İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ

BEDEN EĞİTİMİ DERSİ ÖDEVİ

BOWLING Hazırlayan:

YENER GÜL

(SOSYOLOJİ)

İÇERİK 1) GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOWLING

2) TERMİNOLOJİ

3) BOWLING TEMELLERİ

4) KURALLAR

A) Oyun Kuralları B) Genel Kurallar C) Nasıl Oynanır

5) LİNKLER & KAYNAKÇA

1.

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE

BOWLING

Bowling Sporu oldukça basit yapıda görünse de aslında düşünüldüğünden daha zor, eğlenceli ve köklü bir tarihe sahiptir.

Bowling basit anlamda dizilmiş 10 adet kuka'yı (Pin, Lobut) bir topla devirmeye çalışmak olarak görülse de bugün 100 den fazla ülkede 120 milyondan fazla oyuncu ile hem keyifle oynanabilen, hem de yarışma sporu olarak son derece ciddi bir çalışma gerektiren bir strateji ve koordinasyon sporudur.

İngiliz antropolog, Sir Flinders Petrie'nin 1930'da Mısır'da yaptığı araştırmalarda bir çocuk mezarında bowling benzeri bir oyuna ait malzemeler bulması bu oyunun M.Ö. 5200 yıllarına uzanan (bazı kaynaklarda M.Ö. 3200 olarak geçiyor) bir geçmişi olduğunu, en az 7000 yıllık bir oyun olduğunu ispatlamıştır. Bu dönemde bu oyunun mermer yarım daire şeklinde bir alandaki 10 adet taş kukayı taş

toplarla devrilerek oynandığı düşünülüyor.

Eski Polonezyalıların oyandıkları “ula maika” adlı oyun da 60 feet mesafeden kukaların devrilmesine dayanan bir oyun olarak bowling oyununun geçmişinde yer almakta. İşin ilginci bu mesafe hala günümüzde de kullanılıyor. Tüm bu dönemlerde avcı ve savaşçıların yeteneklerini geliştirmek için benzer oyunlar oynadıkları ve bu oyunların bowlig'in temelini şekillendirdikleri biliniyor.

Alman tarihçi William Pehle M.S. 300 lü yıllarda bu oyunun Almanya'daki izlerine değinmekte. 3. ve 4. yüzyıllarda bu oyun pek çok kilisede günahlardan arınmanın bir simgesi olarak kullanılıyordu. Tapınanlar “kegel” adındaki 9 ahşap kukayı devirerek günahlarından ne kadar kurtulduklarını gösteriyorlardı. Bu testi başarı ile geçenler tamamen günahlarından da kurtulmuş sayılıyordu. (Protestanlığın kurucusu Martin Luther tüm kukaları devirmesiyle anılıyor) Bowlingçiler için kullanılan “kegler” deyimi bu döneme aittir.

Dinsel bir törenden tekrar bir spor haline dönüşen bowling tipi oyunların kayıtlarına Avrupa'da 14. yy.da rastlanıyor. Bu yıllarda oyun o kadar popüler oluyor ki ünlü 100 yıl savaşlarında askerler ok talimleri yerine kendilerini oyuna kaptırınca King Edward III (1327-1377) ve King Richard II (1377-1399) bu oyunun oynanmasını yasaklıyorlar. Daha sonra King Henry VIII oyunu yasallaştırıyor ve hatta kendisi de oynuyor.

Bu dönemde pek çok bowlinge benzer oyun Avrupa'dan Amerika'ya göçmenlerle taşındı. Bunların arasında İtalyanların bocce'si, Fransızların pentanque'si ve Ingilizlerin lawn bowling denilen, kukasız oynanan bir bowling türü yer almakta. Modern bowlingin temelinin ise Hollandalı göçmenlerin 1600'lü yıllarda taşıdıkları üçgen şeklinde dizilen ahşap kukalarla oynanan “Dutch Pins” oyunundan geldiğine inanılmakta. Hollandalılar bu yıllarda bu oyunu New York'ta hala aynı isimle bilinen “Bowling Green” yöresinde oynuyorlardı.

1841 yılında Connecticut eyaleti 9 kukalı bowling oyununu yaygınlaşan bahis ve kumar yüzünden yasaklamış, bunu diğer eyaletler izlemiştir. Dünyada “Ten Pin Bowling” olarak bilinen 10 kukalı bowling'in bu 9 kuka yasağını delmek üzere oluşturulduğu düşünülmekte.

Tarihi boyunca dış mekanlarda oynanan bowling oyunu 1840 yılında New York'ta iç mekana inşa edilen ilk kulvarların yapılmasıyla 19. yy. da artık popüler bir iç mekan oyunu haline geldi.

Tüm dünyada oynanmasına rağmen kuralları belirli olmayan bowling oyunu ilk organizasyonuna 1875 yılında 9 kuka bowling oynatan 9 kulüp tarafından oluşturulan "National Bowling Organisation" ile kavuştu. Bu organizasyon ve diğer kulüpler standartları belirlemek için yıllarca çalıştı ve sonunda 1895 yılında New York'ta kurulan ABC - American Bowling Congress ile tek bir çatı altında toplandı ve bugün de geçerli olan pek çok kuralı saptadılar. Bu dönemden sonra bowling sporunda erkeklerin katılabildiği resmi karşılaşmalar başladı.

1917 yılında kurulan Women's International Congress ile kadınlar da kendi karşılaşmalarını düzenlemeye başladılar. Bu organizasyon daha sonra Woman's National Bowling Association olarak değiştirildi. 1971 yılında bu organizasyon Women's International Bowling Congress (WIBC) olarak tekrar değişti.

20 yy.da bu sporda çok ciddi gelişmeler oldu. 1905 yılına kadar kullanılan sert ahşap topların yanında plastik toplar kullanılmaya başlandı. 1914 yılında Brunswick “Evertrue” adında “gizli plastik formülü” ile ürettiği ilk marka plastik topunu üretti (bu malzemeye Mineralite adını verdi).

Belki hiç bir şey bowlingin tarihinde 1940 yılında American Machinery & Foundry (AMF) tarafından üretilen otomatik “Pin Yerleştirme Makinesi”nin (Automatic Pinspotter) bulunması kadar önemli bir değişiklik yapmadı. 1950'lerin başlarında artık pinleri yerleştiren “pinboy” denilen çocukların yerini bu makinalar almaya başladı.

1950'lerde ABC, kurallarında yer alan “sadece beyazlar için” kuralını değiştirdi.

1958'de PBA - Professional Bowlers Association'un, 1960 yılında Professional Women's Bowling Association'un kurulması ile erkek ve kadınlarda profesyonel düzeyde üst düzey spor karşılaşmaları organize edilmeye başladı. Kadınların organizasyonundaki başarısızlıklardan dolayı buradan ayrılan bir grup 1974 yılında Ladies' Professional Bowlers Association adında bir kuruluş kurdular. Daha sonra bu iki kurum 1978 yılında birleşerek Women's Professional Bowlers Association (WPBA)u oluşturdular. 1981 yılında bu kuruluş Ladies Professional Bowlers Tour adını aldı.

1982 yılında genç oyuncuların organizasyonu için YABA - Young American Bowling Alliance kuruluyor.

1993 yılında ABC, kurallarında yer alan “sadece erkeklere mahsus” kuralını kaldırarak kadınların da bu organizasyonda yer almasına olanak sağladı.

Günümüzde gelişen teknolojiler, otomatik skorlama makinaları ile gelişen bowling sporu tüm dünyada 100 milyondan fazla oyuncusu ile bir Olimpiyat Sporu olma yolunda ilerliyor.

VİDEOLAR

Bowling Tarihçesi : http://www.iamistanbul.tv/haber/bowling-tarihcesi.html

The History of Bowling (http://www.youtube.com/watch?v=pPYUYoGgdck)

2.

BOWLING TERİMLERİ

LANE : Topun yuvarlandığı ahşap yada sentetik kulvar.

APROACH : Atışa hazırlanılan ve atışın yapıldığı zemin

FOUL ÇİZGİSİ : Lane ve Aproachı birbirinden ayıran siyah bant

PIN : Akça ağaçtan imal edilmiş ve dayanıklılığını arttırmak için üzeri plastik v.s ile kaplanmış lobut

STRIKE ( X ) : İlk atışta 10 pinin devrilmesi.

SPARE ( / ) : İkinci atışta,ilk atıştan kalan tüm pinlerin devrilmesi.

SPLIT : 1.Atış sonunda iki veya daha fazla pinin birbirinden uzak kalması.

FRAME : Bir set oyun 10 bölümden oluşur ve bunların her birine frame denir.

GUTTER veya CHANNEL : Lanelerin 2 yanındaki kanallar

BUMPER : Lanelerin iki yanında yükselerek gutterlara topun düşmesini önleyen sistem.

STRAIGHT : Düz atış.

HOOK : Falso

CURVE : Kavis

REVERSE /BACK-UP : Ters Falso.

3.

BOWLING TEMELLERİ

A) BOWLING TOPLARI

Bowling sporunda kullanılmak üzere, kauçuk, üretan, plastik ve reçineden ya da bunların karışımından yapılmış yuvarlak top. Standart ağırlıkları 2,7-7,2 kg arasında ve çapları 8.5 inçtir (21.6 cm). Renkleri alaca olabildiği gibi düz de olabilir. Falso alma özelliklerine göre strike topu ve spare topu olarak adlandırılırlar

10 pin bowling oyununda kullanılan toplara, biri baş parmak diğerleri orta ve yüzük parmakları için olmak üzere üç delik deldirilir.

B) BOWLING PİSTİ

Üzerinde bowling oynanan pist. Bu pistin boyutları 22.88 x 1.7 m boyutlarında ve sert tahtadan yapılmıştır.

C) BOWLING AYAKKABILARI

Bowling oynarken giyilmesi şart olan özel ayakkabılardır. Bowling ayakkabıları değişik sertlikte

yüzeylere ve farklı kayma özelliklerine sahiptir. Ayakkabı alırken hangi el ile top atıldığı söylenmesi gerekir, çünkü bowling ayakkabılarının sağ ve sol tekleri farklı kayma ve durma

özelliklerine sahiptir.

4.

BOWLING A) OYUN KURALLARI

Kural 1- Oyun Tanımı

Bowling bir ‘on pin’ oyunudur ve on frame’den oluşur. Bir sporcu strike yapmadıkça, ilk dokuz frame’in her biri için iki atış yapar. Onuncu frame’de, eğer bir strike veya spare olmuş ise üç atış yapar. Her frame düzenli bir sırada atış yapan sporcu(lar) tarafından tamamlanır.

Kural 2- Skorlama Şekli

Bir strike olmadığı durumlarda, sporcunun birinci atışında devrilen pin’lerin sayısı, o frame’in üst sağ köşesindeki küçük karenin yanına yazılır ve sporcunun ikinci atışındaki devrilen pin’lerin sayısı küçük kareye yazılır. Eğer, bir frame’in ikinci atışında kalan pin’ler devrilemez ise, skor tabelasına bir ( - ) yazılacaktır. Frame’deki iki atışın toplamı hemen kaydedilir.(Strike ve Spare durumları hariç)

Kural 3- Strike

Bir frame’in birinci atışında, 10 pin’lik tam set devrildiği zaman strike olur. Hangi frame’de yapılmış ise o frame’in üst sağ köşesindeki küçük kareye bir ( x ) yazılır. Bir strike’ın sayısı, 10’a ilaveten sonraki iki atışta devrilen pin’lerin sayısının toplamıdır.

Kural 4- Double

Birbirini izleyen iki strike bir double’dır. Birinci strike’ın sayısı, 20’ye ilaveten, ikinci strike’dan sonraki birinci atışta devrilen pin’lerin sayısının toplamıdır.

Kural 5- Triple(Üç’lü) veya turkey (Hindi)

Birbirini izleyen başarılı üç strike bir triple(üç’lü) veya turkey(hindi)’dir. Birinci strike’ın sayısı 30’dur. Maksimum skor olan 300’ü yapmak için, sporcu 12 strike yapmalıdır.

Kural 6- Spare

Birinci atıştan sonra kalan pin’lerin o frame’deki ikinci atışta devrilmesi ile spare yapılır. Frame’in üst sağ köşesindeki küçük kareye bir ( / ) yazılır. Spare’in sayısı, 10’a ilaveten sporcunun sonraki ilk atışındaki devrilen pinlerin sayısının toplamıdır.

Kural 7- Açık Frame – Open Frame (Hata-Error)

Birinci atıştan sonra kalan pin’ler bir split oluşturmadıkça, bir sporcunun bir frame’deki iki atışı sonunda bütün pin’leri deviremediği zaman hata olarak adlandırılır.

Kural 8- Split

Birinci atıştan sonra 1 numaralı pin devrilmiş ve aşağıdaki şartları sağlayan pin seti kalmış ise split olarak adlandırılır. 1 numaralı pin devrilmemiş ise kalan pin seti split olarak adlandırılmaz.

a) İki veya daha fazla kalan pinlerin arasından en az bir pin devrilmiş olmalıdır; örnek, 7-9 veya 3-10.

b) İki veya daha fazla kalan pinlerin hemen önündeki, en az bir pin devrilmiş olmalıdır; örnek, 5-6.

NOT:

Bir split genellikle bir ( 0 - [ ] - s ) ile gösterilir, fakat başka bir sembol de kullanılabilir.

B) GENEL KURALLAR Ahşap bölmelere bowling ayakkabısı dışında ayakkabılarla çıkmak yasaktır.

Topu atarken düşmemek için ayakkabılarınızın altlarının kuru ve temiz olmasına dikkat etmelisiniz

ATIŞ KURALLARI:

Bowling nezaket kurallarına göre atış önceliği atış hazırlığını tamamlamış atış alanına ilk çıkmış oyuncudadır. Eğer iki oyuncu aynı anda atışa çıktıysa öncelik sağ taraftaki oyuncudadır

Atışınızdan önce ve atışınızı tamamladıktan sonra diğer oyuncuların dikkatini dağıtacak hareketlerden kaçınılması çok önemlidir.

Kesinlikle atış alanından ve oyuncuların önünden yürümeyiniz.

Diğer oyuncuların sizi beklediğini düşünerek atış sıranız geldiğinde hazır olmanız ve atıştan önce çok uzun süre harcamamanız çok önemlidir.

TOP KURALLARI:

Eğer salondaki “house ball” toplarından kullanacaksanız lütfen kendinize uyan ağırlıkta ve parmak boyunda tek bir top seçerek oynayınız. (tek top kullanmanız siz ve sizin gibi o topu kullanan oyuncuların top bulmasını kolaylaştıracaktır) Ayrıca atış yaparken aynı topun kullanılması daha dengeli ve başarılı bir stil edinmenizi kolaylaştıracaktır.

Mekanizmaların sağlıklı çalışması için lütfen ilk hakkınızda attığınız top geri gelmeden, ikinci atışınıza başlamayınız.

Topları alırken iki elinizi kullanarak güvenli bir şekilde topu kanalından çıkarınız. Parmağınızı topa takarak alma veya tek taraftan elinizle alma kanaldan gelen diğer toplar yüzünden istenmeyen kazalara yol açabilir.

Top kanalında kullanmadığınız topları boşaltmanız, hem sizin rahat oynamanızı, hem de diğer top arayan oyuncuların işini kolaylaştırarak, rahatsız edilmeden oynamanızı sağlayacaktır. Başka top kanallarından top alırken lütfen sorarak alınız.

Sağınızda ve solunuzda oyuncu olduğunu unutmayınız.

Eğer solunuzdaki oyuncu topu sizden önce eline almış ise atış önceliği kendisine aittir. Konsantrasyonun bozulmaması için aynı anda atışa hazır oyunculardan sağ lane'i kullanan oyuncu atış önceliğine sahiptir.

Zeminin deforme olmaması ve kalitesinin devamlılığı için lütfen bowling ayakkabısı giyiniz. Atışınızı yapmadan önce atılan topun geri dönmesini beklemeniz otomatik çalışan cihazların çok daha verimli ve sorunsuz çalışmasını sağlayacaktır.

Kesinlikle atış pozisyonundaki bir oyuncuyu rahatsız etmeyiniz.

Geri dönen topları alırken elinizin ve parmağınızın sıkışmaması için topu mutlaka dikkatli bir biçimde alınız

Topu mutlaka iki elle alınız ve taşırken atış yapmayan kolunuzda tutunuz. Böylece hem parmaklarınızın incinmesini hem de bileklerinizin gereksiz yere zorlanmasını önlemiş olursunuz.

Daima faul çizgisinin gerisinde durunuz.

İyi kaybeden , nazik kazanan olunuz.

C) NASIL OYNANIR

TOP NASIL TUTULUR ?

Standart üç delikli top, 2 orta (orta ve yüzük parmağı) ve baş parmak sokulmak suretiyle tutulur.Orta parmakları 2. ekleme kadar , başparmağı ise tamamen yerleştirmek gerekir.Dış parmaklar (işaret ve küçük parmaklar), topun üstünde rahatça uzanır ve avuç içi topun yüzeyi ile gevşek temas halinde olmalıdır.

DURUŞ

A- Omuzlar sağ açıda hedefe dönük

B-Atışta kullanılmayan el, topu desteklemeye yardım eder.

C- Bilek oldukça sağlam ve dik durur,geriye bükülmez.

D-Atış yapılan kolun dirseği kalçaya yakın tutulur.

E- Dizler hafifçe bükülür.

F- Ayaklar bitişik ve hedefe dönüktür.

HEDEFLEME VE STRATEJILER

Tüm sporlarda topu atacağınız hedefe bakarsınız, fakat deneyimli bowlingciler , hemen hiçbir zaman labutlara bakmazlar.Hattın üzerinde yakın bir noktaya bakarak hedef saptamak çok daha iyidir.Oklar veya telemetreler foul çizgisinden 15 feet öteye yerleştirilmiştirler.Bunlar hedefi bulmak için yardım ederler.7 ok vardır.Ortadaki , baş labutun sırasında , hattın ortasına yerleştirilmiştir.Öteki oklar da belli labutlara göre sıralanmıştır.Duruşunuzu ayarlamak için hat üzerinde sıralanmış noktalar , direct olarak oklarla uyum halindedir.Hat üzerindeki orta noktadan başlayıp ortadaki okun üzerinden geçerek baş labuta dik bir çizgi çizilebilir. Öteki noktalar ve oklar da aynı şekilde hızalandırılır.

Hedefleme, bir başlama pozisyonu ve odak noktası seçmek ile yakından ilgilidir.Duruş yeriniz ve Hedef noktanız , topun takip etmesini istediğiniz yol ile belirlenir.Noktaları ve okları rehber olarak kullanmak , sıralanmanın daha kesin tespitini sağlar.Her atıştan sonra bu koordinasyonun faydalı olup olmadığını ve gerekiyorsa nasıl değiştirilmesi gerektiğini değerlendirin

TOPU SALLAMA VE ZAMANLAMA

Top elinizde öne ve arkaya serbestçe ve rahatlıkla hareket ettirebileceğiniz ağırlıkta olmalıdır. Topu ileri ve geri hareket ettirirken eğer bileğiniz geriye doğru bükülürse veya omuzunuz aşağı doğru düşerse top gereğinden ağır demektir.Eğer kolunuz çok rahat gidip geliyorsa o zaman da top çok hafif demektir.

ADIMLAR

Yeni oyuncular dört adımda yaklaşma kuralını kullanmak için cesaretlendirilirler.Her adımı ileri doğru düz atın.Adımlar,’sokak adımı’ gibi topuktan buruna atılır.Sadece kaymayı içeren son adım değişiktir.Bu son adımda bowling ayakkabısı , ileri doğru kayar.Böylece durmak için fren yapar gibi ağırlık arkaya topuğa geçer . 1. adım çok kısa, sonuncusu ise kaymayı da içerdiği için en uzun adım olmalıdır.Sağ elini kullananlar için adım sırası sağ-sol-sağ-sol’dur.Solaklar ise sol-sağ-sol-sağ sırasını takip ederler.

Son adımdan önceki adım tamamlandığında kayan ayak ile geriye sallanmış olan kol birlikte ileriye doğru hareket ederler.Bu gerçekleştiğinde zamanlama etkili olmuş demektir.Arkaya sallamada top, en yüksek noktaya gelirken üç adım atılır.Bundan sonra artık aşağı sallanma ,kayma ve topu bırakma pozisyonundasınızdır.

İşin püf noktası topu doğru bir şekilde dışarı doğru hareket ettirmek, atmaktır.Bowling tabirleri içinde bu ‘Push Away’ (ileri itmek) olarak adlandırılır.İlk adım atılırken başlama pozisyonunda top , vücudun 12 ile 18 inch ilerisinde bir noktaya gelir.Bundan sonra 2. ve 3. adımlar atılırken top, yay şeklindeki hareketine devam eder .

TOPU HATTA BIRAKMA

Top, kayan ayağın hizasından bırakılmalıdır. Solaklar , son adımlarını sağ ayakları ile atarken , sağ elini kullananlar sol ayakları ile kayarlar.Top ayak bileğine 2 inch uzaklıkta veya daha yakın tutulmalıdır.

Topu kayan ayak bileğinin yanından geçirmek için biraz eğilmek gerekir.Son adımda dizi kırmak, bunu mümkün kılar.Dizden biraz eğilmenin dışında , bedenin üst kısmı da alçalma işlemine yardımcı olur.15-20 derece ileri eğilmek idealdir.En iyi denge için , atış sonuçlandırılırken göğsün ortası kayan ayağın dizi hizasına gelmelidir.

Yaklaşmanın başından sonuna kadar baş, hep sabit kalmalıdır.Gözler bir hedefe odaklanıp kalır .Atış yapmayan kol, yana uzanarak dengeyi sağlamak için yardım eder.

Yapılması gereken hareket dizisi topu atan kolun atıştan sonra omuz hizasına veya daha yukarı kaldırılması ile tamamlanır.Kol, sağa veya sola değil, hedefe doğru dönük olmalıdır.Gerçi top atılmış gitmiştir, ancak bu son hareketin de olması gerektiği gibi yapılması eğitim açısından çok önemli bir faktördür.Dengeyi ve topu sallama fonksiyonunu geliştirir.

OYUN AÇILARI

Top, sağdan sola doğru 1-3 cebine girmelidir. Solaklar 1-2 cebine soldan sağa doğru atacaklardır. Bir “STRIKE” vuruşunda açı önemlidir; topun bir labutun hizasında kendi yolunda gitmesini sağlar. Aksi takdirde “STRIKE” yapmak ihtimali çok düşüktür.

Sağ elini kullanan bir oyuncu, bir kıvrılma olmadan da topu hattın sağ yanından cebe doğru yönlendirerek, bir yan açı oluşturabilir. Bu durumda sağdan 2. ok bir hedef olarak önerilir. İyi bir “STRIKE” topu, güçlü bir yan açıdan atağa geçer.

LİNKLER & KAYNAKÇA:

Türkiye Bocce, Bowling ve Dart Federasyonu http://www.tbbdf.gov.tr/ Wikipedia http://tr.wikipedia.org/wiki/Bovling

Hacettepe Üni. Bowling Topluluğu : http://www.hubow.hacettepe.edu.tr/index.htm

İTÜ Bowling Klübü : http://www.bowling.itu.edu.tr/index.html

http://www.rollingballbowling.com/page.php?ID=18

http://www.pinclubbowling.com/

http://www.rulesofbowling.com/

http://www.aktifbir.com/f170/bowling-sporu-tarihi-8482/

http://bowlinggalleria.blogspot.com/2010/11/bowling-tarihcesi.html

VİDEOLAR:

1) Bowling Tarihçesi : http://www.iamistanbul.tv/haber/bowling-tarihcesi.html

2) The History of Bowling (http://www.youtube.com/watch?v=pPYUYoGgdck)

HAZIRLAYAN:

YENER GÜL

24.12.2013