ÇOCUK VE GELİŞİMYrd.Doç.Dr. Mustafa Kayıhan ERBAŞ

Organizmada iç ve dış etkenler sonucu, birbirine bağlı ve düzenli biçimde ortaya çıkan, ilerleyici bir dizi değişiklikler gelişim olarak tanımlanır.

Göstergesi davranışlardır ve genellikle önceden kestirilebilen bir sıra izler.

İçeriğinde; BÜYÜME: vücudun uzunluk ve ağırlık yönünden

ölçülebilen artışıdır. OLGUNLAŞMA: kalıtım ve çevre koşulları arasında

etkileşim sonucu bireyin belirli olgunluk düzeyine ulaşmasını sağlayan, biyolojik değişimdir.

HAZIR BULUNUŞLUK: bireyin bir işi yapabilmesi için gereken olgunlaşmaya erişmesinin gerekliliği yanında, bu iş için gerekli ön bilgi, beceri ve tutumu da kazanmış olma durumudur.

ÖĞRENME: yaşantı sonucu davranışta meydana gelen nispeten sürekli değişikliktir. Çevreye uyum sürecidir. 

kavramlarını içeren geniş bir sınırı vardır.

Gelişim aşamalarına yönelik bir model

İskelet gelişimi ve büyüme

Büyüme önce Lokomotor (iskelet ve sinir-kas) sisteminde belirginleşir.

Yetişkin bireyin iskeletine ait kemiklerin; %27’si organik maddeden (kıkırdak dokusu), esneklik %52’si anorganik madden (kemik dokusu), sertlik ve

direnç %21’i sudan oluşur. çocukların ve gençlerin kıkırdak doku oranı daha

fazla olduğu için bükülebilir ve yumuşak özelliktedir. İskelet en sert haline orta yaş döneminde erişir. Kemiğin uç kısmı sertleşmez. İki yerde kıkırdak

varlığını korur. 1. kemiğin eklemi oluşturan yüzeyinde 2. orta bölüm (diyafiz) ve kemik başına yakın olan

(epifiz) ek yerinde

Kemiğin sağlamlığını belirlerler

Boy gelişimi

Çevre koşulları (sosyal çevre, eğitim, spor ile uğraşı, bölgesel

etkiler)

Kalıtımsal özellikler Hormonlar

Ağırlık gelişimi

Gelişme ve büyümeyi etkileyen faktörler

Kalıtımsal Faktörler (Endojen) Irk Cinsiyet Çevresel faktörler (Egzojen) Sosyo-ekonomik etmenler Fiziksel yaşam koşulları Beslenme Sporsal aktiviteler

Sosyal ve duygusal gelişim

Kişilik yapısı ve gelişimde en önemli etken bebeklik döneminde kazanılacak güven duygusudur.

Yürüme ve konuşma özellikleri çevresini tanımasına ve kendisini ifade etmeye yardımcı olur. Özgürlüğün farkına varmaya başlar. İlk kısıtlamalar başlar ve ilk çatışmalarda beraberinde gelir.

Kendi haline bırakılan, sınırlama yapılmayan çocuk engel tanımayan, saldırgan ve bencil olur. Yetenekleri oranında serbestlik tanınırsa sağlıklı gelişim beklenir.

Okul öncesi ve oyun döneminde «ben» yerine «biz» kavramını öğrenmeye başlar.

İlkokula başlayan çocukta bağımlılık azalır, cinsel kimliği belirginleşmeye başlar. Oyun alanı artık evden sokağa taşar. Sosyalleşme büyük oranda artış gösterir.

Övünmeyi sever, arkadaşları arasından sivrilmeye çalışır, birbirleri ile alay eder, güçsüz kişiler gördüklerinde kendilerini daha güçlü hissederler.

Ergenlik dönemi: iyi evlat beklentileri Bağımlılık- bağımsızlık savaşı Kimlik bocalaması Cinsel kimlik sorunları Meslek seçimi

Bilişsel gelişim

İlk önce nesnelerin devamlılığını keşfeder. Okul öncesi oyun döneminde dil gelişimi hızlanır. Canlı

nesneleri canlı gibi görmek (animizm) bu dönemin özelliklerindendir.

Bencillik ön plana çıkar, empati kurmada yetersiz olurlar.

İlkokula başlamasıyla çevreyle etkileşim artar ve empati kurmaya başlarlar. Hayal ile gerçeği ayırt etmeye başlar.

Ergenlikle birlikte akıl yürütmeye başlar, iletişim için daha açık hale gelir. Tecrübeleri ile öğrenmeye başlar.

Motor gelişim

KAYNAK MURATLI, S (2007). Antrenman bilimi yaklaşımı ile çocuk ve spor (2.Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.