M.AM.A

ÇİÇEKLİ BİTKİLERDE ÇİÇEKLİ BİTKİLERDE ÜREMEÜREME

M.AM.A

ÇİÇEĞİN KISIMLARI:ÇİÇEĞİN KISIMLARI:Yüksek yapılı bitkilerin üreme organına Yüksek yapılı bitkilerin üreme organına çiçek denir. Çiçekler, uzunlukları farklı çiçek denir. Çiçekler, uzunlukları farklı bir sapın ucunda ve bir eksen etrafında bir sapın ucunda ve bir eksen etrafında iç içe geçmiş birkaç bölümden oluşur. iç içe geçmiş birkaç bölümden oluşur. Bunlar: Bunlar:

1- Çiçek sapı 1- Çiçek sapı 2- Çiçek tablası 2- Çiçek tablası 3- Çanak yaprak3- Çanak yaprak

4- Taç yaprak 4- Taç yaprak 5- Erkek organ 5- Erkek organ 6- Dişi organ6- Dişi organ

M.AM.A

M.AM.A

1- Çiçek Sapı: Çiçeği dala bağlayan kısımdır.1- Çiçek Sapı: Çiçeği dala bağlayan kısımdır.

2- Çiçek Tablası: Çiçek sapının ucundaki 2- Çiçek Tablası: Çiçek sapının ucundaki genişlemiş kısımdır. Çanak yaprak, taç yaprak, genişlemiş kısımdır. Çanak yaprak, taç yaprak, erkek ve dişi organlar çiçek tablasına yerleşmiştir.erkek ve dişi organlar çiçek tablasına yerleşmiştir.

3- Çanak Yapraklar: Çiçeğin en dışında yer alan, 3- Çanak Yapraklar: Çiçeğin en dışında yer alan, yeşil renkli kısım olup, yaprağa benzer. Görevi, yeşil renkli kısım olup, yaprağa benzer. Görevi, çiçeğin iç kısmını dış etkilerden korumaktır. Bazı çiçeğin iç kısmını dış etkilerden korumaktır. Bazı bitkilerde fotosentez yapabilir. bitkilerde fotosentez yapabilir.

4- Taç Yaprak: Çanak yapraktan sonra gelen, 4- Taç Yaprak: Çanak yapraktan sonra gelen, değişik renklerde olabilen kısımdır. Taç değişik renklerde olabilen kısımdır. Taç yaprakların dip kısımlarında lezzetli ve güzel yaprakların dip kısımlarında lezzetli ve güzel kokulu salgı salgılayan hücreler bulunur.kokulu salgı salgılayan hücreler bulunur.

M.AM.A

5- Erkek Organ: Taç yaprakların iç 5- Erkek Organ: Taç yaprakların iç kısmında, bir ya da birkaç daire üzerinde kısmında, bir ya da birkaç daire üzerinde sıralanmış organlardır. Yapısı bir toplu sıralanmış organlardır. Yapısı bir toplu iğneye benzer.iğneye benzer.Bir erkek organda iki kısım vardır. Bunlar: Bir erkek organda iki kısım vardır. Bunlar:

1- Sapçık1- Sapçık 2- Başçık’tır. 2- Başçık’tır.

Sapçıkların uç kısımlarında bulunan Sapçıkların uç kısımlarında bulunan başçıklar, yan yana dört keseden oluşur. başçıklar, yan yana dört keseden oluşur. Bu keseler içinde, erkek üreme hücresi Bu keseler içinde, erkek üreme hücresi olan çiçek tozları (polen) bulunur. Başçık olan çiçek tozları (polen) bulunur. Başçık olgunlaşınca, keseler çatlar ve içindeki olgunlaşınca, keseler çatlar ve içindeki polenler çevreye dağılır.polenler çevreye dağılır.

M.AM.A

TOZLAŞMATOZLAŞMA Bir çiçeğin erkek organından serbest kalan Bir çiçeğin erkek organından serbest kalan

polenlerin diğer çiçeğin dişi organının polenlerin diğer çiçeğin dişi organının tepeciğine ulaşması ve burada yeni bitki tepeciğine ulaşması ve burada yeni bitki tohumlarının oluşması olayıdır. Tozlaşma tohumlarının oluşması olayıdır. Tozlaşma olayında etkili faktörler olayında etkili faktörler şunlardır:Böcekler,insanlar,rüzgar,hayvanlaşunlardır:Böcekler,insanlar,rüzgar,hayvanlar vsr vs                       Çiçekte döllenme sonucunda zigot,      Çiçekte döllenme sonucunda zigot, zigotun gelişmesiyle embiryo zigotun gelişmesiyle embiryo oluşur.embiryo ve çenek(besin doku) oluşur.embiryo ve çenek(besin doku) birleşerek tohumu oluşturur.tohumun birleşerek tohumu oluşturur.tohumun etlenip sulanmasıyla da meyve oluşuretlenip sulanmasıyla da meyve oluşur

EMBİRYO + ÇENEK = TOHUM EMBİRYO + ÇENEK = TOHUM

M.AM.A

M.AM.A

DÖLLENMEDÖLLENME

Tozlaşma ile dişi organın tepeciğine konan polen, Tozlaşma ile dişi organın tepeciğine konan polen, buradaki nemli ve yapışkan sıvıya tutunur ve buradaki nemli ve yapışkan sıvıya tutunur ve polenin dış gömleği açılır. Dişicik borusuna doğru polenin dış gömleği açılır. Dişicik borusuna doğru bir uzantı oluşur. Bu uzantıya polen tüpü denir. bir uzantı oluşur. Bu uzantıya polen tüpü denir. Polen tüpü yumurtalığa kadar uzanır ve yumurta Polen tüpü yumurtalığa kadar uzanır ve yumurta hücresini bulur ve birleşir. hücresini bulur ve birleşir. İşte erkek üreme hücresi çiçek tozu (polen) ile dişi İşte erkek üreme hücresi çiçek tozu (polen) ile dişi üreme hücresi yumurtanın birleşerek, üreme hücresi yumurtanın birleşerek, çekirdeklerinin kaynaşması olayına döllenme denir. çekirdeklerinin kaynaşması olayına döllenme denir. Döllenme sonucu döllenmiş yumurta hücresi zigot Döllenme sonucu döllenmiş yumurta hücresi zigot oluşur. oluşur.

M.AM.A

Kısa süre içinde bölünmeye başlayan Kısa süre içinde bölünmeye başlayan zigot, bitkinin küçük bir taslağı olan zigot, bitkinin küçük bir taslağı olan embriyoyu meydana getirir. embriyoyu meydana getirir. Embriyoya bitki taslağı da denir. Embriyoya bitki taslağı da denir. Embriyoda bitkinin kök, gövde ve Embriyoda bitkinin kök, gövde ve yaprağın ilk taslağı oluşur.yaprağın ilk taslağı oluşur.Bu aşamadan sonra, çiçekte çanak ve Bu aşamadan sonra, çiçekte çanak ve taç yapraklarla erkek taç yapraklarla erkek organın görevi bitmiştir. Bu organlar organın görevi bitmiştir. Bu organlar sararır, solar ve dökülür.sararır, solar ve dökülür.

M.AM.A

Çiçekte döllenme sonucunda Çiçekte döllenme sonucunda zigot, zigotun gelişmesiyle zigot, zigotun gelişmesiyle embiryo oluşur.embiryo ve embiryo oluşur.embiryo ve çenek(besin doku) birleşerek çenek(besin doku) birleşerek tohumu oluşturur.tohumun tohumu oluşturur.tohumun etlenip sulanmasıyla da meyve etlenip sulanmasıyla da meyve oluşuroluşur

EMBİRYO + ÇENEK = TOHUM EMBİRYO + ÇENEK = TOHUM

M.AM.A

tüm tohumlarda üç yapı bulunur.tüm tohumlarda üç yapı bulunur.    Bunlar;Bunlar;

1- Tohum Kabuğu: Tohumu sarar, dış 1- Tohum Kabuğu: Tohumu sarar, dış etkilerden korur. Çimlenme sırasında suyla etkilerden korur. Çimlenme sırasında suyla şişerek patlar. şişerek patlar. 2- Embriyo: Zigotun bölünüp çoğalmasıyla 2- Embriyo: Zigotun bölünüp çoğalmasıyla oluşur. Bitkinin küçük bir taslağıdır. Kök, oluşur. Bitkinin küçük bir taslağıdır. Kök, gövde, yaprak taslaklarını içerir.gövde, yaprak taslaklarını içerir.3- Çenek (Besi Doku): Embriyoya bağlı besin 3- Çenek (Besi Doku): Embriyoya bağlı besin deposudur. Çimlenme sırasında embriyonun deposudur. Çimlenme sırasında embriyonun beslenmesini sağlar. Fasulye, nohut gibi beslenmesini sağlar. Fasulye, nohut gibi bitkilerde besi doku yoktur. Embriyo besinini bitkilerde besi doku yoktur. Embriyo besinini çenek yaprak içinden alır.çenek yaprak içinden alır.

M.AM.A

• • Meyvenin temel görevi tohumu korumak ve tohumun Meyvenin temel görevi tohumu korumak ve tohumun taşınıp dağılmasına yardımcı olmaktır.taşınıp dağılmasına yardımcı olmaktır.

GERÇEK MEYVE: Yalnız yumurtalığın gelişmesiyle GERÇEK MEYVE: Yalnız yumurtalığın gelişmesiyle oluşan meyvedir. Ör: Portakal, limon, kavun, oluşan meyvedir. Ör: Portakal, limon, kavun, böğürtlen.böğürtlen.

YALANCI MEYVE: yumurtalıkla beraber çiçeğin diğer YALANCI MEYVE: yumurtalıkla beraber çiçeğin diğer organlarının da gelişmesiyle oluşan meyvedir. organlarının da gelişmesiyle oluşan meyvedir. Ör: elma, armut, incir. Bunlarda etli ve tatlı kısımlar Ör: elma, armut, incir. Bunlarda etli ve tatlı kısımlar çiçek tablasından oluşmuştur.çiçek tablasından oluşmuştur.

Besin ve su biriktirerek etlenen meyvelere etli Besin ve su biriktirerek etlenen meyvelere etli meyveler denir. Erik, kayısı, kiraz, domates, üzüm meyveler denir. Erik, kayısı, kiraz, domates, üzüm gibi.gibi.Bazı bitkilerde meyve etlenmez. Bunlara kuru meyve Bazı bitkilerde meyve etlenmez. Bunlara kuru meyve denir. Fındık, ayçiçeği, haşhaş, kestane, bakla, denir. Fındık, ayçiçeği, haşhaş, kestane, bakla, fasulye gibi. fasulye gibi.

M.AM.A

M.AM.A

ÇİMLENME ÇİMLENME

Döllenme olayından sonra oluşan Döllenme olayından sonra oluşan tohumlar su, yağmur suları, rüzgâr ve tohumlar su, yağmur suları, rüzgâr ve canlıların etkisiyle çevreye dağılır. canlıların etkisiyle çevreye dağılır. Çevreye dağılan tohumlar, uygun Çevreye dağılan tohumlar, uygun ortam şartlarında su alarak şişer ve ortam şartlarında su alarak şişer ve kabuğu çatlayarak embriyosu serbest kabuğu çatlayarak embriyosu serbest kalır. Bu olaya çimlenme denir. kalır. Bu olaya çimlenme denir.

M.AM.A

Çimlenme sırasında embriyonun ihtiyacı olan besin, Çimlenme sırasında embriyonun ihtiyacı olan besin, besi doku (çenek) tarafından karşılanır. Çünkü bu besi doku (çenek) tarafından karşılanır. Çünkü bu esnada embriyo fotosentez yapamaz. Ancak, esnada embriyo fotosentez yapamaz. Ancak, solunum yapabilir ve havaya karbondioksit verir. solunum yapabilir ve havaya karbondioksit verir. Çimlenmenin olabilmesi için gerekli şartlar Çimlenmenin olabilmesi için gerekli şartlar

1)Belli sıcaklık 1)Belli sıcaklık 2) Su (nem) 2) Su (nem) 3) Oksijen ‘dir. 3) Oksijen ‘dir. Çimlenme için ışık, besin, toprak, karbondioksit Çimlenme için ışık, besin, toprak, karbondioksit

gerekli değildir!!! (Işık, su, yeterli sıcaklık, besin, gerekli değildir!!! (Işık, su, yeterli sıcaklık, besin, toprak büyüme için gereklidir. Gübre, çimlenmeyi toprak büyüme için gereklidir. Gübre, çimlenmeyi ve de büyümeyi hızlandırır.)ve de büyümeyi hızlandırır.)

M.AM.A

Çimlenme sırasında Çimlenme sırasında

embriyo büyüklüğü, embriyo büyüklüğü,

metabolik etkinlik hızı,metabolik etkinlik hızı,

solunum hızı, solunum hızı,

su emilimi, su emilimi,

hücre sayısı, hücre sayısı,

yeni dokuların oluşumu artarken, yeni dokuların oluşumu artarken,

çenek büyüklüğü ve bitkinin kuru ağırlığı çenek büyüklüğü ve bitkinin kuru ağırlığı azalır. azalır.

Bitkilerin ilk yaprakları oluşup, fotosentez Bitkilerin ilk yaprakları oluşup, fotosentez olayına başladıkları andan itibaren kuru olayına başladıkları andan itibaren kuru ağırlık tekrar artmaya başlar. ağırlık tekrar artmaya başlar.

  

M.AM.A

M.AM.A

TOHUMUN ÇEVREYE TOHUMUN ÇEVREYE YAYILMASININ ÖNEMİ YAYILMASININ ÖNEMİ Bitkiler toprağa bağlı Bitkiler toprağa bağlı canlılardır. Bir toprak canlılardır. Bir toprak parçasında aşırı bitki olması, parçasında aşırı bitki olması, bitkinin topraktan alacağı su bitkinin topraktan alacağı su ve mineral miktarını azaltır. ve mineral miktarını azaltır. Ayrıca bitkilerin bir yerde Ayrıca bitkilerin bir yerde aşırı çoğalması birbirlerini aşırı çoğalması birbirlerini gölgelemeleri demektir. Bu gölgelemeleri demektir. Bu da fotosentez yapmak için da fotosentez yapmak için gerekli olan güneş ışığını gerekli olan güneş ışığını kapatmaları anlamına gelir. kapatmaları anlamına gelir. Bu nedenle bitkiler neslini Bu nedenle bitkiler neslini sürdürebilmek için yayılmak sürdürebilmek için yayılmak zorundadır. zorundadır.

M.AM.A

Bitkiler birçok yolla tohumlarını uzağa Bitkiler birçok yolla tohumlarını uzağa gönderirler. Öncelikle tozlaşmada bol gönderirler. Öncelikle tozlaşmada bol miktarda çiçek tozu (polen) yaparlar. miktarda çiçek tozu (polen) yaparlar. Ayrıca bol miktarda tohum yaparak da Ayrıca bol miktarda tohum yaparak da yayılma olasılıklarını artırırlar. yayılma olasılıklarını artırırlar. Tohumların yayılmasında hayvanlar Tohumların yayılmasında hayvanlar için besleyici ve lezzetli meyveler için besleyici ve lezzetli meyveler büyük rol oynar. Bu sayede büyük rol oynar. Bu sayede tohumların bir kısmı hayvan tohumların bir kısmı hayvan tarafından çevreye dağıtılır, bir kısmı tarafından çevreye dağıtılır, bir kısmı da yenir. da yenir.

M.AM.A

Tohumların bir bölümü dayanıklı Tohumların bir bölümü dayanıklı kabukları sayesinde, hayvanların kabukları sayesinde, hayvanların sindirim siteminden zarar sindirim siteminden zarar görmeden geçer ve dışkıyla atılır. görmeden geçer ve dışkıyla atılır. Böylece yeni yetişecek bitki, çok Böylece yeni yetişecek bitki, çok uzaklara taşınıp, gübre katmanıyla uzaklara taşınıp, gübre katmanıyla beraber toprağa düşmüş olur. beraber toprağa düşmüş olur. Bazı bitkilerde tohumun şekli ve Bazı bitkilerde tohumun şekli ve yapısı dağılımı sağlar. Dikenli, yapısı dağılımı sağlar. Dikenli, paraşütlü, kanatlı, tüycüklü, suda paraşütlü, kanatlı, tüycüklü, suda yüzen tohumlar gibi.Ayrıca yüzen tohumlar gibi.Ayrıca insanlar da tohumların insanlar da tohumların yayılmasında çok önemli etkendir. yayılmasında çok önemli etkendir.

M.AM.A

ŞİMDİ SORU ZAMANIŞİMDİ SORU ZAMANI

1-1-Bitkinin üreme organı hangisidir? Bitkinin üreme organı hangisidir?

A ) KökA ) Kök B ) Çiçek B ) Çiçek

C ) Gövde D ) Yaprak C ) Gövde D ) Yaprak

2-Yaprakları koparılan bir bitkide 2-Yaprakları koparılan bir bitkide aşağıdaki- aşağıdaki-

lerden hangisinin gerçekleşmesi lerden hangisinin gerçekleşmesi beklenmez?beklenmez?

A ) Dallar uzar A ) Dallar uzar

B ) Oksijen üretilmez B ) Oksijen üretilmez

C ) Topraktan su alımı dururC ) Topraktan su alımı durur

D ) Çiçekleri dökülürD ) Çiçekleri dökülür

M.AM.A

3-Çiçekli bitkilerde tohumun 3-Çiçekli bitkilerde tohumun oluşması hangi olay sonucu oluşması hangi olay sonucu olur? olur?

A ) Döllenme A ) Döllenme B ) Üreme B ) Üreme

C ) TozlaşmaC ) Tozlaşma D ) Çimlenme D ) Çimlenme

4-Meyve bitkinin hangi kısmında 4-Meyve bitkinin hangi kısmında oluşur? oluşur?

A ) TohumA ) Tohum B) Çanak B) Çanak yaprak yaprak

C ) Erkek organC ) Erkek organ D ) Yumurtalık D ) Yumurtalık

M.AM.A

5-5-Çimlenen bir tohumda hangi olay en Çimlenen bir tohumda hangi olay en fazladır?fazladır? A ) Solunum B ) Terleme A ) Solunum B ) Terleme C ) Fotosentez D ) FermantasyonC ) Fotosentez D ) Fermantasyon

6-. I. Su 6-. I. Su II. Oksijen II. Oksijen III. IsıIII. Isı Çimlenen tohumda Çimlenen tohumda

yukarıdakilerden yukarıdakilerden hangisine ihtiyaç duyulur?hangisine ihtiyaç duyulur? A ) Yalnız I B ) I – IIA ) Yalnız I B ) I – II C ) II – III D ) I – II – IIIC ) II – III D ) I – II – III

M.AM.A

7-İçerisinde polen bulunan kesecikler, 7-İçerisinde polen bulunan kesecikler, çiçeğin çiçeğin

hangi kısmında yer alır? hangi kısmında yer alır? A ) Dişicik borusundaA ) Dişicik borusundaB ) Dişicik tepesindeB ) Dişicik tepesindeC ) BaşçıktaC ) BaşçıktaD ) İpçikteD ) İpçikte8-Aşağıdakilerden hangisinde,bitkilerde 8-Aşağıdakilerden hangisinde,bitkilerde

artık artık maddelerin dışarı atılma yollarının tamamı maddelerin dışarı atılma yollarının tamamı

belirtilmiştir?belirtilmiştir?A ) Terleme – SolunumA ) Terleme – SolunumB ) Yaprak dökülmesi – TerlemeB ) Yaprak dökülmesi – TerlemeC ) Solunum – Yaprak dökülmesiC ) Solunum – Yaprak dökülmesiD ) Solunum – Yaprak dökülmesi - TerlemeD ) Solunum – Yaprak dökülmesi - Terleme

M.AM.A

9-9-Bitkiler gece aşağıdakilerden Bitkiler gece aşağıdakilerden hangisini hangisini yapamaz? yapamaz?

A ) Fotosentez B ) BüyümeA ) Fotosentez B ) Büyüme

C ) Terleme D ) SolunumC ) Terleme D ) Solunum

10-Çiçekli bir bitkinin temel 10-Çiçekli bir bitkinin temel organlarının organlarının

taslağını taşıyan kısım hangisidir taslağını taşıyan kısım hangisidir ??

A ) Çiçek B ) EmbriyoA ) Çiçek B ) Embriyo

C ) Çenek D ) MeyveC ) Çenek D ) Meyve

M.AM.A

11-Polen nedir ?11-Polen nedir ?

A ) Dişi üreme hücresidir.A ) Dişi üreme hücresidir.

B ) Bitki taslağıdır.B ) Bitki taslağıdır.

C ) Erkek üreme hücresi.C ) Erkek üreme hücresi.

D ) YumurtaD ) Yumurta

12-Aşağıdaki çiçeğe ait yapılar 12-Aşağıdaki çiçeğe ait yapılar verilmiştir. Tozlaşma hangiyapılar verilmiştir. Tozlaşma hangiyapılar arasında olur ?arasında olur ?

A ) Dişicik tepesi - RüzgarA ) Dişicik tepesi - Rüzgar

B ) Yumurtalık – Erkek organB ) Yumurtalık – Erkek organ

C ) Taç yaprak – Çanak yaprakC ) Taç yaprak – Çanak yaprak

D ) Erkek organ – Dişicik tepesiD ) Erkek organ – Dişicik tepesi

M.AM.A

13-13-Toprağa atılan bir tohumun Toprağa atılan bir tohumun çimlenmesi için aşağıdakilerdençimlenmesi için aşağıdakilerden

hangisine ihtiyacı yoktur?hangisine ihtiyacı yoktur?

A ) Sıcaklık B ) IşıkA ) Sıcaklık B ) Işık

C ) Oksijen D ) Nem ( su )C ) Oksijen D ) Nem ( su )

14-Tohumun yapısında 14-Tohumun yapısında aşağıdakilerden aşağıdakilerden

hangisi yoktur ?hangisi yoktur ?

A ) Polen B ) ÇenekA ) Polen B ) Çenek

C ) Embriyo D ) KabukC ) Embriyo D ) Kabuk

M.AM.A

15-15-Tohumun büyüyerek bitkiyi Tohumun büyüyerek bitkiyi oluşturan kısmı aşağıdakilerdenoluşturan kısmı aşağıdakilerden

hangisidir ?hangisidir ?A ) Embriyo B ) BesinA ) Embriyo B ) BesinC ) Bir çenek D ) İki çenekC ) Bir çenek D ) İki çenek16-Tozlaşma nedir?16-Tozlaşma nedir?A ) Yumurtanın dişi organda oluşmasıA ) Yumurtanın dişi organda oluşmasıB ) Polen ile yumurta hücresinin B ) Polen ile yumurta hücresinin

çekirdeğinin birleşmesiçekirdeğinin birleşmesiC ) Dişi organın yapışkan sıvı C ) Dişi organın yapışkan sıvı

olmasıdırolmasıdırD ) Polenin dişi organa taşınmasıdırD ) Polenin dişi organa taşınmasıdır

M.AM.A

17-17-Embriyo, çiçekli bir bitkinin hangi Embriyo, çiçekli bir bitkinin hangi kısmında yer alır?kısmında yer alır?

A ) TohumundaA ) Tohumunda B ) Poleninde B ) Poleninde C ) Erkek organında C ) Erkek organında D ) Dişicik borusundaD ) Dişicik borusunda 18-18-Tohum çimlenme sırasında gelişimini Tohum çimlenme sırasında gelişimini

tamamlayıncaya kadar gerekli olan tamamlayıncaya kadar gerekli olan organik besinleri nasıl sağlar? organik besinleri nasıl sağlar?

A ) Güneş enerjisi kullanarak A ) Güneş enerjisi kullanarak B ) Çeneklerden sağlar B ) Çeneklerden sağlar C ) Topraktan sağlar C ) Topraktan sağlar D ) Kendisi yaparD ) Kendisi yapar

M.AM.A

19-19-İçerisinde polen bulunan kesecikler, İçerisinde polen bulunan kesecikler, çiçeğin çiçeğin

hangi kısmında yer alır? hangi kısmında yer alır? A ) Dişicik borusundaA ) Dişicik borusundaB ) Dişicik tepesindeB ) Dişicik tepesindeC ) BaşçıktaC ) BaşçıktaD ) İpçikteD ) İpçikte

20-Çiçeğin hangi kısmı böcekleri kendine 20-Çiçeğin hangi kısmı böcekleri kendine çekerek tozlaşma olayını çekerek tozlaşma olayını gerçekleştirir? gerçekleştirir?

A ) Erkek organ B ) Taç yaprak A ) Erkek organ B ) Taç yaprak C ) Çanak yaprak D) Dişi organC ) Çanak yaprak D) Dişi organ