หน่วยที่ 1 การศึกษา ... · ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç...

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ


สธ

มสธ มสธ

หนวยท 1

การศกษาพฒนาการความคดทางการเมองและสงคม

รองศาสตราจารย ดร.วรารก เฉลมพนธศกด

ชอ รองศาสตราจารยดร.วรารกเฉลมพนธศกดวฒ ร.บ(เกรยตนยมอนดบสอง) ร.ม(การทตและการระหวางประเทศ)ธรรมศาสตร Ph.D.(PoliticalScience/InternationalStudies) TheUniversityofBirmingham,U.Kต�าแหนง รองศาสตราจารยประจ�าสาขาวชารฐศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชหนวยทเขยน หนวยท1

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

1-2 ความคดทางการเมองและสงคม

แผนการสอนประจ�าหนวย

ชดวชา ความคดทางการเมองและสงคม

หนวยท 1 การศกษาพฒนาการความคดทางการเมองและสงคม

ตอนท1.1ความหมายและการศกษาทเกยวของกบความคดทางการเมองและสงคม1.2การศกษาความคดทางการเมองและสงคมกอนครสตศตวรรษท181.3การศกษาความคดทางการเมองและสงคมตงแตครสตศตวรรษท18

แนวคด1.ความคด (thought และ idea) ทแมจะมลกษณะนามธรรม แตแสดงถงความเชอมโยงมต

ภายในและภายนอกของปจเจก เปนผลสบเนองมาจากกระบวนการจากปฏสมพนธของตวแสดง/ปจเจก/นกคด-ปญญาชนทมตอสภาพแสดลอมทางสงคมของตน เพอท�าความเขาใจใหค�าอธบาย และ/หรอ จดวางแนวทางเพอการเปลยนแปลงสงคมทอาจมลกษณะเฉพาะเจาะจงหรอครอบคลมหลากหลายมต การศกษาทเกยวของจงมหลากหลายอาท จตวทยาจตวทยาสงคมมานษยวทยาภาษาปรากฏการณวทยาวทยาการคอมพวเตอรและแมกระทงปญญาประดษฐแตการศกษาทเปนพนฐานใหกบความคดทางการเมองและสงคมกคอปรชญาและปรชญาการเมองรวมไปถงสงคมวทยาและสงคมวทยาการเมอง

2.แมความคดทางการเมองและสงคมในอดตจะเกดขนเพอมงตอบค�าถามเรองความสมพนธของมนษยเพอน�าไปสการจดระเบยบสงคมแตการเกดขนของการตงค�าถามเชงปรชญาทใหความส�าคญกบตวมนษยอยางหากหลายของพวกกรก ท�าใหไมงายนกทจะจดระเบยบสงคม แตโรมนทสบทอดความคดของพวกกรกกลบสามารถจดวางระบบกฎหมายและการจดองคกรทางสงคมแบบมล�าดบขนซงสบตอใหกบครสตจกรคาทอลกแมกระนนกตามสงครามครเสดเผยถงความเสอมโทรมของครสตจกรทามกลางการหวนกลบมาใสใจปรชญากรกแบบอรสโตเตล

ความเคลอนไหวขางตนทงไดรบผลกระทบและมสวนผลกดนการขยายตวของยคสมยแหงการฟนฟศลปะวทยาการทใหความส�าคญกบแนวคดมนษยนยม จนท�าใหเกดนกายโปรเตสแตนต และน�าไปสสงครามซงกระจายตวอยทวไปในชวงครสตศตวรรษท 16-17 แมบรรยากาศเชนจะกอขอเสนอใหมองการเมองทเปนจรงทโหดรายรนแรงแตกมขอเสนอในเชงอดมคตเชนกน สงคมโปรเตสแตนตดจะกาวหนาในการยอมรบความเปลยนแปลงรวมไปถงส�านกในเรองความเปนชาตและรฐ ทเรมมการเสนอแนวความคดสญญาประชาคม ซงอยบน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

1-3การศกษาพฒนาการความคดทางการเมองและสงคม

พนฐานแนวคดทวา อ�านาจอธปไตยทมรากฐานมาจากผคนในดนแดนนนๆหาไดมาจากฟาเบองบน

3.ความคดทางการเมองและสงคมทกอตวอยางชดเจนตงแตครสตศตวรรษท18จ�านวนไมนอยยงทรงอทธพลอยจนถงค.ศ.2018ทงในเรองของเสรภาพปจเจกและความเชอมนตอการใชเหตผลของมนษย โดยมความส�าเรจของสงคมทคอนขางเปดกวางอยางเนเธอรแลนดและองกฤษเปนแมแบบ ควบคไปกบภาพผคนจ�านวนมากททกขเขญและยากไร นคอชวงเวลาทแนวคดและรปแบบของประชาธปไตยไดรบการพฒนาอยางจรงจงอยางไรกตามปญหาความไมเสมอภาคทงทางเศรษฐกจและสงคมทขยายตวกวางท�าใหเกดการวพากษตอทงธรรมชาตและแนวโนมทผคนอาจละเลยมตดานคณธรรมและศลธรรมการปฏวตฝรงเศสเกดขนทามกลางบรรยากาศดงกลาว แมวาจะปดฉากลงดวยยคสมยแหงความนาสะพรงกลวแตกเพราะบรรยากาศเชนนเองทท�าใหเกดการเสนอแนวความคดวาสนตภาพนรนดรอาจเกดขนไดจากรปแบบการปกครองและวถคดทเหนความส�าคญของความเทาเทยมของการเปนมนษย

ปญหาขางตนยงคงสบเนองมาจนครสตศตวรรษท19ทแนวคดชาตนยมและอนรกษนยมทตงค�าถามตอความกาวหนาและความทนสมยขยายตวรวมถงการใหความส�าคญกบการบรหารปกครองผานการสรางความเขมแขงใหกบรฐ ไมวาจะอยางไร ผคนสวนใหญหาไดรบประโยชนจากความเปลยนแปลงอยางทวถงแนวคดสงคมนยม-มารกซสตจงกระจายตวไดดควบคไปกบการผลกดนการเปลยนแปลงสงคมผานการปฏวต โดยเฉพาะในสงคมสมยใหมทผคนเผชญหนากบความโดดเดยวทงความรสกไรรากและความไรแกนสารของชวตซงนทเชเหนวาจะน�าพาทงชวตมนษยและสงคมไปสความวางเปลาในทายทสด

ชวงครงแรกของครสตศตวรรษท20โลกตองเผชญกบความโหดรายของสงครามโลกถง2ครงซงยงกระตนใหเกดค�าถามวาสงครามเชนนนเกด(ซ�า)ขนไดอยางไรรวมถงมการชชวนใหเหนถงความเชอมโยงของปญหาหลากมตทสะสมตวในสงคมระดบรฐ กบความเปนไประหวางประเทศโดยมกลมแนวคดทฤษฎวพากษแสดงบทบาทน�าและยงมบทบาทมากขนหลงสงครามเยนทผคนโดยเฉพาะผเสยเปรยบในวงกวางเหวนกลบมาตงค�าถามมากขนวาความคดทางการเมองและสงคมแบบใดทจะชวยใหเสนทางการพฒนาศกยภาพมนษยไมเพยงเชอมสมพนธกบความมนคงมนษยหากแตยงเชอมโยงกบสนตภาพระหวางประเทศไดอกดวย

วตถประสงคเมอศกษาหนวยท1จบแลวนกศกษาสามารถ1.อธบายความหมายและขอบขายการศกษาความคดทางการเมองและสงคมตลอดจนการศกษา

ทเกยวของไดโดยสงเขป2.อธบายสาระความคดทางการเมองและสงคมกอนครสตศตวรรษท18ไดโดยสงเขป3.อธบายสาระความคดทางการเมองและสงคมตงแตครสตศตวรรษท18ไดโดยสงเขป

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


กจกรรมระหวางเรยน1.ท�าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท12.ศกษาเอกสารการสอนตอนท1.1–1.33.ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอน4.ฟงรายการวทยกระจายเสยง(ถาม)5. ชมรายการวทยโทรทศน(ถาม)6.เขารบการสอนเสรม(ถาม)7.ท�าแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท1

สอการสอน1.เอกสารการสอน2.แบบฝกปฏบต3.รายการสอนทางวทยกระจายเสยง(ถาม)4.รายการสอนทางวทยโทรทศน(ถาม)5.การสอนเสรม(ถาม)

การประเมนผล1.ประเมนผลจากแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนและหลงเรยน2.ประเมนผลจากกจกรรมและแนวตอบทายเรอง3.ประเมนผลจากการสอบไลประจ�าภาคการศกษา

เมออานเอกสารการสอนแลว ขอใหท�าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยน

หนวยท 1 ในแบบฝกปฏบต แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ความน�า

สงคมมนษยผานเผชญความเปลยนแปลงมากมายตลอดชวงเวลาอนยาวนานในการคลคลายตวของประวตศาสตรมนษยชาต ทแมไมอาจกลาวไดวาสงบสนต แตกใชจะด�าเนนไปดวยสงครามและความขดแยง ทามกลางความเปนไปเหลานมนษยในฐานะปจเจก สวนหนงของสงคม และมนษยชาตลวนยากจะเลยงปญหามากมาย ทบางกสามารถแกไขไดในเวลาอนรวดเรว และบางกตองผานการพนจพเคราะหกวาจะท�าความเขา มพกตองเอยถงการแกไขทอาจตองใชเวลายาวนาน ไมวาจะอยางไร สวนหนงทชวยเกาะเกยวมนษยขนเปนสงคมในหลากระดบคอมมมองความคดทมนษยมตอสงคมทแมจะผนแปรตามกาลเวลา แตกอยากจะปฏเสธวาแกนของปญหาทพบเผชญในแตละยคสมยอาจเชอมรอยผานกาล การเสนอความคดทางการเมองและสงคมทงเพอเขาใจ อธบาย และเสนอทางออกส�าหรบปญหาเหลาน จงอาจเชอมรอยผานสายธารแหงกาลเวลาเชนกน

เพอกอราง/ประกอบสรางพนฐานความรความเขาใจตอเรองราวการศกษาความคดทางการเมองและสงคม ดวยจดมงหมายใหผศกษาครนคดในเรองดงกลาวทอาจมปญหารวมสมยเปนจดตงตน ไดเหนภาพความเชอมโยงของการพยายามท�าความเขาใจตนเองของมนษยและความสมพนธระหวางมนษยกบสงอนๆทอาจด�ารงผานและ/หรอผนแปรไปตามกาลเวลาวาเชอมสมพนธเชงวภาษตอกนมากนอยเพยงใดนอกเหนอจากเนอหาในตอนแรกทใหความส�าคญกบนยามความหมายและขอบขายการศกษาทเกยวของกบความคด(thoughtand/oridea)ซงจะวางรากฐานใหกบเนอหาของหนวยการศกษาหนวยการศกษานจะใชวธเสนอภาพความเชอมโยง และ/หรอความเปลยนแปลงของความคดทางการเมองและสงคมตามชวงเวลา

แตดวยความจ�ากดของพนทและเพอความเชอมโยงกบกรอบเวลาตนครสตศตวรรษท 21 ใหไดมากทสดหนวยการศกษานจะใหความส�าคญกบเนอหาความคดทางการเมองและสงคมตงแตครสตศตวรรษท18อนเปนชวงเลาทความคดทสวนผลกดนความเปลยนแปลงของสงคม(ตะวนตก)เปนอยางมากเปนตนมา อยางไรกตามเปนการยากยงทจะปฏเสธวาเนอหาของความคดทางการเมองและสงคมกอนหนาชวงเวลาดงกลาวหาไดมความส�าคญแทจรงแลวหลากหลายความคดทเราคนชนและ/หรอเคยไดยนไมมากกนอยทมความเชอมโยงกบความคดทไดรบการพฒนามากอนหนา และเพอความสะดวกตอการท�าความเขาใจตามล�าดบเวลา ตอนทสองจงเปนการเสนอการศกษาความคดทางการเมองและสงคมกอนครสตศตวรรษท18โดยสงเขปขณะทตอนทสามเนนเปนการน�าเสนอเนอหาสาระตงแตครสตศตวรรษ18เปนตนมาโดยสงเขป

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตอนท 1.1

ความหมายและการศกษาทเกยวของกบความคดทางการเมองและสงคม

โปรดอานหวเรองแนวคดและวตถประสงคของตอนท1.1แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง1.1.1ความหมายและขอบขายการศกษา1.1.2 การศกษาทเกยวของ

แนวคด1.ความคด(thoughtและidea)ทแมจะมลกษณะนามธรรมแตกแสดงถงความเชอมโยง

มตภายในและภายนอกของปจเจกทสมพนธกบสภาพแวดลอมทางธรรมชาตและ/หรอสงคม กลาวไดวา ความคดเปนผลสบเนองมาจากกระบวนการจากปฏสมพนธของตวแสดง/ปจเจก/นกคด-ปญญาชน ทมตอสภาพแสดลอมโดยเฉพาะสภาพแวดลอมทางสงคมของตน เพอท�าความเขาใจ ใหค�าอธบาย และ/หรอ จดวางแนวทางเพอการเปลยนแปลงสงคม ทยากจะแบงแยกมตทางการเมอง เศรษฐกจ ตลอดจนสงคมและวฒนธรรม

2.ความคด สมพนธกบกระบวนการการคด การประมวลผลความคด และการถายทอดความคด จงเกยวของกบหลากหลายสาขาการศกษา อาท จตวทยา จตวทยาสงคมมานษยวทยา และภาษา ไปจนถงปรากฏการณวทยา หรอแมกระทงวทยาการคอมพวเตอร และปญญาประดษฐ แตการศกษาทเปนพนฐานใหกบความคดทาง การเมองและสงคมกคอ ปรชญา และปรชญาการเมอง รวมไปถงสงคมวทยา และสงคมวทยาการเมอง

วตถประสงคเมอศกษาตอนท1.1จบแลวนกศกษาสามารถ1.อธบายความหมายและขอบขายการศกษาความคดทางการเมองและสงคมไดโดยสงเขป2.อธบายการศกษาทเกยวของกบความคดทางการเมองและสงคมไดโดยสงเขป

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เรองท 1.1.1

ความหมายและขอบขายการศกษา

ความคด(thought)ดเปนเรองใกลตวทเกดขนกบมนษยทอาจเกยวของสมพนธตงแตเรองเลกในชวตประจ�าวนไปจนถงเรองใหญทเกยวของกบการตดสนใจทส�าคญในชวตไมวาจะเปนระดบปจเจกสงคมและ/หรอความเปนไประหวางประเทศ แตเมอพจารณาอยางใกลชดการท�าความเขาใจ “ความคด” อาจสรางความล�าบากใจใหเราไดเชนกนวาแทจรงนนความคดคออะไรค�าวาความคดในภาษาไทยสอนยถงค�าในภาษาองกฤษไดมากกวาหนงนนคอ ideaและ thoughtซงมกใหนยามความหมายทใกลเคยงกนหรอเชอมสมพนธกน พจนานกรมออกซฟอรดให ความหมาย idea ไวสามประการ คอ ก) ความคด(thought)หรอขอแนะน�าทอาจน�าไปสการด�าเนนการข) เปาหมายหรอวตถประสงคและค)รปแบบทด�ารงอยนรนดรซงสงตางๆเปนไดแคเพยงการเลยนแบบทไมสมบรณ(ความหมายในทางปรชญา)1

ขณะทพจนานกรมเมอรเรยม-เวบสเตอรใหความหมาย idea ไวหลากหลายตงแต ก.1) สงทมลกษณะขามผานกาล(transcendent)ซงกคอรปแบบทเปนจรงของสงทด�ารงอยในฐานะการเปนตวแทนทไมสมบรณก.2)มาตรฐานของความสมบรณซงกคออดมคต (ideal)ก.3)แผนด�าเนนการซงกคอการออกแบบ(design)ข)รปแบบทเหนไดของแนวความคดรวบยอด(conception)ซงกคอการจ�าลองรปแบบ(เปนความหมายแบบโบราณ)ค.1)ภาพทร�าลกจากความทรงจ�า (ไมใชแลว)ค.2)แนวคดรวบยอดทยงไมกอตวอยางชดเจน ค.3) สงทสามารถหรอมศกยภาพในการน�าเสนอหวงส�านกไดจรง อาทความคด(thought)แนวความคดความรสก(sensation)หรอภาพลกษณ(image)ง)ความคดทผานการปรงแตง หรอความคดเหน จ) อะไรกตามทรหรออาจจะรไดเกยวกบบางสงบางอยาง เชน ความคดของเดกในเรองเวลา ฉ) ความหมายทเปนแกนกลาง หรอจดหลกของการกระท�าหรอสถานการณเฉพาะช)ภาพลกษณทอยในใจ(ความหมายทางศาสนาครสต)2

สวนค�าวาthoughtนนพจนานกรมออกซฟอรดใหความหมายไวสองประการหลกคอก)ความคด (idea)หรอความเหนทผลตขนโดยการคด (thinking)หรอเกดขนทนททนใดในใจอาท สมศรเกดความคดขนทนใด ความคดแรกสดของสมทรงคอขอความชวยเหลอ หรอ ฉนถามสมสมรวา เธอมความคดใดบางไหมวาเรองนเกดขนไดอยางไร ในกลมความหมายประการแรกนยงสามารถแยกออกไดอกเปน4ลกษณะก.1)อยในความคดของใครสกคนอาทสมพรอยในความคดของเราเสมอเมอเราสวดภาวนาก.2)การคดพจารณาหรอจดจ�าไดถงคนใดคนหนงหรอสงใดสงหนงอาทสมศรไมไดคดถงสมศกดแมแตนอยมาสกระยะหนงแลวก.3)ความหวงความตงใจหรอความคดในการกระท�าหรอไดรบสงใดสงหนง

1 “idea.”(n.a).English Oxford Living Dictionary.Retrievedfromhttps://www.en.oxforddictionaries.com/definition/idea(accessedon6/8/2018).

2 “idea.” (n.a).Merriam-Webster. Retrieved from https://www.merriam-webster.com/dictionary/idea(accessedon6/8/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


อาท สมหมายไมเคยลมเลกความคดทจะปกหลกถนฐานอยในกรงเทพฯ และ ก.4) ไมมากมายอะไรนก(ความหมายเกา)อาทพวกเราทท�างานอยกบบานอาจจะรสกวาไมไดยงมากมายอะไรนก

สวนความหมายในประการทสองนนคอ ข) การกระท�าหรอกระบวนการของการคด ซงสามารถแยกออกไดเปน 3ลกษณะคอข.1)การกอตวของความคดเหน โดยเฉพาะในลกษณะของปรชญาหรอระบบของความคด(idea)หรอความคดเหนทกอตวเปนรปเปนรางอาทเสรภาพแหงความคดและการกระท�าธรรมเนยมปฏบตของความคดตะวนตกข.2)การพจารณาใสใจอยางระมดระวงอาทฉนไมไดคดถงเรองนนมากนก และ ข.3) ความใสใจตอความเปนอยหรอความสะดวกสบายของผอน อาท เขายงคงใชชวตแบบชายโสดโดยไมไดคดถงฉนเลย3

นอกเหนอจากความหมายของการเปนค�ากรยาในรปอดต(pasttense)ของค�าวาthinkทแปลเปนไทยวาคดซงในพจนานกรมเมอรเรยม-เวบสเตอรใหความหมายหลากหลายอาทการมรปแบบบางอยางในใจการมความตงใจหรอความคดเหน(อาทการคดพจารณาวากฎเกณฑนนๆอยตธรรม)หรอการคดในเชงพจารณาภาพสะทอนเรองราวทงหมด เพอตดสนใจวาจะด�าเนนการอยางไรตอไป เปนตน4 ความหมายของค�าวาthoughtในฐานะทเปนค�านามมอยดวยกนสามความหมายก)สงทไดคดเอาไวซงแยกออกเปน4ลกษณะคอก.1)การกระท�าของปจเจกหรอผลผลตของการคดก.2)ความตงใจหรอแผนงานทไดรบการพฒนาขน อาท สมหวงไมมความคดทจะไปจากบาน ก.3) สงทอยในใจ เชน ความคดเหน หรอความเชอ อาท สมยศกลาวถงความคดของตนอยางเสร และ ก.4) ผลผลตทางภมปญญาหรอหลกการและทรรศนะทไดรบการกอตวขนของบคคลกลมสถานทหรอชวงสมยอาทความคดตะวนตกรวมสมยสวนความหมายทสองข)เกยวของกบเรองของการคดทงทปรากฏในลกษณะของข.1)การกระท�าหรอกระบวนการของการคด (cognition)ข.2)การพจารณาอยางจรงจง (regard)และข3)การร�าลกได(recollection)การอยในความทรงจ�า(remembrance)ความหมายในกลมสดทายแมจะยงคงเกยวเนองกบความคดแตค)แสดงนยถงพลงอ�านาจและความสามารถซงไดแกค.1)พลงอ�านาจในเชงการใชเหตผล และ ค.2) พลงในการสรางจนตนาการ ซงกคอ การสรางความคดรวบยอดในลกษณะนามธรรม(conception)5

เมอพจารณาความหมายพนฐานดงกลาวขางตนจะเหนไดวาความคดทแมจะมลกษณะนามธรรมแตกแสดงนยยะทเชอมโยงกบทงมตภายใน(อาทหวงส�านกถงความเปนความตายการสรางจนตภาพถงสงทอาจจะยงไมด�ารงอยหรอการพจารณาถงหลกการแบงแยกความดความชวเปนตน)และมตภายนอกของปจเจกทงในเชงสภาพแวดลอมเชงสงคม(อาทการพจารณาวากฎหมายมความเหมาะสมกบยคสมย

3 “thought.”(n.a).English Oxford Living Dictionary.Retrievedfromhttps://en.oxforddictionaries.com/definition/thought(accessedon15/9/2018).

4 ดวยความจ�ากดของพนทจงมไดน�าเสนอทกความหมายของค�าวา think ทพจนานกรมฉบบดงกลาวใหความหมายไวส�าหรบผทตองการศกษาในเชงรายละเอยดสามารถสบคนไดท “think”. (n.a).Merriam-Webster. Retrieved from https://www.merriam-webster.com/dictionary/think(accessedon21/9/2018).

5 “thought.” (n.a).Merriam-Webster. Retrieved from https://www.merriam-webster.com/dictionary/thought(accessedon21/9/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


หรอไม ความเหลอมล�าทางเศรษฐกจ-สงคมในระดบใด ทยากจะยอมรบได) และสภาพแวดลอมทางธรรมชาตทมกสงผลสนบสนนหรอเปนอปสรรคตอการพฒนาตวของสภาพแวดลอมทางสงคม(อาทการครนค�านงวาพนทแหงแลงยากจะชวยพฒนาความเปนอยทด) แมกระนนกตามความคดกยงใหน�าหนกหรอความส�าคญกบมตภายในมากกวา แมวาความคดโดยเฉพาะความคดทางการเมองและสงคมมกจะมจดมงหมายเพอท�าความเขาใจเสนอค�าอธบายและ/หรอเสนอแนวทางเพอปรบปรงแกไขมตภายนอก

ทมเบน(TimBayne)ศาสตราจารยดานปรชญาจากมหาวทยาลยแมนเชสเตอรเสนอทรรศนะทสอดคลองไปกบขอเสนอขางตนวาค�าวา“ความคด”นนสามารถหมายถงรปแบบชวตทางจตใจ(mentallife)ทแตกตางถงสามลกษณะประการแรกความคดอางองถงรปแบบเฉพาะของความสามารถหรอพลงอ�านาจทางใจ (mental faculty) ในลกษณะทเชอมสมพนธกบความสามารถในการเหนและไดยน การพจารณาในเรองนกอค�าถามอยไมนอย อาท ความสามารถเชนนนตองการองคประกอบเชนใด สงมชวตชนดใดบางทครอบครองความสามารถเชนน หรอค�าถามทวา ความสมพนธระหวางความสามารถในการคดและความสามารถหรอพลงอ�านาจทางใจเปนไปในลกษณะใดอาทความคดทเชอมโยงกบทรรศนะและภาษา

ประการทสอง ความคด อางองถงรปแบบเฉพาะของภาวะหรอเหตการณทางใจ แมอาจไมงายนกทจะกลาวใหชดเจนวา อะไรกนแนทชวยใหเราเกดความคดขนในใจ ในลกษณะทตวความคด (ซงในหนวยการศกษานมงหมายถงความคดทางการเมองและสงคม) มลกษณะทเฉพาะเจาะจง เพราะมหลากหลายวธทจะชวยใหเกดความคดอาทการเหนวตถหรอปรากฏการณตรงหนาทกระตนใหเกดความคดแมกระนนกตามสงทไมอาจมองขามกคอการเหนวตถหรอปรากฏการณกบการคดถงสงเหลานนอาจมใชเรองเดยวกนการพจารณาความคดในลกษณะนสามารถกอค�าถามขนไดไมนอยเชนกนอาทเราจะรไดอยางไรวาความคดแตกตางจากปรากฏการณทางจตใจในรปแบบอนๆอาทความรสกจากประสาทสมผสทางกาย(bodilysensation)ประสบการณทเกดซ�าๆหรอสภาวะทางอารมณหรออะไรคอธรรมชาตพนฐานของความคด ไปจนถงค�าถามทวา เปนไปไดหรอไมทเราจะอธบายความคดในรปของสภาวะทางกายภาพประเภทหนงหรอเราจะตองมองไปยงความเปนจรงทไรกายภาพ(non-physicalreality)เพอท�าความเขาใจความคด

ประการทสามชวตทางจตใจทสมพนธกบค�าวาความคดเกยวของกบกจกรรมทมลกษณะเฉพาะทตองใชเวลาและสมาธไมตางจากการทเราตงใจคนหาใครสกคนหรอตงใจฟงดนตรความคดกเปนกจกรรมทตองการสมาธเชนกน บางครงเราจงอาจไดยนค�ากลาวทวา ครนคดจนลมทกอยาง (lost in thought)หรอไมกเหนอยจนไมอยากคดหรอแมกระทงการแยกประเภทวาคนนนคดเรวคนนคดชาการมองความคดในฐานะกจกรรมทมลกษณะเฉพาะเชนนท�าใหบอยครงทเรามกใชค�าวานกคด (thinkers) เรยกกลมปญญาชน(intellectuals)ราวกบวามแคเพยงคนกลมนเทานนทผกขาดกจกรรมประเภทน6

แมวากจกรรมทางความคด(thoughtoridea)จะมใชสาระผกขาดของเหลาปญญาชนแตกยากทจะปฏเสธเชนกนวา กลมปญญาชนนเองทชวยเสนอสาระแนวคด ตลอดจนการศกษาเรองราวตางๆ ท เกยวเนองสมพนธกบความเปนไปของมนษยและสงคม และแมกระทงพฒนาการของการศกษาความคด เชนทอนโตนโอกรมช(AntonioGramsci)เสนอทรรศนะไววาบทบาททางสงคมของปญญาชน(ไมวา

6 TimBayne.(2013). Thought: A Very Short Introduction.Oxford:OxfordUniversityPress,pp.2-3.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


จะเกดจากความคาดหวงของตวปญญาชนเอง หรอจากความคาดหวงของสงคม) ท�าใหกลมคนดงกลาวสามารถยดกมบทบาทน�าในการเสนอความคด7 หาใชวาผคนธรรมดาทวไปจะรางไรความสามารถในการผลตความคด โดยเฉพาะเมอพจารณาความหมายตามพจนานกรม และความหมายใน 2 ประการแรกททมเบนเสนอไว

อยางไรกตามแมจะมไดปฏเสธนยามพนฐานและสาระความคดดงกลาวขางตนแตสงทหนวยการศกษานซงเนนน�าเสนอแนวทางในการท�าความเขาใจ ความคดทางการเมองและสงคมทปรากฏในชดวชาจะใชเปนแกนหลกในการเสนอนยามพนฐานเปนสงทปรากฏเปนขอถกเถยงและศกษาในวงกวางมากยงขนนบตงแตยคสมยแหงภมปญญาหรอยคสมยแหงการรแจง(Enlightenment)ตามระบบคดของตะวนตกทผคนเรมเผชญกบความเปลยนแปลงทงทางเศรษฐกจ สงคม-วฒนธรรม (ตงแตรปแบบการใชชวตไปจนถงรปแบบวถคด)ทเรมแตกตางไปจากยคสมยกอนหนาอยางมากมาย8

ภาพท 1.1 อนโตนโอ กรมช ผเสนอวา บทบาททางสงคมท�าใหปญญาชนสามารถยดกมบทบาทน�า

ในกการเสนอความคดทมา:https://johnriddell.wordpress.com/2017/12/16/antonio-gramsci-the-united-front-and-geopolitics-of-strategy/

(accessedon19/12/2018)

7 ผเขยนไดน�าเสนอแนวคดและทรรศนะตอนยามและบทบาทของปญญาชนทหาไดองแคเพยงกรอบคดของกรมชแตยงตงค�าถามตอบทบาทและความรบผดชอบในการผลกดนความคดเพอเปลยนแปลงสงคมของกลมคนเหลานผสนใจในประเดนดงกลาวโปรดศกษาเพมเตมท วรารก เฉลมพนธศกด. (2554). “ปญญาชน: ตวแสดงแหงการเปลยนแปลงและการสรางแรงบนดาลใจ.”รฐศาสตรสารปท32ฉบบท1(มกราคม–เมษายน).น.1-59.

8 นคอชวงเวลาหนงทความเปลยนแปลงทางเศรษฐกจการเมองเกดขนมากมายและมการเสนอแนวคดทางเศรษฐศาสตรการเมองทส�าคญและนาสนใจจ�านวนมากกอนทพนทการศกษาในเรองเศรษฐกจจะพยายามถอยหางจากความเปนการเมองจนเรมน�าไปสการขดเสนแบงในเรองดงกลาวใหชดเจนมากยงขนในชวงตนครสตศตวรรษท 20 แตกยงยากจะแยกขาดอยางชดเจน โดยเฉพาะเมอมองผานสายความคดแบบสงคมนยมและรฐสวสดการไมวาจะเปนการพยายามด�าเนนการระดบภายในรฐและ/หรอระดบระหวางรฐผทสนใจในประเดนเหลาน โปรดศกษาเพมเตมท วรารก เฉลมพนธศกด. (2557). “หนวยท 1 เศรษฐกจและการเมองระหวางประเทศความสมพนธทไมอาจแยกจาก”ในเอกสารการสอนชดวชาเศรษฐกจและการเมองระหวางประเทศ.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช;วรารกเฉลมพนธศกด.(2560).“หนวยท6เศรษฐศาสตรการเมอง”ในเอกสารการสอนชดวชาการเมองเปรยบเทยบ.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


วเซนตโซ แฟรโรเน (Vincenzo Ferrone) ศาสตราจารยดานประวตศาสตรสมยใหม แหงมหาวทยาลยตรนทอตาลแสดงทรรศนะวาแนวคดตางๆทปรากฏขนในยคสมยแหงภมปญญาสวนหนงคอภาพสะทอนของประวตศาสตรความคดทมการพฒนาตวมากอนหนาหากแตทนาสนใจยงกวากคอการทแนวคดตางๆมากมายจากยคสมยดงกลาวยงคงสงผลและอาจถงขนก�ากบทศทางความคดและพฤตกรรมของเราอยในปจจบนโดยเฉพาะแกนแนวคดในเรองมนษยนยมและการปลดปลอยใหเปนอสระ(eman-cipation) เพอใหมนษยสามารถแสดงศกยภาพในดานตางๆ ของตนไดอยางเตมท โดยใชทงความรเกาและใหมเพอสรางสรรคความเปลยนแปลงใหกบตนเองและสงคมอาจกลาวไดวานคอหนงในชวงเวลาอนเปนจดเรมส�าคญของความคดเชงวพากษ ทมตวมนษยและการใชเหตผลของมนษยเปนแกนกลางในการขบเคลอนความเปลยนแปลงทงทปรากฏในรปของการผลตและบรโภควถคดภาษาแนวปฏบตคณคาความเปนตวแทนและสถาบนใหมๆ

นคอชวงเวลาทมนษยในฐานะศนยกลางของสรรพสง (แนวคดเชนนเรมถกทาทายตงแตราวชวงกลางครสตศตวรรษท20)เรยนรถงศกยภาพและขอจ�ากดแหงตนไดมากยงขนจนน�าไปสการคดพจารณาทบทวนไปจนถงตงค�าถามพนฐานตอวถแหงความเชอในทนมงหมายถงชาวยโรปกบความเชอและศรทธาทมตอครสตจกรแมกระทงตวศาสนาครสตเองตลอดจนระเบยบทางสงคมการเมองและเศรษฐกจอาจกลาวได ความเคลอนไหวในยคสมยแหงภมปญญาไดชวยสรางเชอไฟใหกบสงทเราเรยกกนในปจจบนวาประชาสงคมสมยใหม (modernity) คงไมเปนการเกนเลยไปนกทจะกลาววา ยคสมยแหงการรแจงหรอยคสมยแหงภมปญญาเปนเสมอนหองทดลองขนาดใหญทสรางความเปนสมยใหม(modernity)รวมถงแนวคดและวถแหงความเปนรฐสมยใหม(modernstate)ใหเปนไปอยางทด�ารงอยในชวงเวลาเชนนไปจนถงครสตศตวรรษท 19 นเองทเราไดเหนอยางชดเจนถงความกระตอรอรนทจะสรางส�านก ดวยความมงมาดปรารถนาทจะน�ามาซงสงคมทเทาเทยมและเปนธรรมยงขนการคนพบและทดลองแนวความคดเกดขนมากมายอาทสทธปจเจกทเปนการเพมพนทใหกบการสนบสนนแนวความคดเชงปฏวตทวามนษยมสทธโดยธรรมชาตทจะแสวงหาความสข จนมการยดถอใหแนวความคดเชนนเปนหลกการพนฐานทางจรยธรรม(ethicalfoundation)ส�าหรบคณธรรมสากลแบบใหม(newuniversalmorality)9

ความเปลยนแปลงในมตตางๆ ทปรากฏทงเชงบวกและลบ (สวนจะพจารณาโดยละเอยดวาเปนเชงบวกหรอเชงลบมากกวากนยอมยากจะหลกเลยงการพจารณาจดยนและ/หรอทรรศนะของผพจารณา)ยงกระตนใหเกดการน�าเสนอสารพนความคดในเชงสงคม การเมอง และเศรษฐกจทสมพนธกนอยางใกลชดเชนทปรากฏอยางเดนชดตงแตครสตศตวรรษท 19 เปนตนมา แตกลบมการเสนอการศกษาตวความคดวามก�าเนดมาอยางไรไมมากนก

9 VincenzoFerrone. (2015).The Enlightenment: History of An Idea.PrincetonandOxford:PrincetonUniversityPress,pp.vii–xi.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ในทนผเขยนใชแนวทางของนกคดสายเยอรมนอยางคารลมารกซ(KarlMarx)ฟรดรชเองเกลส (Friedrich Engels) และ คารล มานไฮม (KarlMannheim) เปนหลก10 เพอเสนอบทสรปทครอบคลมความหมายเบองตนและการกระจายตวของความคดในยคสมยแหงภมปญญาวาความคดเปนผลผลตทางสงคมของตวแสดง(agent)11ซงในทนใหความส�าคญนกคด/ปญญาชนอนเปนผลสบเนองมาจากกระบวนการการมปฏสมพนธไมวาจะโดยเปดเผยหรอไมกตามของตวแสดงทมตอสงแวดลอมของตนโดยเฉพาะสงแวดลอมทางสงคม เพอท�าความเขาใจ ใหค�าอธบาย และ/หรอ จดวางแนวทางเพอการเปลยนแปลงสงคมทยากจะแบงแยกมตทางการเมองเศรษฐกจตลอดจนสงคมและวฒนธรรมออกจากกน

กจกรรม 1.1.1

จงอธบายความหมายและขอบขายการศกษาความคดทางการเมองและสงคมทน�าเสนอในหนวยการศกษานมาโดยสงเขป

แนวตอบกจกรรม 1.1.1

แมค�าวา ความคด ทใชในความหมายครอบคลมทงค�าวา thought และ idea จะมลกษณะนามธรรมคอนขางสง แตกแสดงถงความเชอมโยงของมตภายในและมตภายนอกของปจเจกทงในแงมมทเกยวของกบสภาพแวดลอมทางธรรมชาตและ/หรอสภาพแวดลอมทางสงคมกลาวไดวาความคดเปนผลสบเนองมาจากกระบวนการจากปฏสมพนธของตวแสดง/ปจเจก/นกคด-ปญญาชนทมตอสภาพแวดลอมโดยเฉพาะสภาพแวดลอมทางสงคมของตนเพอท�าความเขาใจใหค�าอธบายและ/หรอจดวางแนวทางเพอการเปลยนแปลงสงคมทยากจะแบงแยกมตทางการเมองเศรษฐกจตลอดจนสงคมและวฒนธรรม

10 ผเขยนไดใหอรรถาธบายในเรองดงกลาวในฐานะทเปนสวนส�าคญของตวแสดงทงในเรองของกระบวนการคดและผลผลตจากความคดโดยเฉพาะการตงค�าถามตงขอสงสยตลอดจนวพากษวจารณความเปนไปของสงคมไวทอนแลวจงไมขอกลาวซ�าเชงรายละเอยดในทนส�าหรบผสนใจโปรดศกษาเพมเตมทวรารกเฉลมพนธศกด.(2553).“ความคด:คณสมบตส�าคญของการเปนตวแสดงทมความกระตอรอรน”รฐศาสตรสาร(รฐศาสตรธรรมศาสตร60ป/รฐศาสตรสาร30ปฉบบท2).น.138-188.และส�าหรบผทตองการศกษาเรองราวดงกลาวโดยสงเขปทเชอมโยงกบบทบาทของตวแสดง(ปญญาชน)ทเกยวของกบการผลกดนการรวมกลมภมภาค โปรดศกษาเพมเตมท วรารก เฉลมพนธศกด. (2561). “หนวยท 1 วสยทศน ปญญาชน กบการรวมกลมภมภาค” ในเอกสารการสอนชดวชาอาเซยนเบองตน.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

11 ผเขยนไดใหอรรถาธบายรวมถงนยามทนยมใชกนในแวดวงสงคมศาสตรไวแลวทอนจงไมขอกลาวซ�าในทนส�าหรบผสนใจโปรดศกษาเพมเตมทวรารกเฉลมพนธศกด.(2551).“Constructivismเพอการท�าความเขาใจความสมพนธระหวางประเทศ”รฐศาสตรสารฉบบพเศษ(เพอเปนเกยรตแกฉนทมาอองสรกษ)ปท29น.1-28.และวรารกเฉลมพนธศกด.(2555).“หนวยท 4 แนวคดทฤษฎกอราง/ประกอบสรางในฐานะทฤษฎกระแสรอง” ใน เอกสารการสอนชดวชาความสมพนธระหวางประเทศ.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



การศกษาทเกยวของ

เนอหาทไดน�าเสนอไวในเรองท1.1.1คงชวยสรางจนตภาพใหเราไดไมยากเกนไปนกวาการศกษาความคด เชอมโยงสมพนธกบหลากหลายการศกษาทอาจยงตองค�านงถงความแตกตางทางสงคม-วฒนธรรมโดยเฉพาะเมอมองภาพความคดในวงกวางทอาจแยกเพอประโยชนของการวเคราะหขนพนฐานไดเปนโลกตะวนตกและตะวนออก ซงไดรบการตงขอสงเกตมากขนวามความแตกตางกน นบตงแตชวงปลายทศวรรษ1980เรอยมาจนกระทงตนครสตศตวรรษท21เพราะความส�าเรจดานการพฒนาเศรษฐกจของเอเชยตะวนออกเปนส�าคญแมในความเปนจรงนนโลกตะวนออกมความหลากหลายอยางมากหาไดจ�ากดขอบเขตแคเพยงเอเชยตะวนออกแตอยางใด12แมกระนนกตามความสนใจและการเปรยบเทยบมกอยทเอเชยตะวนออกดงทกลาวทงนมไดหมายความวารมเงาวฒนธรรมอนๆจะขาดไรซงความคดทางการเมองและสงคมโดยเฉพาะหากเรามงมองทความคดในการพยายามแกปญหาของตวมนษยและสงคมมนษยรากเหงาพนฐานของลทธความเชอและศาสนาโดยเฉพาะศาสนาสากลมกใสใจตอเรองดงกลาว ซงจะไดกลาวโดยสงเขปในเรองท2.1.1

รชารด ยจน นสบท (Richard Eugene Nisbitt) ศาสตราจารยดานจตวทยาสงคม (socialpsychology)จากมหาวทยาลยมชแกนทแอนอารเบอร(AnnArbor)เสนอไวในหนงสอTheGeog-raphyofThought (กายภาพแหงความคด)วาชาวเอเชยตะวนออกและชาวตะวนตกคดไมเหมอนกนอยางไรดวยเหตใด โดยใชการสงเกตและการสมภาษณ การมองและ/หรออธบายวตถหรอภาพปรากฏอยางเดยวกนแตมกเสนอค�าอธบายและการวเคราะหทแตกตางกนสงทไดยนอยบอยครงคอมมมองตอค�าถามของชาวตะวนตกมกมสมมตฐานอยทการมองพฤตกรรมของเปาหมายไมวาจะเปนสภาพกายภาพสตว หรอมนษย ในลกษณะของกฎเกณฑทคอนขางเถรตรง โดยมพนฐานมาจากการจดแยกประเภท(categorization) ซงจะยงชวยใหการประยกตใชกฎเกณฑกบกลมตางๆ สะดวกยงขน ตรรกะทเปนแบบแผน(formallogic)เชนนเองทเปนแหลงอางองส�าคญในการแกปญหาดานตางๆของชาวตะวนตก

สวนชาวเอเชยตะวนออกมกมองเปาหมายใหเชอมโยงกบบรบทแวดลอมความเขาใจโลกเชนนจงดมลกษณะทสลบซบซอนมากกวากลาวไดวาการท�าความเขาใจเหตการณตางจ�าตองพจารณาปจจยตางๆทมความสมพนธกนหลากหลาย ผทยดตดกบตรรกะความคดทเปนแบบแผนมากไป อาจถกมองไดวา ยงไมเตบโต (immature) หรอเรยนรประสบการณไมมากนก นสบทจงเสนอวา เรองเหลานสมพนธกบ

12 ผเขยนกลาวไวทอนแลวถงความหลากหลายจนเปนเหตใหไมงายนกทจะก�าหนดนยามความเปนเอเชยไดอยางชดเจนดวยตองอาศยทงวถคดทครอบคลมภมศาสตรกายภาพประวตศาสตรตลอดจนความเกยวโยงสมพนธทางวฒนธรรมส�าหรบผสนใจศกษารายละเอยดในประเดนดงกลาว โปรดศกษาเพมเตมท วรารก เฉลมพนธศกด. (2560). “หนวยท 1 แนวคดทวไปเกยวกบการเมองการปกครองของประเทศในเอเชย” ใน เอกสารการสอนชดวชาการเมองการปกครองของประเทศในเอเชย (ฉบบปรบปรงครงท1).นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


โลกทศนหรออภปรชญา(metaphysics)ทโยงใยไปยงกระบวนการคดซงเปนสวนหนงในเรองของระบบความเชอเกยวธรรมชาตและความเปนไปของโลกกลาวอกนยหนงกคอผคนใชเครองมอใชเชงกระบวนการการรบร(cognitivetools)เพอแสวงหาความรและความเขาใจผานความคดประสบการณและประสาทสมผส13

จตวทยา (Psychology) ประเดนการศกษาทไดรบความสนใจมากขนในยคสมยแหงภมปญญากอนจะไดรบการพฒนาขนเปนสาขาวชาการศกษาในยคสมยตอมาดจะเปนพนฐานส�าคญใหกบสาระขางตนซงใหความส�าคญกบกระบวนการทท�าใหคนเรามหรอไมมความสามารถในการคด และยงสมพนธกบปรากฏการณวทยา(Phenomenology)ซงเปนการศกษาในเชงปรชญาถงโครงสรางจตส�านกในฐานะรปแบบประสบการณจากทรรศนะของบคคลทหนง ทอาจถอไดวาเปนอกหนงความพยายามทจะสรางความเปนศาสตรใหกบปรชญาในชวงสมยทความกาวหนาทางวทยาศาสตรและวธการทางวทยาศาสตรประสบความส�าเรจและไดรบความชนชมอยางสงจากสงคมและแวดวงการศกษา การพยายามผสานวถแบบประจกษนยม(empiricism)กบวถแหงตรรกะทเชอมโยงการใชเหตผล(rationalism)ตามทรรศนะของเอดมนดฮสเซรล(EdmundHusserl)นกปรชญาชาวเยอรมนผสถาปนาการศกษาปรากฏการณวทยาเปนไปในลกษณะทชใหถงก�าเนดของระบบตางๆ ทงในเชงวทยาศาสตรและเชงปรชญาวาเปนผลมาจากประโยชนและโครงสรางของประสบการณชวต14

13 RichardE.Nisbitt.(2003).The Geography of Thought: How Asians and Westerns Think Differently and Why.NewYork:Simon&Schuster,pp.xiii-xvii.

14 “EdmundHusserl:GermanPhilosopher”(n.a).Encyclopedia Britannica.Retrievedfromhttps://www.britannica.com/biography/Edmund-Husserl(accessedon1/10/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ภาพท 1.2 ปรากฏการณนยมทใหความสมพนธกบกระบวนการเชอมโยงมตภายใน อาท ภาษา จนตภาพ ฯลฯ

เขากบมตภายนอกผานประสบการณจากประสาทสมผส ซงไปกนไดดกบการท�าความเขาใจความคด

และจตวทยาทมา:http://www.assignmentpoint.com/science/psychology/phenomenology-psychology. html (accessed on

19/12/2018)

กลาวไดวาส�าหรบฮสเซรลแลวการรบรจากประสบการณคอจดก�าเนดสมบรณของความร(prin-cipium)แมพนทประสบการณนจะมลกษณะไมแนนอนตายตว(discursivearea)แตกถอไดวาเปนพนทซงจตส�านก (cogito) ไดเรยนรถงความแตกตางระหวาง “โลกธรรมชาตเกยวกบตวฉน” (my naturalworld-about-me)และ“โลกในอดมคตเกยวกบตวฉน”(idealworlds-about-me)การหาสมดลจากการเชอมสมพนธระหวางการเรยนรทง2แบบคอพนทแหงการปรบเปลยนจตส�านก15ความมงมนตงใจ(intentionality)ตามความหมายในเชงปรชญาซงหมายถงพลงใจ(powerofmind)ทจะเปนแสดงออกถงหรอยนหยดเพอสงใดสงหนงทเปนรปธรรมและ/หรอเพอสภาวการณใดสภาวการณหนงทเปนรปธรรม

15 EdmundHusserl.(1958).Ideas: General Introduction to Pure Phenomenology.London:GeorgeAllen&Unwin,pp.91-87,103,109.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


และ/หรอ นามธรรม16 เปนสวนส�าคญในกระบวนการการใหเหตผลทจะชวยก�าหนดความเขาใจตอเรองตางๆทไดรบรผานประสาทสมผส

กระบวนการดงกลาวขางตนม 2 ลกษณะคอ การมจนตภาพในเชงประสาทสมผส (sensory‘imaginato’)และการรบรภมปญญาในเชงกายภาพ(physical‘intellectio’)กลาวไดวาในทรรศนะของฮสเซรลนนความคดของตวแสดงสมพนธกบปรากฏการณวทยา(phenomenology)ซงสะทอนภาพความคดความเขาใจ (reflexions) ของตวแสดงตอประสบการณตรงและเรองราวรอบตว17 สงทยากจะปฏเสธในการสงเกตและอธบายกระบวนการขางตนกคอความส�าคญของภาษา (language) ในฐานะทเปนทงสอในการกอรปความคด (ทงในเชงกระบวนการการคดและสาระความคด) และสอในการถายทอดความคด ภาษาศาสตร (linguistics) จงเขามาเกยวของในการศกษาความคดเชนกน โดยเฉพาะในเรองของการส�ารวจวเคราะหและตรวจสอบความสมพนธระหวางความคดและภาษาฮสเซรลใหความส�าคญกบความคดในเชงบงช (signitive thought)หรอความคดทสอความหมาย(conferring-meaning)โดยเหนวาสงบงชหรอสญญะ(sign)และความหมายทบงชถงมความเชอมโยงเปนหนงเดยวกนปรากฏการณวทยาความคดและภาษาจงเปนเรองของความสมพนธระหวางการแสดงออก (expression)และความหมายทงในแงของการตงใจสอความและบรรลผลตามความหมายนน ภาษาจงมใชการแสดงเสรมจากภายนอก(external auxiliary performance) หากแตเปนสภาพเงอนไขทส�าคญในการกอรปความคดในเชงวทยาศาสตร (scientific thought formations) และความซบซอนเชอมโยงของความคดดงกลาว18 ซงถอวาเปนความกาวหนาในชวงเวลานนดงทไดกลาวไวแลว

การศกษาถงความเชอมโยงของความคดและภาษายงมอกหลากหลายรปแบบโดยเฉพาะนบตงแตชวงทศวรรษ1960อนเปนชวงเวลาทมความเปลยนแปลงหลากหลายมตเกดขนในยโรปและอกหลายดนแดน ทเรมผลกดนแนวความคดทงทางสงคม-วฒนธรรม ตลอดจนเศรษฐกจและการเมองใหแตกตางไปจากความคนชนของชวงเวลากอนหนาทฝงรากลกมายาวนานอาทกลมโครงสรางนยม(Structuralism)ทเนนการท�าความเขาใจปรากฏการณทางสงคมผานอปลกษณของภาษา(metaphoroflanguage)ซงกคอการเสนอแนวความคดทวาเราสามารถเขาใจภาษาในฐานะระบบหรอโครงสรางทก�าหนดหรออางองตวเอง(self-referentialsystem)โดยไมมอภภาษา(metalanguage)เปนแหลงอางองหลกกลาวอกนยหนงกคอถอยค�าอธบายถอยค�าซงอธบายถอยค�า(เชนทเราเหนจากพจนานกรม19หรอแมกระทงขอเขยนตางๆ อาท หนวยการศกษานทนกศกษาก�าลงศกษาอย) แมความคดเชนน อาจจะฟงดกาวล�าเกน

16 “Intentionality”.(15/10/2014).Stanford Encyclopedia of Philosophy.Retrievedfromhttps://plato.stan-ford.edu/entries/intentionality/(accessedon1/10/2018).

17 Husserl.(1958).op.cit,pp.199-168,189-191.18 PetrUrban.(2013).The Relationship of Thought and Language in Husserl’s Phenomenology.Institute

ofPhilosophy,CzechAcademyofScience.Retrievedfromhttp://www.sif-praha.cz/wp-content/uploads/2013/04/Thought.Language.Husserl.pdf(accessedon1/10/2018)

19 JohnMann.(1994).“AGentleIntroductiontoStructuralism,PostmodernismandAllThat.”Philoso-phy Now: A Magazine of Ideas.Retrievedfromhttps://www.philosophynow.org/issues/10/A_Gentle_Introduc-tion_to_Structuralism_Postmodernism_And_All_That(accessedon1/10/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ไปส�าหรบใครหลายคนแตกมใครอกหลายคนใชเปนแนวทางในการศกษารวมถงการศกษาทางดานความสมพนธระหวางประเทศ โดยเฉพาะในกลมแนวคดทฤษฎกอราง/ประกอบสราง (Constructivism) และกลมแนวคดทฤษฎกระแสวพากษทมอยอยางหลากหลาย20

นอกเหนอจากการศกษาขางตนทมเบนยงสรปดวยวาการจะศกษาความคดอยางกวางขวางยงเกยวของกบ ประสาทวทยา (neurology) ทสนใจกลไกระบบประสาท (neuralmachinery) ทชวยในเรองของการคดซงไปสมพนธกบกระบวนการการคดและการรบร (thinkingandcognitiveprocess)ซงเชอมโยงกบประสาทสมผสมานษยวทยา(anthropology)ทใสใจศกษาวาความแตกตางหลากหลายทางวฒนธรรมสงผลหรอไมมากนอยเพยงใดและ/หรอสงผลอยางไรตอวถคดของผคนในสงคมเชนงานศกษาของรชารดยจนนสบททดงไดกลาวไวขางตนไปจนถงการศกษาพฤตกรรมการรบรตามธรรมชาตของสงมชวตทไมใชมนษย(cognitiveethology)ซงกอใหเกดลกษณะนสยบางอยางทอาจชวยใหเขาใจจดก�าเนดความคดของมนษยทสงผลหรอกระต นใหเกดการปรบการรบร และพฤตกรรมไปกบการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมทงทางธรรมชาต และทางสงคม หรอแมกระทง วทยาการดานคอมพวเตอร(computer science) และ ปญญาประดษฐ (artificial intelligence: AI) ซงเสนอวา ระบบทไรชวต(non-biologicalsystems)กอาจสรางความคดขนได

แมจะเกยวของกบหลากหลายการศกษาดงกลาวขางตน แตการศกษาทอาจจดไดวาสมพนธใกลชดกบการศกษาความคดมาเนนนานกคอปรชญา(philosophy)ทใหความส�าคญกบการส�ารวจโครงสรางตรรกะของความคดและความสมพนธระหวางความคดกบปรากฏการณทางจตใจ(mentalphenomena)อาทภาวะอนเปนนรนดร(perpetualstate)และประสาทสมผสทางกาย21และหากจะมงมองเฉพาะสวนทสมพนธกบการวางแนวทางใหกบการศกษาพจารณาเนอหาสาระของความคดทางการเมองและสงคมกคอปรชญาการเมอง (politicalphilosophy)ส�าหรบฌอง เลกา (JeanLeca)จากสถาบนศกษาดานการเมองแหงปารส (Institut d'Études Politiques deParis: SciencePo)ปรชญาการเมองคอสวนหนงของปรชญาทเกยวของโดยตรงกบการเมองและการบรหาร ซงเปนสวนผสมอนไมคงทของสงครามสนธสญญาการแบงแยกทอดมไปดวยความขดแยงและรวมมอรวมกลมในเชงบรหารจดการ

ทงน สงทพงระวงกคอการยากจะมองขามวาปรชญาการเมองนนมทงสวนผสมของปรชญาทใหความส�าคญกบการคดพจารณาเปนส�าคญ(vitacontemplativa)หรอกคอการคดทบรสทธ(purethink-ing) ปลอดจากสงอนนอกเหนอจากการคด สวนลกษณะทางการเมอง (political) ใหความส�าคญอยางยงยวดกบการด�าเนนการหรอการกระท�า (vita activa) ซงวถด�าเนนการทางปฏบต (praxis) ในโลกสมพนธกบกฎเกณฑและเกมแหงภาษาของตนเองทด�ารงอยกอนหนาทจะเกดความพยายามในทางปรชญาเพอสรางกรอบแนวทางในการท�าความเขาใจโลกดงกลาว22 ความรงเรองและลมสลายของหลากหลาย

20 วรารก เฉลมพนธศกด. (2551). “Constructivism เพอการท�าความเขาใจความสมพนธระหวางประเทศ”อางแลว,วรารกเฉลมพนธศกด.(2555).“หนวยท4แนวคดทฤษฎกอราง/ประกอบสรางในฐานะทฤษฎกระแสรอง”อางแลว.

21 Bayne.op.cit.,p.2.22 JeanLeca.(2011).“PoliticalPhilosophy”inBertrandBadie,DirkBerg-Schlosser,LeonardoMorlino

(eds.).(2011).International Encyclopedia of Political Science Vol. 6.LosAngeles,London,NewDelhi,Singapore,Washington,D.C:SAGEReference,p.1988.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


จกรวรรดโบราณทเปนไปกอนหนาทเราจะรจกกบปรชญาการเมองโดยเฉพาะจากสายคดตะวนตก (ดงทไดน�าเสนอไวในหนวยท13)ซงมกเปนแกนแนวคดใหกบรฐศาสตรและสงคมศาสตรโดยทวไปคอประจกษพยานในเรองดงกลาว

แมแนวทางหลกของชดวชาน จะมไดมงเนนการน�าเนอหาในลกษณะของปรชญาการเมอง แตกหาไดปฏเสธความส�าคญของมตการศกษาดงกลาว แทจรงนนผเขยนยงมงหมายใหพจารณาสาระจากปรชญาและปรชญาการเมองในการศกษาแนวคดทางการเมองและสงคมทมลกษณะเชงสมพทธกบบรบททางประวตศาสตรมากขนโดยเฉพาะเมอมองจากจดมงหมายของปรชญาการเมองทใหความส�าคญกบการศกษาในเชงปทสถานทท�าใหตองครนคดวาองคกรทางสงคมเปนเชนใดยตธรรมหรอไมและการใหความส�าคญกบ“คน”(people)ทงในฐานะปจเจกและสมาชกกลมองคกรทางสงคมในระดบตางๆแมวามกจะใหความส�าคญกบขอบเขตของหนวยการปกครองเชนรฐ(state)ทมกจะโยงใยกบเรองราวของอ�านาจทถกทอขนจากหลากหลายมตทงในเรองของการเมองเศรษฐกจสงคมและวฒนธรรม23

สงคมวทยา (sociology) เปนอกหนงการศกษาทเกยวเนองสมพนธกบความคด โดยใหความส�าคญกบสงคมมนษย ความสมพนธระหวางผคนในสงคม รวมไปถงกระบวนการทท�าใหความเปนสงคมด�ารงอยหรอเปลยนแปลงไปตามล�าดบขนหรอววฒนาการดวยการตรวจสอบพลวตรแหงองคประกอบของสงคมอาทสถาบนกลมเพศสภาพสถานะทางสงคมกลาวไดวาสงคมวทยาใสใจกบกฎเกณฑทก�ากบพฤตกรรมมนษย รวมไปถงความเบยงเบนและความทาทายทมนษยมตอกฎเกณฑเหลานน สงคมวทยาจงมกเชอมสมพนธกบจตวทยาและมานษยวทยา24ซงลวนเชอมสมพนธกบการศกษาความคดดงทไดกลาวไวบางแลว

แมวาในยคเรมแรก ผผลกดนการศกษาดงกลาวอยาง ออกสต กองต (August Comte) จะพยายามใชแนวทางปฏฐานนยม (positivism) ดวยวธการแบบวทยาศาสตร จนแทบละเลยเรองของอดมการณคานยมและวฒนธรรมจนเกดความเขาใจวาสงคมวทยาใสใจกบโครงสราง-หนาทของสถาบนทางสงคมทไรการเชอมตอกบมตประวตศาสตร (ahistorical) แตการศกษาเปรยบเทยบไมเพยงชวยใหเขาใจความคดและพฤตกรรมของผคนตามสภาพเงอนไขของประวตศาสตรแตยงชวยใหเราเหนวาความตางทางวฒนธรรมความเชอ-ศาสนาและรปแบบของสงคมลวนมผลตอความเปนไปและการคลคลายตวของผ คนและสงคมนนๆ แมวากรอบใหญของสถาบนและความคดจะโนมเอยงไปในทศทางแบบประชาธปไตยเชนเดยวกนงานการศกษาของอเลกซเดอตอกเกอวล(AlexisdeTocqueville)เกยวกบสงคมประชาธปไตยอเมรกนคอตวอยางอนเดนชดในเรองดงกลาว25

23 วรารก เฉลมพนธศกด. (2546). “หนวยท 3แนวทางวเคราะหการเมองเชงปรชญาการเมอง” ในประมวลสาระชดวชาการวเคราะหการเมองและระเบยบวธวจยทางรฐศาสตร.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

24 RobertE.LFarisandWilliamForm.(n.a).“Sociology.”Encyclopaedia of Britannica.Retrievedfromhttps://www.britannica.com/topic/sociology(accessedon5/10/2018).

25 PierreBirnbaum. (2011).“HistoricalSociology.” inBertrandBadie,DirkBerg-Schlosser,LeonardoMorlino(eds.).(2011).International Encyclopedia of Political Science Vol. 4.LosAngeles,London,NewDelhi,Singapore,Washington,D.C:SAGEReference,pp.1082-1083.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


แมการศกษาความคดทางการเมองและสงคมอาจจะยงสมพนธกบอกหลากหลายสาขาวชา นอกเหนอจากทไดกลาวไปแลวขางตนแตในทนจะขอกลาวเชอมโยงกบอกหนงการศกษาซงกคอสงคมวทยาการเมอง (political sociology)ซงใหความส�าคญกบการศกษาปรากฏการณอนเปนผลสบเนองมาจากการเชอมสมพนธระหวางชวตทางการเมองและชวตทางสงคม ทมลกษณะผสานความรความเขาใจจากหลากหลายสาขาวชาเพอท�าความเขาใจในเรองของอ�านาจและการครอบง�าทด�ารงอยในสงคม

แมวาความสนใจหลกจะเปนไปภายใตกรอบระดบรฐและสงคม โดยพนทการศกษาเนนไปทการกอตวของรฐ(stateformation)การปรบเปลยนระบบการเมอง(transformationsofpoliticalsystems)ไปจนถงกระบวนการการปฏรปการเมองกลมผลประโยชนพรรคการเมองตลอดจนพฤตกรรมการเลอกตงแตสงคมวทยาการเมองกยงใสใจเรองภาคประชาสงคม และขบวนการเคลอนไหวทางสงคม26 ทมการเคลอนไหวขามแดนมากขนไมตางจากการเคลอนตวของแรงงานและชนชนน�า(elite)ในแวดวงเศรษฐกจทสงผลตอการปรบเปลยนพนทกายภาพของหลายดนแดนอาทการเตบโตของเมองบนตนทนการหดตวของพนทเกษตรและความรอยหรอของทรพยากรธรรมชาต ทสงผลตอทงโครงสรางประชากรและวถชวตของผคนซงแนนอนวายอมอาจสงผลตอการกอรปความคดทางการเมองและสงคมทเปลยนแปลงไปจากเดม


จงอธบายการศกษาทเกยวของกบการศกษาความคดทางการเมองและสงคมมาโดยสงเขป


ความคดเกยวของกบกระบวนการการคดซงเชอมโยงกบระบบประสาทการรบรการประมวลผลและการถายทอดความคดการศกษาทเกยวของจงหลากหลายอาทจตวทยาจตวทยาสงคมมานษยวทยาและภาษาซงคอนขางใหความส�าคญกบมตภายในของการคดและการสอความหมายไปจนถงปรากฏการณวทยาทเชอมโยงมตภายในกบภายนอกผานเรองของประสาทสมผสและโลกทศนหรอแมกระทงวทยาการคอมพวเตอร และปญญาประดษฐ แตการศกษาทยงคงเปนพนฐานหลกใหกบความคดทางการเมองและสงคมกคอปรชญาและปรชญาการเมองทใหความส�าคญกบการคนหาสจจะทขามผานกาลเวลา(tran-scendental truth) กบสงคมวทยา และสงคมวทยาการเมอง ทเสรมความส�าคญในเรองของมตทางประวตศาสตรและบรบททางสงคมทอาจจะแตกตางกนไปตามสภาพกายภาพตลอดจนลกษณะทางสงคมและวฒนธรรม

26 JanW. vanDeth. (2011). “Political Sociology as a Field of Study”. in Pierre Birnbaum. (2011). “HistoricalSociology.” inBertrandBadie,DirkBerg-Schlosser,LeonardoMorlino. (eds.). (2011). International Encyclopedia of Political Science Vol. 6LosAngeles,London,NewDelhi,Singapore,Washington,D.C:SAGEReference,p.2022.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตอนท 1.2

การศกษาความคดทางการเมองและสงคมกอนครสตศตวรรษท 18


หวเรอง1.2.1ขอพจารณาและสาระโดยสงเขปของความคดทางการเมองและสงคมกอนครสต

ศตวรรษท161.2.2ขอพจารณาและสาระโดยสงเขปของความคดทางการเมองและสงคมชวงครสต

ศตวรรษท16-17

แนวคด1.ตงแตอดตกาล ความคดทางการเมองและสงคมเกดขนเพอมงตอบค�าถามเรองความ

สมพนธของมนษยทงระหวางมนษยกบจกรวาล/ธรรมชาตและระหวางมนษยดวยกนเองรองรอยการพยายามจดระเบยบสงคมปรากฏในหลากหลายวฒนธรรม แตความหลากหลายของปรชญากรกทใหความส�าคญกบตวมนษยท�าใหไมงายนกทจะจดระเบยบสงคมโรมนทสบทอดความคดของพวกกรกกลบสามารถจดวางระบบกฎหมายและการจดองคกรทางสงคมแบบมล�าดบขน ซงสบตอใหกบครสตจกรคาทอลกทรงเรองบนความเสอมของโรมนยคกลางกบสงครามครเสดเผยถงความเสอมโทรมของครสตจกรจนกอค�าถามตอบทบาทการน�าสงคมของครสตจกร ทามกลางการหวนกลบมาใสใจปรชญากรกแบบอรสโตเตล ความเคลอนไหวเหลานทงไดรบผลกระทบและมสวนผลกดนการขยายตวของยคสมยแหงการฟนฟศลปะวทยาการ

2.แนวคดมนษยนยม ผลกดนใหเกดการปฏรปศาสนาทเชอมโยงกบพลงอ�านาจทางเศรษฐกจและความมนคงทางการเมองของผครองอ�านาจการขยายตวของฝายตอตานคาทอลกหรอกลมโปรเตสแตนต ผลกดนใหเกดสงครามซงกระจายตวอยทวไปในชวงครสตศตวรรษท 16-17 แมบรรยากาศเชนจะกอขอเสนอใหมองการเมองทเปนจรงซงอดมไปดวยความโหดรายการแยงชงและความรนแรงแตกใชวาจะไรซงขอเสนอในเชงอดมคตไมวาจะอยางไรสงทเกดขนกคอการพยายามปรบวถความเชอทางศาสนาใหยอมรบสภาพทเปนจรงของสงคม และยอมรบความสามารถของมนษยมากยงขน วถคดเชนนทรงอทธพลตอการท�างานและเศรษฐกจของสงคมโปรเตสแตนต ซงยงกระตนใหเกดการเรยกรองทางการเมองไปจนถงการเรมเกดส�านกในเรองความเปนชาตและรฐทเรมมการเสนอแนวความคดสญญาประชาคม ซงอยบนพนฐานแนวคดทวา อ�านาจอธปไตยทมรากฐานมาจากผคนในดนแดนนนๆหาไดมาจากฟาเบองบน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


วตถประสงคเมอศกษาตอนท1.2จบแลวนกศกษาสามารถ1.อธบายสาระความคดทางการเมองและสงคมกอนครสตศตวรรษท16ไดโดยสงเขป2.อธบายสาระความคดทางการเมองและสงคมชวงครสตศตวรรษท16–17ไดโดยสงเขป

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



ขอพจารณาและสาระโดยสงเขปของความคดทางการเมอง

และสงคมกอนครสตศตวรรษท 16

เอโมรเอสโบการดส(EmoryS.Bogardus)ศาสตราจารยดานสงคมวทยาและสงคมสงเคราะหแหงมหาวทยาลยแคลฟอรเนยตอนใตทลอสเองเจลลส (LosAngeles)สหรฐอเมรกา เสนอทรรศนะไวเมอค.ศ.1922อนเปนชวงเวลาทสงคมระหวางประเทศเพงผานพนภยพบตมหาสงครามหรอสงครามโลกครงท 1 จากน�ามอมนษยมาไดไมนาน วา การศกษาประวตศาสตรความคดอยางนอยจะชวยใหเรามพนฐานในการท�าความเขาใจกระบวนการและปญหาสงคมทด�ารงอยในปจจบนโดยจดมงหมายไมไดอยทเรองราวของปจเจกทมงแตประโยชนตนหากแตเปนเปนเรองของการครนคดของคนจ�านวนหนงทมงหวงความเปลยนแปลงเพอคนหมมาก

อาจกลาวไดวาการครนคดถงปญหาสงคม-การเมองในลกษณะเชนนนเปนการกระท�าทใสใจตอธรรมชาตและหลกการของกจกรรมเชงสงคมโบการดสยงเสนอดวยวา โดยภาพรวมนน เมอมนษยมเวลาพอทจะครนคดอยางลกซงความคดนนมกจะเชอมโยงไปกบววฒนาการของสงคมมนษยและสะทอนภาพการพยายามท�าความเขาใจความสมพนธในดานตางๆตงแตความสมพนธระหวางตนเองกบธรรมชาตและสงเหนอธรรมชาต ไปจนถงความสมพนธระหวางมนษยรวมสงคม แมกระทงความสมพนธระหวางกาย(body)กบจต(mind)ของตนในแบบทวภาวะ(dualism)ตามทเรอเนเดการต(RenéDescartes)น�าเสนอ ในชวงครสตศตวรรษท 17 โดยใหความส�าคญไปทตวจตและความคดดงบทสรปทมกไดยนกนอยบอยครงวา“Cogitoergosum”(ภาษาละตนอานวาโกกโตแอรโกซม)หรอ“ฉนคดดงนนฉนจงด�ารงอย”(IThink,thereforeIam.)ซงใหความส�าคญกบวถคดแบบลดสวน(deduction)27ขณะทนกคดบางกลมกใหความส�าคญกบกายและประสาทสมผสทกระตนใหมนษยเกดความคด เชนแนวทางปรากฏการณนยมดงทไดกลาวไวแลวในตอนท1

โบการดสเสนอวา จดเรมขอความคดทางสงคมของมนษยมาจาก การพจารณาความสมพนธระหวางมนษยกบจกรวาลเพอท�าความเขาใจความเปนไปตางๆในมตเชงจตวญญาณการรองขอออนวอนตอพระเจา ความคดในลกษณะเชนนน�าไปสการสถาปนาความเชอในสงเหนอธรรมชาต ไมวาจะเปนพหเทวนยม(polytheisms)เอกเทวนยม(monotheisms)เทวาธปไตย(theocracies)ทผน�าความเชอหรอนกบวชเปนผใชอ�านาจปกครองเผาพนธหรอชมชนตามโองการของพระเจาทตนเคารพนบถอโดยถอวาบคคลเหลานคอผทสามารถสอสารกบพระเจาได ความคดความเชอเหลานสรางทงความหวง ความกลว

27 JenniferDowns. (2012).“ABriefHistoryofEthics:Cogitoergosum.”Ethics in Forensic Science.Retrieved from https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/cogito-ergo-sum (accessed on12/10/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ความศรทธาอดมคตทางสงคมและความเสยสละรองรอยความคดทางสงคมในชวงเวลาเชนนมกปรากฏในรปของสภาษตค�าพงเพยนทานและต�านาน

แมอาจไมงายนกทจะหาความเชอมโยงอยางเปนระบบในเรองดงกลาว แตขอความมากมายจากหลากหลายวฒนธรรมแสดงถงประสบการณรวมกนของมนษย ทแสดงออกถงความตองการทางสงคมซงใสใจตอเรองของสวสดการบคคล เรยกรองใหผคนอยรวมกนดวยความปรองดอง เพอความมงคงผาสกโดยใหความส�าคญกบเรองของความสมพนธในครอบครวและชมชน กลาวไดวาแนวความคดพนฐานทางสงคมเกดขนในชวงเวลาเชนนไมวาจะเปนเรองของความเปนเครอญาต(kinship)อ�านาจหนาท(author-ity)การพงพงและความภกดตอเผาพนธอารยธรรมและจกรวรรดโบราณ(ดงทไดน�าเสนอไวในเนอหาหนวยท 13) ปรากฏหลกฐานทแสดงถงความคดทางการเมองและสงคม อาท ความยตธรรมทปรากฏในกฎหมายฮมมราบ(CodeofHammurabi)ของบาบโลนในดนแดนเมโสโปเตเมยการใหความส�าคญกบภราดรภาพและจตวญญาณทางสงคมของชมชนตามทปรากฏในคมภรพระเวทในดนแดนอนทวป28

เมอสงคมมนษยมการพฒนาตวอยางตอเนองและขยายใหญมากขน แมมนษยจะยงคงมงความสนใจในเรองของความสมพนธระหวางมนษยกบจกรวาลแตเรมเปนไปในรปแบบของการพยายามหาความสมพนธทเหมาะสมในลกษณะทสงเหนอธรรมชาตเรมมบทบาทนอยลงมนษยเรมตงค�าถามในเชงปรชญา(philosophising questions) กบสภาพแวดลอมของตนมากยงขนไมวาจะเปนสภาพแวดลอมทางสงคมและ/หรอสภาพแวดลอมทางธรรมชาต ในชวงหลายรอยกอนครสตกาล แนวทางของการตงค�าถามทกอเกดเปนความคดทางการเมองและสงคมในเวลาตอมามทงทยงคงสบตอความคดความเชอทางศาสนาจากอดต และมทงทเสนอวา ความเปลยนแปลงอนเปนนรนดรคอนายแหงสรรพสง ทคลคลายตวในลกษณะววฒนาการเชงสรางสรรคของสงคมมนษย ความคดทางการเมองและสงคมจงยอมววฒนไปตามความเปลยนแปลงดงกลาว

ในกลมสบตอความเชอทางศาสนาทมทงแบบพหเทวนยมอเทวนยม(atheism)และเอกเทวนยมปรากฏรองรอยความคดและมมมองตอสงคมในลกษณะทคลายคลงกนอยไมนอยอาทการใหความส�าคญกบชวตทางสงคมในชมชนการเผชญกบอทกภยของสงคมจากความผดบาปของบคคลปรากฏทงในคมภรพระเวทและคมภรปฐมกาล(Genesis)ของชาวฮบรทเปนตนทางใหกบกลมศาสนาสากลทถอก�าเนดในดนแดนตะวนออกกลาง29ทตงค�าถามตอเรองของความยตธรรมทางสงคมความมงคงอยางไรขอบเขตและการเอารดเอาเปรยบความเมตตาการณยการมศลธรรมในการด�ารงชวตความเหนอกเหนใจผดอยโอกาสทางสงคมมปรากฏทงในหลกการของพทธศาสนาและครสตศาสนา ขณะทสงคมจนทใหความส�าคญกบระเบยบสงคมโดยถอวาครอบครวและรฐคอสถาบนทางสงคมทมความส�าคญทสด30

28 Emory S. Bogardus. (1922).A History of Social Thought. Los Angeles: University of SouthernCaliforniaPress,pp.15,20-35.

29 ผเขยนไดน�าเสนอความสบเนองโดยสงเขปของเรองเรองราวเหลานไวทอนแลวจงไมขอกลาวซ�าในทน ผทสนใจศกษาเพมเตมในเรองดงกลาวโปรดดวรารกเฉลมพนธศกด.(2561).“หนวยท13จกรวรรดกอนการขยายตวของจกรวรรดนยมตะวนตก”ในเอกสารการสอนชดวชาความคดทางการเมองและสงคม.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

30 Bogardus.op.cit.,pp.16,36-73.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ในสวนของการตงค�าถามเชงปรชญานน สวนใหญมกเรมตนทปรชญากรก เบอรทรานด รสเซล(BertrandRussell) นกปรชญาชาวองกฤษ ผครองรางวลโนเบลสาขาวรรณกรรมเมอ ค.ศ. 1950 จากผลงานดานปรชญาทใหความส�าคญกบอดมคตเชงมนษยธรรมและเสรภาพทางความคด เสนอวาศาสนาและความรสกรกถนฐานบานเกด(patrioticfeeling)ทท�าใหเกดการเสยสละประโยชนตนเพอนครรฐคอแกนหลกทางความคดของพวกกรก ท�าใหเกดการประยกตใชระบบเชงจรยธรรม (ethical system) เขากบวถชวตของพลเมองและพนฐานทางการเมองของสงคม31แมจะผานยคของโสคราตส(Socrates)และพวกสโตอก(Stoics)มาแลวแตรองรอยดงกลาวกยงปรากฏใหเหนไดจากแนวความคดทพยายามควบคมปญญาความร (intellectual control) ของผคนในสงคม เพอหวงสรางระเบยบสงคมใหมของเพลโต(Plato)ทเหนวาเสรภาพทปราศจากการควบคมของปจเจกน�าไปสอนาธปไตยและหายนะ32การสงเกตความตอเนองทางความคดเชนนเองทท�าใหรสเซลถอวาปรชญาคอพนทกลางระหวางเทววทยา(theol-ogy) กบวทยาศาสตร (science)33 ซงหมายถงการจดระบบระเบยบความรความคดผานประสบการณการสงเกตและ/หรอการทดลอง

ภาพท 1.3 เบอรทรานด รสเซล ผเสนอทรรศนะวา ปรชญาคอพนทระหวางเทววทยากบวทยาศาสตรทมา:https://en.wikipedia.org/wiki/Bertrand_Russell(accessedon19/12/2018).

แมจะเปนตนธารแตปรชญากรกหาใชทงหมดของปรชญาตะวนตกและหากกลาวโดยเฉพาะเจาะจงนนปรชญากรกหมายถงความคดทสงผานในภาษากรกกอนหนายคไบแซนไทน(Byzantine)ยกเวนขอ

31 BertrandRussell. (1946/1995).History of Western Philosophy and Its Connection with Political and Social Circumstances from the Earliest Times to the Present Day.London:Routledge,pp.15.

32 Bogardus.op.cit.,pp.74-100.33 Russell.op.cit.,p.13.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เขยนทางครสตศาสนา สงทไมอาจมองขามกคอปรชญากรกหาไดมความเปนหนงเดยว แตมความหลากหลาย และอดมไปดวยการเสนอความคดทมกแขงขนกน อาท “เอกนยม กบพหนยม” (monism vspluralism)“วตถนยมกบอดมคตนยม”(materialismvsidealism)“สมบรณนยมกบสมพทธนยม”(absolutismvsrelativism)“สงสยนยมกบอไญยนยม(กลมความเชอวาไมอาจพสจนวาพระเจาด�ารงหรอไมด�ารงอย)”(skepticismvsagnosticism)“เจตจ�านงเสรกบการก�าหนดนยม”(freewillvsdeterminism) “ความสขของมนษย และ สขนยมปจเจก กบ การบ�าเพญพรต” (eudaimonism andhedonismvsasceticism)

แมกระนนกตามอาจกลาวไดวาทามกลางความหลากหลายนสงทปรชญากรกมรวมกนซงไดชวยวางรากฐานใหกบปรชญาตะวนตกกคอ การตรวจสอบธรรมชาตและสภาวะทเปนอยของสรรพสง รวมถงการเปดโอกาสใหเกดการถกเถยงถงเรองตางๆ จากมมมองทแตกตางกน ทงนการตรวจสอบดงกลาวนนมพนฐานมาจากประสบการณและการใชเหตผลหรอกคอการตดตามคนหาความเปนจรงผานการใชเหตผลในการถกเถยงโตแยง (logos) การยอมรบความส�าคญของการใชเหตผล (rationality) ในลกษณะทครอบคลมกวางขวางและยอมรบความหลากหลาย(universality)เชนนเองทชวยจดระบบความรความคดดานตางๆ ของตะวนตก34 ผานการสบทอดของโรมนทเพมมตความส�าคญของวถปฏบตทพยายามรกษาสมดลของสงคมมใหเกดความแตกตางระหวางกลมคนมากเกนไป

การวางระบบกฎหมายเพอวตถประสงคในการสรางดลยภาพทางสงคมคอผลผลตส�าคญของความคดทางการเมองและสงคมของโรมนทวางรากฐานใหกบเรองของสทธตางๆในเรองของสญญาทรพยสนสวนบคคลและผลประโยชนแนวความคดในการจดระเบยบสงคมยงรวมไปถงเรองของการใหความส�าคญกบอ�านาจหนาทโดยเฉพาะดานการทหารทเปดโอกาสใหกบระบอบอตตาธปไตย(autocracy)กลาวไดวาอ�านาจในเชงบรหารจดการ(organisedpower)ของโรมนนเองทไดชวยวางรากฐานความแขงแกงใหกบศาสนจกรโรมนคาทอลก(CatholicChurch)35ทวางระบบความคดทางการเมองและสงคมใหกบยคกลาง(MedievalAge) โดยเนนความส�าคญของภราดรภาพในหมมนษย (brotherhoodofman) และปตาภาพแหงพระเปนเจา(FatherhoodofGod)ทมแกนคดหลกอยทเรองของ“ความรก”(Love)

พระเยซเจาถอวาความรกมลกษณะครอบคลมกวางขวางและเปนสากล (cosmopolitan) และความรกนเองทจะท�าใหเกดความรสกเหนอกเหนใจผอนละวางความเหนแกตววนสะบาโต(sabbato)ในภาษาละตนหรอวนซบบาธ(Sabbath)ในภาษาฮบรจงมไดมนยแคเพยงทางศาสนาแตยงเปนวนหยดพกจากการงานซงถอไดวา เปนการชวยวางฐานสวสดการสงคมประเภทหนง อาจกลาวไดวา วถปฏบตและความเชอในยคแรกของชาวครสตอยทการวางระบบทชวยเปลยนทรรศนะปจเจกใหลดความส�าคญของตนเองแตความแขงแกรงและรงเรองของศาสนจกรทมการจดระเบยบองคกรลดหลนตามล�าดบชนไมเพยง

34 NoburuNotomi. (2011). “Greek Philosophy.” in Bertrand Badie, Dirk Berg-Schlosser, LeonardoMorlino(eds.).(2011).International Encyclopedia of Political Science Vol. 4.LosAngeles,London,NewDelhi,Singapore,Washington,D.C:SAGEReference,pp.1046-1047.

35 Bogardus.op.cit.,pp.101-120.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


น�าพาใหศาสนจกรถอยหางจากวถแหงพระเยซเจา แตยงกอค�าถามตอวถปฏบตตนของศาสนสาวกทดจะใสใจตอสภาพความทกขยากทเปนจรงของผคนนอยลง

เซนตออกสตน(St.Augustine)เปนหนงบคคลส�าคญทวางแนวคดทางสงคม-การเมองใหกบยคกลางโดยไดรบอทธพลทางความคดจากกลมทสบตอความคดของโปลตนส(Plotinus)นกปรชญาชาวกรก หรอทเรยกกนวา นโอ-พลาโทนสซม (Neoplatonism) กลมนใหความส�าคญกบจกรวาลวทยาเชงจตวญญาณทสลบซบซอน(complexspiritualcosmology)บนพนฐานแบบสรรพเทวนยม(panthe-ism)ทมองวาพระเจาและธรรมชาตคอสงเดยวกน(หรอกคอหาไดมพระเจาในลกษณะบคลาธษฐานหรอพระเจาทมรปกายแบบมนษย) โพลตนสใหความส�าคญกบการรบรทางประสาทสมผส ซงเชอมโยงถงประสบการณในการสรางโลกทศนและสมพนธกบวถคดแบบอไญยนยมดงกลาวขางตน36

ภาพท 1.4 เซนต ออกสตน หนงในบคคลส�าคญผวางแนวทางความคดทางการเมองและสงคมของยคกลางทพยายามน�าพามนษยและสงคมไปสการสรางนครแหงพระเจา

ทมา:https://en.wikipedia.org/wiki/Augustine_of_Hippo(accessedon19/12/2018)

ดวยพนฐานความคดดงกลาวจงท�าใหเซนตออกสตนใหความส�าคญกบเจตจ�านงเสร(freewill)ของมนษย และเชอวา ตวมนษยตองเปนผรบผดชอบทางศลธรรม (morally responsible) ตอการกระท�าของตนเองครสตศาสนาจงหาใชแพะรบบาปตอการลมสลายของโรมนตะวนตกหากแตเปนเพราะปจจยทางเศรษฐกจทผคนหมกมนอยกบความหรหราฟงเฟอและยอมกระท�าสงตางๆเพอการนนโดยหาไดสนใจมตอนใดนครทางโลก(cityofearth)ทเนนแตวตถนยมคอเสนทางแหงความเสอมขณะทDeCivitateDei (TheCity ofGod–นครแหงพระเจา) คอทางรอดบนพนฐานคณธรรมแบบครสเตยนมนษยตองตดสนใจเลอกวาจะด�ารงตนและสรางสงคมไปในทศทางใดและตองรบผลจากการตดสนใจนน37

ชวงยคกลางทระบบศกดนา (feudalism) เรมพฒนาตวอยางแขงแกรง ในลกษณะทเรมมกลม ผครองแควนและนกรบหรออศวน(knights)โดยเฉพาะจากกลมตวตน(Teutons)หรอชนเผาเยอรมนทใหความส�าคญกบเสรภาพปจเจกขยายตวเพมมากขนนคอชวงเวลาเดยวกบทตะวนตกเรมมการแลกเปลยนความคดกบโลกตะวนออกผานทงประสบการณจากสงครามไมวาจะเปนสงครามครเสดและ/หรอสงครามระหวางผครองแควนตางๆ ตลอดจนการคา38 ซงชวยใหเสนทางความคดทใหความส�าคญกบมนษยและ

36 EdwardMoore.(n.a).“Plotinus(204-270C.E).”Internet Encyclopedia of Philosophy.Retrievedfromhttps://www.iep.utm.edu/plotinus (accessed on 19/10/2018); EdwardMoore. (n.a). “Neo-Platonism.” Internet Encyclopedia of Philosophy.Retrievedfromhttps://www.iep.utm.edu/neoplato(accessedon19/10/2018).

37 “Augustine(354-430C.E).”(n.a).Internet Encyclopedia of Philosophy.Retrievedfromhttps://www.iep.utm.edu/augustin/ (accessed on 19/10/2018);DarylWorthington. (8/10/2014). “City ofGod.”New Historian. Retrievedfromhttps://www.newhistorian.com/city-god/1411/(accessedon19/10/2018).

38 ผเขยนไดกลาวถงผลกระทบของสงครามครเสดทมตอสงคมตะวนตกและศาสนจกรโดยสงเขปไวทอนแลวจงไมขอกลาวซ�าในทนผทสนใจศกษาเพมเตมในเรองดงกลาวโปรดดวรารกเฉลมพนธศกด.(2561).“หนวยท13จกรวรรดกอนการขยายตวของจกรวรรดนยมตะวนตก”อางแลว.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


สงคมมนษยทอยบนพนฐานของการสงเกตและประสบการณแบบอรสโตเตลไดมโอกาสผานเขามาในโลกทครสตจกรคาธอลกยงคงพยายามครองความยงใหญ ทามกลางการพยายามเรมจดระเบยบสงคม ทบางกยงองอยกบกรอบศาสนจกร และบางกปรบขยายมาจากโครงสรางทางการทหาร วถปฏบตของอศวน(chivalry) ตามอดมคต ทใหความส�าคญกบเรองของความกลาหาญ เกยรตยศ ความเปนสภาพชน(courtesy)ความยตธรรมและพรอมทจะชวยเหลอผทออนแอกวากลายเปนวถปฏบตทพงปรารถนาของสงคมวถคดเชนนโดยเฉพาะในสองประการแรกไมเพยงฝงรากลกในสงคมตะวนตกแตยงมสวนชวยผลกดนการขยายตวของจกรวรรดนยมตะวนตก39

ความเปลยนแปลงในชวงปลายยคกลางยงรวมไปถงเสยงเรยกรองใหปญญาชนหนมาสนใจธรรมชาตทงในเชงกายภาพและธรรมชาตของมนษยความเปนเหตเปนผลแมกระทงวทยาการกาวหนาจากโลกตะวนออกโดยเฉพาะทผานมาจากโลกอาหรบซงสงสมความรและวทยาการจากโลกภาษากรกเขาเปนสวนหนงของตนโดยเฉพาะผานงานของอรสโตเตลทอยบนพนฐานของการสงเกตและประสบการณเซนต โทมส อไควนส (St. ThomasAquinas) ตอบรบบรรยากาศความเปลยนแปลงเชนน ดวยการพยายามผสานแนวคดดงกลาวขางตนในกรอบเทววทยาแบบคาทอลก Summa Theologiae (SummaTheologicaor theSumma-บทสรปเทววทยา)ซงเขยนขนในราวชวงกลางครสตศตวรรษท 13 เปนงานชนหลกทวางแนวทางแนะน�าการศกษาท�าความเขาใจศรทธาแหงศาสนาทดจะถกตงค�าถามมากขนประเดนหลกทงานเขยนดงกลาวน�าเสนอกคอ เรองของศลธรรม จรยธรรม และกฎหมาย กลาวคอ อไควนสใสใจกบเรองของความยตธรรมในชวงทเมองเรมขยายตวไปพรอมกบสมาคมการคา40ทามกลางการเคลอนไหวของผคนทสงครามมสวนชวยผลกดน

บรรยากาศความเปลยนแปลงดงกลาวขางตน โดยเฉพาะการเนนความส�าคญของการใชเหตผลเปนเครองมอน�าทางในการแสวงหาความรทไมแยกตวจากความเปนไปของสงคม แตเรมถอยหางจากวถคดและความเชอทเขมงวดแบบศาสนา และการตงค�าถามมากขนตอความเปนไปในสงคมท�าใหเกดการเคลอนไหวในการตงสถาบนการศกษาทแยกตวออกจากศาสนจกร การกระจายตวมากยงขนของวถแบบอสสมาจารยนยม(scholasticism)ทวพากษกระแสคดหลกของสงคมยคกลาง41ตลอดจนการฉอราษฎรบงหลวงและความแตกแยกภายในศาสนจกรจากการแขงขนชวงชงต�าแหนงสนตะปาปาทเรยกวาความแตกแยกของครสตจกรตะวนตก (WesternSchism) ในชวงค.ศ. 1378-141742 ไมเพยงชวยปพนฐานใหกบการปฏรปศาสนา(theReformation)ในเวลาตอมาแตยงชวยเปดพนทความคดทางการเมองและสงคมใหมความหลากหลายยงขน

39 JosephSchumpeter.(1918/1951).The Sociology of Imperialism.NewYork:MeridianBooks.40 PeterKoritansky.(n.a).“ThomasAquinas:PoliticalPhilosophy.”Internet Encyclopedia of Philosophy.

Retrievedfromhttps://www.iep.utm.edu/aqui-pol/(accessedon20/10/2018);Marie-DominiqueChenu.(23/8/2018).“St.ThomasAquinas: ItalianChristianTheologian andPhilosopher.”Encyclopedia Britannica.Retrieved fromhttps://www.britannica.com/biography/Saint-Thomas-Aquinas(accessedon20/10/2018).

41 Bogardus.op.cit.,pp.121-153.42 “Western.Schism:RomanCatholicHistory.”(n.a).Encyclopedia Britannica.Retrievedfromhttps://

www.britannica.com/event/Western-Schism(accessedon16/10/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


กลาวไดวาความรนแรงโหดรายของสงครามการระบาดของกาฬโรค(ThePlagueortheBlackDeath)ทเรมจากดนแดนยานทะเลด�า(BlackSea)เมอครงยงอยภายใตการปกครองของมองโกลในราวชวงกลางครสตศตวรรษท 14ซงคราชวตชาวยโรปไปถง20ลานคนหรอราว1/3ของจ�านวนประชากรและความขดแยงเพอแยงชงดนแดนโดยเฉพาะพนทเกษตรตลอดจนแหลงผลตหตถอตสาหกรรมและเสนทางการคา ทกระจายตวในหลากหลายพนท ไมเพยงผลกดนใหผคนเคลอนไหวไปมา จนเกดชมชนทสามารถพฒนาขนเปนเมองใหญไดหลายพนทในเวลาตอมา บนตนทนประสบการณการรบมอกบการกอจลาจลของกลมชาวนา(peasantrevolts)อาทฟลอเรนซ(Florence)ทสญเสยประชากรกวารอยละ60จากกาฬโรค43แรงกดดนทางเศรษฐกจ-สงคมทเพมมากขนเปนเหตใหเกดการโคนลมเจาผปกครองและสถาปนาระบอบสาธารณรฐ ทเผชญกบความขดแยงและสงครามชงอ�านาจทใชสารพดวธและเลหเหลยมอยบอยครงตงแตราวชวงกลางครสตศตวรรษท14ถงราวชวงกลางครสตศตวรรษท15อนเปนชวงเวลาทตระกลเมดซ(Medici)เถลงอ�านาจ44และเปนแกนน�าส�าคญในการผลกดนการเคลอนตวของยคสมยแหงการฟนฟศลปะวทยาการทใหความส�าคญกบตวมนษย


จงอธบายสาระความคดทางการเมองและสงคมกอนครสตศตวรรษท16มาโดยสงเขป


ตงแตโบราณกาล ความคดทางการเมองและสงคมมกเกดขนเพอมงตอบค�าถามในเรองความสมพนธของมนษยไมวาจะเปนความสมพนธระหวางมนษยกบจกรวาล/ธรรมชาตและระหวางมนษยดวยกนเอง รองรอยการความคดทพยายามจดระเบยบสงคมปรากฏในภาษต ค�าพงเพย และคมภรโบราณมากมายของหลากหลายวฒนธรรม กอนทมนษยจะตงค�าถามเชงปรชญาทใสใจตอความสมพนธระหวางมนษยกบมนษยมากขนความหลากหลายของปรชญากรกท�าใหไมงายนกทจะจดระเบยบสงคม

อยางไรกตามโรมนทรบสบทอดความคดของพวกกรกไดจดวางระบบกฎหมายและการจดองคกรทางสงคมแบบมล�าดบขนซงสบตอมารดกใหกบครสตจกรคาทอลกทรงเรองทามกลางความเสอมของโรมนแมเซนต ออกสตนจะพยายามวางพนฐานใหกบการสรางนครแหงพระเจา แตยคกลางกบสงครามครเสดเผยถงความเสอมโทรมของครสตจกร จนท�าใหเกดการตงค�าถามตอสถานะและบทบาทของศาสนจกรใน

43 OleJ.Benedictow.(2005).“TheBlackDeath:TheGreatestCatastropheEver.”History Today.Vol-ume55 Issue 3 (March).Retrieved fromhttps://www.historytoday.com/ole-j-benedictow/black-death-greatest-catastrophe-ever(accessedon17/10/2018);“BlackDeath.”(n.a).History.Retrievedfromhttps://www.history.com/topics/middle-ages/black-death(accessedon17/10/2018).

44 “RepublicofFlorence–1292-1737.”(n.a).Global Security.Retrievedfromhttps://www.globalsecu-rity.org/military/world/europe/it-florence.htm(accessedon17/10/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


การก�าหนดวถคดและวถปฏบตของปจเจกและสงคม ทามกลางการหวนกลบมาใสใจปรชญากรกแบบอรสโตเตลแมกระทงงานของเซนตอไควนสทพยายามปรบวถความเชอใหเปดกวางยงขนจากอทธพลดงกลาวความเคลอนไหวเหลานทงไดรบผลกระทบและมสวนผลกดนการขยายตวของยคสมยแหงการฟนฟศลปะวทยาการ



และสงคมชวงครสตศตวรรษท 16-17

ความเปลยนแปลงของสงคมทตองเผชญกบสารพดปญหาในชวงรอยตอปลายยคกลางกบชวงตนยคสมยแหงการฟนฟศลปะวทยา(Renaissance)ซงประวตศาสตรศลปะจดใหตลอดชวงสมยดงกลาวอยระหวางชวงครสตศตวรรษท14-17ดงไดกลาวไวบางแลวในเรองท1.2.1นคอชวงเวลาทครอมเกยวกบการปฏรปศาสนา(reformation)ซงอยในชวงเวลาระหวางครสตศตวรรษท16-17ทมการเคลอนไหวหลกอยทางดนตอนเหนอและตะวนตกเฉยงเหนอของยโรปการพจารณาสองความเคลอนไหวทสงผลกระทบถงกนและมสวนวางรากฐานความคดทางการเมองและสงคมทสบตอมาจนปจจบนท�าใหอยากทจะปฏเสธความส�าคญของความเคลอนไหวเปลยนแปลงบนดนแดนอตาลโดยเฉพาะทฟลอเรนซอนเปนจดเรมตนของความเคลอนไหวทกระจายตวและววฒนไปกบสภาพทองถนในพนทตางๆทอาจมพนฐานสภาพเงอนไขและวถคดทตางกนไป รวมถงความเคลอนไหวในดนแดนสวตเซอรแลนด เยอรมน และเนเธอรแลนด ยคสมยนเชนกนทการส�ารวจโลกใหมในความหมายของตะวนตก หรอการเรมลาอาณานคมในความหมายของดนแดนทเสยเปรยบวถปฏบตทางการทตและวถทางการคาทพฒนาตวเปนระบบทนนยมในปจจบนไดเรมฝงรากบนฐานแนวคดการถอก�าเนดใหม(rebirth)หรอRenaissanceของวถวฒนธรรมของยคคลาสสกทเปนรากฐานใหกบการตงค�าถามและขอสงสยตอมตของอ�านาจทางการเมองของครสตจกรคาทอลก

การพยายามคนหาและแสดงออกถงวถแหงโลกตามความเปนจรงเปนจดเดนของยคสมยทวถคดสอดประสานไปในแนวทางเดยวกนไมวาจะเปนศลปะ วทยาการ และปรชญา ทใหความส�าคญกบความกาวหนาทางวตถและการประดษฐคดคนเพอใหสอดรบกบวถชวตของผคนทเรมยดความมนคงปลอดภย

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


และความมงคงของตนเองเปนศนยกลาง45 นคอยคสมยทยงอดมไปดวยสงคราม เทคนควทยาการทกาวหนา รวมถงศลปนจ�านวนไมนอยแมกระทงเลโอนารโด ดาวนช (LeonardoDaVinci) จงมสวนเกยวของกบการออกแบบอาวธ ขณะเดยวกนกมซากศพมนษยมากมายใหใชศกษากายวภาคทงเพอประโยชนของงานศลปะและการแพทย ความเปลยนแปลงทางความคดยงกระจายตวเรวมากขนเมอ โยฮานเนสกเตนแบรก (JohannesGutenberg) ชางฝมอดานโลหะจากเมองเมนซ (Mainz) ในเยอรมนประดษฐแทนพมพเคลอนทเมอค.ศ.1440ทสามารถผลตงานพมพไดถง3,600หนาตอวนในชวงครสตศตวรรษท 16 มการพมพเผยแพรงานในยโรป 20 ลานเลม และเพมขนเปน 200 ลานเลมในชวงครสตศตวรรษท 17 งานเขยนของมารตน ลเธอร (Martin Luther) และงานเขยนของเดซเดรอส เอราสมส(DesideriusErasmus)ตดอนดบตนของหนงสอขายดในชวงเวลาดงกลาว46

สงครามยงคงเปนสงทพบเหนไดไมยากนกตลอดชวงสมยยคฟนฟศลปะวทยาการและการปฏรปศาสนา โดยในชวงครสตศตวรรษท 15 นน ความขดแยงและการแยงชงดนแดนเนนหนกไปทอตาลในปจจบน ซงมทงเสนทางทางบกและเสนทางทางทะเลทเชอมตอกบโลกตะวนออกทร�ารวย และดวยความทอตาลปกครองดวยระบบนครรฐ ซงเปนอสระจากจกรวรรดโรมนอนศกดสทธ (The Holy RomanEmpire)47 และมไดยอมรบอ�านาจสงสดจากสนตะปาปา ซงยอมหมายรวมถงการไมตองสงภาษาใหกบดนแดนดงกลาว แตนยมในหลกการของระบบสาธารณรฐโดยเฉพาะนครรฐทางเหนอทมความเปนชมชนเมอง(urbanisedareas)สงกวาดนแดนอนใดในยโรปในชวงเวลานนโดยรอยละ30ของประชากรของกลมรฐเหลานลวนอาศยอยในเมองฟลอเรนซเวนสและมลาน48ดนแดนดงกลาวขางตนจงเปนเปาหมายของการแยงชงผลประโยชนของทงฝรงเศสและสเปนทก�าลงขยายตว ท�าใหเกดสงครามและการจดท�าขอตกลงพกรบ(truce)ไปมาอยหลายครงในชวงระหวางค.ศ.1494-1559

ฟลอเรนซนครรฐอนเปนตนก�าเนดของการฟนฟศลปะวทยาการปกครองดวยกลมสมาคมวาณชยและการเงนการธนาคารทเรองอ�านาจมาตงแตปลายครสตศตวรรษท14กอนทพลงอ�านาจจากความมงคง

45 เพออรรถรสในการท�าความเขาใจเรองราวของความเปลยนแปลงทมมตครอบคลมกวางขวางตงแตระดบปจเจกไปจนถงชมชนและสงคมขนาดใหญไมวาจะเปนในรปแบบของแวนแควน อาณาจกร ไปจนกระทงจกรวรรดขนาดใหญ ทมทงภาพของการปรบความเชอ การกอตวของทนนยมในหลายพนท แมกระทงการสรางบานแปลงเมองของตะวนตก (ในทนหมายถงองกฤษ ทในชวงเวลานนถอไดวาคอนขางหางไกลจากศนยอ�านาจในยโรป) ดวยวทยาการน�าเขาจากโลกตะวนออกผานฟลอเรนซ ผเขยนขอแนะน�าใหศกษาผานวรรณกรรมไดทKentFollet.(2007).World Without End. LondonandNewYork:PanMacmillan.และหากปรารถนาจะไดศกษาภาพของโลกยคกลางทมครสตศาสนาเปนศนยกลางในการยดโยงชวตผคนกจกรรมทางเศรษฐกจและสงคมการเมองตลอดจนการสรบและสงครามสามารถศกษาไดจากงานของนกเขยนคนเดยวกนทเปนภาคเรมตนของนวนยายเลมดงกลาวศกษาไดทKentFollet.(1989).The Pillar of the Earth.LondonandNewYork:PanMacmillan.

46 “TheRenaissance–why it changed theworld”. (6/10/2015).The Telegraph.Retrieved fromhttps://www.telegraph.co.uk/art/london-culture/renaissance-changed-the-world/(accessedon21/10/2018).

47 ผเขยนไดน�าเสนอเรองการประสานความรวมมอระหวางฝายอาณาจกรกบศาสนจกรจนเกดเปน จกรวรรดโรมนอนศกดสทธ(HolyRomanEmpire)โดยมชารเลอมาญ(Charlemagne)เปนจกรพรรดองคแรกของจกรวรรดดงกลาวไวทอนแลวโปรดศกษาเพมจากวรารกเฉลมพนธศกด.(2561).“หนวยท13จกรวรรดกอนการขยายตวของจกรวรรดนยมตะวนตก”อางแลว.

48 “ItalianCity-states.”(2013).Epic World History.Retrievedfromhttp://www.epicworldhistory.blogspot.com/2013/07/italian-city-states.html(accessedon21/10/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


จะท�าใหหลายตระกลเรมกมอ�านาจอยในมอและตงตนเปนกลมคณาธปตย(oligarchy)จนละเลยธรรมเนยมปฏบตแบบสาธารณรฐทเคยยดถอ เชน ตระกล เมดซ แหงฟลอเรนซ แตความไมพอใจของผคนจ�านวนไมนอยและการแยงชงอ�านาจระหวางกลมตางๆท�าใหระบอบสาธารณรฐทนคโคโลมาเคยเวลล(NiccolòMachiavelli)สนบสนนดจะกลบมารงเรองไดอกกอนทการรกรานของราชวงศวาลว(ValoisDynasty)แหงฝรงเศสภายใตการน�าของกษตรยชารลสท8(CharlesVIII)จะเกดขนเมอค.ศ.1494และท�าใหสถานะทางการเมองในฟลอเรนซสนคลอนในยคสมยทตระกลบอรเจย(Borgia)กมอ�านาจครสตจกรและก�าลงขยายอทธพลทางตอนกลางของอตาลโดยใชทงสงครามทเปดเผย เลหลวง และการลอบสงหาร แมจะจบลงในระยะเวลาไมนานกอนทกลมอ�านาจใหมของครสตจกรจะหนไปรวมมอกบสเปนทมสายสมพนธอนดกบตระกลเมดซทใชความรนแรงกลบมาครองและรกษาอ�านาจในฟลอเรนซเมอค.ศ.151249

ดวยบรรยากาศดงกลาวขางตนนเองทท�าใหมาเคยเวลลเสนอใหมองการเมองตามความเปนจรงในฐานะพนทแหงการแสวงหาและรกษาไวซงอ�านาจ โดยทผปกครองตองมศลปะในการรกษาสมดลระหวางโชคชะตา(fortunata)หรออาจเรยกวาความไมแนนอนของสถานการณกบคณธรรมความสามารถ(vir-tues)ของการเปนผปกครองทอาจใชจตวทยาและเลหกลเพอการรกษาอ�านาจเชนทปรากฏในงานThePrince(เจาผปกครอง)ซงตางจากการเนนความส�าคญของสงคมการเมองทควรจะเปนตามขนบคดทมมากอนหนาส�าหรบมาเคยเวลลแลวคณธรรมจงหาใชเปนสงทมอยในธรรมชาตหากแตเปนสงทสงคมสรางขน50 โดยผานการศกษาอบรม การใหการศกษากบพลเมองรนใหมทเขาใจสถานการณจรงทางการเมองดวยความคดทเปดกวางและเสร ไมเพยงจะชวยใหพลเมองรเทาทนผปกครอง หากแตยงมสวนส�าคญในการเตรยมความพรอมทงในเรองความรความเขาใจและวถปฏบตทางการเมองใหกบพลเมองเพอใหเปนรากฐานส�าคญในการสรางและรกษาไวซงระบอบสาธารณรฐตามทปรากฏในงานเขยนTheDiscoursesontheFirstDecadeofTiTusLivius(วาทกรรมวาดวยทศวรรษแรกของไททสลวอส)อนเปนงานทมาเคยเวลลแสดงถงความคดความเชอทตนมสวนผลกดนในเรองพลงอนยงใหญของปจเจกในฐานะมนษยและพลเมอง51

49 ClaudiaRothPierpont.(15/9/2008).“TheFlorentine:Themanwhotaughtrulershowtorule.” The New Yorker. Retrieved from https://www.newyorker.com/magazine/2008/09/15/the-florentine (accessed on21/10/2015);NickTrend. (4/12/2013). “Florence andMachiavelli: sympathy for the devil.”Telegraph.Retrievedfrom https://www.telegraph.co.uk/travel/destinations/europe/italy/tuscany/articles/Florence-and-Machiavelli-symphaty-for-the-devil/ (accessed on 21/10/2018); “Florence.” (n.a).Encyclopedia Britannica. Retrieved fromhttps://www.britannica.com/place/Florence/History (accessed on 21/10/2018); “ItalianWars (1494-1559).” (n.a).Encyclopedia.com. Retrievedfromhttps://www.encyclopedia.com/history/modern-europe/wars-and-battles/italian-wars(accessedon21/10/2018).

50 วรารกเฉลมพนธศกด.(2546).อางแลว,น.86.51 GailBambrick.(23/12/2013).“Machiavelli’sHumanism.”TuftsNow.retrievedfromhttps://now.tufts.

edu/articles/machiavelli-humanism(accessedon17/10/2018);AndreaBorghini.(13/5/2017).“NiccoloMachiavelli’sLife, Philosophy & Influence.”ThoughtCo. Retrieved from https://www.thoughtco.com/ niccolo-machiavel-li-1469-1527-2670474(accessedon19/10/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


สภาพความรนแรงโหดรายดงกลาวทยงปรากฏใหเหนในชวงครสตศตวรรษท 16 ไดผลกดนใหเกดแนวความคดในการสรางสงคมอดมคตทไมมอยในโลกแหงความเปนจรง อาท Utopia (ค�าในภาษาละตนแปลวาไมมทใด–nowhere)ของโทมสมอร(ThomasMoore)ทไดแบบอยางมาจากเพลโตซงวางรากฐานใหกบวถคดแบบสงคมนยม (socialism) ในเวลาตอมา การเนนทความเทาเทยมทางสงคมและการไมใหความส�าคญกบการถอครองทรพยสนของปจเจก เพอเสนอภาพสงคมไรชนชนทปราศจากความยากจนชวยใหเรามองยอนกลบไปในชวงเวลานนไดไมยากวาในพนทซงความเปนเมองและทนขยายตวคอพนทอนอดมไปดวยการแบงชนชนทางสงคมความแตกแยกและความยากจนการผสานความรวมมอระหวางขนนางและเหลาพอคาจงไมตางจากการวางระเบยบอนแยบคายเพอประโยชนของเหลาผมงม52

ภาพท 1.5 โทมส มอร ผเสนอโลกแหงอดมคต ทามกลางบรรยากาศความขดแยงทงในเรองของวถความเชอและ

ผลประโยชนทางการเมองและเศรษฐกจในองกฤษชวงกลางครสตศตวรรษท 16ทมา:https://theimaginativeconservative.org/2014/08/thomas-more-virtuous-statesman.html(accessedon19/12/2018)

แมกระนนกตาม เทอรร เอเกลตน (TerryEagelton)นกวจารณวรรณกรรมและศาสตราจารยดานวรรณคดองกฤษแหงมหาวทยาลยแลงคาสเตอรทสหราชอาณาจกรไดตงประเดนค�าถามทนาสนใจวาเปนไปไดหรอไมวาการใสใจกบภาพอนาคตเชงอดมคตมากเกนไปอาจท�าใหเราละเลยการพยายามปรบ

52 “Fromnoplacetoourplace–fivehundredyearsofUtopia.”(10/5/2016).Socialist Worker.Retrievedfromhttps://socialistworker.co.uk/art/42709/From+no+place+to+our+place-five+hundred+years+of+Utopia(accessedon11/10/2018);LakririFernando.(25/12/2016).“ThomasMore’sUtopiaFromASocialistPointofView–PartII.”Colombo Telegraph.Retrievedfromhttps://www.colombotelegraph.com/index.php/thomas-more-utopia-from-a-socialist-point-of-view-part-ii/(accessedon11/10/2018/).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


แกสภาพเงอนไขจรงทด�ารงอย แมจะยอมรบวางานของโธมส มอร ชวยท�าใหเราตระหนกไมนอยเมอน�ามาเปรยบเทยบกบความเปนไปในยคสมยของเราวา เวลากวากงสหสวรรษทผานไป สงคมมนษยดจะมความคบหนาไมมากนกในการเสนอความคดและการพยายามปรบแกปญหาสงคมและการเมองทมพนฐานมาจากความเหลอมล�าทางสงคม53 กลาวอกนยหนงกคอมนษยยงคงตองตงค�าถามกนตอไปถงความรสกผดชอบชวด(conscience)ทงในเชงจรยธรรมสวนบคคลและคณธรรมของสงคมรวมไปถงการสยบยอม(acquiescence) ตอความเปนจรง ในกรณของมอรตามการตความของศาสนจกรภายใตการน�าของสนตะปาปาจอหนพอลท2(PopeJohnPaulII)ทประกาศยกยองและมอบสถานะผอปถมภแหงเหลารฐบรษและนกการเมอง(patronofstatesmenandpoliticians)ใหแกมอรเมอ31ตลาคมค.ศ.2010

ทงนหลกแหงความจรงนนองอยกบระเบยบศลธรรม ซงในชวงเวลาดงกลาวยงองอยกบระเบยบสงคมแบบคาธอลกทายทสดการยนหยดของมอรน�าไปสจดจบดวยโทษประหารจากการตดสนของกษตรยเฮนรท 8 (HenryVIII)แหงราชวงศทวเดอร (TudorDynasty)54ทประกาศแยกตวตงนกายองกฤษ(AnglicanChurch)ซงไมขนตออ�านาจสนตะปาปาความเคลอนไหวเชนนถอเปนสวนหนงของการปฏรปศาสนาทเกดขนในหลากหลายพนทของยโรปโดยเฉพาะในยานยโรปเหนอ ไมวาจะเปนทรอตเตอรดม(Rotterdam)เนเธอรแลนดซงเดซเดอรอสเอราสมสเผยแพรพระคมภรใหมในฉบบภาษากรกเพอเปนสอในการวพากษและเรยกรองใหศาสนจกรกลบมาทบทวนรากฐานของตนเองโดยเฉพาะในเรองของความเรยบงายศลธรรมความเปนเหตเปนผลและความกตญญ55

ขณะทมารตนลเธอร(MartinLuther)นกบวชจากนกายออรกสตนเปนแกนน�าประทวงการขายใบไถบาปตงแต ค.ศ. 1515 และแปลพระคมภรไบเบลออกเปนภาษาเยอรมน กระตนใหเกดเสรภาพทางความคดทน�าไปสความรนแรงเมอเกดรวมไปกบการรวมตวของชาวนาผทกขยากทเรยกรองการปรบเปลยนสภาพเศรษฐกจ-สงคมโทมสมนตเซอร(ThomasMüntzer)ผตดตามลเธอรอาจเปนคนแรกๆทผนวกความคดแบบลเธอรเขากบการใชก�าลงทหารเขาสนบสนนผลกดนความเชอ ไมตางจากทสเปนเปนแกนหลกในการผลกดนอาณาจกรมสลมออกดนแดนตอนใตของยโรปในชวงเวลาใกลเคยงกนมนตเซอรกลายเปนพนทแหงความรนแรงมากขนในราวชวงกลางศตวรรษเมอยานแหงไลเดน(JanofLeiden)ผลกดนแนวคดอนาแบปตส(Anabaptists)ซงไมเชอในการเขารบพธศลลางบาป(Baptism)ตงแตเมอครงยงเปนทารกทไมสามารถตดสนใจไดดวยตวเอง แตใหความส�าคญกบเจตจ�านงเสร (free will) ในการเลอกรบศลลางบาปดวยตนเองเมอเปนผใหญแลวกลมแนวคดเชนนยงเสนอแนวคดกาวหนาใหแยกพนท

53 TerryEagelton. (16/10/2015). “Utopias, past and present:whyThomasMore remains astonishinglyradical.”The Guardian.Retrievedfromhttps://www.theguardian.com/books/2015/oct/16/utopias-past-and-present-thomas-more-terry-eagelton(accessedon12/10/2018).

54 MarcD. Guerra. (20/7/2010). “ThomasMore’s correspondence on Conscience.”Action Institute. Retrievedfromhttps://acton.org/thomas-mores-correspondence-conscience(accessedon16/10/2018).

55 Kenneth J. Ross. (18/10/2016). “Erasmus, the Reformation, and the Bible.”Presbyterian Historical Society.Retrievedfromhttps://www.history.pcusa.org/blog/2016/10/erasmus-reformation-and-bible(accessedon16/10/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ศาสนจกรออกจากฝายอาณาจกร(secularism)56แนวความคดและความเคลอนไหวขางตนทรงอทธพลตอเยอรมน รวมถงดนแดนในยานคาบสมทรบอลตกและสแกนดเนเวย ขณะทอลรค ซวงล (UlrichZwingli)เผยแพรแนวคดปฏรปทสวตเซอรแลนดในแนวทางทใกลเคยงกบลเธอร

กลมเคลอนไหวปฏรปศาสนาซงเรยกโดยรวมวานกายโปรเตสแตนต (Protestant)ซงหมายถงกลมพวกประทวง ยงรวมไปถงการผลกดนแนวความคดของฌอง กาลแวง (Jean Calvin หรอ JohnCalvin) นกเทววทยาชาวฝรงเศสทถกเนรเทศจนตองไปใชชวตทเจนวาและไดผลตงาน Institution delaReligionChrétienne(สถาบนแหงศาสนาครสต)เมอค.ศ.1536ซงสรปรวมเทววทยาของชาวครสตทแบงออกเปน4หมวดคอพระผสราง(creator)ผไถบาป(redeemer)พระจต(spirit)และศาสนจกร(church)ทตอมากลายเปนปทสถานใหกบความเชอของกลมปฏรปศาสนาส�าหรบกาลแวงแลวล�าดบชนทางสงคมหาใชสงส�าคญแตการพฒนาจตใจและปญญาส�าคญเพราะเปนสงสรางเสรมศกดศรของความเปนมนษยโดยเฉพาะปญญาความรในเชงปฏบต(practicalknowledge)เพอประโยชนตอตนเองและสงคมหรออรรถประโยชน(utilitarianism)วถคดเชนนสงผลตอการปรบเปลยนความคดทางสงคมการเมองของผคนในเยอรมนสกอตแลนด เนเธอรแลนดฮงการตลอดจนครสตจกรองกฤษ57ซงเกดการแยกตวของกลมทตองการใหศาสนจกรกลบคนสวถทบรสทธและเรยบงายอนเปนทมาของชอกลมพรตน(Puritans)ซงไดรบการสนบสนนอยางมากจากกลมนกกฎหมายและนกวาณชยความผนแปรทางการเมองขององกฤษในราวชวงกลางครสตศตวรรษท 16 ภายใตการน�าของพระนางแมร ราชนผนบถอคาทอลก (CatholicQueenMary)ท�าใหผคนจ�านวนมากอพยพทงครอบครวไปยงดนแดนใหมซงตอมาคอสหรฐอเมรกา58

ฝรงเศสทเนรเทศกาลแวงเปนอกพนทหนงซงความเคลอนไหวเพอการปรบเปลยนความคดและวถจดระเบยบสงคมทตงค�าถามตอศาสนจกรคาทอลกด�าเนนไปอยางเขมขนชวงปลายราชวงศวาลวโดยเฉพาะในชวงทแคทเธอรนเดอเมดซ(CatherinedeMedici)ด�ารงต�าแหนงผส�าเรจราชการทไมเพยงด�ารงสายสมพนธกบตระกลเมดซแตยงรวมถงสายสมพนธแหงอ�านาจกบศาสนจกรทวาตกน การขยายตวอยางรวดเรวของกลมฮเกอโนต (Huguenots)ซงนยมความคดแบบกาลแวงโดยเฉพาะในกลมตระกลวาณชยและชนชนสงผมการศกษา โดยใน ค.ศ. 1562 มกลมดงกลาวมากถง 2 ลานคนและมโบสถกวา2,000แหงท�าใหเรองของประโยชนทางเศรษฐกจความเชอและอ�านาจทสมพนธกนอยางใกลชดน�าไปสสงครามศาสนาในฝรงเศสซงเรมตนอยางจรงจงเมอค.ศ.1562

แมผน�าฮการโนอยางอองรแหงนาวาร(HenryofNavarre)ผสถาปนาราชวงศบรบง(BourbonDynasty) จะใหสทธและเสรภาพทางศาสนาแกกลมดงกลาวผานการออกราชโองการแหงเมองนองต

56 “Anabaptists:Protestantism.”(n.a).Encyclopedia Britannica.Retrievedfromhttps://www.britannica.com/topic/Anabaptists(accessedon17/10/2018).

57 WilliamJ.Bouwsma. (n.a). “JohnCalvin:FrenchTheologian.”Encyclopedia Britannica.Retrievedfrom https://www.britannica.com/biography/John-Calvin (accessed on 17/10/2018); “Institutes of the ChristianReligion:AWorkbyCalvin.”(n.a).Encyclopedia Britannica.Retrievedfromhttps://www.britannica.com/topic/Institutes-of-the-Christian-Religion(accessedon17/10/2018).

58 “Puritans.”(n.a).History.Retrievedfromhttps://www.history.com/topics/colonial-america/puritanism(accessedon17/10/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


(Edicts ofNantes) แตกไดยอมรบใหคาทอลกเปนศาสนาประจ�าอาณาจกร แตเมอพระคารดนลรเชอลเออ (Cardinal de Richelieu) ขนมามอ�านาจทงทางการเมองและการทหารในสมยกษตรยหลยสท 13(LouiseXIII)ความรนแรงไดกลบมาปรากฏอยางตอเนองจนสมยของหลยสท14(LouiseXIV)ทมผเสยชวตกวา400,000รายซงยงผลกดนใหฮการโนตจ�านวนมากอพยพออกจากฝรงเศสไปยงดนแดนตางๆพรอมความคดความเชอและวทยาการความรทน�าตดตวไปเผยแพรและสรางชมชนใหมในยคสมยทจกรวรรดตะวนตกขยายความแขงแกรงเพมมากขน59

หนอออนของความคดทใหความส�าคญกบพนทและชาตพนธเกดขนในชวงเวลานเชนกน อาทความพยายามของชาวเนเธอรแลนดทจะปลดแอกตนเองจากการปกครองของสเปน แมจะยงไมประสบความส�าเรจในชวงกลางครสตศตวรรษท16แตกลมผนบถอนกายกาลแวงทขยายตวมากขนไดเปนแกนน�าส�าคญทงในการกอจลาจลและการท�าสงครามทด�าเนนตอเนองทงทางบกและทางทะเลถง37ปนบตงแตค.ศ. 1570 แมจะมชวงพกรบ 12 ป แตสงครามเพอความเปนอสระของเนเธอรแลนดกกลบมาปรากฏอกครงเมอค.ศ. 1621และสนสดเมอค.ศ. 1648อาจกลาวไดวาความส�าเรจของชาวเนเธอรแลนดเกดจากการประสานความรวมมอของกลมโปรเตสแตนตทงผนบถอนกายกาลเวงลเธอรรนส(Lutherans)และอนาแบปตสและแมกระทงชาวยวและชาวคาธอลกฝายกาวหนาอาสาสมครชาวองกฤษสกอตแลนดฝรงเศสแมกระทงเจาแควนเยอรมนจ�านวนไมนอยไดเขารวมสนบสนนเนเธอรแลนดแมอาณาจกรของพวกตนจะมไดเปนคสงคราม60แนวทางแบบกาลแวงทเปดกวางตอการสงเกตเรยนรในเชงปฏบตนเองทชวยผลกดนให เนเธอรแลนดทไมไดปกครองดวยระบอบกษตรยสามารถกาวขนเปนเจาจกรวรรดตะวนตกทชวยวางพนฐานโครงขายทนนยมระหวางประเทศ

สงคราม30ป(ค.ศ.1618-1648)อาจถอไดวาเปนสงครามทสะทอนภาพความเปลยนแปลงความคดทางการเมองและสงคมในยโรปไดดทสดจากความขดแยงทางศาสนาทกลบมาปะทขนอกเมอเฟอรดนนดท2(FerdinandII)แหงราชวงศฮปสเบรก(HabsburgDynasty)จกรพรรดแหงจกรวรรดโรมนอนศกดสทธในขณะนน บงคบใหพลเมองในปกครองนบถอคาทอลก เทากบละเมดขอตกลงสนตภาพเอากสเบรก(PeaceofAugsburg)จากการประชม(Diet)ของจกรวรรดเมอค.ศ.1555ทก�าหนดวาเจาแควนจะไมใชเหตเรองความเชอทางศาสนาเพอกอสงครามทงนเจาแควนจะเปนผก�าหนดวาในพนทปกครองของตนจะนบถอนกายใด(whoserealm,hisreligion)จกรวรรดจะไมเขาไปเกยวของโดยพลเมองในพนทกจะนบถอนกายนน หากพลเมองนบถอนกายทตางออกไปตองขายทรพยสนและยายไปอาศยในแควนทนบถอนกายเดยวกบตน โบฮเมย (Bohemia) เปนพนทแรกทกอจลาจลตานค�าสงดงกลาวและไดรบการ

59 “CatherinedeMedici(15619-1589).”(n.a).History BBC.Retrievedfromhttp://www.bbc.co.uk/his-tory/historic_figures/de_medici_catherine.shtml(accessedon18/10/2018);“WarsofReligion:FrenchHistory”.(n.a).Encyclopedia Britannica. Retrieved from https://www.britannica.com/event/Wars-of-Religion (accessed on18/10/2018);“EdictofNantes:FrenchHistory”.(n.a).EncyclopediaBritannica.Retrievedfromhttps://www.britan-nica.com/event/Edict-of-Nantes (accessed on 18/10/2018); “Huguenots”. (n.a).History. Retrieved from https://www.history.com/topics/france/huguenots(accessedon18/10/2018).

60 DavidJ.B.Trim.(2010).“TheReformationandWarsofReligion.”Liberty.Retrievedfromhttp://www.libertymagazine.org/article/the-reformation-and-wars-of-religion(accessedon21/10/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


สนบสนนจากกลมเจาแควนเยอรมนฝายโปรเตสแตนตขณะทสเปนเขาชวยฝายคาทอลกในชวงทศวรรษทสองมกลมตางๆเขารวมมากขนทงแตเรมมเหตจากการพยายามลดอทธพลของฝายตรงขามแยงชงดนแดน ผลประโยชนทางการคา และควบคมความเปนไปของยโรป โดยเฉพาะในกรณของฝรงเศส สเปนและโปรตเกส

ภาพท 1.6 การลงนามในสนธสญญาสนตภาพเวสตฟาเลย ไมเพยงชวยยตสงครามศาสนาทยาวนานถง 30 ป แต

ยงชวยสถาปนาระบบรฐสมยใหมทใหความส�าคญกบอ�านาจอธปไตยเหนอเขตแดนอยางชดเจนทมา:https://www.edhelper.com/ReadingComprehension_54_882.html(accessedon19/12/2018)

ในทสดหนงในสงครามทโหดราย รนแรง และตอเนองยาวนานสงครามหนงในประวตศาสตรมนษยชาตทคราชวตผคนไปราว8ลานคนกจบลงดวยสนธสญญาสนตภาพเวสตฟาเลย(PeaceTreatyofWestphalia)ทสงผลตอการปรบเปลยนภมศาสตรการเมองของยโรปและใหก�าเนดรฐสมยใหมทมการก�าหนดเขตแดนแนชด ทชวยสรางความชดเจนใหกบแนวความคดในเรองของอ�านาจอธปไตย (sover-eignty) เหนอเขตแดน และวางแนวปฏบตในเรองความเปนเอกราชทไมอาจมอ�านาจเหนอกวาเขาแทรกแซง และยงชวยวางแนวความคดสนตภาพสากลทครอบคลมกวางขวาง (universal peace)61 ซงความสมพนธระหวางประเทศโดยเฉพาะในฐานะวชาการศกษาใหความส�าคญมาโดยตลอด

กลาวไดวาในชวงครสตศตวรรษท 16-17 นนแนวความคดมนษยนยมกลบมามความส�าคญในลกษณะทชชวนใหเรามองธรรมชาตมนษยทกวางขนทงในเชงบวกและลบทามกลางความเปลยนแปลงของสงคมทเรมใสใจกบการเสนอความคดใหใชวทยาการสมยใหมทไดมาจากการพสจนทดลองและการสงเกตซงกคอรากฐานของวธการแบบวทยาศาสตร(scientificmethod)มาใชแกปญหาและวางแนวทางในการพฒนาสวสดการสงคม ตามทฟรานซส เบคอน (Francis Bacon) ชาวองกฤษ เสนอไวใน Novum Organum (theNewMethod–วธการใหม) เมอมการแปลงานเขยนของเบคอนออกเปนภาษาละตนท

61 “Peace ofAugsburg.” (n.a).Encyclopedia Britannica. Retrieved from https://www.britannica.com/event/Peace-of-Augsburg (accessedon21/10/2018);“ThirtyYears’War.” (n.a).History.Retrieved fromhttps://www.history.com/topics/reformation/thirty-years-war(accessedon21/10/2018);IanWilliam.(24/10/2007);“Don’tblameWestphalia.”The Guardian. Retrieved from https://www.theguardian.com/ commentisfree/2007/oct/24/dontblamewestphalia(accessedon21/10/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ยงถอไดวาเปนภาษาสากลในชวงเวลานน ท�าใหยงเกดความตนตวในการผลกดนวธการดงกลาวในยโรปนคอการวางแนวทางวฒนธรรมแบบวทยาศาสตรแมจะมขอสงเกตอยวาในงานNewAtlantis(แอตแลนตสใหม) ของเบคอน ยงคงวางแนวทางสงคมอดมคตทยงไมละทงวถคดและการใชสญลกษณทางศาสนาต�านานความเชอและความคดทไมอาจจดไดวาเปนวทยาศาสตรโดยสมบรณ(pseudo-scienceconcepts)

ไมวาจะอยางไรเบคอนกจดไดวาเปนนกคดรนแรกๆทตระหนกถงพลงอ�านาจของวทยาการความรเชงวทยาศาสตรธรรมชาตทยงจะชวยใหมนษยมความสามารถในการบรหารจดการเรองราวตางๆ(reliefofman’sestate)การสะสมความรเชงปฏบตนเองทจะเปนพนฐานการสรางความกาวหนาทางเทคนควทยาการ(scientificadvancement)เพอความกาวหนาโดยรวมของสงคม(ideaofprogress)กลาวไดวาส�าหรบเบคอนแลวความรคออ�านาจ(Scientiapotentialest–KnowledgeisPower)การตอบรบของสงคมองกฤษในขณะนนท�าใหความคดดงกลาวชวยผลกดนการจดตง สถาบนราชบณฑต (theRoyalSociety)เมอค.ศ.166762นคอชวงเวลาแหงการปรบเปลยนความคดทยดถอมนษยเปนศนยกลางเชนความคดของเดสการตดงทไดน�าเสนอไวในตอนท 1 การสะสมความรความคดเชนนสนบสนนใหเกดความเชอทวามนษยโดยเฉพาะปจเจกชนผสามารถสามารถทจะเปนนายเหนอธรรมชาต

สงครามหลากหลายดงกลาวขางตน โดยเฉพาะสงครามกลางเมององกฤษทเกดขนอยหลายครงในชวงระหวางค.ศ.1642-1651ซงจดไดวาโหดรายรนแรงและสรางความเสยหายทสดใหกบทงองกฤษสกอตแลนดและเวลลสงครามนแมจะมความขดแยงทางศาสนาเปนพนฐานแตกยงเกยวของกบความขดแยงทางความคดในเรองของอ�านาจปกครองเชนกนโดยเฉพาะเมอชารลท 1 (Charles I) แหงราชวงศสจวต(StuartDynasty)ซงมรากฐานจากสกอตแลนดทนบถอคาทอลกสงยบสภาเปนเวลากวาทศวรรษเพอหลกเลยงการซกถามตรวจสอบจากสภาในเรองของการใชจายภาษและยงมแนวโนมทจะผลกดนใหผอยใตปกครองกลบไปนบถอคาทอลก ในชวงเวลาทกลมพรตนขยายตว โอลเวอร ครอมเวลล (OliverCromwell) หนงในแกนน�าส�าคญของพรตนและฝายสภา เปนผก�าชยชนะในสงครามทผนองกฤษไปส

62 Bogardus.op.cit.,pp.154-172;DavidN.Whitney.(2016).“SalvationThroughScience?BaconsNewAtlantisandTranshumanism.”WordPress–Louisiana State University.Retrievedfromhttps://sites01.lsu.edu/fac-ulty/voegelin/wp-content/uploads/sites/80/2016/09/WhitneyAPSA2016.pdf (accessed on 16/10/2018); StephenA.McKnight.(2005).“FrancisBacon’sGod.”The New Atlantis.Number10,Fall2005,pp,73-100.Retrievedfromhttps://www.thenewatlantis.com/publication/francis-bacon-god (accessed on 22/10/2018); “Francis Bacon (1561-1626).” (n.a). Internet Encyclopedia of Philosophy.Retrieved fromhttps://www.iep.utm.edu/bacon (accessedon22/10/2018);Eugenio-EnriqueCortes-Ramirez.(2014).“KnowledgeisPower.FrancisBaconsTheoryofIdeology.”Via Panoramica Electronica de Estudos Anglo-Americanos/An Anglo-American Studies Journal. Series 3, NumeroEspicial2014,pp.25-42.Retrievedfromhttp://www.ler.letras.up.pt/uploads/ficheiros/12634.pdf(accessedon22/10/2018);“InfluenceandReputation.” (n.a).The Francis Bacon Society.Retrievedfromhttp://www.fran-cisbaconsociety.co.uk/francis-bacon/influence-reputation/(accessedon22/10/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ระบอบสาธารณรฐในชวงสนๆ กอนทระบบกษตรยจะไดรบการสถาปนาขนอกครงในชวงปลายครสตศตวรรษท1763

บรรยากาศของสงครามและความรนแรงทกระจายตวกวาง กอปรกบความคดทกาวหนามากขนและความปรารถนาทจะควบคมสงคมทก�าลงสบสนวนวายท�าใหเราไดรจกกบการพฒนาตวของความคดสญญาประชาคม(socialcontract)ทมสมมตฐานอยทการท�าขอตกลงหรอสญญาระหวางปจเจกเพอการกอตวและรกษาความเปนสงคม โทมส ฮอบส (ThomasHobbes) นกปรชญาสงคมทใชชวตผานชวงสงครามกลางเมองเสนองานLeviathanเมอค.ศ.1551ทวเคราะหภาพสงคมมนษยวามนษยในสภาพธรรมชาตแตเดมนนมความเทาเทยมทจะแขงขนแสวงหาเพอใหไดมาซงทรพยากรทมอยอยางจ�ากด จนท�าใหเกดความขดแยงชวตมนษยจงเดยวดายทกขเขนนารงเกยจโหดรายและแสนสน(solitary,poor,nasty,brutishandshort)

มนษยทยดตนเองเปนศนยกลางเชนนจงมงแสวงหาความสขและประโยชนสวนตนเปนส�าคญจนกอสภาพททกคนเปนศตรของกนและกน(warofallagainstall)หรอสภาพอนาธปไตยเพอหลกเลยงสภาพดงกลาวและเพมประโยชนสขปจเจกทเปนอสระและมสทธทไมอาจแบงแยกโดยธรรมชาตจงท�าขอตกลงทตางไดประโยชนในการยอมรบอ�านาจหนาทสวนกลาง (central authority) หรอองคอธปตย(sovereign) ทจะอ�านวยใหเกดสภาพเงอนไขทเปนประโยชนสขตอปจเจก ผานการจดท�ากฎหมาย และวางแนวทางวถปฏบตเพอใหปจเจกไดใชชวตอยางมอารยะแมฮอบสจะท�าลายรากฐานความคดในเรองเทวสทธของกษตรย(divinerightsofking)แตฮอบสกยงใหความส�าคญกบอ�านาจสทธขาดของกษตรย64 แนวคดเรองสภาพอนาธปไตยแบบฮอบสนเองทเปนแกนคดส�าคญใหกบกลมแนวคดทฤษฎสจนยม(real-ism)ในการศกษาความสมพนธระหวางประเทศ

แนวคดในเรองสญญาประชาคมทใหความส�าคญกบปจเจกไดรบการพฒนาและตงค�าถามไปตามสภาพเงอนไขของสงคมและมมมองของนกคด บารช สปโนซา (Baruch Spinoza) นกปรชญาชาวเนเธอรแลนดเชอสายยวทมตนก�าเนดมาจากโปรตเกสมไดมองธรรมชาตมนษยเชงลบแบบฮอบสแตกลบมองวา มนษยมธรรมชาตในลกษณะทคอนขางตอตานสงคม (anti-social) การจดองคกรทางสงคมเกดขนไดเพราะมนษยเหนประโยชนทตนจะไดรบและหลกเลยงความทกขยากและความขดแยงแมผปกครองจะไดอาณตจากปจเจกแตกมอาจละเมดอ�านาจอธปไตยทประชาชนมอบหมายใหดแลผปกครองจงตองรบผดชอบตอเจาของอ�านาจ65

ทามกลางบรรยากาศความเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ-สงคมของชวงปลายครสตศตวรรษท17ทความเปนรฐสมยใหมเรมปรากฏอยางชดเจนควบคไปกบการทจกรวรรดนยมตะวนตกเรองอ�านาจแมจะ

63 JamesHOhlmeyer. (n.a). “EnglishCivilWar.” EncyclopaediaBritannica. Retrieved from https://www.britannica.com/event/English-Civil-War (accessedon22/10/2018); “OliverCromwell.” (n.a).History.Re-trievedfromhttps://www.history.com/topics/british-history/oliver-cromwell(accessedon22/10/2018).

64 JohnRogers.(11/2/2011).“ThomasHobbes:BalancingDominionandLiberty.”BBCHistory.Retrievedfromhttp://www.bbc.co.uk/history/british/civil_war_revolution/hobbes_01.shtml(accessedon22/10/2018).

65 Bogardus.op, cit.,pp.173-179.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เกดการแขงขนจนมสวนผลกดนใหแนวคดพาณชยนยม(mercantilism)ทผกความแขงแกรงของอาณาจกรไวกบพลงอ�านาจทางการทหารและความสามารถของเหลาวาณชยเตบโตอยางมาก หลายดนแดนก�าลงปรบปรงบานเมองหลงภยสงครามขางตนเรมผานพนและเศรษฐกจเรมกลบมาเฟองฟโดยมรฐคาทอลกทกษตรยยงแขงแกรงอยางฝรงเศสสมยหลยสท14โดยมฌองบปตสตโกลแบร(JeanBaptisteColbert)รฐมนตรคลงเปนผผลกดนและวางแนวทางเศรษฐกจแบบชาตนยมทจะพฒนาตวในเวลาตอมา66ขณะทรฐในวธคดแบบโปรแตสแตนทเรมปรากฏวถคดในทางการสงคม-การเมองทตางออกไปเชนแนวคดสญญาประชาคมดงกลาว

จอหน ลอก (John Locke) นกปรชญาชาวองกฤษเปนอกหนงนกคดส�าคญในสายสญญาประชาคม ทเสนอความคดอนสะทอนภาพความเปลยนแปลงดงกลาว โดยเฉพาะองกฤษทกาวผานสงครามกลางเมองและเขาสการปฏวตอนรงโรจน(theGloriousRevolution)ค.ศ.1688ทแมความรวมมอจากเนเธอรแลนดจะสรางความมนคงใหกบสถาบนกษตรยแตกไดน�าพาใหสงคมแบบโปรเตสแตนตกลบคนสความสงบและกลบมาใหความส�าคญกบสภารวมถงการตราพระราชบญญตประกนสทธและเสรภาพของพลเมอง (Bill of Rights 1689)67 ลอกใหความส�าคญกบปรชญาธรรมชาตทเชอมสมพนธระหวางกายกบจตจรยธรรมทจะเปนสงก�าหนดกฎเกณฑเพอความสขและการด�ารงตนทเหมาะสมและศาสตรวาดวยสญลกษณทชวยในการตความถอยค�าและความคด

ลอกมองมนษยและสภาพธรรมชาตของมนษยในเชงบวกมากกวาฮอบสและสปโนซามนษยโดยธรรมชาตคอผมอสรเสร(freedom)และความสขตลอดจนมสทธและหนาท(rightandduty)ทจะรกษาไวซงความสขนน มนษยเหลานเองทแสดงถงพลงอ�านาจทางการเมองบนพนฐานความสมครใจในการท�าความตกลงเพอจดระเบยบสงคมและเศรษฐกจโดยใหความส�าคญกบกฎคณธรรม (moral law) ทจะกระตนใหเกดความรวมมอเพอเอาชนะสภาพธรรมชาตแบบอนาธปไตย(anarchy)และสรางสงคมการเมองทมขนตธรรม (toleration) ตอความตางทางความคด68 กฎหมายจงตองสะทอนหลกการดงกลาวและใหการประกนสทธในการเปนเจาของผลจากแรงงานทมนษยลงทนลงแรง ซงกคอทมาของการประกนทรพยสนเอกชน(privatepropertyright)

ส�าหรบลอกทมความเชอในแบบพรตนสทธปจเจกส�าคญเหนออนใดหากผปกครองไรสามารถทจะสรางสงคมการเมองทผาสกปจเจกทเปนเจาของอ�านาจอธปไตยสามารถโคนลมผปกครองและยงรกษาอ�านาจของตนไวได กลาวไดวามนษยหาควรสยบยอมตอทรราช แตมสทธทจะตอตานและปกปองตนเอง

66 วรารกเฉลมพนธศกด.(2560).“หนวยท6เศรษฐศาสตรการเมอง”อางแลว.67 “GloriousRevolution.”(n.a).New World Encyclopedia.Retrievedfromhttp://www.newencyclopeadia.

org/entry/Glorious_Revolution(accessedon23/10/2018).68 LeeWard. (2006). “Locke and theMoral Basis on International Relations.”American Journal of

Political Science,Vol.50No.3,pp.691-705.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


สงเหลานคอพนฐานส�าคญของแนวคดเสรนยม (Liberalism)69 ซงกระจายตวมากขนตงแตชวงครสตศตวรรษท18เปนตนมาและยงเปนแนวทางพนฐานใหกบกลมแนวคดเสรนยมทการศกษาความสมพนธระหวางประเทศในชวงตนหรอในชวงการถกเถยงโตแยงครงท 1 เรยกวา กลมแนวคดอดมคตนยม (Idealism)


จงอธบายสาระความคดทางการเมองและสงคมชวงครสตศตวรรษท16-17มาโดยสงเขป


แนวคดมนษยนยม(Humanism)ทเรมแพรหลายจากการขยายตวของการฟนฟศลปะวทยาการโดยมทรรศนะแบบอรสโตเตลเปนพนฐาน สงผลอยางมากตอการผลกดนใหมการปฏรปศาสนา ทไมไดเกยวพนเฉพาะในเรองของวถความเชอแตยงโยงใยไปถงเรองของพลงอ�านาจทางเศรษฐกจและความมนคงทางการเมองของผครองอ�านาจฝายตอตานคาธอลกทเรยกโดยรวมวากลมโปรเตสแตนตทขยายตวอยางมากและรวดเรวในหลายพนทไมวาจะเปนดนแดนของกลมชนเผาเยอรมนยโรปเหนอแมกระทงในฝรงเศสกอใหเกดความขดแยงทลกลามกลายเปนสงครามซงกระจายตวอยทวไปในชวงครสตศตวรรษท16-17

การเสนอแนวความคดทามกลางบรรยากาศเชนนจงมความหลากหลาย ไมวาจะเปนขอเสนอใหมองการเมองทเปนจรงทโหดรายแยงชงและรนแรงตามทนคโคโลมาเคยเวลลเสนอและขอเสนอทยงคงใฝหาพนททางการเมองและสงคมในเชงอดมคตเชนงานของโธมสมอรและการพยายามปรบวถความเชอทางศาสนาใหยอมรบสภาพทเปนจรงของสงคมมนษยและยอมรบความสามารถของมนษยมากยงขนเชนทปรากฏในแนวความคดของมารตนลเธอรอลรคซวงลและฌองกาลแวงอทธพลความคดของกาลแวงชวยปรบวธคดในเรองการท�างานและเศรษฐกจของสงคมโปรเตสแตนตทเรมประสบความส�าเรจในการบรหารจดการตนเองและสงคมมากกวากลมคาธอลกซงยงกระตนใหเกดการเรยกรองทางการเมองไปจนถงการเรมเกดส�านกในเรองความเปนชาตและรฐโดยเฉพาะผานทางมตทางเศรษฐกจกบนโยบายพาณชยนยมสงเหลานลวนสมพนธกบสงครามศาสนา30ปทจบทายดวยสนธสญญาเวสตฟาเลยทใหก�าเนดระบบรฐสมยใหม

แมก�าเนดนกายองกฤษจะแตกตางไปจากกลมโปรเตสแตนตอนอยบาง แตอทธพลความคดของกาลแวงผลกดนใหเกดกลมพรตนทไมยอมรบการใชอ�านาจของกษตรยคาทอลกราชวงศสจวตจนน�าไปสสงครามกลางเมองทมผลตอการปรบโครงสรางสงคมเศรษฐกจและสถาบนการเมองทมสวนสนบสนนใหองกฤษครองความเปนเจาจกรวรรดนยมตะวนตกในเวลาตอมาบรรยากาศความเปลยนแปลงเชนนเองท

69 Bogardus. op, cit., pp.179-180; “John Locke’s Philosophy Summary.” (n.a).The-Philosophy.com.Retrieved from https://www.the-philosophy.com/locke-philosophy (accessed on 23/10/2018);WilliamUzgalis.(2018). “The Influence of JohnLocke’sWorks.”Standard Encyclopedia of Philosophy.Retrieved fromhttps://www.plato.stanford.edu/entries/locke/influence.html(accessedon23/10/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ใหก�าเนดแนวคดสภาพธรรมชาตของมนษยและสญญาประชาคม เชนทปรากฏในงานของโธมสฮอบสบารชสปโนซาและจอหนลอกทแมจะมจดเนนแตกตางกนแตตางชวยผลกดนความชดเจนของแนวคดอ�านาจอธปไตยทมรากฐานมาจากผคนในดนแดนนนๆหาไดมาจากฟาเบองบน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตอนท 1.3

การศกษาความคดทางการเมองและสงคมตงแตครสตศตวรรษท 18


หวเรอง1.3.1ขอพจารณาและสาระโดยสงเขปของความคดทางการเมองและสงคมชวงครสตศตวรรษ

ท181.3.2ขอพจารณาและสาระโดยสงเขปของความคดทางการเมองและสงคมชวงครสตศตวรรษ

ท191.3.3ขอพจารณาและสาระโดยสงเขปของความคดทางการเมองและสงคมตงแตครสต

ศตวรรษท20

แนวคด1.เสรภาพของปจเจกและความเชอมนตอการใชเหตผลของมนษยไดรบความส�าคญอยาง

มากในยคสมยแหงภมปญญา ทมสงคมเนเธอรแลนดและองกฤษทขยายตวจากความรงเรองของจกรวรรดนยมเปนแบบอยาง ควบคไปกบภาพผคนจ�านวนมากททกขเขญและยากไร แมองกฤษจะเปนแมแบบใหกบการขยายตวของประชาธปไตย แตการเกดขนของสหรฐอเมรกาท�าใหมพนทจรงในการทดลองความคดทยงไมอาจเปนจรงไดในยโรปณขณะนนอาทสทธมนษยชนเสรภาพทางการเมองและการแบงแยกอ�านาจอยางไรกตาม ปญหาทางเศรษฐกจและสงคมทซบซอนมากขน และการขยายตวของความไมเสมอภาคท�าใหเกดการวพากษตอทงธรรมชาตและแนวโนมทผคนอาจละเลยมตดานคณธรรมและศลธรรม ไมวาจะอยางไรยคสมยเชนนกยงปรากฏภาพแหงความนาสะพรงกลวจากการขยายตวของสงครามตานการปฏวตฝรงเศสทเชดชค�าขวญ“เสรภาพเสมอภาพและภราดรภาพ”แตกเพราะบรรยากาศเชนนเองทท�าใหเกดการเสนอแนวความคดวาสนตภาพนรนดรอาจเกดขนไดจากรปแบบการปกครองและวถคดทเหนความส�าคญของความเทาเทยมของการเปนมนษย

2.ความคดทางการเมองและสงคมในชวงตนถงกลางครสตศตวรรษท19แมจะยงใหความส�าคญกบเสรภาพปจเจก แตกมการเสนอความคดทไมเพยงถอยหางจากความส�าคญของระบอบกษตรยแบบดงเดมแตใหความส�าคญกบสงคมสวนรวมเพมมากขนชาตนยมและสงคมนยมรวมถงการใหความส�าคญกบการบรหารปกครองผานการสรางความเขมแขงใหกบรฐ ทมการผลกดนทงแบบสาธารณรฐ และรฐทมกษตรยเปนศนยรวมแหง

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


อ�านาจ ไมวาจะอยางไร ภาพของสงคมทไดประโยชนจากความเปลยนแปลงดงกลาว ดจะยงไมครอบคลมผคนสวนใหญทเปนแรงงานในระบบเศรษฐกจทนนยมแนวคดสงคมนยมมารกซสตจงกระจายตวไดดตงแตชวงกลางศตวรรษ ควบคไปกบการผลกดนการเปลยนแปลงสงคมผานการปฏวตศตวรรษนเชนกนทเราไดเหนการขยายตวของแนวคดอนรกษนยมทตงค�าถามตอความกาวหนาของวทยาศาสตรและความทนสมยทท�าลายธรรมเนยมปฏบตของสงคมทท�าใหผคนโดดเดยวส�าหรบนทเชแลวความโดดเดยวทเพมมากขน จากทงความรสกไรรากและความไรแกนสารของชวต จะน�าพาทงชวตมนษยและสงคมไปสความวางเปลาในทายทสด

3. ความโหดรายรนแรงของสงครามโลกทง2ครงไมเพยงสรางความไดเปรยบ-เสยเปรยบใหกบทงผคนและรฐจ�านวนมากหากแตยงกระตนใหเกดค�าถามวาสงครามเชนนนเกด(ซ�า)ขนไดอยางไร ซงยงคงเปนค�าถามหลกส�าหรบการศกษาความสมพนธระหวางประเทศ รวมถงชชวนใหเหนถงความเชอมโยงของปญหาหลากมตทสะสมตวในสงคมระดบรฐกบความเปนไประหวางประเทศโดยมกลมแนวคดทฤษฎวพากษแสดงบทบาทน�า แมจะไมงายนกทผลกดนใหแนวคดกระแสหลกบนพนฐานสจนยมและเสรนยมใหมเสอมความนยม กอนทแนวความคดดงกลาวจะเผชญแรงตานมากขนชวงหลงสงครามเยนทผคนโดยเฉพาะผเสยเปรยบในวงกวางเรมหวนกลบมาตงค�าถามมากขนวาความคดทางการเมองและสงคมแบบใดทจะชวยใหเสนทางการพฒนาศกยภาพมนษยไมเพยงเชอมสมพนธกบความมนคงมนษยหากแตยงเชอมโยงกบสนตภาพระหวางประเทศไดอกดวย

วตถประสงคเมอศกษาตอนท1.3จบแลวนกศกษาสามารถ1.อธบายสาระความคดทางการเมองและสงคมชวงครสตศตวรรษท18ไดโดยสงเขป2.อธบายสาระความคดทางการเมองและสงคมชวงครสตศตวรรษท19ไดโดยสงเขป3.อธบายสาระความคดทางการเมองและสงคมตงแตครสตศตวรรษท20ไดโดยสงเขป

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ




และสงคมชวงศตวรรษท 18

แมโดยทวไปอาจกลาวไดวายคสมยแหงภมปญญา (The Enlightenment) หรอยคสมยแหงเหตผล(AgeofReason)เรมปรากฏตงแตการเสนองานNovumOrganum(ค.ศ.1620)ของฟรานซสเบคอนดงทไดน�าเสนอไวในตอนท2ซงปรากฏตงแตชวงกลางครสตศตวรรษท17ไปจนถงการเสนอแนวความคดเรองแรงโนมถวง (gravity) ของไอแซค นวตน (IsaacsNewton) ทใชทงการสงเกตและคณตศาสตรในการค�านวณเปนพนฐานเพอท�าความเขาใจและอธบายสมการความสมพนธระหวางเทหวตถในจกรวาล PhilosophiaeNaturalis PrincipiaMathematica (themathematical principles ofnaturalphilosophy–หลกการทางคณตศาสตรของปรชญาธรรมชาต/1687/1728)เปนงานเขยนของนวตนทมสวนอยางส�าคญในการผลกดนความกาวหนาของการปฏวตวทยาศาสตรโดยเฉพาะในเรองของการคดคนประดษฐเครองกลไก(mechanism)70ทไดปรากฏขนบางแลวในชวงฟนฟศลปะวทยาการและการปฏรปศาสนา แตความเคลอนไหวหลกทเนนความส�าคญของมนษยนยม และการปลดปลอยใหเปนอสระ(emancipation)เพอใหมนษยสามารถแสดงศกยภาพในดานตางๆของตนไดอยางเตมทกระจายตวอยางมากในชวงครสตศตวรรษท18ความเคลอนไหวเชนนเองทเปนจดเรมส�าคญของความคดเชงวพากษทมตวมนษยและการใชเหตผลของมนษยเปนแกนกลางในการขบเคลอนความเปลยนแปลงหลากระดบหลายมตของทงวถคดและวถด�ารงตนของมนษยและสงคม

การขยายตวของเศรษฐกจทมจกรวรรดตะวนตกผลกดนโดยเฉพาะภาพความส�าเรจของชาวดชทและองกฤษทเปนตนแบบใหกบการปรบเปลยนสงคมการเมองของกลมดนแดนทางยโรปเหนอ ควบคไปกบการขยายตวของสงครามเพอชงความเปนเจาอาณานคม ท�าใหมการเสนอความคดทางการเมองและสงคมทเชอมโยงกบเศรษฐกจอยางชดเจนมากยงขนอาจกลาวไดวานคอชวงเวลาทค�าถามและขอพจารณาในมตของเศรษฐศาสตรการเมอง(politicaleconomy)71ปรากฏชดเจนและหลากหลายยงขนแมจะยงคงเกาะเกยวอยกบพนฐานแนวคดเรองสทธโดยธรรมชาตของปจเจก ทามกลางการตงค�าถามทเพมมากขนถงเหตและการแกปญหาความทกขยากของผคนทกระจายตวในวงกวาง

70 GeorgeSmith.(2007).“Newton’sPhilosophiaeNaturalisPrincipiaMathematica.”Standard Encyclo-pedia of Philosophy. Retrieved from https://www.plato.stanford.edu/entries/newton-principla (accessed on23/10/2018);HeatherWhipps.(8/6/2008).“HowIsaacsNewtonChangedtheWorld.”Live Science.Retrievedfromhttps://www.livescience.com/4965-isaac-newton-changed-world.html(accessedon23/10/2018).

71 ผเขยนกลาวถงพฒนาแนวคดและการศกษาทเกยวของกบเรองดงกลาวไวทอนแลวจงไมขอกลาวซ�าในทนผสนใจโปรดศกษาเพมเตมทวรารกเฉลมพนธศกด.(2560).“หนวยท6เศรษฐศาสตรการเมอง”อางแลว.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


นคอชวงเวลาทประชากรขยายตวอยางตอเนองจนสงผลกระทบหลากหลาย ความมงคงเกดขนมากมายดวยตนทนทางเศรษฐกจโดยเฉพาะในเรองคาจางแรงงานทถกลง ขณะทผคนทวไปโดยเฉพาะแรงงานตองแบกรบคาเชาททงเพอการผลตและอยอาศยทเพมสงขนเชนเดยวกบราคาสนคาอปโภค-บรโภค72ความยากจนและปญหาสงคมจงกระจายตวสงโดยเฉพาะในองกฤษทความเปลยนแปลงดงกลาวปรากฏอยางชดเจนแมจะมการปรบกฎหมายและระบบชวยเหลอคนยากไรแตกยงยากจะแกปญหาความไมเทาเทยม แมชนชนสงเจาทดนและวาณชยร�ารวยจะไดจดตงหนวยงานและสถาบนการกศลขนบรรเทาความทกขเขน แตดวยทรรศนะของยคสมยทเหนวา ความยากจน เกดเพราะความเกยจคราน และการด�ารงตนทไมถกตองเหมาะสม เชน ตดสราและการพนน ท�าใหสถานสงเคราะหผอนาถาทผคนยากไรทกเพศทกวยเหลาน ตองท�างานหนกเพอแลกเปลยนกบการไดรบความชวยเหลอ ทเรยกวา workhouseกระจายตวมากขนตงแตทศวรรษ1720เปนตนมา73

ความเคลอนไหวทางสงคมมากมายกระจายตวจนอาจกลาวไดวาการเดนขบวนประทวงการเผยแพรความคดเหนและภาพลอเลยนฝายตรงขามเปนสงทพบเหนไดทวไปในเกาะองกฤษ จนผคนไมนอยหวนเกรงการรวมตวของฝงชน (mobs)ทแสดงออกถงหลากหลายความไมพอใจสงทยากจะปฏเสธเมอเรามองยอนกลบไปกคอความเคลอนไหวเหลานคอพนทอนอดมในการผลตความคดทงเปาหมายเพอการวพากษและเพอเปลยนแปลงสงคมทนกคดนกเขยนมากมายเรมมองและตองการศกษาความกาวหนาและความส�าเรจขององกฤษในการบรหารจดการสงคมทามกลางความเปลยนแปลงทหลากหลาย โดยเฉพาะหลงจากสภาประสบความส�าเรจในการกระจายอ�านาจจากกษตรยบารอน เดอมงเตสกเออ (BarondeMontesquieu)และวอลแตร(Voltaire)จากฝรงเศสเปนตวอยางสวนหนงของกลมนกคดนกเขยนทเดนทางไปยงเกาะองกฤษเพอการดงกลาว

มงเตสกเออสรางชอเสยงจากงานเสยดสสงคมยโรปผาน Persian Letters (จดหมายของชาวเปอรเซย,1721)เรองแตงทสะทอนภาพของสงคมฝรงเศสชวงปลายแผนดนหลยสท14กอนเดนทางทองเทยวยโรปเพอสงเกตและเปรยบเทยบความเปลยนแปลงตางๆโดยมงความสนใจมาทกฎหมายและสถาบนสงคม-การเมองโดยมความส�าเรจขององกฤษเปนแมแบบ และกาวไกลไปถงขนเสนอใหมการแบงแยกอ�านาจ (separationofpower)ระหวางนตบญญตบรหารและตลาการ ในงานTheSpiritofTheLaws (จตวญญาณแหงกฎหมาย, 1748) ทน�าไปสการเปรยบเทยบการปกครองแบบอ�านาจเผดจการ(despotism)สาธารณรฐ(republic)และกษตรย(monarchy)74

72 PhilipT.Hoffman,DavidJacks,PatriciaA.Levin,andPeterH.Lindert.(2002).‘RealInequalityinEurope since 1500.”The Journal of Economic History.Vol.62,No.2 (June2002).Retrieved fromhttp://www.helsinki.fi/iehc2006/paper3/Hoffman.pdf(accessedon24/10/2018).

73 “ThePoorLawandCharity:AnOverview.” (n.a).London lives.Retrieved fromhttps://www.lon-donlives.org/statistic/PoorLawOverview.jsp(accessedon24/10/2018).

74 HilaryBok.(2014).“BarondeMontesquieu,Charles-LouisdeSecondat.”Stanford Encyclopedia of Philosophy.Retrievedfromhttps://www.plato.stanford.edu/entries/montesquieu(accessedon3/11/2018);“Montes-quieusPhilosophy:TheSpiritofTheLaw.”(n.a).The-Philosophy.com.Retrievedfromhttps://www.the-philos-ophy.com/montesquieu-philosophy(accessedon3/11/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ขณะทวอลแตร (Voltaire) ซงเปนนามปากกาของ ฟรองซว-มาร อารเอ (François-MarieArouet)ผประสบความส�าเรจทามกลางบรรยากาศทรฐบาลฝรงเศสสรรหาสารพดวธเพอชวยสรางกระแสเงนหมนเวยนโดยเฉพาะหลงเผชญวกฤตการเงนจากโครงการพฒนาลมน�ามสสสซปป (MississippiDelta)75อาทการออกลอตเตอรทวอลแตรและเพอนนกคณตศาสตรกอบโกยเงนรางวลมากมาย76ความส�าเรจทางการเงนท�าใหวอลแตรทมเทกบการผลตงานเขยนวพากษวจารณสงคม รวมถงในรปแบบของวรรณกรรมลอเลยนและเสยดสสงคมทไดตนแบบมาจากงาน Gulliver’s Travels (กลลเวอรผจญภย,1726)ของโจนาธานสวฟต(JonathanSwift)บาทหลวงชาวไอรแลนดเชอสายองกฤษทลอเลยนและเสยดสสงคมองกฤษซงมงหนาสปรชญาประจกษนยมของศาสตรสมยใหมอนเปนจดมงหมายรวมกนของสมาชกกลมสไครเบอรส(ScriblerusClub)สมาชกกลมนรวมถงอเลกซานเดอรโปป(AlexanderPope)จอหน เกย (JohnGay)และจอหนอารบธโน(JohnArbuthno)นคอกลมทวอลแตรเขารวมสมาคมเมอครงลภยอยองกฤษ77แมวถคดหาไดเปนไปในทศทางเดยวกนดวยเหตวาวอลแตรทเปนทงนกวพากษและนกเคลอนไหวสาธารณะ(publicactivist)ใหความส�าคญกบศาสตรเชงประจกษแบบนวตน(New-tonianEmpiricalScience)จนถงกบเสนอใหขดเสนแบงระหวางศาสตรสมยใหมทมการจดองคความรอยางชดเจน (well-organised science) กบอภปรชญานอกเหนอจากเรองของเสรภาพ สขนยม และความสงสย(scepticism)78

ภาพท 1.7 กลลเวอรผจญภย นยายลอเลยนเสยดสสงคมองกฤษของโจนาธาน สวฟต

ทมสวนสรางแรงบนดาลใจใหกบวอลแตรทมา:https://www.theguardian.com/books/2013/oct/06/100-novels-swift-gullivers-travels-mccrum (accessed on

19/12/2018)

75 วรารกเฉลมพนธศกด.(2560).“หนวยท6เศรษฐศาสตรการเมอง”อางแลว.76 EvanAndrews.(21/11/2018).“10ThingsYouShouldKnowAboutVoltaire.”History.Retrievedfrom

https://www.history.com/news/10-things-you-should-know-about-voltaire(accessedon3/11/2018).77 AbigailWilliamsandKateO’Connor.(n.a).“JonathanSwiftand‘Gulliver’sTravels.”Great Writers

Inspire.Retrievedfromhttps://writersinspire.org/content/jonathan-swift-gullivers-travels(accessedon3/11/2018).78 J.B. Shank. (30/7/2015). “Voltaire.” Stanford Encyclopedia of Philosophy.Retrieved fromhttps://

www.plato.stanford.edu/entries/voltaire(accessedon3/11/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


องกฤษในชวงเวลาทมงเตสกเออและวอลแตรไปเยอน เปนชวงเวลาทสกอตแลนดเปนศนยกลางความกาวหนาทางความคดทเรยกกนวาTheScottishEnlightenmentโดยมนกปรชญาอยางเดวดฮม(DavidHume) และ อดม สมธ (AdamSmith) เปนแกนน�าส�าคญ แมจะยอมรบแนวคดในเรองของสญญาประชาคม แตส�าหรบ เดวด ฮม ผเสนองานA Treaties of HumanNature (ขอตกลงของธรรมชาตมนษย, 1738-40) แลว การท�าขอตกลงเพอสรางสถาบนทางสงคมการเมองเชนนนหาไดเกดจากปญญาอนชาญฉลาดของมนษยหากแตเกดจากสญชาตญาณของการเปนสตวสงคมแมจะมสญชาตญาณทางเพศ(sexinstinct)เปนพนฐานในการสรางความเปนสงคมผานการสรางครอบครวแตการรวมกลมรวมตวของมนษยยงมความรสกเหนอกเหนใจเพอนมนษย(sentimentofsympathy)เปนอกหนงธรรมชาตพนฐานของมนษยและสงคม การใหความส�าคญกบจตวทยาสงคม และการตงขอสงสยในระดบพนฐานของฮมไมเพยงกระตนใหเราพจารณาวา ใชหรอไมทแทจรงนน การใชเหตผลของมนษยลวนเปนไปเพอสนองตอบความปรารถนา(desireorpassion)แหงตน79

และอาจเปนเพราะเสรภาพของปจเจก โดยเฉพาะผทมความสามารถในการสนองตอบความตองการของตนทไมเทาเทยมกนไมวาจะเปนเพราะปจจยเศรษฐกจและ/หรอสงคมยงท�าใหภาพเชงลบของความเปลยนแปลงปรากฏชดในยคสมยแหงการใชเหตผล การส�ารวจสภาพworkhouses เมอชวงกลางศตวรรษ เผยขอเทจจรงอนเลวรายวา สถานทเหลานคอแหลงแพรเชอโรคส�าคญ อตราการเสยชวตของเดกทท�างานในสถานสงเคราะหเหลานสงถงรอยละ90อตราการวางงานทเพมสงเมอผคนในชนบทอพยพเขาเมองหลงรฐสภาองกฤษผานกฎหมายการลอมรวทดน (EnclosureActs)ตงแต ค.ศ. 1730ท�าใหพนทซงชมชนเคยใชประโยชนรวมกนกลายเปนเขตพนททรพยสนสวนบคคล เดกสาวจ�านวนมากทไมสามารถหางานท�าจงตองผนตวเองไปเปนโสเภณ โดยมโคเวนทการเดน (CoventGarden)ทลอนดอนเปนศนยกลางทรงเรองอยางมากในชวงศตวรรษนจนถงกบมการตพมพหนงสอใหรายละเอยดผคาประเภทราคาและสถานทคาบรการและมการปรบปรงขอมลทกปเปนเวลาสามทศวรรษและสามารถจ�าหนายไดถง250,000ฉบบ80

ทามกลางบรรยากาศทกระแสวตถนยม (materialism) เรมหนนสง อดม สมธเสนอความคดทแมจะใหความส�าคญกบการขยายตวของเศรษฐกจแตหาไดละเลยผลลพธจากการแลกเปลยนในตลาดทควรจะตองค�านงถงความเปนธรรมและความยตธรรมในสงคมตามทเขาไดน�าเสนอไวในTheTheoryofMoralSentiment(ทฤษฎแหงความรสกดานคณธรรม,1759)โดยทความยตธรรมในเชงการสอสารแลก

79 Bogardus.op.cit.,p. 185;“DavidHume.”(n.a).Philosophers.co.uk.Retrievedfromhttp://www.phi-losophers.co.uk/david-hume.html(accessedon3/11/2018).

80 WendyMcElroy. (8/3/2012). “The EnclosureActs and the Industrial Revolution.”The Future of Freedom Foundation.Retrievedfromhttps://www.fff.org/explore-freedom/article/enclosure-acts-industrial-revo-lution/ (accessed on 24/10/2018);MatthewWhite. (14/10/2009). “Poverty inGeorgianBritain.”British Library. Retrievedfromhttps://www.bl.uk/georgian-britain/artucles/poverty-in-georgian-britain(accessedon24/10/2018);MaevKennedy. (15/2/2015).“Georgianguide toLondon’ssexworkersacquiredbyWellcomeCollection.”The Guardian. Retrieved from https://www.theguardian.com/books/2015/feb/15/georgian-guide-london-sex-workers-harris-list-covent-garden-ladies-wellcome(accessedon24/10/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เปลยน(communicativejustice)บนพนฐานของการค�านงถงความเหมาะสม(propriety)และการเหนอกเหนใจผอน (sympathy) ในลกษณะของการเขาอกเขาใจและมความรสกรวมไปกบแรงจงใจเบองหลงพฤตกรรมของปจเจกควรจะเปนขอค�านงพนฐานของปจเจกทเกยวของกบกระบวนการแลกเปลยนขางตนทงนความเหนอกเหนใจผอนจะเปนตวเชอมประสานความรสก (sentiment) และเหตผล (reason) ของมนษย81

อยางไรกตาม ความเคลอนไหวในชวงครสตศตวรรษท 18 ทเกาะกลมรวมตวแบบหลวมๆ ของเหลาปญญาชนผมการศกษาซงตงค�าถามและวพากษสงคมทสงผลตอความเปลยนแปลงในหลายมตปรากฏอยางชดเจนในฝรงเศสเมอราวชวงกลางศตวรรษ ภายใตชอกลม Philosophe ทไดมสวนรวมจดท�าและเผยแพรEncyclopédie,oudictionnaireraisonnédessciences,desartsetdesmétiers(En-cyclopaedia,orClassifiedDictionaryofSciences,Arts,andTrades–สารานกรมหรอพจนานกรมแบบแยกประเภทในเรองของวทยาศาสตร ศลปะ และการคา) ทใชเวลากวาทศวรรษในการจดท�าภายใตการน�าในฐานะบรรณาธการบรหารของ เดอน ดเดอโร (Denis Diderot) ผผนแนวคดตนจากรมเงาคาทอลกผานอเทวนยมไปสปรชญาเชงวตถนยมความกาวหนาของการจดหมวดความรเชนนเปนไปบนพนฐานความเชอทวา ความรน�ามาซงความสข โดยใหความรหลากหลายเรยงตามหมวดอกษร เพอหวงใชความรเหลานตอสกบความเขลา (ignorance) และมายาคต (myths) ตลอดจนเพมขนตธรรม (tol-eration)ใหกบสงคมทแรงกระเพอมจากกระแสเสรนยมเรมแผกวาง82

บรรยากาศทเสรภาพเรมกระจายตวอยางมากในฝรงเศสนเองทกลมฟสโอแครต(Physiocracts)น�ามาเชอมโยงและผลกดนแนวคดทางเศรษฐกจนคอกลมทเรมเรยกตนเองวานกเศรษฐศาสตร(econo-mistes) ทไดรบอทธพลความคดจากจอหน ลอก กลมนใหความส�าคญสงสดกบกฎแหงธรรมชาต (theruleofnature–physiocracy)แนวคดเรองเสรภาพตามธรรมชาตและเสรภาพทางเศรษฐกจตราบใดทไมท�าการใดกระทบกระเทอนตอสทธและเสรภาพของผอนกฎธรรมชาตทดแลชวตมนษยไมตางจากกฎธรรมชาตในโลกกายภาพจะเปนสงน�าทางในการสรางและกระจายความมงคง รฐจงไมควรเขาไปยงเกยวกบกจกรรมดงกลาว แตควรใหปจเจกด�าเนนการโดยเสร ตามแนวคดทวา laissez-faire, laissez-passer(letdoandletpass)สญญาประชาคมตามทรรศนะของลอกคกยงไมอาจส�าคญเกนกวาเสรภาพปจเจก

81 PaulMueller.(18/8/2015).“AdamSmith’sEthics:TheEthicsofaFreeSociety.”Libertarianism.org. Retrieved from https://www.libertarianism.org/columns/adam-smiths-ethics-ethics-free-society (accessed on24/3/2017); PaulMueller. (25/8/2015). “Adam Smith’s Ethics: Sympathy.”Libertarianism.org. Retrieved fromhttps://www.libertarianism.org/columns/adam-smiths-ethics-sympathy (accessed on 24/3/2017); PaulMueller.(1/9/2015).“AdamSmith’sEthics:ProprietyandSocialCensure.”Libertarianism.org.Retrievedfromhttps://www.libertarianism.org/colums/adam-smith-ethics-propriety-social-censure(accessedon24/3/2017).

82 “DenisDiderot.”(n.a).New World Encyclopedia.Retrievedfromhttp://www.newworldencyclopedia.org/entry/Denis_Diderot (accessed on 3/11/2018); “Encyclopedie: FrenchReferenceWork.” (n.a).Encyclopedia Britannica.Retrievedfromhttps://www.britannica.com/topic/Encyclopedie(accessedon3/11/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ในทรรศนะของกลมฟสโอแครตซงทรงอทธพลอยางมากในชวงกลางครสตศตวรรษท18กอนจะไมไดรบความใสใจมากนกในชวงหลงการปฏวตฝรงเศสค.ศ.178983

ขณะทองกฤษมกลมคนทเรมตงค�าถามกบทศทางของวทยาศาสตรและประจกษนยมอยางกลมสไครเบอรสดงกลาวขางตนในฝรงเศสกมการตงค�าถามในลกษณะดงกลาวเชนกนฌอง-ฌาครสโซ(Jean-JacquesRousseau)จดไดวามบทบาทเดนน�าในเรองดงกลาวตงแตการเสนองานADiscourseontheScienceandArts(วาทกรรมวาดวยวทยาศาสตรและศลปะ,1750)ทเสนอวาความกาวหนาของศาสตรและศลปะคอเหตแหงการบอนท�าลายคณธรรมและศลธรรม และ TheDiscourse on theOrigin ofInequality (วาทกรรมวาดวยก�าเนดแหงความไมเทาเทยม, 1754) ทเรมวางรากฐานใหกบขอเสนอทวาโดยพนฐานแลวมนษยมธรรมชาตทดงามแตเหตการณความเปนมาตางๆทสลบซบซอนซงเปนผลใหเกดประชาสงคมเชนทเปนอย ไดบอนท�าลายธรรมชาตทดงามนน ดวยทศทางทสงคมดจะมงไปนนคอ การมอบสทธตางๆใหแตกบผทแขงแกรง(rightofthestrongest)

รสโซเสนองานหลากหลายรปแบบรวมถงนวนยายEmile(เอมล)และTheSocialContract(สญญาประชาคม) เปนงานททตพมพเผยแพรในปเดยวกน (ค.ศ. 1762) และเปนทรจกอยางกวางขวางในฐานะงานเขยนทโจมตอารยะธรรมตะวนตกในชวงเวลานน เพราะการใชชวตภายใตกรอบโครงของอารยธรรมปรงแตงท�าใหสญเสยความสขและเสรภาพส�าหรบรสโซแลวมนษยนนเกดมาเสรแตกลบมโซตรวนผกมดไวทกหนแหง(Manisbornfree,andiseverywhereinchains.)หนทางทจะท�าใหชวตมนษยดขนกคอการม “เจตจ�านงรวม” (generalwill)หรอการเขารวมสมาคมในองคกรทางสงคมและการเมองทยงชวยใหสามารถรกษาเสรภาพแหงปจเจกของตนเอาไวไดแมวาการท�าสญญาประชาคมเชนนจะท�าใหมนษยสญเสยเสรภาพโดยธรรมชาตแตจะไดเสรภาพแหงศลธรรมและความมอารยะกลบคนมานนกคอสงคมจะไรเสรหากปจเจกไมเขาใจวา เจตจ�านงรวมหรอผลประโยชนรวมจะตองอยเหนอเจตจ�านงหรอประโยชนสวนตน84

แมจะเรมมเสยงทวงตง แตกยงหาไดหยดยงความสมพนธใกลชดของแนวคดเสรนยมกบความมงมทางเศรษฐกจรากฐานความคดขางตนของกลมฟสโอแครตสงอทธพลตอแนวคดเสรนยมทางเศรษฐกจ

83 Bogardus. op.cit., pp.180-181;MurrayN. Rothbard. (23/12/2010). “Physiocracy and Free Trade in18th–CenturyFrance.”Ludwig von Mises Institute.Retrievedfromhttp://www.misses.org/daily/4814(accessedon2/12/2012);ReneMartin-Bennett.(2010).“InternationalPoliticalEconomy:OverviewandConceptualisation.”inRobertA.Denemark (ed.).The InternationalStudiesEncyclopedia.Oxford:Wiley-Blackwell, p. 4380;WendyMcElroy.(1/12/2010).“ThePhysiocrats.”The Future of Freedom Foundation.Retrievedfromhttps://www.fff.org/explore-freedom/article/physiocrats/(accessedon24/10/2018).

84 Bogardus. op.cit., pp.182-183;ChristopherBertram. (26/5/2017). “Jean JacquesRousseau.”Stanford Encyclopedia of Philosophy.Retrievedhttps://www.plato.stanford.edu/entries/rousseau/ (accessedon4/11/2018);JamesJ.Delany.(n.a).“Jean-JacquesRousseau(1712-1778).”Internet Encyclopedia of Philosophy.Retrievedfromhttps://www.iep.utm.edu/rousseau/(accessedon4/11/2018);AnneDeneys-Tunney.(15/7/2012).“Rousseaushowsusthatthereisawaytobreakthechains–fromwithin.”The Guardian.Retrievedfromhttps://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/15/rousseau-shows-us-way(accessedon4/11/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


(economicliberalism)ทไดรบการสถาปนาขนบนแผนดนองกฤษโดยมอดมสมธกบงานเขยนทชอAnInquiryintoNatureandCausesoftheWealthofNations(การสบหาธรรมชาตและสาเหตแหงความมงคงแหงชาต, 1776) หรอทเรยกกนโดยยอวา TheWealth of Nations (ความมงมงแหงชาต) เปนแรงผลกดนใหแนวคดเศรษฐกจโดยภาพรวมหนเหออกจากแนวทางพาณชนยมมาสเสรนยมทใหความส�าคญกบตลาดและปจเจกเพอสรางความมงคงรฐจงควรมบทบาทแคเพยงดแลรกษากฎระเบยบปองกนการแทรกแซงตลาด และอ�านวยความสะดวกดานสาธารณปโภคและการศกษา เพอสรางประสทธภาพในการด�าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจแบบกลไกตลาดหรอมอทมองไมเหน (the invisiblehand)ซงจะเปนกลไกในการปรบสมดล85

คงไมเปนการเกนเลยไปนกทจะกลาววาเสรภาพ(Liberty)ไดรบความใสใจอยางยงในชวงครสตศตวรรษท18เสยงเรยกรองถงเรองดงกลาวมอยมากมายทงทไมผานและผานสอสงพมพการรวมกลมพดคยถกปญหาแลกเปลยนความคดเหนตามรานกาแฟซาลอนและสโมสรตางๆผดพรายขนมากมายจนสรางใหเกดพนทสาธารณะ (public sphere)86 ตามทรรศนะของ เยอเกน ฮาเบอรมาส (JürgenHabermas)87พนทเชนนเองทยงชวยสรางสนบสนนและสงเสรมขอเรยกรองทางการเมองและสงคมเพอเปลยนแปลงสงคมอาทกรณของจอหนวลเคส(JohnWilkes)ทตพมพบทความวพากษวจารณนโยบายการเจรจาสนตภาพกบฝรงเศสของกษตรยจอรจท3(KingGeorgeIII)เมอค.ศ.1763จนตองโทษและถกขบออกนอกประเทศเมอไดรบโอกาสกลบเขาประเทศวลเคสเรยกรองใหสงคมองกฤษกลบไปใหความส�าคญกบเสรภาพตามทไดมการกลาวถงไวในกฎบตรแมกนาการตา(MagnaCarta1215)และกระตนใหเกดการเดนขบวนเรยกรองเสรภาพภายใตค�าขวญ“วลเคสและเสรภาพ”(Wilkesandliberty)ไปจนถงการปฏรปสภาเพอใหสนองตอบตอเสยงเรยกรองของประชาชนไดมากขน88

เสยงเรยกรองดงกลาวหาไดมเฉพาะในดนแดนยโรป หากแตยงรวมไปถงดนแดนอาณานคมจนน�าไปสการปฏวตและสงครามประกาศเอกราชของสหรฐอเมรกาในค.ศ.1776ทามกลางบรรยากาศทยโรปหลายดนแดนไดรจกกบการปกครองของเผดจการททรงภมปญญา(enlighteneddespots)ในการพยายาม

85 RalphPettman.(1996).Understanding International Political Economy: with reading for the fatigued. Boulder,U.S.AandLondon:LynneReinnerPublisher,p.44;ReneMartin-Bennett.(2010).op.cit.,p.4380;EamonButler. (2011).The Condensed Wealth of Nations and the Incredibly Condensed Theory of Moral Sentiments. London:AdamSmithResearchTrust.Retrievedfromhttps://static1.squarespace.com/static/56eddde762cd9413e151ac92/t/56fbaba84840261dc6fac3ceb6/1459334065124/Condensed_Wealth_of_Nations_ASI.pdf(accessedon2/12/2012).

86 JurgenHabermas.(1962/1992).The Structural Transformation of the Public Sphere: An Inquiry into a Category of Bourgeois Society. Oxford: Polity Press. (translated by Thomas Burgerwith the assistance ofFederickLawrence).

87 ส�าหรบผทสนใจศกษาแนวความคดเบองตนของฮาเบอรมาสในพากยภาษาไทยโปรดศกษาเพมเตมทเจมสกอรดอนฟนเลยสน. (2559). ฮาเบอรมาส มนษยกบพนทสาธารณะ. กรงเทพฯ: สวนเงนมมา. (วรารก เฉลมพนธศกด แปลจากตนฉบบภาษาองกฤษJamesGordonFinlayson.(2005).Habermas: A Very Short Introduction.Oxford:OxfordUniversityPress).

88 วรารกเฉลมพนธศกด.(2560).“หนวยท14ความเคลอนไหวทางสงคม.”ในเอกสารการสอนชดวชาการเมองเปรยบเทยบ.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ปรบเปลยนสงคมตนเองไมวาจะเปนทปรสเซยรสเซยและออสเตรยแตกลบเขาไปท�าลายการด�ารงอยของโปแลนด กลาวคอดวยเหตผลในการด�ารงอยอยางมนคงและมงคงของตนจงตองท�าลายผอนโดยเฉพาะ ผทออนแอลกษณะการใชเหตผลในลกษณะท�าลายลางเชนนสะทอนอยภายในสงคมเชนกน

กอนทครสตศตวรรษท18จะปดฉากลงเราเรมไดเหนความพยายามในการกอรปของสงคมสมยใหมทสบตอมาจนถงปจจบน(ชวงตนครสตศตวรรษท21)ความรความคดมากมายทางสงคมศาสตรทถอยหางจากมตทางศาสนายงชดเจนมากขนเชนเดยวกบหลากหลายแนวคดทเกาะเกยวอยกบปจเจกอมมานเอลคานท (ImmanuelKant) เปนผหนงทมความโดดเดนในการสงเคราะหการแสวงหาความรในแบบเหตผลนยม(rationalism)และประจกษนยม(empiricism)ส�าหรบคานทแลววธเชงวพากษ(criticalmethod)อยระหวางการยดมนทางความคดความเชอ(dogmatism)กบการตงขอสงสยอยเสมอ(scep-ticism)เชนทคานทไดโจมตญาณวทยาและอภปรชญาแบบดงเดมไวในCritiqueofPureReason(การวพากษเหตผลบรสทธ, 1781) และกระตนใหเรากลาทจะร (sapere aude–dare to know) แมวานนจะหมายถงการส�ารวจวพากษเสนทางทไดสรางองคความรขนมา เพราะนคอความหมายของแสงสวางทางปญญาทคานทเสนอไวในงานWhatisEnlightenment?(อะไรคอแสงสวางแหงปญญา,1784)89ทจะท�าใหมนษยตระหนกวา ตนหาไดเปนรองและไรความส�าคญจนปลอยใหผอนหรอสงอนมาบงการเสนทางเดนชวตตน

เสนทางการตระหนกรเชนนยงรวมไปถงการทคานทใหความส�าคญกบการวางพนฐานทางปรชญาใหกบจรยธรรม (ethics) และคณธรรม (moral) ทควรจะเปนแกนหลกใหเราค�านงเมอตองประยกตใชเหตผลดงทไดเสนอไวในCritiqueofPracticalReason(การวพากษเหตผลเชงประยกต,1788)และเนนย�าใหเราเหนวา อตวสย (subjectivity) อนเปนความสามารถบนพนฐานความคดทเปนเหตเปนผลของมนษยซงสมพนธกบขอจ�ากดของการตดสนพจารณาในเชงประยกตทมอยกอนหนา(priorityofthepropositionalcontentofajudgement)ทงในเชงญาณวทยาจตวทยาตรรกะและการใชภาษาและความเปนสากลจกรวาล(universality)หรอกคอการพจารณาตดสนทหยงรากอยางเปนระบบภายในกรอบอภปรชญาแหงอดมคตนยมทขามผานกาล (transcendental idealism) ลวนสมพนธกบการพจารณาตดสนในเรองสนทรยะ (aesthetic) และเทววทยาของเรา ผานงานเขยนCritique of the Power ofJudgement(การวพากษอ�านาจแหงการพจารณาตดสน,1790)กลาวไดวาความเปนอสระไรการกดบงคบของมนษย(humanautonomy)คอแนวคดพนฐานส�าหรบปรชญาเชงวพากษของคานทความเขาใจใน

89 “Kant’slegacy,theimperativeofdemocracy.”(21/2/2004).The Irish Times.Retrievedfromhttps://www.irishtimes.com/opinion/kant-s-legacy-the-imperative-of-democracy-1.1306094 (accessed on 4/11/2018); GarrathWilliams.(1/11/2017).“Kant’sAccountofReason.”Stanford Encyclopedia of Philosophy.Retrievedfromhttps://www.plato.stanford.edu/entries/kant-reason(accessedon4/11/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เรองตางๆเหลานของมนษยคอทมาของกฎธรรมชาตซงเปนฐานใหกบความเชอในเรองพระเจาหนงเดยว(God)เสรภาพและความเปนอมตะ(immortality)90

ความยอนแยงของยคสมยแหงภมปญญาปรากฏอยางชดเจนผานการปฏวตฝรงเศส ค.ศ. 1789ทเชดชค�าขวญ“เสรภาพเสมอภาพภราดรภาพ”(liberty,equality, fraternity)ซงสงคมฝรงเศสในปจจบน(ค.ศ.2018)ตงค�าถามมากขนวายงเปนจรงอยหรอไมหลงเผชญกบการปฏวตอเมรกนไปกอนหนาโดดยไดเรมสรางความชดเจนใหกบความคดเสรภาพปจเจกและประชาธปไตยแบบตวแทนในระบบสาธารณรฐขณะทฝรงเศสมโครงสรางอ�านาจและความเปลยนแปลงทางสงคมทกาวชากวาความเคลอนไหวทางความคดและความทกขยากของผคนทกระจายตวกวางความรนแรงและผลกระทบของการปฏวตจงแผกวางทงในทางความคดและวถปฏบต จนกอกระแสการท�าสงครามหยดยงการขยายตวของกองทหารปฏวตฝรงเศสทดงเอาออสเตรยปรสเซยและองกฤษเขามาเกยวของ

ขณะทสงคมฝรงเศสเองกแตกแยกทางความคดระหวางกลมจรองแดง(Girondins)ทประกอบดวยชนชนน�าและคหบดหวเมองทตองการปฏรปแบบคอยเปนคอยไปแมความเปลยนแปลงอาจลาชากบกลมMontaganards ทสมาชกสวนใหญเปนกลมกระฎมพหวกาวหนาในปารส และทหารของกองก�าลงปฏวตทมาจากชนชนลางในปารสซงมกลมจาโคแบง(Jacobin)สนบสนนผลกคอการใชความรนแรงและความนาสะพรงกลวเขามาบรหารปกครอง (Reign of Terror) ในชวง ค.ศ. 1793-1795 ทมการส�าเรจโทษดวยกโญตน(Guillotine)กวา17,000รายและมผตองขงโดยปราศจากขอกลาวหาทชดแจงอกกวา10,000ราย91

90 ReinhardBrandt.(2010).“Kant,Immanuel(1724-1804).”inRobertA.Denemark(ed.).The Interna-tional Studies Encyclopedia.Oxford:Wiley-Blackwell,pp.1399-1401;MichaelRohf.(25/1/2016).“ImmanuelKant.”Stanford Encyclopedia of Philosophy.Retrievedfromhttps://www.plato.stanford.edu/entries/kant/(accessedon4/11/2018); Robert Hanna. (23/10/2017). “Kant’s Theory of Judgement.”Stanford Encyclopedia of Philosophy. Retrieved from https://www.plato.stanford.edu/entries/kant-judgment (accessed on 5/11/2018); Nick Zangwill.(26/8/2014). “Aesthetic Judgement.”Stanford Encyclopedia of Philosophy. Retrieved from https://www.plato.stanford.edu/entries/aesthetic-judgment(accessedon4/11/2018).

91 MichaelRay. (n.a).“WhatLet toFrance’sReignofTerror.”Encyclopedia of Britannica.Retrievedfrom https://www.britannica.com/story/what-led-to-frances-reign-of-terror (accessed on 5/11/2018); “Counter-revolution,Regicide,andTheReignofTerror.”(n.a).EncyclopediaofBritannica.Retrievedfromhttps://www.britannica.com/event/French-Revolution/Counterrevolution-regicide-and-the-Reign-of-Terror (accessed on5/11/2018); LucyWilliamson. (14/7/2016). “What do liberty, equality, fraternitymean to France now?”BBC. Retrievedfromhttps://www.bbc.com/news/world-europe-36775634(accessedon5/11/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ภาพท 1.8 การปฏวตฝรงเศสทตามมาดวยยคสมยแหงความนาสะพรงกลว ท�าใหเกดการตงค�าถามไดวาค�าขวญ

“เสรภาพ เสมอภาค ภราดรภาพ” เปนจรงหรอไม เพยงใดทมา:https://en.wikipedia.org/wiki/French_Revolution(accessedon19/12/2018).

แมกระนนกยงยากจะปฏเสธวาการปฏวตใหญในครสตศตวรรษท18ไดชวยวางรากฐานรปแบบสงคมประชาธปไตยทมการเขยนกตกาทสงคมยอมรบรวมกนหรอรฐธรรมนญ(constitution)ทใหความส�าคญกบสทธปจเจกความเทาเทยมและรฐบาลทมาจากการยอมรบของผใตปกครองเปนพนฐานเชนทปรากฏในเอกสารประกาศอสรภาพของสหรฐอเมรกา (Declaration of Independence) ทม โธมสเจฟเฟอรสน (ThomasJefferson) เปนแกนหลกในการราง โดยทเอกสารดงกลาวนถอไดวาเปนตนรางใหเอกสารประกาศสทธมนษยชนและสทธพลเมอง (Declaration of the Rights ofMan and theCitizen)ของฝรงเศสซงใหการรบประกนความเทาเทยมของพลเมองสทธในทรพยสนสทธในการรวมชมนมอยางเสรการขจดอ�านาจกษตรยและการสถาปนารฐบาลแบบตวแทน92

บรรยากาศยอนแยงดงกลาวขางตนคอสงทคานทเฝามองและเสนองานZumEwigenFrieden(TowardsPerpetualPeace–มงสสนตภาพนรนดร,1795)ทไดกลายเปนสายคดหลกใหกบอดมคตนยมโดยใชพนฐานแนวคดจากกฎหมายโรมนและกฎธรรมชาต(lawofnature)เพอสรางกฎแหงเหตผล(lawof reason)กฎเชนนจะชวยชทศทางการเมองทยากจะแยกจากระบบกฎหมายซงมอ�านาจแหงพลงทางกายภาพสนบสนนกลาวคอปทสถานในระบบกฎหมายจะเปนสงตดสนกจกรรมและตวนกการเมองโดยทจดมงหมายทางการเมองในสภาพเงอนไขทมอารยะ(statuscivilis)คอการตระหนกและบรรลถงสนตภาพทมเสถยรภาพ(stablepeace)ซงจะเปนไปไดภายใตระเบยบแบบสากลจกรวาล(cosmopolitanorder)กลาวอกนยหนงกคอสนตภาพโลกจะเกดขนไดเมอรฐใชหลกการแบบสาธารณรฐ(republicanprinciples)ในการปกครองดนแดนของตนและสมครใจทจะรวมมอกนรกษาสนตภาพโดยเคารพตอสทธมนษยชนทง

92 “Declaration of Independence.” (n.a).History. Retrieved from https://www.history.com/topics/american-revolution/declaration-of-independence (accessed on 5/11/2018); JulieMarks. (1/5/2018). “How didAmericanRevolutioninfluencetheFrenchRevolution?.”History.Retrievedfromhttps://www.history.com/news/how-did-the-american-revolution-influence-the-french-revolution(accessed5/11/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตอพลเมองของตนและชาวตางชาต93แมหลกการเชนนจะยงไมสามารถเปนจรงไดทงหมดแตกเปนแกนหลกใหกบการจดตงสนนบาตชาตและสหประชาชาต

การยอนแยงทางความคดและวถปฏบต ไปจนอาจมองไดวาเปนการเสแสรง (hypocrisy) เมอมองจากวถคดของโลกปจจบนยงคงเปนไปอยางสบเนองเมอโลกผานเขาสครสตศตวรรษท19ทสงคมตะวนตกใฝหาและผลกดนใหเกดเสรภาพในหลากหลายรปแบบ แตกลบเปนยคสมยทพลงกดทบสงคมอนๆ ทตกเปนหรอก�าลงจะตกเปนอาณานคมของตนยงรนแรงมากขนไมตางจากแรงกดทบเหลาผดอยโอกาสในสงคมของตนมากนก


จงอธบายสาระความคดทางการเมองและสงคมชวงครสตศตวรรษท18มาโดยสงเขป


แมเสรภาพของปจเจกและความเชอมนตอการใชเหตผลของมนษยจะเปนแนวความคดทสบตอมาจากศตวรรษกอนหนาแตไดรบการพฒนาและใหความส�าคญอยางยงในยคสมยแหงภมปญญาดวยความเชอมนของผคนจ�านวนไมนอยวา จะสรางความกาวหนาใหกบสงคมโดยรวม โดยมภาพการพฒนาสงคมของจกรวรรดเนเธอรแลนดและจกรวรรดองกฤษทคอนขางมงคงจากการขยายตวของทนนยม เปนแบบอยาง แมวาภาพความทกขเขญ ยากไร และปวยไข ของผคนจ�านวนมากจะปรากฏควบคกนไปกบภาพความมงคงนคอชวงเวลาทแนวความคดเกยวกบประชาธปไตยพฒนาตวอยางมากแมจะมสถาบนการเมองขององกฤษเปนตนแบบแตการปฏวตและการประกาศอสรภาพของอเมรกาท�าใหมพนทจรงในการทดลองความคดทยงไมสามารถเปนจรงไดในยโรปณ เวลานนอาท สทธมนษยชน เสรภาพทางการเมองและการแบงแยกอ�านาจ

มการเสนอความคดทางเศรษฐกจและสงคมทสมพนธกบแนวคดพนฐานของยคสมยมากยงขนเสรนยมเปนแกนหลกทสรางทงภาพความมงคงและความไมเสมอภาค จนท�าใหเกดการตงขอสงสยและวพากษตอทงธรรมชาตมนษยทอาจอยบนพนฐานของสญชาตญาณมากกวาเหตผล และแนวโนมทผคนอาจละเลยมตดานคณธรรมและศลธรรม มขอเสนอมากมายทเนนถงความส�าคญของกฎหมายในฐานะทเปนความตกลงรวมกนของผคนในสงคมแมกระนนกตามยคสมยแหงเหตผลและภมปญญากยงฉายภาพใหเหนถงความทารณโหดรายในชวงเวลาแหงความนาสะพรงกลว และการขยายตวของสงครามตานการปฏวตหลงการปฏวตฝรงเศสทเชดชค�าขวญ“เสรภาพเสมอภาพและภราดรภาพ”แตกเพราะบรรยากาศ

93 ReinhardBrandt.(2010).op.cit.,FrederickRauscher.(1/9/2016).“Kant’sSocialandPoliticalPhiloso-phy.”Stanford Encyclopaedia of Philosophy.Retrievedfromhttps://www.plato.stanford.edu/entries/kant-social-political (accessed on 5/11/2018); PaulineKleingeld and Eric Brown. (1/7/2013). “Cosmopolitanism.”Stanford Encyclopaedia of Philosophy.Retrievedfromhttps://www.plato.stanford.edu/entries/kant-social-political(accessedon5/11/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เชนนเองทท�าใหเกดการเสนอแนวความคดวาสนตภาพนรนดรอาจเกดขนไดจากรปแบบการปกครองและวถคดทเหนความส�าคญของความเทาเทยมของการเปนมนษย



และสงคมชวงครสตศตวรรษท 19

ความรนแรงและความเปลยนแปลงมากมายในชวงทายครสตศตวรรษท18ยงคงสบเนองมาจนถงครสตศตวรรษท19ทงในแงมมทางการเมองเศรษฐกจและสงคมในทางการเมองนนแนวคดในเรองอตลกษณรวม(collectiveidentity)ของผคนทสบเนองมาตงแตการปฏวตฝรงเศสยงปรากฏชดบนพนฐานแนวคดเรอง lepatrie(thefatherland:ปตภม)และแนวคด lecitoyen(thecitizen:พลเมอง)ธงไตรรงคทมลกษณะนามธรรมเขามาแทนทสญลกษณแหงราชวงศสภาฐานนดร(EstatesGeneral)เปลยนไปเปน สภาแหงชาต (National Assembly) ซงมาจากการเลอกตงของพลเมองทกระตอรอรน มการประพนธเพลงมพธสาบานตนและพธร�าลกถงผเสยสละมากมายทด�าเนนการไปภายในนามของ“ชาต”(nation)ภาษาทชาวปารสใชพดและเขยนไดรบการยอมรบใหเปนภาษากลาง

นอกเหนอจากความเปนไปขางตนยงอาจกลาวไดวา การปฏวตฝรงเศสยงใหก�าเนดแนวคดกาวหนาทมองการบรหารจดการเพอความเปนอยทดของสงคมเปนตวตง โดยทสงคมหาไดมความหมายแคเพยงการรวมตวรวมกลมของเหลากระฎมพ (bourgeoisie) ทดจะเปนผไดประโยชนอยางชดเจนจากการปฏวตดงกลาว เสยงเรยกรองใหจดตงสาธารณรฐแหงความเทาเทยม (Republic of Equals) จากการน�าของฟรองซว-โนแอล บาเบฟ (François-Noël Babeuf) ทรจกกนในนามของ กรกกส บาเบฟ(GracchusBabeuf) เจาพนกงานเกบภาษทผนตวเองมาสการเปนนกหนงสอพมพทเรยกรองการปฏรปทดนและความเทาเทยมไดชวยวางรากฐานใหกบวถคดแบบคอมมวนสตทเรยกรองใหท�าลายทรพยสนเอกชนวางแผนบรหารจดการสงคมทงในเรองของการทรฐตองเขามาสนบสนนความจ�าเปนพนฐานเพอประกนมาตรฐานขนต�าแหงชาตเพอการด�ารงชวต จดวางแนวทางการใชชวตในชมชนรวมกน จดหางานใหกบทกคนในสงคมไปจนถงการแบงแยกระหวางคนมงมกบคนยากจน94

94 “GracchusBabeuf and theConspiracy of the Equals 1796:Manifesto of the Equals.” (2004/2016).Marxists.org Retrieved from https://www.marxists.org/history/france/revolution/conspiracy-equals/1796/mani-festo.htm(accessedon13/11/2018);“François-NoëlBabeuf.”(n.a).Encyclopedia Britannica.Retrievedfromhttps://www.britannica.com/biography/Francois-Noel-Babeuf (accessedon13/11/2018);JohnThomasCallaghan. (2010).“Socialism.”inRobertA.Denemark(ed.).The International Studies Encyclopedia.Oxford:Wiley-Blackwell,p.2450.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ฝรงเศสภายใตการน�าของนโปเลยนถอวาเปนภารกจของตนและชาวฝรงเศสทจะชวยปลดปลอยประชาชนของยโรปจากการครองราชยของเผดจการ และสรางชาตของตนขนมาผานการขยายตวของสงครามนโปเลยน(NapoleonicWars)หลงจากนโปเลยนท�าการปฏรปสงคมฝรงเศสอยางจรงจงในหลายดานทามกลางแรงกดดนจากสายกาวหนากลาวไดวาการปฏรปของนโปเลยนไดกลายเปนแบบอยางใหกบรฐชาต(nation-state)มากมายทเรมปรากฏมากขนในชวงครสตศตวรรษท19การปฏรปดงกลาวรวมไปถงการตงธนาคารแหงชาตและปรบระบบเศรษฐกจใหเสรยงขนแตกยงไมมากและเปดกวางพอทจะรองรบการเคลอนไหวของแรงงานอตสาหกรรมทเรมขยายตว95

แมการสถาปนาตนเองขนเปนจกรพรรดของนโปเลยนจะสรางความชะงกงนใหกบการพฒนาประชาธปไตยในฝรงเศส แตนโปเลยนกยงใหความส�าคญกบสาระของค�าขวญแหงการปฏวตผานการจดท�าประมวลกฎหมาย(CivilCodeorNapoleonicCode)ทก�าหนดใหทกคนมความเสมอภาคตอหนากฎหมายกลาวคอไมยอมรบสทธพเศษจากชาตก�าเนดและประกนสทธในการถอครองทรพยสน รวมถงการใหสทธชาวยวอยางเทาเทยม ไมจ�าเปนตองอยแตในเขตพนทเฉพาะ (ghetto) ไมเพยงเทานนการปฏรปยงชวยจดวางระบบบรหารตามภารกจเพอการรวบอ�านาจเขาสศนยกลางรวมถงปรบปรงและพฒนาเสนทางคมนาคมทมสวนสนบสนนอ�านาจบรหารทอยในก�ามอของนโปเลยนและกองทพ และการพฒนาเศรษฐกจ-อตสาหกรรม รวมถงการปรบปรงพฒนาระบบการศกษาทเนนการใหโอกาสแกผทมความสามารถ มใชดวยศกดฐานะ เพอเตรยมความรกอนเขาสระดบมหาวทยาลย (ซงอาจเทยบไดกบระดบมธยมศกษา)โดยการศกษาทเรยกวาลเซ(Lycée)ระยะ7ปนจะแบงออกเปน3กลมคอกลมคลาสสก กลมสมยใหม และกลมทเนนวทยาศาสตรและเทคโนโลย โครงสรางหลกของระบบเชนนด�ารงอยจนกระทงปลายครสตศตวรรษท2096

การขยายตวของฝรงเศสผานสงครามนโปเลยนแมจะจบลงเพยงชวงสนคอสนสดเมอค.ศ.1815แตกไดฝากรองรอยความเปลยนแปลงเอาไวในหลายสงคมทงแผนดนใหญยโรปทถกรกรานและองกฤษทเปนแกนน�าฝายชนะสงคราม ส�าหรบในยโรปทสถาบนทางการเมองยงไมพฒนาเทาองกฤษและสหรฐอเมรกาค�าถามในเรองการบรหารปกครองยงปรากฏชดเกออรกวลเฮลมฟรดรชเฮเกล(GeorgWilhelmFriedrichHegel)เตบโตทามกลางบรรยากาศทแผนดนของชาวเยอรมนยงไมสามารถรวมตวเปนปกแผนแมวาจะเกาะกลมหลวมๆภายใตการน�าของจกรวรรดโรมนอนศกดสทธกอนทจะสลายตวไปใน ค.ศ. 1808 จากการเขารกรานของนโปเลยนทพยายามจะใชระบบกฎหมายดงกลาวขางตนเขามาเปนตวชวยผสานระหวางแวนแควนตางๆ แมเฮเกลจะวพากษวจารณแนวความคดในเชงสากลจกรวาล (universalism)ทการปฏวตฝรงเศสเชดชแตเฮเกลกไมอาจมองขามความส�าคญของการปฏวตฝรงเศส

95 “TheRiseofNationalisminEurope.”(n.a).National Council of Educational Research and Training. Retrievedfromhttp://www.ncert.nic.in/ncerts/l/jess301.pdf(accessedon8/11/2015);“TheAgeofGeorgeIII:Na-poleon’sFrance 1799-1804.”A Web of English History.Retrieved fromhttp://www.historyhome.co.uk/c-eight/france/napfra.htm(accessedon5/11/2018).

96 RobertWilde.(3/5/2018).“TheFrenchRevolution,ItsOutcome,andLegacy.”ThoughtCo.Retrievedfromhttps://www.thoughtco.com/consequences-of-the-french-revolution-1221872(accessedon5/11/2018);“Lycée.”(n.a).Encyclopedia Britannica.Retrievedfromhttps://www.britannica.com/topic/lycee(accessedon8/11/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ภาพท 1.9 เกออรก วลเฮลม ฟรดรช เฮเกล ผสรางความชดเจนใหกบวภาษวธ ทเปนแนวทางการศกษาใหกบ

นกปรชญารนหลงมากมาย อาท คารล มารกซ และเอดมนด ฮสเซรลทมา:https://en.wikipedia.org/wiki/Georg_Wilhelm_Friedrich_Hegel(accessedon19/12/2018).

กอนหนาจกรวรรดโรมนอนศกดสทธลมสลายเพยงหนงปเฮเกลเสนองานPhenomenologyofSpirit(ปรากฏการณแหงจตวญญาณ,1807)ทถอวาไดวางรากฐานใหทงกบงานของตนเองและการเสนอความคดทางการเมองและสงคมในเวลาตอมา งานทใหความส�าคญกบสญชาตญาณเชงปรชญา (philo-sophical intuition)นมองวา ส�านกรของมนษย (consciousness)หาใชสญชาตญาณทสมบรณในตนแตไดรบการกอรปปรบเปลยนใหกลายเปนอน(tobecomeotherbyitself)ส�านกรผานววฒนาการขนตอนทหลากหลายจากสญชาตญาณทมความออนไหว (sensitive consciousness) ไปสจตวญญาณสมบรณ (absolute spirit) นคองานทเฮเกลพจารณาความเปนไปของโลกตามทปรากฏตอส�านกร ดวยความมงหวงทจะอธบายและก�าหนดนยามมตตางๆ ของประสบการณมนษยทครอบคลม ความร การรบรส�านกรและภาวะอตตะวสยปฏสมพนธทางสงคมวฒนธรรมประวตศาสตรศลธรรมและศาสนา

ในงานขางตนนเองทเฮเกลไดพฒนาวธคดแบบวภาษ(dialecticmethod)ระหวางคขดแยงทน�าไปสการสงเคราะห(synthesis)กอนทความสมพนธในลกษณะวภาษจะเกดขนอกนกคดในรนหลงอาทคารลมารกซ(KarlMarx)และเอดมนดฮสเซรลลวนไดรบอทธพลจากวธการดงกลาว97ส�าหรบเฮเกลแลวการตอสดนรนเพอใหไดรบการยอมรบ (recognition) คอพลงส�าคญในการขบเคลอนความกาวหนาของมนษย เฮเกลใชตวอยางความสมพนธระหวางทาส (slave)กบนายทาส (master) เพออธบายเรองดงกลาวนนคอส�าหรบนายทาสแลวทาสเปนเพยงสงของเพอใชประโยชนแตการทนายออกค�าสงใหท�างาน

97 “PhenomenologyofSpiritByHegel(Summary).”(n.a).The-Philosophy.com.Retrievedfromhttps://www.the-philosophy.com/phenomenology-spirit-hegel-summary(accessedon9/11/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


นนเทากบยอมรบวาทาสมความสามารถในการรบรและการประยกตใชเหตผลซงกคอมความเปนมนษยในขณะเดยวกนนายทาสกไดมส�านกถงพลงและสถานะทเหนอกวาผานความสมพนธเชนน แตนายทาสกหาไดพอใจในการยอมรบจากชนชนทดอยคากวาตนขณะททาสเองกปฏเสธการไดรบการยอมรบในลกษณะนความสมพนธจงเปนไปในลกษณะทมความขดแยงอยในตว ท�าใหมแนวโนมทจะท�าลายความสมพนธ เชนนหรอไมกปรบรปความสมพนธใหมความเทาเทยมกนมากยงขน

ในชวงเวลาเชนนเฮเกลเรมพฒนาแนวความคดในเรองของรฐ (state) ทแตกตางไปจากวถแบบการปฏวตฝรงเศส แตใกลไปทางแบอยางของนโปเลยนในเรองของรฐทเขมแขง ทใหความส�าคญกบชาตนยมแบบมอารยะ (civicnationalism)ซงอยบนพนฐานของการมธรรมเนยมปฏบตและวฒนธรรมประเพณรวมกน หาใชชาตนยมบนพนฐานของชาตพนธ (ethic nationalism) ทกลมสายคดโรแมนตก(Romanticism)ในขณะนนใหความส�าคญเฮเกลเสนอไวในงานPhilosophyofHistory(ปรชญาแหงประวตศาสตร, 1831)ถงกระบวนการวภาษในการคลคลายตวของประวตศาสตรมนษยชาตวา เปนไปในลกษณะทตวแสดงประเภทปจเจก (individual human agents) แทบมไดตระหนกร หากแตเปนเหลาปจเจกในเชงประวตศาสตรโลก(quasi-mystical‘world-historicalindividuals’)ทมลกษณะกงลกลบเขามาแทรกแซงผลกดนความเปนไปเฮเกลเรยกสงนวาไกสต(Geist)ซงหมายถงจตวญญาณ(SpiritorMind)ซงแสดงออกผานพระเปนเจาในรปมนษย (theman-God)หรอจตวญญาณแหงโลกทกาวหนาจนตระหนกรถงตนเองรฐสมยใหมภายใตการปกครองของกษตรยคอรางแปลงดงกลาวส�าหรบเฮเกลแลวหนาทของนกปรชญาคอการสรางการตระหนกรถงกระบวนการพนฐานดงกลาวน98

นอกเหนอจากความสนใจตอแนวความคดในเรองของสถานะและบทบาทของรฐ ในชวงครงแรกของศตวรรษท19ยงคงใหความส�าคญกบความคดในเรองของเศรษฐกจและสงคมทมทงภาพของการผลกดนการขยายตวของเสรนยมและการตงค�าถามถงผลกระทบดานลบตอชวตมนษยตลอดจนความไมเปนธรรมและความไมเทาเทยมทกระจายตวตามตดหรออาจจะมากกวาการขยายตวของเศรษฐกจทนนยมโดยเฉพาะเมอพจารณาภาพดงกลาวใหเชอมโยงกบภาพของสงคมทเปนฝายเสยเปรยบ และ/หรอ ตกเปนอาณานคมของจกรวรรดตะวนตกทการแขงขนเพอแยงชงประโยชนในเรองดงกลาวเขมขนขนอยางมากตามจงหวะการพฒนาตวของเทคโนโลยทางการทหารและการสอสาร

ขณะทเดวด รคารโด (David Ricardo) เสนอใหเปดการคาเสร ทามกลางบรรยากาศทสงคมองกฤษประสบภาวะทพภกขภยจนรฐสภาตองพจารณาผานกฎหมายอนญาตใหมการน�าเขาธญพชไดโดยเสร(CornLaws1815-1846)และเนนย�าถงความส�าคญของแนวความคดในเรองของการแบงงานกนท�าระหวางประเทศและความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบผานงานOnthePrinciplesofPoliticalEconomy

98 ColinTyler.(2010).“Hegel,GeorgWilhelmFriedrich(1770-1831).”inRobertA.Denemark(ed.).The International Studies Encyclopedia.Oxford:Wiley-Blackwell,pp.1066-1069;MurrayN.Rothbard.(1995).“Mis-esDailyArticles:Hegel:TheStateasGod’sWill.”Mises Institute.Retrievedfromhttps://www.mises.org/library/hegel-state-gods-will(accessedon13/11/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


and Taxation (หลกการวาดวยเศรษฐศาสตรการเมองและการภาษ, 1817)99 โรเบรต โอเวน (RobertOwen)ไดรเรมปรบปรงการท�างานและคณภาพชวตของแรงงานและครอบครวในพนทโรงงานของตนเพอแสดงใหเหนวาไมจ�าเปนตองเอารดเอาเปรยบแรงงานเพอก�าไรทางเศรษฐกจ ตามทไดเคยเสนอไวในงานANewViewofSociety(ทรรศนะใหมของสงคม,1813)ค�าถามถงการปฏรปสงคมกระจายตวมากขนแมแนวทางสหกรณแบบโอเวนจะไดรบความสนใจแตกยงไมมากพอจะปรบเปลยนสงคมในวงกวาง Co-operativeMagazine(นตยสารสหกรณ)เกดขนเพอผลกดนแนวทางดงกลาวและเปนนตยสารนเองทไดเรมใชค�าวาสงคมนยม(socialism)เปนครงแรกเมอค.ศ.1827เพอกลาวถงแนวทางขางตน100

ความคดทพยายามผนวกรวมเสรภาพปจเจกกบการพฒนาความเปนอยทดของสงคมบนพนฐานเศรษฐกจทนนยมปรากฏขนในชวงเวลาเชนนผานทางแนวความคดแบบอรรถประโยชนนยม(utilitarian-ism) เชนทปรากฏจากจากแนวคดของ เจเรม เบนแธม (JeremyBentham) และเจมส มลล (JamesMill)ทเสนอวาการสรางอรรถประโยชนตอสงคมไมตองยดตดกบความส�าคญของชนชนน�าและ/หรอการขดรดเอารดเอาเปรยบแรงงานแตควรใสใจกบการขยายตวและบทบาทของพวกล�าดบขนกลาง(middle-rank)หรออาจจะเรยกดวยภาษาปจจบนวาชนชนกลาง(middleclass)ทมกเปนทปรกษาและแนะน�าแนวทางใหกบแรงงานทวไปทงในเรองของศลธรรมและการเมองกลมคนทใหความส�าคญกบระบบคณธรรม(meritocracy)เชนนจะวางรากฐานส�าคญใหกบวถด�าเนนการแบบประชาธปไตย101ดวยบรรยากาศความเคลอนไหวเปลยนแปลงทางความคดและวถปฏบตเชนนเองทมสวนชวยใหการเรยกรองของชนชนแรงงานขยายตวทามกลางภาวะเศรษฐกจตกต�าแรงผลกดนจากกลมพอคานายทนในเรองเปดการคาเสรและความลมเหลวในการขยายสทธในการออกเสยงเลอกตงใหพนไปจากเกณฑในเรองของการถอครองทรพยสนความหวนวตกจากผถอครองอ�านาจวา ความรนแรงจากกลมชารตส (The ChartistMovement) อาจน�าไปสการปฏวตในลกษณะเดยวกบทฝรงเศสค.ศ.1789ท�าใหกลมชารตสประสบความส�าเรจในการเรยกรองความเปลยนแปลงไปสลกษณะทเปนประชาธปไตยมากขนในองกฤษ102

นอกเหนอจากความเคลอนไหวดงกลาวในองกฤษชวงกลางทศวรรษมความเคลอนไหวเพอเรยกรองเสรภาพทางการเมอง และอสรภาพแหงชาต (national freedom) มากมายในหลายพนทเพอตานอทธพลของกระแสอนรกษนยม(conservatism)ซงกอตวจากแนวความคดของเอดมนดเบรก(EdmundBurke) ทสงเกตและสรปกระแสความเคลอนไหวทไดรบผลกระทบจากการปฏวตฝรงเศสถงแนวโนมสดขวของเสรนยมและเสรภาพปจเจกทใชพลงอ�านาจในเรองเหตผลของมนษยบอนท�าลายวถธรรมเนยมและความเชอดงเดมบอยครงทพลงเชนนนท�าใหปจเจกละเลยพนฐานทแทของการมคณภาพชวตทดและใสใจ

99 วรารกเฉลมพนธศกด.(2560).“หนวยท6เศรษฐศาสตรการเมอง”อางแลว.100 Callaghan.op.cit.,p.2449.101 TerenceBall.(2005/2014).“JamesMill.”Stanford Encyclopedia of Philosophy.Retrievedfromhttps://

www.plato.stanford.edu/entries/james-mill/(accessedon13/11/2018).102 “Chartism:BritishHistory.”(n.a).Encyclopedia Britannica. Retrievedfromhttps://www.britannica.

com/event/Chartism-British-history(accessedon13/11/2018);StephenRoberts.(20/6/2011).“TheChartistMove-ment1838-1848.”BBC.Retrievedfromhttp://www.bbc.co.uk/history/british/victorians/chartist_01.shtml(accessedon14/11/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


แตความสขและความส�าเรจทางวตถของตนส�าหรบเบรกแลวการเมองหาใชแคเพยงพนทสนองประโยชนปจเจก แตยงตองธ�ารงไวซงระเบยบสงคมทสบตอมาจากชนรนกอนเพอสงตอใหชนรนตอไป ภาษาของความคดทางการเมองจงยงควรตองใหความส�าคญกบเรองของเกยรตยศ ความสตยซอภกด หนาทและปญญามากกวาแคเรองของขอมลตวเลขและแบบจ�าลองความส�าเรจทางเศรษฐกจ103

คงไมเปนการเกนเลยไปนกทจะกลาววา หากมองดวยวถคดแบบวภาษ ตลอดชวงครงแรกของครสตศตวรรษท19ความคดทางการเมองและสงคมตลอดจนวถปฏบตทตามมาเปนทงปฏกรยาและความพยายามทจะปรบตวไปกบความเปลยนแปลงทางสงคมในหลากหลายมตกระแสคลนแหงการปฏวตทเรยกรองใหเกดการจดท�ารฐธรรมนญทประกนเสรภาพทางการเมองของปจเจก รวมถงการเผยแพรแนวความคดในเรองของกษตรยภายใตรฐธรรมนญเกดขนทางตอนใตของยโรปตงแตเมอครงทสงครามนโปเลยนยงไมสนสด การจดท�ารฐธรรมนญสเปน ค.ศ. 1812 (แมจะไมประสบความส�าเรจ) ดจะเปนจดเรมทชดเจนและสงผลกระทบในวงกวางไมเพยงแตการเรยกรองอสรภาพของลาตนอเมรกาในปกครองของสเปน โดยมความเปลยนแปลงในเมกซโกเปนแกนน�า104แตยงผลกดนใหเกดการเรยกรองในลกษณะเดยวกนทงดนแดนบนคาบสมทรอตาลและกรซทามกลางการกดทบของอ�านาจทไมปรารถนาความเปลยนแปลงจนท�าใหนกคดและกลมเคลอนไหวสายกาวหนาตองลภยไปยงปารส หรอไมกลอนดอน105 ทเปดกวางทางความคดมากกวา ความเคลอนไหวดงกลาวสงผลตอการปฏวตทยงคงมฝรงเศสเปนศนยกลาง กอนจะกระจายตวไปยงดนแดนอนๆในชวงทศวรรษตอมา

สงคมทคอยๆปรบตวเขาสเสนทางการปฏวตอตสาหกรรมทกอใหเกดการกดทบแรงงานมากมายยงท�าใหการเรยกรองสทธเตมไปดวยความรนแรงโดยเฉพาะเมอกษตรยชารลท10(CharlesX)พยายามทจะผลกดนสงคมฝรงเศสใหหวนคนสเสนทางแบบกอนหนาการปฏวตค.ศ.1789จนท�าใหเกดการประทวงการจลาจลและน�าไปสการปฏวตค.ศ. 1830ซงมสวนชวยสถาปนาใหหลยส-ฟลป(Louis-Philippe)ขนด�ารงต�าแหนงกษตรยภายใตรฐธรรมนญทเหลากระฎมพใหการสนบสนน แตส�าหรบแรงงานและสายกาวหนาแลวความเปลยนแปลงดงกลาวยงไมอาจรบมอกบภาวะเศรษฐกจทเลวรายและโรคระบาด การจลาจลจงเกดขนทวไปและยงรนแรงขนในปารสเมอค.ศ.1832อนเปนฉากหลงใหกบวรรณกรรมคลาสสกLesMisérablesของวกตอรอโก(VictorHugo)และเรมเปนแนวทางใหกบการปฏวตทมการจดองคกร

103 JesseNorman.(9/5/2013).“EdmundBurke–thegreatconservativewhoforesawthediscontentofourera.”The Telegraph. Retrieved from https://www.telegtraph.co.uk/history/10046562/Edmund-Burke-the-great-conservative-who-forsaw-the-discontents-of-our-era.html(accessedon14/11/2018).

104 ผเขยนไดใหอรรถาธบายถงความเชอมโยงในเรองดงกลาวไวทอนแลวจงไมขอเสนอรายละเอยดในทนส�าหรบผสนใจในประเดนดงกลาวโปรดศกษาเพมเตมทวรารก เฉลมพนธศกด. (2560).“หนวยท 12 เมกซโก”ใน เอกสารการสอนชดวชาการเมองการปกครองของยโรปและอเมรกา(ฉบบปรบปรงครงท1).นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

105 JohnDavis.(2012).“TheSpanishConstitutionof1812andtheMediterraneanRevolutions(1820-25)”.Bulletin for Spanish and Portuguese Historical Studies,Vol.37,Issue2,Article7.Retrievedfromhttp://digitalc-ommons.asphs.net/bsphs/vol37/iss2/7(accessedon14/11/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


และการวางแผนเคลอนไหวโดยผดอยโอกาสในสงคม และ/หรอผสนบสนนแนวคดการปฏวตและแนวคดสงคมนยม106

ค.ศ.1848ดจะเปนอกหนงหมดหมายส�าคญทางประวตศาสตรของความคดทางการเมองและสงคมกระแสคลนเสรนยมทพยายามผลกดนความเปลยนแปลงใหกาวไกลไปกวาระบอบกษตรยเรมปรากฏขนทซซล (Sicily)กอนจะขยายตวขนบนแผนดนใหญยโรป เวนแตสเปนรสเซยและกลมสแกนดเนเวย ในบางพนทเสยงเรยกรองดงกลาวผลกดนใหเกดการปฏรปภายในโครงสรางสถาบนแบบเดมทไดรบการยอมรบรวมกนอาท เบลเยยม เนเธอรแลนด และเดนมารกขณะทองกฤษอยในระหวางปรบตวจากแรงกดดนของขบวนการชารตสตดงกลาวขางตนเบอรลนเวยนนาและปารสคอพนทซงเผชญเสยงเรยกรองอยางรนแรงจนน�าไปสการปะทะดวยก�าลงในวงกวางแตบทสรปกลบแตกตางกนบางประสบความส�าเรจในการผนวกเสยงเรยกรองดงกลาวเขากบแนวความคดชาตนยม จนท�าใหเกดการรวมชาตในเวลาตอมาอาทอตาล (ค.ศ. 1815-1871)และเยอรมน (ค.ศ. 1871)ภายใตการน�าของรฐปรสเซย107ทมแกนความคดแบบเฮเกลหนนน�าอาจกลาวไดวามเพยงฝรงเศสทธงน�าการปฏวตผลกใหการกอตวของกระแสอนรกษนยมถอยหางและเปดทางใหกบการสราง สาธารณรฐท 2 แมจะไมราบรนเพราะความตางทางความคดระหวางกลมทพอเพยงกบความเปนสาธารณรฐประชาธปไตย กบกลมทตองการเนนย�าความส�าคญของสงคมทกลมแรงงานเปนผผลกดน108

106 “July Revolution: FrenchHistory.” (n.a). Encyclopedia Britannica. Retrieved from https://www.britannica.com/event/July_Revolution(accessedon14/11/2018);FrederickEngels.(1848).TheJuneRevolution:TheCourseoftheParisUprising.Retrievedfromhttps://www.marxists.org/archieve/marx/works/1848/07/01.htm(ac-cessed on 14/11/2018); “ContinuousRevolution.” (n.a). OpenCourseWare,University ofMassachusetts Boston.Retrieved from https://www.ocw.umb.edu/history/nineteen-century-europe/assignments-folder/Continuous%20Revolution.pdf/at_download/file.pdf(accessedon14/11/2018)

107 ผเขยนไดกลาวถงเสนทางการพฒนาตวในประเดนดงกลาวของปรสเซยไวทอนแลวจงไมขอกลาวซ�าในทนผสนใจโปรดศกษาเพมเตมในประเดนดงกลาวทวรารก เฉลมพนธศกด. (2561).“หนวยท 14จกรวรรดทนนยมและสงคมโลก”ใน เอกสารการสอนชดวชาความคดทางการเมองและสงคม.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

108 “Revolutionof1848:EuropeanHistory.”(n.a).Encyclopedia Britannica.Retrievedfromhttps://www.britannica.com/event/Revolutions-of-1848(accessedon16/11/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ภาพท 1.10 ปฏวตฝรงเศส ค.ศ. 1848 ซงกระแสคดกาวหนาใหความส�าคญกบสงคมกดดนกระแสอนรกษนยมท

ยงคงใหความส�าคญกบชนชนน�ารวมถงกลมกระฎมพทมา:https://en.wikipedia.org/wiki/French_Revolution_of_1848(accessedon19/12/2018).

คงไมเปนการเกนเลยไปนกทจะกลาววาตลอดชวงทศวรรษ1840–1850อนเปนชวงทการปฏวตอตสาหกรรมรงเรองอยางมาก เราไดเหนทงการพฒนาตวของแนวคดเสรนยมทมไดเพกเฉยตอความเปนไปของสงคมเชนทปรากฏในงานOnLiberty (วาดวยเสรภาพ, 1859)ทแมจอหนสจวตมลล (JohnStuartMill)จะเนนทการปกปองเสรภาพปจเจกเหนอสงคมสวนรวมโดยเฉพาะเสรภาพในการคดและการแสดงความคดเหนตลอดจนการปกปองตนเอง(self-protection)แตจะตองไมกอความเสยหาย(harm)ตอผอน109 และการพฒนาตวของแนวคดสงคมนยม โดยเฉพาะจากการเสนอแนวคดของ คารล มารกซและฟรดรชเองเกลสทเผยแพรงานTheCommunistManifesto(ค�าประกาศแหงคอมมวนสต)ในค.ศ.1848 ซงวางฐานแนวคดและโครงการทางการเมองเพอหวงเปลยนแปลงสงคมโลกออกจากก�ากบการของทนนยมทสมพนธกบจกรวรรดนยมตะวนตกอยางยากจะแยกขาด เพอท�าความเขาใจการสะสมตวของปญหาอยางเปนระบบดวยวถทางแบบวทยาศาสตร และเพอวางแนวทางทกาวหนาในการแกไขปญหาในเชงโครงสราง ตามแนวคดแบบสงคมนยมเชงวทยาศาสตร (scientific socialism) ทมารกซเหนวากาวไกลกวาการมงแตท�าลายทรพยสนเอกชน และวาดภาพสงคมอดมคตเชนในอดต เชนท ชารลส ฟรเย(CharlesFourier)และแซงต-ซมงต(ComtedeSaint-Simon)หรอแมกระทงโรเบรตโอเวนเสนออนเปนกลมแนวความคดทมารกซและเองเกลสเรยกรวมวาสงคมนยมอดมคต(utopiansocialism)110

แมจะมจดมงหมายเชงอดมคตในการเปลยนแปลงสงคมเพอความเทาเทยมทค�านงถงศกดศรแหงความเปนมนษยแตมารกซและเองเกลสกไดชใหเหนถงพนฐานความส�าคญของวตถนยมตอการขบเคลอนประวตศาสตรของมนษยชาตโดยอาศยความขดแยงทางชนชนระหวางผถอครองและไรการถอครองปจจยการผลตเปนจดตงตนแนวคดในเรองวตถนยมเชงประวตศาสตร (historicalmaterialism) เชนนกอให

109 วรารกเฉลมพนธศกด.(2560).“หนวยท6เศรษฐศาสตรการเมอง”อางแลว.110 Callaghan.op.cit.,p.2450.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เกดการสรปภาพวา แมกจกรรมทางเศรษฐกจจะมความส�าคญในการก�าหนดทศทางการเคลอนไหวของสงคม(economicdeterminism)แตกไมอาจแยกขาดจากความสมพนธทางสงคม111

ส�าหรบมารกซแลว ความสมพนธทางสงคมทสมพนธกบการผลตมฐานะเปนโครงสรางสวนลาง(base)ซงก�าหนดรปแบบและความเปนไปของโครงสรางสวนบน (super-structure)ทใหภาพมตความเปนไปทางการเมองและสงคมแมกระนนกตามความเปนไปของโครงสรางสวนบนกลบเปนฝายกบก�ากบและบงการความเปนไปของสงคมผานการใหคณคาตอการแลกเปลยน(exchangevalue)มากกวาคณคาจากประโยชนใชสอย (use value) อนเปนบอเกดของก�าไรสวนเกน (surplus value) การขดรด (ex-ploitation)และความรสกแปลกแยก(alienation)ของกรรมาชพผตกเปนเบยลางของระบบการปฏวตเพอสรางสงคมคอมมวนสตจงเปนทางออกส�าหรบปญหาดงกลาวขางตน

ความเปลยนแปลงของสงคมการเมองในยโรปโดยเฉพาะความแขงแกรงของเยอรมนภายใตการน�าของปรสเซยบนตนทนความสญเสยอยางหนกของฝรงเศสทปญหาเศรษฐกจ-สงคมและความล�าเคญของชวตกระจายตวกวาง จนเกดการผลกดนใหมการทดลองน�าความคดของมารกซไปสการปฏบต แตบรรยากาศของการใชความรนแรงทมกเชอมโยงมายงกลมผสนบสนนแนวคดมารกซสต ท�าใหผถอครองอ�านาจรฐหวาดระแวงและหวนเกรงแนวคดดงกลาวโดยเฉพาะหลงกรณคอมมนแหงปารส(ParisCom-mune1871)112ความแปลยนแปลงทดจะกดทบความเปนมนษยเชนนเองทชวยผลกดนใหฟรดรชนทเช(FriedrichNietzsche) ตงค�าถามเชงวพากษความคดในเรองของศลธรรมจรรยาทองอยกบปรชญาเชงจารต และการอทศตนทางสงคมและการเมองทสมพนธกบความเปนสมยใหม กลาวไดวานทเชมสวนวางรากฐานและผลกดนการตความแหงความสงสย (hermeneuticsof suspicious)ทองอยกบการวนจฉยในเชงจตวทยาทเรมแพรหลายในชวงปลายครสตศตวรรษท19ซงอดมไปดวยความโหดรายความรนแรงและความไรเหตผลอนเปนยคสมยทพระเจาตายแลว(Gottisttot/Godisdead)ส�าหรบนทเชทมองเหนการกระจายตวอยางโดดเดยวของมนษย(anomie)รวมไปกบความรสกกระสบกระสายกงวล(angst)และความไรแกนสารของชวต (meaningless) ทดจะน�าพาชวตมนษยและสงคมไปสความวางเปลา(nihilism)113

ความเปนไปทางสงคมการเมองและแนวความคดทสมพนธแบบวภาษกนไปมาในชวงเสยวสดทายของครสตศตวรรษท19ไดขยายใหญขนในชวงตนครสตศตวรรษท20ทความกาวหนาทางวทยาศาสตร

111 KarlMarx.(1850/1973).“ManifestooftheCommunistParty.”(editedandintroducesbyDavidFem-bach). inThe Revolution of 1848.LondonandNewYork:Verso,pp.62-98;RichardW.Miller.(1991).“Socialandpoliticaltheory:Class,state,revolution.”inTerrellCarver(ed.).The Cambridge Companion to Marx.NewYork:CambridgeUniversityPress,pp.55-57,80;TerranceBall.(1991).“History,Critiqueandirony.”inTerrellCarver(ed.).The Cambridge Companion to Marx.NewYork:CambridgeUniversityPress,pp.128-140.

112 วรารกเฉลมพนธศกด.(2560).“หนวยท6เศรษฐศาสตรการเมอง”อางแลว.113 RogerKimball. (2018). “TheLegacy of FriedrichNietzsche.”The New Criterion,Vol. 37,No. 4.

Retrieved from https://www.newcriterion.com/issues/1991/9/the-legacy-of-friedrich-nietzsche (accessed on4/12/2018);R.LanierAnderson.(17/3/2017).“FriedrichNietzsche.”Stanford Encyclopedia of Philosophy.Retrievedfromhttps://www,plato.stanford.edu/entries/nietzsche(accessedon4/12/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


และคณตศาสตรไมเพยงผลกดนใหเรองราวทางเศรษฐกจและเศรษฐศาสตรในฐานะวชาการศกษายงถอยหางจากการมองภาพแบบองครวมทไมไดแยกความกาวหนาทางวตถออกจากมตดานศลธรรมจรรยาของทงปจเจกและสงคมแตยงชวยเรงความเปลยนแปลงผานปรากฏการณความขดแยงใหญของสงคมรวมถงสงครามโลกการท�าความเขาใจปรากฏการณดงกลาวและความเปนไปตางๆในลกษณะเดยวกนไมเพยงเปนประเดนทผลกดนใหเกดการศกษาความสมพนธระหวางประเทศในฐานะวชาการศกษาแตยงคงเปนประเดนทความสมพนธระหวางประเทศใหความใสใจมาโดยตลอด


จงอธบายสาระความคดทางการเมองและสงคมชวงครสตศตวรรษท19มาโดยสงเขป


ความคดทางการเมองและสงคมทพฒนาตวในชวงครสตศตวรรษท19ไมเพยงสงผลตอความเปนไปทางความคดและวถปฏบตในชวงครสตศตวรรษท20แตยงสงผลตอวถคดและวถปฏบตของผคนในยคปจจบนเชนกน แมแนวคดเรองการปฏวตเพอเปลยนแปลงสงคมใหเชดชเสรภาพปจเจกมากยงขนจะยงด�ารงตงแตครสตศตวรรษท18แตในชวงตนถงกลางครสตศตวรรษท19เราไดเหนการพฒนาตวของหลากความคดทเรมเอนเอยงมาใหความส�าคญกบสงคมสวนรวมทถอยหางจากระบอบกษตรยแบบดงเดมไมวาจะเปนแนวคดชาตนยมและสงคมนยมแนวคดทใหความส�าคญกบการบรหารปกครองสงคมผานการสรางความเขมแขงใหกบรฐกมความโดเดนเชนกนทงการผลกดนรฐแบบสาธารณรฐและรฐทมกษตรยเปนศนยรวมแหงอ�านาจ

ไมวาจะอยางไรภาพของสงคมทไดประโยชนจากความเปลยนแปลงดงกลาวกยงดจะไมครอบคลมผคนสวนใหญของสงคมทยากจะเลยงชะตากรรมในการผนตวเองไปเปนแรงงานใหกบเศรษฐกจทนนยมทขยายตวอยางมากหลงการปฏวตอตสาหกรรมในชวงกลางศตวรรษ แนวคดสงคมนยมจงกระจายตวไดดในบรรยากาศเชนน ควบคไปกบการผลกดนการเปลยนแปลงสงคมผานการปฏวต แนวคดมารกซสตทตองการเปลยนแปลงสงคมอยางถอนรากถอนโดนจงไดรบการตอบโตอยางรนแรงจากผมอ�านาจ ในชวงศตวรรษนเชนกนทเราไดเหนการขยายตวของแนวคดอนรกษนยมทตงค�าถามตอความกาวหนาของวทยาศาสตรและความทนสมยทท�าลายธรรมเนยมปฏบตของสงคม แมจะมกลมคนทประสบความส�าเรจไปกบการเปลยนแปลงแตผไรสามารถกลบมากกวา ส�าหรบนทเชแลวความโดดเดยวทเพมมากขน จากทงความรสกไรรากและความไรแกนสารของชวต จะน�าพาทงชวตมนษยและสงคมไปสความวางเปลาในทายทสด

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ




และสงคมตงแตครสตศตวรรษท 20

แมเอมลเดอรไคม(EmileDurkheim)จะถงแกอสญกรรมในชวงสงครามโลกครงท1ซงสงคมโลกก�าลงสบสนวนวายจนยากทจะใหความใสใจอยางจรงจงกบการพฒนาตวของความคดทางการเมองและสงคมททงพยายามท�าความเขาใจความเปลยนแปลงของสงคมและเสนอความคดโดยเฉพาะในเชงประยกตใชความรเพอแกปญหาสงคมแตกคงไมงายนกทจะปฏเสธความส�าคญในการเสนอความคดของเดอรไคมหนงในผวางแนวทางการศกษาสงคมวทยา(sociology)ตอจากออกสตกงต(AugusteComte)ผวางรากฐานใหกบแนวทางปฏฐานนยม (positivism) เดอรไคมยงคงสบทอดแนวทางดงกลาว ดวยพนฐานทรรศนะทวาปญหาทางสงคมสามารถแกไขดวยวธการทางวทยาศาสตรในลกษณะทมองวาความรวมมอของมนษยมลกษณะทเปนองคาพยพเชงกลไก(mechanicalandorganic)แตมใชผานกลไกการกดบงคบของรฐ

อาจกลาวไดวา ส�าหรบเดอรไคมแลว ความเปนอนหนงอนเดยวกนของสงคม (solidarity) ทมรากฐานมาจากค�าขวญการปฏวตฝรงเศสส�าคญตอววฒนาการของสงคมทดจะถอยหางจากความเปนอนหนงอนเดยวเชงวฒนธรรม (cultural homogeneity) ไปสการพงพาอาศยกนในเชงวตถ (material interdependence)มากยงขนกลาวอกนยหนงกคอในชวงเวลาทการศกษาความสมพนธระหวางประเทศ(International Relations: IR) คอยๆ กอเกดในฐานะสาขาวชาการศกษาทยงคงมงความสนใจในเรองความสมพนธระหวางรฐ(inter-staterelations)ทมจดศนยกลางอยทเรองของสงครามและสนตภาพ114 ปญหาทางการเมอง-สงคมในยโรปเรมกระจายตวกวาง แตจดเนนของการศกษาความสมพนธระหวางประเทศทท�าใหเกดทรรศนะทพฒนาตวอยางชดเจนในเวลาตอมาวาปญหาดงกลาวเปนเรองภายในเขตแดนรฐหาใชระหวางรฐปจจบนการศกษาไดปรบเปลยนแนวทางไปจากมมมองเชนนคอนขางมากเปนเหตใหผเขยนน�าเสนอเนอหาหนวยการศกษานเพอหวงชวยเสรมสรางความเขาใจในเรองสายธารความคดและปญหาดงลกาวทมนยส�าคญขามเขตแดนรฐมากขน

เดอรไคมวางแนวความคดใหเราใสใจตอลกษณะพลวตรของสงคมสมยใหมทขบเคลอนดวยการแขงขนทางเศรษฐกจและนวตกรรมทางเทคโนโลยทท�าใหเกดความขดแยงและวกฤตตางๆมากมายท�าใหผคนโดดเดยวอางวาง(anomie)เพราะขาดรากยดในเชงปทสถานทเคยยดโยงอยกบธรรมเนยมประเพณกลไกของรฐกยากจะประสบความส�าเรจในการผสานความรวมมอระหวางปจเจกทโดดเดยวการผสานความ

114 ผเขยนไดกลาวถงความคดและววฒนาการดงกลาวไวในทอนแลวจงไมขอกลาวซ�าในทนผสนใจในเรองดงกลาวโปรดศกษาเพมเตมทวรารกเฉลมพนธศกด.(2555).“หนวยท1อารมภบทความสมพนธระหวางประเทศ”ในเอกสารการสอนชดวชาความสมพนธระหวางประเทศ.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


รวมมอทรฐควรใหการสนบสนนในรปของบรรษท(corporation)จะเปนหนวยงานสาธารณะซงอาจจะเชอมโยงกบกจกรรมทางเศรษฐกจทอาจชวยทงการจดระเบยบความสมพนธและสรางส�านกในเรองของความรบผดชอบ(responsibility)ใหกบผทเขาเกยวของ

กลาวไดวาการมองภาพของความเชอมโยงในลกษณะตดตอควบคม(cybernetic)ของรฐทคอนขางมลกษณะเปนแกนแนวดง (vertical) ทตองเชอมประสานกบกลมความเคลอนไหวอนๆทมลกษณะเปนแกนแนวนอนหรอแนวระนาบ(horizontal)ท�าใหยากจะปฏเสธความส�าคญของการเคลอนไหวทางการเมองทสามารถเหนภาพไดอยางชดเจนในระบบประชาธปไตย กลาวอกนยหนงกคอ กระบวนการสรางความเปนประชาธปไตย(democratisation)เกยวของสมพนธกบการสรางความเปนอนหนงอนเดยวกนของสงคม115หากปราศจากการเชอมสมพนธขององคประกอบเหลาน เสถยรภาพทางสงคมอาจพงทลายแนวคดเชนนเองทเปนรากฐานใหกบการศกษาความเคลอนไหวทางสงคม116

แมวาในชวงครงแรกของครสตศตวรรษท20การประยกตใชความรจากแนวทางดงกลาวมกเปนไปภายในขอบเขตรฐใดรฐหนง แตในชวงปลายครสตศตวรรษท 20 เราไดเหนถงการเชอมโยงแนวความคดดงกลาวกบปรากฏการณการเรยกรองใหเกดการเปลยนแปลงในหลากหลายมตขามพรมแดนรฐเพมมากขนอาทประเดนในเรองของการยายถนสทธมนษยชนและการแกปญหาความเสอมโทรมของสงแวดลอมอาจกลาวไดวากอนหนาสงครามโลกครงท 2จะสนสดลงหลากหลายความคดทางการเมองและสงคมทเปนแกนหลกใหกบการศกษาสงคมศาสตร รวมถงรฐศาสตร และความสมพนธระหวางประเทศไดพฒนาตวไปในทศทางทเราเรมคนชนกนในปจจบน(ค.ศ.2018)โดยเฉพาะกลมความคดเสรนยม(liberalism)ทกระจายตวอยางมาก แตกไมอาจยบยงการเกดขนของสงครามโลกทงสองครง จนเปนเหตใหเอดเวรดฮอลเลตคาร(EdwardHalletCarr)นกประวตศาสตรรวมสมยหนงในผวางรากฐานแนวคดหลกใหกบการศกษาความสมพนธระหวางประเทศชชวนใหเราเหนวาสจนยม(realism)นาจะเปนแนวทางทเหมาะสมกวาในการศกษาและสะทอนภาพความเปนจรงทโหดรายทารณของความเปนไประหวางประเทศ ซงเปนแกนหลกใหกบการถกเถยงโตแยงครงท1(thefirstIRgreatdebate)ของการศกษาความสมพนธระหวางประเทศ117

ในชวงระหวางสงครามโลกครงท1และครงท2ผคนมากมายพยายามท�าความเขาใจวาเหตใดมนษยจงสามารถยอมรบการผลตซ�าความทารณโหดรายทมนษยกระท�าตอมนษยดวยกนไดอกในระยะเวลาอนรวดเรวนอกเหนอจากการเรมขยายตวของแนวคดสจนยมดงกลาวขางตนกลมคนทสนบสนนแนวคดสงคมนยม-มารกซสตเปนอกกลมหนงทพยายามท�าความเขาใจและแสวงหาค�าตอบตอการผลตซ�าดงกลาวดวยการเสนอแนวความคดทเรมมการทบทวนรากฐานความคดของกลมสงคมนยม-มารกซสตอนโตนโอกรมช(AntonioGramsci)อดตหวหนาพรรคคอมมวนสตอตาลทพายแพในการชงพนทการเมองใหกบ

115 Gianfranco Poggi. (2011). “Durkheim, Emile (1858-1917).” in BertrandBadi, Dirk Berg-Schlosser,LeonardoMorlino(eds.).(2011).International Encyclopedia of Political Science,Vol.3.LosAngeles,NewDehli,Singapore,Washington,D.C:SAGEReference,pp.696-699.

116 วรารกเฉลมพนธศกด.(2560).“หนวยท14ความเคลอนไหวทางสงคม”อางแลว.117 วรารกเฉลมพนธศกด.(2555).“หนวยท1อารมภบทความสมพนธระหวางประเทศ”อางแลว.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เบนโตมสโสลน (BenitoMussolini) และตองจายบทเรยนราคาแพงดวยการสนอสรภาพทางกายแตกลบชวยใหกรมชมเวลาคดใครครวญและเปดกวางทางความคด

การทบทวนความคดของกรมช ท�าใหเราไดเรยนรอยางลกซงชดเจนมากขนในเรองของการชวงชงการน�าทางความคดทท�าใหสถานการณการครองความเปนเจา(hegemony)ของผถอครองอ�านาจไมวาจะเปนไปในระดบรฐ และ/หรอระดบระหวางประเทศ เปนเรองทเปลยนผานไดไมงายนก เพราะความยนยอม(consent)สมครใจยอมรบอ�านาจของผอยในปกครองซงนกคดนกทฤษฎในกลมกรมชใหม(neo-Gramscian) อาท โรเบรต คอกซ (Robert Cox) น�ามาใชเปนแนวทางในการศกษาโครงสรางความสมพนธระหวางประเทศโดยเฉพาะในมตทางเศรษฐกจ หรอเศรษฐศาสตรการเมองระหวางประเทศ (In-ternationalPoliticalEconomy:IPE)118

ในชวงทศวรรษ1920อกเชนเดยวกนทไดวางรากฐานแนวความคดใหกบกลมความคดทฤษฎแนววพากษซงอาจจดไดวา เปนตวแทนส�าคญในการตอกรและโจมตอยางไมยอหยอนตอเรองของการเอารดเอาเปรยบ การกดทบ และความรสกแปลแยกทฝงรากลกอยในอารยะธรรมตะวนตก แมอาจจะมทมาทหลากหลาย อาท การทคานทใหความส�าคญสงสดกบความเปนอสระทางศลธรรม (moral autonomy)ของปจเจก และยงใหความส�าคญกบความเปนเหตเปนผลเชงวทยาศาสตร เทากบชวยเปดโอกาสใหเราเผชญหนากบความเปนจรงอยางมอสรเสร หรอการทเฮเกลใหความส�าคญกบส�านกรของมนษย (con-sciousness)ในฐานะพลงขบเคลอนประวตศาสตรเพราะความคดหาไดแยกจากวถปฏบตทเราใสใจหวงใย

อยางไรกตามความเคลอนไหวทางความคดทชวยวางรากฐานใหกบแนวคดทฤษฎเชงวพากษเชนทเราคนชนกนในปจจบนมาจากหลากหลายแนวทางความคด(complexofthemes)ทสลบซบซอนจากการผลกดนของกลมนกคดทเรยกโดยรวมวามารซสตตะวนตก(WesternMarxism)ทมปฏกรยาตอการกอตวของกระบวนการสวมสรางความเปนชาต (nationalisation) ใหกบแนวคดมารกซสต ทงทแนวคดดงกลาวมองขามความเปนชาตไปใหความส�าคญกบมนษยชาตโดยรวมและการพฒนาตวอยางแขงแกรงของแนวความคดมารกซสต-เลนนนสต (Marxism-Leninism) ภายหลงการปฏวตรสเซย กลาวอกนยหนงกคอการพฒนาตวของกลมแนวคดทฤษฎวพากษเกดจากวกฤตภายในของสายความคดมารกซสตจนท�าใหเกดการแยกตวออกเปนมารกซสตแบบคลาสสก(classicalMarxism)ทยงใหความส�าคญกบความขดแยงระหวางแรงงานกบทนการตอสทางชนชนไปจนถงการใหความส�าคญกบพรรคในฐานะองคกรหลกเพอการตอสทางการเมอง

ขณะเดยวกนกมผคนจ�านวนไมนอยทหนมาใสใจมากยงขนกบการตงค�าถามในระดบญาณวทยาส�านกร และอตตะภาวะวสย (subjectivity) ทสมพนธกบแงมมตางๆ ในชวตประจ�าวนมากยงขน ซงสมพนธกบทรรศนะตอวฒนธรรม ศลปะ และสนทรยศาสตร จนท�าใหบางครงกมการเรยกขานกลมแนวความคดความสนใจนวา มารกซสายมนษยนยม (humanistMarx) กลมนเองทเราน�ามาเรยกขานโดยรวมวามารกซสตตะวนตกเจรจลคช(GyörgyLukács)ชาวฮงการหรอทรจกกนในนามเกออรกลคช

118 วรารกเฉลมพนธศกด.(2557).“หนวยท1เศรษฐกจและการเมองระหวางประเทศความสมพนธทไมอาจแยกจาก”อางแลว; วรารก เฉลมพนธศกด. (2557). “หนวยท 4 กลมแนวคดทฤษฎมารกซสต” ใน เอกสารการสอนชดวชาเศรษฐกจและการเมองระหวางประเทศ.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


(GeorgLukacs)ซงเสนองานHistoryandClassConsciousness(ประวตศาสตรและส�านกทางชนชน)คารลคอรช(KarlKorsch)ชาวเยอรมนทเสนองานMarxismandPhilosophy(ลทธมารกซและปรชญา)และอนโตนโอกรมช ทเสนองานในชวงตนทศวรรษ 1920 จดไดวา เปนกลมแรกๆของความเคลอนไหวดงกลาวทยงไมละทงมารกซสตแบบคลาสสกไปทงหมด การเคลอนไหวเชนนเองทไดชวยวางกรอบโครงความคดทตอมาสถาบนวจยสงคม(InstituteforSocialScience)หรอทรจกกนในนามของส�านกแฟรงคเฟรต (Frankfurt School) เปนผสบตอและพฒนาแนวทางและขอบขายใหมความชดเจน ยงขน119

แมวาในชวงเวลาของการถกเถยงโตแยงครงท 2 ของการศกษาความสมพนธระหวางประเทศ(IR) ความคดตางๆ ดงกลาวขางตนแทบจะยงไมอาจหาพนทยนไดอยางมนคงในแวดวงการศกษา IRกระแสหลกทยงคงมงความสนใจไปทเรองของสงครามสนตภาพและความมนคงของรฐทเอนเอยงไปในทศทางเดยวกนกบการศกษาสงคมศาสตรทพยายามประยกตใชปฏฐานนยม (positivism) เพอแสวงหาและสรางองคความรโดยเฉพาะในชวงเวลาทแนวทางพฤตกรรมนยม(behaviourism)ไดรบความส�าคญจากแวดวงสงคมศาสตรโดยเฉพาะรฐศาสตรแบบอเมรกนแตหากเราขยายขอบเขตการศกษาIRใหเชอมโยงกบ IPE เราจะเหนไดวา นคอชวงเวลาท แนวคดทฤษฎในกลมมารกซส รวมทงทฤษฏพงพง (De-pendenciaorDependencyTheory)การพฒนาแบบพงพง (DependentDevelopment) ไปจนถงแนวคดทฤษฎระบบโลก (World SystemTheory)120 ไดรบความสนใจควบคไปกบ และ/หรอคขนานไปกบทฤษฎการพฒนา (Development Theory) ตามแนวทางเสรนยมทมสงคมอเมรกนเปนตนแบบเพอผลกดนกระบวนการสรางความทนสมย(modernisation)ใหในหลายพนทรฐเกดใหมหลงสงครามโลกครงทสองทเผชญปญหาเสถยรภาพทางการเมองการปกครองจนเปนเหตใหแวดวงการก�าหนดนโยบายและผทเกยวของหวนเกรงวาภาวะดงกลาวจะเปดชองวางใหกบการแทรกซมแทรกแซงและชวงชงการน�าทงทางความคดและทางพนทการเมองใหกบกลมทสนบสนนแนวความคดมารกซสต-เลนนนสต

สองทศวรรษหลงสงครามโลกครงทสองทามกลางความเปลยนแปลงอยางรวดเรวของเทคโนโลยในการตดตอสอสาร และการผลตสรางนวตกรรมทางการเงน ทสรางความไดเปรยบ-เสยเปรยบทางโครงสรางอยางชดเจนใหกบผคนภายในรฐจ�านวนไมนอย ไมตางจากสภาพความเปนไประหวางประเทศทแนวคดทฤษฎเสรนยมใหม(neo-liberalism)และสจนยมใหม(neo-realism)ทเนนถงความเชอมโยงของโครงสรางระหวางประเทศกบความเปนไปภายในรฐซงขยเนนถงความไดเปรยบ-เสยเปรยบระหวางรฐทเกดเพมมากขน สจนยมใหมมองวา รฐตองแสวงหาหนทางชวยเหลอตนเอง (self-help) ใหรอดในสภาพอนาธปไตย (anarchy) ระหวางประเทศ การเขารวมเปนพนธมตรเพอหวงความคมครองจากการ

119 StephenEricBronner. (2011).CriticalTheory:AVeryShort Introduction.Oxford:OxfordUniver-sityPress,pp.1-3;“WesternandHeterodoxMarxism.”(n.a).Marx200.Retrievedfromhttps://www.marx200.org/en/marxism-think-one-two-many-marxes/western-amd-heterodox-marxism(accessedon12/12/2018).

120 วรารกเฉลมพนธศกด.(2557).“หนวยท4กลมแนวคดทฤษฎมารกซสต”อางแลว;วรารกเฉลมพนธศกด.(2558).“สถานภาพวชาความสมพนธระหวางประเทศในไทย (พ.ศ. 2540–ปจจบน): การพฒนาตวทยงเฝารอทศทางการศกษาและความรวมมอ”.รฐศาสตรสาร.ปท36ฉบบท1(มกราคม–เมษายน2558).น.1-83.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


สรางดลแหงอ�านาจ(balanceofpower)ทปรากฏใหเหนอยมากมายจงเปนประเดนหลกของการศกษาขณะทเสรนยมใหมเสนอภาพเชงบวกมากกวา โดยใหความส�าคญกบทศทางความรวมมอ โดยอาศยพนฐานความรวมมอในภารกจ (functionalism) ทกอประโยชนรวมกนแบบคอยเปนคอยไป จนท�าใหเกดปรากฏการณไหลลน(spill-over)ของความรวมมอไปในดานตางๆทจะเกดประโยชนรวมกนมากขน

แมกระนนกตามสงทยากจะมองขามทามกลางบรรยากาศทความเปนไปในดานตางๆทงภายในระดบขอบเขตรฐและในโครงสรางระหวางประเทศเปลยนแปลงอยางรวดเรวความลนไหลของความคดเหนตลอดจนความขดแยงและความรวมมอทแมความคดเหนและอดมการณทางการเมองจะอยในกลมเดยวกนกใชวาจะตองอดมไปดวยมตดานบวกและความเหนพรองเสมอไปขณะทความตางของอดมการณทางการเมองกใชวาจะเสนอแคเพยงภาพดานลบ ในยคสมยทประชากรขยายตวในหลากหลายพนทจนกอความตงเครยดทงตอการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตและทรพยากรสงคมจนผลกดนใหมการใชหลากหลายวธการมากอรางและเสรมสรางความไดเปรยบของฝกฝายตนเมอมองยอนดวยญาณทศน(hindsight)จงหาใชเรองแปลกแตอยางใดทผคนจ�านวนไมนอยโดยเฉพาะกลมทเอนเอยงมาทางวถคดเชงวพากษจะตงค�าถามตอความเปนจรงทางสงคม(socialreality)วากอราง/ประกอบสราง(construction)ดวยจดมงหมายทสนบสนนและ/หรอผลกดนใหผคนกลมใดกลมหนงชนชนใดชนชนหนงหรอรฐใดรฐหนงกอบโกยความมงคงและประโยชนสขบนตนทนการเสยเปรยบของผคนชนชนและ/หรอรฐอนอาทสตรแรงงานและรฐโลกทสาม121

เยาวชนคนรนใหมในชวงเวลานนคอ แรงขบเคลอนส�าคญทท�าใหเกดความเคลอนไหวเรยกรองความเปลยนแปลงทมากไปกวาเรองราวของประเดนทางเศรษฐกจสทธมนษยชนสทธพลเมองไปจนถงการแสวงหาเสรภาพในมตทางสงคม-วฒนธรรมผลกดนใหเกด ขบวนการเคลอนไหวทางสงคมแนวใหม(newsocialmovement)ทเปดพนทใหความคดทางการเมองและสงคมซงใหความส�าคญทตวมนษยเขามามบทบาทในการศกษา IR และ IPE มากยงขน โดยเฉพาะในชวงเวลาทหลากหลายดนแดนทเคยใหหลกประกนทางสงคมแกผคนผานนโยบายรฐสวสดการในหลากหลายรปแบบ ประสบปญหาทงทางการเงนและเศรษฐกจทบบใหเศรษฐกจแบบเคนส(Keynesianeconomy)ทเนนการจางงานเตมระบบกลายเปนเรองในอดตและเสรนยมใหมในแบบทองกฤษ (Thatcherism)และสหรฐอเมรกา (Reaganomics)ผลกดนซงปรบตวไปเนนความส�าคญของภาคเอกชนมากยงขนกลายเปนวถปฏบตทไดรบการยอมรบอยางแพรหลายกระแสโลกาภวตนรวมสมยโดยเฉพาะจากการหนนน�าของความเปลยนแปลงดานการเงนปรากฏตวอยางชดเจนในชวงเวลาเชนน122

121 วรารก เฉลมพนธศกด. (2551).“Constructivismเพอการท�าความเขาใจความสมพนธระหวางประเทศ”อางแลว;วรารกเฉลมพนธศกด.(2555).“หนวยท4แนวคดทฤษฎกอราง/ประกอบสรางในฐานะทฤษฎกระแสรอง”อางแลว;วรารกเฉลมพนธศกด. (2555). “หนวยท 5 แนวคดทฤษฎความสมพนธระหวางประเทศใหม ๆ ” ใน เอกสารการสอนชดวชาความสมพนธระหวางประเทศ.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

122 วรารก เฉลมพนธศกด. (2553). “ความคด:คณสมบตส�าคญของการเปนตวแสดงทมความกระตอรอรน”อางแลว;วรารกเฉลมพนธศกด.(2560).“หนวยท6เศรษฐศาสตรการเมอง”อางแลว;วรารกเฉลมพนธศกด.(2560).“หนวยท14ความเคลอนไหวทางสงคม”อางแลว.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


แมภาพการทบท�าลายก�าแพงเบอรลนเมอ ค.ศ. 1989 จะไดชวยกอมายาคตในชวงเวลาหนงวาโลกไดเรมถอยหางจากความขดแยงใหญแตกอนทโลกจะไดผานเขาสสหสวรรษใหมหรอผานจากศตวรรษท20มายงครสตศตวรรษท21 เรากลบไดเหนความขดแยงและความรนแรงในหลากหลายรปแบบกลบมาปรากฏใหเหน ซงมทงความรนแรงทกอปญหาตอความมนคงแหงรฐ และความรนแรงทสงผลตอความมนคงมนษย(humansecurity)ทมนยครอบคลมตงแตเรองของชวตความเปนอยทด(wellbeing)หรอคณภาพชวต(qualityoflife)ทเรมปรากฏทงในวถความคดและการปฏบตอยางชดเจนตงแตชวงทศวรรษ1970ทามกลางการตงค�าถามตอเรองของเสนทางการพฒนาซงมงเนนตวเลขสวยงามทางเศรษฐกจ แตกลบเลอกทจะมองขามความเสอมถอยรอยหรอ(depletion)และ/หรอความยงยนของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม(sustainablenaturalresourcesandenvironment)และโอกาสในมตตางๆทจะชวยใหมนษยสามารถพฒนาศกยภาพแหงตนไดอยางเตมความสามารถ123

จงออกจะมใชเรองแปลกทความเสอมถอยของคณภาพชวตหรอการคาดหวงตอคณภาพชวตทดกวาในพนทอน ท�าใหการอพยพเคลอนยายถนทงในรปแบบชวคราวตามฤดกาลเกบเกยวและโอกาสการท�างาน และการยายถนถาวรทอาจมปจจยดานความขดแยงและความรนแรงเปนตวหนนเสรมจะเปนปรากฏการณรวมสมยทเราพบเหนไดทวไปโดยเฉพาะในเขตพนทเมองมหานครขนาดใหญ(megacities)ในหลากหลายดนแดนรวมถงกรงเทพมหานครพนทซงมความหลากหลายเชนนเองทมสวนส�าคญไมนอยในการกระตนใหเรายงตองส�ารวจพรมแดน (border) ความรความคด และความเขาใจตอทงเรองของพรมแดนทหมายถงเขตแดนเชงพนท โดยเฉพาะพนทในความหมายของเขตแดน (territory) อธปไตยแหงรฐ ทดจะปพรนมากขนจากการไหลลนของผคนและกจกรรมขามแดนไมวาจะเปนในลกษณะทกอผลบวก และ/หรอผลลบ และพรมแดนในความหมายของความเปนชายแดน (frontier) ในเชงเสนแบงของขอบเขตความรทเราอาจตองทบทวนวาความรทางการเมองและสงคมทเราสะสมเปนองคความรจากอดตอาจตองมการรอถอน และ/หรอ กอราง/ประกอบสรางขนใหมมากนอยเพยงใด เพอสนองตอบตอความเปลยนแปลงและความเปนไปในครสตศตวรรษท21ใหไดมากทสด

123 วรารก เฉลมพนธศกด. (2553). “แนวทางการบรรลถงความสามารถของมนษย (Capability Approach)” ในเอกสารการสอนชดวชาพฤตกรรมมนษย และจรยธรรมทางเศรษฐกจและธรกจ. นนทบร: สาขาวชารฐาสตร มหาวทยาลยสโขทย ธรรมาธราช;วรารก เฉลมพนธศกด. (2557). “หนวยท 3แนวคดดานความมนคง” ใน เอกสารการสอนชดวชาความขดแยงและความรวมมอระหวางประเทศ.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



จงอธบายสาระความคดทางการเมองและสงคมตงแตครสตศตวรรษท20มาโดยสงเขป


การทครสตศตวรรษท20ตองผานเผชญสงครามใหญถง2ครงคอสงครามโลกครงท1และ2ซงสรางความไดเรยบ-เสยเปรยบใหกบทงผคนและรฐจ�านวนมากไมเพยงกระตนใหเกดค�าถามวาสงครามทกอความเสยหายตอมนษยชาตโดยรวมเชนนน เกด(ซ�า)ขนไดอยางไร ทยงคงเปนค�าถามหลกส�าหรบการศกษาความสมพนธระหวางประเทศแตยงกระตนใหเกดการพจารณาถงความเชอมโยงของปญหาหลากมตทสะสมตวในสงคมระดบรฐรวมถงรฐเกดใหมหลงสงครามโลกครงท2มาตงแตชวงเวลากอนหนากบความเปนไประหวางประเทศ แมกลมความคดทฤษฎวพากษทสบสายความคดจากมารกซสตตะวนตกจะมบทบาทน�าในการตงค�าถามตอแรงกดทบซงปรากฏทงภายในเขตแดนรฐและในโครงสรางระหวางประเทศทผคนและรฐจ�านวนมากตองผานเผชญแตกยงยากจะผลกดนใหแนวคดกระแสหลกบนพนฐานสจนยมและเสรนยมใหมเสอมความนยมกอนทแนวความคดดงกลาวจะเผชญแรงตานมากขนชวงหลงสงครามเยนทผคนในวงกวางไดพบเผชญกบความรนแรงหลากหลายรปแบบทงภายในและขามเขตแดนรฐเรมหวนกลบมาตงค�าถามมากขนวา ความคดทางการเมองและสงคมแบบใดทจะชวยใหเสนทางการพฒนาศกยภาพมนษยไมเพยงเชอมสมพนธกบความมนคงมนษยหากแตยงเชอมโยงกบสนตภาพระหวางประเทศไดอกดวย

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


บรรณานกรม

เจมส กอรดอนฟนเลยสน. (2559). ฮาเบอรมาส มนษยกบพนทสาธารณะ. กรงเทพฯ: สวนเงนมมา (วรารกเฉลมพนธศกดแปลจากตนฉบบภาษาองกฤษJamesGordonFinlayson. (2005).Habermas:AVeryShortIntroduction.Oxford:OxfordUniversityPress).

วรารกเฉลมพนธศกด.(2546).“หนวยท3แนวทางวเคราะหการเมองเชงปรชญาการเมอง”ในประมวลสาระชดวชาการวเคราะหการเมองและระเบยบวธวจยทางรฐศาสตร.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

.(2551).“Constructivismเพอการท�าความเขาใจความสมพนธระหวางประเทศ”รฐศาสตรสารฉบบพเศษ(เพอเปนเกยรตแกฉนทมาอองสรกษ)ปท29น.1-28.

. (2553). “ความคด: คณสมบตส�าคญของการเปนตวแสดงทมความกระตอรอรน” รฐศาสตรสาร (รฐศาสตรธรรมศาสตร60ป/รฐศาสตรสาร30ปฉบบท2)น.138-188.

.(2553).“แนวทางการบรรลถงความสามารถของมนษย(CapabilityApproach).”ในเอกสารการสอนชดวชาพฤตกรรมมนษย และจรยธรรมทางเศรษฐกจและธรกจ. นนทบร: สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

. (2554). “ปญญาชน: ตวแสดงแหงการเปลยนแปลงและการสรางแรงบนดาลใจ” รฐศาสตรสาร. ปท32ฉบบท1(มกราคม–เมษายน).น.1-59.

.(2555).“หนวยท1อารมภบทความสมพนธระหวางประเทศ”ในเอกสารการสอนชดวชาความสมพนธระหวางประเทศ.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

.(2555).“หนวยท4แนวคดทฤษฎกอราง/ประกอบสรางในฐานะทฤษฎกระแสรอง”ในเอกสารการสอนชดวชาความสมพนธระหวางประเทศ. นนทบร: สาขาวชารฐศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมา- ธราช.

.(2557).“หนวยท3แนวคดดานความมนคง”ในเอกสารการสอนชดวชาความขดแยงและความรวมมอระหวางประเทศ.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

.(2557)“หนวยท1เศรษฐกจและการเมองระหวางประเทศความสมพนธทไมอาจแยกจาก”ในเอกสารการสอนชดวชาเศรษฐกจและการเมองระหวางประเทศ. นนทบร: สาขาวชารฐศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

.(2557).“หนวยท4กลมแนวคดทฤษฎมารกซสต”ในเอกสารการสอนชดวชาเศรษฐกจและการเมองระหวางประเทศ.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

. (2558).“สถานภาพวชาความสมพนธระหวางประเทศในไทย (พ.ศ.2540–ปจจบน):การพฒนาตวทยงเฝารอทศทางการศกษาและความรวมมอ” รฐศาสตรสาร. ปท 36 ฉบบท 1 (มกราคม–เมษายน2558)น.1–83.

. (2560). “หนวยท 1 แนวคดทวไปเกยวกบการเมองการปกครองของประเทศในเอเชย” ใน เอกสารการสอนชดวชาการเมองการปกครองของประเทศในเอเชย(ฉบบปรบปรงครงท1).นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


วรารกเฉลมพนธศกด.(2560).“หนวยท6เศรษฐศาสตรการเมอง”ในเอกสารการสอนชดวชาการเมองเปรยบเทยบ.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

.(2560).“หนวยท12เมกซโก”ในเอกสารการสอนชดวชาการเมองการปกครองของยโรปและอเมรกา (ฉบบปรบปรงครงท1).นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

.(2560).“หนวยท14ความเคลอนไหวทางสงคม”ในเอกสารการสอนชดวชาการเมองเปรยบเทยบ.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

.(2561).“หนวยท1วสยทศนปญญาชนกบการรวมกลมภมภาค”ในเอกสารการสอนชดวชาอาเซยนเบองตน.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

. (2561). “หนวยท 13 จกรวรรด กอนการขยายตวของจกรวรรดนยมตะวนตก” ใน เอกสารการสอน ชดวชาความคดทางการเมองและสงคม.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

“Anabaptists:Protestantism.”(n.a). Encyclopedia Britannica.Retrievedfromhttps://www.britan-nica.com/topic/Anabaptists(accessedon17/10/2018).

Anderson, R. Lanier. (17/3/2017). “FriedrichNietzsche.”Stanford Encyclopedia of Philosophy. Retrievedfromhttps://www,plato.stanford.edu/entries/nietzsche(accessedon4/12/2018).

“Augustine (354-430C.E).” (n.a). Internet Encyclopedia of Philosophy.Retrieved fromhttps://www.iep.utm.edu/augustin/(accessedon19/10/2018).

Andrews,Evan.(21/11/2018).“10ThingsYouShouldKnowAboutVoltaire.”History.Retrievedfromhttps://www.history.com/news/10-things-you-should-know-about-voltaire(accessedon3/11/2018).

Ball, Terrence. (1991). “History, Critique and irony.” In Terrell Carver (ed.).The Cambridge Companion to Marx.NewYork:CambridgeUniversityPress.

.(2005/2014).“JamesMill.”Stanford Encyclopedia of Philosophy.Retrievedfromhttps://www.plato.stanford.edu/entries/james-mill/(accessedon13/11/2018).

Bambrick,Gail.(23/12/2013).“Machiavelli’sHumanism.”TuftsNow.Retrievedfromhttps://now.tufts.edu/articles/machiavelli-humanism(accessedon17/10/2018).

Bayne,Tim.(2013).Thought: A Very Short Introduction. Oxford:OxfordUniversityPress.Benedictowm,OleJ.(2005).“TheBlackDeath:TheGreatestCatastropheEver.”History Today.

Volume55 Issue 3 (March).Retrieved fromhttps://www.historytoday.com/ole-j-bene-dictow/black-death-greatest-catastrophe-ever(accessedon17/10/2018).

Bertram,Christopher.(26/5/2017).“JeanJacquesRousseau.”Stanford Encyclopedia of Philosophy. Retrievedhttps://www.plato.stanford.edu/entries/rousseau/(accessedon4/11/2018).

Birnbaum,Pierre.(2011).“HistoricalSociology.”InBertrandBadie,DirkBerg-Schlosser,Leon-ardoMorlino(eds.). (2011). International Encyclopedia of Political Science,Vol.4.LosAngeles,London,NewDelhi,Singapore,Washington,D.C:SAGEReference,pp.1082-1087.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


“BlackDeath.”(n.a).History.Retrievedfromhttps://www.history.com/topics/middle-ages/black-death(accessedon17/10/2018).

Bogardus,EmoryS. (1922).A History of Social Thought.LosAngeles:UniversityofSouthernCaliforniaPress.

Bok,Hilary.(2014).“BarondeMontesquieu,Charles-LouisdeSecondat.”Stanford Encyclopedia of Philosophy.Retrieved fromhttps://www.plato.stanford.edu/entries/montesquieu (ac-cessedon3/11/2018).

Borghini,Andrea.(13/5/2017).“NiccoloMachiavelli’sLife,Philosophy&Influence.”ThoughtCo.Retrievedfromhttps://www.thoughtco.com/niccolo-machiavelli-1469-1527-2670474(ac-cessedon19/10/2018).

Bouwsma,WilliamJ.(n.a).“JohnCalvin:FrenchTheologian.”Encyclopedia Britannica.Retrievedfromhttps://www.britannica.com/biography/John-Calvin(accessedon17/10/2018).

Brandt, Reinhard. (2010). “Kant, Immanuel (1724-1804).” in Robert A. Denemark (ed.).The International Studies Encyclopedia.Oxford:Wiley-Blackwell,pp.1399-1401.

Butler,Eamon.(2011).The Condensed Wealth of Nations and the Incredibly Condensed Theory of Moral Sentiments.London:AdamSmithResearchTrust.Retrievedfromhttps://static1.squarespace.comstatic/56eddde762cd9413e151ac92/t/56fbaba84840261dc6fac3ceb6/1459334065124/Condensed_Wealth_of_Nations_ASI.pdf(accessedon2/12/2012)

Callaghan, John Thomas. (2010). “Socialism.” in Robert A.Denemark (ed.).The International Studies Encyclopedia.Oxford:Wiley-Blackwell,pp.2448-2454.

“CatherinedeMedici (15619-1589).” (n.a).History BBC.Retrieved fromhttp://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/de_medici_catherine.shtml(accessedon18/10/2018).

“Chartism:BritishHistory.” (n.a).Encyclopedia Britannica.Retrievedfromhttps://www.britan-nica.com/event/Chartism-British-history(accessedon13/11/2018).

Chenu,Marie-Dominique. (23/8/2018). “St. ThomasAquinas: Italian Christian Theologian andPhilosopher.”Encyclopedia Britannica.Retrieved fromhttps://www.britannica.com/bi-ography/Saint-Thomas-Aquinas(accessedon20/10/2018).

“ContinuousRevolution.”(n.a).OpenCourseWare, University of Massachusetts Boston.Retrievedfrom https://www.ocw.umb.edu/history/nineteen-century-europe/assignments-folder/Continuous%20Revolution.pdf/at_download/file.pdf(accessedon14/11/2018).

Cortes-Ramirez, Eugenio-Enrique. (2014). “Knowledge is Power. Francis Bacons Theory of Ideology.”Via Panoramica Electronica de Estudos Anglo-Americanos/An Anglo-Amer-ican Studies Journal.Series3,NumeroEspicial(2014).pp.25-42.Retrievedfromhttp://www.ler.letras.up.pt/uploads/ficheiros/12634.pdf(accessedon22/10/2018).

“Counterrevolution, Regicide, and the Reign of Terror.” (n.a).Encyclopedia of Britannica. Retrievedfromhttps://www.britannica.com/event/French-Revolution/Counterrevolution-regicide-and-the-Reign-of-Terror(accessedon5/11/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


“DavidHume.” (n.a).Philosophers.co.uk.Retrieved fromhttp://www.philosophers.co.uk/david-hume.html(accessedon3/11/2018).

Davis,John.(2012).“TheSpanishConstitutionof1812andtheMediterraneanRevolutions(1820-25).”Bulletin for Spanish and Portuguese Historical Studies,Vol.37,Issue2,Article7.Retrievedfromhttp://digitalcommons.asphs.net/bsphs/vol37/iss2/7(accessedon14/11/2018).

“Declaration of Independence.” (n.a).History. Retrieved from https://www.history.com/topics/american-revolution/declaration-of-independence(accessedon5/11/2018).

Delany,JamesJ.(n.a).“Jean-JacquesRousseau(1712-1778).”Internet Encyclopedia of Philosophy. Retrievedfromhttps://www.iep.utm.edu/rousseau/(accessedon4/11/2018).

Deneys-Tunney,Anne.(15/7/2012).“Rousseaushowsusthatthereisawaytobreakthechains–fromwithin.”The Guardian.Retrievedfromhttps://www.theguardian.com/commentis-free/2012/jul/15/rousseau-shows-us-way(accessedon4/11/2018).

Downs,Jennifer.(2012).“ABriefHistoryofEthics:Cogitoergosum.”Ethics in Forensic Science. Retrieved from https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/ cogito-ergo-sum(accessedon12/10/2018).

Eagelton,Terry. (16/10/2015). “Utopias, past andpresent:whyThomasMore remains astonish-inglyradical.”The Guardian.Retrievedfromhttps://www.theguardian.com/books/2015/oct/16/utopias-past-and-present-thomas-more-terry-eagelton(accessedon12/10/2018).

“EdictofNantes:FrenchHistory.”(n.a).Encyclopedia Britannica.Retrievedfromhttps://www.britannica.com/event/Edict-of-Nantes(accessedon18/10/2018).

“Encyclopedie:FrenchReferenceWork.”(n.a).Encyclopedia Britannica.Retrievedfromhttps://www.britannica.com/topic/Encyclopedie(accessedon3/11/2018).

Engels,Frederick.(1848).The June Revolution: The Course of the Paris Uprising.Retrievedfromhttps://www.marxists.org/archieve/marx/works/1848/07/01.htm(accessedon14/11/2018).

Ferrone, Vincenzo. (2015).The Enlightenment: History of An Idea. Princeton and Oxford: PrincetonUniversityPress.

Fernando, Lakriri Fernando. (25/12/2016). “ThomasMoore’sUtopia FromASocialist Point ofView–PartII.”Colombo Telegraph.Retrievedfromhttps://www.colombotelegraph.com/index.php/thomas-more-utopia-from-a-socialist-point-of-view-part-ii/ (accessed on11/10/2018/).

“Florence.” (n.a).Encyclopedia Britannica. Retrieved from https://www.britannica.com/place/Florence/History(accessedon21/10/2018).

Follet,Kent.(1989).The Pillar of the Earth.LondonandNewYork:PanMacmillan. .(2007).World Without End.LondonandNewYork:PanMacmillan.“FrancisBacon(1561-1626).”(n.a).Internet Encyclopedia of Philosophy.Retrievedfromhttps://

www.iep.utm.edu/bacon(accessedon22/10/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


“François-NoëlBabeuf.”(n.a).Encyclopedia Britannica.Retrievedfromhttps://www.britannica.com/biography/Francois-Noel-Babeuf(accessedon13/11/2018).

“From no place to our place–five hundred years of Utopia.” (10/5/2016). Socialist Worker. Retrieved from https://socialistworker.co.uk/art/42709/From+no+place+to+our+place-five+hundred+years+of+Utopia(accessedon11/10/2018).

“GloriousRevolution.”(n.a).New World Encyclopedia.Retrievedfromhttp://www.newencyclo-peadia.org/entry/Glorious_Revolution(accessedon23/10/2018)

“GracchusBabeufandtheConspiracyoftheEquals1796:ManifestooftheEquals”.(2004/2016).Marxists.org.Retrievedfromhttps://www.marxists.org/history/france/revolution/conspir-acy-equals/1796/manifesto.htm(accessedon13/11/2018).

Guerra,MarcD.(20/7/2010).“ThomasMore’scorrespondenceonConscience”.Action Institute. Retrievedfromhttps://acton.org/thomas-mores-correspondence-conscience(accessedon16/10/2018).

Habermas,Jurgen. (1962/1992).The Structural Transformation of the Public Sphere: An Inquiry into a Category of Bourgeois Society.Oxford:PolityPress(translatedbyThomasBurg-erwiththeassistanceofFrederickLawrence).

Hanna,Robert.(23/10/2017).“Kant’sTheoryofJudgement.”Stanford Encyclopedia of Philosophy.Retrieved from https://www.plato.stanford.edu/entries/kant-judgment (accessed on5/11/2018).

“Huguenots.” (n.a).History. Retrieved from https://www.history.com/topics/france/huguenots (accessedon18/10/2018).

Husserl,Edmund. (1958). Ideas: General Introduction to Pure Phenomenology.London:GeorgeAllen&Unwin.

“Idea.”(n.a).English Oxford Living Dictionary.Retrievedfromhttps://www.en.oxforddictionar-ies.com/definition/idea(accessedon6/8/2018).

.(n.a).Merriam-Webster.Retrievedfromhttps://www.merriam-webster.com/dictionary/idea(accessedon6/8/2018).

“InfluenceandReputation.”(n.a).The Francis Bacon Society.Retrievedfromhttp://www.fran-cisbaconsociety.co.uk/francis-bacon/influence-reputation/(accessedon22/10/2018).

“InstitutesoftheChristianReligion:AWorkbyCalvin.”(n.a).Encyclopedia Britannica.Retrievedfromhttps://www.britannica.com/topic/Institutes-of-the-Christian-Religion(accessedon17/10/2018).

“Intentionality”.(15/10/2014).Stanford Encyclopedia of Philosophy.Retrievedfromhttps://plato.stanford.edu/entries/intentionality/(accessedon1/10/2018).

“ItalianWars (1494-1559).” (n.a). Encyclopedia.com.Retrieved fromhttps://www.encyclopedia.com/history/modern-europe/wars-and-battles/italian-wars(accessedon21/10/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


“JohnLocke’sPhilosophySummary.” (n.a). The-Philosophy.com.Retrieved fromhttps://www.the-philosophy.com/locke-philosophy(accessedon23/10/2018).

“JulyRevolution:FrenchHistory.”(n.a).Encyclopedia Britannica.Retrievedfromhttps://www.britannica.com/event/July_Revolution(accessedon14/11/2018).

“Kant’slegacy,theimperativeofdemocracy.”(21/2/2004).The Irish Times.Retrievedfromhttps://www.irishtimes.com/opinion/kant-s-legacy-the-imperative-of-democracy-1.1306094(ac-cessedon4/11/2018)

Kennedy,Maev. (15/2/2015). “Georgian guide toLondon’s sexworkers acquired byWellcomeCollection.” The Guardian. Retrieved from https://www.theguardian.com/books/ 2015/feb/15/georgian-guide-london-sex-workers-harris-list-covent-garden-ladies-wellcome(accessedon24/10/2018).

Kimball,Roger. (2018).“TheLegacyofFriedrichNietzsche.”The New Criterion,Vol.37,No.4. Retrieved from https://www.newcriterion.com/issues/1991/9/the-legacy-of-friedrich-nietzsche(accessedon4/12/2018).

Kleingeld,Pauline andBrown,Eric. (1/7/2013). “Cosmopolitanism.”Stanford Encyclopaedia of Philosophy. Retrieved from https://www.plato.stanford.edu/entries/kant-social-political(accessedon5/11/2018).

Koritansky, Peter. (n.a). “Thomas Aquinas: Political Philosophy.” Internet Encyclopedia of Philosophy.Retrievedfromhttps://www.iep.utm.edu/aqui-pol/(accessedon20/10/2018).

Leca, Jean. (2011). “Political Philosophy.” In Bertrand Badie, Dirk Berg-Schlosser, LeonardoMorlino(eds.).(2011).International Encyclopedia of Political Science,Vol.6.LosAnge-les,London,NewDelhi,Singapore,Washington,D.C:SAGEReference,pp.1988-2000.

“Lycée.” (n.a).Encyclopedia Britannica.Retrieved fromhttps://www.britannica.com/topic/lycee(accessedon8/11/2018).

Martin-Bennett,Rene.(2010).“InternationalPoliticalEconomy:OverviewandConceptualisation.”InRobertA.Denemark (ed.).The International Studies Encyclopedia.Oxford:Wiley-Blackwell.

Marx,Karl.(1850/1973).“ManifestooftheCommunistParty.”(EditedandintroducesbyDavidFembach).inThe Revolution of 1848.LondonandNewYork:Verso.

McElroy,Wendy.(1/12/2010).“ThePhysiocrats.”The Future of Freedom Foundation.Retrievedfromhttps://www.fff.org/explore-freedom/article/physiocrats/(accessedon24/10/2018).

.(8/3/2012).“TheEnclosureActsandtheIndustrialRevolution.”The Future of Freedom Foundation, Retrieved from https://www.fff.org/explore-freedom/article/enclosure-acts-industrial-revolution/(accessedon24/10/2018).

McKnight,StephenA.(2005).“FrancisBacon’sGod.”The New Atlantis.Number10,Fall2005,pp,73-100Retrievedfromhttps://www.thenewatlantis.com/publication/francis-bacon-god(accessedon22/10/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


Miller,RichardW. (1991). “Socialandpolitical theory:Class, state, revolution.” InTerrellCarver(ed.).The Cambridge Companion to Marx.NewYork:CambridgeUniversityPress.

“MontesquieusPhilosophy:TheSpiritof theLaw.” (n.a).The-Philosophy.com.Retrievedfromhttps://www.the-philosophy.com/montesquieu-philosophy(accessedon3/11/2018).

Moore,Edward.(n.a).“Plotinus(204-270C.E)”.Internet Encyclopedia of Philosophy.Retrievedfromhttps://www.iep.utm.edu/plotinus(accessedon19/10/2018).

. (n.a). “Neo-Platonism”. Internet Encyclopedia of Philosophy.Retrieved fromhttps://www.iep.utm.edu/neoplato(accessedon19/10/2018).

Nisbitt,RichardE.(2003).The Geography of Thought: How Asians and Westerns Think Differ-ently and Why.NewYork:Simon&Schuster.

Norman,Jesse.(9/5/2013).“EdmundBurke–thegreatconservativewhoforesawthediscontentofourera.”The Telegraph.Retrievedfromhttps://www.telegtraph.co.uk/history/10046562/Edmund-Burke-the-great-conservative-who-forsaw-the-discontents-of-our-era.html(ac-cessedon14/11/2018).

Notomi,Noburu.(2011).“GreekPhilosophy.”InBertrandBadie,DirkBerg-Schlosser,LeonardoMorlino(eds.).(2011).International Encyclopedia of Political Science,Vol.4.LosAnge-les,London,NewDelhi,Singapore,Washington,D.C:SAGEReference,pp.1046-1051.

Pettman, Ralph. (1996).Understanding International Political Economy: with reading for the fatigued.Boulder,U.S.AandLondon:LynneReinnerPublisher.

Pierpont,ClaudiaRoth. (15/9/2008).“TheFlorentine:Themanwhotaught rulershowtorule.”The New Yorker.Retrievedfromhttps://www.newyorker.com/magazine/2008/09/15/the-florentine(accessedon21/10/2015).

Poggi,Gianfranco. (2011).“Durkheim,Emile(1858-1917).”InBertrandBadi,DirkBerg-Schlosser,LeonardoMorlino(eds.)’(2011). International Encyclopedia of Political Science,Vol.3.LosAngeles,NewDehli,Singapore,Washington,D.C:SAGEReference,pp.696-699.

“Puritans.”(n.a).History.Retrievedfromhttps://www.history.com/topics/colonial-america/puri-tanism(accessedon17/10/2018).

Rauscher,Frederick.(1/9/2016).“Kant’sSocialandPoliticalPhilosophy.”Stanford Encyclopaedia of Philosophy.Retrievedfromhttps://www.plato.stanford.edu/entries/kant-social-political(accessedon5/11/2018).

Ray,Michael.(n.a).“WhatLettoFrance’sReignofTerror.”Encyclopedia of Britannica.Retrievedfromhttps://www.britannica.com/story/what-led-to-frances-reign-of-terror(accessedon5/11/2018).

“RepublicofFlorence–1292-1737.”(n.a).Global Security.Retrievedfromhttps://www.globalse-curity.org/military/world/europe/it-florence.htm(accessedon17/10/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


Roberts,Stephen.(20/6/2011).“TheChartistMovement1838-1848.” BBC.Retrievedfromhttp://www.bbc.co.uk/history/british/victorians/chartist_01.shtml(accessedon14/11/2018).

Rogers, John. (11/2/2011). “ThomasHobbes: BalancingDominion and Liberty.”BBC History. Retrievedfromhttp://www.bbc.co.uk/history/british/civil_war_revolution/hobbes_01.shtml(accessedon22/10/2018).

Rohf,Michael. (25/1/2016). “ImmanuelKant.”Stanford Encyclopedia of Philosophy.Retrievedfromhttps://www.plato.stanford.edu/entries/kant/(accessedon4/11/2018).

Ross,KennethJ.(18/10/2016).“Erasmus,theReformation,andtheBible.”Presbyterian Historical Society.Retrievedfromhttps://www.history.pcusa.org/blog/2016/10/erasmus-reformation-and-bible(accessedon16/10/2018).

Rothbard,MurrayN.(23/12/2010).“PhysiocracyandFreeTradein18th–CenturyFrance.”Ludwig von Mises Institute. Retrieved from http://www.misses.org/daily/4814 (accessed on2/12/2012).

Russell,Bertrand.(1946/1995).History of Western Philosophy and Its Connection with Political and Social Circumstances from the Earliest Times to the Present Day.London:Routledge.

Schumpeter,Joseph.(1918/1951).The Sociology of Imperialism.NewYork:MeridianBooks.Shank,J.B.(30/7/2015).“Voltaire.”Stanford Encyclopedia of Philosophy.Retrievedfromhttps://

www.plato.stanford.edu/entries/voltaire(accessedon3/11/2018).Smith, George. (2007). “Newton’s Philosophiae Naturalis PrincipiaMathematica.” Standard

Encyclopedia of Philosophy. Retrieved from https://www.plato.stanford.edu/entries/newton-principla(accessedon23/10/2018).

“TheAgeofGeorge III:Napoleon’sFrance 1799-1804.”A Web of English History.Retrievedfromhttp://www.historyhome.co.uk/c-eight/france/napfra.htm(accessedon5/11/2018).

“TheRenaissance-whyitchangedtheworld.”(6/40/2015).The Telegrapth.Retrievedfromhttps://www.telegraph.co.uk/art/london-culture/renaissance-changed-the-world/(accessed on21/10/2018).

“TheRiseofNationalisminEurope.”(n.a.).National Council of Educational Research and Train-ing.Retrievedfromhttp://www.ncert.nic.in/ncerts/I/jess301.pdf(accessedon8/11/2015).

“Think.”(n.a).Merriam-Webster.Retrievedfromhttps://www.merriam-webster.com/dictionary/think(accessedon21/9/2018).

“Thought.”(n.a).English Oxford Living Dictionary.Retrievedfromhttps://en.oxforddictionaries.com/definition/thought(accessedon15/9/2018).

.(n.a).Merriam-Webster.Retrievedfromhttps://www.merriam-webster.com/dictionary/thought(accessedon21/9/2018).

Tim,DavidJ.B.(2010).“TheReformationandWarsofReligion.”Liberty.Retrievedfromhttp://www.libertymagazine.org/article/the-reformation-and-wars-of-religion (accessed on21/10/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


Trend,Nick.(4/12/2013).“FlorenceandMachiavelli:sympathyforthedevil.”Telegraph.Retrievedfromhttps://www.telegraph.co.uk/travel/destinations/europe/italy/tuscany/articles/Florence-and-Machiavelli-symphaty-for-the-devil/(accessedon21/10/2018).

Urban,Petr.(2013).“TheRelationshipofThoughtandLanguageinHusserl’sPhenomenology”.Institute of Philosophy, Czech Academy of Science. Retrieved from http://www.sif-praha. cz/wp-content/uploads/2013/04/Thought.Language.Husserl.pdf (accessed on1/10/2018).

Uzgalis,William. (2018). “The Influence of John Locke’sWorks”. Standard Encyclopedia of Philosophy. Retrieved from https://www.plato.stanford.edu/entries/locke/influence.html(accessedon23/10/2018).

VanDeth,JanW.(2011).“PoliticalSociologyasaFieldofStudy.”InPierreBirnbaum.(2011).“HistoricalSociology.”InBertrandBadie,DirkBerg-Schlosser,LeonardoMorlino(eds.).(2011). International Encyclopedia of Political Science, Vol.6.LosAngeles,London,NewDelhi,Singapore,Washington,D.C:SAGEReference,pp.2022-2036.

Ward,Lee.(2006).“LockeandtheMoralBasisonInternationalRelations.” American Journal of Political Science,Vol.50No.3,pp.691-705.

“WarsofReligion:FrenchHistory.”(n.a).Encyclopedia Britannica.Retrievedfromhttps://www.britannica.com/event/Wars-of-Religion(accessedon18/10/2018).

“WesternandHeterodoxMarxism.”(n.a).Marx200.Retrievedfromhttps://www.marx200.org/en/marxism-think-one-two-many-marxes/western-amd-heterodox-marxism (accessed on12/12/2018).

“WesternSchism:RomanCatholicHistory.”(n.a).Encyclopedia Britannica.Retrievedfromhttps://www.britannica.com/event/Western-Schism(accessedon16/10/2018).

White,Matthew. (14/10/2009). “Poverty in Georgian Britain.”British Library. Retrieved fromhttps://www.bl.uk/georgian-britain/artucles/poverty-in-georgian-britain (accessed on24/10/2018).

Whitney,DavidN.(2016).“SalvationThroughScience?BaconsNewAtlantisandTranshuman-ism.”WordPress–Louisiana State University.Retrievedfromhttps://sites01.lsu.edu/fac-ulty/voegelin/wp-content/uploads/sites/80/2016/09/WhitneyAPSA2016.pdf (accessed on16/10/2018).

Wilde, Robert. (3/5/2018). “The French Revolution, Its Outcome, and Legacy.”ThoughtCo. Retrievedfromhttps://www.thoughtco.com/consequences-of-the-french-revolution-1221872(accessedon5/11/2018).

Williams,Abigail andO’Connor,Kate. (n.a). “JonathanSwift and ‘Gulliver’sTravels’.”Great Writers Inspire.Retrievedfromhttps://writersinspire.org/content/jonathan-swift-gullivers-travels(accessedon3/11/2018).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


Williams,Garrath.(1/11/2017).“Kant’sAccountofReason.”Stanford Encyclopedia of Philosophy.Retrievedfromhttps://www.plato.stanford.edu/entries/kant-reason(accessedon4/11/2018).

Williamson,Lucy.(14/7/2016).“Whatdoliberty,equality,fraternitymeantoFrancenow?.”BBC.Retrievedfromhttps://www.bbc.com/news/world-europe-36775634(accessedon5/11/2018).

Worthington,Daryl. (8/10/2014). “City of God.”New Historian. Retrieved from https://www.newhistorian.com/city-god/1411/(accessedon19/10/2018).

Zangwill, Nick. (26/8/2014). “Aesthetic Judgement.” Stanford Encyclopedia of Philosophy. Retrieved from https://www.plato.stanford.edu/entries/aesthetic-judgment (accessed on4/11/2018).

หน่วยที่ 1 การศึกษา ... · ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç...

Documents