Çözeltilerde denge

8/6/2019 zeltilerde Denge

1/117

ORTARETM 11. SINIF

KMYA 3. NTE:ZELTLERDE DENGE

1


2/117

NTENN KONU BALIKLARI

1. Suyun Otoiyonizasyonu

2. Asitlerin ve Bazlarn Ayrma Dengeleri

3. Ntralleme Reaksiyonlar 4. znmekelme Dengeleri

5. Kompleks OlumaAyrma Dengeleri

6. Titrasyon

2


3/117

1. SUYUNOTOYONZASYONU

3


4/117

SUYUN YONLAMA DENKLEM

VE ON MLYONDA BRORANINDA YONLAMASININFAYDALARI

H2O(s) H+1(suda) + OH1(suda)

10 000 000 H2O moleklnden 1 tanesi

iyonlarna ayrr. Hi ayrmasayd veya daha fazla oranda

ayrsayd ne olurdu?

4


5/117

Saf su, ok hassas aletlerle

anlalabilecek derecede iletkendir. Elektrik kaann olduu, ii su ile dolu biramar makinesinde elimizi suyun iinesokarsak, bize zarar vermez, ancak

elektrik kaan anlayabiliriz. H2Omolekl iyonlarna hi ayrmasayd,elektrik kaan hissedemediimizdentedbir alamayacaktk; su, sigorta greviniyapamadndan bir anda daha bykzararlar, derecesine gre ortaya kacakt,yaam son bulacakt.

5


6/117

Elektrikli aletin iine su kaarsa kontak

yapar. Bu bir sigortadr ve uyardr; tedbirliolmamz, elektrikli aletin tamiriniyapmamz iin bir ikazdr. nk; tedbirsiz

ve ihtiyatsz olarak aletin tamiriyleuralrsa, elektrik arparak ldrr. H2Omolekl iyonlarna hi ayrmasayd,tedbirli olmamz iin ikaz meselesi ortadankalkacakt.

6


7/117


8/117

SUYUN YONLAMASI (SAF

SUDA [H+1] VE [OH] HESABI) H2O(s) + H2O(s) H3O+(suda) + OH(suda) K

su= [H

3O+

(suda)] [OH

(suda)]

Ksu = 1,008 x 1014 (25 Cta)

Denge bants yazlr.

[H+1

] = [OH

] olduuna gre; [H+1] = 107 M olur.

[OH] = 107 M olur.

8


9/117

SAF SUDA pH VE pOH

HESABI p, power kelimesinin ksaltlm olup

herhangi bir saynn eksi logaritmasdr.

pH = log [H+1] formlnden; [H+1] = 107 M olduuna gre; pH = 7 olur.

pOH = log [OH

] formlnden; [OH] = 107 M olduuna gre de; pOH = 7 olur.

9


10/117

2. ASTLERN VE BAZLARIN

AYRIMA DENGELER

10


11/117

Ksu, Ka, Kb

Ka, asitlik denge sabitidir.

Kb, bazlk denge sabitidir.

Ksu, suyun denge sabitidir.

11


12/117

ZAYIF ASTLERN VE ZAYIF

BAZLARIN YONLAMASI Konjuge asit baz iftlerinin Klarnn

arpm Ksu

yu verir.

HA(s) + H2O(s) H3O+(suda) + A(suda) A(suda) + H2O(s) HA(s) + OH(suda)

Bu iki denklem taraf tarafa toplanrsaaadaki denklemi verir:

2H2O(s) H3O+(suda) + OH(suda)

12


13/117

Bu denklemin denge bantsn yazalm:

Ksu = [H3O+] [OH] Ksu = 1014 olduuna gre u iki forml

yazabiliriz:

[H3O+

] [OH

] = 1014

[H3O+] = 1014 / [OH] [OH] = 1014 / [H3O+]

Konjuge asit baz iftlerinin Klarnnarpm Ksuyu verir. Ksu = Ka Kb

13


14/117

Ksu = 1014 olduuna gre u iki formlyazabiliriz:

Ka = 1014 / Kb Kb = 1014 / Ka

14


15/117

pKsu, pKa, pKb pKa, asitlik sabitinin eksi logaritmasdr.

pKa = log [Ka]

pKb, bazlk sabitinin eksi logaritmasdr. pKb = log [Kb]

pKsu, suyun denge sabitinin eksi

logaritmasdr. pKsu = log [Ksu]

Ksu = 1014

15


16/117


17/117

[H+1] < 1 07 M SE SORU

FARKLI ZLR RNEK: [H+1] = 109 M olan zeltinin

pHn bulunuz.

YANLI ZM: Dorudan doruyaformlden zlrse yanl sonu kar.pH = log [H+1] formlnden;

[H+1] = 109 M olduuna gre; pH = 9 olur. denilemez.

17


18/117

DORU ZM: Soruda [H+1] < 1 07 M

ise zm ortak iyon etkisi dnlerekzlebilir; bu zm uzun bir yoldur.Sudan gelen [H+1] = 1 07 Mdr. Seyreltik

asit zeltisinden gelen [H+1

] = 1 09

Mdr;bu ok kk bir say olduundan ihmaledilir, hesaplamaya katlmaz. Neticeolarak asit zeltisi, saf su gibi alglanp

zm yaplr. Saf suda; [H+1] = 107 Molduuna gre; pH = 7 bulunur.

18


19/117

MATEMATK BLGS LE

KMYA FORMLNNUZLAMASI VEYA BR KMYAPARADOKSU

108 M HCl zeltisinin pH 8 deildir. 109 M HCl zeltisinin pH da 9 deildir.

Asit zeltisinde sudan gelen H+ deriimizaten 107 Mdr. Bir de ne kadar seyreltikolursa olsun asitten gelen H+ vardr.

19


20/117

hmal edilmeden yaplan ince hesap

sonucunda pH, 7den kk ama 7ye okyakn bir rakam kar.

Grld gibi hem matematiksel hem de

kimyasal zm belli noktalarda yetersizkalyor; baka eylerin de dnlmesigerekiyor.

20


21/117

ZML pH RPOBLEMLER

RNEK: [H+1] = 101 M olan zeltininpOHn bulunuz.

ZM [H+] [OH] = 1014

[H +] = 101 M [101] [OH] = 1014

[OH] = 1014 / [101] [OH] = 1013 M

21


22/117

pOH = log [OH]

[OH] = 1013 M olduuna gre; pOH = 13 olur. RNEK: [H+1] = 1010 M olan zeltinin

pOHn bulunuz. ZM: Bu soru bir nceki soru gibizlemez. Saf su gibi kabul edilerekzme gidilmelidir. pOH = 7 olur.

RNEK: [H+1] = 1011 M olan zeltininpHn bulunuz.

ZM: pOH = 7

22


23/117

RNEK: pOH 5 olan zeltide H+1 molar

deriimi katr? ZM pOH = 5

pH = 9 [H+1] = 109 M RNEK: [OH] = 1010 M olan bir

zeltinin pOHn bulunuz. ZM pOH = 7

23


24/117

RNEK: 0,1 M NaOH zeltisinde pH

katr? ZM

[NaOH] = [OH] = 0,1 M = 1x 101 M

pOH = 1 pH = 13

24


25/117

RNEK: 0,05 M H2SO4 zeltisinin pHn

bulunuz. ZM

[H2SO4] = 0,05 M

[H+1] = 0,1 M = 1x 101 M pH = 1

25


26/117

SULU ZELTLERDE AST BAZTANIMLARI

ARHENUS AST BAZ TANIMI: Sudazndklerinde H+ katyonu verenmaddeler asit, OH anyonu verenmaddeler baz olarak tanmlanr.

LOWRY BRONSTED AST BAZ TANIMI:H+ iyonu (proton) verebilen maddelere

asit, H+ iyonu alabilen maddelere de bazdenir.

26


27/117

LEWS AST BAZ TANIMI: Bir elektronifti alabilen maddeler asit, bir elektron iftiverebilen maddeler baz olarak tanmlanr.

27


28/117

KUVVETL AST VE KUVVETLBAZLARIN YONLAMASI

Kuvvetli asitler ve kuvvetli bazlar suda tamolarak iyonlarna ayrr. Bu nedenle sudaznme denklemleri tek ynl okla ifadeedilir. rnein;

HCl(g) H+(suda) + Cl(suda)NaOH

(k)

Na+(suda)

+ OH(suda)

28


29/117

ZAYIF AST VE ZAYIF BAZLARINYONLAMASI

Zayf asit ve bazlara u rnekler verilebilir:HF, HCN, CH3COOH, H2S, H2CO3,H

3PO

4, NH

3, AgOH, Fe(OH)

3, Mg(OH)

2,

Cu(OH)2 Zayf asit ve zayf bazlarn suda az bir

ksm iyonlarna ayrlrken byk bir ksm

molekl hlinde kalr. yonlama denklemleri ift ynldr.

29


30/117

rnein, HCNnin suda iyonlamadenklemi;HCN(suda) H+(suda) + CN(suda) eklindedir.

30


31/117

ZAYIF AST VE ZAYIFBAZLARDA DENGE BAINTISI

Ka asitlik sabitidir.

Ka (asitlik sabiti) deeri ne kadar bykse

asit o kadar kuvvetli, ne kadar kkseasit o kadar zayftr.

rnlerin molar deriimlerinin, girenlerinmolar deriimlerine oran Ka asitlik sabitineeitse sistem dengededir. kat saylar solarak yazlr. Kat ve svlar alnmaz.

31


32/117

HDROLZ

Kuvvetli asitlerle zayf bazlarnreaksiyonlarndan oluan asidik tuzlarnkatyonu ve kuvvetli bazlarla zayf asitlerinreaksiyonundan oluan bazik tuzlarnanyonu suda hidroliz olur.

Ntr tuzlar, suda hidroliz olmazlar.

Bazik tuzlara KCN, NaF, CH3COONarnek verilebilir.

32


33/117

Asidik tuzlara NH4Cl, FeCl3, AlCI3 rnek

verilebilir. Ntr tuzlara KCl, NaNO3, Na2SO4 rnek

verilebilir.

33


34/117

TAMPON ZELTLER

Birincisi (Asidik tampon): Zayf bir asit ilebu asidin kuvvetli bir bazla olan asidinanyonunu ieren tuzu ayn kaptaznrse oluan zelti asidiktampondur.

kincisi (Bazik tampon): Zayf bir baz ve bubazn kuvvetli bir asitle olan bazn

katyonunu ieren tuzu ayn kaptaznrse oluan zelti bazik zelliktedir.Bu nedenle de bazik tampon zelti denir.

34


35/117

3. NTRALLEME

REAKSYONLARI

35


36/117

NTRALLEME

Asit ve baz zeltilerinin kartrlmas ilentrleme ya tam ya da ksmen olur.

Karm sonucunda arta kalan maddeyoksa % 100 ntrleme olmutur.

Karm sonucunda arta kalan maddevarsa ksmen ntrleme olmutur.

36


37/117

AST VE BAZ ZELTLERNN

KARITIRILMASI SONUCUNDATAM NTRLEME VE pH

Kuvvetli asit ile kuvvetli bazn kartrlmas

sonucunda % 100 ntrleme olduysapH=7dir.

Kuvvetli asit ile zayf bazn kartrlmas

sonucunda % 100 ntrleme olduysa pH,7nin altndadr.

37


38/117

Kuvvetli baz ile zayf asit % 100ntrletiyse pH, 7nin stndedir.

Zayf baz ile zayf asit % 100 ntrletiysepH, 7nin stnde de olabilir, altnda daolabilir.

38


39/117


KARITIRILMASI LE HDROLZLKS

Asit veya bazdan birisi zayf, birisi

kuvvetliyse ve ayn zamanda % 100ntrleme gerekletiyse (arta kalanmadde yoksa) ortamda yalnz hidroliz olanbir tuz var demektir. nce bu tuzun

molaritesi bulunur, sonra hidroliz denklemiyazlr, pH hidroliz denge bantsndanhesaplanr.

39


40/117


KARITIRILMASI LE TAMPONZELT LKS

Asit veya bazdan birisi zayf, birisikuvvetliyse ve ayn zamanda % 100ntrleme gereklemediyse (arta kalanmadde varsa) ortamda asidik tampon

zelti veya bazik tampon zelti olutudemektir. Tampon zelti formlnden pHhesaplanr.

40


41/117

HAYATIMIZDAK DOAL

ZAYIF NORGANK AST

H2CO3 (Karbonik asit ): Doal madensodalarnda en ok oranda bulunanmaddedir.

41


42/117

HAYATIMIZDAK YAPAY ZAYIF

NORGANK ASTLER H3PO4 (Fosforik asit): Kolalarda bulunur.

H2CO3 (Karbonik asit): Merubatlarda

bulunur.

42


43/117


44/117

HAYATIMIZDAK ZAYIF BAZLAR

Ca(OH)2(k): Snm kiretir. Yalnz kiredenince de snm kire anlalr.

Ca(OH)2(suda): Kire suyu, kalsiyum

hidroksitin doymam veya doymuzeltisidir. CO2 gaznn ayracdr. Ca(OH)2(sspansiyon): Badana yapmnda

kullanlan kire bulamacdr. Mg(OH)2(k) ve Al(OH)3(k): Antiasit mide

pastilleridir.

44


45/117

NH3 (Amonyak): Gbre yapmnda

kullanlr. Amonyak, ou temizlikmalzemesinin bileimine girer. % 25likolan deriik amonyak 510 misliseyreltildikten sonra dorudan temizlik

maddesi olarak koltuk, deme, haltemizliinde ve kuma lekelerininkarlmasnda kullanlr. Gm eyalarda amonyakla temizlenir. Amonyak,yksek scaklk ve basnta retilir.N2 + 3H2 2NH3 + 22 kcal

45


46/117

MDE EKMESNDE KULLANILAN

MDE PASTLLERNN GREVNNREAKSYON DENKLEMYLE

GSTERLMES

Mg(OH)2 + 2HCl MgCl2 + 2H2O

Al(OH)3 + 3HClAlCl3 + 3H2O

46


47/117

MDE EKMESNDE KULLANILAN

KARBONATIN GREVNNREAKSYON DENKLEMYLE

GSTERLMES

NaHCO3 + HCl NaCl + H2O + CO2

47


48/117

AST YAMURU

SO2 + O2 SO3

SO3+ H

2O H

2SO

4

Filtresi olmayan fabrika bacalarndankan SO2 gaz; havadaki O2 ile birleir,

SO3 gaz oluur. SO3 gaz; yamuryadnda H2O ile birleir. Asit yamuruadyla bilinen H2SO4 meydana gelir.

48


49/117


50/117

Azot oksitlerin suyla birlemesine ait

reaksiyon da ift ynl olup ilerireaksiyonun hz ok yavatr.

N2O5 + H2O 2HNO3

50


51/117


52/117

BAZI MADDELERN pHDEERLER

Madde pH

Mide z suyu 2,0

Limon 2,3

Sirke 2,8Greyfurt 3,1

Portakal 3,5

Kiraz 3,6

Domates 4,2Muz 4,6

Ekmek 5,5

Madde pH

Patates 5,8

St 6,5

Saf su 7,0drar 7,0

Tkrk 7,1

Kan 7,4

Hcre ii sv 7,4Kaynak suyu 7,4

Magnesi kalsine 10,5

52


53/117

VCUT SIVILARINDA pHINNEM

Vcut svlarnn belli pH deerlerindeolmas gerekir. Aksi hlde eitlihastalklar meydana gelir.

Kann pH 7ye derse veya 7,8e karsainsan lr.

drarn pH, alnan besin maddelerine gredeiir.

Tkrn pH az mukozasnnfonksiyonlarn en iyi yapabileceiseviyededir.

53


54/117

Mide z suyu pHnn 2nin altna dmesi

lser rahatszlndandr; pHn artmas isehazmszlk demektir.

Shhatli durumlarda pH belli aralklardatutulmaktadr.

Hcre iinde her an asidik ya da bazikzellikte maddeler meydana gelmesineramen meydana gelen asitler, bazlarla;bazlar ise asitlerle birleerek tuzlaroluturur. Bylece hcre ii pH deerisabit tutulur.

54


55/117

Hcre zarnn seici geirgenlik zelliivardr.

Hcrede, hayatn devam iin nemlitedbirler mevcuttur.

pHn sabit tutulmas iin; zardan belli

maddelerin hcre iine girmesi, bazen depH bozan maddelerin hcre dnaatlmas gerekmektedir.

Baz hcrelerde her an 2000 kimyasalreaksiyonun olduu gz nne alnrsapHn sabit tutuluundaki hassasiyetdaha iyi anlalm olur.

55


56/117

pHn deimemesi iin hcrenin

ihtiyac olan maddeler hcreyezamannda ve ihtiya miktarndagirmekte, zararl maddeler de hcreden

atlmaktadr; bylece pH korunmaktadr. Vcudun ihtiyac olan molekller,

gerektiinde hcre iinde desentezlenebilir. Bu sentez esnasndapHn da korunduu grlmektedir.

56


57/117

Her bir molekl iin hcre zarnda zelbir ifre vardr. Bylece hcreye girmek

zere gelen her eit molekln faydalszararlsndan ayrlmaktadr. Gereksinimduyulduka da yeni ifrelemelerolmaktadr. Gereksinim; yeni ortayakan, yapay olduundan dolay dasala zararl baz molekllere karduyulmaktadr. Bu ifreleme, elbette her

zaman olmaz. nsan, kendi isteiylezarara raz olmu olabilir. Hastalklardave lmde sebeplerin perde olduu daunutulmamaldr.

57


58/117

Sal bozacak lde pH deiimineneden olan yabanc molekllere karhcre zar kar koyar; kar koyamazsa,hcre ya hastalanr ya da lr. len

hcreler, vcudun dna bilinen yollarlakarlr.

58


59/117

GASTROENTESTNAL SSTEMVE pH

Mide ve barsak asitliinin derecesininayarlanmasnda ok hassas dengelergzetilir. Bu dengeler bozulursa deiik

rahatszlklar ortaya kar. zellikle insann ruhsal durumunun, mide

hareketleri ve mide salgsna etkisibyktr.

Gdalardan yalnz proteinlerin sindirimininbir ksm midede olur ve kuvvetli asidikortamda yrtlr.

59


60/117

Midede pepsin enzimi ve hidroklorik asit

etkisiyle proteinler peptonlara paralanr. nce barsakta; yalar, karbonhidratlar,bir de midede peptona paralananproteinler yap tana ayrr.

nce barsaktaki sindirimde ortamn; ntreyakn asidik veya ntre yakn bazik olmasgerekir.

Her bir besin maddesinin sindirimi iingereken pH deerleri farkldr.

60


61/117

nce barsakta farkl pH deerlerinin

ayarlanmasnda; ince barsak duvar,pankreas ve safra salgs grevlidir. Midenin knda 47,2 arasnda deien

pH deeri, ince barsan balangcnda

5,6 ile 7 arasnda, ince barsanortalarnda 6,8 ile 7,6 aralnda, incebarsan sonlarnda ise 7,2 ile 8,3arasnda olur.

Mide, salg yaptnda koruyucu mukusunaltndaki pH, 7dir. Mukusun stndeki pH,2dir.

61


62/117

Kr barsakta 5,87,6 olarak belirlenenpH derecesi, kaln barsakta 6,57,8dir.

Dknn (gaita) pH 6 ile 7,3 arasndadeiir.

Mide ve barsakta pH deerlerinin belli

aralklarda olmas, hem sindirimin veemilmenin devam hem de barsakbakterilerinin grevlerini yapabilmeleri iingereklidir.

Mideden yemek borusuna geri kaankarmn pH dk olduundan reflhastalna sebep olur.

62


63/117

Refl; yemek borusundaki ar, yanma ve

iltihaptr.

63


64/117

YAAM VE TAMPONZELTLER

Baz kimyasal deneylerde ortam pHnnuzun sre sabit kalmas istenir. Budeneylerde tampon zeltiler kullanlr.

Hcre ancak ntre yakn ortamdafonksiyonlarn yrtr. Hcre ii ve hcred svnn ntr ortam kaybetmesi hcrealmasn imknsz hle getirir. Bunedenle vcut svlarnn ntr ortamdatutulmas iin denetim mekanizmalarkurulmutur.

64


65/117

Bunlardan en nemlisi proteinlerdir.

Proteinler, tampon grevi yaparak pHdeiikliklerine mani olmakla grevlidir. Denetim mekanizmalarndan ikincisi ise

mineral maddelerdir.

yonlarn bazlar asit, bazlar da bazoluturma zelliine sahiptir. Asitoluturanlar kkrt, fosfor ve klorriyonlar; baz oluturanlar ise sodyum,potasyum, kalsiyum, magnezyum ve demiriyonlardr. Bu iyonlar yiyeceklerle alrz.

65


66/117


67/117

pH, KUVVETLLK VE OKLUKLKS

pHn kuvvetlilikle ilikisi yoktur. Kuvvetliasit ayet seyreltik ise pH yksek olur.HCl kuvvetli asit, CH3COOH ise zayf

asittir. 10

6

M HCl zeltisinin pH 6dr.0,05 M CH3COOH zeltisinin pH ise3tr.

Kuvvetlilik ok H+olmasna gre deildir.

Kendinde mevcut olann tamamn vermesiile ilgilidir. pH ise H+ okluuyla ilgilidir.

67


68/117

ASDN KUVVETYLE

REAKSYONA GRMEKABLYET FARKLIDIR

aydanlktaki kire, limon suyu ile zlr. Limon suyu, zayf asit olan sitrik asittir.

Kireci kuvvetli asitlerle bile zemeyiz.

68


69/117


70/117

ASTLK VE BAZLIK VARDIR,AST VE BAZ YOKTUR

Asitlik ve bazlk kimyasal bir zelliktir.

pH 7den kk diye her maddeye asit,pH 7den byk diye de her maddeye bazdenmez. rnein; Sabun bazdr., NH4Clasittir. gibi sylemler yanltr. nk ikiside tuzdur.

Bununla beraber asitbaz denince HCl,NH3 vb. sadece baz maddeler de anlalr.

70


71/117

ASTLER VE BAZLAR

KONUSUNDA KARILAILANDER SYLEM HATALARI

Bir maddenin baz olmas iin yapsnda

(OH) bulunmas gerekmez. rnein;NH3(g),(OH)

iermedii hlde bazdr.

Asit olmas iin de suya H+ vermesi

gerekmez. rnein; CH3COOH(s), suolmadan da ortama H+ verir.

71


72/117

SOSYAL ALANDA KULLANILAN

KMYA KELME VE DEYMLER

Baz hadiseler; sap ile samann birbirinden

nasl ayrldn bir turnusol kd gibigsteren nemli olaylardr.

72


73/117

4. ZNMEKELME

DENGELER

73


74/117

ZNRLK DENGES

Suda az znen tuzlarn sudakiznmeleri bir denge olaydr. rnein birmiktar suya yava yava AgCl tuzu ilave

edilirse nce ilave edilen tuz sudaznr, zelti doygunlua ulatktansonra ise tuz kmeye balar. zelti

doygunlua ulatktan sonra kapta yineiyonlama vardr.

74


75/117

Ancak ne kadar tuz iyonlayorsa, o kadar

tuz kmektedir. Yani birim zamandatuzun iyonlama ve kme miktar birbirineeit olacaktr. Bu eitliin olduu durumzeltide znmekelme dengesininkurulmasn ifade eder. Denge durumundazeltinin konsantrasyonu deimez.

Olayn denge denklemi;

AgCl(k) Ag+(suda) + Cl(suda) eklindedir.

75


76/117

Olayn denge bants denklemi ise;

K = [Ag+] [Cl] eklindedir. AgCl kat olduu iin denge bantsna

alnmaz.

Buradaki denge sabitine (K) znrlkarpm denir. Kdeki harfi znmeyianlatmak iin kullanlr.

76


77/117

ZNRLK

Belirli scaklkta 1 litre zeltideznebilen maddenin (znenmaksimum maddenin) mol saysdr. Dier

bir ifade ile doygun zeltinin molarderiimidir. znme hz zamanla azalrken, kme

hz artmaktadr. znme ve kelme

hzlarnn eit olduu anda dengekurulmutur.

77


78/117


79/117

znrlk arpm verilen bir tuzun molar

znrl bulunabilir. Suda az znentuzlarda molar znrle ksacaznrlk denir; baka bir ifadeyle suda

az znen tuzlarda, znrlk denilincemolar znrlk anlalr, doygunzeltinin molar deriimidir.

znrl verilen tuzun znrlkarpm hesaplanabilir.

79

ZNRLE ORTAK YON


80/117

ZNRLE ORTAK YONETKS

Suda az znen tuzlar, kendisiyle ortakiyon ieren zeltilerde saf sudakine gredaha az znrler.

zeltideki ortak iyonun deriimi ne kadarfazla ise znrlk o kadar kk olur.

Ortak iyon znrl azaltr.znrln azalmas dengedenkaynaklanr. Tepkime sola kayar;znrlk azalr.

80


81/117

rnek olarak doymu AgCl zeltisine kat

NaCl ilave edilirse, Cl iyonlar deriimiartar, denge AgClnin kmesi ynndekayar, bir miktar AgCl ker.

Bu durumda AgClnin znrl safsuya gre azalm olur.

81


82/117

Fe(OH)3N MOLARZNRLNN

BULUNMASI (K = 2x1039)

Bu sorunun zmnde Fe(OH)3in Ksi

suyun Ksinden daha kk olduundandolay zmde su ihmal edilemez durumagelir.

[Fe+3

] < [OH

] ise [OH

] = [H3O+

] = 107

Molur. Sanki suda Fe(OH)3 yok gibivarsaylr.

82


83/117

K = [Fe+3] [107]3

K = 2x1039 olarak verilmiti. 2x1039 = [Fe+3] [107]3

[Fe+3] = 2x1039 / 1021

[Fe+3] = 2x1018 Varsaym dorudur. nk; [Fe+3] < [ O H]

kmtr. 2x1018 M, 107 Mdan dktr.

83


84/117

Fe(OH)3N MOLAR

ZNRLNN KNCYOLDAN BULUNMASI

Bu soru ortak iyon etkisinden dezlebilir.

Dorudan doruya formlden zlrse

yanl sonu kar.

84

DOYMULUK DOYMAMILIK


85/117

DOYMULUK, DOYMAMILIK,KELME

ki zelti kartrldnda zeltilerdekiiyonlarn birlemesinden oluan tuzlarlailgili durum sz konusudur.

Bir zeltideki, iyonlarn konsantrasyonlararpm znrlk arpmndan kk isezelti doymamtr. Doygunlua

ulancaya kadar daha tuz zebilir.

85


86/117

yonlarn konsantrasyonlar arpm

znrlk arpmna eit ise zeltidoymutur. Artk ayn tuzdan dahazemez.

yonlarn konsantrasyonlar arpmznrlk arpmndan bykse zeltidoygunluk snrn amtr, dengeyegelinceye kadar kelme gzlenir.

86


87/117

znrlk arpm (K) ve iyonlarn

konsantrasyonlar arpm (Ki) olmakzere aadaki ekilde ifade edebiliriz.

K > Ki Doymamtr, kme olmaz. K = Ki Doymutur, kme olmaz.

K < Ki Doymutur, kme olur.

87


88/117

ZELTLERN

KARITIRILMASINDAN SONRAKYON MOLARTELERNN

HESAPLANMASI

a) Tepkime yoksa

b) Tepkime varsa

88


89/117

a) zeltilerin kartrlmasndan sonra

ayet tepkime olmadysa,zeltilerinkartrlmasndan sonraki iyonmolaritesi hesaplanmas: Bir bileik; 1Agrubu katyonu, NO3 iyonu, NH4+ iyonu, H+

iyonu veya CH3COO

iyonu ieriyorsabyle maddeler iyi znr. Bu iyonlarihtiva eden zeltiler deriik bile olsalarkartrldklarnda ayet ntrleme

olmuyorsa, tepkime yok demektir.Karmdan sonraki molar deriimlerM1V1=M2V2 formlnden hesaplanr.

89


90/117

ki zelti kartrldnda znrl

dk olan bir bileiin (suda az znenbir bileik, baka bir ifadeyle Ksi olan birbileik) iyonlar bir araya geldiindemaddenin znrlk snr almazsakme olmaz. Bu durum; ok seyreltikzeltilerin kartrlmasyla mmkndr.ki seenek olabilir. Birincisi: K > Ki ise

zelti doymamtr. Karmdan sonraki 4iyonun molar deriimleri de, yineM1V1=M2V2 formlnden hesaplanr.

90


91/117

kincisi: zeltiler kartrldnda K = Ki

ise doymu zelti elde edilmitir. Doygunzelti, Ksi olan (suda az znen)bileiin doygun zeltisidir. Bu bileiin

iki iyonunun molar deriimi, karekk K vb.formllerden; dier iki iyonun molarderiimi ise M1V1=M2V2 formlndenhesaplanr.

91


92/117

b) zeltilerin kartrlmasndan sonra

ayet tepkime oluyorsa, bu tepkimegenelde aadaki iki tepkimedenbirisidir.

1 Ntrleme tepkimesi (asit + baz)

2 kme tepkimesi: ki zeltikartrldnda ayet Ksi olan bir bileikoluuyorsa ve K < Ki ise znrldk olan bir maddenin iyonlar bir arayageldiinden ve maddenin znrlk snraldndan kme olur.

92


93/117

Burada da iki seenek olabilir.

Birincisi: Reaksiyonda arta kalan maddeolmamtr. Arta kalan olup olmad,denklemi reaksiyon denklemine gre

moller bulunarak anlalr. ken bileiiniki iyonunun molar deriimi, karekk K vb.formllerden; dier iki iyonun molar

deriimi ise M1V1=M2V2 formlndenhesaplanr.

93


94/117

kincisi: Reaksiyonda arta kalan madde

olmutur. ken bileiin iki iyonundanbirisinin molar deriimi M=n/V formlndenihmal ilemi yaplarak bulunur. Dieri ortak

iyon formlnden yine ihmal ilemi deyaplarak bulunur. Dier iki iyonun molarderiimi ise M1V1=M2V2 formlndenhesaplanr.

94

ZELTLER ARASINDAK YER


95/117

ZELTLER ARASINDAK YER

DETRMEREAKSYONLARINDANHANGLER GEREKLER?

KCl + NaNO3 Reaksiyongereklemez.

Gerekleen reaksiyonlarda ya rnlerde

suda znmeyen madde olumutur, bumaddeye kelek diyoruz. Veya gaz kolmutur. Ya da rnlerde su meydanagelmitir.

95


96/117

SEML KTRME

zelti ierisinde bulunan farklderiimdeki birden fazla iyon, znrlaz olan tuz oluturarak baka bir iyonla

ktrlebilir. Bu iyonlardan hangisidoygunlua daha nce ulayorsa, o iyonnce kecektir. Doygunlua ulaan dieriyonlarda srasyla kelir.

Bu olayda bir zelti ierisinde bulunanistenmeyen bir iyon ktrlerekzeltiden uzaklatrlr.

96

ZNME VE YONLAMA


97/117

ZNME VE YONLAMALKS

znme yzdesini zenginlik, iyonlamayvermek kabul edersek; zeltileri drtgruba ayrrz:

1. OK ZNEN VE % 100YONLAAN ZELTLER (ZENGN,

TAMAMINI VEREN)NaCl(k) + su Na+1(suda) + Cl

1(suda)

97

2 AZ ZNEN VE % 100 YONLAAN


98/117

2. AZ ZNEN VE % 100 YONLAANZELTLER (FAKR, TAMAMINI

VEREN): Bu grup, znrlk dengesikonusundaki bileikler olup iyonlamadenklemleri yanl olarak ift ynl okla

gsterilir. Bunun nedeni znrlkhesaplamalarnn denge mantylayaplmasndandr. Aslnda sudaznmezler, bunlar kimyada az znen

diye geer. znmeleri milyonda veyatrilyonda birka mertebelerindedir.

Ca(OH)2(k) + su Ca+2(suda) + 2(OH)1

(suda)98


99/117

3. HER ORANDA ZNEN VE AZ

YONLAAN ZELTLER (ZENGN,AZINI VEREN)

CH3COOH(s) CH3COO1

(suda)+ H+1

(suda)

4. AZ ZNEN VE AZ YONLAANZELTLER (FAKR, AZINI VEREN)

NH3(g) + H2O(s) NH4+1(suda) + OH1

(suda)

99

YAAMIMIZDAK BAZI ZNRLK


100/117

DENGE BLEKLER

NEREDE BULUNDUU FORMLD CaF2

KEMK Ca3(PO4)2

MDE PASTL Al(OH)3

AMELYATALETLERNN NE

DALDIRILDII MADDE

BaSO4

SNM KRE Ca(OH)2

100

YAAMIMIZDAK BAZI ZNRLK


101/117

YAAMIMIZDAK BAZI ZNRLKDENGE BLEKLERNN

YONLAMALARICaF2(k)Ca+2(suda) + 2F

1(suda)

Ca3(PO4)2(k) 3Ca+2(suda) + 2(PO4)3(suda)

Al(OH)3(k) Al+3(suda) + 3(OH)1

(suda)

BaSO4(k)Ba+2(suda) + SO42

(suda)

101

B SO (BARYUM SLFAT) A li


102/117

BaSO4 (BARYUM SLFAT): Ameliyatesnasnda kullanlan sarg bezi, pamuk,

makas vb. steril ameliyat malzemeleribaryum slfat zeltisine batrlmtr.Ameliyatta vcudun iinde unutulanameliyat malzemelerini, rntgen ekimindeBaSO4 gsterir. Ayrca BaSO4 ve hint yakarm; XM solsyonu adndaki ilatr.Rntgen filmi ekiminden az nce hastayaiirilir. irilen svnn mideden barsaaka dakikada getii BaSO4 ile anlalr;gei sresine gre hastala tehis konur.

102


103/117

CaF2(k) diin yapsn oluturur.

Ca3(PO4)2(k) kemiin yapsna girer. Al(OH)3 antiasit mide pastilidir.

103


104/117

5. KOMPLEKS OLUMAAYRIMA DENGELER

104

KOMPLEKS YON OLUUMU


105/117

KOMPLEKS YON OLUUMU

SABT (n) Kompleks olumaayrma dengesinde K

sabiti, kompleks iyon oluumu sabiti (n)

ismiyle anlr. Kdan baka beta (beta)harfiyle de gsterilir.

Cu+2 + Cl [CuCl]+1 K1 = 1

[CuCl]+1 + Cl CuCl2 K2 = 2 CuCl2 + Cl [CuCl3]1 K3 = 3

105


106/117

[CuCl3]1 + Cl [CuCl4]2 K4 = 4

K1, K2, K3, K4 (1 , 2 , 3 , 4) aamaldenge sabiti adn alr. 4 denklem taraf tarafa toplandnda elde

edilen tepkime aadadr.

Toplam tepkime: Cu+2 + 4Cl [CuCl4]2 Bu toplam tepkimenin kompleks iyon

oluumu sabiti (n), ilk 4 tepkimenin

aamal denge sabitlerinin arpmnaeittir. Kn =K1 x K2 x K3 x K4 (n =1 x 2 x 3 x 4)

106


107/117

6. TTRASYON

107

TTRMETR


108/117

TTRMETR

Titrasyon, titrimetri demektir. Titrimetri;volumetrik (hacim lmne dayanan)nicel (kantitatif) analiz metodudur.

Titrimetrik yntemlerde kullanlan balcaaralar bret, mesnet, mesnet kskac,mesnet nvesi, erlenmayer, balon joje,dereceli silindir, zelti iesi ve pipettir.

Titrant bretteki zeltidir. Titre edilecekmadde erlenmayere konulur.

108


109/117

Titrant, ayarl zeltidir.

Edeerlik noktas (ekivalens nokta) ilednm noktas kartrlmamaldr. Edeerlik noktas (ekivalens nokta) ile

dnm noktas arasndaki fark titrasyon

hatasndan kaynaklanr. Titrasyon hatas yoksa edeerlik noktas

(ekivalens nokta) ile dnm noktas

ayndr. Titrimetride, titrasyon hatasn nlemekiin kr zelti kullanlr.

109


110/117

Dnm noktas titrasyonun bittii noktadr.

Dnm noktasna titrasyon biti noktas dadenir.

Edeerlik noktas (ekivalens nokta) isereaksiyon denklemine gre titrasyonungerekten bitmesinin gerektii noktadr.

ndikatr, titrasyonun biti noktasnda renkdeitiren fenolftalein, metil oranj, niasta

vb. organik maddelerden hazrlanmzeltilerdir.

110

Potasyum permanganatla yaplan redoks


111/117

Potasyum permanganatla yaplan redokstitrasyonlarnda dnm noktasndaki renk

deiiklii, indikatrsz gzlemlenir. Bretteki ayarl zelti erlenmayerdeki

karma damla damla ilave edilir ve

srekli alkalanr. lave edilen titrantn sonbir damlasyla dnm noktasnda ortamnrengi deiir. Bu anda bretin musluukapatlr, sarfiyat okunur. Hesaplamalaryaplr.

111

AYARLI ZELT


112/117

AYARLI ZELT

HAZIRLANMASI Ayarl zelti, kesin molaritesi bilinenzeltidir; bir de yaklak molariteli zeltivardr.

Ayarl zelti yle hazrlanr: ncegenelde 0,1 Mlk zelti hazrlanr.Hazrlanan 0,1 Mlk bu zeltiye yaklak

molariteli zelti denilir. Primer standartmadde kullanlarak yaplan bir titrasyonlafaktr bulunur.

112


113/117

Faktr, kesin molaritenin bulunmas iin

yaklak molaritenin arplmas gereken1e yakn bir saydr.

Primer standart madde, %100 yalnz

kendisini ieren saf bir maddedir ve hava,rutubet, gne vb. d artlardanetkilenmez.

Bylece ayarl zelti hazrlanm olur.

113

TTRMETRK YNTEMLER


114/117

TTRMETRK YNTEMLER

1. Asitbaz titrasyonlar (Ntralimetri) 2. Redoks titrasyonlar a. Potasyum permanganatla yaplan

titrasyon (Permanganometri) b. yodr ile yaplan titrasyon (yodimetri) c. Seryum iyonuyla yaplan titrasyon

(Serimetri) 3. Cu+2 iyonunun EDTA (etilen di amintetra asetik asit) ile fotometrik titrasyonu

114


115/117

4. ktrme titrasyonlar (Arjantimetri)

5. Kompleksletirme titrasyonlar(Kompleksometri)

115

NTRALMETR


116/117

NTRALMETR

Asitbaz titrasyonlarna ntralimetri denir.Ntralimetri asidimetri ve alkalimetri olmakzere iki eittir. Asidimetri, bretteki ayarlasit zeltisiyle yaplan titrasyondur.

Alkalimetri, bretteki ayarl baz zeltisiyleyaplan titrasyondur. Ntralimetrik yntemde titrant madde

kuvvetli asit veya kuvvetli baz olmaldr.Erlenmayerdeki analizi yaplacak maddeise zayf asit veya zayf baz olabilir.

116


117/117

Uygun indikatrn seimi nemlidir. Ayarl

0,1 M HCl zeltisiyle yaplan asidimetriktitrasyonda indikatr olarak metil oranjzeltisi kullanlr. Ayarl 0,1 M NaOHzeltisiyle yaplan alkalimetrik titrasyonda

ise indikatr olarak fenolftalein zeltisikullanlr.

Çözeltilerde denge

Documents