açıköğretim fakültesi - genel muhasebe 2

T.C. ANADOLU NVERSTES YAYINI NO: 2897

AIKRETM FAKLTES YAYINI NO: 1854

GENEL MUHASEBE-II

YazarlarProf.Dr. mit Gcenme GENOLU (nite 1, 2)

Prof.Dr. Saime NCE (nite 3, 4)Do.Dr. Vedat EKERGL (nite 5)

Do.Dr. Tun KSE (nite 6)Do.Dr. Banu BAfiAR (nite 7)

EditrProf.Dr. Nurten ERDOAN

ANADOLU NVERSTES

Bu kitabn basm, yaym ve satfl haklar Anadolu niversitesine aittir.Uzaktan retim tekniine uygun olarak hazrlanan bu kitabn btn haklar sakldr.

lgili kurulufltan izin almadan kitabn tm ya da blmleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kaytveya baflka flekillerde oaltlamaz, baslamaz ve datlamaz.

Copyright 2013 by Anadolu UniversityAll rights reserved

No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmittedin any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic tape or otherwise, without

permission in writing from the University.

UZAKTAN RETM TASARIM BRM

Genel Koordinatr Do.Dr. Mjgan Bozkaya

Genel Koordinatr YardmcsArfl.Gr.Dr. rem Erdem Aydn

retim TasarmclarDo.Dr. T. Volkan Yzer

r.Gr. Orkun fien

Grafik Tasarm YnetmenleriProf. Tevfik Fikret Uar

r.Gr. Cemalettin Yldz r.Gr. Nilgn Salur

Dil Yazm DanflmanlarEmine KoyuncuFunda Grbz

GrafikerlerHilal Kkdaaflan

Aysun fiavl

Kitap Koordinasyon BirimiUzm. Nermin zgr

Kapak DzeniProf. Tevfik Fikret Uar

r.Gr. Cemalettin Yldz

DizgiAkretim Fakltesi Dizgi Ekibi

Genel Muhasebe-II

ISBN 978-975-06-1560-3

2. Bask

Bu kitap ANADOLU NVERSTES Web-Ofset Tesislerinde 190.000 adet baslmfltr.ESKfiEHR, Nisan 2013

indekilernsz ............................................................................................................ vii

Mali Duran Varlklar ................................................................ 2GRfi .............................................................................................................. 3MAL DURAN VARLIKLAR KAPSAMINDAK FNANSAL VARLIKLAR........ 3Hisse Senetleri ............................................................................................... 3

Hisse Senedinin Sahibine Salad Haklar ........................................... 5Tahviller ......................................................................................................... 5Dier Menkul Kymetler ............................................................................... 6FNANSAL VARLIKLARIN SINIFLANDIRILMASI VE RAPORLANMASINDA FARKLI UYGULAMALAR.......................................... 7Tekdzen Muhasebe Sistemi ........................................................................ 7Trkiye Muhasebe Standartlar .................................................................... 7TEKDZEN MUHASEBE SSTEMNE GRE FNANSAL VARLIKLARIN RAPORLANMASI VE MUHASEBELEfiTRLMES ................ 8Mali Duran Varlklarn Snflandrlmas ....................................................... 8Mali Duran Varlk fllemlerinin Muhasebelefltirilmesi ................................. 9

Bedelsiz Hisse Senedi Edinimi .............................................................. 11Deer Azalfllarnda Karfllk Hesaplarnn Kullanlmas ...................... 14

TRKYE MUHASEBE STANDARTLARINA GRE FNANSAL VARLIKLARIN RAPORLANMASI .................................................................. 16Trkiye Muhasebe Standartlarnda Finansal Varlklarn lm .............. 17Trkiye Muhasebe Standartlarnda Finansal Varlklarn Snflandrlmas..... 17

Geree Uygun Deer Fark Kr Zarara Yanstlan Finansal Varlklar ..... 17Geree Uygun Deer Fark zkaynaklara Yanstlan Finansal Varlklar.................................................................................................... 18Maliyetle llen Finansal Varlklar ...................................................... 19tfa Edilmifl Maliyetle llen Finansal Varlklar .................................. 20

zet................................................................................................................ 21Kendimizi Snayalm...................................................................................... 22Okuma Paras .............................................................................................. 23Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 24Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 25Yararlanlan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ............................................... 25

Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varlklar ........................... 26GRfi .............................................................................................................. 27MADD VE MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLARIN KAPSAMI VE RAPORLANMASI............................................................................................ 27Maddi Duran Varlklarn Tanm .................................................................. 27Maddi Olmayan Duran Varlklarn Tanm .................................................. 28Maddi Duran Varlklarn Snflandrlmas ve Raporlanmas....................... 29Maddi Olmayan Duran Varlklarn Snflandrlmas ve Raporlanmas....... 31zel Tkenmeye Tabi Varlklar ................................................................... 32Maddi Ve Maddi Olmayan Duran Varlklarda Deer Azalfllar ................. 33MADD VE MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLARIN EDNM VE EDNM SONRASI HARCAMALARIN MUHASEBELEfiTRLMES................ 34

indek i ler iii

1. NTE

2. NTE

Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varlklarn Edinimi ve Maliyet Deerinin Hesaplanmas ............................................................................... 34Edinim Sonras Yaplan Harcamalar............................................................. 36zel Maliyet................................................................................................... 38MADD VE MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLARDA AMORTSMAN..... 38MADD VE MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLARIN SATIfiI VE ZEL FONLAR............................................................................................... 40zet ............................................................................................................... 43Kendimizi Snayalm ..................................................................................... 44Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 45Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 46Yararlanlan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ............................................... 46

Mali Borlar .............................................................................. 48GRfi .............................................................................................................. 49MAL BORLARIN TANIMI VE NEM ....................................................... 49BANKA KREDLER ....................................................................................... 51Nakit Krediler ................................................................................................ 51

Avans fieklindeki Krediler ...................................................................... 52Borlu Cari Hesap fieklindeki Krediler.................................................. 54

Nakit Olmayan Krediler (Gayri Nakdi Krediler) ......................................... 59IKARILMIfi BONO VE SENETLER .............................................................. 60IKARILMIfi TAHVLLER............................................................................... 62zet ............................................................................................................... 65Kendimizi Snayalm ..................................................................................... 67Yaflamn inden ........................................................................................... 69Okuma Paras ........................................................................................... .. 69Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 71Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 71Yararlanlan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ............................................... 72

Ticari Borlar......... .................................................................. 74GRfi .............................................................................................................. 75TCAR BORLARIN TANIMI VE NTEL................................................. 76SATICILAR HESABI ....................................................................................... 77BOR SENETLER HESABI ........................................................................... 82Polie ............................................................................................................. 82Bono (Emre Yazl Senet) ............................................................................. 83ek ................................................................................................................. 83ALINAN DEPOZTO VE TEMNATLAR ...................................................... 88zet................................................................................................................ 91Kendimizi Snayalm...................................................................................... 93Yaflamn inden............................................................................................ 96Okuma Paras .............................................................................................. 96Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 97Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 97Yararlanlan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ............................................... 98

indek i leriv

3. NTE

4. NTE

Dier Yabanc Kaynaklar ........................................................ 100GRfi .............................................................................................................. 101DER BORLAR .......................................................................................... 102Ortaklara Borlar ........................................................................................... 102Bal Ortaklklara Borlar ............................................................................. 105fltiraklere Borlar .......................................................................................... 107Personele Borlar .......................................................................................... 108Dier eflitli Borlar ..................................................................................... 110ALINAN SPARfi AVANSLARI....................................................................... 110BOR VE GDER KARfiILIKLARI.................................................................. 111Dnem Krna liflkin Yasal Ykmllkler................................................ 112Kdem Tazminat Karfll............................................................................. 112GELECEK DNEM / DNEMLERE LfiKN GELRLER VE GDER TAHAKKUKLARI......................................................................... 114Gelecek Dnemlere liflkin Gelirler ............................................................. 114Gider Tahakkuklar ....................................................................................... 116zet................................................................................................................ 119Kendimizi Snayalm...................................................................................... 120Okuma Paras .............................................................................................. 121Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 122Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 122Yararlanlan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ............................................... 122

z Kaynaklar............................................................................ 124GRfi .............................................................................................................. 125Z KAYNAKLARIN KAPSAMI ...................................................................... 125DENMfi SERMAYE..................................................................................... 126Sermaye.......................................................................................................... 126denmemifl Sermaye .................................................................................... 127Sermaye Dzeltmesi Olumlu Farklar .......................................................... 129Sermaye Dzeltmesi Olumsuz Farklar ........................................................ 130YEDEKLER ..................................................................................................... 130Sermaye Yedekleri ........................................................................................ 130

Hisse Senedi hra Primleri .................................................................... 131Hisse Senedi ptal Krlar ....................................................................... 132

Kr Yedekleri................................................................................................. 133Yasal Yedekler ........................................................................................ 134Stat Yedekleri ........................................................................................ 135Olaanst Yedekler .............................................................................. 135Dier Kr Yedekleri ................................................................................ 135zel Fonlar.............................................................................................. 135

GEMfi YILLAR KRLARI VEYA ZARARLARI ........................................... 136Gemifl Yllar Krlar ..................................................................................... 136Gemifl Yllar Zararlar .................................................................................. 137FAALYET DNEM KRI VEYA ZARARI .................................................. 138Dnem Net Kr ............................................................................................ 138Dnem Net Zarar ......................................................................................... 139zet ............................................................................................................... 141

indek i ler v

5. NTE

6. NTE

Kendimizi Snayalm ..................................................................................... 142Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 143Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 144Yararlanlan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ............................................... 144

Gelir ve Giderler...................................................................... 146GRfi .............................................................................................................. 147GELRLER VE MUHASEBELEfiTRLMES ..................................................... 148Gelirlerin Trleri ve Kayt Zamanlar .......................................................... 149Gelirlerin Kaydnda zellik Gsteren Durumlar ........................................ 153GDERLER VE MUHASEBELEfiTRLMES ................................................... 156Giderlerin Trleri ......................................................................................... 156Giderlerin Kaydedilmesinde zellik Gsteren Durumlar........................... 157VERG MATRAHININ TESPT AISINDAN GELRLER VE GDERLER...... 160zet ............................................................................................................... 161Kendimizi Snayalm ..................................................................................... 162Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 163Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 163Yararlanlan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ............................................... 164

indek i lervi

7. NTE

nsz

Muhasebe mali nitelikteki olaylara iliflkin verilerin toplanmasn, kaydedilmesi-

ni, snflamasn, analiz ve yorumlanmasn ve raporlanmasn kapsayan bir sre-

tir. Bu srete yer alan kavramlar, kayt aralar ve dnen varlklar kapsamnda yer

alan hesaplara iliflkin aklamalar Genel Muhasebe I kitabnda ele alnmflt.

Genel Muhasebe II adn taflyan bu kitap, anlafllaca zere Genel Muhasebe

I kitabnn devam niteliindedir. Bu kitapta iflletmenin Duran Varlklarn ve Kay-

naklarn oluflturan kalemlerin neler olduuna ve bunlarn muhasebelefltirilmesine

iliflkin aklamalar yer almaktadr. Ayrca gelir ve gider hesaplarna da yer veril-

mifltir. Gelir ve Gider Hesaplarnn ve bu balamda maliyet hesaplarnn iflleyifli,

Dnem Sonu fllemleri veya Muhasebe Uygulamalar kitaplarnda daha ayrntl

olarak incelenecektir.

Kitab alflrken konular arasndaki balantlar kurmaya, nite iindeki sra

sizde sorularn ve nite sonlarndaki rnek sorular mutlaka cevaplamaya alfl-

nz. Bu flekilde eksiklerinizi grebilecek, tekrar niteye dnerek eksiinizi tamam-

layabileceksiniz. Bunun yannda nitelerle ilgili temel aklamalara yer verilen te-

levizyon programlarn izlemeniz bilgilerinizi pekifltirmenize olanak salayacaktr.

Televizyon programlarn izlemeden nce niteleri okumufl olmanz konuyu daha

iyi kavramanz salayacaktr.

Baflar dileklerimle.

Editr

Prof.Dr. Nurten ERDOAN

nsz vii

Bu niteyi tamamladktan sonra;Mali duran varlklar iinde yer alan finansal aralar aklayabilecek,Finansal varlklarn snflandrlmas ve raporlanmasnda farkl uygulamalarkarfllafltrabilecek,Tekdzen Muhasebe Sistemine gre finansal aralarn snflandrlmasn vemuhasebelefltirilmesini analiz edebilecek,Trkiye Muhasebe Standartlarna gre finansal aralarn lm ve raporla-masn aklayabileceksiniz.

indekiler

Finansal Aralar Trev Finansal Aralar Maliyet Deeri

Geree Uygun Deer Trkiye Muhasebe Standartlar

Anahtar Kavramlar

Amalarmz

NN

N

N

Genel Muhasebe-II Mali DuranVarlklar

GRfi MAL DURAN VARLIKLAR

KAPSAMINDAK FNANSALVARLIKLAR

FNANSAL VARLIKLARINSINIFLANDIRILMASI VE RAPORLANMASINDA FARKLIUYGULAMALAR

TEKDZEN MUHASEBE SSTEMNEGRE FNANSAL VARLIKLARINRAPORLANMASI VEMUHASEBELEfiTRLMES

TRKYE MUHASEBESTANDARTLARINA GREFNANSAL VARLIKLARINRAPORLANMASI

1GENEL MUHASEBE-II

GRfiDuran varlklar; bir iflletmede iflletme faaliyetlerinde kullanmak veya yararlanmakamac ile edinilen ve bir yldan ksa srede paraya evrilmeleri, satlmas veya t-ketilmesi ngrlmeyen varlklardr.

Duran varlklar genel olarak mali duran varlklar, maddi duran varlklar vemaddi olmayan varlklar olarak e ayrlr. Bu nitede mali duran varlklar incele-necektir. Bu niteyi alflrken Genel Muhasebe I kitabnzdaki Menkul Kymet-lere iliflkin niteyi tekrar gzden geiriniz.

MAL DURAN VARLIKLAR KAPSAMINDAK FNANSALVARLIKLARMali duran varlklar kapsamnda, menkul kymet niteliini taflyan finansal varlk-lar bulunur. lkemizde menkul kymetler sermaye piyasas mevzuat iinde d-zenlenmifltir. Buna gre, Menkul kymetler, ortaklk ve alacakllk salayan bellibir mebla temsil eden yatrm arac olarak kullanlan, dnemsel gelir getirenmisli nitelikte, seri hlinde karlan ibareleri ayn olan ve flartlar Kurulca belir-lenen kymetli evraklardr. (2499 Sayl Sermaye Piyasas Kanunu, 30/7/1981 Ta-rihli, 17416 sayl Resm Gazete)

Bu tanmda yer alan zellikleri taflyan menkul kymetler temel olarak hisse sene-di ve tahvil olmak zere ikiye ayrlmaktadr. Hisse senetleri sahibine ortaklk hakksalayan, tahviller ise sahibine alacakllk hakk salayan temel menkul kymetlerdir.

Hisse SenetleriHisse senetleri, sermayesi paylara blnmfl ortaklklar tarafndan karlan ve or-taklk sermayesine katlma payn temsil eden menkul kymetlerdir. lkemizdeanonim flirketler tarafndan karlan ve bir ortaklk belgesi olan hisse senedinielinde bulunduran kifli, hisse senedini karan (ihra eden) flirketin ortadr ve flir-ketin krndan pay alr. Hisse senedi sahibinin elde ettii kr pay geliri, flirketinfaaliyetlerine bal olarak yldan yla deiflir ve bu deiflmeler hisse senedinin pi-yasa deerini (fiyatn) etkiler. Dolaysyla hisse senedi sahibi hisse senedini elin-de bulundurarak hem temett geliri hem de hisse senedinin piyasa fiyatnda mey-dana gelen artfltan kaynaklanan gelir gibi iki farkl getiri elde etmeyi bekler.

Hisse senedinin piyasa fiyat, o hisse senedine olan arz ve talep koflullarna g-re belirlenen bir fiyattr. Tahvillerden farkl olarak hisse senetlerinde afladaki gi-bi pek ok farkl deer (fiyat) ortaya kabilir.

Mali Duran Varlklar

Sermaye Piyasas Kurulu,1981 ylnda 2499 saylSermaye Piyasas Kanunu ilekurulmufltur. Kurul, sermayepiyasasnn gven ve aklkiinde alflmasn, tasarrufsahiplerinin yaniyatrmclarn hak veyararlarnn korunmasnsalamak amacyladzenlemeler yapmaktadr.Bu dzenlemeler, SermayePiyasas Kurulu Teblileriolarak seriler hlinde ResmGazetede yaymlanrkenmenkul kymetlere iliflkinayrntl dzenlemeler iseSermaye Piyasas KuruluTeblileri iinde yer alr.

Nominal deer (itibari deer veya kaytl deer); bir hisse senedinin zerin-de yazl olan deerdir. Anonim flirketlerin sermaye tutarnn hisse saysnablnmesiyle bulunan deeri ifade etmektedir.

Defter deeri; bir iflletmenin z kaynak toplamnn hisse senedi saysna b-lnmesiyle bulunan deerdir.

Faaliyetine devam bir iflletmede bir hisse senedinin defter deeri, genellikle nominal dee-rinden daha yksektir. nk z kaynak toplam iinde sermaye, dnem kr ve gemifl yl-lar krlar ile dnem zarar ve gemifl yllar zararlar da yer alr. Bu nedenle faaliyetlerinedevam eden bir iflletmede genellikle z kaynak toplam, sermaye tutarndan daha fazla olur.

hra deeri; hisse senetlerinin flirket tarafndan karlfl (ihra) aflama-snda satfla sunulduu fiyattr. Genel olarak yeni kurulan flirketler kardk-lar hisseleri nominal deerle satmakla birlikte, faaliyetine devam eden vekrll yksek olan iflletmeler sermaye artrmnda kardklar hisse senet-leri iin nominal deerin zerinde bir fiyat belirler. lkemizdeki yasal d-zenlemelere gre hisse senetleri, nominal deerinin zerinde bir ihra fiya-tyla satlabildii hlde nominal deerinin altnda bir ihra fiyatyla satla-maz.

Piyasa deeri; piyasadaki arz ve talep koflullarna gre belirlenen ve borsamevcutsa genellikle borsa fiyat ile efl anlaml olarak kullanlan fiyattr. fllet-menin temett datm politikas, yllara gre krllk durumundaki deiflme-ler, faaliyet baflars, rekabet durumu, yneticilerin vasflar gibi iflletmeyebal pek ok nicel ve nitel faktr ile piyasa koflullarndaki ve ekonomidekideiflmeler arz ve talebin, dolaysyla piyasa ve borsa fiyatnn artmasna ve-ya azalmasna yol aar.

Tasfiye deeri; iflletmenin tasfiyesi yani iflletmenin faaliyetlerinin sona erme-si durumunda, iflletmenin tm varlklarnn satlmas ve tm borlarnndenmesinden sonra kalan tutarn, hisse senedi saysna blnmesi sonucubulunan deerdir.

Gerek deer; iflletmenin gelir yaratma potansiyeli ve yatrmclarn bu hissesenedinden bekledikleri kazan oranna gre bir takm teknikler kullanla-rak hesaplanan ve yatrmclarn o hisse senedi iin demeye hazr oldukla-r deerdir. Hisse senedi deerleme yntemleri kullanlarak hesaplanan ger-ek deer, piyasa deerinin zerinde ise yatrmc bu hisse senedini almakararna varacaktr.

Faaliyetlerine devam eden A Anonim fiirketinin mevcut z kaynak tutarT500.000dr. fiirketin T1 nominal deerli mevcut hisse senedi says 100.000 adetiken bu flirketin T200.000 sermaye artrm yaparak bu tutar temsil eden hisse se-netlerini halka arz etmesi hlinde, halka satfla sunulan hisse senetlerinin yaklaflkolarak ihra deeri ne olur? Ka adet hisse senedi satfla sunulmaldr?

A Anonim fiirketinin hisse senetlerinin mevcut defter deeri, mevcut z kaynaktutarnn, mevcut hisse saysna blnmesiyle bulunur.

Mevcut hisse senetlerinin nominal deeri=T1Mevcut hisse senetlerinin defter deeri= 500.000 / 100.000 =T5dir. T200 000 sermaye artrm iin flirketin T1 nominal deerli 200.000 adet hisse

senedi ihra etmesi gerekmektedir. fiirket bu hisse senetlerini genellikle mevcuthisse senetlerinin defter deeri olan T5lik bir fiyat ile satmak isteyecektir.

4 Genel Muhasebe- I I

S O R U

D K K A T

SIRA S ZDE

DfiNEL M

SIRA S ZDE

S O R U

DfiNEL M

D K K A T

SIRA S ZDE SIRA S ZDE

AMALARIMIZAMALARIMIZN NK T A P

T E L E V Z Y O N

K T A P

T E L E V Z Y O N

N T E R N E T N T E R N E T

Faaliyetlerine devam edenbir Anonim fiirketin sermayeartrm yaparak halkaarzetti (halka satflasunduu) hisse senetlerininihra deeri genelliklemevcut hisse senetlerinindefter deerine yakn birdeer olarak belirlenir.nk bu hisse senetlerinisatn alarak flirketin ortaolan kifliler, flirketin tm zkaynaklar zerinde haksahibi olurlar.

R N E K

Hisse Senedinin Sahibine Salad HaklarHisse senetleri nama (isme yazl) ya da hamiline yazl olarak karlabilir. Hissesenetleri ana szleflmede aksine bir hkm yoksa sahiplerine eflit haklar salar. Butip hisse senetlerine adi hisse senetleri denir. Bir ksm hisse senetleri ise adi hissesenetlerine gre kra katlmada, ynetim ve denetim kuruluna ye seiminde, oyhakknda ve benzeri konularda ana szleflmeye dayanarak sahiplerine imtiyazlhaklar tanyabilir. Bir anonim ortaklkta eflitli imtiyazlara sahip hisse senetleri bu-lunuyorsa bu hisse senetlerine imtiyazl hisse senetleri denir. mtiyazl hisse senet-leri farkl grup isimleriyle adlandrlrlar (A grubu, B grubu, C grubu gibi) ve Bor-sada farkl sralarda ifllem grrler.

Hisse senedi sahibi flirketin orta olduundan, hisse senetlerinin sahiplerinesaladklar haklar afladaki gibi sralanabilir:

Ynetime katlma (oy) hakk, flirket genel kurullarna katlp, alnacak karar-lar iin oy kullanma hakkn ifade eder. Her hisse senedi sahibine bir oyhakk salar. Hisse senetlerinin en nemli zellikleri sahibine saladklar oyhaklardr.

Kr pay ( temett geliri ) alma hakk, flirket krndan hissesi orannda payelde etme hakkn ifade eder.

Rhan hakk, flirketin gereklefltirecei sermaye artrm nedeniyle ihraedecei yeni hisse senetlerini ncelikli olarak alma hakkdr.

Tasfiyeden pay alma hakk, flirketin tasfiye olmas ( flirket faaliyetlerinin so-na ermesi) durumunda tasfiye sonucuna pay orannda katlma hakkdr.

Bilgi edinme hakk, ynetim kurulunun dzenleyecei faaliyet raporu, de-netim kurulunun dzenleyecei denetim kurulu raporu, bilano, gelir tablo-su ve kr datm tablosunu inceleme hakk, genel kurulda soru sorma hak-k, denetilere flikyet etme hakk ve benzeri haklar ifade eder.

Bedelsiz pay alma hakk, flirketin i kaynaklardan yapaca sermaye artrm-larnda karlacak hisse senetlerinden, sahip olduu pay oranndaki hissesenetlerini bedelsiz olarak alma hakkn ifade eder.

TahvillerTahviller devletin ya da zel sektr flirketlerinin, borlanarak orta veya uzun vade-li fon salamak zere karttklar bor senetleridir. Tahvil sahiplerinin herhangi birortaklk hakk yoktur, sadece tahvili karan ( ihra eden ) devlete veya flirkete kar-fl alacakllk hakk salar. Tahvil sahipleri, tahvili ihra edenin alacaklsdr ve bualaca iin faiz kazanc elde eder. Tahvil karan bir flirket kr da zarar da etse,tahvil sahipleri flirketten her yl, tahvilin zerinde yazl deer ( nominal deer)zerinden hesaplanan faizleri alrlar.

Tahviller, devlet ya da finansman ihtiyacnda olan anonim flirketler iin borlanma aracniteliini taflr.

Tahviller sabit veya deiflken faizli olarak ihra edilebilir. Tahvil deeri, piya-sa faiz oranlarndaki deiflimden etkilenir ve bu nedenle tahvilin piyasa deeri no-minal deerine gre farkl olabilir. Sabit faizli tahvillerde her yl anapara zerindenhesaplanan faiz tutar ayndr.

Hisse senetlerinden farkl olarak tahvillerde oy hakk yoktur, vade vardr ve va-de sonunda tahvil sahiplerine anaparann geri denmesi gerekmektedir. Vade,anaparann ve son faiz demesinin yaplaca tarihtir. Tahvil ve bononun vadesin-

51. nite - Mal i Duran Var l k lar

S O R U

D K K A T

SIRA S ZDE

DfiNEL M

SIRA S ZDE

S O R U

DfiNEL M

D K K A T



T E L E V Z Y O N

K T A P

T E L E V Z Y O N


de yatrmcnn eline geecek olan para miktar tahvilin nominal deeri yani ze-rinde yazl olan deer tutarndadr. lkemizdeki mevzuata gre tahviller en az 2,en ok 7 yl vadelidir. Tahviller arka yzlerinde belirtilen bir deme plan dhilin-de itfa edilir. Tahvillerin anaparas vade bitiminde bir defada denir. Tahviller no-minal deerlerinin altnda ve stnde bir deerle ihra edilebilir.

Tahviller nominal deerlerinin en ok % 5 altnda bir ihra fiyatyla satfla arz edilebilir.

Tahvil sahibi alacandan baflka flirket zerinde hibir hakka sahip deildir. fiir-ketin ynetimine katlamaz. Buna karfllk flirketin brt krndan, nce tahvil sahip-lerinin faizleri denir. Ayrca, flirketin tasfiyesi halinde tahvil sahipleri alacaklarnalmada, hisse senedi sahiplerine gre ncelie sahiptir. Bu nedenle tahviller hissesenetlerine gre daha az riskli olmakla birlikte genellikle de daha az getirili men-kul kymetlerdir.

Elinde fon fazlas olan bir yatrmc, anonim flirketler tarafndan ihra edilen hisse senet-lerini mi yoksa tahvilleri mi satn almaya istekli olur?

Dier Menkul KymetlerOy hakkna ve deiflken bir getiriye sahip bir ortaklk belgesi olan hisse senedi ilebelirli bir vade ve sabit faiz getirisine sahip bir borlanma arac olan tahviller ara-sndaki bu temel ayrm nedeniyle dier menkul kymetler ya hisse senedinin tre-vidir (hisse senedine benzer haklar salar) ya da tahvil trevidir (sahibine tahvilebenzer haklar salar). lkemiz mevzuat iinde hisse senedine benzeyen ve hissesenedi trevleri olarak ifade edilen, kr-zarar ortakl belgesi, intifa senedi ve ka-tlma intifa senedi gibi menkul kymetler bulunmaktadr. Tahvile benzeyen ve tah-vil trevleri olarak isimlendirilen menkul kymetler ise afladaki gibi sralanabilir:

Hazine bonolar, devlet ve dier tzel kiflilerin tahvil ve bonolar Kra ifltirakli tahvil- hisse senetleriyle deifltirilebilir tahvil potekli bor ve irat senetleri Banka bonosu ve banka garantili bonolar Finansman bonolar Gelir ortakl senedi Varla dayal menkul kymetler Gayrimenkul sertifikalar Trev finansal aralarFinansal varlklarn iinde son yllarda kullanlmaya bafllanan trev finansal

aralar, deeri baflka bir finansal varln veya maln deerine dayal hak ve y-kmllkleri salayan szleflmelerdir.

Genellikle szleflmeye konu olan varln el deifltirmesine gerek olmakszn,bu varlkla ilgili hak ve ykmllklerin yani szleflmelerin alm satm gerekle-flir. Temel ama faiz oranlar, dviz kurlar, hisse senetleri ve temel mal fiyatlarn-daki deiflmelerden doabilecek risklerden korunmaktr. Yatrmclar bu aralarriskten korunma amacyla yada gelecekteki fiyat hareketleri tahminlerinden yarar-lanarak speklatif kazan elde etmek amacyla kullanmaktadr. Bir mal iin farklpiyasalarda nemli fiyat farkllklarnn olmas durumunda yatrmclar fiyatlarndflk olduu piyasada alfl, fiyatlarn yksek olduu piyasada satfl yaparak spe-klatif kazan salayabilir. Trev finansal aralar nce mal piyasalarnda daha son-ra yaygn olarak finansal piyasalarda kullanlmaya bafllanmfltr. Trev finansal


S O R U

D K K A T

SIRA S ZDE

DfiNEL M

SIRA S ZDE

S O R U

DfiNEL M

D K K A T



T E L E V Z Y O N

K T A P

T E L E V Z Y O N

N T E R N E T N T E R N E TS O R U

D K K A T

SIRA S ZDE

DfiNEL M

SIRA S ZDE

S O R U

DfiNEL M

D K K A T



T E L E V Z Y O N

K T A P

T E L E V Z Y O N


1

Trev finansal aralar,szleflme konusu olanvarln bugnden belirlenenbir fiyat ile gelecek birtarihte alm-satmna iliflkindzenlenen szleflmelerdir.

aralar iinde vadeli ifllem (futures), opsiyon (options), forward ve swap szleflme-leri yer almaktadr.

Hisse senedi ile tahvil arasndaki temel farllklar nelerdir?

FNANSAL VARLIKLARIN SINIFLANDIRILMASI VE RAPORLANMASINDA FARKLI UYGULAMALARFinansal varlklarn snflandrlmas ve bilanoda raporlanmas ile ilgili kurallar ti-cari krn tespitine iliflkin dzenlemelerin yer ald Tekdzen Muhasebe Sistemive Trkiye Muhasebe Standartlar iinde bulunmaktadr.

Tekdzen Muhasebe Sistemilkemizde 1992 ylnda Maliye Bakanl tarafndan yaymlanan Muhasebe Siste-mi Uygulama Genel Teblii ile ulusal dzeyde bir hesap erevesi oluflturulmuflve faaliyetleri zellik arz eden baz iflletmeler hari bilano esasna gre defter tu-tan btn gerek ve tzel kifliler 1994 ylndan itibaren zorunlu olarak TekdzenHesap Plann ve buna gre hazrlanan finansal tablo formatlarndan oluflan Tek-dzen Muhasebe Sistemini kullanmfllardr.

Trkiye Muhasebe Standartlar Uluslararas ticarette taraflarn bilgi alflveriflinde bulunabilmesi iin uluslararas or-tak bir muhasebe dili oluflturulmas, lkelerdeki muhasebe uygulamalarndakifarkllklarn en aza indirilmesi ihtiyac uluslararas muhasebe standartlarnn gelifl-tirilmesine neden olmufltur. Bu ihtiya nedeniyle 1973 ylnda bafllayan alflmalarneticesinde Uluslararas Muhasebe Standartlar Kurulu (International AccountingStandart Board-IASB), Uluslararas Muhasebe Standartlar/Uluslararas FinansalRaporlama Standartlarn (International Accounting Standarts/International Finan-cial Reporting Standarts (IAS/ IFRS)yaymlamfltr. IAS / IFRSnin nemi ve kullan-m 2005 ylndan itibaren nemli lde artmfltr. Avrupa Parlamentosu AvrupaBirlii listesindeki tm flirketlerin en ge 2005 ylnda tm hesaplarn mevcut Ulus-lararas Muhasebe Standartlar ile uyumlu olarak hazrlamalarn onaylamfltr. Ayntarih itibariyle birok lke ile birlikte lkemizde de IAS/IFRS ile uyumlu TrkiyeMuhasebe Standartlar / Trkiye Finansal Raporlama Standartlar (TMS/TFRS ) Ser-maye Piyasas Kanununa tabi borsada ifllem yapan iflletmeler tarafndan zorunluolarak uygulanmfltr. Ayrca KOBler (kk ve orta byklkteki iflletmeler) deeflitli nedenlerle lkeler aras karfllafltrlabilir finansal tablolara ihtiya duymakta-drlar. Bu nedenle Uluslararas Muhasebe Standartlar Kurulu tarafndan KOB Mu-hasebe Standartlarnn orijinal metni, Temmuz 2009da yaymlanmfl, Trke evi-rileri ise, 01 Kasm 2010 tarihinde Resm Gazetede yaymlanmfltr.( KOBler iinTrkiye Finansal Raporlama Standard (KOB TFRS) Hakknda Tebli 01.11.2010tarihli ve 27746 sayl Resmi Gazete). KOB muhasebe standartlar tam set standart-lara gre nemli derecede sadelefltirilmifltir. 14 fiubat 2011de yaymlanan 6102 Sa-yl Trk Ticaret Kanunu ile Trkiyede bilano usulne gre defter tutan btn ifl-letmelerin Trkiye Muhasebe Standartlarn kullanma zorunluluu getirilmifltir.KOBler, KOB Finansal Raporlama Standartlarn ( KOB TFRS) kullanacaktr.KOB tanm dflnda kalan iflletmeler ise tam set TMS/TFRSleri kullanacaklardr.Tam set TMS/TFRSleri uygulamas gerekenler afladaki gibidir;

Borsada ifllem yapan yani menkul kymetleri borsada alnp satlan ve bunedenle kamuya hesap verme sorumluluu bulunan iflletmeler,


S O R U

D K K A T

SIRA S ZDE

DfiNEL M

SIRA S ZDE

S O R U

DfiNEL M

D K K A T



T E L E V Z Y O N

K T A P

T E L E V Z Y O N


2

KOB Finansal RaporlamaStandartlarna greKOBler; kamuya hesapverme ykmllbulunmayan ve dflkullanclar iin genelamal finansal tabloyaymlayan iflletmelerdir.Ayrca Kk ve OrtaByklkteki flletmelerinTanm, Nitelikleri veSnflandrlmas HakkndaYnetmelike (18.11.2006/997 s. R.G.) gre; 250den azalflan istihdam eden veyllk net satfl haslat ya damali bilanosu 25 milyonTrk Lirasn aflmayaniflletmeler KOB tanmiinde yer almaktadr.

Halka ak olmayan ancak KOB ltlerinin zerinde kalan byk serma-ye flirketleri ile TMS/TFRSleri uygulamay tercih eden KOBler.

Trkiye Muhasebe Standartlar (TMS/ TFRS ve KOB TFRS.) ile lkemizde 1994ylndan bu yana zorunlu olarak uygulanan Tekdzen Muhasebe Sistemindeki bi-lano, gelir tablosu ve nakit akfl tablolar formatlarnda ve snflandrmada baz de-ifliklikler olmakta ve biimsel yap deiflmektedir. Trkiye Muhasebe Standartlarbilano ve gelir tablosu kalemlerinin lmnde (deerlemesinde) de nemli de-ifliklikler getirmifl, finansal varlklarn deerleme farkllklarna gre snflandrl-mas ve bilanoda raporlanmasn gerektirmifltir. Tekdzen Muhasebe SistemindeTrkiye Muhasebe Standartlarnn gereklerini karfllamak iin birtakm deifliklik-lerin yaplmas alflmalar devam etmektedir. Her ne kadar bir geifl sreci yaflyorolsak da bu nitedeki aklamalar ve muhasebe kaytlar, halen uygulanmakta olanTekdzen Muhasebe Sisteminin gereklerine gre yaplmfltr. Trkiye MuhasebeStandartlarnn konu ile ilgili getirmifl olduu deifliklikler ise ayr bir bafllk altn-da aklanmfltr.

KOB Finansal Raporlama Standartlarn uygulamak zorunda olan iflletmeler hangileridir?

TEKDZEN MUHASEBE SSTEMNE GRE FNANSAL VARLIKLARIN RAPORLANMASI VE MUHASEBELEfiTRLMES Tekdzen Muhasebe Sistemi iindeki Tekdzen Hesap Plannda satn alnan finan-sal varlklarn snflandrlmas ve muhasebelefltirilmesi, finansal varlklarn satn al-ma amacna gre farkllk gsterir. Eer geici yatrm amacyla finansal varlk aln-mflsa, dnen varlklar grubu iinde 11. Menkul Kymetler hesap grubuna, eeruzun vadeli yatrm amacyla alnmflsa duran varlklar grubu iindeki 24.Mali Du-ran Varlklar hesap grubuna kaytlanmas gerekir.

Mali Duran Varlklarn SnflandrlmasUzun vadeli amalarla satn alnan veya yasal zorunluluklar nedeniyle elde tutulanuzun vadeli menkul kymetler veya paraya dnflme niteliini kaybetmifl uzun va-deli menkul kymetler Mali Duran Varlklar hesap bu grubunda izlenir. Ayrca,dier bir iflletmeye veya bal ortakla ortak olmak amacyla edinilen sermayepaylar da bu grupta yer alr. Mali duran varlklar; bal menkul kymetler, ifltirak-ler, bal ortaklklar ve dier mali duran varlklar hesap kalemlerini kapsar.

Bal menkul kymetler; ifltirak niteliini taflmayan ancak uzun vadede elde tu-tulmas amalanan hisse senetleri ile hisse senetleri dflnda kalan ve uzun vadeliamalarla veya yasal zorunluluklarla ya da paraya dnflme nitelii kaybolduuiin elde tutulan menkul kymetlerdir.

fltirakler; iflletmenin, dier flirketlerin ynetimine ve ortaklk politikalarnnbelirlenmesine katlmak zere edindii hisse senetleri ve ortaklk paylarn ifadeetmektedir. fltirakler hesab, bir ortaklktaki en fazla %50 orannda olan serma-ye paylar veya oy haklarnn izlenmesinde kullanlr. fltirak edilen ortaklklarda,ifltirak iliflkisinden sz edebilmek iin sermaye pay dikkate alnmakszn sahipolunan oy hakk veya ynetime katlma hakknn en az %10 orannda bulunma-s gerekir.

Bal ortaklklar; iflletmenin %50 oranndan fazla sermaye ya da oy hakkna ve-ya en az bu oranda ynetim ounluunu seme hakkna sahip olduu ifltirakle-rin sermaye paylardr.


S O R U

D K K A T

SIRA S ZDE

DfiNEL M

SIRA S ZDE

S O R U

DfiNEL M

D K K A T



T E L E V Z Y O N

K T A P

T E L E V Z Y O N


3

Mali Duran Varlk fllemlerinin MuhasebelefltirilmesiBir iflletmenin hisse senetleri satn alndnda denen veya denmesi taahht edi-len tutar, o iflletmenin varlklar zerinde iddia edilebilecek hak tutarn yani ser-mayeye ifltirak payn gsterir. Buna gre ifltirakler, bal ortaklklar, bal menkulkymetler veya dier menkul kymetler hesabna kaydedilecek olan tutar, genellik-le hisse senetlerinin nominal deeri zerinden deil, denen veya denmesi taah-ht edilen alfl deeri zerinden belirlenir. Bir baflka deyiflle hesaplara yaplan borve alacak kayd alfl deeri zerinden yaplmaktadr. Mali duran varlklarn satflhalinde hesaplara yine alfl deeri ile alacak kayd yaplr. Satflta ortaya kan krveya zarar, Tekdzen Hesap Planna gre olaandfl gelir veya olaandfl giderolarak kaytlanr.

Menkul kymetlerin, birinci elden ihra eden flirket tarafndan satlmas veyaikincil bir piyasa olan borsada alm-satm arac kurumlar tarafndan gereklefltiri-lir. Menkul kymetlerin alm-satm ifllemleri iin arac kurumlara alfl veya satfl em-ri verilir ve arac kuruma genel olarak ifllem tutarnn 2si orannda hesaplanantutarda komisyon denir. flletmenin menkul kymet alfl veya satfl ifllemleri iinarac kurumlara dedii komisyonlar dnem gideri olarak kaytlanr. TekdzenHesap Planndaki 653.Komisyon Giderleri hesab, iflletmenin dier olaan faali-yetleriyle ilgili olarak acente, temsilci ve benzeri iflletmelere dedii komisyon gi-derlerinin izlendii hesaptr.

Tekdzen Hesap Plannda 24. Mali Duran Varlklar hesap grubunda yer alanhesaplar afladaki gibidir.

240. BALI MENKUL KIYMETLER HESABI: Uzun vadeli amalarla alnan ve biriflletmenin toplam sermayesinin %10undan daha az sermaye payn temsil edenhisse senetleri ile bir yldan uzun sre elde tutulan dier menkul kymetlerin izlen-dii hesaptr. Menkul kymetler elde edildiinde veya bu gruba devredilmesi ge-rektiinde hesaba, bor; elden karldnda bu hesaba alacak kaydedilir.

241. BALI MENKUL KIYMETLER DEER DfiKL KARfiILII HESABI (-):Bal menkul kymetlerin borsa veya piyasa deerlerinde nemli lde ya da s-rekli olarak deer azalmas olduu tespit edildiinde, ortaya kacak zararlarn kar-fllanmas amac ile ayrlmas gereken karfllklarn izlendii hesaptr.

242. fiTRAKLER HESABI: Bir iflletmenin toplam sermayesinin %10 ile %50 ara-sndaki sermaye payn temsil eden hisse senetleri edinildiinde, ifltirak iin sermayetaahhdnde bulunulduunda hesaba bor, elden karlmalarda alacak kaydedilir.

243. fiTRAKLERE SERMAYE TAAHHTLER HESABI (-): fltiraklerle ilgili ser-maye taahhtlerinin izlendii hesaptr. fltirak iin sermaye taahhdnde bulunul-duunda 242. fltirakler Hesab karfllnda bu hesaba alacak, taahht yerine ge-tirildike de hesaba bor kaydedilir.

Eer iflletme kuruluflta veya sermaye artrmnda satn ald hisse senetleri be-delinin tamamn dememiflse, demeyi taahht ettii tutar bilanonun aktifindeeksi olarak yer alan ve bir dzenleyici hesap niteliini taflyan 243.fltiraklere Ser-maye Taahhtleri hesabna alacak kaydedilir.

Yeni kurulan bir anonim flirketin hisse senetleri satn alndnda toplam bede-lin tamamnn bir kerede denmesi gerekmez. Afilerde nakden taahht edilenpaylarn itibar deerlerinin en az %25i tescil srasnda bir banka hesabna yatrl-maldr. Geri kalan ksm da flirketin tescilini izleyen 24 ay iinde flirket hesabnadenmelidir.


244.fiTRAKLER SERMAYE PAYLARI DEER DfiKL KARfiILII HESABI(-): fltirak paylarnn borsa veya piyasa deerinde srekli ya da nemli ldemeydana gelen deer azalmalarnn izlendii hesaptr.

245. BALI ORTAKLIKLAR HESABI: Bir iflletmenin %50 oranndan fazla serma-ye ya da oy hakkna veya en az bu oranda ynetim ounluunu seme hakknasahip olacak flekilde hisse senedi satn alndnda veya sermaye taahhdnde bu-lunulduunda bu hesaba bor, ortaklk paylarnn elden karlmas halinde alacakkaydedilir.

246. BALI ORTAKLIKLARA SERMAYE TAAHHTLER HESABI (-): Bal ortak-lk iin sermaye taahhdnde bulunulduunda 245. Bal Ortaklklar Hesab kar-fllnda bu hesaba alacak, taahht yerine getirildike de hesaba bor kaydedilir.

247. BALI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEER DfiKL KARfiI-LII HESABI (-): Bal ortaklk paylarnn borsa veya piyasa deerinde srekli yada nemli lde meydana gelen deer azalmalarnn izlendii hesaptr.

248. DER MAL DURAN VARLIKLAR HESABI: Yukarda belirtilen hesaplarnhibirinin kapsamna girmeyen varlklarn izlendii hesaptr.

249. DER MAL DURAN VARLIKLAR KARfiILII HESABI(-) : Dier mali du-ran varlklarn deerinde, srekli ya da nemli lde meydana gelen deer azal-malarnn izlendii hesaptr.

flletme ortak olmak amac ile yeni kurulan X Anonim fiirketinin T1 nominal deeresahip hisse senetlerinden, her biri T4den 100.000 adet almfl, T400.000lik bedelin1/4n demifl kalan iin taahhtte bulunmufltur. Alfl iin arac kuruma T800 ko-misyon denmifltir. ki ay sonra iflletme taahht borcunun 1/3n demifltir. flletme daha sonra ortaya kan bir zorunluluk sonucu ald hisse senetlerinin ta-mamn T250.000ye satmfl, taahht borcunu da devrettikten sonra kalan tahsiletmifltir. Satfl iin arac kuruma T500 komisyon demifltir.

Hisse senetleri satn alndnda;

ki ay sonra sermaye taahht borcunun 1/3 dendiinde;


R N E K

/243. TRAKLERE SERMAYE TAAHHTLER HS. 100.000(4X100.000)

102. BANKALAR HS. 100.000/

/242. TRAKLER HS. 400.000(4x100.000)

102. BANKALAR HS. 100.000243. TRAKLERE SERMAYE

TAAHHTLER HS. 300.000/

653. KOMSYON GDERLER HS. 800100. KASA HS. 800

/

Bir sre sonra sermaye taahht borcunu da devrettiinden 243.fltiraklere Ser-maye Taahhtleri hesab kapanr ve iflletme kalan ksm tahsil eder. flletme iinsatflta ortaya kan kr, Tekdzen Hesap Planna gre 679.Dier Olaandfl Ge-lir ve Krlar hesabna alacak kaydedilmelidir. Eer alfl bedelinin altnda bir fiyat-la satlrsa, fark 689.Dier Olaandfl Gider ve Zararlar hesabna bor kaydedilir.

flletme her biri T1 nominal deerli 10.000 adet X Anonim fiirketinin hisse senetle-rini borsadan her biri T15den almfl, toplam bedeli ve arac kuruma toplam bede-lin binde 2si kadar komisyon bedelini bankadaki hesabndan havale yapmak su-retiyle demifltir. Hisse senetleri uzun vadeli yatrm amacyla alnmfltr ve X Ano-nim fiirketinin toplam sermaye paynn %6sn oluflturmaktadr. Bir sre sonra X Anonim fiirketinin hisse senetlerinin borsa deerinde ani dflmeolmufl ve borsadaki fiyatlarn dflmeye devam etmesi beklentisi oluflmufltur. Bu ne-denle hisselerin satflna karar verilmifl ve her bir hisse T10den satlmfl, bedeli ifl-letmenin bankadaki mevduat hesabna bor kaydedilmifl, satfl iin denen komis-yon banka hesabndan denmifltir.

Bedelsiz Hisse Senedi Edinimi flletmeler, yeni ortak almak veya hisse senedi ihra etmek suretiyle sermaye art-rm yaparak yeni kaynaklar salayabildikleri gibi bilanosunda z kaynaklardakisermaye yedekleri ve kr yedekleri iinde yer alan tutarlar ya da gemifl yllarkrlarn sermayeye aktarmak suretiyle isel kaynaklardan da sermaye artrm ya-pabilir. Sermaye yedekleri; hisse senedi ihra primleri, iptal edilen ortaklk payla-


/243. TRAKLERE SERMAYE TAAHTLER HS. 200.000102. BANKALAR HS 250.000

242. TRAKLER HS 400.000679. DER OLAANDII GELR VE

KRLAR HS 50.000/

653.KOMSYON GDERLER HS 500100.KASA HS. 500

/

R N E K

/240.BALI MENKUL KIYMETLER HS. 150.000

102. BANKALAR HS 150.000/

653.KOMSYON GDERLER HS 300100.KASA HS 300

/

/102. BANKALAR HS 100.000689. DER OLAANDII GDER VE ZARARLAR HS. 50.000

240. BALI MENKUL KIYMETLER HS 150.000/

653.KOMSYON GDERLER HS 200102. BANKALAR HS 200

/

r, yeniden deerleme yaplmas sonucu meydana gelen fonlardan oluflmaktadr.Kr yedekleri ise; yasal, stat ve olaanst yedekler ile yedek niteliindeki karfl-lklar, zel fonlar gibi kalemlerden oluflur. Bu hesaplardaki tutarlarn sermayeyeaktarlmasyla sermaye artrmnda bulunan bir anonim flirket, artrd sermayekarfllnda kartt hisse senetlerini mevcut ortaklarna paylar orannda bedelkarfll olmakszn verir. Bu uygulama sonucu ortaklara datlan hisse senetleribedelsiz hisse senetleri olarak ifade edilmektedir.

Bir iflletmenin ifltirakler veya bal ortaklklar hesabnda izledii ve hisse senet-lerini satn alarak yatrmda bulunduu iflletmeler, eer isel kaynaklarndan ser-maye artrm yaparak iflletmeye bedelsiz olarak hisse senedi verirse bu durumda,iflletme ald bedelsiz hisse senetlerini nominal deerleri toplamyla 242. fltirak-ler veya 245. Bal Ortaklklar hesabnn borcuna kaydeder. Aktif hesaplarnda-ki bor kaydna karfllk alacak kayd yaplacak hesap, yatrm yaplan flirketin ser-mayesine ilave ettii i kaynak unsuruna gre farkllk gsterir. fiyle ki;

Eer, yatrmda bulunulan flirket sermaye artrmn yasal yedekler dflndakikr yedeklerinden veya gemifl yl krlarndan yapmflsa, bu bir kr dat-mdr ve iflletme kaytlarnda 640 fltiraklerden Temett Gelirleri hesabnaalacak kaydeder.

Eer, yatrmda bulunulan flirket sermaye artrmn sermaye yedeklerindenyapmflsa, rnein yeniden deerleme sebebiyle oluflan deer artfl fonlarnsermayeye eklemiflse iflletme, ald bedelsiz hisse senetlerini nominal dee-ri ile aktif hesaplarn borcuna kaydederken pasifinde de 523.fltirakler Ye-niden Deerleme Artfllar hesabnn alacana kaydeder. flletme bilano-sunun pasifinde bu hesaptaki tutarlar daha sonra sermayesine ekleyerekkendisi de isel kaynakl sermaye artrmnda bulunabilir. Eer iflletme buhesaptaki tutarlar sermayesine ilave etmemiflse ifltirak hisselerinin satlmasdurumunda, 523.fltirakler Yeniden Deerleme Artfllar hesab satfl kaydsrasnda kapatlr. Bu durumda satfl kr, elde edilen bedelsiz hisse senet-leri nedeniyle pasifte oluflturulan hesabn tutar kadar artar.

X flletmesinin sermayesine %20 orannda ifltirak ettii A.Anonim fiirketi, yenidendeerleme fonlarn sermayesine aktararak T10. 000lik sermaye artrm yapmfl-tr. Artfltan X flletmesinin payna dflen ksm ise T2.000dir . X flletmesi bu ifllemsonucunda T2.000 tutarnda bedelsiz hisse senedini almfltr.


/242. TRAKLER HS XXX

640. TRAKLERDEN TEMETT GELRLER HS XXX

/

/242. TRAKLER HS XXX

523. TRAKLER YENDEN DEERLEMEARTILARI HS XXX

/

R N E K

X flletmesi afladaki kaytlar yapacaktr:

X flletmesinde 523 nolu hesap ile ilgili sonradan ortaya kabilecek afladakifarkl durumlar sz konusudur:

Eer X flletmesi bir sre sonra 523 nolu hesapta bulunan tutarn tamamnsermayeye aktarmfl, gerekli formaliteleri tamamlayarak sermaye artrmgereklefltirmiflse yaplacak kayt afladaki gibidir:

Eer X flletmesi 523 nolu hesaptaki tutar sermayeye aktarmamfl ve bu he-sap ile ilgili ifltiraklerini T2.500ye satmflsa yaplacak kayt afladaki gibidir:

X flletmesi 523 nolu hesaptaki tutar sermayeye aktardktan sonra ifltirakleri-ni satarsa, satfltan nce sermayeye ilave edilmifl ve kapanmfl olan hesapdikkate alnmayacandan satfl kr T500 olarak hesaplanacaktr.

X flletmesinin ifltirakte bulunduu Y flletmesi maddi duran varlklarnn yeniden deerle-mesinden doan T10.000.000lik deer artfl fonunu sermayesine eklemifl ve X flletmesi-ne ortaklk pay orannda bedelsiz hisse senedi vermifltir. X flletmesinin Y flletmesindekiortaklk pay %55dir. Buna gre X flletmesinin ald bedelsiz hisse senetleri iin yapma-s gereken kayt nedir?


/242. TRAKLER HS 2.000

523.TRAKLER YENDEN DEERLEMEARTILARI HS 2.000

/

R N E K

/523.TRAKLER YENDEN DEERLEME

ARTILARI HS 2.000500.SERMAYE HS 2.000

/

/523.TRAKLER YENDEN DEERLEME

ARTILARI HS 2.000100.KASA HS 2.500

242.TRAKLER HS 2.000679.DER OLAANDII GELR VE

KRLAR HS 2.500/

/100.KASA HS 2.500

242.TRAKLER HS 2.000679.DER OLAANDII GELR VE

KRLAR HS 500/

S O R U

D K K A T

SIRA S ZDE

DfiNEL M

SIRA S ZDE

S O R U

DfiNEL M

D K K A T



T E L E V Z Y O N

K T A P

T E L E V Z Y O N


4

flletme, X Anonim fiirketinin sermaye paynn %25i orannda, Y Anonim fiirke-tinin ise %60 orannda hisse senedine sahip bulunmaktadr. Her iki iflletmede ye-niden deerleme uygulamas sonucunda X iflletmesinde toplam T4.000, Y iflletme-sinde toplam T6.000 tutarnda deer artfl ortaya kmfltr. Her iki iflletme de de-er artfllarn sermayeye ilave etmifller ve bu sermaye artrm karfllnda iflletme-ye sermaye pay orannda bedelsiz hisse senedi vermifllerdir.

Deer Azalfllarnda Karfllk Hesaplarnn Kullanlmas Deerleme, dnem sonu ifllemleri kapsamnda yaplan bir ifllem olduundan bu-rada deerleme ile ilgili ayrntlara deinilmeyecektir. Ancak Tekdzen Hesap Pla-nndaki bilano aktifinde eksi olarak yer alan Karfllk hesaplarnn anlafllmasve finansal varlklarn raporlamas asndan nem taflmaktadr.

Deerleme, varlklarn bilanoda raporlanacak tutarlarnn belirlenmesidir. De-erlemenin nasl yaplaca ve hangi deerin kullanlaca, vergi mevzuatnda ver-gi matrahnn hesaplanmas iin, Trkiye Muhasebe Standartlar / Trkiye FinansalRaporlama Standartlar ve Trk Ticaret Kanununda ise ticari krn hesaplanmasiin belirlenen kurallara balanmfltr. Genellikle deerlemeye iliflkin bu kurallardafarkllklar bulunmaktadr.

Finansal varlklar satn alndnda alfl deeri ile ilgili mali duran varlk hesab-nn bor tarafna, satldnda da yine alfl deeri hesabn alacak tarafna kaytlan-dn sylemifltik. Buna gre hesaplar dnem sonunda alfl deeri ile kalan verir,bu hesap kalan alfl deeri ile dnem sonundaki finansal varln mevcutlarn gs-termektedir.

Vergi mevzuatmza gre, hisse senetleri dflndaki dier menkul kymetler bor-sa rayici ile deerlenir. Vergi mevzuatmz, hisse senetlerinin borsa deerinde orta-ya kan artfl ve azalfllarn vergi matrahn deifltirmesine izin vermez. Oysa, ticarikrn hesaplanmas ile ilgili dzenlemeler ieren Trkiye Muhasebe Standartlarn-da, hisse senetleri dhil tm menkul kymetlerdeki deer artfl ve azalfllarnn kay-da alnmas ve krn hesaplanmasnda dikkate alnmasna izin verilmektedir. Bunagre, hem deer artfllarnn hem de deer azalfllarnn kayda alnmas ve bilanohesaplar ile iliflkilendirilmesi gerekmektedir. Ancak Tekdzen Hesap Plannda mu-hasebede ihtiyatllk ilkesi gerei gerekleflmemifl gelirlerin kayda alnmasn engel-lemek iin, deer artfllarnn kaydnda kullanlabilecek hesaplara yer verilmemifltir.Sadece deer azalfllarnn kayd iin gerekli hesaplar bulunmaktadr.

TMSde tm menkul kymetlerdeki deer artfl ve azalfllarnn kayda alnmas gerekirkenTHPde sadece deer azalfllarnn kayd sz konusudur.

nitenin baflnda tanmland gibi Tekdzen Hesap Plannda mali duran varlkdeer azalfllarnn kayd iin kullanlan hesaplar afladaki gibidir:

241. Bal Menkul Kymetler Deer Dflkl Karfll Hesab (-)244. fltirakler Sermaye Paylar Deer Dflkl Karfll (-)


/242.TRAKLER HS 1.000245.BALI ORTAKLIKLAR HS 3.600

523.TRAKLER YENDEN DEERLEMEARTILARI HS 4.600/

R N E K

S O R U

D K K A T

SIRA S ZDE

DfiNEL M

SIRA S ZDE

S O R U

DfiNEL M

D K K A T



T E L E V Z Y O N

K T A P

T E L E V Z Y O N


247. Bal Ortaklklar Sermaye Paylar Deer Dflkl Karfll (-)249. Dier Mali Duran Varlklar Karfll (-)

flletmenin Z Anonim fiirketine yapmfl olduu ifltirak yatrm, aktifinde T5.000olarak gzkmektedir. Ancak dnem sonunda bu hisse senetleri borsa deeri iledeerlenmifl ve toplam borsa deerinin T4.500 olduu tespit edilmifltir.

Bu durumda dnem sonunda alfl deerine gre deerinde T500lik azalfl ol-mufltur. Bu durumda, bilanoda borsadaki son deerinin yer almas bilanonundoru bilgi vermesini salar. Bu nedenle satlmad iin gerekleflmemifl olsa da budeer azalflnn bilanoda raporlanmas gerekir. Gerekleflmemifl bir zarar olduuiin bu tr deer azalfl zararlarnn gelir tablosunda gsterilmesi iin kullanlan gi-der hesab 654. Karfllk Giderleri hesabdr. Bu gider hesab borlandrlrken, bi-lanonun aktifinde eksi olarak raporlanacak bir karfllk hesab alacaklandrlr.

Bunun iin dnem sonunda yaplmas gereken kayt afladaki gibidir:

654. Karfllk giderleri dnemin gelir tablosunda yer alacak ve dnem sonu-cunu etkileyecektir. 244. fltirakler Deer Dflkl Karfll ise dnem sonu bi-lanosunun aktifinde eksi olarak yer alr ve bu tutar T5.000 olan ifltirakler tutarn-dan dfllr. Bu, bilanonun doruluk ilkesinin gereidir.

Vergi mevzuatmza gre hisse senetleri alfl bedeli ile deerlendiinden, bun-lar iin karfllk kayd yaplmas hlinde karfllk giderleri, kanunen kabul edilme-yen giderdir; deer artfl krlar iin ise deer artflnn olduu dnemde de bu de-er artfl kazancnn vergisi istenmemektedir.

Bursa merkezde faaliyette bulunan X flletmesi, merkezi stanbulda olan Z Ano-nim fiirketinin %60 sermaye payn temsil eden hisselerini 10 yl nce toplamT5.000.000 bedel ile edinmifltir ve Z Afi zerinden pazarlama faaliyetlerini sr-drmektedir. Ancak doan zorunluluk nedeniyle bu hisselerin yarsnn satfl gndeme gelmiflve alfl deerleri T2.500.000 olan bu hisseler T4.000.000 toplam bedel ile satlmfl,arac kuruma binde 2 komisyon denmifltir.Yl sonunda %30 sermaye pay kalan Z Afi hisselerinin ifltirak olarak raporlanma-s iin gerekli kaytlar dzenlenmifl ve kalan hisselerin borsa deerleri toplamnnT2.000.000ye dflt renilmifltir.


R N E K

/654. KARILIK GDERLER HS. 500

244. TRAKLER DEER DKLKARILII HS. 500/

................... letmesi............. Tarihli Dnem Sonu Bilanosu

.

.

.TRAKLER 5.000TRAKLER DE. D. KARILII (500)

Aktif Pasif

R N E K

Z Anonim fiirketinin %60 sermaye payn temsil eden hisseleri 10 yl nce satnalndnda 245. Bal Ortaklklar hesabna alfl deeri ile kaytlanmfltr. Bu his-selerin yars satldnda alfl deeri ile hesaba alacak kaydedilmelidir. Satfl dee-ri ile alfl deeri arasndaki fark Tekdzen Hesap Planna gre olaandfl gelir ola-rak kaydedilir.

Yl sonunda iflletmenin elinde kalan ve alfl deeri T2.500.000 olan Z Afi. hissesenetleri %30 sermaye payn temsil ettiinden bunlarn bilanoda 242. fltiraklerhesabnda raporlanmas gerekmektedir. Bu nedenle Bal Ortaklklar hesabn-dan kartlarak fltirakler hesabna taflnmas gerekir. Ayrca, bunlarn piyasa de-erleri de azalmfl ve T2.000.000 satfl deeri kalmfltr. Bir baflka deyiflle mevcuthisselerin satlmas halinde iflletme T500.000 zarar edecektir. Tekdzen Hesap Pla-nnda bu tr ortaya kmas beklenen zararlarn iin karfllk kayd yaplmas ng-rlmektedir. Bunun iin, ortaya kmas beklenen zararlar 654.Karfllk Giderlerihesabna bor kaydedilerek gelir tablosunda gsterilir. Ayrca, bilanoda mevcuthisselerin dnem sonundaki T2.000.000 deer ile raporlanmasn salamak iin, bi-lano aktifinde eksi olarak yer alacak bir dzenleyici hesaba alacak kaydedilmesigerekir. Karfllk iin yaplacak kayt, afladaki gibidir.

TRKYE MUHASEBE STANDARTLARINA GRE FNANSAL VARLIKLARIN RAPORLANMASI Trkiye Muhasebe Standartlarna gre finansal tablolardaki snflandrma ve rapor-lama, finansal varlklarn lm (deerleme) esasna gre yaplmaktadr.

Geleneksel muhasebe anlayfl iinde ve Tekdzen Muhasebe Sisteminde var-lklarn deerlemesinde kullanlan temel yntem maliyet yntemi yani ifllemin ger-eklefltii tarihteki deerdir. Ancak ifllem tarihindeki maliyet deeri, zaman getik-e, cari piyasa deerlerini yanstmaktan uzaklaflr. Bu nedenle varlklarn bilanotarihindeki gerek deerini tespit etmek ve bilanoda varlklarn cari deeri ile ra-porlanmasn salamak amacyla farkl lm ( deerleme ) yntemleri kullanl-maktadr.


/102. BANKALAR HS 4.000.000

245. BALI ORTAKLIKLAR HS 2.500.000689. DER OLAANDII GELR VE

KRLAR HS. 1.500.000/

653.KOMSYON GDERLER HS 5.000102. BANKALAR HS 5.000

/

/654. KARILIK GDERLER HS. 500.000

247.BALI ORTAKLIK SERMAYE PAY.DEER DKL KARILII HS. 500.000

/

lm, finansal varlklarnbilanoda ve gelirtablosunda tahakkukettirilecekleri vegsterilecekleri parasaltutarlarn belirlenmesiifllemini ifade eder.

Trkiye Muhasebe Standartlarnda Finansal Varlklarn lm Trkiye Muhasebe Standartlarnda da finansal varlklar satn alndnda alfl deeriile ilgili hesaplara bor kaydedilir. Dnem sonunda iflletmeler elinde bulunan mev-cut finansal varlklarn lmnde (deerlemesinde) afladaki yntemleri kullanr;

Geree uygun deer, Maliyet deeri, tfa edilmifl maliyet deeri.Geree uygun deer, bir varln normal ticari koflullarda bilgili ve istekli bir

satc ile bilgili ve istekli bir alc arasnda el deifltirmesi srasnda saptanan dei-flim deeridir. Geree uygun deer, varlk ve ykmllklerin bilano tarihinde-ki cari deerlerini ler ve bu nedenle ifllem tarihindeki maliyet deerine gre ca-ri deerinde ortaya kan artfl ve azalfllarn kaytlanp raporlanmas gerekir. Finan-sal varlklarn geree uygun deer ile deerlenmesi hlinde, deer deiflikliin-den kaynaklanan kr veya zarar baz durumlarda dorudan gelir tablosuna yans-tlr, bazlarnda ise z kaynak unsuru olarak muhasebelefltirilir.

Eer, bir finansal varln geree uygun deeri kolayca ve gvenilir flekilde l-lemiyorsa, finansal varlklar maliyet deeri ile llr. Maliyet deeri ile izlenenfinansal varlklarn, dnem sonlarnda satfl deeri, elde etme maliyetinin altnadflmflse, deer dflkl iin karfllk kayd yaplr.

Eer, bir finansal varlk, szleflmeye bal nakit akfllarnn tahsili amacyla eldetutuluyorsa ve szleflme hkmlerine gre, belirli tarihlerde sadece anapara veanapara bakiyesine iliflkin faiz demelerinin yaplmasna ynelik nakit akfllar var-sa, tahvil ve benzeri borlanma aralar niteliindeki bu finansal varlklar itfa edil-mifl maliyetle llr. tfa edilmifl maliyet, etkin faiz oran yntemi kullanlarakbulunan iskonto edilmifl tutarlar ifade etmektedir.

Trkiye Muhasebe Standartlarnda Finansal Varlklarn SnflandrlmasBuna gre Trkiye Muhasebe Standartlarnda finansal varlklar lm (deerle-me) yntemine gre afladaki hesap gruplar iinde snflandrlarak bilanodaraporlanr:

Geree uygun deer fark kr veya zarara yanstlan finansal varlklar. Geree uygun deer fark z kaynaklara yanstlan finansal varlklar. Maliyetle llen Finansal Varlklar. tfa Edilmifl Maliyetle llen Finansal Varlklar Geree uygun deerle deerlenen finansal varlklarn bilanoda snflandrma

ve raporlamas yaplrken, geree uygun deer fark kr veya zarara yanstlan vegeree uygun deer fark z kaynaklara yanstlan finansal varlklar olmak zereiki farkl hesap grubu ile raporlanmas gerekir. Her iki hesap grubunun iinde dehisse senetleri, zel kesim tahvil, senet ve bonolar, kamu kesimi tahvil senet vebonolar ya da dier finansal varlklarn bulunmas mmkndr.

Geree Uygun Deer Fark Kr Zarara Yanstlan Finansal VarlklarGenellikle ksa vadeli amalarla satn alnan, alm-satm amal finansal varlklarnyer ald hesap grubudur. Bu gruptaki finansal varlklarn geree uygun deerin-deki artfl ve azalfllar bir yandan gelir-gider olarak gelir tablosunda raporlanr, biryandan da ilgili aktif hesap artlr veya azaltlr.


Bir finansal varln itfaedilmifl maliyeti, vadesinekadar olan sre iindesalanacak nakit girifllerininetkin faiz oran ileindirgenmifl bugnkdeeridir.

Bu grup iindeki hesaplar iin, rnein hisse senetlerinde meydana gelen ger-ee uygun deer artfllar iin afladaki kayt dzenlenir:

Eer hisse senetlerinin geree uygun deeri ilk elde etme maliyetine greazalmflsa, mevcut uygulamalarmzda olduu gibi karfllk kayd yaplr ve deerazalfl iin bir karfllk hesabna alacak kaydedilir:

Geree Uygun Deer Artfl Krlar ve Geree Uygun Deer Azalfl Zararlar hesaplargelir tablosunda raporlanacak bir gelir ve gider hesabdr.

flletme elinde bulunan ve alfl deeri toplam T500.000 olan X Afi hisse senetlerinindnem sonundaki geree uygun deerinin T550.000 olduunu belirlemifltir.

flletme elinde bulunan ve alfl deeri toplam T500.000 olan X Afi hisse senetlerinindnem sonundaki geree uygun deerinin T400.000 olduunu tespit etmifltir.

Geree Uygun Deer Fark zkaynaklara Yanstlan Finansal VarlklarGenellikle uzun vadeli amalarla satn alnan, finansal varlklarn yer ald hesapgrubudur. Bu grupta yer alan finansal varlklarn geree uygun deer deifliklik-leri kr veya zarara deil zkaynak grubunda yer alan zkaynaa Dayal Finan-sal Aralar Geree Uygun Deer Farklar adyla bir hesaba bor veya alacak kay-dedilir.


/HSSE SENETLER HS XXX

GEREE UYGUN DEER ARTIKRLARI HS XXX

/

/GEREE UYGUN DEER AZALI ZARARLARI HS X

HSSE SENETLER DEER DKL KARILII HS X

/S O R U

D K K A T

SIRA S ZDE

DfiNEL M

SIRA S ZDE

S O R U

DfiNEL M

D K K A T



T E L E V Z Y O N

K T A P

T E L E V Z Y O N


/HSSE SENETLER HS 50.000

GEREE UYGUN DEER ARTIKRLARI HS 50.000

/

R N E K

R N E K

/HSSE SENETLER HS 100.000

GEREE UYGUN DEER ARTIKRLARI HS 100.000

/

flletme fltirakler hesabnda kaytl bulunan ve alfl deeri toplam T500.000 olanX Afi hisse senetlerinin dnem sonundaki geree uygun deerinin T550.000 oldu-unu belirlemifltir.

Eer hisse senetlerinin geree uygun deeri ilk elde etme maliyetine greazalmflsa, deer azalfl iin mevcut uygulamalarmzdaki gibi karfllk ayrlr ve birkarfllk hesabna alacak kaydedilir.

flletme fltirakler hesabnda kaytl bulunan ve alfl deeri toplam T500.000 olanX Afi hisse senetlerinin dnem sonundaki geree uygun deerinin T350.000 oldu-unu belirlemifltir.

z kaynaa Dayal Finansal Aralar Geree Uygun Deer Farklar deer artfl ve azalfl-larn kaydetmek iin kullanlan ve bilano pasifinde z kaynaklar iinde art veya eksiolarak raporlanan hesaplardr.

Geree uygun deer deiflikliklerinin z kaynaklara kaydedilmesi tercihindebulunulmuflsa bu tercihi seenler daha sonra bu uygulamadan dnemezler. z-kaynaklarda kaytlanan geree uygun deer artfllar hibir zaman kr veya zara-ra devredilemez. Ancak bu farklar sermayeye ilave edilebilir. Sz konusu yatrm-dan elde edilen temettler iflletmenin bu temettleri tahsil etme hakknn ortayakt tarih itibariyle kr veya zararda muhasebelefltirilir.

Tekdzen muhasebe sisteminde olduu gibi Trkiye Muhasebe Standartla-rnda da oniki ay iinde elden kartlmas beklenmeyen finansal varlklar ve ifllet-menin dier flirketlere ortak olmak amacyla yapt uzun vadeli yatrmlar duranvarlk grubunda izlenir. Baflka flirketlere ortak olmak zere edinilen sermaye pay-lar ortak olunan sermaye paylar oranna gre veya kontrol gcnn iflletmedeolup olmamasna gre nemli etki taflyan ifltirakler, bal ortaklklar veya ifl ortak-lklar olarak duran varlklar grubunda yer alr.

Maliyetle llen Finansal VarlklarTrkiye Muhasebe Standartlarna gre, geree uygun deeri kolayca ve gvenilirflekilde llemeyen finansal varlklar maliyet bedeli ile llr. Maliyet yntemin-de, yatrmc, yatrm yapt ortaklktaki yatrm elde etme maliyeti ile muhasebe-lefltirir. lkemiz mevzuat ve Tekdzen Muhasebe Sistemine gre mali duran var-lk ifllemlerinin muhasebelefltirilmesinde kullanlan maliyet ynteminde, bu nite-


R N E K

/TRAKLER HS 50.000

Z KAYNAA DAYALI FNANSAL ARALAR GEREE UYGUN DEER FARKLARI HS 50.000

/

R N E K

/Z KAYNAA DAYALI FNANSAL ARALAR GEREE UYGUN DEER FARKLARI HS 150.000

TRAKLER DEER DKLKARILII HS 150.000

/ S O R U

D K K A T

SIRA S ZDE

DfiNEL M

SIRA S ZDE

S O R U

DfiNEL M

D K K A T



T E L E V Z Y O N

K T A P

T E L E V Z Y O N


nin baflnda anlatld gibi deer artfllar kayda alnmaz, sadece deer azalfllarkarfllk kayd ile gider yazlr. Yatrmdan salanan kr paylar gelir olarak kayde-dilir ve ilgili dnemin gelir tablosunda gsterilir.

tfa Edilmifl Maliyetle llen Finansal VarlklarBu grupta yer alan tahvil ve benzeri borlanma aralarnn kaytl deerleri ile itfaedilmifl maliyet deeri arasnda ortaya kan olumlu fark iin bilano aktifindekivarlk tutar artrlr ve bu tutar ayn zamanda faiz geliri olarak kaydedilir. lkemiz-de Tekdzen Muhasebe Sistemi ve vergi yasalarmzn gereklerine gre de bor-lanma aralar, vadesinde elde edilecek gelirin edinim tarihinden deerleme gn-ne kadar olan ksmnn alfl bedeline eklenmesi ve hesaplanan faizin gelir tablosuile iliflkilendirilmesi suretiyle muhasebelefltirilir.

flletme T500 ifllemifl faizi olan T1.000 nominal deerli C Afi tahvilini T1.500 de-yerek satn almfltr. Bu tahvil iin dnem sonunda T600 faiz tahsilat yaplmfltr.

Bu durumda tahvilin ediniminden nce tahakkuk etmifl ve bedeli denmifl olanfaizi, tahsil edildiinde tahvil maliyetinden dfllmeli ve sadece edinimden sonraiflleyen faiz gelir olarak kaydedilmelidir.

Eer tahvilin kaytl deerleri ile itfa edilmifl maliyet deeri arasnda olumsuzfark varsa, deer dflkl nedeniyle ortaya kmas beklenen muhtemel zarariin karfllk kayd yaplr. Bir baflka deyiflle itfa sreci boyunca finansal varlktankaynaklanan kazan veya kayplar kr veya zararda muhasebelefltirilir ve gelirtablosunda raporlanr.


R N E K

/111.ZEL KESM TAHVL SENET VE BONOLARI HS 1.500

102. BANKALAR HS 1.500/

BANKALAR HS 600111.ZEL KES.TAHV.SNT.VE BONO HS 500642.FAZ GELRLER HS 100

/


Mali duran varlklar iinde yer alan finansal

aralar aklamak

Mali duran varlk kapsamnda yer alan finansalaralar temel olarak hisse senedi ve tahvildir. Di-er finansal aralar, hisse senedi ya da tahvilebenzer zellikler gsterir. Ayrca gelecek ifllem-leri olarak adlandrlan trev finansal aralar dabulunmaktadr.

Finansal varlklarn snflandrlmas ve rapor-

lanmasnda farkl uygulamalar karfllafltrmak

Finansal varlklarn snflandrlmas ve bilanodaraporlanmas ile ilgili olarak Tekdzen Muhase-be Sistemi ve Trkiye Muhasebe Standartlar iin-de birtakm dzenlemeler bulunmaktadr. Tek-dzen Muhasebe Sisteminde finansal aralar edi-nim amalarna ve iflletmenin sermayeye katlmaoran ile ynetimdeki etkinliine gre snflar.Buna karfllk Trkiye Muhasebe Standartlarndafinansal aralar deerlemede kullanlan esaslaragre snflandrlmaktadr.

Tekdzen Muhasebe Sistemine gre finansal

aralarn snflandrlmasn ve muhasebeleflti-

rilmesini analiz etmek

Tekdzen Hesap Plannda iflletmelerin uzun va-deli yatrm amacyla ald hisse senetleri sahipolduu sermaye oranna gre temel olarak balmenkul kymetler, ifltirakler ve bal ortaklklarolarak snflandrlr. Bu hesaplara bor ve alacakkaytlar alfl deeri ile yaplr. Bilano tarihindealfl deerine gre borsa deerinde azalma olmufl-sa, bu deer azalfllarnn kayd iin kullanlankarfllk hesaplar aktifte eksi olarak raporlanmak-tadr. Bedelsiz alnan hisse senetleri, nominal de-eri ile aktife alnrken karfllnda ya gelir olarakya da z kaynak artfl olarak raporlanr.

Trkiye Muhasebe Standartlarna gre finansal

aralarn lm ve raporlamasn aklamak

Trkiye Muhasebe Standartlarna gre finansalaralarn snflandrlmasnda lm (deerleme)esaslarna gre snflandrma ve raporlama yapl-maktadr. Standartlardaki temel ama, ticari krndoru hesaplanmas, bilano ve gelir tablosundaiflletmenin gerek durumunun raporlanmasdr.Bu nedenle varlklarn bilano tarihindeki gere-e uygun deerleri ile raporlanmas nem taflr.Finansal aralardaki geree uygun deer fark,kr zarara veya z kaynaklara yanstlabilmekte-dir ve bilanoda finansal aralarn raporlanmasda bu ayrm esas alnmak suretiyle gereklefltiri-lir. Geree uygun deer tespit edilemiyorsa, fi-nansal aralar maliyet deeri ile ya da tahvillerdeolduu gibi iskonto edilmifl deeri ile raporlanr.

zet

1NA M A

2NA M A

3NA M A

4NA M A


1. Afladakilerden hangisi hisse senedinin sahibinesalad haklardan deildir?

a. Oy hakkb. Kardan pay alma hakkc. Tasfiyeye katlma hakkd. Vade sonunda ana parasn alma hakke. fiirket hakknda bilgi edinme hakk

2. Afladakilerden hangisi Tahvilin zelliklerinden de-ildir?

a. Tahvil sahibi faiz geliri elde ederb. Tahvil sahibi pay orannda kar veya zarara katlrc. Tahvil sahibi vade sonunda ana parasn geri alr.d. Tahvilde oy hakk yoktur.e. Tahvil sahibi iflletmenin alacaklsdr.

3. Afladakilerden hangisi vergi matrahnn hesaplan-masnda uyulmas gereken kurallar dzenlemektedir?

a. Trkiye Muhasebe Standartlar b. Trkiye Finansal raporlama Standartlarc. KOB Finansal raporlama Standartlard. Trk Ticaret Kanunue. Vergi kanunlar

4. Tekdzen Muhasebe Sisteminde uzun vadeli ama-larla alnan finansal varlklarn snflandrlmasnda afla-dakilerden hangisi yer almaz?

a. %10dan az sermaye payn temsil eden hisse se-netleri bal menkul kymetler olarak snflandrlr

b. %10 ile %20 arasndaki sermaye payn temsileden hisse senetleri nemli etki taflmayan iflti-rakler olarak snflandrlr

c. %10 ile %50 arasndaki sermaye payn temsileden hisse senetleri ifltirakler olarak snflandrlr

d. %50den fazla sermaye payn temsil eden hissesenetleri bal ortaklklar olarak snflandrlr

e. Yukardakilerden hi birisinin kapsamnda yeralmayanlar dier mali duran varlklar olarak s-nflandrlr.

5. lkemizde tam set Trkiye Muhasebe Standartlarn(TMS / TFRS) uygulamas gerekenler afladakilerdenhangisi deildir?

a. Borsada ifllem yapan iflletmelerb. Kamuya hesap verme ykmll bulunan ifl-

letmelerc. alflan says 250den az olan iflletmelerd. Halka ak olmayan ancak KOB zelliklerini ta-

flmayan iflletmelere. KOB zelliklerini taflmakla birlikte TMS/TFRSle-

ri uygulamay tercih eden iflletmeler

6. A flletmesi Z Afinin T1 nominal deerli hisselerinin100.000 adedini, tanesi T10dan borsadan satn almfl veald bu hisse senetleri iin arac kuruma binde 2 komis-yon demifltir. Buna gre %15 sermaye payn temsileden bu hisse senetleri A flletmesinde fltirakler hesa-bna afladakilerden hangi tutar ile kaytlanmaldr?

a. 100.200b. 100.000c. 1.000.000d. 1.002.000e. 2.000.000

7. Yukardaki A flletmesinin bu ifltirak yatrmlarnnyarsn her bir hisse senedi iin T15 fiyatla satmas ha-linde, ifltirakler hesabnn alacak tarafna kaytlamasgereken tutar afladakilerden hangisidir?

a. 500.000b. 502.000c. 1.000.000d. 1.002.000e. 1.500.000

8. Bir iflletmenin isel kaynakl sermaye artrm iin zkaynak hesaplarndan hangisi sermaye hesabna akta-rlamaz?

a. Gemifl yl krlarb. Gemifl yl zararlarc. Kr yedeklerid. Maddi duran varlk deer artfl fonue. Finansal varlk deer artfl fonu

9. Bir varlk Bilano tarihindeki normal ticari koflullar-da bilgili ve istekli bir satc ile bilgili ve istekli bir alcarasnda el deifltirmesi srasnda saptanan deiflim de-eri ile deerlenirse kullanlan deerleme ls afla-dakilerden hangisidir?

a. Maliyet deerib. Geree uygun deerc. Kaytl deerd. tfa edilmifl maliyete. Net gerekleflebilir deer

10. Tekdzen Muhasebe Sisteminde finansal varlklarnraporlanmasnda bilano aktifinde yer almayan hesapafladakilerden hangisidir?

a. nemli Etki Taflyan fltiraklerb. Bal Ortaklklarc. fltiraklerd. Bal menkul kymetlere. fltirakler Deer Dflkl Karfll

Kendimizi Snayalm


Doru hisse senedine yatrm yapmak beyaz atl

prensi bulmak kadar zor mu?

Beyaz atl prensini bekleye bekleye evde kalan kz ku-rularnn hikyelerini bilirsiniz; her ksmetinde bir ek-siklik bulur, onu beenmez, bunu beenmez; her defa-snda bir sonraki nasibinin bekledii beyaz atl prensolacana inanr. Gelecek olan prens her zaman dieri-dir ve mutlaka gelecektir. Yllar geer beyaz atl prensigelmezBorsada ifllem yaptm ilk zamanlar, her ifllemimdeok kazanacam dflnr, heyecanlanrdm. Paramyatrdm hisse senedimin fiyat, alfl fiyatmn altnadflmeye bafllaynca kurduum dfllerden uyanmak zo-runda kalrdm. Zarar ettiimde suu baflkasna, vaktin-de satfl iin emir veremediime, salam olmayan kay-naklardan edindiim bilgilere kabahat bulurdum. Birsonraki ifllemimde kazanacam dflnerek kendimiteselli ederdim.Zavall gelecek! nsanlar tarafndan ona ylesine ok

umut besleniyor ki, gereklefltiinde hemen hemen b-

tn ekiciliini yitiriyor. (Maksim Gorki-Arkadafl)

Borsada para kazanmaya umut balamfltm, ok kaza-nacak kazandklarmla neler neler yapacaktm. Bunlardflnmek borsada pervaszca ifllem yapmama sebepoluyordu. Kardan ok zarar ettiimde ise borsa beniniin ekiciliini yitiriyordu.Doru hisse senedine yatrm yapmak, beyaz atl pren-si bulmak kadar gt benim iin. Hatr saylr bir meb-la para kaybederek enerjimi kreltsem de en azndankazandm bilgi ve deneyimin deeri llemez.Bu deneyimim sonucunda, iki sorunun cevabn bul-mak iin dflndm.Soru 1-Borsaya para yatrmak riskli deil mi?

Bunun cevabn ok hofllandm bir spor dalndan bah-sederek yantlamak istiyorum. Yzme bilmeden girdi-im denizlerde ayamn bast yerler dflna kabil-meyi gze alamyordum. Boulma korkusu beni frenli-yor, s yerlerde yzyorum edasna brnerek gnlelendiriyordum. Yzme renmeye karar verdim, busporu hayatm boyunca yapabilmek iin eitim aldm.Eitimim sonucunda yzme sporunun benim en bykhobilerim ve urafllarm arasna girdi.Yzme rendikten sonra dalgal denizlere, derin yer-lere, 3 metre derinliinde havuzlara hevesle dalabili-yordum artkOysa yzmede gsterdiim renme becerisini borsa-da yaptm yatrmlar iin gsterememifltim. Yzme

bilmeden deniz kenarlarnda s sularda gnl elen-dirdiim gibi, hisse senedi ifllemlerinde deneyim kazan-mak iin kk ifllemlerle ifli renmek, bilgi edinereksalam ifllemler yapmak, edindiim bilginin gcndenyararlanmak yerine btn birikimimi bir tek hisse sene-dine yatrmfltm.Bu ifllemim tpk yzme bilmeden derin sulara atlamakgibi bir fleydi. Denize atlasam boulabilirdim, borsayayaptm dalflta ise birikimimi batrdm.Bu durumda flu sonucu kardm, borsa riskli deil! Heralanda olduu gibi, borsa eitimi almadan ifllemyapmak en byk risk. Bu yzden borsadan para ka-zanmay renmekte herhangi bir fleyi renmeye ben-zer tpk bisiklete binmeye, yzmeyi renmeye benzer.Soru 2-Borsa bir kumar oyunu deil mi?

Zenginlerin daha ok zengin olduu dierlerinin para-sn arur ettii bir yer, diye dflnen birisi grrseniz,bilgi edinmeden ifllem yapan benim gibi bir acemi yat-rmc olduunu tahmin etmelisiniz.Evet, borsa bir kumar oyunu! Bilgi edinmeden, dene-yim ve tecrbe sahibi olmadan, ifllenen sistemin alfl-ma usullerinin neler olduunu arafltrmadan, grafik vemali tablolar hakknda analiz yapabilme becerisi kazan-madan ifllem yapmak kumar oynamaktan farkszdr.Baflka bir ifadeyle borsa bir oyundur. Kazanma ve kay-betme zerine kurulu bir oyun olduunu syleyebili-rim. Btn oyunlar kazanmak zerine kuruludur. Oyu-nun iki taraf vardr. Kazanan ve kaybeden! Bu oyunuiyi oynamak istiyorsanz, ayanz yere salam basma-l, kaybetmenin kazanmann bir paras olduunu bil-melisiniz. Kazanma stratejimizin iinde kaybetmek deolmaldr. nk borsada sadece kazanan ve kaybet-meyen bir yatrmc bulmak imknszdr. Bu tpk boksarenasnda hi yumruk yememifl bir flampiyon aramayabenzer.nceden aldm notlar karfltrrken, bir taraftan daCneyt zdemirin soru-yorum programna konuk olanshak Alatonun szlerine kulak veriyordum. nl ifla-damna yneltilen bir soru dikkatimi verilecek cevabayneltti, can kulayla dinleyip sylenenleri hemen akldefterime kayt ettim.Cneyt zdemir: shak bey, yatrmclk korkulacakbir fley midir, gen arkadafllarmza ne tavsiye edersiniz?shak Alaton: Hayat boyu eitim ve kendini bilgilen-dirme, hayatn hedefini de gz ard etmemesi lazm. n-san hayatta ne arar; huzurlu ve keyifli bir yaflam arar. Ozaman insan kendine bir sormal beni huzura kavufltu-

Okuma Paras


ran ve mutlu eden nedir? Yani eitim baflta olmak ze-re ftrolojiye de merak salarak, yarnn sahalar nelerolabilir gibi bir arafltrma zamannda yapabilirse ve birfikirle gelebilirse, bu gn para bulmak eskisi kadar zordeil!85 yaflndaki nl ifladamnn bizlere nerisi bu; eitimve hayat boyu renme becerisi Bu tavsiyeyi notalmak, yaflayan bir duayenin tecrbesinden beslenmekmoralimi yerine getirdi, ayrca yazdm makale ile ilgi-li olmasna, isabet etmesine de sevindim.Ancak, sayesinde ftroloji bilimini rendim ve gele-cek yllarn o yaflta birini heyecanlandrrken bu hisler-den bihaber olmam yadrgadm. fl dnyasnn saylduayenleri arasnda olan shak bey, ftrolojiyi 40-50yl nce keflfetmifl, merak salmfl ve bu yzden 85 ya-flnda hala gelecee dnk heyecan ve beklentileri var.shak Alaton rendiinde 35-40 yafllar civarndaymfl,ben ise 33 yaflmda ftrolojiyi reniyorum ok da gekalmfl saylmamSonu olarak borsada ifllem yapan, kazanr, kaybeder,kazanr Kazan hanenizin kabark olmasn istiyorsa-nz kendimize ok iyi sorular sormalyz ve yantlar hak-knda dflnmeliyiz!mrmz boyunca kazan elde etmek iin alflmanndflnda, paramz alfltrarak nasl kazan elde edebili-rim diye sorun kendinize. Birka zm yolu aklnzageldiinde bu zm yollarn plannza ekleyin. Buplanlarnzn gerekleflmesi iin daha ok arafltrmanz,daha ok kitap okumanz, uzmanlar dinlemeniz, dahaok seminerlere katlmanz, eitim almanz veya kendiiflinizi kurmanz, yeni dostlar edinmeniz gerekebilir.Cevaplarnz bunlarla rtflyorsa hi durmayn! okkazanmak ve dfllerinizi gereklefltirmek iin beyaz at-l prensinizi beklemeyin! Gelecein elenceli, keyifli veheyecanl olmasn istiyorsanz eitim almalsnz, yarnne istiyorsanz bu gn de onu yapmalsnz.

Kaynak: R.Kemal Sam 23.04.2012http://ramazansagim.wordpress.com/2012/04/28/dogru- hisse-senedine-yatirim-yapmak-beyaz-atli-prensi-bulmak-kadar-zor-mu/

1. d Yantnz yanlfl ise Hisse senetleri konusunuyeniden gzden geiriniz

2. b Yantnz yanlfl ise Tahvil konusunu yenidengzden geiriniz

3. e Yantnz yanlfl ise Finansal Varlklarn Snf-landrlmas Ve Raporlamasnda Farkl Uygula-malar konusunu yeniden gzden geiriniz

4. b Yantnz yanlfl ise Tekdzen Muhasebe Siste-mine Gre Finansal Varlklarn Raporlanmaskonusunu yeniden gzden geiriniz

5. c Yantnz yanlfl ise Trkiye Muhasebe Stan-dartlar konusunu yeniden gzden geiriniz

6. c Yantnz yanlfl ise Mali Duran Varlk fllemle-rinin Muhasebelefltirilmesi konusunu yenidengzden geiriniz

7. a Yantnz yanlfl ise Mali Duran Varlk fllemle-rinin Muhasebelefltirilmesi konusunu yenidengzden geiriniz

8. b Yantnz yanlfl ise Bedelsiz Hisse Senedi Edi-nimi konusunu yeniden gzden geiriniz

9. b Yantnz yanlfl ise Trkiye Muhasebe Stan-dartlarnda Finansal Varlklarn lm konu-sunu yeniden gzden geiriniz

10. a Yantnz yanlfl ise Tekdzen Muhasebe Siste-mine gre Finansal varlklarn Raporlanmaskonusunu yeniden gzden geiriniz

Kendimizi Snayalm Yant Anahtar


Sra Sizde 1

Yatrmcnn hisse senedinden elde edecei kr pay de-iflkendir. Her yl orta olduu iflletmenin kr tutar de-iflir ve genellikle bu deifliklik normal ekonomik koflul-larda krn artmas fleklinde olmaktadr. Bu durumda ya-trmcnn kr pay da yllar iinde artacaktr. Ayrca krlbir iflletmenin hisse senedinin piyasa deeri de artar veyatrmc hem artan kr pay geliri hem de artan hisse se-nedi fiyat nedeniyle kazan salar. Ancak bu beklentiher zaman gerekleflmeyebilir. Orta olunan iflletmeninzarar etmesi hlinde yatrmc hem kr pay gelirini eldeedemez hem de hisse senedinin piyasa deeri azalr. Bunedenle yatrmc iin hisse senedinin getirisi yksek ol-makla birlikte belirsizlik nedeniyle risk de yksektir.Yatrmcnn tahvil almas hlinde ise tahviller genelliklesabit faizli olarak ihra edildiinden, elde edecei yllkfaizin ne kadar olaca bellidir. hra, tahvil iin her ylnominal deer zerinden, nceden belirlenen faiz oranile hesaplanan tutarda faiz der. fiirket zarar etse bile, butahvil faizini ve vade sonundaki anaparay demek zo-rundadr. Bu nedenle tahvil sahibinin tutar belli olan bututarlar tahsil edememe riski bulunmamaktadr. Tahvilyatrmlarnda risk dflktr ancak yllar iinde gelirin art-mas sz konusu olmadndan gelir getirisi de dflktr. Yatrmc risk stlenme isteine bal olarak hisse sene-di veya tahvil yatrmna karar vermelidir.

Sra Sizde 2

Hisse senedi sahibi iflletmenin ortadr ve bu nedenleher trl ortaklk haklarndan yararlanabilir. Bu haklar,iflletmenin karndan pay alma hakk, flirket ynetiminekatlma hakk, oy kullanma hakk, rhan hakk, tasfi-yeden pay alma hakk ve flirketin faaliyetleri hakkndabilgi edinme hakk olarak saylabilir. flletmenin yllkkar deiflken olacandan hisse senedi sahibinin krpay geliri de yldan yla deiflir. Eer iflletme zarar et-miflse bu zarara da katlanmak zorunda olacaktr. R-han hakk, iflletmenin karaca hisse senetlerindenncelikli olarak satn alma hakkn ifade eder.Tahvil sahibi ise iflletmenin alacaklsdr. flletmeye borolarak verdii para karfllnda her yl tahvilin nominaldeeri zerinden hesaplanan sabit bir faiz geliri eldeeder. tahvillerde belli bir vade vardr. Vade sonunda ifl-letme zarar etmifl olsa bile, tahvil sahibi ana parasn ge-ri alr. Tahvil sahibi ortaklk haklarna sahip olmadiin oy hakk yoktur ve iflletme ynetimine katlmas dasz konusu deildir.

Sra Sizde 3

Menkul kymetleri borsada ifllem grmeyen ve bu ne-denle kamuya hesap verme ykmll bulunmayanve ayn zamanda KOB snflandrmas iin verilen l-tlerin iinde kalan (250den az alflan olan ve yllknet satfl haslat ya da mali bilanosu 25 milyon TrkLirasn aflmayan iflletmeler) KOB Finansal raporlamaStandartlarn uygulamak zorundadr.

Sra Sizde 4

Yararlanlan ve BaflvurulabilecekKaynaklarAkdoan N. ve Sevilengl O.(1999) Tekdzen Muha-

sebe Sistemi Uygulamas. Ankara.Gcenme G. . (2010). Genel Muhasebe. Bursa: Alfa

Aktel.Gcenme G. . (2007). Genel Muhasebe Problemle-

ri. stanbul: Trkmen Kitabevi.Gcenme G. .(2007). Trkiye Muhasebe Standart-

lar ve Uygulamalar. stanbul: Trkmen Kitabevi.Gcenme G. .(2002). Envanter. Bursa: Marmara Kita-

beviYalkn Y. K. (2005). Genel Muhasebe. Ankara: Nobel

Akademik Yaynclk Eitim Danflmanlk Ltd. fiti.

Sra Sizde Yant Anahtar

/245. BALI ORTAKLIKLAR HS. 5.500.000

523. TRAKLER YENDENDEERLEME ARTILARI 5.500.000

/

Bu niteyi tamamladktan sonra;Maddi ve maddi olmayan duran varlklarn tanmn, Tekdzen MuhasebeSistemine ve Trkiye Muhasebe Standartlarna gre snflandrlmasn ve ra-porlamasn ayrt edebilecek,Maddi ve maddi olmayan duran varlklarn edinim ve edinim sonras harca-malara iliflkin muhasebe kaytlarn analiz edebilecek,Maddi ve maddi olmayan duran varlklarda amortisman uygulamasn akla-yabilecek, Maddi ve maddi olmayan duran varlklarn satfl ifllemlerini analiz edebile-ceksiniz.

indekiler

Maddi Duran Varlklar Maddi Olmayan Duran Varlklar Maliyet Deeri Birikmifl Amortisman

Geree Uygun Deer zel Maliyet Yenileme Fonu

Anahtar Kavramlar

Amalarmz

N

N

N

N

Genel Muhasebe-II

GRfi

MADD VE MADD OLMAYAN DURANVARLIKLARIN KAPSAMI VERAPORLANMASI

MADD VE MADD OLMAYAN DURANVARLIKLARIN EDNM VE EDNMSONRASI HARCAMALARINMUHASEBELEfiTRLMES

MADD VE MADD OLMAYAN DURANVARLIKLARDA AMORTSMAN

MADD VE MADD OLMAYAN DURANVARLIKLARIN SATIfiI VE ZEL FONLAR

Maddi ve MaddiOlmayan DuranVarlklar

2GENEL MUHASEBE-II

GRfiBilindii gibi duran varlklar iflletme faaliyetlerinde kullanlmak zere edinilen, k-sa dnemde satlmas tketilmesi ve paraya evrilmesi dflnlmeyen varlklardr.Bir nceki nitede bu varlklardan mali duran varlklar incelediniz. Bu nitede isemaddi ve maddi olmayan varlklar inceleyeceksiniz. Maddi ve maddi olmayan du-ran varlklar, mali duran varlklardan farkl olarak amortismana tabi varlklardr.Sz konusu varlklar incelenirken Tekdzen Hesap plan, vergi kanunlar ve Tr-kiye Muhasebe Standartlarndaki uygulama farkllklarna deinilecektir.

MADD VE MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLARINKAPSAMI VE RAPORLANMASITekdzen Muhasebe Sistemine uygun bir bilanoda duran varlklar grubu iindeMaddi Duran Varlklar, Maddi Olmayan Duran Varlklar ve zel TkenmeyeTabi Varlklar hesap gruplar bulunur. Maddi ve maddi olmayan duran varlklarnTrkiye Muhasebe Standartlarna gre edinim maliyetlerinin tespiti, muhasebelefl-tirme esaslar ve snflandrlmas ile vergi mevzuatmzdaki ve Tekdzen HesapPlanndaki esaslar arasnda bir takm farkllklar bulunmaktadr. Bu nitede yap-lan aklamalarda Tekdzen Hesap Plan esas alnmakla birlikte Trkiye Muhase-be Standartlar ile getirilen yenilikler ksaca zetlenecektir.

Maddi Duran Varlklarn TanmMaddi duran varlklar iflletme faaliyetlerinde kullanlmak zere edinilen ve tahmi-ni yararlanma sresi bir yldan fazla olan fiziki varlk kalemleridir. Bu kalemlerTekdzen Hesap Plannda, Maddi Duran Varlklar grubunda yer alan hesaplar-da izlenir. Sz konusu fiziki varlklar, bir yldan uzun sre iin mal veya hizmetretimi veya idari amalar erevesinde kullanlmak ya da baflkalarna kiraya veril-mek zere elde tutulur. Bu amalarla kullanlan ve belirli bir ekonomik mre sa-hip olan bu iktisadi kymetler, kullanldka aflnma ve ypranmaya maruz kalrlarya da teknolojik geliflmeler nedeniyle deer kaybna urarlar. Bu nedenle kullanmsreleri (ekonomik mr) ierisinde her sene maliyet bedelinin belli bir ksmnn,dnem giderlerine yazlmas suretiyle amortismana tabi tutulurlar. Sadece faaliyet-lerde kullanlan bofl arazi ve arsalarda aflnma ve ypranma sz konusu olmayaca-ndan, bofl arsa ve arazi iin amortisman hesaplanmaz.

Maddi ve Maddi OlmayanDuran Varlklar

Maddi duran varlklar sadece afladaki koflullarn oluflmas durumunda varlk olarak mu-hasebelefltirilir; Varln iflletmeye gelecekte ekonomik yarar salamasnn muhtemel olmas ve Varlk maliyetinin gvenilir bir flekilde llebilmesi.

Maddi duran varlklarla ilgili yedek para ve bakm malzemeleri genel olarakstoklarda izlenir ve kullanldklarnda gider olarak kaydedilir. Ancak iflletmenin birdnemden fazla kullanmay bekledii nemli yedek para ve yedek malzemelermaddi duran varlk olarak muhasebelefltirilmelidir. Ayn flekilde, eer yedek parave bakm malzemeleri sadece bir maddi duran varlk kalemiyle iliflkili olarak kul-lanlabiliyorsa ya da nemli bir blmn olufltur

açıköğretim fakültesi - genel muhasebe 2

Documents