Kocate pe TIp Dergisi The Medical Journal oj Kocalepe 7: 33-37 / May is 2006 A/Yon Kocatepe Onivers itesi

Anaokulu Cocuklarmda Sik Karsilasrlan Ortopedik Problemler ve Ebeveynlerin Bilgi Diizeyleri

The Frequently Encountered Orthopedic Problems in Playschool Children and the Level ofAvareness oftheir Parents

Levent ALTINEU, Kamil Cagrt KOSEl , Yusuf AKSOy2, Cengiz lSIK2

,

Volkan ERGAN 2, Aykut OZDEMiR2, E. Cihan ALTINEL 3

I Afyo n Kocatepe Univers itesi, Tip Fakiiltesi , Ortopedi ve Travmatoloj i AD, Afyonkarahisar 2 Afyon Kocatepe Universitesi. Tip Fakiiltesi, Ortopedi ve Travmatoloj i AD, Afyo nkarahisar

3 Afyon Kocatepe Universltesi. Afyo nkarahisar Sagl ik Yiiksekoku lu, Afyonkarahisar

OZET: Amac: Afyon il merkezind e anaok ulunda egitirn gore n coc uk lan n edinse l veya dogustan ge len ortopedik problem leri saptamak ve ebeveynleri bu donemde sikhkla heki me getiren; diiztabanhk, ice carpik yiiriime ve edinsel kalca cikrg: konul anndaki b ilgi diizeylerini ortaya koy­makti . Gerec ve yiintem: Afyon il merk ezind e eg itirn veren 26 anao kulda 1134 anasuufi og rencisinin ai lelerine anket formu gonderilerek doldurulmasi istendi. Anket formu demografik ve ailese l bilgiler haricinde iki ana kisimdan olusuyordu, ilk krsimda orto pedik ozur listesi, ikinci ki­sim da bilgi soru lan mevcuttu . Bilgi diizeyi saptanmas mda diiztabanh k icin J0, ice carpik yiiriime icin 5 ve edinse l kalca ylklgl icin 10 so ru soru ldu. Yamtlar dogru ve yan hs sek linde bel irtild i. Bilg i soru lan her bir so ruya esi t puan veri lerek toplam 100 puan iizeri nden degerlendiri ldi , Al t­rrns puan ve iizeri alanlar basa n li kabul edildi . Bulgular: 8 10 (%7 1.4) anket formuna yamt ahnab ildi . Toplam basan puan orta lamasi 32.8± 18.8 bulunmus , olup ai lele r arastm lan konu da yeterli bilgiye sahip bulunma ­rnistrr. Anneleri n %57.1'si lise ve yiiksekokul mezunu iken, babalan rnn % 74.2 'si lise ve yiiksek okul mezunu idi. Anneleri n egiti m seviyesi arttikca bi lgi diizeyleri artmak ta olup, ilkog retim ile lise (p=0 .003) ve ilkogretim ile yukse­kokul egi timi (p=O.OO I) alan anneler arasmda fark anlam­hydi . Ai lelerin bildirimiyle elde edilen ortopedik probl em icinde en faz la ora nda ice carpi k yiiriime ve diiztabanhk saptanmisnr. Sonuc: Anaokulu donerninde ice carpik yurume ve duzta­banhk sik go rulen ve daha ziyade ai le psikolojisini etk ile­yen sosyal icerikli probl eml erdi r. Ka lca crkig : ise erken tam ile tedavi edilebi lece k ciddi bir ortopedik rahatsizh k­tir. Cahsrna sonucunda saptanan ileri diizeyde ki bilgi ye ­tersizlikleri veri lecek egi timlerle gide rilebilir. Anahtar Kelimeler: Diiz tabanh k, ice carpik yiirume, ge ­lisimsel ka lca cikig ), kalca cikigr, anaokulu, anket

ABST RA CT : Aim: The aim of this study is first to determ ine the congenita l and acqui red ort hoped ic probl ems in playschool children and second to determine the level of avareness of their parent s about frequently see n ort hopedics prob lems like pes planu s, intoei ng and deve lopmental dysplasia of the hip (DOH) in Afyon city in Turkey . Material and Methods: A questionna ire was sent to the parents of 1134 playsc hoo l kids in 26 playschools in Af­yon city center . The questionn aire comprise d of two parts : the firs t part consis ted of a list of orthopedic disorders and the second part included quest ions about these probl ems. Ten true or false questions were ask ed regard ing pes planus; 5 for intoeing, ano ther 10 for DOH . The overall eval uation was done over 100 points . Parent s scori ng over 60 were regarded as successful. Result : Eight hundred and 8 10 (%71 .4) parents answered the questionn aire. The mean sco re was 32.8± 18.8 which showed a lack of knowledge of the fami lies . Fiftyseven point one of the mothers we re undergraduates, whereas 74.2% of the fathers were graduates . As the level of mo thers educa tion increased, so did the level of knowledge . The difference between primary schoo l gra duates and high school grad uates was sig nificant (P=0 .003). The difference between the primary school grad uates and co llege graduates was also significant (P=O.OO I). The families most successfully reported pes planus and intoei ng. Conclusions: ln toeing and pes planus are two common ly encountere d problems in playschool childre n which are read ily recogn ized by the families . DOH is another prob­lem which nee ds early diagnosis for a timely and successful treatment. There is still lack of knowledge amo ng the fami lies of the playsc hoo l kids whi ch can be improved by pro per training of the fami lies . Key Words: Pes planus, intoei ng, developmental dyp lasia of the hip, playschool, questionnaire

ctnts Yaztsma ve tipki bastm icin; Yrd. 0 09. Dr. Levent ALTINEL Kamman mah. Leylak cad. No:13Manolya Aprt. 0: 10 AFYONKARAHiSAR Coc uklarm yiiriimeye baslamasi ile beraber ai­Faks : 0272 217 20 29 (e-mail: levent _altin el@h otma il.com.leventalt inel@yahoo .com) leler tarafindan basis ve yuruyus problemleri fark

34 ALTINEL ve ark.

edilmeye baslamr. Bunlar icinde ebeveynleri hekime en sik getiren problemler ice donuk yurume ve duz­tabanliktrr. lee donuk yiiriimenin %70'i femoral internal torsiyondan, %30'u tibial internal torsiyondan kaynaklanmaktadir (I). Femoral anteversiyon (medial femoral torsiyon) genellikle 3­6 yas arasi anaokulu doneminde belirgin olup, 8-9 yasa kadar cok yavas sekilde diizelir (2 ,3) . Duzta­banlik esnek ve sert olarak iki tiptir. Sert duztabanhk seyrektir, ancak ciddi yiiriime sorunlanna yol acabi­lir. Normalde bebeklerin tiimii 3 yasma kadar diizta­ban olup, ancak yasamm ilk 10 yih suresince normal ayak arki gelistiginden duztaban sikhg: yasla gide­rek azahr.

Gelisimsel kalca C;:IklgI ise yaklasik 111000 ora­nmda gorulmektedir. Barlow'a gore ise 2. aydan iti­baren 2IJ 000 oranmda kalca instabilitesi devam et­mektedir (4). Her ne kadar cok sik olmasa da olusa­cak sakathgin omur boyu kalrci sekel olusturmasi, toplum acismdan biiyiik kayiplara sebep oldugundan ve onlenebilir bir sakatlrk oldugundan ii1keler geli­simsel kalca ctkigirun erken teshis ve tedavisini top­lumsal saghk politikalanna dahil etmislerdir.

Cahsmarmzda toplumsal onemi olan bu iic;: ko­nunun anaokulu doneminde sikhgi ve ailelerin bu konudaki bilgi diizeyleri arastmlrmstir.

GERE<;: ve YONTEM

Afyon il merkezinde top lam 26 anaokulu veya ilkogretirn okulunun anasimflannda bulunan 1134 cocugun ebeveynine anket formu gonderildi. Ogren­cilere verilen anketler anaokulu ogretmenlerinin yardirrnyla bir gun sonra top landI. Anket formu de­mografik ve ailesel bilgiler haricinde iki ana kISIm­dan olusmaktaydi . ilk krsirnda ailelerin cocuklannda fark ettikleri dogumsal veya sonradan kazamlrms or­topedik bozukluklar guruplar halinde ve acik uclu olarak soruldu. Ikinci kisirnda ise ailelerin bilgi dii­zeylerini olcmeyi amaclayan 25 soru vardi. Sorula­nn 10 tanesi diiztabanhk, 5 tanesi ice carpik yiiriime ve 10 tanesi gelisimsel (dogustan) kalca C;:IkIgl (GK<;:) konulanrn iceriyordu, Her bilgi sorusu esit agtrhkta olmak iizere anketin tamami, toplam 100 iizerinden puan iizerinden degerlendirildi. Altrms puan ve uzeri alanlar basanh kabul edildi. Yarut­lanmayan sorularda bu konuda ailenin bilgisinin 01­madigi dusunulerek yanhs yarut olarak degerlendi­rildi. Sonuclar ortalama ± standart sapma seklinde belirtildi.

istatistik degerlendirme, SPSS 11.5 programm­da ortalamalar ve frekans dagihrnlan hesaplanrms, anne egitim durumu ile basan puam arasmdaki iliski

Kocatepe Tip Dergisi , CUt 7 No: 2, Mayts 2006.

ANOVA testi kullamlarak ortaya konmustur. An­larnhhk seviyesi p<0.05 olarak kabul edilmistir.

BULGULAR

Ailelerin bildirimiyle elde edilen ortopedik problem listesi tablo 1 'de gosterilmis olup, bu yas doneminde en fazla ice carpik yurume ve dtiztaban­Irk problemine rastlanrmstir.

Tablo 1. Anaokulu cagmda ortopedik problem slkhklarl

Ortopedik Problem

Ameliyat izi 1 1.2 Yanik izi 5 6.2 Spastik cocuk I 1.2 Gogiis kafesinde one cikikhk I 1.2 Gogus kafesinde ice cokukluk 2 2.5 Omurga problemleri I 1.2 Dogustan el-ayak problemi 1 1.2 Gelisimsel kalca ylklgl 2 2.5 Dizlerde disa veya ice bakan 4 4.9 acilanrna Duztabanhk ve ice basma 25 30.9 leeya~iiriime 62 76,5

Anketlerin 810 (%71.4) tanesine yarnt almabil­di . Toplam basan puan ortalamasi 32 .8± 18.8 bu­lunmus olup, bu sonuc ile ailelerin bahsedilen konu­larda bilgi diizeylerinin yetersiz oldugu gozlemistir. Diiz tabanlik konusunda 10 sorunun ortalama 3.1± I. 7' si, ice carpik yiiriimede bes sorunun 1.0±1.0'i, GK<;:'da ise 10 sorunun 4.1±2 .I 'i dogru yamtlanrrustir. Anketin tarnarmm dogru cevaplayan aile olmarms ancak iki aile 20 soruya dogru yarut verebilmistir. 18 aile ise tum sorulan yanhs yarntla­rmstir.

Diiztabanhkla ile ilgili sorulara verilen yanit­lardan anlasildigi uzere aileler, duztabanhgm yapisal bir sekil bozuklugu oldugunu, sakathk olmadignu bilmektedirler. Fakat buyuk cogunlukla duztabanh­gm degum sonrasi belli olacagiru , sabit bir deformite oldugunu, genellikle ayakta agn olusturdugunu ve bunun yasla artacagmi ve bu yuzden erkek cocukla­nn askere gidemeyecegini zannetmektedirler. Vine duztabanligm tedavisinde ayakkabi ve tabanhgm et­kin oldugunu, egzersizin faydah olmadignu ve duz tabanligm cocugun buyiimesiyle duzelmeyecegini dusunmektedirler.

Ailelerden %77.3'ii ice carpik yiiriimeyi bir sa­kathk olarak goruyor, %81.2'si ice carpik yiiriime­nin kalsiyum eksikliginden kaynaklandigun ve %54.9'u ilacla tedavi edilebilecegini dnsunmektedir­ler. Ancak ailelerin %9.4'ii ice carpik yiiriimenin ya­

--- - - ----

35 Anaokulu Cocuklartnda Sik Karsilastlan Ortopedik Problemler ve Ebeveynlerin Bilgi Diizeyleri I The Frequently Encountered Orthopedic Problems in Playschool Children and the Level 0/Avareness of their Parents

sm ilerlemesiyle birlikte duzelebilecegini belirtmis­tiro

Ailelerin %60'dan fazlasi GK<;'nin anne kar­runda konjenital olarak gelistigini veya sonradan dusrneyle olustugunu dusunmekredirler. Ailelerin %40 ' i kundaklamanm GK<; gelisiminde olumsuz etkisinin oldugunu, %32 ' si kizlarda, %24 .6'si makat gelisinde ve % 13.2 'si ebeveynlerinde GK<; olanlar­da , GK<; riskinin fazla oldugunu dogru olarak yarut­lanrmstir. Bu yanhs ve yetersiz bilgilenmelere kar­sm, ebeveynlerin %39 'u GK<;' erken teshisinin ultrason goruntuleme (US) ile ve %46.3 'li de erken tedavinin bandajlama ile yapilabilecegini bilrnistir.

546 (%67.4) anne ev hanuru olup, ancak 264 (%32.6) anne cahsrnaktaydi. Anne ve babamn egi­tim durumlan sekil I 'de gosterilmistir. Annelerinin % 1.2 ' si cahil, %4 1.6's l ilkogretim, %57. I' i lise ve yuksekokul mezunu iken , babalanrun % I'i cahil, %24.8 ' i ilkogretirn ve % 74.2 ' si lise ve ytlksek okul mezunu idi Annelerin egitim seviyesi arttikca bilgi duzeyleri artmakta olup, ilkogretim ile lise (p=0.003) ve ilkogretirn ile yuksekokul egitimi (p=O.OO I) alan anneler arasinda fark anlamhydi. Benzer farklihk baba egitiminde saptanrnadi . Ebe­veynler arasmda akraba evliligi %5.7 oranmda sap­tandi .

Ebeveyn egitim durumu

• anne ·

rJ baba

Sekil 1. Ebeveyn egitim seviyeleri

TARTISMA

Toplumda cogunlukla gordugurnuz esnek tip duztabanhk cocukluk cag: hareket sistemi problem­leri arasmda en sik rastlananlardan birisi olup, sakat­hk olmayip yapisal bir karakterdir (5 ,6,7). Diizta­banhk ayagm ic uzun kavsinin azalmasi ya da tii­rnuyle kaybolmasrdir (5) . Anne babalar yeni dogan bebeklerinin tabamnda cukurluk gorerneyince bebe­

gin duztaban olacagim zannederek, ileride cocukta yiirlime bozuklugu ortaya cikacagmdan, spor yap­makta zorlanacagmdan, hatta askerlik ya da polislik gibi mesleklere almrnayacagmdan kaygi duyarlar. Oysa turn bebekler duztaban olarak dogarlar ve bu durum yasarrun ilk uc yilmda devam eder ve normal ayak arki ilk 10 yilda gelisir. Bebeklerin ayak arkim dolduran yag dokusu ve hizh buyume bu cokmeyi kolaylastmci etmenlerdir (5,6). Ayak ark I yasla ge­listiginden esnek duztabanhk sikhgi da yasla azal­maktadir (8) . Esnek duztabanhkta cocuk ayakta iken tabanlanna yuk bindirildiginde ayagm ic uzun kavisi kaybolur, ancak oturur durumda iken ya da parmak uclanna bastmldigmda kavis tekrar ortaya cikar. Es ­nek tip duztabanhk ylirlime yakinmalanna yol ac­mayan bir durumdur (8,9). Esnek duztabanhk yas ilerledikce kendiliginden duzelir. Tedavi istegi sik­hkla ayakta durdugu ya da yurudugunde bebekleri­nin duztaban oldugunu dusunen anne-babalar tara­fmdan gelmektedir. Cogu anne-baba duztabanhgm tedavi edilmezse ileri yaslarda cok agnh bir durum olacagim, yasadiklan cevrede bu durumun sakathk olarak nitelendirilecegini dusunup, dlizeltici ayakka­bilar onerilrnesini isterler. Oysa sikayete sebep 01­mayan esnek tip duz tabanhgin tedavisinde kullaru­Ian ortez ya da duzeltici ayakkabilar cogu kez etki­siz, masrafh, rahatsizdir ve kullanan cocuklann gu­rurunu zedeleyici ve kendine guvenini azaltic: etki­leri olusturabilrnektedir (10). Ayak egzersizleri ve kumda yiirlime egzersizlerinin yaran ise kamtlana­marmstir (6,7,8) . Yaptrgtrruz ankette sadece ebe­veynler duztabanhgi bir sakathk olarak gormemekle beraber, duztabanhgin tarunmasr, klinik etkileri ve tedavisi konusunda yanhs ve eksik bilgilere sahiptir­ler.

lee carpik yurume (Intoeing) anaokulu caginda diger bir stk gorulen yiirlime bozuklugudur, Ylirli­medeki bu anormallik sikhkla ebeveyn veya yakm cevre tarafindan fark edilir. Bircok cocukta bu kli­nik tablo fizyolojik olup, bir sakathk degildir, Bu durum %90-95 oramnda tedavi gerektirmeden co­cuk buyudukce kendiliginden dtizelir (I). Kalsiyum eksikligi ile bu durumun iliskisi yoktur. Fakat yine de ice donuk yurume, erken cocukluk doneminde ai­leleri ortopedist veya pediatriste getiren en sik se­beplerdendir. Sikhkla bilateral ve simetrik olup, kiz­larda daha stktir. Bu durum ailesel karakter gosterir (3). Medial femoral torsiyonda spontan dlizelme ve­ya tibiamn dis rotasyonununda arns ile olusan kompanzasyon, fonksiyonel problemi ortadan kaldi­nr, Ancak 8-1 a yas arasmda duzelmeyen ileri deformitelerde dis rotasyon kisithhgnu (kalca ancak 0-10 derece dis rotasyon yapabilir) gormek mum-

Kocatepe Tip Dergisi. Ci/t 7 No: 2, Mayi s 2006.

36 ALTINEL ve ark.

kundur (12). Bu diizeyde fonksiyonel probleme yol acan intoeing'ler cerrahi olarak diizeltilebilir. Anke­timiz sonucunda ancak ailelerin %9.4'ii ice carpik yurumenin yasm ilerlemesiyle birlikte diizelebilece­gini bilmis olup, cogunlukla bu konuda bilgiler eksik ve yetersizdir.

Gelisimsel kalca 91k1g1 denildiginde, femur ba­smm asetabulumun dismda olmast anlasihr. Ancak bu hastaligm her tipinde femur basmm asetabulumun dismda olmasi sart degildir, Bir baska deyimle her zaman kalca 91k1k olmayabilir. Yani sa­dece displazi olabilecegi gibi subluksasyon ya da unstabil kalcalarda bu hastahk adi altmda yer almak­tadir. Aynca kalca 91k1g1 cogu zaman konjenital or­taya cikmayip, cogunlukla degum sonrasi mevcut olan instabilite zemininde gelismektedir, Bu nedenle onceleri "Dogumsal Kalca Cikrgi" terimi kullaml­makta iken, gunumtlzde bu terim yerine "Gelisimsel Kal9a Displazisi" terimi kullarulmaktadir (13). GKD etiyolojisi bilinmemekle beraber bircok faktor GKC; gorulme siklignu etkileyebilmektedir. Bunlar ara­sinda Irk (14,15), genetik faktorler (16), ilk kiz 90­cuk olmasi (17), intrauterin pozisyon ve makat gelisi dogum (18), kundaklama (19), ebeveynlerinde kalca 91k1g1 olmasi (20) sayilabilir, Kalca 91k1g1 suphesi durumunda erken tamsmda US en giivenilir ve en efektif yontemdir (21). Kalca cikigmm tedavisi yenidoganda dikkatli bir fizik muayene ile baslar. Eger instabilite varsa Pavlik bandaji uygulamr (22). 6 ayhktan buyuk cocuklarda pavlik bandajmm basa­nsi %50'nln altma duseceginden bu aydan sonra pavlik bandaji uygulamasi tercih edilrnemektedir (23). Anket uyguladiguruz aileler GKC;'nin konjenital olarak gelistigini veya sonradan dusmeyle meydana geldigini dusunmektedirler. Risk faktorle­rini yeterli diizeyde bilmemektedir. Buna karsm ebeveynlerin %39'u GKC;' erken teshisinin ultrason ile yapilabilecegini ve %46.3'ii de erken tedavinin bandajlama ile saglanabilecegini bilmesi umut verici gelismelerdir.

Sonucta toplumumuzda anaokulu donemine ait ortopedik problemler yeterli diizeyde bilinmemekte­dire Halen eski ve yanhs bilgiler devamhhgim ko­rumaktadir. Bu konulardaki verilecek egitimlerle ai­lelerin endiseleri giderilebilir ve aym zamanda sag­hk sisteminde ki gereksiz yigilrnalann bir kisrrn azaltilabilir. Yurdumuzda kalca cikigmm onlenmesi, erken tam ve tedavisi icin baslatilan toplumsal egi­timler devam ettirilmelidir.

KAYNAKLAR

1. Fabry G, Cheng LX, Molenaers G. Normal and abnormal torsion development in children. Clin Orthop Relat Res, 1994; 302:22-26.

2. Staheli LT. Medial femoral torsion. Orthop Clin North Am, 1980:11:39-43.

3. Staheli LT, Corbett M, Wyss C, King HK. Lower­extremity rotational problems in children. Normal values to guide management. J Bone Joint Surg Am, 1985; 67:39-47.

4. Barlow TG. Early diagnosis and treatment of congenital dislocation of the hip. J Bone Joint Surg Br, 1962; 44: 292.

5. Manusov EG, AW Lillegard. Evaluation of pediatric foot problems: Part II. The hindfoot and the ankle. Am Fam Physician, 1996; 54(3): 1012-26

6. Wenger DR, Leach J. Foot Deformities in infants and Children. Pediatr Clin North Am, 1986 Dec; 33(6): 1411-27

7. Wenger DR, Mauldin D, Speck G, Morgan D, Lieber RL. Corrective shoes and inserts as treatment for flexible flatfoot in infants and children. J Bone Joint Surg Am, 1989; 71(6):800-10

8. Lin CJ, Lai KA, Kuan TS, Chou YL. Correlating Factors and Clinical Significance of Flexible Flatfoot in Preschool Children. J Pediatr Orthop, 2001; 21: 378-382.

9. Cappello T, Song KM. Determining treatment of flatfeet in children. Curr Opin Pediatr, 1998; 10:77­81.

10. Staheli LT, Chew DE, Corbett M. The longitudinal arch. A survey of eight hundred and eighty-two feet in normal children and adults. Bone Joint Surg Am, 1987; 69:426-428.

11. Staheli LT. Rotational problems of the lower extremities. Orthop Clin North Am, 1987; 18:503­511.

12. Staheli LT. Torsional deformity. Pediatr Clin North Am, 1986; 33:1373-1383.

13. Kilsic PJ. Congenital dislocation of the hip: a misleading term. J Bone Joint Surg B, 1984; 71:136.

14. Getz B. The hip joint in Lapps and its bearing on the problem of congenital dislocation. Acta Orthop Scand Suppl, 1955; 18: 1-81.

15. Skirving AP, Scadden WJ. The African neonatal hip and its immunity from congenital dislocation. J Bone Joint Surg Br, 1979; 61: 339-341.

16. Bjerkreim I, Arseth PH. Congenital dislocation of the hip in Norway. Late diagnosis CDH in the years 1970 to 1974. Acta Pediatr Scand, 1978; 67: 329-332.

Kocatepe Tlp Dergisi, CUt 7 No: 2, Mayis 2006.

37 Anaokulu Cocuklarinda Stk Karsilasilan Ortopedik Problemler ve Ebeveynlerin Bilgi Diizeyleri / The Frequently Encountered Orthopedic Problems in Playschool Children and the Level ofAvareness of their Parents

17. Wilkinson JA. A post-natal survey for congenital displacement of the hip. J Bone Joint Surg Br, 1972; 54: 40-49.

18. Salter RB. Etiology, pathogenesis and possible prevention of congenital dislocation of the hip. Can Med Assoc J, 1968; 98: 933-495 .

19. Kutlu A, Memik R, Mutlu M, et al. Congenital dislocation of the hip and its relation to swaddling used in Turkey. J Pediatr Orthop, 1992; 12: 598-602 .

20. Bjerkreim I, Arseth PH. Congenital dislocation of the hip in Norway. Late diagno sis CDH in the years 1970 to 1974. Acta Pediatr Scand, 1978; 67: 329-332.

21. Harcke HT, Kumar SJ. The role of ultrasound in the diagnosis and management of congenital dislocation

and dysplasia of the hip. J Bone Joint Surg Am, 1991; 73: 622-628 .

22. Pavlik A. The functional method of treatment using a harness with stirrups as the primary method of conservative therapy for infants with congenital dislocation of the hip. Clin Orthop , 1992; 281 : 4-10 .

23. Morrissy RT, Weinstein SL (Editor), Lovell and Winter' s Pediatric Orthopaedics. In: Weinstein SL. Developmental hip dysplasia and dislocation. Philadelphia, Pa: Lippincott Williams & Wilkins; 200 I : 905-935.

l5.0catepe TIl' p er.g{si, Gilt zNo: 2, May" ,2006. ... .. _ i .:. .',.. _ ; -. ,. "_ , ,

: : .." .~ . .I