POJAM, ULOGA I ZNAAJ CARINA

I CARINSKOG SISTEMA

www.carina.co.me

MONTENEGRO - CUSTOMS ADMINISTRATION

Carinska politika kao dio ekonomske politike jedne

zemlje, predstavlja dugorono usmjeravanje

instrumenata i instituta vezanih za carinsku zatitu,

razvoj domae proizvodnje i ostala pitanja od vitalnog

interesa za privredu.

Osnovni instrumenti carinske politike su carinske stope,

carinska osnovica i carinski preferencijali dok su pomoni

instrumenti kvote,antidampinke carine, sezonske

carine, povraaj carine itd.

UVOD

www.carina.co.meMONTENEGRO - CUSTOMS ADMINISTRATION

CarinaCarina je je dadabina koja se naplabina koja se naplauje za robu koja se uvozi uje za robu koja se uvozi u jedno carinsko podruu jedno carinsko podruje, izvozi iz tog podruje, izvozi iz tog podruja ili ja ili

tranzitiratranzitira preko carinskog podrupreko carinskog podrujaja..

POJAM CARINA

www.carina.co.me

MONTENEGRO - CUSTOMS ADMINISTRATION

Carina je Carina je nastalanastala kaokao dadabinabina kojukoju susu naplanaplaivaliivali vladarivladari, ,

feudalcifeudalci u u unutraunutranjemnjem prometuprometu. U . U feudalnomfeudalnom sistemusistemu

onaona je je bilabila, , prijeprije svegasvega fiskalnifiskalni instrument (instrument (slusluilaila zaza

ubiranjeubiranje prihodaprihoda), a u ), a u novomnovom vijekuvijeku carina carina postepenopostepeno

prima prima uloguulogu zazatitetite domadomaee proizvodnjeproizvodnje..

Danas je carina Danas je carina spoljnotrgovinskispoljnotrgovinski instrumentinstrument kojim se kojim se

tittiti i domadomaaa proizvodnjproizvodnjaa, , madamada nijenije rijetkostrijetkost dada se se

naplanaplaujuuju carinecarine i i iziz fiksalnihfiksalnih, , politipolitikihkih, , socijalnihsocijalnih i i drdrugih ugih

ciljevaciljeva..

ULOGA I ZNAAJ CARINE

www.carina.co.me

MONTENEGRO - CUSTOMS ADMINISTRATION

Carine prema pravcu kretanja robe

Carine prema svrsi koju carine postiu

Carine prema nainu obrauna

Carine prema nainu propisivanja

Carine prema specifinom ekonomsko

politikom dejstvu

VRSTE CARINA

www.carina.co.me

MONTENEGRO - CUSTOMS ADMINISTRATION

CCarinearine premaprema pravcupravcu kretanjakretanja robe se robe se dijeldijelee nana : :

uvozneuvozne, , izvozneizvozne i pri proovoznevozne

UvozneUvozne carinecarine naplanaplaujuuju se se nana roburobu kojakoja se se uvoziuvozi u u jednojedno

carinskocarinsko podrupodrujeje..

IzvozneIzvozne carinecarine naplanaplaujuuju se se nana domadomauu roburobu prilikomprilikom

izvoza.Oveizvoza.Ove carinecarine susu rijetkerijetke i i predstavljajupredstavljaju izuzetakizuzetak.. CiljCilj

uvoenjauvoenja izvoznihizvoznih momoee bitibiti razlirazliitit. .

Tranzitne carine se naplaTranzitne carine se naplauju prilikom tranzita robe uju prilikom tranzita robe

preko jednog carinskog podrupreko jednog carinskog podrujaja

CARINE PREMA PRAVCU KRETANJA ROBE

www.carina.co.me

MONTENEGRO - CUSTOMS ADMINISTRATION

Carine prema svrsi koju carine postiCarine prema svrsi koju carine postiu suu su : : fiskalne, zafiskalne, zatitne i socijalnotitne i socijalno--politipolitike ke

ZaZatitnetitne carinecarine se se uvodeuvode sasa osnovnimosnovnim ciljemciljem dada se se zazatitititidomadomaaa proizvodnjaproizvodnja odod inostraneinostrane konkurencijekonkurencije i i omoguomoguiirazvojrazvoj domadomaee proizvodnjeproizvodnje. Ova carina . Ova carina imaima najvenajveuuprimjenuprimjenu u u savremenomsavremenom carinskomcarinskom sistemusistemu i i onaona djelujedjelujenana smanjenjesmanjenje uvozauvoza..

FiskalnaFiskalna carina je carina je popo pravilupravilu prihodprihod drdraveave i i imaimaistovremenoistovremeno fiskalnifiskalni karakterkarakter. .

SocijalneSocijalne carinecarine se se uvodeuvode zaza pojedinepojedine proizvodeproizvode kojikoji susuznaznaajnijiajniji zaza odrodravanjeavanje ivotnogivotnog standardastandarda stanovnistanovnitvatva i i propisujupropisuju se se niniee carinskecarinske stopestope u u odnosuodnosu nana drugedrugeproizvodeproizvode.. UvodeUvode se se najnajeeee zaza osnovneosnovne ivotneivotnenamirnicenamirnice: mast, : mast, uljeulje, , ppenicenicuu idridr..

CARINE PREMA SVRSI KOJU CARINE POSTIU

www.carina.co.meMONTENEGRO - CUSTOMS ADMINISTRATION

PPremarema nanainuinu obraobraunauna carine se carine se dijeledijele na na : : carinecarine popovrijednostivrijednosti, , specifispecifinene carinecarine i i kombinovanekombinovane carinecarine

CCarinearine popo vrijednostivrijednosti se se obraobraunavaunavajuju nana carinskucarinskuosnovicuosnovicu kojukoju iniini vrijednostvrijednost robe.robe.

SpecifiSpecifinene carinecarine se se obraobraunavajuunavaju premaprema jedinicijedinici mjeremjere

proizvodaproizvoda kaokao toto susu kg, L, kg, L, kom,mkom,m itditd..

KombinovaneKombinovane carinecarine se se obraobraunavajuunavaju istovremenoistovremeno popo

vrijednostivrijednosti i i premaprema jedinicijedinici mjeremjere proizvodaproizvoda. . RadiRadi

obraobraunauna carinecarine morajumoraju se se utvrditiutvrditi istovremenoistovremeno i i

vrijednostvrijednost robe i robe i jedinicajedinica mjeremjere robe.robe.

CARINE PREMA NAINU OBRAUNA

www.carina.co.me

MONTENEGRO - CUSTOMS ADMINISTRATION

PremaPrema nanainuinu propisivanjapropisivanja, carine se , carine se dijeledijele nana: : autonomneautonomne ,, ugovorneugovorne i kombinovane i kombinovane carinecarine. .

Autonomne carine propisujepropisuje jednajedna zemljazemlja ssamostalnoamostalno, ,

mogumogu se se mijenjatimijenjati popo potrebipotrebi i i nezavisnnezavisnoo odod drugihdrugih

zemaljazemalja. .

Ugovorene carine se carine se propisujpropisujuu nana osnovuosnovu ugovoraugovora sasa

jednomjednom iliili viviee zemaljazemalja. . OveOve carinecarine ne ne mogumogu se se mijenjatimijenjati

samostalnosamostalno popo ukazanojukazanoj potrebipotrebi jednejedne zemljezemlje bezbez

saglasnostisaglasnosti drugihdrugih zemaljazemalja sasa kojimakojima je je ugovorenaugovorena carina.carina.

CARINE PREMA NAINU PROPISIVANJA

www.carina.co.meMONTENEGRO - CUSTOMS ADMINISTRATION

Carine prema ekonomskoCarine prema ekonomsko--poltipoltikom dejstvu se dijele na: kom dejstvu se dijele na: preferencijalne, diferencijalne, retorzivne, prohibitivne, preferencijalne, diferencijalne, retorzivne, prohibitivne, antidampinantidampinke i kompenzatorne carineke i kompenzatorne carine

Preferncijalne carine se uvode radi pruanja olakica pri

uvozu nekih vrsta robe iz odreenih zemalja.

Diferencijalne carine se uvode da bi se roba porijeklom iz

odreene zemlje dovela u nepovoljniji poloaj u odnosu na

robu iz drugih zemalja.

Retorzivne carine se uvode kao dodatak carini koja se

redovno naplauje.

CARINE PREMA SPECIFINOM EKONOMSKO-POLITIKOM DEJSTVU

www.carina.co.me

MONTENEGRO - CUSTOMS ADMINISTRATION

Prohibitivne carine se uvode kada se eli smanjiti ili

potpuno zaustaviti uvoz neke robe.

Antidampinke carine se uvode kada se uvozi roba

po cijeni koja je nia od njene stvarne vrijednosti.

Kompenzatorne carine se uvode kada se uvozi roba

kojoj se odobravaju subvencije ili premije u zemlji

izvoza pa se iz tog razloga pojavljuje sa niim

cijenama od standardnih.

www.carina.co.meMONTENEGRO - CUSTOMS ADMINISTRATION

Poeci carinjenja u Crnoj Gori datiraju od 18.10.1798. godine, kada je Petar I Petrovi Njego Zakonikom o Optim Crnogorskim i Brdskim ozakonio carinu naribu i ruj.

Period Knjaza Danila i Kralja Nikole je jedan od najznaajnijih razdoblja u privrednom i drutvenom razdoblju Crne Gore kao organizovane drave. U periodunjihove vladavine dolo je do:

- postavljanja temelja poreskog i carinskog sistema i njihovo sprovoenje u praksi ;

- obezbijeenja redovne naplate dabina (porezi, takse, carine);

Knjaz Danilo (1852-1860) postavio je osnove carinskog sistema putem naplaivanjauvoznih carina. Sredstva od ove vrste prihoda predstavljale su vaan izvor dravnekase.

U periodu vladavine Kralja Nikole (1878-1918 ) donijet je Novi carinski zakon, Zakono carinskoj tarifi i Zakon o ustanovi i naplati takse "na obrt koju je duan svakitrgovac u Knjaevini plaati na onu uvezenu robu , koja je carinskoj taksipodvrgnuta"(inae carine od 1906 postaju najizdaniji izvor dravnog budeta).

U Optem Imovinskom zakonu koji stupa na snagu 1. jula 1888. u l.722 carine se definiu kao nain pribavljanja imovine radi dravnih potreba i trokova: putemnaplata od dravljana Crne Gore.

ISTORIJSKI RAZVOJ NAEG CARINSKOG SISTEMA

www.carina.co.me

MONTENEGRO - CUSTOMS ADMINISTRATION

Dana 19. oktobra 1948. godine stupio je na snagu novi Carinski

zakon koji je postavio pravni osnov za rad carinskih organa, dok je

Carinska tarifa prethodne Jugoslavije i dalje ostala na snazi. Carinski

zakon iz 1959. godine potpuno regulie osnovne institute carinskog

sistema, a zbog nastalih promjena u drutveno politikom sistemu,

kao i naglom porastu spoljnotrgovinske razmjene nae zemlje 1973.

godine donosi se novi Carinski zakon. Slijedeci Carinski zakon donijet

je 1976. godine.

Poslije raspada SFRJ, prvi novi Carinski zakon u Saveznoj Republici

Jugoslaviji donijet je 1992. godine, da bi takoe bio mijenjan i

dopunjavan u vie navrata u skladu sa potrebama i razvojem ukupne

situacije u zemlji.

ISTORIJSKI RAZVOJ NAEG CARINSKOG SISTEMA II

www.carina.co.meMONTENEGRO - CUSTOMS ADMINISTRATION

Crna Gora je od 1999. godine samostalno carinsko

podruje tako da je do 2002. godine donijela niz svojih

zakona kojima se ureuje ova oblast.

Navodimo najvanije:

Carinski zakon

Zakon o carinskoj slubi

Zakon o carinskoj tarifi

Zakon o porezu na dodatu vrijednost

Zakon o spoljnoj trgovini

Zakon o akcizama

ISTORIJSKI RAZVOJ NAEG CARINSKOG SISTEMA III

www.carina.co.meMONTENEGRO - CUSTOMS ADMINISTRATION

Carina moCarina moe imati razlie imati razliite efekte , ite efekte , to zavisi od to zavisi od

uslova u kojima se primjenjuje i ciljeva koji se uslova u kojima se primjenjuje i ciljeva koji se ele ele

postipostii. Najvai. Najvaniji efekti uvoznih carina su:niji efekti uvoznih carina su:

Efekat carina na uvoz

Efekat carina na domau proizvodnju

Efekat carina na ponudu i tranju

Efekat carina na cijene

Fiskalni efekat carina

Prevaljivanje carina

Drugi efekti carina

EFEKTI CARINA

www.carina.co.meMONTENEGRO - CUSTOMS ADMINISTRATION

Efekat carina na uvozEfekat carina na uvoz -- po pravilu djeluje na smanjenje

uvoza usled poskupljenja strane robe za iznos carine

ime se poveava tranja domae robe

Efekat carina na domaEfekat carina na domau proizvodnju u proizvodnju -- je viestran ,

poveanjem cijena strane robe raste potranja za

domaom dok poveanje carine za sirovine i repro

materijal utie na trokove, poskupljuje domau robu i

ini je manje konkurentnom

Efekat carina na ponudu i traEfekat carina na ponudu i tranju nju carina kao regulator

ponude i tranje

EFEKTI CARINA II

www.carina.co.meMONTENEGRO - CUSTOMS ADMINISTRATION

Efekat carina na cijene Efekat carina na cijene carina moe uticati na cijene na

vie naina: poveati cijenu za iznos carine, poveati

cijenu za oznos manji od carine ili za iznos vei od carine.

Fiskalni efekat carina Fiskalni efekat carina primarni efekat je prihod a primarni efekat je prihod a

zazatitna uloga sekundarna (primjer su proizvodi koji se titna uloga sekundarna (primjer su proizvodi koji se

ne proizvode u zemlji a za koje se prilikom uvoza plane proizvode u zemlji a za koje se prilikom uvoza plaa a

visoka carina)visoka carina)

PrevaljivanjePrevaljivanje carina carina po pravilu, carinu plaa uvoznik,

poveanje carine smanjuje potranju i tada prodavac

robe moe da snizi cijenu robe za iznos carine ili jednog

dijela carine. To se smatra dozvoljenom radnjom.

EFEKTI CARINA III

www.carina.co.meMONTENEGRO - CUSTOMS ADMINISTRATION

Drugi efekti carina Drugi efekti carina -- kumulativno dejstvo carine se

ogleda u tome da ona ima efekat, ne samo na uvoz,

cijene i proizvodnju robe na koju je uvedena ve i na

proizvode koji su sa tom proizvodnjom povezani

- horizontalno dejstvo carine

- vertikalno dejstvo carine

EFEKTI CARINA IV

www.carina.co.meMONTENEGRO - CUSTOMS ADMINISTRATION