aminoasidüri glukozüri fanconisendromu · 2019-12-26 · mitokondri hastalıkları...

61
Aminoasidüri Glukozüri Fanconi Sendromu Doç Dr Aysun ÇALTIK YILMAZ

Upload: others

Post on 24-Jan-2020

6 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

AminoasidüriGlukozüriFanconi Sendromu

Doç Dr Aysun ÇALTIK YILMAZ

Page 2: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Sunum PlanıAminoasidüri

Renal aa transport özellikleri

*Sistinüri

*Hartnup hastalığı

*Lizinürik protein intoleransı

GlukozüriRenal gukoz transport özellikleri

Herediter glukozüri

*Familyal renal glukozüri

*Fanconi‐Bickel Sendromu

Fanconi SendromuPatofizyoloji

Nedenleri

*Sistinozis*Dent Hastalığı*Lowe Sendromu*Mitokondri hastalıkları*Tirozinemi*Galaktozemi*Wilson Hastalığı*OD Fanconi Sendromu*İdyopatik Fanconi Sendromu

Tedavi

Page 3: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

AminoasidüriRenal reabsorbsiyon mekanizmalarında oluşan fonksiyon kaybı

konjenital ya da edinsel

idrarda artmış aa varlığı olarak tanımlanır

Diyetle alınan proteinlerin intestinal katabolizması sonucu oluşan aminoasitler dolaşıma verilir

Renal filtrasyona uğrayan aa.lerin %99’u renaltübüllerden reabsorbe edilerek tekrar dolaşıma geçer

İdrarda bulunan aa miktarı %1’in altındadır

Page 4: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Aminoasit Transport ÖzellikleriProksimal tübül fırçamsı kenardan • Na⁺ aracılı taşıma (en yaygın)• H⁺ aracılı taşıma (prolin, glisin)• Özel taşıyıcı protein (sistin, dibazik aa)• Pinositoz (vezikül)

• Hücre içine alınan aa kolaylaştırılmış difüzyon ile kana verilir

Page 5: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Aminoasit Transportunu Etkileyen Faktörler

Aminoasitlerin asidik/katyonik/nötral olması

Proksimal tübül iyonik ve voltaj durumu

Sistemik pH

Taşıyıcı protein sayısı

Protein alımı

Diyetle alınan aa miktarı azaldığında     ͢ taşıyıcı protein sentezi artar

Page 6: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

GenetikSon 20 yılda genetik çalışmalar sonucu aa taşıyıcıları 7 büyük gen ailesi olarak tanımlandı  (SLC = solute carrier)

SLC1…………..….Na aracılı anyonik/nötral aa transportu

SLC6……………...Na ve Cl aracılı aa transportu

SLC3/SLC7……..katyonik/nötral aa transportu……….SİSTİNÜRİ 

SLC7………………katyonik/nötral aa transportu

SLC16…………….aromatik aa transportu

SLC36…………….imino asid transpotu

SLC38…………….Na aracılı nötral aa transportu

Page 7: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Herediter AminoasidürilerGenetik mutasyona bağlı olarak; 

tek ya da bir grup aminoasitin

yetersiz reabsorpsiyonu sonucu 

idrarla aşırı miktarda kaybedilmesi ile

klinik bulgu veren bir grup hastalıktır

Temel olarak 5 ana grupta toplanırlar

1. katyonik aminoasidüriler***

2. nötral aminoasidüriler

3. İminoadisüri & glisinüri

4. dikarboksilik aminoasidüri

5. β‐amino‐asidüri

Page 8: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Klasik SistinüriSistin ve dibazik aminoasitlerin intestinalve renal transportunda defekt sonucu görülür

İntestinal transport defekti klinik bulgu vermez

Dibazik aa kaybı klinik bulguya yol açmaz

Prevelansı 1/7.000 – 1/15.000

Tüm ürolitiyazis olgularının %1‐2’si,

Çocuk ürolitiyazis olgularının %6‐8’i

Page 9: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

OR geçiş gösterir 

Ancak penetrans farklılığı nedeniyle fenotipik heterojenite gösterir,

Genetik analiz hastalığın şiddeti ya da tedavi yanıtı konusunda fikir vermez

Normalde idrarda %1 olan Sistin atılımı, GFR’ye yakın düzeye çıkar

Sistin ekskresyonuna göre 3 tipe ayrılır (klasik sınıflama)

Tip 1, en sık görülen, heterozigotlar normaldir

Tip 2, heterozigotlarda yüksek idrar sistin                           Non‐Tip 1

Tip 3, heterozigotlar tip 1 ve 3 arası klinik gösterir      İnkomplet penetranslı OD

Klasik Sistinüri

Page 10: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Tip 1

Non‐Tip 1

Tip 1……………...SLC3A1 (2p16.3)………rBAT büyük subünit

Non Tip 1……….SLC7A9 (19q13.1)……..AT küçük subünit

Page 11: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Klinik BulgularK = E, ancak erkekler daha semptomatik

Taş genellikle 2.‐3. dekatta

Olguların %60’ında 25 yaşında taş gelişir

Hayat boyu taşı olmayan olgular var (sıvı, tuz, protein alımı, 

genetik, modifiye edici genler?)

Sistin taşları sülfür molekülü içerdiği için radyo‐opak

Mikst taş görülebilir……….CaOx taşına nidus olabilir

Staghorn taşı oluşturabilir

Taşa bağlı renal kolik, hematüri, enfeksiyon ile bulgu verebilir

Page 12: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Tanıİdrarda hekzagonal sistin kristalleri patognomoniktir

Asid idrarda kristalizasyon fazla, tanı daha kolay

Siyanid‐nitropurissid test: idrarda sistin >250mg/g kreatinin ise homozigot hastalık

Kromatografi ile kantitatif test; sistin n:<18mg/g kreatinin

< 2 yaş çocuklarda tanı koymak zor!!!

Transient neonatal sistinüri; dibazik aa transporter matür olmadığı için idrarda sistin 

kristalleri görülebilir

Ayırıcı tanı;       infantil tübüler immatürasyon

fanconi sendromu

izole sistinüri

Page 13: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Tedavi1. Sistin çözünürlüğünü artırmak

Hidrasyon (3‐4 L, gündüz‐gece)

İdrar alkalinizasyonu (1‐2mEq/kg bikarbonat/sitrat)   idrar pH 7.5‐8!!!

2. Sistin ekskresyonunu azaltmak

Metiyonin kısıtlı diyet

Na kısıtlaması 

D‐penisilamin (20‐30mg/kg/g)…..yan etkiler

Merkaptopropiyonil glisin (Tiopronin)(20mg/kg/g)

Kaptopril ?

Askorbik asit ? (oksalat ↑ sitrat↓)

DMSA ??

3. Ürolojik yaklaşım

Perkütanöz nefrostomi ile irrigasyon

(N‐asetilsistein, D‐penisilamin, Tiopronin)

ESWL (parsiyel yarar)

Litotomi (obstrüksiyon, enfeksiyon, medikal yanıtsız)

Page 14: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

İzole SistinüriKlasik sistinüri spektrumu içinde varyant (non Tip 1)

SLC7A9 heterozigot mutasyonu

İdrarda Sistin artmış, dibazik aa normal

**Taş oluşumu gözlenmez

Page 15: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Hartnup HastalığıJulius Caesar’ın hastalığı

OR, heterozigotlar semptomsuz

SLC6A19 nötral aa taşıyıcısı mutasyonu

Triptofan ve seratonin eksikliği klinik bulgulara yol açar

Triptofan’ın Niasin’e dönüşümünde bozukluk

Pellegra benzeri klinik 

fotodermatit, 

ataksi, 

psikiyatrik bozukluk

mavi idrar (triptofan metabolitleri)

Tanı: İdrarda nötral amino asitlerin yüksekliği, 

plazmada düşüklüğü.

Genetik analiz

Tedavi: Niasin 40‐300 mg/gün, 

Güneşten korunma, 

Proteinden zengin diyet

Page 16: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü
Page 17: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Lizinürik Protein İntoleransıOR geçişli

Dibazik aminoasit taşıyıcısı kodlayan SLC7A7  mutasyonu 

İdrar dibazik aa atılımı fazla (özellikle lizin)

Yenidoğan ve süt çocukları asemptomatik,

Proteinden zengin ek gıdaya geçişle birlikte hiperamonyemi atakları

‐ yemekten kaçınma, kusma,

‐ stupor, koma 

Zorla beslemek ölümcül olabilir

Page 18: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Lizinürik Protein İntoleransıBüyüme gelişme geriliğiHepatosplenomegaliHipotoniFraktürler, iskelet değişiklikleri, osteopeniHiperamonyemiden kaçınılmışsa nörolojik gelişim normalSerum Ferritin ve LDH yüksek, Anemi, lökopeni, trombositopeni, Fankoni sendromuTanı; Klinik + Mutasyon analiziTedavi; Destek tedavi

KarnitinHiperamonyeminin önlenmesi

Page 19: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

RENAL 

GLUKOZÜRİ

Page 20: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

RENAL GLUKOZÜRİ• Kan şekeri normal olmasına karşın idrarda glukoz varlığı 

• Glukoz emiliminin tama yakını proksimal tübüldensağlanır

• %90…….SGLT2………S1 segmenti• %10…….SGLT1………S2 ve S3 segmenti

Page 21: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Renal Glukozüri

Glukoz eşiği 

Renal glukoz geri emiliminin maksimum olduğu plazma glukoz seviyesi; 

eşik değer 140‐190 mg/dl 

TmG (max glukoz transport değeri) 

Taşıma kapasitesinin maksimum değere ulaştığı glukoz değeridir 

260‐350 mg/dk/1,73m2 (2,5 mg/ml )

**Bu iki değer aşıldığında  idrarda glukoz görülür

Page 22: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

• Normoglisemik sağlıklılarda idrarda eser miktarda (2‐30 mg/dl) glukoz bulunabilir

• Standart idrar çubukları >40mg/dl ölçer

• Preterm ve yenidoğanda idrarda glukoz görülebilir. 

• Tübüler matürasyon, taşıyıcı protein nitelik ve nicelik kazanımı ile >2 yaş glukozüribeklenmez

Page 23: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

• SGLT2……düşük afiniteli/yüksek kapasiteli• SLC5A2 mutasyonu SGLT2 defekti (6. kr)

klasik izole glukozüri

• SGLT1……yüksek afiniteli/düşük kapasiteli• SLC5A1 mutasyonu SGLT1 defekti (22. kr) 

glu‐gal malabsorbsiyonu, hafif glukozüri

• GLUT1‐14……..bazolateral glukoz taşıyıcısı

Page 24: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Herediter Glukozüri1. Familyal Renal GlukozüriOR geçiş gösterir

Sadece glukozu ilgilendiren bozukluk, diğer şekerler normal

İyi klinik özellik, sıklıkla asemptomatik

GFR ve tübüler fonksiyonlar normal

Poliüri ve polidipsi beklenmez

DM’dan ayırımı için açlık kan şekeri takibi ve OGTT şart!!

Page 25: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

1. Familyal Renal GlukozüriTip A (klasik tip);

glukoz eşiği düşük,glukoz reabs. kapasitesi düşüktüm nefronlar etkilenmiş

Tip B;glukoz eşiği düşük,glukoz reabs. kapasitesi normalnefron etkilenmesi heterojen

Tip O;çok çok nadir, Oemar ve ark tarafından tanımlanmış,renal glukoz emilimi yok, yoğun glukozüri

TEDAVİ;   nadiren açlık hipoglisemisi ve gelişme geriliği için destek tedavisi

Page 26: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

2. Fanconi‐Bickel Sendromu(Glikojen depo hast. Tip XI)

GLUT2 kodlayan gende (SLC2A2) mutasyon

GLUT2; bağırsak, karaciğer, böbrek ve pankreasta

OR geçiş gösterir

GLUT2 defekti….. hücre içinde glukoz birikmesi 

toksik etki……jeneralize proksimal tübülopati

Page 27: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Fanconi‐Bickel SendromuKlinik BulgularGlukozüri, Açlık hipoglisemisi, Büyüme geriliğiRenal Fanconi sendromuHepatomegali

Tedavi; sıvı‐elektrolit, rikets tedavisi, büyümenin desteklenmesisık az beslenme

Page 28: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

FANCONİ 

SENDROMU

Page 29: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

FANCONİ SENDROMUİlk kez 60 yıl önce Fanconi tarafından ‘jeneralize proksimal tübül disfonksiyonu’ olarak tanımlanmıştır

Birbirinden farklı hastalıklarda, farklı etkilenmiş mekanizmalar sonucu görülür

Proksimal tübül, filtre edilen;        albümin           DMA protein

amino asid glukoz

bikarbonat      sodyum, klor

fosfat               ürik asit     için emilim yeridir

Transport için 2 temel mekanizma kullanılır

1. Megalin/Cubilin aracılı endositik yol

2. Na gradienti bağımlı sistem

Page 30: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Patofizyoloji

Fanconi Sendromu oluşmasında 3 temel mekanizma;

1. Megalin/Cubulin defekti

2. Enerji üretim bozukluğu

3. Artmış apopitozis

Page 31: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Patofizyoloji1. Megalin/Cubilin aracılı endositoz

• Albumin

• DMA protein

• Polipeptidhormonlar (PTH, prolaktin, insülin)

• Vitamin bağlayan proteinler

• İlaçlar (aminoglikozid)

Page 32: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Megalin/CubilinMegalin/Cubilin reseptörleri birlikte eksprese edilir ve Cubilin fonsiyon görmek için Megalinbağımlıdır.

Megalin/Cubilin; PTH yıkımı, Vit D’nin aktifleşmesinde görevli

Megalin/Cubilin eksikliği Dent Hastalığı ve Lowe sendromu patogenezinde önemli

Cubilin, Vit B12‐ intrinsik faktör kompleksinin reseptörüdür, eksikliğinde proteinüri görülür (İmerslund Grasbeck hastalığı)

Megalin/Cubilin defekti jeneralize proksimaltübül disfonksiyonu ile sonuçlanır

Page 33: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

2. Enerji Üretim Bozukluğu

Solüt transportu için kullanılan başlıca yol Na aracılı taşınmadır.

Na gradienti sağlamak için Na‐K ATPazgörevlidir.

Proksimal tübül en çok solüt transportu yapılan en fazla enerji ihtiyacı olan tübüldür

Hücre içi enerji metabolizmasını bozan hastalıklarda (mitekondriyal sitopati, sistinozis, tirozinemi) Fanconi sendromu görülebilir.

Page 34: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

3. Artmış Apopitozis

Hücre içi artmış sistin yükü, 

Fanconi‐Bickel hastalığında artmış hücre içi glukoz,

Mitokondrial hastalıklarda enerji üretim defekti,

Wilson hastalığında dokularda bakır birikimi 

Artmış hücre ölümü

Progresif renal tübüler disfonksiyon

Page 35: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Fanconi Sendromu NedenleriHerediter Nedenler

• Sistinozis

• Dent hastalığı

• Lowe sendromu

• Tirozinemi

•Mitokondri hastalıkları

•Galaktozemi

•Herediter fruktoz intoleransı

•Wilson hastalığı

•Glikojen depo hastalığı tip 1 (von Gierke hastalığı)

• Fanconi‐Bickel sendromu

• Lizinürik protein intoleransı

• İdiopatik fankoni sendromu

•OD Fanconi Sendromu , MODY+makrozomi

•OR Fanconi Sendromu (NaPi‐IIa mut.)

Kazanılmış• Nefrotik Sendrom 

• Miyelom

• Sjögren sendromu

• Renal transplantasyon

• Akut interstisyel nefrit ve uveit (TİNU)

• Otoimmün interstsiyel nefrit ve membranöz nefropati

• Anoreksiya nervosa

• Tedavi edilmemiş dRTA

Toksik Etki

• İlaçlar (Aminoglikozid, tetrasiklin, rifampisin, 

salisilat, İfosfamid, valproik asit)

• Kimyasal bileşenler (toluen/glue koklamak)

• Ağır metaller

Page 36: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Klinik Bulguları

•Büyüme ve gelişme geriliği

•Poliüri, polidipsi

•Dehidratasyon

•Rikets, osteoporoz, osteomalazi

•Nefrolitiyazis

Laboratuvar Bulguları

• Metabolik asidoz

• Hiponatremi

• Hipofosfatemi

• Glukozüri

• Aminoasidüri (non‐selektif)

• Hiperkalsiüri

• Hiperürikozüri

• Proteinüri (DMA)

• Hipopotasemi (sekonder)

Page 37: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

SistinozisEn sık herediter Fanconi Sendromu sebebi

OR geçişli,

17p13 de bulunan CTNS (cystinosin) gen mutasyonu sonucu,

12 exonlu gen, günümüze kadar >100 mutasyon tanımlanmış

En sık mutasyon %76 sıklıkta 

İnsidans: 1/100.000‐200.000

Lizozomal depo hastalığı olarak tanımlanır

Page 38: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Patogeneznucleus

H+

H+

cystine

cystine

cysteine

lysosome

cytoplasma

cystinosin

protein degradation

cysteine

cysteine

Page 39: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Patogenez

1. Hücre içi sistin artışı ATP üretimini engeller, Na⁺ aracılı solüt transportu 

bozulur

2. Megalin/Cubilin sentezi azalır, solüt transportu bozulur

3. Protein kinazın sisteinilasyonu apopitozu hızlandırır

4. Biriken sistin glutatyonu azaltarak hücreyi oksidatif strese açık hale getirir, 

apopitozu hızlandırır

Page 40: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Klinik Bulgular

1. İnfantil form (nefropatik)…….en sık

2. Juvenil form (geç başlangıçlı)…….ergenlik, erken erişkinlik 

korneal sistin birikimi, fotosensitivite

Fanconi Sendromu, proteinüri

>15‐20 yaşında KBY görülebilir

3.     Adult form (non‐nefropatik/oküler)……..böbrek yetmezliği gelişmez, 

göz bulguları belirgindir

Page 41: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

İnfantil (nefropatik) form:

Yenidoğan ve erken infantil dönemde bulgu beklenmez,

İlk bulgular 6 ay civarında 

Yetersiz beslenme, kilo alamama, kusma, çok su içme ve dehidratasyon atakları 

Rikets nedeniyle frontal belirginlik, bileklerde genişleme, genu valgum, 

Sarı saç, açık renk göz (lizozom içinde melanositler melanozom oluşturamaz) koyu saç ve göz olabilir

Page 42: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Renal bulgular; Fanconi Sendromu

tübüler proteinüri

tuz kaybı, poliüri

nefrokalsinozis

Kr TIN

KBY, 

SDBY (tedavisiz 10 yaş civarında)

Göz bulguları; kornea ve konjonktivada sistin kristali birikimi (>1 yaş)

retinada periferal depigmentasyon (erken bulgu)

gözlerde sulanma, batma

fotofobi

görme kaybı (>10 yaş)

Page 43: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Endokrin bulgular; hipotiroidizm (>8‐10 yaş)

insülin bağımlı diyabet

pubertal gecikme

infertilite

Nörolojik; öğrenme güçlüğü, hafıza zayıflığı

baş ağrısı,

hidrosefali

Diğer; boy kısalığı,

kas güçsüzlüğü (asidoz/karnitin eksiklği)

ekzokrin pankreas yetmezliği (diyare, sindirim güçlüğü)

hepatomegali

splenomegali

Page 44: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Tanı; 1. Lökosit içi sistin düzeyi (5–15 nmol half‐cystine/mg protein) (N:<0.2)

2. Korneal sistin birikiminin gösterilmesi

3. Kemik iliği, karaciğer, lenf nodu biyopsisinde sistin kristali

4. CTNS gen mutasyonunun gösterilmesi

*prenatal tanısı mevcut

Tedavi; 1. Destek tedavisi 

*sıvı‐elektrolit desteği

*bikarbonat (10‐15 mEq/kg/g)

*kalsitriol (0,25‐0,5mcg/g)

*fosfat solüsyonu (1‐3g/g)

*karnitin (50‐100 mg/kg)

2. İndometazin (böbrek yetmezliği yoksa)(1‐3mg/kg/g)

3. Sisteamin (60‐90mg/kg/g, max 1,95g/m2/g) x4 dozda

4. Sisteamin göz damlası

5. Renal transplantasyon

Page 45: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Sisteamin bitartrate: CystagonSistinin lizozom dışına çıkmasını sağlar

Doz: 60–90 mg/kg/gün veya 1.3–1.95 g/m2/gün, 4x dozda

Doz hedef dozun 1/4’ü olarak başlanmalı, her 3‐7 günde bir artırılmalı.

Hedef lökosit sistin düzeyi < 1 nmol half sistin/mg protein 

Tedaviye erken başlamak çok önemli. 

KBY gidişini engelleyebilir, FS için az etkili

Yan etkileri: 

Çürümüş yumurta kokusu, kötü tad (serbest tiol içermesi)

Nötopeni,

Döküntü

Somnolans, letarji, konvülsiyon

vasküler frajilite (yüksek dozda)

Sisteamin hidroklorür: Göz damlası: 6‐10 kez/gün, her 2 göze.

Oluşmuş korneal sistin depolanmasını azaltabilir

Sisteamin oküler jel (uygulama sıklığı az)

Page 46: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Dent HastalığıX’e bağlı resesif kalıtılım,

Xp11.22…..CLCN5 mut. (%65)…….Dent Hastalığı 1

Xq26.1…..OCRL1 mut. (%15)….….Dent Hastalığı 2

Klinik Bulguları

Renal Fanconi Sendromu

DMA proteinüri

Rikets

Hiperkalsiüri

Nefrokalsinozis, Ürolitiyazis

İlerleyici böbrek yetmezliği

SDBY (>30 yaş )

Tanı;  Hiperkalsiüri+Proteinüri+Aile öyküsü

Genetik analiz

Tedavi; destek tedavisiKalsitriolNa kısıtlı diyetSitratTiazid

Page 47: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Lowe Sendromu(Okülo‐serebro‐renal sendrom)

OCRL1 gen mutasyonu

X’e bağlı resesif (kızlarda klinik hafif)

Klinik bulguları: 

Konjenital katarakt*

mental retardasyon*

hipotoni

proteinüri

Fanconi sendromu*

(infantil dönemden sonra başlayabilir)

Tanı: OCRL1 gen mutasyonunun gösterilmesi

Page 48: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Mitokondri HastalıklarıProksimal tübül böbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri 

sahibi bölümü

Maternal kalıtım

Heteroplazmi (bölünmede mutasyonlu mitokondri dağılımı)

Hastalık bulguları mutant DNA miktarıyla orantılı

Mitokondrilerde oksidatif fosforilasyonda görevli respiratuvar zincir enzimlerinde 

defektler nedeniyle oluşur.

Mitokondrial hastalıklar bütün dokuları etkileyebilir. Klinik bulgular, yüksek ATP 

harcayan organ sistemlerinde gözlenir. 

Page 49: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Mitokondri Hastalıkları‐KlinikSantral sinir sistemi: Apne, letarji, hipotoni, koma, psikomotor retardasyon, serebellarataksi, felç benzeri epizodlar, miyoklonus, nöbet, demans, spasitisite,

Kas: Miyopati, zayıf baş kontrolü, güçsüzlük, miyalji, egzersiz intoleransı,

Karaciğer: Hepatomegali, KC fonksiyon bozukluğu

Kalp: Kardiyomiyopati, aritmi

GİS: Kusma, diyare, villöz atrofi, kolonik psödoobstrüksiyon, pankreas disfonksiyonu

Endokrin: DM, GH eksikliği, hipoparatroidizm, hipotroidizm, adrenal yetmezlik

Kemik iliği: Sideroblastik anemi, nötropeni, trombositopeni,

Kulak: İşitme kaybı,

Göz: Progresif eksternal oftalmopleji, pigmenter retinal dejenerasyon, pitozis, katarakt,diplopi

Böbrek:       Fanconi sendromu, 

tübülointerstisyel nefropati,

nefrotik sendrom, (FSGS, kollapsing nefropati), 

böbrek yetmezliği

Page 50: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Mitokondri HastalıklarıTanı;  Laktat/pürivat (N olması ekarte ettirmez)

mutasyon analizi

Renal biyopsi; tübüler dilatasyon ve atrofi

tübül epitelinde vakuolizasyon

EM da; anormal ve büyük mitokondri

Tedavi; destek tedavisi

Karnitin (eksikliği varsa)

yüksek kalorili diyet önerilmez

Barbitüratlar, valproik asit ve mitokondrial protein sentezi inh

(tetrasiklin, kloramfenikol) kaçınılmalı

Page 51: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

GalaktozemiOR geçiş gösterir

Galaktoz 1P‐üridil transferaz enzim defekti

Klinik bulgular: Çoklu organ etkilenmesi olur.

Kusma, ishal, 

Büyüme‐gelişme geriliği

Hepatomegali, KC fonksiyon bozukluğu, siroz

**Fanconi sendromu

Mental retardasyon,

Katarakt 

E coli sepsisi

Page 52: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

GalaktozemiTanı:  Eritrositlerde Gal‐1P‐ üridiltransferaz eksikliği

Serumda galaktoz ve galaktoz‐1‐fosfat yüksekliği. 

İdrarda glukoz ve galaktoz artışına bağlı indirgeyici madde varlığı (Fehling veya  Benedict testi) 

Tedavi: Laktozsuz diyet

Destek tedavisi

Page 53: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Tirozinemi• Fumaril asetoasetaz eksikliği sonucu süksinil

aseton birikimi (Tirozinemi Tip 1)

• OR geçişli

• Hepatorenal sendroma neden olur

• Erken başlayan karaciğer yetmezliği

• Hepatoselüler karsinom

• Renal bulgusu Fanconi sendromu

• Bilateral büyük böbrekler, 

• KBY progresyonu

Tanı; Kan ve idrarda süksinil aseton ölçümü

Tandem MS

Tedavi;  Fenialalnin ve tirozin kısıtlı diyet

Karaciğer tx (renal bulgularda düzelme)

Page 54: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Wilson HastalığıOR geçişli, ATP7B gen mut. (bakır transportunda görevli enzim)Bakırın bilier eksresyonu ve seruloplazmine bağlanması bozukBakır dokularda birikir.İnsidansı: 1/5,000

Klinik bulgularKC hastalığı (akut hepatit, fulminan hepatik yetmezlik, siroz)Ekstrapiramidal bulgular, psikiyatrik hastalık, davranış bozukluğuHemolitik anemi, Kayser‐Fleisher halkası, katarakt, Fankoni sendromu (kc hast. önce olabilir)dRTA, hiperkalsiüri, nefrolitiyazis

Page 55: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Kayser‐Fleischer halkası

Page 56: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Wilson HastalığıTanı; Seruloplazmin 200 mg/L24 salik idrar Cu eksresyonu >100 µg/günSerum serbest Cu artmıştırKC biyopsisi (Cu >250 mg/g kuru ağırlık)Genetik analiz

Tedavi;Cu’dan fakir dietD‐penisilinamin (20 mg/kg/gün)Çinko asetat / çinko sulfatKaraciğer nakli

Page 57: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

OD Fanconi Sendromu ile MODY1 ve makrozomi

Hepatosit nükleer faktör 4 α (HNF4α) mutasyonu

Pankreas, bağırsak ve böbrekte eksprese edilir

Neonatal hiperinsülinizm,

MODY1

Makrozomi

Fanconi sendromu

Nefrokalsinozis

Renal yetmezlik

Page 58: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

İdyopatik Fanconi SendromuSekonder nedenlerin ekarte edildiği FS,

OD (sıklıkla familyal olan), OR ya da X’e bağlı kalıtım

Klinik bulgular genellikle rikets ve osteoporoz ile ilgili

GFR çocukluk döneminde normal, 10‐30 yıl sonra KBY gelişebilir

Böbrek biyopsisi; tübülointerstisyel fibrozis, tübüler atrofi ve dilatasyon, tübüllümeninde eozinofilik proteinöz materyal birikimi, mononkleer hücre infiltrasyonu

Tedavi; semptomatik, destek tedavisi

rikets tedavisi

renal tx

Page 59: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Kazanılmış Nedenler• Nefrotik Sendrom 

• Miyelom

• Sjögren sendromu

• Renal transplantasyon

• Akut interstisyel nefrit ve uveit (TİNU)

• Otoimmün interstsiyel nefrit ve membranöz nefropati

• Anoreksiya nervosa

• Tedavi edilmemiş dRTA

• İlaçlar (Aminoglikozid, tetrasiklin, rifampisin, salisilat, İfosfamid, valproik asit)

• Kimyasal bileşenler (toluen/glue koklamak)

• Ağır metaller

Page 60: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Fanconi Sendromu TedaviSpesifik tedavi (Sistinozis‐Cysteamin, Wilson Hastalığı‐D penisilamin, Galaktozemi‐laktozsuz diyet)

Sıvı‐elektrolit desteği

Bikarbonat 10‐15 mEq/kg/g, 4‐6 dozda

Kalsitriol 0,01‐0,05 mcg/kg/g

Fosfor solüsyonu (Joulie’s solüsyonu, başlangıç 40mg elemental fosfor/kg, max3,5g/gün, 4‐6 dozda)

Aminoasidüri, glukozüri ve DMA proteinüri için spesifik tedavi gerekli değil

Seçilmiş vakalarda GH tedavisi

Page 61: Aminoasidüri Glukozüri FanconiSendromu · 2019-12-26 · Mitokondri Hastalıkları Proksimaltübülböbreğin en fazla enerji ihtiyacı olan ve en fazla mitokondri sahibi bölümü

Teşekkür Ederim…