bitkilerde köklendirme ortamları ()

8/2/2019 Bitkilerde Kklendirme Ortamlar (www.etarim.net)

1/80

Hseyin NOYANZiraat Mhendisi

ORDU NVERSTES

ZRAAT FAKLTES BAHE BTKLER BLM


2/80

YETTRME ORTAMLARI

www.etarim.net


3/80

Su kltr; durgun ve akan su kltr ile besin

zeltisinin bitki kklerine sis halinde verildiiaeroponic eklinde uygulanabilmektedir

Substrat kltrndeise torf, tala,aakabuu,eltik

kavuzu, yer fst kabuu gibi . organik; kum, akl,

perlit, vermiklit, volkan tf gibi inorganik vekayayn, plastik kpk gibi sentetik materyaller

kullanlmaktadr

Substratlar yatak-tekne, torba veya sakslar ierisine

yerletirilerekkullanlmaktadr

www.etarim.net


4/80

www.etarim.net


5/80

www.etarim.net


6/80

www.etarim.net


7/80

www.etarim.net


8/80

Havadar ve drenajnn iyi olmas, znebilir tuz miktarnn az, katyon deitirme

kapasitesinin yeterli olmas, Katyon deiim kapasitesi (KDK): Yetitirme ortamnn

belirli bir biriminin tutabildii toplam deiebilir

katyonlarn milli edeergram saysdr. Standart ve homojen olmas, Zararl bcek, nematod ve yabanc ot tohumlarndan

arndrlm olmas, Sterilizasyondan sonra biyolojik ve kimyasal zelliklerini

kaybetmemesi,

Kimyasal bakmdan tesirsiz, inaktif olup, bitkiye toksiketki yapabilecek maddeleri iermemeli,

Kolay ve ucuz bulunabilmesi.www.etarim.net


9/80

Bitki yetitirme ortamlarnn hazrlanmasndadikkate alnmas gerekli fiziksel zellikler:

Toplam porozite,

Hava kapasitesi,

Kolay yararlanlabilir su kapasitesi,

Hacim arldr.

www.etarim.net


10/80

norganik kkenli olanlarda kum, akl, patlatlmkil, vermiklit, perlit ve pomza (volkanik curuf) gibidoadan elde edilen ve kayayn, poliretan vepolistiren gibi kimyasal yolla elde edilenler olmak zere

iki grup olutururlar.

Organik olanlar arasnda ise torf, tala, aa

kabuklar, tekstil endstrisiartklar, sap,saman, mantarendstrisi artklar, ehir artklar, kullanlm mantarkompostu, pirinkavuzlarsaylabilir. Bu ortamlarn heriri tek tek kullanlaca gibi ikili veya l karmlar

halinde de kullanlabilir www.etarim.net


11/80

Kullanlacakkatortamlarn pH, EC, N, P, K, Ca, Mg,Na, Cl ve ar metaller asndan kimyasalzelliklerinin ve hacim arl, porozitesi, yarayl suve su tutma kapasiteleri, partikl bykl gibifiziksel zelliklerinin bilinmesinde byk yarar vardr.

zelliklekat ortam karmlarnn daha salklbir ekilde yaplmas ortamlarn bu zelliklerininbilinmesi ile baarlabilir.

www.etarim.net


12/80

Perlit Cams yapdaki perlit kayacnn yksek scaklklarda

patlatlarakgenletirilmesi ile elde edilir. Saf silis kreciklerindenoluan bir maddedir. Doadan

karlan ve perlit eldesinde kullanlan volkanik (perlit)kayalar ncelikle tlr, sonra 900-1000oC gibiyksek scaklklarda tutulur, bu scaklklarda ierdiisuyun genilemesi sonucu msrpatlagrnmndekisilis kreciklerioluur. Silis kreciklerinin hacmi genelde

eski hacimlerinin 5-20 katdr.

www.etarim.net


13/80

www.etarim.net


14/80

Perlit;

Beyaz renkli, hafif, steril,

Ntr(PH 6.5-7.5), Taneciklerinin bnyesinde ok kk hava kabarcklar

vardr.

Taneciklerin yzeyi saysz kk bolukla kapldr. Bu

nedenle su tutma kapasitesi yksektir. Perlit gerek organik

gerekse inorganik kkenli ortamlar arasnda su tutma gc en

yksek olan ortam olup % 229-360lara varan bir su tutma

gcne sahiptir.Volmarl 0.389 g/cm3,

Porozitesi %66.4,

ECsisfrdr(eltek, 1992). www.etarim.net


15/80

www.etarim.net


16/80

ok iri taneli perlit: Taneciklerinin %80i 1.5-5 mmbyklndedir.

ri taneli perlit: Taneciklerin %80i 1.0-2.5 mmbyklndedir.

nce perlit: Taneciklerin %80i 0.01-1.0 mmapndadr.

www.etarim.net


17/80

Tane irilii 1.5-5 mm arasndakiler turbal karmhazrlamada, 1-3 mm arasndakiler tohumimlendirmede ve fide retiminde kullanlmaktadr.Bunlarn hacim arlklar srasyla g/cm3 olarak

0.085, 0.162, 0.096dr. Hava kapasiteleri (iyicesulanpszldkten sonra) srasyla % hacim olarak%59, %49 ve %17dir. Havalanma bakmndan enuygun olanok iri perlittir.

www.etarim.net


18/80

Su sadece paracklarn yzeyinde ve arasndakiboluklardatutulduundan drenaj ve havalanma okiyidir.

Kuvvetli bir kapillar ekimi vardr. O nedenle suyungirii ve hareketi kolaydr. Bitki kkleri tarafndan suve besin maddeleri rahatlklaalnabilir.

Sterildir ve tanmaskolaydr. Kimyasal ve biyolojik

ayrma gstermediinden yaps deimez, onedenle de daha uzun yllarard arda kullanlabilir.

www.etarim.net


19/80

Perlitin KDK son derece dktr. Perlitin siletkenliiokdktr, o nedenle perlitten

oluan yetitirme ortamlarnda ani scaklkdeiimleri olmaz. Bitki ani scaklk deiimlerinden

olumsuz etkilenmez.

Fideler perlitte skmadndan kk kaybnauramadan kolay karlabilir.

Temiz ve kokusuz olmas daima tercih nedeniolmutur.

www.etarim.net


20/80

%60 diabase, %20 kire, %20 kmr tozukarmnn 1500-2000oC scaklktaki frnlardaeritildikten sonra 0.5 mmlik tabakalar halindekarlarak preslenmesi sonucu elde edilir. Hzladnen ubuklarn iine dklerek ok ince ipliklereayrlr.

www.etarim.net


21/80

Souma srasnda scaklk yaklak 200oCadtnde, su ekme zellii kazandrlmak iinphenolresin (reine) ilavesi yaplr, sktrlarak

ekillendirilir

www.etarim.net


22/80

www.etarim.net


23/80

Kayaynnn gzenek oran %96dr ve balangta

steril bir yapya sahiptir. Is yaltm iin retilenkayaynleri, fenolojik bileikler ierdikleri iin, tarmdakullanma uygun deildir. O nedenle tarmda kullanlanlarncelikle fenolik bileiklerdenarndrlr.

zellikle skandinav lkelerinde topraksz tarmda geniapta kullanlan kayaynnn ilk bulunduu lkeDanimarkadrve bu lkedeki ticari adGrodandr.

Yine aynlkede topraksz tarmda ilk defa 1969 ylndakullanlmtr.

www.etarim.net


24/80

Steril kabul edilir.

Olduka hafiftir.

Strktrn uzun zaman korur.

pH 7-8 civarndadr.

Tamponluk kapasitesi ok dktr.

www.etarim.net


25/80

Si02

% 47

Al203

% 14

Ti02

% 1

Fe203

% 8

Ca0

% 16

Mg0

%10

Mn0%1

Na20% 2

K20%1

www.etarim.net


26/80

Yaptrc ve isotropic lifli bnyezellii,

Yksek su tutma kapasitesi, Gzeneklilik ve oksijen zenginlii ile iyi bir kkortam

oluu,

Besin eriyikleriniyksek emme gc ve eitdatmas

www.etarim.net


27/80

www.etarim.net


28/80

Kullanm sonras kayaynnn PHs ok ykselir.

Baz hallerde 9-9.5ekabilir.

O nedenle tekrar kullanlmadan nce ykanmas

veya asit ilavesiyle pHsnn drlmesi gerei

vardr. Kayaynbykyetitirmeplakas ve kk

fide bloklar ile tohum ekimine uygun mini bloklar

olmak zerefarklbyklklerdepazarlanr.

www.etarim.net


29/80

Byk kayayn plakalarnn mrnn hyar

yetitiriciliinde ise 5 kez kullanlmak kouluyla 3 ylolduu bilinmektedir. Kk fide bloklarnnmr ise 1yldr.

Tekrar kullanlacak olan kayayn plaka ve bloklarnnpolietilen klftan karldktan sonra sterilize edilmekoulu vardr. Sterilizasyondan sonra baz reticilertekrar paketlemeyi tercih ederler.

www.etarim.net


30/80

Kayayn ilk yl hyar, daha sonraki yllar domates

retimine daha uygundur.

Zira zamanla oturur, retim sonras kayayn

bloklarnn yok edilmesi, toprakalt suyu ve evre

kirliliine neden olacaklariin gereklidir.

Ancak kayayn atklarn yok etmenin yolu

kullanlan kayaynlerinin kklerden temizlendikten

sonra tekrar kayaynretimindekullanlmasdr.

www.etarim.net


31/80

Pomza veya ponza ad talyancadan gelmektedir.Trkede snger ta, kpk ta,hr ta, nasr ta

ve kvek gibi adlarla bilinmektedir.

Pomza, asidik ve bazik karakterli volkanik faaliyetler

sonucu olumu volkanik bir kayatr.

Pomza, volkan bacasndaki gazlarn basn etkisiyle

patlayan volkanla birlikte fkran magmann kpk

halini almasylaoluur.

www.etarim.net


32/80

www.etarim.net


33/80

Kpk atmosfer basncyla aniden sour ve

katlaarak porozite kazanr. Asidik pomzannyounluu 0.5-1 g/cm3, bazik pomzann younluuise 1-2 g/cm3dr. Pomza sterildir, kimyasalreaksiyon vermez ve pastrizasyonda yapsal

deiiklieuramaz.

PHs 7-7.4dr.

Yeryzndeyaygn olarak bulunan beyaz, kirli beyazrenkte olan asidik pomzadr.

www.etarim.net


34/80

Kahverengimsi ve siyahms renkte olan ise bazikpomzadr. Nevehir, Kayseri, Bitlis, Van, Ar veKarsta bulunan ve detayl olarak jeolojik etdyaplm olan yataklar asidik pomza yataklardr.

Van, Bitlis, Ar, Urfa, Mardin ve Nidedeki bazkk yerleim merkezlerindeki pomza yataklarManisa Kuladaolduu gibi bazik karakterlidir.

www.etarim.net


35/80

www.etarim.net


36/80

Pomzann tane irilii 1-5 mm arasnda deiir.Fazlaca slfat ierebilir, ancak ykanarak slfatbileiklerindenarndrlabilir.

Normalde aktaki pomza ynlarnn yamurlarlaykanarak temizlenmesi de sz konusudur. Tarmsalamal kullanmdan nce zellikle ok kkparalardanarnmasiin elenmesi gereklidir.

www.etarim.net


37/80

Al203 %

13-15

Fe203

%1-3

Ca0

% 1-2

Mg0

% 1-2

Na20

% 2-5

K20

% 3-4

SiO2

% 60-75

www.etarim.net


38/80

z miktarda bulunan K, Ca, Mg gibi makro, Fe, Cu,ve Zn gibi mikro elementler bitkiye yarayszformdadr yada bitkiye yarayllk snrlar okdktr.

www.etarim.net


39/80

Tarmsal vermikulit ounlukla drt gruptaderecelendirilerek pazarlanr.

Bu tiplerin isimlendirilmesi aadaki gibidir.

No-1 No-2 No-3 No-4

www.etarim.net


40/80

Tane bykl 5-8 mm olan tanecikleri ierir. zellikle iyi havalanmann gereksinildii koullarda

kullanlr.

www.etarim.net


41/80

Tarmsal amal olarak en yaygn kullanlandr.

2-3mm arasndaki tanecikleri ierir.

www.etarim.net


42/80

www.etarim.net


43/80

www.etarim.net


44/80

Tane boyu 1-2mm arasndadr

No-4 Tane boyu 0,75-1,00mm arasndadr. Bu snf ise daha ok tohum imlendirme ortam

olarak kullanlmaktadr.

www.etarim.net


45/80

eitli firmalarca retilen ve ticari olarak pazarlanantarmsal vermikulitlerde pH garantisi aranmaktadr.

Natkruit : pH 6,2-6,8

Collite : pH 6,5tur

Dier ticari vermikulitlere; Microfil, Exflor rnekverilebilir.

www.etarim.net


46/80

Daha ok torf veya dier organik materyallerlekartrlarak kullanlr.

akl veya kum tek balarna iyi bir drenaja ve dk

su tutma kapasitesine sahip olmakla birlikte bunuetkileyen durum kumun irilik durumudur.

Tane iriliinin etki ettii husus kullanlan blgeniniklimidir.

Serin ve nemli yerlerde iri kum daha iyi sonu verir

www.etarim.net


47/80

www.etarim.net


48/80

Kum seiminde nemli bir snrlayc faktr kumunkire kapsamdr.

Kumun kireten arndrmak iin %5lik HCl kullanlr. Fazla kire baz element noksanlklarna yol aar.

www.etarim.net


49/80

Torf (Peat) Torf bilindii gibi turba yataklarndan elde edilir.

Turba, slak ortamlarda, bataklklarda hzlagelien turba bitkilerinin braktklarartklarnhavasz

koullardaynlarhalinde birikmesinden oluur. Turbalar ortam ve bitki eidine bal olarak

farkl tiplerde olabilirler.

www.etarim.net


50/80

rnein kelti turbalar kam, su laleleri gibibitkilerin devaml su bulunan bitki besinlerincezengin ukurlarda olumasna karn, lifli turbalar

nemli, ya bol ve serin, bitki besin maddelerincefakir yerlerde, fukara sa, ty otu gibi spagnum tipiyosunlarnhumuslamas sonucu oluurlar.

www.etarim.net


51/80

www.etarim.net


52/80

www.etarim.net


53/80

Besin maddesi ierdii dnlrse de bu besin

maddelerinin paralanp yarayl hale gemesi okuzun srer, mikroorganizmalarca ylda maksimum %1 oranndaayrtrlabildii bilinir.

Paralanmann gerekletii anda da agregatlk

zelliini yitirir. Kireli ve bitki besin maddelerince zengin ortamlarda

humuslama daha hzl olur.

Turba profillerinde humuslamann stten alta hzlolduugrlr

www.etarim.net


54/80

Humusun rengiyle paralanma derecesi arasndabykbir ilikivardr.

Renk koyulatka humuslamann daha ileri olduuanlalr.

Tam olumu bir turbada bitkileri tanmak mmkndeildir.

Torf da ststebirka kez kullanlabilen bir agregatdr. Ancak 4 yl sonra ortaya kan oturma, skma kk

gelimesini olumsuz ynde etkilemeye balar. lkemizde Bolu, Denizli, Van, Kahramanmara, Kayseri,

Erzurum ve Kars yresinde torf yataklarvardr.

www.etarim.net


55/80

Genelde su tutma kapasitesi kuru arlnn 10

katdr,pHs 3.8-4.5 arasndadr. Nispeten sterildir.

yetitirme dnemi sterilize edilmeksizinkullanlabilmektedir.

Bolu evresinde karlan bir torf rneinin volmarl 196 g/cm3, porozitesi % 84.07, su tutmakapasitesi %360.85, pHs 6.6, ECsi 0.45 mmhos/cmolarak saptanmtr.

www.etarim.net


56/80

P K Ca Mg Na Fe Cu Mn Zn

0.6 70 140 35 15 0.10 0.02 0.50 0.15

www.etarim.net


57/80

Aa kabuklar da ortam kltrnde kullanlanorganik agregatlar arasnda yer alr.

Yaplanaratrmalarbatagknarolmak zere,am,kayn, mee, sekoya ve porsuk aalarnnkabuklarnn rahatlkla kullanlabilecei gereiniortaya koymutur.

www.etarim.net


58/80

amlar arasnda zellikle ponderosa am, sar am,

sahil am ve akam kabuklar en okkullanlanlardandr.

Genelde kabuklarn su tutma gleriokyksektir.

Gknar kabuklarnn, arlnn %165i kadar sututabildii, doyma noktasnda bile % 31.5 hava ierdiigrlmtr.

www.etarim.net


59/80

Kabuklarn su tutma gleri ile irilikleri arasnda bir

ilikivardr. Kabuk iriletike su tutma gc artar, ancak hava

ieriiazalr.

Gerek tala ve gerekse aa kabuklar fermenteedildikten sonra kullanldklarnda herhangi birhastalk ya da zararltama riskleri ortadan kalkar.

www.etarim.net


60/80

amaalarnnkabuklarnn su tutma gc %218-267,

volmarl 0.245 g/cm3, porozitesi %84, PHs 6.1, ve

ECsi 0.20 mmhos/cm olarak saptanmtr

www.etarim.net


61/80

Cocopeat hindistan cevizinin kabuklarndan elyaf

karldktan sonra kalan artklardr.

Cocopeat zellikle Amerika, Sri Lanka, Asya ve Afrikalkelerinde bitki yetitirme ortam olarak ticari amal

retilmektedir.

Hava ve su tutma kapasitesi ok yksek olduundanbitkilerin yetitirilmesinde ideal bir ortamdr.

Daha az sklkla ve daha ksasrede sulamaya ihtiyaduyar.

www.etarim.net


62/80

www.etarim.net


63/80

Ayrca fazla sulamadan meydana gelebilecek sulamahatalar

kolaylkla

tolere edilebilir. Su tutma kapasitesi torftan daha dktr. Hafif

asidik bir ortama sahip olup tuzluluk oran 0.4-6,0 dSm/l arasnda deiir. Iyon deiim kapasitesi 32-95m.e/100grdr

C/N oran ise yaklak 117dir. Lignin ve sellozoranpeatdenyksek,hemisellozorandktr. Fosfor ve potasyum bileikleri bakmndan olduka

zengin bir materyaldir. Hindistan cevizi aatan topland iinhibir toprak

hastal da iermemektedir.

www.etarim.net


64/80

Bu avantajlarn yan sra ham formu olan hindistancevizinin bitki geliimini inhibe edici fitotoksik

elementleri ierdii bilinmektedir. Bu yzden genelde dier organik veya inert

materyallerin karmkullanlr.

Bu durumu nlemekamacylayaplan bir almadahindistan cevizine %0.75 azot ilave edilerek bazkfve aa paralayan mikro-funguslar ile 25oC aybiyolojik paralanmaya tabi tutulmutur.

www.etarim.net


65/80

Bylece hindistan cevizinin C/N oran, katyondeiim kapasitesi ve humik asit orannn dtgzlenmitir. C/N orannndmesinin sebebi ortamaN eklenmesi ve hemiselloz, seliloz ve az miktardakilignin bileiklerinin karbon reaksiyonudur.

Yaplan almalarda, farkl iek trlerinin gelimeortamndan farkl ekilde etkilendikleri belirlenmitir.Ekonomik bir rn olup yaps bozulmadan uzun

yllarkullanlabilmektedir

www.etarim.net


66/80

www.etarim.net


67/80

Mantar retiminin youn olduu blgelerdeekonomiktir.

Organik maddece ve eitli mineral elementlerce

zengindir. Hastalk ve zararllarla bulam olmalar yannda

yksek pH ve ar tuzluluk sk rastlanan birdurumdur.

www.etarim.net


68/80

9-12 ay sre ile kompost edildikten sonrakullanlmalar iyi sonular verir.

pH y drmek iinse S katlmas nerilir Kullanlm kompostlarda K ve P fazlal da sk

grlmektedir.

www.etarim.net


69/80

www.etarim.net


70/80

www.etarim.net


71/80

Torf fiyatlarnn ykselmesine bal olarak biroklkede torf yerine kullanlmak zere eitli organik

materyaller kullanlmaya balanmtr.

Torfun tamam veya bir blm yerine kullanlmayabalanmtr.

www.etarim.net


72/80

Bitkilerde toksik etkili maddelerin ortayakmas(sedir, kestane ve panderosa)

Azot noksanl (C/N oran genitir yani fazlamiktarda C ok az miktarda N ierir)

www.etarim.net


73/80

www.etarim.net


74/80

Yetitirme ortamlarnn hazrlanmasnda organikmadde kayna olarak ahr gbresinin kullanlmasnerilmez nk dezenfekiyon gerektirir.

Bu ilem maliyeti arttrr.

Yksek s organik azotlu bileiklerin amonyumhaline dnmesini salar bu da toksik etki yapar

www.etarim.net


75/80

Tekstr ve bileim ynnden farkllk gsterir

Hzl paralanma sonucu, ahr gbresinin ortamstrktr zerine olan etkisi kalc deildir

Ahr gbresi ve deiik oranlarda besin maddeleri

iden gbreleme programnda glk olur Fazla miktarda yabanc ot tohumu ierir.

www.etarim.net


76/80

www.etarim.net


77/80

Drenaj iyiletirmek iin yetitirme ortamna kolaycakartrlabilir.

ok hafiftir

Nitelik ve byklke homojen ekilde salanabilir.

Paralanmaya dayankllk ve azot noksanlnaneden olma ynnden yerfst kabuklar ilekartrlabilirler.

Dezenfeksuon nerilir.

www.etarim.net


78/80

www.etarim.net


79/80

www.etarim.net


80/80

ounlukla aalya yetitiriciliinde drenaj vehavalanmay iyiletirmek iin torfa katlarak kullanlr

Hafif lifli ve ortamn zelliklerini dzeltmeye uygunpara byklne sahiptir.

Karmda azot eksiklii grlse de talata olduukadar ok deildir.

Kullanmadan nce buhar veya metil bromituygulanmaldr.

bitkilerde köklendirme ortamları ()

Documents