäc xaây
döïng caùc nhaø maùy
ñieän, goùp phaàn giaûm oâ
nhieãm moâi tröôøng.
HS tìm hiểu các biện pháp tiết
kiệm điện năng theo hướng dẫn
của GV
tổn hại chung cho hệ
thống cung cấp điện bị
quá tải, đặc biệt trong giờ
cao điểm
+ Dành phần điện năng
cho sản xuất
2. Caùc bieän
phaùp söû duïng
tieát kieäm ñieän
naêng:
+ Söû duïng caùc
duïng cuï ñieän coù
coâng suaát phuø hôïp.
16
điện năng tiêu thụ phụ thuộc những
yếu tố nào?
(?) Vậy muốn tiết kiệm được điện
năng tiêu thụ ta làm như thế nào?
(?) Sử dụng dụng cụ có công suất
nhỏ hoặc không thắp sáng bóng
đèn trong giờ cao điểm có phải là
biện pháp để tiết kiệm điện không?
Vì sao?
GV nhấn mạnh: Tiết kiệm điện
nhưng phải sử dụng dụng cụ có
công suất phù hợp và trong thời
gian tối thiểu cần thiết.
Như vậy trong thực tế người ta đã
thực hiện những biện pháp cụ thể
nào để tiết kiệm điện năng? GV
yêu cầu nhóm 4 thuyết trình dự án
mà nhóm đã chuẩn bị (Phần biện
pháp cụ thể để tiết kiệm điện năng)
Yêu cầu các nhóm nhận xét
GV chốt lại một số biện pháp
thực tế có tác dụng tiết kiệm điện
năng
TB: Như vậy các em phần nào đã
tìm hiểu được các biện phám tiết
HS trả lời các câu hỏi
+ A = P.t
+ Điện năng tỉ lệ thuận với
công suất tiêu thụ và thời gian
sử dụng
HS đề ra caùc bieän phaùp
tieát kieäm ñieän naêng:
+ Söû duïng caùc duïng cuï
ñieän coù coâng suaát phuø
hôïp.
+ Söû duïng ñoà duøng
ñieän trong th ời gian tối thiểu
caàn thieát
Trả lời câu hỏi và lắng nghe
phần chốt kiến thức của GV
HS tìm hiểu các biện pháp tiết
kiệm điện cụ thể trong thực tế
+ Söû duïng ñoà
duøng ñieän trong thời
gian tối thiểu caàn thieát
17
kiệm điện năng. Những biện pháp
nào phù hợp và có thể tiến hành
các em có thể góp ý cho gia đình
và mọi người xung quanh thực
hiện
Đại diện nhóm 4 thuyết trình
Các nhóm còn lại nhận xét
Lắng nghe GV nhận xét, tiếp
thu những biện pháp tiết kiệm
điện
Sau buổi học có thể khuyên
gia đình hoặc người xung
quanh sử dụng một số biện
pháp tiết kiệm điện năng đã học
Hoaït ñoäng 3:Vaän duïng hieåu bieát ñeå giaûi quyeát moät soá tình huoáng thöïc teá vaø moät soá baøi taäp
Yeâu caàu HS hoạt động cá
nhân thöïc hieän C10, C11
Goïi moät vaøi caù nhaân traû
lôøi, caùc HS khaùc nhaän xeùt
vaø boå sung.
Yeâu caàu HS ñoïc baøi taäp
C12
Yeâu caàu HS tóm taét
GV höôùng daãn HS laøm
Caù nhaân thöïc hieän
C10, C11
HS traû lôøi C10, C11
+ C10: Vieát leân tôø giaáy
doøng chöõ “Taét ñieän khi
rôøi khoûi nhaø” daùn vaøo
cöûa….
+ C11: D.
HS ñoïc vaø tóm taét C12
Laøm baøi taäp theo
höôùng daãn
+ C12:
III. Vaän duïng
C10 Vieát leân tôø
giaáy doøng chöõ “Taét
ñieän khi rôøi khoûi
nhaø” daùn vaøo
cöûa….
C11 :D
C12:
+ C12:
A1 = P1.t = 0,075.8000
= 600KWh.
A2 = P2.t = 0,015.8000
18
baøi taäp
( ?) Tính ñieän naêng tieâu
thuïc baèng coâng thöùc
naøo ?
( ?) Toaøn boä chi phí ñöôùc
tính nhö theá naøo ?
( ?) Söû duïng ñeøn naøo coù
lôïi hôn ?
A1 =P1.t = 0,075.8000
= 600KWh.
A2 = P2.t =0,015.8000
= 120KWh.
T1 =8.3500 + 600.700
= 448000ñ
T1 = 60000 + 120.700
= 144000ñ
Söû duïng boùng ñeøn
compac tieát kieäm ñieän
hôn.
= 120KWh.
T1 =8.3500 + 600.700
= 448000ñ
T1 = 60000 + 120.700
= 144000ñ
Duøng boùng ñeøn
compact coù lôïi hôn
Hoaït ñoäng 5:Cuûng coá vaø dặn dòGV đánh giá việc thực hiện dự án
của các nhóm về các nội dung sau:
+ Hình thức trình bày, nội dung
thuyết trình
+ Nội dung thuyết trình có đảm
bảo mục tiêu đề ra không
+ Thái độ cộng tác nhóm, tinh
thần hợp tác của các thành viên
trong nhóm
Sau khi đánh giá GV:
+ Tuyên dương các nhóm hoàn
thành tốt dự án
+ Rút kinh nghiệm và khuyến
khích các nhóm còn lại cần thực
hiện tốt hơn trong các dự án sau.
Laéng nghe GV đánh giá,
bản thân mỗi học sinh, mỗi
nhóm tự rút kinh nghiệm để dự
án sau làm tốt hơn
19
Cuûng coá:
Qua bài học em cần ghi nhớ
những nội dung gì?
Daën doø:
+ Học bài
+ Laøm caùc baøi taäp trong
SBT
+ Chuaån bò noäi dung baøi
toång keát chöông
HS nêu nội dung cần ghi nhớ
trong bài học
Nghe daën doø
D. KẾT QỦA ĐẠT ĐƯỢC
Do một số điều kiện khách quan nên tôi chỉ thực hiện hiện “Phương pháp dạy
học theo dự án” với một số bài học:
- Bài Các tác dụng của dòng điện xoay chiều
- Bài Sử dụng an toàn và tiết kiệm điện năng
Với “Phương pháp dạy học theo dự án” mà tôi đã ứng dụng trong một số tiết
dạy Vật lý đã đạt được một số kết quả sau:
- Giúp học sinh khắc sâu được các kiến thức đã học.
- Giúp học sinh vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn cuộc sống.
- Học sinh rất hứng thú với những dự án được giao, tích cực hợp tác nhóm, tìm
hiểu, thu thập, xử lý thông tin để hoàn thành dự án. Từ đó rèn luyện cho học sinh kỹ
năng giao tiếp, khả năng hợp tác nhóm, khả năng thuyết trình trước lớp, khả năng thu
thập và xử lý thông tin......
- Rèn luyện kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin, giúp các em biết được
Internet là mạng cung cấp thông tin “khổng lồ”và có rất nhiều thông tin kỳ thú.
III. KẾT LUẬN
Khi sử dụng phương pháp dạy học theo dự án tại trường THCS Đinh Lạc, bước
đầu đã đạt được một số kết quả như đã nêu ở trên và phần nào đó đã giúp học sinh rút
20
ngắn được khoảng cách giữa bài học trên lớp với thực tiễn cuộc sống. Tuy nhiên, khi
sử dụng một phương pháp dạy học nào thì cũng có ưu điểm và hạn chế. Chắc hẳn,
sáng kiến trên vẫn còn nhiều thiếu sót. Rất mong nhận được nhiều sự đóng góp chân
thành của quý thầy cô giáo!
Đinh Lạc ngày 5 tháng 12 năm 2011
Người viết
Nguyễn Thị Hồng Nhung
21