39

บทท 2

แนวคด ทฤษฏ และงานวจยทเกยวของ

การวจยนศกษาการพฒนาโมเดลปจจยเชงเหตทสงผลตอพฤตกรรมใฝเรยนรของ

นกศกษาปรญญาตรหลกสตรอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต ซงในบทนไดศกษา พฤตกรรมใฝ

เรยนร ปจจยเชงเหตทสงผลตอพฤตกรรมใฝเรยนร แนวคดการจดการเรยนรทสงเสรมพฤตกรรมใฝ

เรยนร การจดการเรยนการสอนหลกสตรอสลามศกษาในระดบปรญญาตรของจงหวดชายแดนภาคใต

และงานวจยทเกยวของ มรายละเอยดภาพรวมของการทบทวนวรรณกรรมทจะน าเสนอ ดงตอไปน

2.1 พฤตกรรมใฝเรยนร

2.1.1 นยาม ความหมาย และแนวคดทางพฤตกรรมศาสตร

2.1.2 แนวคด และทฤษฏทเกยวของกบพฤตกรรมใฝเรยนร

2.1.3 ทฤษฏปฏสมพนธนยม

2.2 ปจจยเชงเหตทสงผลตอพฤตกรรมใฝเรยนร

2.2.1 ปจจยสถานการณแวดลอม

2.2.2 ปจจยคณลกษณะเดมภายใน

2.2.3 ปจจยจตลกษณะตามสถานการณ

2.2.4 ปจจยอทธพลจากค าสอนศาสนาทสงเสรมการใฝเรยนร

2.3 แนวคดการจดการเรยนรทสงเสรมพฤตกรรมใฝเรยนร

2.3.1 การจดการเรยนรเชงรก

2.3.2 องคประกอบการจดการเรยนรทสงเสรมพฤตกรรมใฝเรยนร

2.3.3 แนวทางการจดการเรยนรทสงเสรมพฤตกรรมใฝเรยนร

2.4 การจดการเรยนการสอนหลกสตรอสลามศกษาในระดบปรญญาตร

2.5 การศกษาปจจยเชงเหตโดยใชโมเดลสมการโครงสราง

2.6 งานวจยทเกยวของ

40

2.1 พฤตกรรมใฝเรยนร

พฤตกรรมใฝเรยนร (Active Learning Behavior) เปนพฤตกรรมทแสดงออกถง

ความมงมนและกระตอรอรนสนใจเรยนรสงใหมอยเสมอ โดยมพฤตกรรมบงชทอาจสงเกตไดจากการ

เปนคนชางสงเกต ชางคด มความพยายามและความตงใจในการเรยนร มความขยนอดทน และม

ความรบผดชอบ เปนตน มรายละเอยดทจะอธบายดงตอไปน

2.1.1 นยาม ความหมาย และแนวคดทางพฤตกรรมศาสตร

พฤตกรรม (Behavior) ในทน หมายถง การกระท าหรออาการทแสดงออกทาง

ความคด และความรสกเพอตอบสนองสงใดสงหนง ไมวาการแสดงออกนนจะเปนภายในหรอภายนอก

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน 2554; สมโภชน เอยมสภาษต 2556) ซงในเชงจตวทยา ไดแบง

พฤตกรรมเปนสองประเภท คอ พฤตกรรมภายนอก (Overt Behavior) คอ การกระท าทผอนสามารถ

สงเกตไดดวยตาเปลา เชน การเดน การอาน การนอน ฯลฯ หรออาจตองใชเครองมอทางวทยาศาสตร

มาชวยในการรบร เชน ความดนเลอด คลนสมอง การเตนของชพจร และประเภททสอง พฤตกรรม

ภายใน (Covert Behavior) หรอ กระบวนการทางจต (Mental process) เปนการกระท าทเราไม

สามารถมองเหนดวยตาเปลา เชน การคด การฝน ซงอาจตองใชเครองมอเทคโนโลยมาชวยในการรบร

เชน เครองมอจบโกหก เครองมอวดการหายใจ (ษากล สนไชย, 2555)

สวนค าวา พฤตกรรม ในภาษาอาหรบ คอค าวา อสสลก (السلوؾ) มาจากรากศพท สะ

ละกะ (سلك) หมายถง เปนอาการนามทอธบายการกระท าหรอสภาพของสงมชวต ครอบคลมถงการ

กระท าของมนษยทเปนวถการด าเนนชวต และจรรยามารยาททงทดและไมด ซงในเชงจตวทยาค าวา

อสสลก (السلوؾ) หมายถง การสนองตอบตอสงทพบทกอยาง กลาวคอลกษณะการแสดงออกของ

มนษยตอสงทเผชญนนเอง (Samir ‘Aabdulhadi, 2008) โดยสรปกลาวไดวาพฤตกรรมใดๆ ของ

บคคลทตอบสนองสถานการณหรอสงแวดลอม ถกขบเคลอนมาจากการรบรและลกษณะทางจตวทยา

ทอยภายใน

การศกษานจะเจาะจงไปท “พฤตกรรมใฝเรยนร” โดยในสวนความหมายของ “การ

เรยนร” (Learning) คอ กระบวนการของมนษยในการเปลยนแปลงพฤตกรรม Lahay, McNess และ

McNess (1973) ไดใหความหมาย การเรยนรวาเปนการเปลยนแปลงพฤตกรรมอยางถาวร ซงเปนผล

41

จากประสบการณของรายบคคล โดยการเปลยนพฤตกรรมการเรยนรอาจวดไดไมชดเจน และตองใช

เวลาในการปรบเปลยนพฤตกรรม เฉกเชนเดยวกบท Rohwer, Rohwer, & B-Howe (1980) ไดให

ความหมาย การเรยนรวาเปนการเปลยนแปลงของพฤตกรรมทางสตปญญาทคอนขางถาวร และ

สามารถสงเกตการเปลยนแปลงไดจากพฤตกรรมของบคคลนน

อยางไรกตาม ในการศกษาเรองพฤตกรรมใฝเรยนร พฤตกรรมภายนอกและภายใน

ยอมมความสมพนธเกยวของกน กลาวคอ การรบร ทศนคต ความเชอ และความสนใจเปนพฤตกรรม

ภายในทสงผลตอการแสดงออกของพฤตกรรมใฝเรยนรซงเปนพฤตกรรมภายนอก ฉะนนการศกษา

การการเรยนรของผเรยนในมตของพฤตกรรมศาสตร จงชวยใหทราบทมาของพฤตกรรมดงกลาว โดย

อาศยการอธบายพฤตกรรมมนษยจากองคความรหลากหลายศาสตร คอ อสลามศกษา จตวทยา

สงคมวทยาและ มานษยวทยา เขามารวมอธบายวาตวแปรหรอปจจยดานใดทมอทธพลหรอสงผลตอ

พฤตกรรมของผเรยน

เนองดวยศาสตรทางดานสงคมวทยาและพฤตกรรมศาสตร จะสามารถอธบาย

พฤตกรรมของมนษย โดยอาศยฐานความรทใกลเคยงกน กลาวคอ ใชขอเทจจรง (Fact) ทางสงคม

เปนขอมลในการศกษาประเดนในสงคม แลวอธบายปรากฏการณทเกดขนในมตทสอดคลองกบความ

เปนจรงและบรบทใหมากทสด (วรรณ แกมเกต, 2555) จงท าใหทฤษฎทางสงคมศาสตรสวนใหญมา

จากการสงเกตพฤตกรรมทเกดขนจรงในสงคมโดยใชวธการทางวทยาศาสตรมาศกษาขอเทจจรงในเชง

สาเหต

นอกจากน Bandura (1986) ซงเปนหนงในนกจตวทยาทมแนวคดเชงพฤตกรรมนยม

และใหความส าคญตอการพฒนาพฤตกรรมโดยใชทฤษฎการเรยนรทางสงคม (Cognitive Learning

Theory) ไดกลาวถง พฤตกรรมวาเปนการปฏสมพนธของบคคลและสงแวดลอม ซงการเปลยนแปลง

ของพฤตกรรมจะเปนผลของการปฏสมพนธระหวางผเรยนและสงแวดลอม โดยผเรยนและสงแวดลอม

มอทธพลตอกนและกน ดงแผนภาพท 2.1

42

แผนภาพท 2.1 ทฤษฎการเรยนรทางสงคมของ Bandura (1986)

นอกจากน มทฤษฎการวางเงอนไขดวยการกระท า (Operant Conditioning theory) ของ Skinner (1938) นกจตวทยาชาวอเมรกน เสนอแนวความคดวาพฤตกรรมและผลของการกระท าพฤตกรรมใดๆ เกดมาจากความสมพนธระหวางพฤตกรรมกบสงแวดลอม โดยสงแวดลอมและเงอนไขการกระท าจะมอทธพลตอพฤตกรรมนน ทฤษฏนจะเนนใหผเรยนไดเรยนรจากการกระท ามากกวาการรบจากผสอน อธบายไดดงแผนภาพน

แผนภาพท 2.2 ทฤษฎการวางเงอนไขดวยการกระท าของ Skinner (1938)

แนวคดการวางเงอนไขการกระท าของ Skinner (1938) น จะใชผลของการกระท าเปนตวควบคม กลาวคอ หากตองการผลการกระท าทเปนเชงบวกกตองควบคมดวยการเสรมแรง (Reinforcement) เชน ชมเชยเพอใหก าลงใจ ใหรางวล แตหากเปนผลการกระท าทไมตรงกบทตองการกจะควบคมดวยการ การลงโทษ (Punishment) เชน ไมสงงานตามเวลาทก าหนดครจงหกคะแนน (Punishment)

Personal Factor (ปจจยรายบคคล)

ความร – ความคาดหวง – ทศนคต

Behavior Factor (ปจจยพฤตกรรม) - ทกษะ - การฝกฝน - ประสทธภาพของตน

Environmental Factor (ปจจยสภาพแวดลอม) - บรรทดฐานทางสงคม - การเขาสงคม - อทธพลจากคนรอบขาง

พฤตกรรมมนษย (Human Behavior)

เหตการณ (Antecedent)

พฤตกรรม (Behavior)

ผลการกระท า (Consequence หรอ

Effect)

43

ซงหากเราพจารณาในมตของหลกการศาสนาอสลามจะพบวา ในค าสอนศาสนา

อสลามเอง ไดมแนวคดลกษณะเดยวกบการการวางเงอนไขดวยการกระท ามาอยางชานานแลว ดงท

เราจะพบตวบทในอลกรอานทอลลอฮ มกจะเสรมแรงในทางบวกแกมนษยทมพฤตกรรมทดงาม

เพอสรางขวญก าลงใจใหผทประพฤตปฏบตสงดงาม ไดประคองตนเองใหอยในแนวทางทดยงขน การ

เสรมแรงในค าสอนศาสนาอสลามมอยทงในอยในแบบรปธรรมและนามธรรม อาท พระองคทรงแจง

ใหทราบถงรางวลผลตอบแทนทผประพฤตดจะไดรบ เพอกระตนใหพวกเขามก าลงใจในการตอสกบ

ปญหาอปสรรค และยนหยดในพฤตกรรมทดงามเชนนนตอไป ดงในอายะฮน ซงพระองคไดตรสวา

‏

(البقرة: 82)

ความวา “และบรรดาผทศรทธา และประกอบสงทดงามทงหลายนน ชน

เหลานแหละคอชาวสวรรคโดยทพวกเขาจะพ านกอยในสวรรคโดยทพวก

เขาจะพ านกอยในสวรรคตลอดกาล”

(อลบะเกาะเราะฮ : 82)

ا ن لدينػا أىجران عىظيمن نىاىيم م تػىيػ كىإذان آل

(67 :النساء (

ความวา “และถาเชนนนแลว แนนอนเรากจะใหแกพวกเขา ซงรางวลอนใหญหลวงจากทเรานเอง”

(อน-นซาอ : 67)

ซงมตวบทในคมภรอลกรอานอกมากมายทไดกลาวถงรางวล และผลตอบแทนอนจะเปนผลจากพฤตกรรมของมนษยบนโลกน แตขณะเดยวกนค าสอนศาสนาอสลามกมลกษณะการเสรมแรงในเชงลบในระดบทหนกเบาแตกตางกน เพอเปนการลงโทษแกผทละเลยไมปฏบตในส งทหลกการศาสนาไดอบรมสงสอน ทงนเพอเปนการก าหนดเงอนไขใหมนษยปรบพฤตกรรม และกลบเนอกลบตวมาอยในแนวทางของศาสนา ตวอยางตวบทในอลกรอานทมการใชลกษณะการเสรมแรงในเชงลบ คอ

44

يعنا كىمثػلىوي مىعىوي ليػىفتىديكا بو من إف الذينى كىفىريكا لىو أىف ذلىيم ما يف األىرض مجىهيم كىذلىيم عىذىابه أىليمه اب يػىوـ القيىامىة مىا تػيقيبلى منػ عىذى

:36) ةائدادل)

ความวา “แทจรงบรรดาผปฏเสธศรทธานน หากพวกเขาครอบครองสงทม

อยในแผนดนนทงหมดและมเยยงนนอกรวมกน เพอจะใชในการไถตวให

พนจากการลงโทษในวนกยามะฮแลว สงเหลานนกจะไมถกรบ และส าหรบ

พวกเขานนคอการลงโทษอนเจบแสบ”

(อล-มาอดะฮ : 36)

การเสรมแรงในเชงลบในตวบทขางตนยงใชการเปรยบเทยบประกอบ เพอใหมนษยสามารถจนตนาการและเขาใจในเชงรปธรรมไดถงผลทจะไดรบจากการกระท าพฤตกรรมทพระองคไมพงประสงค ดงนน หากจะสรปพฤตกรรมมนษยโดยใชกรอบค าสอนศาสนาอสลาม สรปไดดงแผนภาพท 2.3

แผนภาพท 2.3 พฤตกรรมมนษยตามกรอบค าสอนศาสนาอสลาม

จากแผนภาพ ผลลพธหรอผลของการกระท าในมตค าสอนอสลามจะมความชดเจน แตทกกระบวนการมความละเอยดออน พฤตกรรมการกระท าความดและความชวของมนษยเปนสงทมนษยดวยกนไมสามารถสงเกตเหนไดตลอด ฉะนนการก าหนดใหมผลตอบแทนและบทลงโทษส าหรบพฤตกรรมตางๆ จงเปนการกระตนใหมนษยตองมความศรทธาในการท าความดและหลกหางจากการกระท าทไมด (Alizi Alias, 2005) อยางไรกตาม ผทเปนมสลมจะมความเชอวาทกสงทไดประสบใน

บททดสอบ (Test)

พฤตกรรม (Behavior)

ผลตอบแทน (Results)

ผลบญ (Merit)

ผลบาป (Evil)

พฤตกรรมเชงบวก

พฤตกรรมเชงลบ

45

ชวตลวนเปนบททดสอบ พระองคทรงมองเหนทกการกระท า อกทงมมะลาอกะฮ 6 ทรบหนาทจดบนทกทกการกระท าของมนษยอยตลอดเวลา และเรากตองเชอมนวาผลตอบแทนจากการตดสนของอลลอฮ มความยตธรรมทสด นอกจากน โดยทวไปการกลาวถงพฤตกรรมมกจะควบคกบการกลาวถงแนวคดทาง

จรยธรรม ซงจะมความหมายทคลายคลงค าวา “อคลาก” ในหลกค าสอนศาสนาอสลาม หมายถง

พฤตกรรมขนพนฐานทถกก าหนดเปนกฎเกณฑเพอจดระเบยบลกษณะนสยของมนษย โดยมวะหย

(อลกรอาน) เปนสงก าหนดขอบเขตเพอเปนระเบยบแบบแผนการด าเนนชวตของมนษย โดยเปาหมาย

ของการแตงตงทานนบมฮมมด คอการเปนแบบอยางเชงประจกษในดานจรยธรรม เพอเตมเตม

จรรยามารยาทอนดงามของมนษยใหมความสมบรณยงขน

“ทฤษฎตนไมจรยธรรม” ทน าเสนอโดย ดวงเดอน พนธมนาวน (2539) ซงเปน

นกวชาการคนส าคญในวงวชาการพฤตกรรมศาสตรของประเทศไทยเปนหนงในทฤษฏทถกอางถงใน

งานวจยจ านวนมาก ทฤษฎนไดมาจากการศกษาวจยสาเหตพฤตกรรมของคนดและคนเกง โดยไดท า

การประมวลผลการวจยทเกยวของกบการศกษาสาเหตของพฤตกรรมตางๆ ของคนไทยทงเดกและ

ผใหญ และน าเสนอเปนแผนภาพท 2.4 ดงน

6 มลาอกะฮเปนบาวทมเกยรต อลลอฮ ไดทรงสรางพวกเขาเพอใหจงรกภกด เชอฟง และเคารพภกดตอพระองค ในบรรดาเหลามลาอกะฮมทพระองคไดทรง

บอกชอและการงานตางๆ ใหเราไดรบร อกบางสวนพระองคไมไดบอกใหเรารโดยพระองคไดสงวนไวเฉพาะในความรอบรของพระองคเทานน ซงจะมมลาอกะฮบางสวนทมหนาทคอยเฝาดแลมนษยและคอยจดบนทกการกระท าของพวกเขาแตละคน (มฮมมด บน อบรอฮม อต-ตวยญรย 2006 แปลโดย อบบรอเฮง อาลฮเซน)

46

แผนภาพท 2.4 ทฤษฎตนไมจรยธรรมแสดงจตลกษณะพนฐานของพฤตกรรมทางจรยธรรม

(ทมา: ดวงเดอน พนธมนาวน, 2539)

ทฤษฎตนไมจรยธรรมนไดแบงตนไมออกเปน 3 สวน คอ สวนแรก คอ ดอก ผล และใบทอยบนตน ซงบงชถงพฤตกรรมของคนดและคนเกง พฤตกรรมพฒนาสงคม พฤตกรรมการท างานทขยนขนแขง เปนตน ซงลวนแตเปนพฤตกรรมทเจรญงอกงามในบคคลใดบคคลหนง สวนทสอง คอ สวนล าตนของตนไม ซงประกอบดวยจตลกษณะ 5 ดาน คอ 1) เหตผลเชงจรยธรรม 2) มงอนาคตและการควบคมตนเอง 3) ความเชออ านาจในตน 4) แรงจงใจใฝสมฤทธ 5) ทศนคต คณธรรมและคานยม และสวนสดทาย คอ สวนรากของตนไม ซงแสดงถงจตลกษณะพนฐาน โดยเปนสาเหตหรอทมาของพฤตกรรมตางๆ ของบคคล ประกอบดวยจตลกษณะ 3 ดาน คอ 1) ความเฉลยวฉลาด 2) ประสบการณทางสงคม 3) สขภาพจต ดงกลาวนคอองคประกอบของทฤษฏตนไมจรยธรรม ดวงเดอน พนธมนาวน (2550) ไดอธบาย “ทฤษฎตนไมจรยธรรม” เพมเตมวา จตลกษณะสวนรากอาจเปนสาเหตของการพฒนาจตลกษณะ 5 ประการ ในสวนล าตนของตนไม กลาวคอ บคคลจะตองมลกษณะพนฐานทางจตใจทง 3 ดาน ไดแก ความเฉลยวฉลาด ประสบการณทางสงคม และสขภาพจตทด ในระดบทเหมาะสมกบวยจงจะมความพรอมน าไปสการพฒนาจตลกษณะ 5 ประการ ตรงสวนล าตนของตนไมได ความพรอมในทนบคคลจะไดรบมาจาก

47

สภาพแวดลอมทางครอบครวและสงคมทเหมาะสม นอกจากนจตลกษณะพนฐาน 3 ประการทรากน อาจเปนสาเหตรวมกบจตลกษณะ 5 ประการ ทล าตนเจรญงอกงามกลายเปนพฤตกรรมพงประสงคสรางประโยชนใหแกสงคมได

2.1.2 แนวคด และทฤษฏทเกยวของกบพฤตกรรมใฝเรยนร

พฤตกรรมใฝเรยนร หมายถง การกระท าหรอการปฏบตตนของผเรยนในลกษณะใด

กตามทเปนไปเพอการเรยนร โดยครอบคลมทงการเรยนรจากรายวชาตางในหองเรยน และการเรยนร

จากแหลงเรยนรในโลกกวาง อาท จากการอานหนงสอ การเรยนรผาน E-learning การใชแอปพล

เคชน (Application) การเรยนผานยทป (YouTube) และการศกษาตามอธยาศยตางๆ ทยคสมย

ปจจบนมชองทางเอออ านวยใหผเรยนสามารถเขาถงได เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2551) ไดกลาวถง

ประเดนนวา โลกแหงการเรยนรทไรพรหมแดนเชนในปจจบน ไดบบคนยคนใหเขาสสงคมแหงการ

เรยนร ซงหากบคคล สงคม หรอสถาบนการศกษาสามารถปรบตวใหสอดคลองและเทาทนการ

เปลยนแปลงของโลกได กจะสามารถน าพาตนเองสความส าเรจไดอยางยงยน ดวยเหตนเอง การ

เตรยมพรอมผเรยนยคนดวยการสงเสรมใหมพฤตกรรมใฝเรยนรจงเปนความจ าเปนของการจด

การศกษาในยคปจจบน

การศกษาและการเรยนรเปนปจจยส าคญในการพฒนาประเทศ แนวคดการสราง

ผเรยนใหมพฤตกรรมใฝเรยนร (Active Learning Behavior) จงไดถกกลาวถงอยางมากในการจด

การศกษาของศตวรรษน และถอเปนคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยนในทกชวงวย ตามท

กระทรวงศกษาธการไดก าหนดแนวทางการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552-2561) ทม

วสยทศนสงเสรมใหคนไทยไดเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ และเพอใหคนไทยยคใหมสามารถ

เรยนรไดดวยตนเอง (กระทรวงศกษาธการ, 2551) การมพฤตกรรมใฝเรยนรจงถอเปนองคประกอบท

ส าคญของนกเรยนรในยคสมยน แมวาปจจบนผเรยนจะมปจจยทเอออ านวยในการเรยนรมากขน แต

ผเรยนเองกตองมบคลกของการกระตอรอรนใฝเรยนรอยเสมอ เพราะการทบคลกทใฝเรยนรจะม

ความเกยวของกบความส าเรจในอนาคตของผเรยน Guglielmino, P.J., & Guglielmino, L.M.

(2003) ไดอธบายถง ปจจยทสงผลตอความพรอมในการเรยนรของผเรยนวา ตองมาจากความพรอม

ของปจจย 2 ดาน คอ

1) ความพรอมดานเทคนคการเขาถง (Technical Readiness) คอ ม

ความรเกยวกบวธการสบคน และรจกแหลงขอมลส าหรบการเรยนรโดยใชชองทางตางๆ สามารถ

48

เขาใจภาษาของแหลงเรยนรไดด และประการส าคญตองมทศนคตทเปนบวกตอการใชเทคโนโลยหรอ

อปกรณเพอการเรยนรตางๆ ดวย

2) ความพรอมทางดานการเรยนรแบบน าตนเอง (Readiness for self-

directed learning) คอ มความเชอมนวาสามารถเรยนรสงตางๆ ไดดวยตนเอง มความคดทเปดกวาง

พรอมทจะเปดโอกาสการเรยนรใหตนเองอยางไรอคต สามารถรบผดชอบการเรยนรของตนเองโดยไม

จ าเปนตองมการบงคบ

อยางไรกตาม ในยคทความรเขาถงไดงายเชนปจจบนนน จ าเปนตองตระหนกใน

เรองคณธรรมและจรยธรรมในการเรยนรประกอบดวย ซงนคอสวนทค าสอนศาสนาเข ามามบทบาท

หลกในการควบคมดานคณธรรมส าหรบผเรยน เราจงพบวามบทบญญตในคมภรอลกรอานทกลาวถง

เรองนอยหลายตวบท ทงนเพอการมงยกระดบคณภาพชวตและสถานภาพทางสงคมของมสลมให

สามารถรบใชสงคมดวยบทบาทหนาทตางๆ

กลาวไดวา ผทมความพรอมดานเทคนคการเขาถงความร (รวมไปถงมความรในภาษา

และความรพนฐานของศาสตรนน) จะยงสามารถน าตนเองสการเรยนรไดด ซงจะสงผลกระทบเชงบวก

ตอพฒนาการการเรยนร Muhamad Atiyah Al-Ibrashi (1967) ไดกลาววา โดยธรรมชาตของมนษย

เปนผรกการเรยนร ใฝเรยนรอยตลอดเวลา เราจงพบวานกปรชญามสลมหลายคนไดใชเวลาทงชวตไป

กบการศกษาวทยาการความรดวยความสมครใจ และสามารถสบเสาะเรยนรไดอยางไมเหนดเหนอย

ในหนงสอ“กซฟซ ซนน” (Kashf al-Zounun) อลฮจญ เคาะลฟะฮ กลาววา การเรยนรเปนความสข

ทสด และเปนสงทประเสรฐทสดกวาทกสง การใฝเรยนรจะน าไปสสจธรรมทางวชาการและปรบบคลก

ของเราใหเขาใกลบคลกทสมบรณแบบทสด

มนษยกบพฤตกรรมการเรยนรจงเปนสงทควบคกน เพราะการเรยนรเปรยบเสมอน

เครองมอทคอยชแนะแนวทางใหทางออกแกปญหาตางๆ ในชวต ในคมภรอลกรอานจงมตวบท

มากมายทกลาวถงเรองน อลลอฮ ไดทรงสอนสงใหมนษยใฝหาค าตอบในสงทยงไมรโดยการถามผ

ทเชยวชาญในเรองนน ดงทพระองคตรสวา

... فس ل ه أ رولا

ك ولمانإنكنتم ٱلذ لتع

)43: النحل; 7األنبياء :)

ความวา “ดงนน พวกเจาจงถามบรรดาผรเถด หากพวกเจาไมร”

49

(สวนหนงจากอายะฮท 7: อล-อนบยาอ และอายะฮท 43: อนนหล)

นอกจากผเรยนตองมพฤตกรรมใฝเรยนรแลว ยงจ าเปนตองการควบคมการเรยนรของ

ตนใหสอดคลองกบค าสอนศาสนา มเจตนาทบรสทธ ไมใชการเรยนรทมงหวงโออวดความเกงกาจของ

ตนเอง (Ismail Lutfi Japakiya, 2011) ในคมภรอลกรอานไดสอดแทรกค าสอนทสอนใหมนษยม

ความอดทนในการเรยนรสงใดสงหนง อาท เชน จากเรองราวทปรากฏขน ในสเราะฮ อล-กะฮฟ ซง

เปนเรองราวของทานนบมซา7 และทานนบอลคฎร8 เรองราวของทงสองเปนบทเรยนทดใน

เรองการถอมตน และอดทนในการเรยนรดงทกลาววา

قىاؿى سىتىجدين إف شىاء اللي صىابرنا كىالى أىعصي لىكى أىمرنا

( 69:الكهف )

เขากลาววา “หากอลลอฮทรงประสงคทานจะพบฉนเปนผอดทน และฉนจะไมฝาฝนค าสงของทาน”

(อล-กะฮฟ: 69) โดยสงทส าคญทตองค านงถงส าหรบการใฝเรยนรในมตค าสอนอสลาม คอ ความร

ใดๆ ทเราแสวงหา ไมวาจะเปนการเพมทกษะทางดานวชาการหรอการพฒนาตนเองใหเชยวชาญใน

ศาสตรใดศาสตรหนง สงเหลานนตองเปนการเรยนรทใหประโยชนแกสงคมและไมเปนโทษตอผอน

เพอใหเรามความรสกรวมในการรบผดชอบสงคม และเปนสวนหนงในการสรางประชาชาตใหม

ศกยภาพ (Kalid Ibn Hamid al-Hazimi, 2012) เฉกเชนตวอยางประวตศาสตรในอดตททานเราะสล

ไดชแนะแก หซซาน อบน ษาบต เศาะหาบะฮทมความเกงกาจในดานวรรณศลป ทานเราะสล

กไดแนะแกเขา ฝกฝนทกษะการน าเสนอของตนใหมความชดถอยชดค าในการน าเสนอบทกวโคลง

กลอนตอบรรดามชรกน อบนซรน ซงมเหตการณทครงหนงชาวอนศอร9 จ านวน 3 คน ประกอบดวย

หซซาน อบน ษาบต, กะอบ อบน มาลก และอบดลลอฮ อบน รอวาหะฮ รบอาสาทจะตอกรกบ

7 ทานนบมซา เปนบตรของอมรอน สบเชอสายมาจากทานนบอบรอฮม ก าเนดทมศร (ประเทศอยปตในปจจบน) ในสมยเจาเมองผมอ านาจเดดขาดนามวาฟรเอาน

8 ทานอลคฎร เปนบาวทดของอลลอฮ เปนผทมความรอนเฉพาะ และไดลวงรความลบของระบบของระบบการสรางโลกและสรรพสง

9 อนศอร )أنصار( หมายถง ผชวยเหลอตามประวตศาสตรอสลามชาวเมองยษรบ(มะดนะฮ) เมอเขารบอสลามแลวจงเรยกวาเปน “ชาวอนศอร” ซงหมายถงการทคนกลมนใหความชวยเหลอและสงเคราะหมสลมทอพยพ มาจากเมองมกกะฮ (มฮาญรน)

50

บรรดามชรกน10 โดยทหซซานและกะอบ ไดประชนโคลงกลอนกบบรรดามชรกนอยางชาญฉลาดและ

ตอบโตไดอยางมไหวพรบไดทกเรอง ครอบคลมเรองราวสถานการณทเกดขนในตอนนน วนเวลา และ

รองรอยในประวตศาสตรตางๆ ขณะเดยวกนการตอบโตอยางชาญฉลาดของอบดลลอฮ อบน

รอวาหะฮ ยงไดท าใหพบบรรดามชรกนอบอายเสยหนา อนเนองจากการทพวกเขาปฏเสธการ

ศรทธาตออลลอฮ และยงเคารพบชาตอสงทไมไดยนหรอไมไดเกดประโยชนอนใด (Ibn Kathīr,

1970: 2/6) เหตการณดงกลาวขางตน เปนแบบอยางของกลมบคคลคณภาพในอดตทฝกฝนเรยนรใน

ศาสตรใดศาสตรหนงอยางเชยวชาญ จนสามารถเปนประโยชนในการเอาชนะกลมผทรกรานความ

สงบของในสงคมของยคนน

นอกจากน Jasiman (2009) กไดกลาวถงการพฒนาตนเองของผบคคลใหสามารถ

เชยวชาญและเขาถงทกษะความรทมอยในโลกนสามารถจ าแนกความรเปน 2 ลกษณะ คอ (1)การ

เรยนรทไดรบจากอลลอฮ (‘IImu al-Naqliyah) และ (2) การเรยนรทไดรบจากการแสวงหาของ

ตน (IImu al-‘Aqliyah) การเรยนรลกษณะแรกอาจอธบายเปนภาษาทเขาใจงายวา หมายถง ความ

ถนดหรอพรสวรรคทอลลอฮ มอบใหมอยในตวบคคลใดบคคลหนง สวนการเรยนรลกษณะทสอง

คอ ความรหรอทกษะทไดมาจากการใฝหาเรยนรเฉพาะบคคล ยงเพมการขวนขวายและฝกฝน กจะยง

มความเชยวชาญในศาสตรนน ฉะนน ผเรยนทมพรสวรรคในดานใดดานหนง รบรถงความถนดของตน

และหมนฝกฝนจนเกดความช านาญ กจะสามารถมงสความเปนเลศในศาสตรเฉพาะนน

นอกจากแนวคดการเรยนรในมตค าสอนศาสนาอสลามแลว การพฒนาพฤตกรรมใฝ

เรยนรของนกวชาการทเปนทยอมรบในระดบโลกอยาง Dewey (1997) กไดกลาวถง การจดการ

ศกษาทดวาควรใหความส าคญตอการพฒนาผเรยนในสองมต คอ เปาหมายของผเรยน (Individual

student) และเปาหมายทางสงคม (Social Purpose) กลาวคอ การพฒนาพฤตกรรมในระยะสนตอง

เนนการสงเสรมอยางมคณภาพ ถงจะสงผลกอประโยชนตอเปาหมายทางสงคมในระยะยาว แนวคดน

มความสอดคลองกบค าสอนทางศาสนาอสลามทสงเสรมการพฒนาตนเองอยางตอเนอง เพอการด ารง

อยของตนเปนประโยชนตอมนษยชาต

นอกจากน ทฤษฏการเรยนรของนกคดในกลมพฤตกรรมนยม (Behaviorism) สวน

ใหญกมความเชอวาพฤตกรรมตางๆ ของมนษยลวนไดรบอทธพลจากสงแวดลอมภายนอก ทศนา แข

มณ (2556) กลาววา นกคดในกลมพฤตกรรมนยมใหความสนใจกบ “พฤตกรรม” มาก กเนองจาก 10 มชรกน คอ ผทปฏเสธการศรทธาตงภาคในดานกรรมสทธตออลลอฮ

51

พฤตกรรมเปนสงทมองเหนไดชด สามารถวดไดและทดสอบได นกทฤษฏทส าคญในกลมน คอ ธอรน

ไดค (Thorndike) ซงเชอวาพฤตกรรมการเรยนรเกดจากการเชอมโยงระหวางสงเรากบการตอบสนอง

ซงมหลายรปแบบ จากแนวคดการเชอมโยงของธอรนไดค (Thorndike) น Hergenhahn and

Olson (1993) ไดสรปดงน

1) กฎแหงความพรอม (Law of Readiness) พฤตกรรมการเรยนรจะเกดขน

ได ผเรยนตองมความพรอมทงทางกายและจตใจ

2) กฎแหงการฝกฝน (Law of Exercise) การไดฝกหดหรอซอมกระท าบอยๆ

ดวยความเขาใจจะท าใหพฤตกรรมการเรยนรนนพฒนาตอเนองอยางถาวรได แตหากไมไดมการฝกฝน

เปนประจ า พฤตกรรมดงกลาวกอาจมอยไดแคในระยะสน

3) กฎแหงการใชหรอไมไดใช (Law of Use and Disuse) เนองจากการเรยนร

เกดจากการเชอมโยงระหวางสงเรากบการตอบสนองของสภาพแวดลอม ฉะนนพฤตกรรมการเรยนร

จะตดแนนมนคงขน หากไดมการน าไปใชอยางตอเนอง

4) กฎแหงผลทนาพอใจ (Law of Readiness) หากผเรยนมความพงพอใจและ

มความสขกบพฤตกรรมทไดปฏบต กยอมท าใหยงอยากเรยนรและพฒนาตนเองใหมความเกงใน

พฤตกรรมนนยงขน

โดยสรปจากแนวคดการเชอมโยงของ Thorndike (1905) จะใหความส าคญกบ

ความพรอมของผเรยน แลวฝกฝนพฒนาทกษะนนและน าไปใชจรงอยางตอเนอง และประการสดทาย

คอ ผเรยนตองมผลเชงบวกจากการท าพฤตกรรมนน

การก าเนดขนมาของพฤตกรรมใฝเรยนรในมมมองของพฤตกรรมศาสตร สามารถม

ทมาจากปจจยเชงสาเหตรอบดาน มทมาจากการบมเพาะของสถานการณแวดลอม คณลกษณะเดม

ภายใน จตลกษณะตามสถานการณ และอทธพลปจจยอนๆ ทเอออ านวยหรอขดขวางใหการเรยนร

เกดขน โดยในการศกษาครงนผวจยใชกรอบแนวคดของทฤษฏปฏสมพนธนยมในการประมวลเอกสาร

และงานวจยทเกยวของ

2.1.3 รปแบบทฤษฏปฏสมพนธนยม (Interactionism Model)

ทฤษฏปฏสมพนธนยม (Interactionism Model) น าเสนอโดย Endler

and Magnusson (1977) เปนทฤษฏทางสงคมทไดรบการยอมรบในระดบสากล ซงจะชวยในการ

52

อธบายทมาหรอสาเหตของพฤตกรรมบคคลในหลายมต ครอบคลมสาเหตทางดานจตใจของบคคล

(Psychological traits) สาเหตทางดานสถานการณ (Situational factors) และสาเหตทเปน

อทธพลรวมหรอปฏสมพนธระหวางลกษณะของจตใจ และสถานการณของผกระท า (Psychological

states) ทฤษฏปฏสมพนธนยมไดน าเสนอตนเหตทน าไปสการมพฤตกรรมตางๆ ของบคคลวามาจาก

ปจจยส าคญตางๆ ซงในปจจบนเปนทยอมรบแลววาการศกษาสาเหตทงทางดานจตใจและสถาน

การณไปพรอมกนจะชวยใหนกวจยเขาใจระบบของพฤตกรรมของมนษยไดลกซงกวาการศกษาเพยง

สาเหตเพยงดานใดหนง (ดวงเดอน พนธมนาวน, 2550) รปแบบทฤษฏปฏสมพนธนยมมองคประกอบ

ปจจยในระดบสาเหตทมความเกยวของกบพฤตกรรมของบคคลและสถานการณ ดงแผนภาพและ

รายละเอยดตอไปน

แผนภาพท 2.5 รปแบบทฤษฎปฏสมพนธนยม

(ทมา: Magnusson & Endler, 1976; Walsh, Craik, & Price, 2000; Tett & Burnett, 2003; ดวงเดอน พนธมนาวน, 2550)

จากแผนภาพน ดวงเดอน พนธมนาวน (2550) ไดอธบายสาเหตพฤตกรรมของ

มนษยวามทมาจากแหลงทมาส าคญ 3 กลม ดงน สาเหตดานสถานการณ (Situation Factor) พฤตกรรมทเกดขนในบคคลลวนเปน

ผลมาจากการไดรบการสนบสนนจากครอบครวหรอคนรอบขางทบคคลดงกลาวแวดลอม โดยสถานการณดงกลาวนเปนไปไดทงในลกษณะทเอออ านวยสงเสรมใหเกดพฤตกรรมเชงบวก หรออาจขดขวางเปนอปสรรคตอการเกดพฤตกรรมของบคคล

ลกษณะสถานการณปจจบนเอออ านวยพฤตกรรม ขดขวางพฤตกรรม

จตลกษณะเดมบคคล

พฤตกรรมของบคคล การปฏสมพนธแบบกลไก

จตลกษณะตามสถานการณ

ทศนคตตอพฤตกรรม

Organismic Interaction

53

สาเหตดานคณลกษณะเดม (Psychological traits) จตลกษณะนจะมอยตดตวรายบคคลตงแตเดก เปนผลมาจากการขดเกลาและหลอหลอมของสถาบนทางสงคม เชน ครอบครว ศาสนา โรงเรยน เปนตน สตปญญา ความเฉลยวฉลาด บคลกภาพ อารมณ กถอวาเปนจตลกษณะเดมของบคคล

สา เหต จาก อทธพลร วมหร อการปฏส มพนธ แบบกลไก (Mechanical Interaction) ระหวางจตลกษณะเดมทมอยกบสถานการณปจจบนทบคคลเผชญอย ซงจะสงผลกระทบโดยตรงตอพฤตกรรมจตลกษณะตามสถานการณ

สาเหตทจตลกษณะตามสถานการณ (Psychological States) สาเหตนมอทธพลมากตอพฤตกรรมบคคล สวนนเปนผลมาจากอทธพลรวมกนของสาเหตสถานการณและจตลกษณะเดมของบคคล ซงจะมความเปนพลวตร และมความไวตอการเปลยนแปลงในเชงคณภาพและปรมาณไดอยตลอดเวลา ขนอยกบปจจยอนๆ ไดแก ทศนคต ความเชออ านาจในตนเอง เหลานเปนตน นอกจากน การตงสมมตฐานในการทดสอบตวแปรปจจยเชงเหตทศกษาตาม

สมมตฐานทฤษฏปฏสมพนธนยม ยงเปนทถกเถยงในหมนกวชาการตางประเทศ (Cohen, 1977; Gill,

1999) และไดมการอภปรายกนอยางกวางขวางวา การทดสอบสมมตฐานไมควรทดสอบเกยวกบ

“Null Hypothesis” ซงเปนการทดสอบทเนนเพยงการยอมรบหรอปฏเสธสมมตฐาน นกวจยรนใหม

จงสนบสนนใหทดสอบจากการเปรยบเทยบรอยละการท านาย โดยจากรปแบบทฤษฏปฏสมพนธนยม

มหลกการเบองตนวา การท านายจากตวแปรหลายกลมสาเหตจะท านายพฤตกรรมไดมากกวา การ

ท านายจากตวแปรเพยงกลมใดกลมหนงโดยนกวจยในสาขาจตพฤตกรรมศาสตรก าหนดรอยละการ

ท านายระหวางชดกลมตวท านายท 5% 7% หรอ 10% ดงนน ท าใหสามารถตงสมมตฐานโดยใช

ทฤษฎปฏสมพนธนยมในหลากหลายรปแบบและสามารถใชสถตการวเคราะหขอมลขนสง (ดวงเดอน

พนธมนาวน, 2550) โดยภาพรวมแลว ทฤษฎนจงมความเหมาะสมในการน ามาเปนกรอบความคด

พนฐานในการศกษาวจยการศกษาปจจยเชงเหตทสงผลตอพฤตกรรมใฝเรยนรของนกศกษาในบรบท

สถาบนอดมศกษาจงหวดชายแดนภาคใต

2.2 การศกษาปจจยเชงเหตทสงผลตอพฤตกรรมใฝเรยนร

การศกษาครงนผวจยใชกรอบความคดของทฤษฏปฏสมพนธนยม (Interactionism

Theory) เปนกรอบหลกในการประมวลเอกสารแนวคด และทฤษฎทเกยวของ พรอมการบรณาการ

แนวคดค าสอนศาสนาอสลาม เพอใหสอดคลองกบบรบทของประชากรและกลมตวอยางทศกษา

54

นอกจากน ผวจยไดเพมอทธพลจากค าสอนทางศาสนาอสลามทสงเสรมการเรยนร เปนองคประกอบ

หนงในการศกษาวจยน รายละเอยดในการศกษาปจจยเชงเหตของพฤตกรรมใฝเรยนร มดงน

2.2.1 ปจจยสถานการณแวดลอม

สถานการณท เกดขนรอบตวหรอสภาวะแวดลอม เปนปจจยส าคญทสามารถเอออ านวยหรอขดขวางพฤตกรรมการใฝเรยนรของผเรยนดวย การพจารณาจากสถานการณแวดลอมเปนการศกษาสาเหตของการเกดพฤตกรรมใฝเรยนรโดยเนนการพจารณาสาเหตทอยภายนอกตวบคคล คอ สถานการณ (Situation) หรอ สงแวดลอม (Environment) โดยผทเรมตนศกษา คอ Mischel (1968, อางใน ดจเดอน พนธมนาวน, 2550) ซงเหนวา พฤตกรรมของบคคลมกจะแปรเปลยนไปตามสถานการณทบคคลนนเผชญอย ไดแก การสนบสนนทางสงคม บรรยากาศ การปฏสมพนธกบบคคลทมอทธพล เปนตน มรายละเอยดดงน

2.2.1.1 การสนบสนนทางสงคม (Social Support) การสนบสนนทางสงคม (Social Support) คอ การทผเรยนไดรบแรงสนบสนนจาก

สงคมในดานความชวยเหลอทางดานขอมล ขาวสาร หรอแมกระทงการสนบสนนทางดานจตใจจาก

บคคลหรอกลมคนรอบขาง อนเปนผลผลกดนใหผเรยนแสดงออกทางพฤตกรรมสนใจการเรยนร ซง

เปนการบมเพาะทางพฤตกรรรมทตองใชระยะเวลายาวนาน ในการเสรมสรางใหเกดขนกบผเรยนแต

ละบคคล (James, 1987) โดยแหลงส าคญทจะใหการสนบสนนทางสงคมโดยปกตจะมาจากกลมคน

2 ประเภทน คอ

ก. กลมปฐมภม เปนกลมทมความสนทสนมและมสมพนธภาพกบผเรยน

เปนการสวนตวสง ไดแก สมาชกในครอบครว ญาตพนอง และเพอนบานทสนท มความเปนไปได

มากทผเรยนจะซมซบพฤตกรรมจากการสงเกตเมอมการปฏสมพนธดวย หรอจากการอบรมบมเพาะ

ตงแตเยาววยจนกลายเปนแรงสนบสนนทางออม สงเสรมใหผเรยนเกดการยดถอคนกลมนเปน

แบบอยางของการใฝเรยนร

ข. กลมทตยภม เปนกลมคนในสงคมทมความสมพนธเนองจากหนาทการ

งาน หรอสถาบนการศกษา คนเหลานเปนอกกลมคนหนงทมอทธพลเปนตวก าหนดบรรทดฐาน

พฤตกรรมแกผเรยน ไดแก เพอนรวมหอง เพอนรวมกจกรรม และกลมอนๆ

พฤตกรรมการอบรมเลยงดจากครอบครว จงเปนปจจยทมความส าคญตอพฒนาการของผเรยน ในค าสอนศาสนาอสลามกไดกลาวถง ความรบผดชอบของครอบครวทพงมแกบตรในเรอง

55

การใหการศกษาและการเปนตนแบบของพฤตกรรมทดงาม บตรหลานไดสงเกตและเลยนแบบ (Abdullah Nasih Ulwan, 1996) เนองจากเดกทกคนมความคดและความเชอทความบรสทธ เขาจะเตบโตตามสภาพแวดลอมทเขาเหนเปนแบบอยาง หากสงคมทแวดลอมตางสงเสรมกนในเรองหารใฝร

แนนอนเดกเหลานนกจะซมซบพฤตกรรมไปดวย มรายงานจากทานอบฮรอยเราะฮ วาทาน เราะสล ไดกลาววา

سىانو(( رىانو أىك ييىج ))مىا من مىوليودو إال ييولىدي عىلىى الفطرىة، فىأىبػىوىاهي يػيهىودىانو أىك يػينىصالبخارم ركاه 1997: 1385) )

ความวา “ไมมทารกคนใดถกก าเนดขนมานอกจากก าเนดในสภาพทบรสทธ จากนนพอแมของเขาไดท าใหเขากลายเปนยว ครสเตยน หรอพวกบชาไฟ”

(al-Bukhārī, 1997: 1385)

ดงนน จงถอไดวาครอบครวเปนปจจยตนเหตทจะสงผลตอพฤตกรรมในอนาคตของผเรยน ประสบการณในวยเดกจะเปนสงทมอทธพลอยางมากตอพฤตกรรมในปจจบน หากพจารณาตามแนวคดจตวเคราะหของ Freud (1961) พฤตกรรมทไดรบการปลกฝงจากครอบครวตงแตวยเดกจะสงผลเชงพฤตกรรมในระดบจตใตส านกของผเรยน และจะคอยๆกอรางเปนโครงสรางทางบคลกภาพกอเกดเปนพฤตกรรม ดงนน ผเรยนทเตบโตมาในสภาวะแวดลอมทมครอบครวเปนแบบอยางในการกระตอรอรนใฝหาความร กจะไดรบอทธพลซมซบมาจากครอบครวดวย

อยางไรกตาม ในบรบทของประชากรในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตแนวทางในการอบรมเลยงดและสงเสรมบตรจะยดตามแนวทางของหลกการทางศาสนาอสลามเปนหลก (นาซเราะห เจะมามะ, จดาภา สวรรณฤกษ, อมลวรรณ วระธรรมโน, และมฮ าหมดซาก เจะหะ, 2553) การสนบสนนทางสงคมในทนจะเกยวโยงกบบทบาทของสมาชกในครอบครวในการสนบสนนพฤตกรรมการเรยนรของผเรยนเปนหลก โดยแรงสนบสนนอาจเปนลกษณะการสรางความสมพนธภายในครอบครวใหสมาชกในครอบครวกลาทจะปรกษาหารอ แลกเปลยนความคดเหนในเรองตางๆ

ตวอยางเชน จากบญญตในเรองการละหมาดทค าสอนอสลามเนนใหพอแม เรมสอนใหลกปฏบตละหมาดตงแตอายยงนอย เพอใหเดกเกดการซมซบและกลายเปนพฤตกรรมทตองปฏบตตดตวใน

ระยะยาว ดงหะดษจากทานเราะสลลลอฮ กลาววา

بع سننيى ، كىاضربيوىيم عىلىيػهىا كىىيم )) ميريكا أىكالدىكيم ابلصالة كىىيم أىبػنىاءي سىنػىهيم يف المىضىاجع )) أىبػنىاءي عىشرو ، كىفػىرقيوا بػىيػ

56

الرتمذم ركاه 407:2000) )

ความวา “จงก าชบใชลกของพวกทานใหละหมาด ขณะทอายของพวกเขา 7 ขวบ และจงลงโทษพวกเขา (หากขาดละหมาด) ขณะทอาย 10 ขวบ แลวจงแยกทนอนระหวางพวกเขา”

(al-Tarmidhī, 2000: 407)

ดงกลาวเพอเปนลกษณะการปลกฝงภายใตจตส านกของเดก ซงเดกๆ กจะเลยนแบบจากพฤตกรรมของพอแม เชนเดยวกบแบบอยางถอยค าสอนลกของลกมาน ทมความออนโยนและเนนย าใหลกด ารงไวซงการละหมาด เพราะการละหมาดนนจะชวยปกปองบตรหลานจากพฤตกรรมทไมดตอไปได ดงถอยค าของลกมานทปรากฏใน ตวบทในคมภรอลกรอานวา

ر كىاصب عىلىى مىا أىصىابىكى ايى بػي عريكؼ كىانوى عىن المينكى ةى كىأمير ابلمى نى أىقم الصالى إف ذىلكى من عىزـ األيميور

:لقماف 17) )

ความวา “โอลกเอย เจาจงด ารงไวซงการละหมาด และจงใชกนใหกระท าความด และจงหามปรามกนใหละเวนการท าความชว และจงอดทนตอสงทประสบกบเจา แทจรงนนคอสวนหนงจากกจการทหนกแนนมนคง”

(ลกมาน :17)

อบนกะษร (Ibn Kathīr, 1997: 3/391) ไดอธบายในโองการนเพมเตมวา เปนการสอนใหเดกๆ หรอบตรหลานมความรบผดชอบโดยการปฏบตตามขอบเขต หนาท และเวลาทไดถกก าหนดไว และสงเสรมกนในการกระท าความดและหามปรามกนใหละเวนการกระท าความชว ตามก าลงความสามารถของแตละคน และอดทนตอบททดสอบทไดประสบ กลาวไดวาการก าชบใหปฏบตในเรองความดและการหามปรามจากความชวถอเปนสงจ าเปนทมนษยทกคนตองปฏบต ดงนนจงจ าเปนตองก าชบในเรองของความอดทนและอดกลนเมอตองประสบเจออปสรรคในกจการงาน

อยางไรกตาม การสงเสรมพฤตกรรมใดๆ ของผเรยนจ าเปนตองน าศาสตรในดานจตวทยามาผสมผสานและปรบใชอยางเหมาะสม แนวคดทางดานจตวทยาทสอดคลองกบเร องน ไดแก ทฤษฎการเรยนรของ Vygotsky (1978) ทไดอธบายในลกษณะทสอดคลองกนวา มนษยจะไดรบอทธพลจากสงแวดลอมและครอบครวตงแตแรกเกด ซงนอกจากสงแวดลอมทางธรรมชาตแลว ยงมสงแวดลอมทางสงคม คอความเชอ ความศรทธา และวฒนธรรมทสงคมสรางขน สถาบนทางสงคมอยางครอบครวจะมอทธพลตอพฒนาการการเรยนรและเชาวปญญาของแตละบคคล

57

นอกจากน สภาพแวดลอมและบคคลรอบตวทนกศกษามสวนเกยวของ อาท เพอน รนพ อาจารย กลวนมอทธพลตอการเกดพฤตกรรม ผลการศกษาของ ไพศาล แยมวงศ (2555) ค นพบวา การสนบสนนทางสงคม อนประกอบดวย อาจารย ครอบครว เพอนสนท มความสมพนธทางบวกกบความพงพอใจในชวตนกศกษา อยางมนยส าคญทางสถต ซงความพงพอใจในชวตนกศกษาในทนครอบคลม ความสขในการใชชวต เจตคต และการไดรบคณคาในการท าสงตางๆ จะ เหนไดวา บคคลรอบตวนกศกษามสวนสมพนธโดยตรงตอการการเกดความรสกนกคด และชนชอบสนใจ ซงเจตคตทเปนบวกเหลานจะพฒนาตอไปเปนพฤตกรรมทพงประสงคได

2.2.1.2 บรรยากาศการเรยนร สภาพแวดลอมทางสงคมในหองเรยน เปนอกปจจยหนงทส าคญตอการพฒนาการ

เรยนรของผเรยน หากสภาพแวดลอมในสถานศกษาหรอหองเรยนเปนเชงบวกกจะสงเสรมทกษะการ

เรยนรของผเรยนและในทางตรงกนขาม หากสภาพแวดลอมไมเออตอการเรยนรกจะสงผลเชงลบตอ

การพฒนาพฤตกรรมใฝเรยนร โดยจากการศกษาของ รตตมา บญสวน (2556) พบวา บรรยากาศการ

เรยนรเปนปจจยเชงเหตทสงผลตอความใฝเรยนรของผเรยนในทางออม หากผสอนมความเขาใจ

ผเรยน มความเปนกนเองและยอมรบความคดเหนของผเรยน บรรยากาศลกษณะนกจะเออตอ

พฤตกรรมการเรยนรของผเรยนมากยงขน

แนวคดของนกจตวทยาดานพฤตกรรมนยม (The Behavioral Perspective)

เชอมนวาพฤตกรรมภายนอกทสงเกตเหนมสาเหตมาจากเงอนไขทางสงแวดลอม ทคอยเปนแรงขบ

ทางออมสงเสรมใหเกดพฤตกรรมดงกลาว (ษากล สนไชย , 2555) กลาวคอ บรรยากาศและ

สภาพแวดลอมทด จะเปนสงเราส าคญทชวยเปนสอกลางใหเกดพฤตกรรมทพงประสงคได ทศนา

แขมมณ (2556) ไดอธบายถงประเดนนเพมเตมวา บรรยากาศและสงแวดลอมทเออตอการเรยนร

จ าเปนตองมสวนประกอบของ 3 ประการ ดงน

1) บรรยากาศทมทางเลอกหลากหลาย โดยเปดโอกาสใหผเรยนไดเลอก

เรยนรตามความสนใจ เนองจากผเรยนแตละคนมความชอบและความถนดแตกตางกน การไดท าในสง

ทสนใจจะท าใหผเรยนมก าลงใจในการคดและเรยนรตอยอดในล าดบตอไป

2) สภาพแวดลอมทมความแตกตางอนเออประโยชนตอการสรางความร

อาท การเรยนรรวมกนของกลมคนทมวยตางกน การเรยนรรวมกนของคนทมความถนดแตกตางกน

58

การแลกเปลยนประสบการณทแตกตางกน ซงการเรยนรลกษณะนจะท าใหสามารถสรางสรรคผลงาน

ใหม และพฒนาทกษะทางสงคมของผเรยน

3) บรรยากาศทมความเปนมตร บรรยากาศทดควรมความเปนกนเอง

บรรยากาศทท าใหผ เรยนรสกอบอน ปลอดภย และไมหวาดกลวทจะสอบถามในสงทสงสย

บรรยากาศทมความเปนกลยาณมตรเชนน จะเออใหผเรยนมความสขกบการเรยนรตอไป

ในขณะทบรรยากาศทดส าหรบการเรยนรในมตค าสอนอสลามตองควบคกบการ

สรางแบบอยางอนดงาม เสยสละ และแบงปนทรพยากรในการเรยนรรวมกน ผเรยนควรไดรบการ

อบรมขดเกลาใหไมเหนแกตนเองเพยงอยางเดยว หรอเมนเฉยตอความเดอดรอนของมตรสหาย กลาว

ไดวาการเรยนรตองสามารถยกสถานะทงในเชงจตวญญาณและสตปญญา อลลอฮ ไดกลาวถง

บรรดาผมารวมตวเพอศกษาเรยนร ในสเราะฮอล-มญาดะละฮ วาใหบรรดาผเรยนรขยบทนงเพอ

แบงปนพนทใหแกผทมาภายหลง ดงน

ايى أىيػكهىا الذينى آمىنيوا إذىا قيلى لىكيم تػىفىسحيوا يف المىجىالس فىافسىحيوا يػىفسىح الليإذى الذينى أيكتيوا العلمى لىكيم كى نيوا منكيم كى ا قيلى انشيزيكا فىانشيزيكا يػىرفىع اللي الذينى آمى

بريه دىرىجىاتو كىاللي بىا تػىعمىليوفى خى

:11)اجملادلة)ความวา “โอบรรดาผศรทธาเอย เมอไดมเสยงกลาวแกพวกเจาวา จงหลก

ทใหในทชมนม พวกเจากจงหลกทให เขาเพราะอลลอฮจะทรงใหท

กวางขวางแกพวกเจา (ในวนกยามะฮ) และเมอมเสยงกลาววาจงลกขนยน

จากทชมนมนน พวกเจากจงลกขนยน เพราะอลลอฮจะทรงยกยองเทอด

เกยรตแกบรรดาผศรทธาในหมพวกเจา และบรรดาผไดรบความรหลายชน

และอลลอฮทรงรอบรยงในสงทพวกเจากระท า”

(อล-มญาดะละฮ:11)

นอกจากน บรรยากาศทพงปรารถนาทจะสงเสรมการเรยนรของผเรยน จงควรเปน

บรรยากาศการเรยนทมความทาทายและกระตนการเรยนรดวยเทคนควธการทหลากหลาย ควรเปน

59

บรรยากาศทมอสระ ในการแสดงความคดเหน มการยอมรบนบถอความคดเหนของผอน มความ

อบอนในการใหความชวยเหลอและอ านวยสะดวกในการเรยนร เพอมงสความส าเรจในการเรยนร

รวมกน

ดวยเหตนการสรางบรรยากาศทเสรมสรางการเรยนร จะเปลยนแปลงพฤตกรรมใฝ

เรยนรของผเรยนไดด จะเปนปจจยทมอทธพลท าใหผเรยนไดพฒนาขดความสามารถของพฤตกรรม

ตามศกยภาพทมอย บรรยากาศเหลานลวนมสวนสนบสนนใหผเรยนมความกระตอรอรน แสวงหา

ความรใหมๆ อยางตอเนอง

2.2.1.3 การปฏสมพนธระหวางผเรยนกบผสอน การปฏสมพนธระหวางผสอนและผเรยน ผานกระบวนการหรอเทคนควธการท

เหมาะสม อาท การปรกษา การแลกเปลยนความคดเหน และการอภปรายรวมกน จะเปนประโยชน

ในการเสรมสรางพฤตกรรมใฝเรยนรของผเรยนไดอยางดเยยม และจะสงผลใหผเรยนซมซบแบบอยาง

จากผสอน สงผลเชงบวกตอพฒนาการการเรยนรของผเรยน แนวคดการปฏสมพนธทางสงคมของ Vygotsky (1978) ใหความส าคญกบเรองน

มาก โดยไดอธบายวาการปฏสมพนธกบบคคลทมอทธพลรอบขางผเรยน วามสวนส าคญตอการ

พฒนาการเรยนรของผเรยน เนองจากนกเรยนหรอนกศกษาแตละคนจะมความสามารถในการเรยนร

ตางกน การท ากจกรรมบางอยางอาจท าใหเดกกลมหนงเรยนรไดเพยงเลกนอย ซงมความเปนไปไดวา

ผเรยนกลมนอาจตองการความชวยเหลอในการเรยนรจากผสอนมากกวาเพยงการสอนแบบบรรยาย

ในหองเรยน ขณะเดยวกนผเรยนอกสวนหนงอาจสามารถเรยนรไดแบบกาวกระโดดและสามารถตอ

ยอดเองได ดวยการไดรบความชวยเหลอจากผสอนทนอยมาก ฉะนน การปฏสมพนธระหวางผเรยน

และผสอนจงเปนตวชวยใหผสอนทราบถงระดบศกยภาพของผเรยน เพอทผสอนสามารถเสนอแนะ

หรอใหความชวยเหลอไดตรงกบระดบความสามารถของผเรยนนนเอง

60

แผนภาพท 2.6 แนวคดการปฏสมพนธทางสงคมของ Vygotsky (1978)

แผนภาพท 2.6 อธบายแนวคดของทฤษฎคอนสตรคตวสซมของ Vygotsky (1978)

ทเนนการปฏสมพนธของผเรยนกบสงแวดลอมทางการเรยนร ซงแนวคดนเชอวาปฏสมพนธทางสงคม

ของผเรยนมบทบาทส าคญในการพฒนาทกษะทางปญญา โดยการมปฏสมพนธทางสงคมในทนขนอย

กบบรบททางสงคมทผเรยนอยรวมดวย (Sociocultural context) อาจหมายรวมถง การคลกคล

แลกเปลยนประสบการณกบเดก ผใหญ คร เพอน เปนตน

การปฏสมพนธระหวางผเรยนและผสอน อาจเปนลกษณะเปนทางการทสอดแทรก

ผานการสอนในหองเรยนและผานการเปนแบบอยางของการใฝเรยนร หรอลกษณะของการให

ค าปรกษาและค าแนะน าทสรางสรรคในเรองตางๆ เพอเพมความมนใจใหแกผเรยน (Moore, 2001; Ambrose et al., 2010) นอกจากน การปฏสมพนธระหวางผสอนและผเรยนในมตทางศาสนา

อสลามนนไดมแบบอยางมาจากการปฏบตของทานนบมฮมมด ตอบรรดาเศาะหาบะฮ ในยค

อดต ซงมหลากหลายลกษณะโดยสามารถน าเสนอลกษณะการปฏสมพนธทดของผสอนวาควรม

ลกษณะ ดงน ก. การเปนแบบอยางในเชงรปธรรม ความเปนแบบอยางของครผสอนนนม

ความส าคญตอผเรยนมาก เปนสงทท าใหผเรยนมองเหนสงทครไดอบรมสงสอนในรปแบบทเปน

รปธรรมมากยงขน เฉกเชนททานนบมฮมมด ปฏบตกบบรรดาผคนทรายลอมทานดวยอคลาก

ความร ความร การปฏสมพนธทางสงคม

ประสบการณเดม

การสรางความหมายของตนเอง

ประสบการณ

การปรกษา การอภปราย

การแลกเปลยนเรยนร ทศนคต

61

(จรรยามารยาท) ทดงามเพอเปนแบบอยางใหเหนเปนรปธรรมในเรองน ดงททานนบมฮมมด ได

กลาววา

))األىخالىؽ بيعثتي أليتىمى صىالحى إمنىا ))

)8932: 1995ركاه أمحد، )

ความวา “แทจรงแลวฉนไดถกแตงตงมาเพอทฉนจะไดท าใหเกดความ

สมบรณในดานมารยาทอนดงาม”

(Ahmad, 1995 : 8932)

โดยปกตผเรยนจะใชการสงเกต และเลยนแบบพฤตกรรมการปฏบตของผสอน ทเปน

แบบอยางในเรองนนๆ และซมซบพฤตกรรมทเหลานน เกดเปนความรสกทดและน าไปปฏบตโดยงาย

ยงขน

ข. การอบรมสงสอนดวยความจรงใจ บางสถานการณทานนบ กจะบอก

กลาวและสงสอนบรรดาเศาะหาบะฮ ตอสงทจะเกดขนในอนาคตขางหนา ซงภาษากายและส

หนาทแสดงถงความเมตตาและหวงใยของทานท าใหผรบศาสนสมผสไดถงความจรงใจททานมให ดงท

มหะดษจากอรบาฎ บน สารยะฮ เลาวา

اة ة الى صى بػىعدى يػىومنا كىسىلمى عىلىيو اللي صىلى الل رىسيوؿي كىعىظىنىا)) ذىرىفىت بىليغىةن مىوعظىةن الغىدى

نىا تػىعهىدي فىمىاذىا ميوىدعو مىوعظىةي ىىذه إف رىجيله فػىقىاؿى القيليوبي منػهىا كىكىجلىت العيييوفي منػهىا إلىيػ

بىشي عىبده كىإف كىالطاعىة كىالسمع الل بتػىقوىل أيكصيكيم قىاؿى الل رىسيوؿى ايى يىعش مىن فىإنوي حى

ثرينا فناالى اخت يػىرىل منكيم كيم كى لىةه فىإنػهىا ور مي ألي ا كىميدىثىت كىإاي منكيم ذىلكى أىدرىؾى فىمىن ضىالى

هدينيى الراشدينى اخليلىفىاء كىسينة بسينت فػىعىلىيو ((ابلنػوىاجذ عىلىيػهىا عىضكوا المى

(2676: 1978)ركاه الرتمذم،

ความวา “เชาวนหนงหลงละหมาดยามเชา ทานเราะสลลลอฮ

ไดกลาวเตอนพวกเราดวยถอยค าทซาบซงกนใจจนกระทงน าตาของ

พวกเราไหลรนและหวใจของพวกเราเกดความกลว ชายผหนงจงกลาวขน

วา : น เปนการเตอนของผตองการอ าลา ยงมอะไรอกไหมททาน

เราะสลลลอฮ จะสงเสยพวกเรา? ทานนบมฮมมด กลาววา : ฉน

62

ขอสงพวกเจาใหเกรงกลวตอพระองคอลลอฮ จงเชอฟงและภกดตอ

ผปกครอง ถงแมเขาเปนทาสผวด าชาวหะบะชย (เอธโอเปย) กตาม

ดงนน แทจรงแลว ผหนงผใดกตามทมชวต (หลงจากการตายของฉน)

เขาจะไดเหนความขดแยงเกดขนอยางมากมาย และพวกเจาจงระวงการ

อตรสงใหมๆ ขนมาในศาสนา เพราะสงใหมๆ นนเปนการหลงผด เมอ

พวกเจาคนหนงคนใดพบกบสงทเกดขนในยคนน ดงนน เขาจงยดมน

อยางแนวแนในสนนะฮของฉน และสนนะฮของบรรดาคละฟาอ อรรอ

ชดนทไดรบทางน า พวกเจาจงกดมนไวดวยฟนกราม (ยดมนไวใหเหนยว

แนน)”

(al-Tarmidhī, 1978 : 2676(

การถายทอดของทานนบมฮมมด จะมความลกซงจรงใจ และถอไดวาเปนการ

น าเสนอประสบการณการเรยนรทตรงกบสภาพทเปนจรงและสามารถน าไปใชในการด าเนนชวตจรง

ได

ค. การสอสารกบผเรยนแบบสองทาง การเรยนรผานการปฏสมพนธโดยการถาม-

ตอบ พบไดในคมภรอลกรอานจ านวนหลายตวบท จะเปนการฝกใหผเรยนและผสอนไดแลกเปลยน

โดยการสอสารทางความคด คดหาค าตอบดวยตนเองกอนทจะรบฟงเนอหาขอเทจจรง ซงทานนบ

มฮมมด กไดใชการปฏสมพนธลกษณะการตงค าถามน ในการสอนบทบญญตทางศาสนา ดงท ม

รายงานจากทานอบ ฮรยเราะฮ เลาวา ทานนบมฮมมด กลาววา

م )) ‏ يو كيل يػىوـو خىسنا مىا تػىقيوؿي ذىلكى يػيبقي يػىغتىسلي ف أىرىأىيػتيم لىو أىف نػىهىرنا ببىاب أىحىدكيئنا دىرىنو يػيبقي من "ال : قىاليوا دىرىنو من يػ لكى " : قىاؿى " شى مثلي الصلىوىات اخلىمس فىذى

))"يىحيو اللي بو اخلىطىاايى )528: 1989ركاه البخارم، (

ความวา “พวกทานมความเหนวาอยางไร หากมแมน าสายหนงไหลผานหนาบานของพวกทาน แลวอาบน าช าระวนละ 5 ครง จะมสงสกปรกตดพวกทานอยอกหรอ?” พวกเขากลาววา “จะไมมสงสกปรก

ใดตดอยอก” ทานนบ กลาววา “ดงกลาวนนเปรยบดงเชนการ

63

ละหมาด 5 เวลา ซ งพระองคอลลอฮกจะช าระลางความผดออกนนเอง”

(al-Bukhārī, 1989: 528)

เชนเดยวกบแนวคดของ Bandura (1986) ทมความเชอวาการเรยนรของผเรยน

สวนมากพฒนามาจากการสงเกตหรอการเลยนแบบจากบคคลทมปฏสมพนธดวย ซงในมตของการ

พฒนาพฤตกรรมใฝเรยนร กลาวไดวาผสอนเปนผทมบทบาทหลกในการใหค าเสนอแนะและเปน

แบบอยางในการใฝเรยนร การไดรบแรงกระตนจากผสอนอยางตอเนองยอมท าใหผเรยนคอยๆ

ปรบเปลยนพฤตกรรมไปในทศทางทดขน

ในเรองน Walker (2007) ไดเขยนในหนงสอทมชอวา “Teaching Strategies For

Active Learning: Five Essentials for Your Teaching Plan” ไดกลาวถงยทธศาสตรหรอแนว

ทางการการปฏสมพนธกบผเรยนเพอพฒนาพฤตกรรมใฝเรยนร ซงประกอบดวย 5 ประการทส าคญ

ดงน 1) Plugging in (ตดตงทกษะทจ าเปน) สอนทกษะการเรยนรทสอดคลอง

กบศตวรรษท 21 เพอเตรยมพรอมใหผเรยนมทกษะการเรยนรทถกตองในยคสมยทเปลยนไป

2) Powering up (เสรมพลง) โดยการกระตนผเรยนใหเกดแรงบนดาลใจ

ในการเรยนรโดยการสรางบรรยากาศทเออตอการเรยนร

3) Synthesizing (การสงเคราะห) การใหผเรยนไดสงเคราะหองคความร

ดวยตนเองเพอฝกฝนทกษะการคด ผสอนจะท าหนาทในการสรางความเชอมนใหผเรยนเชอวาตนเอง

มความสามารถและเกดความรสกเชงบวกตอการเรยนร

4) Outsourcing (แหลงเรยนรจากภายนอก) สนบสนนใหผเรยนไดเรยนร

จากแหลงเรยนรนอกหองเรยน โดยผสอนท าหนาทในการอ านวยความสะดวกหรอชวยเหลอในการ

ฝกฝนทกษะการเรยนรเพมเตม

5) Reflecting (การสะทอนขอมล) เปนการประเมนการจดการเรยนรวา

บรรลตามเปาหมายหรอไมโดยเปดโอกาสใหผเรยนใหขอมลสะทอนกลบ เพอน าไปสการปรบปรงและ

พฒนาการจดการเรยนรตอไป

64

บทบาทของผสอนในยคสมยน จ าเปนตองเปลยนบทบาทใหม โดยบทบาทของ

ผสอนอาจเทยบเคยงไดกบการเปน โคช (เฝาสงเกต แกไขสถานการณ) ผอ านวย (เปนผอ านวย

สะดวกในการเรยนร) ผจดการ (จดกระบวนการเรยนรกอน-หลง เพอใหบรรลผลลพธทตองการ)

เพอนรวมเรยน (ท าหนาทรวมสรางความรไปกบผเรยน) ซงบทบาททงหมดนนมความแตกตางจาก

การเรยนรปแบบเดม (วจารณ พานช, 2556) กลาวไดวา อาจารยผสอนเปนบคคลทมอทธพลตอการ

พฒนาการเรยนรของนกเรยนและนกศกษา ผสอนเองจงตองหมนพฒนาทกษะการเรยนรและเรยนร

ไปพรอมๆกบผเรยน ซงความทาทายส าคญอกประการหนงคอ ค าแนะน าทไมเทาทนยคสมยหรอลา

หลงของอาจารยผสอนอาจสามารถปดกนพฒนาการการเรยนรของนกศกษา ขณะเดยวกนค าแนะน า

ทมความเปนมออาชพและทนยคสมยจะเปนประโยชนแกนกศกษาในการพฒนาตนเองอยางกาว

กระโดดได

2.2.2 ปจจยคณลกษณะเดมภายใน (Psychological Traits)

เปนคณลกษณะทแฝงอยภายในจตใจของแตละบคคล อนเกดจากการสงสมตงแต

เดกและหลอหลอมกลายเปนลกษณะของบคคลหนง ซงมพนฐานมาจากการอบรมขดเกลาของ

ครอบครวและสถาบนทางสงคมทเกยวของกบบคคลนน สวนหนงของคณลกษณะเดมภายในบคคลท

น าไปสการมพฤตกรรมใฝเรยนร มรายละเอยดดงน

2.2.2.1 การมลกษณะมงอนาคต

ลกษณะมงอนาคต (Future Orientation) เปนจตลกษณะเดมของบคคลท

คดคาดการณไกล และใหน าหนกความส าคญแกสงทจะเกดขนในอนาคตขางหนา โดยการเตรยมความ

พรอมและวางแผนส าหรบตนเองตงแตปจจบนกาล บคคลลกษณะนจะคดถงผลกระทบจากพฤตกรรม

ของตนตอตนเองและสงคมในภายภาคหนาอยเสมอ (ดวงเดอน พนธมนาวน, 2549) โดยพนฐานของ

แนวคดศาสนาอสลามสอนใหมสลมมหลกคดแบบมงอนาคตอยแลว กลาวคอ การศรทธาตอวน

อาคเราะฮและวนแหงการตอบแทนเปนหนงในแนวคดส าคญของศาสนาอสลาม ดวยแนวคดนมสลม

จงตองเตรยมพรอมเพอการตอบแทนทดงามในอนาคตดวยการปฏบตตามบทบญญตของศาสนา หลก

หางจากการกระท าความชว และระลกถงสงทจะไดรบในอนาคตวามคณคายงกวา เรองนไดถกเนนย า

ในคมภรอลกรอานอยหลายตวบท อาทเชนตวบทดงน

65

ػىالػػى يػػػػػيقبىلي يئان كػ زمػػ نػػػػػىفسه عػػىن نػػػػػفسو شى اػػتػػػػػقيواػػ يػػػػػىومػػان الػػ جتػػى ػى ػىالى كػ دؿػػه كػ هىا عػػى نػػػ مػػ تىنفىعيهىا شىفىاعىةه كىالى ىيم يينصىريكفى

)123البقرة: ) ความวา “และพวกเจาจงหวนเกรงวนหนงซงไมมชวตใดจะชดเชยสงใดแทนอกชวตหนงได และคาไถถอนใด ๆ กหาไดรบประโยชนแกชวตนนไม ตลอดจนเขาเหลานนกจะไมไดรบความชวยเหลอ”

(อล-บะเกาะเราะฮ:123)

ره للذينى يػىتػقيوفى أىفىالى يػ اري اآلخرىةي خى لىلد وه كى ذلى نػيىا إال لىعبه كى ا احلىيىاةي الدك مى كى تػىعقليوفى

)32األنعاـ: ) ความวา และชวตความเปนอยแหงโลกนนนมใชอะไรอน นอกจากการเลน และการเพลดเพลนเทานน และแนนอนส าหรบบานแหงอาคเราะห นนดยงกวา ส าหรบบรรดาผทย าเกรง พวกเจาไมใชปญญาดอกหรอ”

(อล-อนอาม :32)

การศรทธาตอวนแหงการตอบแทนของผทเปนมสลม จะฝกฝนใหมสลมผศรทธา

ยบยงตนเองจากการกระท าทไมไดน าไปสเปาหมาย และหลกหางการกระท าใดๆ ทท าใหออกนอก

เปาหมายของอนาคต เชนเดยวกบพฤตกรรมใฝเรยนรในผเรยน การมลกษณะมงอนาคตนจะชวยเปน

ตวก ากบควบคมผเรยนใหมความมานะอตสาหะ สามารถอดทนตอปญหาอปสรรค และมงหวง

ความส าเรจในอนาคต นอกจากน William (1975) ไดกลาวถงการมลกษณะมงอนาคตในหนงสอ

Moral Education: A sociological study of the influence of society, home, and school ของเขาวา ลกษณะมงอนาคตนนมความเกยวของกบความมนคงทางสงคมของบคคล อาจกลาวไดวา

ผเรยนตองเคยไดรบประสบการณวาสงทตนรอคอยนนในทสดแลวตนไดรบจรงๆ ผเรยนจงจะจดจ า

ความรสกดขณะทไดรบในสงทไดรอคอย และผลกดนใหปรบเปลยนพฤตกรรมเพมความมงมน

พากเพยร เพอใหไดรบผลตอบแทนทดในอนาคต สวนการฝกฝนเดกหรอนกเรยนใหรคณคาของการ

รอคอยนนเปนสงทสามารถกระท าไดในครอบครวทวไป ไมวาในฐานะทางเศรษฐกจของครอบครวจะด

มากหรอปานกลาง แตจากการศกษาพบวา เดกทมฐานะทางครอบครวระดบปานกลางและฐานะด

66

มากจะสามารถพฒนาลกษณะมงอนาคตไดดกวา เนองจากครอบครวทมฐานะยากจนจะไมสามารถหา

สงของหรอรางวลใหแกเดกตามทสญญาไวได สงผลใหเดกหมดความเชอถอทจะรอคอยในอนาคต

ดงนน การทผเรยนเคยมประสบการณไดรบความส าเรจตางๆ ในชวต เปนสงทจะ

ชวยใหเขามลกษณะมงอนาคตสงขน ซงจากการศกษาของ ณฐชย วงศศภลกษณ และคณะ (2557)

พบวา ความภาคภมใจในตนเองมอทธพลทางตรงตอความสขของผเรยน แลวพฤตกรรมการ

แสดงออกของผเรยนกจะปรบเปลยนในเชงบวก ดงนน ผเรยนกจะมความเชอมนในตนเองเพมขนม

แรงขบเคลอนการกระท าจากภายในตน และมความหวงวาจะท าตามเปาหมายไดส าเรจ ดงทเคย

ประสบมาแลว

2.2.2.2 แรงจงใจใฝเรยนร

แรงจงใจใฝสมฤทธจะเปนแรงขบใหบคคลทพากเพยรพยายามในพฤตกรรมหนงๆ

ใหประสบผลตามมาตรฐานความเปนเลศ (Standard of Excellence) ทตนเองไดตงไว บคคลทม

แรงจงใจใฝสมฤทธจะไมเรยนรเพอหวงรางวล แตจะมความตงใจในการเรยนรเพอประสบความส าเรจ

ตามเปาหมายทไดตงไว (สรางค โควตระกล, 2556)

การสรางแรงจงใจอาจเปนไดทงรปแบบของการขอดอาอให ซงเปนการเสรมแรงเชง

บวก มอยครงหนงทานเราะสลลลอฮ ไดเดนผานเดกคนหนงทก าลงขายของอย แลวทานกไดกลาว

ดอาอใหกบเดกผนน ดงมรายงานจากอมร อบน หะรษ กลาววา

عفىرو كىىيوى يىبيعي مىعى )) أىف رىسيوؿى الل صىلى اللي عىلىيو كىسىلمى مىر بعىبد الل بن جىرؾ لىوي يف بػىيعو، أىك قىاؿى يف صى فقىتو )) يىاف فػىقىاؿى اللهيم ابى بػ الغلمىاف أىك الص

)ركاه أبويعلى: 1467)

ความหมาย “ทานเราะสลลลอฮ ไดเดนผานอบดลลอฮ อบน ญะฟร ขณะทเขาก าลงขายของอยกบกลมเดกๆ โดยกลาววา โออลลอฮ ขอใหจงประทานความจ าเรญในการคาขายของเขา (หรอเขากลาววาในการคาขายของเขา)”

(Abu Ya‘ala 1984: 1467)

67

ตวบทหะดษดงกลาวเปนหลกฐานทชวาทานเราะสลลลอฮ ไดสรางแรงจงใจใหแกเดกๆ เปนการกระตนใหพวกเขามความขยนหมนเพยร ฝกฝน และเรยนรทกษะทางอาชพ นนคอการท าการคา โดยททานไดอวยพรใหชวตในภายภาคหนาของพวกเขาประสบกบความจ าเรญ ซงการเรยนรไมไดจ ากดวาตองเปนในหองเรยนเทานน นอกจากนมอกรายงานหนงททานเราะสลลลอฮ ไดเปนแบบอยางในการใหแรงจงใจแกเดกๆ ดวยการสรางเงอนไขดวยรางวล ดงมหะดษรายงานจากอบดลลอฮ อบน อล-หารษ กลาววา

افى )) يدى الل عىبدى يىصيفك كىسىلمى عىلىيو اللي صىلى الل رىسيوؿي كى عيبػى ثرينا الل كى بىن من كىكىا فػىلىوي إيلى سىبىقى مىن يػىقيوؿي مثي العىباس ا كىذى ظىهره عىلىى فػىيػىقىعيوفى و إلىي فػىيىستىبقيوفى : قىاؿى كىكىذى ((كىيػىلزىميهيم فػىيػيقىبليهيم كىصىدره

)ركاه أمحد :1/214)ความหมาย “ปรากฏวาทานทานเราะสลลลอฮ ไดจดแถวใหยนเสมอกนซงมอบดลลอฮ อบยดลลาฮ และคนอนๆ อกหลายคนจากตระกลอล-อบบาส หลงจากนนทานไดกลาววา ใครมาถงฉนกอนเขาจะไดรบนบาง..นนบาง.. ดงนนพวกเขาตางเรงรบแขงขนกน แลวพวกเขาไดกรเขามา

เกาะทดานหลงและดานหนาทาน จากนนเราะสลลลอฮ กไดจบ และโอบกอดพวกเขา” (Ahmad : 1/214)

นอกจากน Shale and Keith (2001) ไดกลาวถง การมแรงจงใจใฝเรยนรอยาง

นาสนใจวา ผเรยนจะมแรงจงใจจากภายในตนเอง (Passion) ไดตองมาจากการทผเรยนไดรบการ

ฝกฝนใหเรยนรในเชงลก ไดศกษาในสงทตนสนใจในเชงลก ดงนน จงท าใหเมอสนใจเรองใดกจะ

คนควาหาความรเพมเตม และจะท าใหผเรยนสนใจทจะเรยนรอยเสมอ ซงการเรยนรแบบผวเผนและ

วธการเรยนรเชงลกนนเปนวธการเรยนรทมความแตกตางกนอยางชดเจน โดยผเรยนทไดรบการสอน

โดยวธการเรยนรแบบผวเผนมแรงจงใจภายนอกเปนตวผลกดนใหเกดการเรยนร ผเรยนจะมความ

ตงใจเพยงเลกนอยทจะน าเนอหาทเรยนรมาประยกตใช สงผลใหผเรยนยอมรบความคดและขอมลท

ผสอนถายทอดมาใหโดยไมมการโตแยง และไมมการใหขอมลปอนกลบ (Feedback) ซงจะแตกตาง

จากผเรยนทไดรบการสอนทมงเนนใหผเรยนมแรงจงใจในการเรยนรดวยตนเอง กลาวผเรยนจะเกด

68

การขบเคลอนการเรยนรจากความตองการหรอความสนใจภายในของตน ผ เรยนจะมความ

กระตอรอรนทจะศกษาตอยอดเพมเตมจากทไดเรยนรในหองเรยน สตปญญา ความเฉลยวฉลาด

ดงนน หากผเรยนมแรงจงใจคอยขบเคลอนสนใจทจะเรยนรดวยตนเองแลว จะเปน

ประโยชนตอการพฒนาการเรยนรของผเรยนในระยะยาว ท าใหสามารถเรยนรองคความรตางๆ ได

ดวยตวเองอยางตอเนองทงในและนอกหองเรยน เปนนกอานและนกเรยนรตลอดชวต (Life-Long

Learning) โดยไมจ าเปนตองมปจจยจากภายนอกมาบบบงคบนนเอง

2.2.2.3 การมนสยรกการอาน การอานเปนแนวทางส าคญในการแสวงหาความรของผเรยนทกระดบ อกทงชวย

พฒนาทกษะทางปญญา พฒนาความคดและจนตนาการของผอานใหกวางไกล การมนสยรกการอาน

จงเปนคณลกษณะภายในประการหนงทส าคญทจะสงผลใหเกดพฤตกรรมใฝเรยนร ซงการสงเสรมให

เกดนสยรกการอานในผเรยนจ าเปนตองอาศยความรวมมอของหลายฝาย โดยเฉพาะการสนบสนน

ของผปกครองและสถาบนการศกษา จากผลการศกษาของ กนกวรรณ สวชากรพงศ และ วรวรรณ

เหมชะญาต (2557) และ นฤมล พงษประเสรฐ (2556) พบวา องคประกอบส าคญทสงเสรมนสยรก

การอานในผเรยน คอ การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมทกระตนการอาน ผปกครองเปน

แบบอยางในการอาน โดยการใชเวลาในการอานหนงสอรวมกนในครอบครว และสงเสรมการใฝเรยนร

ดวยการสนบสนนทรพยากรการอาน เลอกหนงสอทเหมาะสม และเปดโอกาสใหลกไดเลอกอาน

หนงสอทชนชอบดวยตนเอง ซงกสอดคลองกบแนวคดของ Bandura (1977) ทเสนอแนวคดวา

พฤตกรรมของมนษยสวนใหญเกดจากการเรยนรโดยการสงเกตพฤตกรรมของแบบอยางรอบขาง ซง

สถาบนครอบครวเปนสถาบนแรกทมนษยไดรบการถายทอดพฤตกรรมทางสงคม

นอกจากน เปนทประจกษในค าสอนทางศาสนา วาอสลามสงเสรมใหมสลมสราง

บคลกภาพแหงการเปนบคคลทใฝเรยนร และอยกบการเรยนรตลอดชวต (Muhammad Shakirin

Shaari & Zulikha Jamaludin, 2011) การมนสยรกการอานในผเรยนจะน าไปสการสนใจศกษา

คนควาเพมเตมดวยตนเอง และจะเปนประตเบกทางใหผเรยนสามารถเขาถงวทยาการความรแขนง

ตางๆ ได ซงจากโองการแรกในอลกรอานใชค าวาอกเราะอ ) اقػرىأ ( หมายถง “จงอานเถด” ตวบท

ดงกลาวนท าใหเกดมาตรฐานทางการศกษาในสงคมมสลมทสงเสรมมสลมสการเปนประชาชาตทรก

การอาน ดงโองการทอลลอฮ ไดเชญชวนวา

69

( )1-5:العلقความวา จงอานดวยพระนามของพระผอภบาลของเจาผทรงสราง ผ

ทรงบงเกดมนษยจากกอนเลอด จงอานเถด และพระผทรงอภบาลของ

เจานนผทรงเออเฟอเผอแผยง ผทรงสอนการใชปากกา ผทรงสอน

มนษยในสงทเขาไมร

(อล-อะลก: 1-5)

ในการขยายความตวบท Yūsuf al-Qarad āwī (1999) ไดกลาวถงเรองนวา การอาน

ในทนหมายรวมถงการใชประสาทสมผสอนเพอการเรยนรดวย อาท การเรยนรดวยการฟงบรรยาย

การเขารวมงานวชาการทงในระดบชาตและนานาชาตตางๆ เปนตน นอกจากน Ismail Lutfi

Japakiya (2011) ไดอธบายวา พฤตกรรมการอานของมนษยจะตองไมออกจากกรอบค าสอน

ของอลลอฮ และในขณะเดยวกนผอานหรอนกใฝเรยนรตองมความบรสทธใจเพออลลอฮ

เทานน ไมใชการแสดงพฤตกรรมการอานเพออวดอางแกบคคล การอานโดยมเจตนารมณทบรสทธ

และเชอมโยงกบศรทธาจะท าใหมนษยเกดการเรยนรสจธรรมดวยความถกตอง และสามารถเขาถง

แกนแกนแหงศาสตรตางๆ เพอใหเกดประโยชนในการด าเนนชวตได ดงนน ศาสนาอสลามจงให

คณคากบการอานในทกยคสมย แมวาเครองมอหรอสอกลางในการถายทอดความรจะเปลยนไปอยาง

รวดเรว จากยคสมยของบรรดาเศาะหาบะฮ ทมการสลกจารกบนโขดหน มาถงยคสมยปจจบนท

สอเทคโนโลยเจรญกาวหนาจนสามารถอานไดสะดวกงายดายจากแอปลเคชนตางๆ ซงท าใหการอานม

ความสะดวกตอประชาชาตยคนมากยงขน แตถงกระนน โดยภาพรวมแลวสภาพการอานหนงสอของ

เยาวชนมสลมในประเทศไทยปจจบน กยงไมไดฝงรากลกเปนสงคมแหงการอานดงเชนประเทศท

พฒนาแลวในแถบตะวนตก นอกจากน ยคสมยทองคความรสามารถเขาถงไดงายเชนน อกประการหนงทส าคญคอ ผเรยนตองมความสามารถคดกรองเฉพาะเนอหาดๆ มาอาน ไมใชการอานหนงสอทกประเภททมอยตามรานหนงสอ ความหลากหลายของหนงสอทมอยในทองตลาดนนประกอบดวยหนงสอทมคณคานอยและหนงสอทมคณคาอนนต (Yūsuf al-Qarad āwī, 1999; Willingham, 2015) ดงนน นกเรยนและนกศกษาตองเรยนรวธการคดสรรทรพยากรหนงสอทดมประโยชนมาอาน การอานจงจะเกด

70

คณคาตอตวผเรยนและสงคมไดมากทสด เจตนารมณส าคญของการสงเสรมการอานในมตค าสอนอสลาม กเพอเปนบนไดทน าไปสการปฏบต การปรบปรง และการเปลยนแปลงในระดบปจเจกและระดบสงคม ตวบทในอลกรอานกลมถดมาทถกประทานมายงมนษยชาตจงสงเสรมการแปลงสงทอาน

ไปสการปฏบต ดงโองการในชวงตนจากสเราะฮ มดซซร อลลอฮ ไดตรสวา

ر كىالركجزى فىاىجير كىالى ثيىابىكى فىطىه كى ثري قيم فىأىنذر كىرىبكى فىكىب ايى أىيػكهىا الميد نين تىستىكثري كىلرىبكى فىاصب تى

( )1-7:ادلدثرความวา โอผหมกายอยเอย! จงลกขน แลวประกาศตกเตอน และแด

พระเจาของเจา จงใหความเกยงไกร(ตอพระองค) และเสอผาของเจา

จงท าใหสะอาด และสงสกปรกกจงหลบหลกใหหางเสย และอยาท า

คณ เพอหวงการตอบแทนอนมากมาย และเพอพระเจาของเจา

เทานนจงอดทน

(อล-มดดษษร: 1-7)

Yūsuf al-Qarad āwī (1999) ไดอธบายตวบทนเพมเตมวา นยยะส าคญของการอาน

วาตองควบคการน าไปปฏบต ความรทไดจากการอานหากไรซงการปฏบตกจะเปนเพยงทฤษฏ ซงไม

เพยงพอทจะตอบค าถามในวนกยามะฮ11 เมอพระองคอลลอฮ ทรงตรสถามวา”ทานไดปฏบต

อะไรบางจากสงททานร?” ส าหรบผศรทธาจงมความจ าเปนตองแปลงความรทไดจากการอานส

ภาคปฏบต และตองใหสงผลเชงประจกษตอลกษณะการด าเนนชวตของบคคลนน

ดวยเหตน สรปไดวาการมนสยรกการอานเปนองคประกอบส าคญทพงมในบคคลท

ใฝเรยนร จงควรแกการสงเสรมบตรหลานและผเรยนยคใหมใหพฒนาตนเองใฝเรยนร ดวยการมนสย

รกการอาน

11 วนสนสดของโลกน และเปนวนแหงการตรวจสอบบญชความด-ความชวของมนษย

71

2.2.3 ปจจยจตลกษณะตามสถานการณ

จตลกษณะตามสถานการณเปนลกษณะทางจตใจภายในของบคคล ทเปนผลมาจาก

การผสมผสานระหวางคณลกษณะเดมภายในตนเองกบสถานการณแวดลอมรอบตวบคคล ซงเปนการ

ปฏสมพนธทเกดขนภายในตนจะสามารถเปลยนแปลงไปตามสถานการณหรอขอมลทไดรบ ม

รายละเอยดดงน

2.2.3.1 การรบรความสามารถตนเอง

การรบรความสามารถตนเอง (Perceived Self-Efficacy) จะมผลตอพฤตกรรมของ

บคคล คอ ถาบคคลมความเชอวาตนมความสามารถ กจะมความรสกมนใจในตนเอง และแสดง

ความสามารถนนออกมาอยางเตมท (Bandura, 1986) พฤตกรรมใฝเรยนรกเชนเดยวกน หากผเรยน

ไดรบการชมเชยจากพอแมผปกครองหรอครผสอนวามความสามารถในเรองใดเรองหนงแลว ผเรยนก

จะมความรสกภาคภมใจในตนเองและกระตอรอรนทจะศกษาเรยนรเพมตามมากยงขน

มงานวจยทไดศกษาเกยวกบการรบรความสามารถของตนเองในผเรยนของ นออน

พณประดษฐ และคณะ (2549) ทไดศกษาปจจยทม อทธพลตอพหปญญาของนกศกษา

มหาวทยาลยขอนแกน ผลการวจยพบวา ปจจยจตลกษณะ คอ การรบรความสามารถของตนเอง

นกศกษาทมการรบรความสามารถของตนเองสง มคะแนนพหปญญารวมทกดานและทกรายดาน สง

กวานกศกษาทมการรบรความสามารถของตนเองต า นอกจากน Bandura (1997) นกจตวทยาชาว

แคนาดา ผทศกษาและน าเสนอแนวคดการรบรความสามารถของตนเองน กลาววา สามารถน าไป

อธบายพฤตกรรมอนๆ โดยเฉพาะทฤษฎการเรยนรทเนนความส าคญของการเสรมแรงแกผเรยนจาก

ภายนอกเพอใหเกดพฤตกรรมทพงประสงค แตล าพงการเสรมแรงจากภายนอกไมสามารถท าให

บคคลเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมได ตองมาจากการรบรความสามารถตนเองประกอบดวย ทงน

เนองจากระบบพฤตกรรมบคคลจะถกควบคมโดยกระบวนการทางสตปญญาหรอการรคด ควบคกบ

การอาศยอทธพลของประสบการณแหงความส าเรจ (Effective Performance) ทไดสงสมมาจาก

การกระท าทผานมาของบคคล

2.2.3.2 เจตคตทดตอการเรยนร

เจตคตเปนสภาพความพรอมทางจตใจทจะตอบสนองตอสงใดสงหนง ในลกษณะท

แสดงความชอบหรอไมชอบ พอใจหรอไมพอใจ เหนดวยหรอไมเหนดวย ซงสภาพของจตใจนจะไดรบ

72

การเรยนร การถายทอดจากประสบการณตรง หรอประสบการณทางออม และจะมการเปลยนแปลง

ตอเมอมประสบการณใหมเขามา (นออน พณประดษฐ และคณะ, 2549; พรชย ผาดไธสง, 2555)

นอกจากน เจตคตทดนนเกดจากการเรยนรดวยตวบคคลเองมากกวามตดตวมาตงแตก าเนด เจตคตทง

ทางบวกและทางลบเกดจากการเรยนรสงรอบตวจากการไดปฏสมพนธกบสงนน กลาวคอถาบคคล

เรยนรวาสงใดทมคณคาหรอมความดงามซอนเรนอย กจะเกดเจตคตทางทด หากอธบายเจตคตตอ

การเรยนรตามแนวคดทไดน าเสนอโดย William (2013) เจตคตการเรยนรของผเรยนเกดขนมาจาก 3

องคประกอบ คอ

ก. องคประกอบทางปญญา (Cognitive component) หมายถง การทผเรยนม

ความรเกยวกบสงใดสงหนงวาดหรอไมดอยางไร ซงถอเปนองคประกอบทเปนจดเรมตนของการมเจต

คตของบคคลตอสงตางๆ

ข. องคประกอบทางความรสก (Affective component) หมายถง ความรสก

ของผเรยนตอการเรยนรซงจะเกดขนโดยอตโนมต จะเปนผลเชอมโยงกบการรบรเดมทมตอสงนน

ค. องคประกอบเจตนาเชงพฤตกรรม (Behavioral intention component)

หมายถง การทผเรยนมความพรอมทจะชวยเหลอหรอสนบสนนการเรยนร แตองคประกอบนจะยงคง

อยภายในจตใจของบคคล ยงไมปรากฏออกมาเปนพฤตกรรม ดงนนการทผเรยนมเจตคตทดตอ

พฤตกรรมใฝเรยนร กจะคอยๆ แสดงออกมาดวยการใหโอกาสตนเองเรยนรสงใหม และพฒนามาเปน

ผทมพฤตกรรมใฝเรยนรในทสด

2.2.3.3 ความเชออ านาจในตน ความเชออ านาจในตนเปนจตลกษณะทส าคญประการหนง ซงเปนความเชอของบคคลทมตอประสบการณตางๆ ทเกดขนวามาจากความพยายามหรอความสามารถของตนเอง ซงมพนฐานมาจากแนวคดของ Rotter (1982) ไดกลาวถง ลกษณะของผทมความเชออ านาจในตนวาเปนผทมพฤตกรรมกระตอรอรนตอความเปนไปของสงแวดลอมรอบตว อนจะเปนประโยชนส าหรบพฤตกรรมของตนเองในอนาคต บคคลทมลกษณะเชนนจะพยายามปรบปรงสภาพแวดลอมใหเกดการพฒนาไปตามล าดบขน และจะเหนคณคาของความส าเรจหรอผลสมฤทธ (Achievement) จากความพยายามของตนเอง และบคคลประเภทนจะถกชกชวนใหเชอตามโดยทไมมเหตผลไดยาก นอกจากน ดจเดอน พนธมนาวน (2549) พลงส าคญประการหนงทจะสามารถขบเคล อนใหบคคลกระท าพฤตกรรมตางๆ จนบรรลเปาหมายนน คอ ความเชอทวา “ความส าเรจเกดจากความพยายามของตน”

73

รวมทงความเชอทวา “ยงตนทมเทมากเทาใด กยงประสบความส าเรจมากดวย” ความเชอเชนนเปนลกษณะพนฐานทางจตใจของบคคล อาจกลาวไดวา ผเรยนทมความเชออ านาจในตนสง จะมความความเชอมนในตนเองและมงมนเพมความพยายามในการพฒนาทกษะการเรยนรของตนอยเสมอ จะมพลงขบเคลอนภายในตนเองในการศกษาคดคนเรยนรสงแปลกใหมทเปนประโยชนตอสภาวะแวดลอมของตน

2.2.4 อทธพลจากค าสอนศาสนาทสงเสรมการใฝเรยนร

สภาพโดยทวไปของบรบทสถานศกษาในจงหวดชายแดนภาคใตมผเรยนทนบถอ

ศาสนาอสลามเปนหลก สงผลใหมการเรยนการสอนศาสนาอสลามศกษาบรรจในหลกสตรการจดการ

เรยนรในเกอบทกระดบ (นเลาะ แวอเซง , 2554) ค าสอนทางศาสนาจะเขาไปมอทธพลตอทก

รายละเอยดการมชวตของมสลมคนหนง (Yūsuf al-Qarad āwī, 1999) โดยเฉพาะการมบคลกทใฝ

เรยนร อทธพลดงกลาวอาจสงผานมาทางการอบรมกลอมเกลาของสถาบนครอบครวหรอสถาบน

ศาสนาในสงคม ทปลกฝงใหผเปนมสลมหมนพฒนาตนเองสการเปนผใฝเรยนร พฒนาความเปนมนษย

ทสมบรณ ในทกดาน คอ ดานความคด ดานบคลกภาพ ดานสตปญญา ตลอดจนดานจตวญญาณ

(Abdullah Nasih Ulwan, 1996)

Muhamad Atiyah Al-Ibrashi (1967) กลาวถงประเดนนวา การศกษาทไมม

อทธพลของค าสอนจากศาสนาเขาไปก ากบพฤตกรรมของผเรยนในทกอรยาบถนน เปนการศกษาทไร

คณคาและไมมความหมายตอการเปนมนษยอกตอไป กลาวคอ ผสอนหรอนกวชาการทเกยวของกบ

การศกษาจ าเปนตองสงเสรมและปลกฝงใหผเรยนน าค าสอนศาสนามาเปนกรอบก ากบจรยธรรมและ

ศลธรรมในการเรยนรของเขา ตลอดจนตองท าใหสารตถะค าสอนศาสนาเปนแรงบนดาลใจทกระตน

การเรยนรของผเรยนใหได

การเรยนรในมตของอสลามมไดจ ากดเพยงการรบความรในหองเรยน หรอการศกษา

ผาน แตไดหมายรวมถงกระบวนการในการอบรมขดเกลาเพอใหผเรยนมศลธรรมและจรรยามารยาทท

งดงาม และเหนอสงอนใดตองมเจตนาทบรสทธใจตอพระผเปนเจาเพยงองคเดยวเทานน (Muhamad

Atiyah Al-Ibrashi, 1967; Hasan Langgulung, 2003; Zafar Alam, 2003) อบน คอลดน (Ibn

Khaldun มชวตอยในชวงป ค.ศ. 1331-1405) ซงเปนปราชญทไดรบการยอมรบไดกลาวถงการ

เรยนรไววา มจดมงหมายส าคญเพอเตรยมผเรยนใหสามารถรบใชสงคม และคาดหวงไปไกลถงการ

มงหวงใหผเรยนมความกระหายทจะศกษาเรยนรอยเสมอ เพอใหเกดคณประโยชนแกมนษยชาต (อาง

74

ใน Hasan Langgulung, 2003) ซงในตอนหนงของคมภรอลกรอานไดกลาวถงสถานภาพของบรรดา

ผทมความรวาคนเหลานนคอผทมความย าเกรงตอพระองคอยางแทจรง ดงทพระองคไดตรสวา

ن لػكى إػمنػىا ػىشىى اػللػى مػ ذى عىاـػ ػيتىلفه أػىلػوىانػيوي كػى ىنػػػ اػألػ اػب كػى اػلػدكػى نى اػلػناسػ كػى مػ كى اللى عىزيزه غىفيوره عبىاده العيلىمىاءي إف

( )28 فاطر:ความวา “และในหมมนษย และสตว และปศสตว กมหลากหลายสเชนเดยวกน แทจรง บรรดาผทมความรจากปวงบาวของพระองคเทานนทเกรงกลวอลลอฮ แทจรงอลลอฮนนเปนผทรงอ านาจ ผทรงอภยเสมอ”

(ฟาฏร : 28) อบนตยมยะฮ กลาวถงความหมายของโองการนวาเปนหลกฐานทบงชวาทกคนท

เกรงกลวอลลอฮ เขาคอ “ผร” (อาลม) ซงถอเปนสจธรรม และไมไดหมายความวาทกๆ คนทเปน

“ผร” จะเกรงกลวตอพระองค (มจญมอ อล-ฟะตาวา 7/539) ตวบทนยงเปนการสนบสนนให

พจารณาใครครวญถงความนาอศจรรยในการสรางของอลลอฮ และความยงใหญของพระองค

เพอน าไปสการเกรงกลวตอพระองค ในโองการนจงจบลงดวยค าด ารสทวา “แทจรงบรรดาผทมความร

จากปวงบาวของพระองคเทานนทเกรงกลวอลลอฮ ” เจตนารมณของค าสอนศาสนาอสลามท

สงเสรมใหมนษยทกคนใฝเรยนรจงมวทยปญญาซอนเรนทมากกวาการด าเนนชวตบนโลกน เพราะ

ความรจะเออประโยชนใหมนษยไดคดพจารณาและไตรตรองเพอเพมพนความศรทธาตอพระองค

ดวยเหตดงกลาวน ศาสนาอสลามจงสงเสรมใหมสลมทกคนหมนศกษาเรยนรและ

ถายทอดสงตอองคความรไปยงคนอนๆ มใชเพยงเพอผลประโยชนของตนเองในระยะสนเทานนแต

เพอการมสถานภาพทางชวตทดกวาในโลกนและการมชวตทดงามในโลกหนาทชวนรนดร นอกจากน

พระองคไดเนนย าใหมนษยไดรบรถงคณคาของวทยาการความรและบรรดาผทมความรวา

( )9 الزمر:ความวา “จงกลาวเถด(มฮมมด) บรรดาผรและบรรดาผไมรจะเทาเทยม

กนหรอ”

75

(อซซมร: 9)

ตวบทขางตนนน เปนเพยงสวนหนงของค าสอนศาสนาอสลามทเปนการเสรมแรงให

มสลมพฒนาตนเองสการเปนผใฝเรยนร จากอทธพลของค าสอนศาสนาทสงเสรมการเรยนร ใน

ลกษณะนเปนปจจยหนนทางศรทธาประการส าคญทผลกดนใหนกเรยนและนกศกษามสลมพฒนา

ตนเองสการใฝเรยนร ซงในศาสตรดานการสอนของยคสมยปจจบนนน เราจะพบวามทฤษฎและ

แนวคดทางการศกษาใหมๆ ถกน าเสนอเพอแกปญหาทางการศกษาอยางมากมาย การน าแนวคดท

นาสนใจดงกลาวมาใชประโยชนทางการศกษาอสลามเพอปรบปรงการเรยนการสอนดานอสลามศกษา

ใหมประสทธภาพมากทสดจงมความจ าเปนอยางหลกเลยงไมได

แผนภาพท 2.7 องคประกอบทส าคญของสงคมแหงการการเรยนรในอสลาม

จากทกลาวมาขางตน พฤตกรรมใฝเรยนรในบคคลสามารถพฒนาใหเกดขนมาได หากทราบตนเหตของปจจยทเกยวของ การรวมมอของบคคลทเกยวของและการสนบสนนของสถาบนทางสงคมตางๆ จะชวยเสรมสรางใหผเรยนเกดการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ

2.3 แนวคดการจดการเรยนรทสงเสรมพฤตกรรมใฝเรยนร

การจดการความร

(Knowledge

Management)

การจดการความร

(Knowledge

Management)

องคความรอสลาม

บคคลใฝเรยนร

อลกรอาน

อลหะดษ

ต าราวชาการศาสนา

ต าราวชาการศาสตรอนๆ

แหลงการเรยนร

76

แนวคดทฤษฎการเรยนร จดไดวามอทธพลอยางมากตอการปรบพฤตกรรมของ

ผเรยนในปจจบน (สมโภชน เอยมสภาษต, 2556) ซงถอวาสอดคลองกบกระบวนทศนการจดการ

เรยนรในปจจบนทเนนใหผเรยนเปนศนยกลาง ใหผเรยนสามารถสรางความรไดดวยตนเองและมวธคด

ทถกตอง สรางเถยรภาพใหกบชวต สามารถปรบตวในสภาพการณทเปลยนแปลงไปไดอยางเหมาะสม

การเรยนรจะกอใหเกดปญญา อนจะสงผลใหสามารถตดสนใจแกไขปญหาในอนาคตไดอยางถกตอง

(พมพนธ เดชะคปต, 2557; เกรยงศกด เจรญวงศกด, 2551)

ความกาวหนาดานวชาการและนวตกรรมทางการศกษาในปจจบน ท าให

กระบวนการจดการเรยนรมการพฒนาอยางตอเนอง ซงเปนผลดในการปรบพฤตกรรมการเรยนรของ

ผเรยน สงผลใหการสอนอสลามศกษากตองมการปรบเปลยนเทคนคการสอนตางๆ ใหมความ

เหมาะสมกบผเรยนและยคสมย ดงกลาว ท าใหการจดการเรยนการสอนในระดบอดมศกษาในปจจบน

ไดน าลกษณะการจดการเรยนรทสงเสรมพฤตตกรรมใฝเรยนรมาปรบใชมากขน มรายละเอยดส าคญ

ดงตอไปน

2.3.1 การจดการเรยนรเชงรก (Active Learning)

การจดการเรยนรแบบ Active Learning เปนนวตกรรมทางการศกษารปแบบใหม

ทสถาบนอดมศกษาในปจจบนไดใหความสนใจเปนอยางมาก การน าค าวา “Active Learning” มาใช

ในภาคภาษาไทยนน ยงมความหลากหลาย อาท การใชค าวา การเรยนรแบบกระตอรอรน (พรรณภา

กจเอก, 2550) การเรยนแบบใฝร (ธนสทธ คณฑา, 2551) การเรยนรเชงปฏบต (พรทพย ชาตสนธ

รกษ, 2551) การเรยนดวยตวเอง (ยศธร ภมสทธ, 2548) การเรยนรเชงรก (ศราวฒ ขนค าหมน,

2553) การเรยนรทผเรยนมบทบาทหลก (ประกายดาว ใจค าปน , 2549) การจดการเรยนรอยางม

ชวตชวา (พรรณทภา ทองนวล , 2554) การเรยนโดยลงมอท า (วจารณ พาณช, 2556) และใน

งานวจยบางสวนกใชการทบศพทวา การเรยนรแบบ Active Learning (ชยณรงค ขนผนก, 2549) ซง

ในการศกษาเรองนจงใชค าวา “การจดการเรยนรทสงเสรมพฤตกรรมใฝเรยนร” และลกษณะการ

ทบศพทวา “การจดการเรยนรแบบ Active Learning” ทงนเพอใหเขาใจในลกษณะเดยวกนและ

เพอใหสามารถเขาถงรากศพทของความหมายเดมมากทสด

การจดการเรยนรแบบ Active Learning คอ การเรยนทเนนใหผเรยนมปฏสมพนธ

กบการเรยนการสอนมากทสด เพอกระตนใหผเรยนเกดกระบวนการคดขนสง (Higher-Order

77

Thinking) ซงผเรยนจะตองมสวนรวมตลอดการเรยนร กลาวคอ ผสอนจะท าหนาทเปนผอ านวยความ

สะดวกในการเรยนรเปดโอกาสใหผเรยนไดใชทกษะการอาน การเขยน การฟง และมการตงค าถาม

เพอใหเกดการอภปรายรวมกนในชนเรยน ตลอดจนการลงมอปฏบตจรงในเนอหาสาระทสามารถลง

มอปฏบตได ทงนผสอนตองค านงถงพนฐานความรเดมและเนนผเรยนเปนส าคญ (เนาวนตย สงคราม

2557, พนธศกด พลสารมย 2557, วชร เกษพชยณรงค และน าคาง ศรวฒนาโรทย, มปป.) สอดคลอง

กบ ไพฑรย (2557) ทไดกลาววา บคลกภาพทส าคญของนกศกษาในมหาวทยาลยอกประการหนงกคอ

นกศกษาจะสนใจทกสงทกอยางรอบๆตนเอง กลาวคอ อยากรอยากเหนในทกดาน ความกระหายใคร

อยากเรยนร จงเปนลกษณะทส าคญอกประการหนงทอาจารยหรอผสอนสามารถใชประโยชนดานการ

จดการเรยนการสอน

นอกจากน ทศนา แขมณ (2545) ไดกลาวถง แนวคดเรองหลกการจดการเรยนการ

สอนโดยยดผเรยนเปนศนยกลาง วาเรมขนตงแตมการใชค าวา “ Instruction ” หรอ “ การเรยนการ

สอน” แทนค าวา “Teaching” หรอ “ การสอน” บนฐานแนวคดทวาในการสอนครตองค านงถงการ

เรยนรของผเรยนเปนส าคญและชวยใหผเรยนเกดการเรยนรดวยวธการตางๆ มใชเพยงการถายทอด

ความรเทานน เชน การใหผเรยนไดเรยนรดวยการกระท า (Learning by Doing) แตเนองจากการ

เรยนการสอนทยดครเปนศนยกลาง เปนวธทสะดวกและงายกวา รวมทงครมความเคยชนกบการ

ปฏบตตามแบบเดม ประกอบกบการไมไดรบการสนบสนนสงเสรมใหปฏบตตามแนวคดใหมอยาง

เพยงพอ การสอนโดยครเปนศนยกลางจงยงคงยดครองอ านาจอยอยางเหนยวแนนมาจนปจจบน

ในทางปฏบตโดยเฉพาะในประเทศไทยมไดมการปฏบตกนตามแนวคดของ“Instruction” เพยงแตม

การใชค านในความหมายของ “Teaching” แตดงเดมหรออาจกลาวไดวาเราใชศพทใหมใน

ความหมายเดม โดยไมไดเปลยนกระบวนทศน (paradigm) ไปตามศพทใหมทน ามาใช ดงนน จง

จ าเปนทจะตองสรางความเขาใจในเรองการจดการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนศนยกลาง อกครง

หนง

Edgar Dale (1946) ศาสตราจารยทางการศกษามหาวทยาลย Ohio State

University ไดพฒนารปแบบ กรวยของการเรยนร Cone of learning หลงจากนนกมการศกษาวจย

ทงในวงการศกษาและอตสาหกรรมเพอคนหากระบวนการเรยนรทจะพฒนาผเรยนใหเตมตาม

ศกยภาพจากการศกษาพบวากระบวนการเรยนรเชงรก (Active Learning) ท าใหผเรยนสามารถ

รกษาผลการเรยนรใหอยคงทนไดมากและนานกวากระบวนการเรยนรเชงรบ (Passive Learning)

78

เพราะกระบวนการเรยนรเชงรก สอดคลองกบการท างานของสมองทเกยวของกบความจ าโดยสามารถ

เกบจ าสงทผเรยนเรยนรอยางมสวนรวม มปฏสมพนธ กบเพอน ผสอน สงแวดลอมการเรยนร ไดผาน

การปฏบตจรง จะสามารถเกบจ าในระบบความจ าระยะยาว (Long Term Memory) ท าใหผลการ

เรยนรยงคงอยไดในระยะยาวกวา (ทพยวนย สทน, 2555) ซงอธบายไวดงแผนภาพท 2.8

Cone of Learning

2 สปดาห ผานไป

ความจ าทยงมเหลออย

ลกษณะการมสวนรวม

90% จากสงทเราพดและ

ปฏบต

การลงมอปฏบตจรง

Active Learning (การเรยนรเชงรก)

การจ าลองประสบการณจรง

การแสดง/สาธตการน าเสนอ

70% จากสงทเราพด

การพดคย

การมสวนรวมในการสนทนา

50% จากสงทเราฟงและ

มองเหน

ทศนศกษา ณ สถานทจรง

Passive Learning

(การเรยนรเชงรบ)

ดวดโอการสาธต

ชมนทรรศการ และการสาธต

ทดลอง

การดหนงสารคด

30% จากสงทเรามองเหน มองจากภาพ

20% จากสงทเราฟง ฟงจากเสยง

10% จากสงทเราอาน อาน

แผนภาพท 2.8 รปแบบกรวยการเรยนร (Cone of Learning)

(ทมา: ปรบจาก Cone of Learning ของ Edgar Dale,1946 และ ทพยวนย สทน, 2555)

79

จากแผนภาพท 2.8 จะพบวา กระบวนการเรยนรโดยการอานทองจ าเมอเวลาผาน

ไปเพยงสองสปดาห ผเรยนจะจ าไดในสงทเรยนไดเพยงรอยละ 10 การเรยนรโดยการฟงบรรยายเพยง

อยางเดยวโดยทผเรยนไมมโอกาสไดมสวนรวมในการเรยนรดวยกจกรรมอนในขณะทอาจารยสอน

เมอเวลาผานไปสองสปดาหผเรยนจะจ าไดเพยงรอยละ 20 หากในการเรยนการสอน ผเรยนมโอกาส

ไดเหนภาพประกอบดวยกจะท าใหผลการเรยนรคงอยไดเพมขนเปนรอยละ 30 ในกระบวนการเรยนร

ทผสอนจดประสบการณใหกบผเรยนเพมขนเชนการใหดวดโอการสาธต จดนทรรศการใหผเรยนไดด

รวมทงการน าผเรยนไปทศนศกษาหรอดงาน กท าใหผลการเรยนรเพมขนเปนรอยละ 50 แตอยางไรก

ตาม การจดการเรยนลกษณะดงกลาว กยงเปนกระบวนการเรยนรทเปนเชงรบ (Passive Learning)

อย หากตองการใหผเรยนเปนนกคด (Thinker) ผเรยนเชงรก (Active Learner) ซงผเรยนมบทบาท

ในการแสวงหาความรและเรยนรอยางมปฏสมพนธจนเกดความร ความเขาใจน าไปประยกตใช

สามารถวเคราะห สงเคราะห ประเมนคาหรอสรางสรรคสงตางๆ และพฒนาตนเองเตมตามศกยภาพ

กควรจดกระบวนการเรยนรเชงรก ทสามารถจดประสบการณการเรยนรใหผเรยนไดมโอกาสรวม

อภปราย แลกเปลยนความคดเหน และใหมโอกาสฝกทกษะการสอสาร ทกษะการน าเสนองานทาง

วชา การเรยนรในสถานการณจ าลอง ทงมการฝกปฏบตในสภาพจรง มการเชอมโยงกบสถานการณ

ตางๆ ซงจะท าใหเกดการเรยนรสงขนถงรอยละ 70-90 (ทพยวนย สทน 2555)

การเรยนรทสงเสรมพฤตกรรมใฝเรยนร ยงไดครอบคลมไปถงการเรยนรแบบหาขอ

คนพบ (Discovery Learning) การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem-Based Learning) การ

เรยนรจากการสบคน (Inquiry-Based Learning) และการเรยนรผานการท ากจกรรม (Activity-

Based Learning) การเรยนรทผเรยนสรางสรรคความรดวยตนเอง (Constructivist Learning)เปน

ตน ซงเทคนคและวธการสอนเหลานนลวนมพนฐานมาจากแนวคดเดยวกน คอใหผเรยนเปนผม

บทบาทหลกในการเรยนรดวยตนเอง กระนนกตามการเรยนการสอนแบบ Active Learning จะใช

หลกการสรางกระบวนการเรยนรทเหมาะสมกบธรรมชาตการท างานของสมอง (Brain-Base

Learning) จงสงเสรมใหผเรยนมความตนตวและกระตอรอรนในการคด (Cognitively Active)

มากกวาการฟงการบรรยายและการทองจ าเพยงอยางเดยว (วจารณ พานช, 2556, ศศธร เวยงวะลย

2556, บญเลยง ทมทอง 2556) เทคนคการเรยนรดงกลาวเมอน ามาใชอยางถกตองและสรางสรรค จะ

สงผลใหการเรยนรของผเรยนโดยเฉพาะในระดบอดมศกษามประสทธภาพและประสทธผลทสงยงขน

80

เทคนคการสอนหลกทผสอนในระดบอดมศกษาใชในการจดการเรยนการสอน

โดยทวไปในปจจบน ไดแก เทคนคการสอนแบบบรรยาย เทคนคการสอนแบบอภปราย เทคนคการ

สอนแบบฝกปฏบต และเทคนคการสอนใหศกษาคนควาดวยตนเอง (ไพฑรย สนลารตน , 2557) ซง

นวตกรรมทางการศกษายคใหมไดน าเสนอเทคนคการสอนอนๆ ทผสมผสานการเรยนรเชงรกอยาง

หลากหลาย อาท การสอนแบบเนนการวจย การสอนแบบเนนปญหา การสอนแบบเนนการคดวจาณ

ญาณ เปนตน ถงกระนน การน าแนวคดการจดการเรยนรแบบ Active Learning มาประยกตใชใน

ระดบอดมศกษาจ าเปนตองมองคประกอบส าคญ ดงน (จากแนวคด Taxonomy of Significant

Learning ของ Fink, 2003)

1) ความรพนฐาน (Foundation Knowledge) ของแตละบทเรยน

เนอหาสวนนผเรยนควรมความเขาใจเปนล าดบแรกโดยผานการถายทอดของผสอน

2) การประยกต (Application) เปนการน าความร พนฐานทไดจาก

บทเรยนไปตอยอดทางความคด หรอปรบใชอยางสรางสรรค

3) การบรณาการ (Integration) เปนการเชอมโยงความรและแนวคด

ผานจดรวมทเหมอนกน มาใชใหเกดประโยชนในสถานการณความเปนจรง

4) การเรยนรในมตของตนเองและผอน (Human Dimension) การ

คนพบและเรยนรดวยตวเอง จนสมารถท างานรวมกบผอนในสงคม

5) การพฒนาทกษะ (Skills) คอความรในรปแบบของทกษะตางๆ ท

ผเรยนจะไดรบเมอมประสบการณการเรยนรดวยตนเองอยางตอเนอง

6) การพฒนาความรสก (Caring) มความมนใจในตนเอง มความสนใจ

และตระหนกในการเรยนร

เนาวนตย สงคราม (2556) ไดอธบายแนวคดการจดการเรยนรเชงรกของ ของ

Fink (2003) เพมเตมวา แนวคดของเขาจะเนนลกษณะการเรยนรของผเรยนแตละคนโดยสนบสนน

ลกษณะการเรยนร (Learning/Style) ของผเรยนเพอใหตอบสนองตอความแตกตางของผเรยนอยางม

ความหมาย ดงนน Fink (2003) จงเนนกจกรรมการเรยนรทจดท าขนโดยผเรยนมสวนเกยวของกบ

กจกรรมการเรยนรใหมากทสด ซงการเรยนรทจดขนควรมาจากการท ากจกรรมหลายๆ อยาง เชน

กจกรรมกระบวนการกลมทงกลมเลก กลมใหญ เพอกระตนใหผเรยนเกดการเรยนรอยตลอดเวลา

81

แผนภาพท 2.9 องคประกอบของการการเรยนรแบบ Active Learning (ทมา: Meyers & Jone, 1993)

นอกจากน Meyers and Jones (1993) กไดกลาววา การน ารปแบบการจดการเรยนรแนว Active Learning มาปรบใชในศาสตรดานตางๆ จ าเปนตองอาศยองคประกอบส าคญทมความสมพนธกน อนไดแก องคประกอบพนฐาน (Basic Elements) กลยทธในการเรยนร (Learning Strategies) และทรพยากรทางการสอน (Teaching Resources) องคประกอบทงสาม แสดงความสมพนธกน และไดอธบายเพมเตมวา การจดการเรยนรเชงรกมองคประกอบพนฐานทส าคญ ไดแก การพดและการฟง การเขยน การอาน และการสะทอนความคดเหน ซงจะเปนสวนฐานหลกทจะเสรมสรางความเขาใจแกผเรยนในเนอหาสาระสวนทเปนแกนขององคความรศาสตรนน สวนกลยทธในการเรยนรผานกจกรรมรปแบบตางๆ อนไดแก การอภปราย กรณศกษา การแบงกลม เปนตน เหลานจะเกยวของกบการพฒนาทกษะทางปญญา เพอเปดโอกาสใหผเรยนไดซกถาม แสดงความคดเหนและประยกตใชความรทมอย ซงการเรยนรทงหมดนจะประสบความส าเรจไดมากยงข นหากมการน าทรพยากรทางการสอนมาใชควบคกน อาจสรปไดวา นอกจากรปแบบการเรยนรแบบ Active Learning จะกระตนใหผเรยนมแรงขบเคลอนสนใจทจะศกษาเรยนรดวยตนเองแลว ยงเปนประโยชนตอการพฒนาทกษะการเรยนรของผเรยนในระยะยาว ท าใหผเรยนสามารถเรยนรไดดวยตวเองอยางตอเนองนอกหองเรยน (Life-Long Learning) โดยไมตองมการบงคบจากปจจยภายนอก

องคประกอบพนฐาน (Basic Elements) การพดและการฟง – การบรรยาย – การเขยน การอาน – การสะทอนความคด

กลยทธในการเรยนร (Learning Strategies) การใชกลมเลกๆ- การท างานแบบรวมมอ- กรณศกษา – การใชสถานการณจ าลอง- การ

อภปราย- การแกปญหา-การเขยนบนทกการเรยนร

ทรพยากรทางการสอน (Teaching Resources) การมอบหมายการบาน – เชญวทยากรจากภายนอก – ใชเทคโนโลยทางการศกษา –

สอการสอนทางการศกษา – โสตทศนปกรณทางการศกษา

82

2.3.2 องคประกอบการจดการเรยนรเพอสงเสรมพฤตกรรมใฝเรยนร

การจดการเรยนรแบบ Active Learning ในเชงปฏบต ประกอบดวย ขนการเตรยม

ผเรยน คอการจดกลมผเรยนใหเปนกลมยอยๆ ตามขนาดทเหมาะสม ตอมาเปนขนการด าเนน

กจกรรม คอการออกแบบกจกรรมการเรยนรใหมความหลากหลาย โดยมงเนนใหผสอนและผเรยนได

มการโอกาสปฏสมพนธระหวางกน ตลอดจนการใหผเรยนไดลงมอปฏบตหรอสงเกตการณดวยตนเอง

พรอมบนทกถอดบทเรยนสงทไดจากการเรยนร และสดทาย ขนสรป คอการทผสอนสะทอนขอมล

ปอนกลบแกผเรยนเพอใหไดทราบถงขอสรปหรอประเดนส าคญทไดรบจากบทเรยนดงกลาว (Fink,

2003; เนาวนตย สงคราม, 2557)

นอกจากน วจารณ พานช (2556) นกการศกษาคนส าคญทานหนงของประเทศไทย

ไดกลาวถงบทบาทของผสอนในการจดการเรยนรลกษณะนวา “เมอชดเจนวา ครตองการสงเสรมการ

เรยนรแบบ Active Learning ใหแกผเรยน ดงนน บทบาทของครกตองเปลยน ซงบทบาทใหมจะเปน

อยางไรขนอยกบหลายปจจย อาท สาขาวชา วตถประสงคของรายวชา ขนาดของชนเรยน

คณลกษณะของผเรยน” โดยบทบาทของผสอนอาจเทยบเคยงไดกบการเปน โคช (เฝาสงเกต แกไข

สถานการณ) ผอ านวย (เปนผอ านวยสะดวกในการเรยนร) ผจดการ (จดกระบวนการเรยนรกอน-หลง

เพอใหบรรลผลลพธทตองการ) เพอนรวมเรยน (ท าหนาทรวมสรางความรไปกบผเรยน) ซงบทบาท

ทงหมดนนมความแตกตางจากการเรยนรปแบบเดมท ผสอนเปนเพยงผถายทอดเนอหาความรเพยง

อยางเดยว

ทศนา แขมณ (2545) กลาวถงลกษณะการเรยนรทสงเสรมพฤตกรรมใฝเรยนรวา

เปนการเรยนรทผเรยนตองมสวนรวมควรเปนการตนตวทเปนไปอยางรอบดานทงทางดานรางกาย

สตปญญา สงคม และอารมณ เนองจากการพฒนาทง 4 ดาน มความสมพนธตอกนและกน อกทง

สงผลตอการเรยนรโดยรวมของผเรยน ดงน

1) การมสวนรวมอยางตนตวทางกาย (Active participation:

physical) คอ การใหผเรยนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนรทชวยใหผเรยนไดเคลอนไหวรางกายท า

กจกรรมตางๆทกลากหลาย เหมาะสมกบวย วฒภาวะของผเรยน เพอชวยใหรางกายและประสาทการ

รบรตนตว พรอมทจะรบรและเรยนรไดด

2) การมสวนรวมทตนตวทางดานสตปญญา (Active participation-

intellectual) คอ การใหผเรยนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนรทชวยใหผเรยนไดเคลอนไหว

83

ทางดานสตปญญาหรอสมอง ไดคด ไดกระท าโดยใชความคด เปนการใชสตปญญาของตนสราง

ความหมาย ความเขาใจในสงทเรยนร

3) การมสวนรวมการตนตวดานอารมณ (Active participation:

emotional) คอ การใหผเรยนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนรทชวยใหผเรยนไดเคลอนไหวทาง

อารมณหรอความรสกเกดความรสกตางๆ อนจะชวยใหผเรยนเกดการเรยนรทดในเรองทเรยนร

อารมณและความรสกของบคคลจะชวยใหการเรยนมความหมายตอตนเอง และตอการปฏบตมากขน

4) การมสวนรวมอยางตนตวทางสงคม (Active participation:

social) คอ การใหผเรยนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนรทชวยใหผเรยนไดเคลอนไหวทางสงคมหรอ

มการปฏสมพนธทางสงคมกบผอนและสงแวดลอมรอบตว เนองจากการเรยนรเปนกระบวนการทาง

สงคม การไดแลกเปลยนเรยนรจากกนและกน จะชวยขยายขอบเขตของการเรยนรของบคคลให

กวางขวางขน

ลกษณะการเรยนรอยางมสวนรวมทง 4 ดาน ทศนา แขมณ (2545) ผวจยได

น าเสนอเพออธบายเปนแผนภาพท 2.10 ไดดงน

แผนภาพท 2.10 การเรยนรอยางมสวนรวมในดานรางกาย สตปญญา อารมณ สงคม

นอกจากน Biggs and Moore (1993) ไดกลาวถงวธการเรยนร วาเปนแนวทางการ

ปฏบตทจะน าไปสวตถประสงคของ การเรยนรหรอการศกษาทวๆ ไป แบงออกเปน 2 วธ ดงน

1. วธการเรยนรเชงลก หมายถง แนวทางการปฏบตทน าไปสการเรยนรทตองการ

ใหมความรอยางลกซงและเขาใจในงานนนๆ ประกอบดวย

1

ดานรางกาย 2

ดานสตปญญา

3

ดานอารมณ

4

ดานสงคม

การเรยนรอยางมสวนรวม (Active)

84

1) การจงใจแบบลก หมายถง สภาวะทบคคลตองการกระท าหรอเรยนร

บางสงบางอยางดวยตนเองคดท าสงตางๆ ดวยความพอใจและความสนใจของตนเอง มความสนใจ

พเศษ มความคดรเรมสรางสรรคมความรสกนกคด และความตงใจจรงของตนทจะกระท าสงทตน

พอใจจะกระท า สงเหลานผลกดนใหบคคลเกดพฤตกรรมโดยไมตองอาศยการชกจงจากสงเรา

ภายนอก

2) ยทธศาสตรแบบลก หมายถง ขนตอนวธหรอแผนการทนกเรยนใชในการ

เรยนรเพอพยายามเขาใจความหมายของสงทเรยนรโดยมความสมพนธระหวางความรเดมกบความร

ใหม

2. วธการเรยนรเชงผวเผน หมายถง แนวทางการปฏบตทน าไปสการเรยนรทได

ความรในระดบตนๆ แตไมสามารถอธบายความหมายได เชน การเรยนแบบทองจ า เปนตน

ประกอบดวย

1) การจงใจแบบผวเผน หมายถง สภาวะทบคคลไดรบการกระตนจากสง

เราภายนอก ท าใหเหนจดหมายและเกดความตองการหรอแสดงพฤตกรรมออกมา

2) ยทธศาสตรแบบผวเผน หมายถง ขนตอนวธหรอแผนการทนกเรยนใชใน

การเรยนรเพอใหเกดความรโดยเนนการทองจ าเปนหลก และระลกขอความรนนมาใชไดอก

โมเดลการเรยนร 3P (Presage Process Product) ประกอบดวย การแสดงออก

กระบวนการ และผลผลต ของ Biggs and Moore (1993) ไดน าเสนอ Model of Classroom

Learning โมเดลเชงสาเหตของการจดการเรยนรทนาสนใจ อนประกอบดวยลกษณะของนกเรยน

บรบทการสอน กระบวนการเรยนรและผลการเรยนร แตละองคประกอบมความสมพนธซงกนและกน

อกทงไดน าเสนอลกษณะการจดการเรยนรวาแบงออกเปน 2 ประเภท คอ เชงปรมาณ และเชง

คณภาพ สวนวธการเรยนร ไดแบงเปน 2 วธ คอ แบบผวเผนและแบบเชงลก นกเรยนทมความคดรวบ

ยอดของการเรยนรแตกตางกนจะมความคาดหวงในเปาหมายการเรยนรทแตกตางกน ใชยทธศาสตร

การเรยนรทแตกตางกน และมผลสมฤทธทางการเรยนแตกตางกน ดงแผนภาพตอไปน

85

แผนภาพท 2.11 โมเดลการเรยนร 3 P ของ Biggs and Moore (1993)

(ทมา: แปลโดย ธนาภรณ เชาวนศลป, 2549)

2.3.3 แนวทางการจดการเรยนรทสงเสรมพฤตกรรมใฝเรยนร

การจดการเรยนรทสงเสรมพฤตกรรมใฝเรยนรมความหลากหลาย และสามารถ

น าไปใชไดแตกตางกน ขนอยกบธรรมชาตของเนอหาวชา เนอหาทจะน าเสนอในสวนนประกอบดวย

การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน การเรยนรโดยสบเสาะหาความร การเรยนรแบบรวมมอ การเรยนร

โดยใชวจยเปนฐาน การเรยนรโดยใชกจกรรมเปนฐาน

1) การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem-Based Learning)

กระบวนการเรยนร

วธทใชในการท างาน : ผวเผน ลก สมฤทธผล

ผลการเรยนร ปรมาณ

คณภาพ

สถาบน

ผลกระทบ บรบทการสอน

คร : ความคดรวบยอดของการ เรยนรและการช านาญการสอน

สถาบน : หลกสตร วธการ การประเมน กฎระเบยบ วธด าเนนการ

ลกษณะของนกเรยน

- ความคดรวบยอดของการ เรยนร

- องคประกอบในการพฒนา - องคประกอบดานสงคม - ความสามารถ - ความคาดหวงในความส าเรจ

และความลมเหลว - แนวโนมวธการเรยนร

การแสดงออก (Presage)

กระบวนการ (Process) ผลผลต (Product)

การเรยนร

การสอน

การรบรของ นกเรยน

การรบรของคร

ผลกระทบทางตรง(เชน ความสามารถ)

ผลกระทบทางตรง(เชน เวลา)

ขอมลปอนกลบ : ความเชอทมผลตอความส าเรจ ลมเหลว

ขอมลปอนกลบ : ความเชอทมผลตอการสอน

ขอมลปอนกลบ

86

คอ การจดการเรยนรโดยใชกรณปญหาเปนตวกระตนการเรยนรของผเรยน หรอ

การก าหนดโจทยปญหาผานบรบทหนงๆ เพอใหผเรยนไดเกดการคดวเคราะหแสวงหาค าตอบ

ตลอดจนการบรณาการความรทมอยทกบการน าไปใชในในการแกปญหาสภาพการณจรงไดอยาง

เหมาะสม โดยผเรยนอาจไมจ าเปนตองมาความรหรอพนฐานเรองนนมากอน (Barrow & Tamblyn,

1980; ปรญญา เทวานฤมตรกล, 2557; วชย เสวกงาม, 2557) ผสอนจะท าหนาทเปนผออกแบบ

โจทยปญหาทสอดคลองกบวตถประสงค จดบรรยากาศการเรยนรและเตรยมทรพยากรการเรยนร

(Learning Resource) ตางๆ เพอใหผเรยนไดแสวงหาความรและทกษะทเกยวของกบปญหานนๆ

โดยผสอนจะท าหนาทเปนผสนบสนนการเรยนร (Facilitator) โดย Kinney (2008) กลาววา อาจ

ออกแบบเปนลกษณะการเรยนรแบบกรณศกษา (Analyze case studies) จดกจกรรมการเรยนรท

ใหผเรยนไดศกษาจากกรณตวอยาง จากนนใหผเรยนวเคราะหและแลกเปลยนความคดเหนหรอหา

แนวทางแกปญหาภายในกลม แลวน าเสนอความคดเหนตอผเรยนทงหมด หรอจดกจกรรมการเรยนร

ทองกระบวนการวจย โดยใหผเรยนก าหนดหวขอโจทยปญหาทตองการเรยนร, วางแผนการเรยน,

สรปความร และสะทอนความคดในสงทไดเรยนร

2) การเรยนรโดยสบเสาะหาความร (Inquiry-Based Learning)

คอ การจดการเรยนรทผสอนใชวธการทชวยใหผเรยนเกดการเรยนรดวยตนเอง โดย

การใชค าถามกระตนใหผเรยนคดแกปญหาอยางมระบบระเบยบ ผเรยนจะไดความรจากการคด

สบสวนสอบสวน เปนลกษะการจดการเรยนรทใชพนฐานทางจตวทยาคอ การเรยนรวทยาศาสตร

ผเรยนจะเรยนรไดดยงขนเมอผเรยนไดเกยวของโดยตรงกบการคนหาความรนนๆ มากกวาการบอกให

ผเรยนรเพยงอยางเดยว และการเรยนรจะบรรลผลไดดทสดเมอสถานการณแวดลอมในการเรยนรนน

ยวยใหผเรยนอยากเรยน ซงผสอนตองจดกจกรรมทจะน าไปสความส าเรจในการคนควาสบเสาะหา

ความร และ ประการส าคญวธการน าเสนอของผสอนจะตองสงเสรมใหผเรยนรจกคด มความคด

สรางสรรคใหโอกาสผเรยนไดใชความคดของตนเองไดมากทสด (นวลจตต เชาวกรตพงศ, 2557; วชย

เสวกงาม, 2557) แลวอาจน าเสนอผลทไดจากการสบเสาะมาเปนแผนผงความคด (Concept

mapping) เพอน าเสนอความคดรวบยอดและความเชอมโยงกนของกรอบความคดจากการไดเรยนร

(Kinney, 2008) อาจจดท าเปนรายบคคลหรอรายกลมแลวน าเสนอผลงานตอผเรยนอนๆ และอาจ

เปดโอกาสใหผเรยนคนอนไดซกถามและแสดงความคดเหนเพมเตม

87

3) การเรยนรแบบรวมมอ (Cooperative Learning)

คอ การเรยนรดวยการท างานรวมกน เปนวธการเรยนรแบบจบคสองคนหรอเปน

กลมเลกๆ ใหผเรยนไดท างานรวมกบผอน โดยท างานทไดรบมอบหมายรวมกน กระบวนการท างาน

รวมกนจะท าใหผเรยนไดเรยนรดวยตวเองสงสด อกทงสามารถเรยนการท างานรวมกบผอนจากการ

ชวยเหลอซงกนและกน และแลกเปลยนความรและความคดเหนกนภายในกลม รปแบบการจดการ

เรยนการสอนโดยใชเทคนคการเรยนรแบบรวมมอนพฒนาขนโดยอาศยหลกการเรยนรปแบบรวมมอ

ของ Johnson and Johnson, (1974, อางใน ทศนา แขมมณ, 2553) ซงไดอธบายใหเหนวาผเรยน

ควรรวมมอกนในการเรยนรมากกวาการแขงขนกนเพราะการแขงขนกอใหเกดสภาพการณของ การ

แพ-ชนะ ตางจากการรวมมอกน ซงกอใหเกดสภาพการณของการชนะ-ชนะ อนเปนสภาพการณท

ดกวาทงทางดานผลลพธตอจตใจและสตปญญา โดย Kinney (2008) อธบายวาอาจมลกษณะดงน

(1)เรยนรแบบใชเกมส (Games) น าเกมสเขามาบรณาการการเรยนการสอน ใชไดทงในขนการน าเขา

สบทเรยน การสอน การมอบหมายงาน และหรอขนการประเมนผล (2)เรยนรแบบวเคราะหวดโอ

(Analysis or reactions to videos โดยใหผเรยนไดดวดโอ 5-20 นาท แลวแสดงความคดเหน หรอ

สะทอนความคดเกยวกบสงทไดด อาจโดยวธการพดโตตอบกน การเขยน หรอ การรวมกนสรปเปน

รายกลม (3)เรยนรแบบโตวาท (Student debates) จดใหผเรยนไดน าเสนอขอมลทไดจาก

ประสบการณและการเรยนร เพอยนยนแนวคดของตนเองหรอกลม (4)เรยนรแบบผเรยนสราง

แบบทดสอบ (Student generated exam questions) ใหผเรยนสรางแบบทดสอบจากสงทได

เรยนรมาแลว (6)เรยนรแบบการเขยนบนทก (Keeping journals or logs) ใหผเรยนจดบนทก

เรองราวตางๆ หรอเหตการณทเกดขนในแตละวน รวมทงเสนอความคดเพมเตมเกยวกบสงบนทก

4) การเรยนรโดยใชวจยเปนฐาน (Research Based Learning)

คอ การน ากระบวนการวจยหรอผลการวจยมาเปนพนฐานในการจดการเรยนร หรอ

น าเอากระบวนการวจยมาเปนเครองมอในการแสวงหาความร เพอใหนกเรยนไดพฒนาทกษะ

กระบวนการวจยและทกษะการคดวเคราะห เนนการศกษาคนควาดวยตนเองโดยผสอนหรอครใช

วธการสอนทหลากหลายเพอน าไปสการสรางคณลกษณะทพงประสงคใหเกดขนกบผเรยน ดงนน

แนวทางในการใชการวจยในการเรยนการสอนจงประกอบดวยการใชผลการวจย และใช

กระบวนการวจยในการเรยนการสอน การจดการศกษาแบบดงกลาวน จะมรปแบบการจดการศกษา

ดงน 1) RBL ทใชผลการวจยเปนสาระการเรยนการสอนประกอบดวย การเรยนรผลการวจยหรอใช

88

ผลการวจยประกอบการสอนการเรยนรจากการศกษางานวจยหรอการสงเคราะหงานวจย 2) RBL ท

ใชกระบวนการวจยเปนกระบวนการเรยนการสอนประกอบดวย การเรยนรวชาวจย การเรยนรจาก

การท าวจย รายงานเชงวจย การเรยนรจากการท า วจย รวมท าโครงการวจย การเรยนรจากการท า

วจยขนาดเลก และการเรยนรจากวทยานพนธ เปนตน (สมหวง พธยานวฒน และทศนย บญเตม

2540; ทศนา แขมมณ 2548; สาวภา วชาด 2554; ไพฑรย สนลารตน, 2547)

5) การเรยนรโดยใชกจกรรมเปนฐาน (Activity-Based Learning)

คอ การใชกจกรรมเปนฐานในการเรยนร เนนผเรยนเปนศนยกลางในการลงมอ

ปฏบต โดยใชกลมยอยเพอใหเกดการแลกเปลยนเรยนรจากกนและกน กลมยอยตอง ไมใหญเกนไป

(ไมเกน 15 คน) เพราะมเชนนนจะมผเรยนทหลดจากการมสวนรวม และไมควรนอยเกนไป (นอยกวา

8 คน) เพราะจะท าใหขาดมมมองทหลากหลายในการเรยนร ในการจดการเรยนการสอนตองมการให

ผเรยนไดสรปบทเรยนการเรยนร (Reflection) อยางสม าเสมอ เพอใหผเรยนไดแลกเปลยนเรยนรซง

กนและกน และตองมการประเมนผลลพธ เพอใหผเรยนไดเกดการพฒนาตนเอง ลกษณะกจกรรมอาจ

เปนการการเรยนรโดยการบรการสงคม (Service Learning) ซงคอ การใหโครงงานทท าเปนโครงงาน

ทไปบรการสงคมหรอชมชน ซงจะท าใหไดเรยนรเรองการใชความรโดยรบผดชอบตอสงคมดวย

(ปรญญา เทวานฤมตรกล, 2557)

6) การเรยนรแบบมสวนรวม (Interactive Lectures)

การน ารปแบบ Active Learning มาใชในการเรยนการสอนมความทาทายคอ การ

น ากลยทธทเหมาะสมมาประกอบการสอน วชย เสวกงาม (2557) ไดกลาวถงสงทควรน ามาพจารณา

ประกอบการตดสนใจในการออกแบบการเรยนการสอน แบบ Active Learning ตองมรายละเอยด

ของวตถประสงครายวชา ลกษณะสวนบคคลของผสอน ระดบความเสยงของกจกรรม การรบร

บทบาท และประสบการณของผเรยน โดยไดอธบายเพมเตมวา การสอนแบบมสวนรวม หรออาจทบ

ศพทวา Interactive Lectures เปนอกกลยทธหนงทสามารถน ามาประยกตและสอดแทรกเพอให

ผเรยนเกดการเรยนรแบบ Active Learning ซงเปนทางเลอกทแตกตางจากการสอนแบบบรรยาย

ธรรมดา โดย Interactive Lectures จะประกอบดวยสองสวน คอ การบรรยายของผสอนทไมยาว

มาก และหยดบรรยายเพอการใหโอกาสผเรยนไดคดและใหการตอบสนองตอเนอหาทไดศกษา ซงใน

เรองน Eison (2000) ไดเปรยบเทยบความแตกตางระหวางการสอนแบบเดมกบ Interactive

Lectures ดงตารางท 2.1

89

ตารางท 2.1 ความแตกตางระหวางการสอนแบบเดมกบ Interactive Lectures (Eison, 2000)

การสอนแบบดงเดม Traditional Lectures

การสอนแบบมสวนรวม Interactive Lectures

ผสอนพด ผเรยนฟงดวยการรบกวนนอยทสด ผสอนพดโดยมการหยดเปนระยะๆ ส าหรบกจกรรมทมโครงสราง

ความตงใจของผเรยนจะลดลงหลงจาก 10-15 นาท

ในขณะทความตงใจของผเรยนเรมจางหายไป ผสอนจะใหผเรยนท ากจกรรมสนๆ ทมโครงสรางภายในชนเรยน

ค าถามของผสอนสวนใหญเปนค าถามทไมตองการค าตอบ

ค าถามของผสอนเปนค าถามทตองการการตอบสนอง

การตอบสนองของผเรยนส าหรบค าถามของผสอน โดยทวไปจะเปนการยกมอ

การตอบสนองของผเรยนส าหรบค าถามของผสอนจะใช Clicker หรอกระดาษค าตอบ IF-AT

การพดคยของผเรยนไมไดรบการสนบสนน การพดคยของผเรยนไดรบการสนบสนน

ผเรยนฟงและจดบนทกอยางเปนอสระ ผเรยนมกจะท างานรวมกบเพอนหรอรวมกบกลม

ความเขาใจของผเรยนในระหวางการบรรยายไมไดรบการตรวจสอบอยางชดเจน

ความเขาใจของผเรยนในระหวางการบรรยายไดรบการประเมน (Assess) โดยตรง

โอกาสทจะแกไขความเขาใจผดของผเรยนไมไดท าเปนประจ าในระหวางการบรรยาย

มโอกาสทจะแกไขความเขาใจผดของผเรยน ท า เปนระยะๆ ในการบรรยาย

ผเรยนทขาดเรยนบอยมคอนขางสง มกจะมอตราการเขาเรยนสง

7) การสอนแบบกลมแกปญหา (Syndicate)

การสอนแบบกลมแกปญหา อาจจะเปนค าใหมส าหรบผสอนในระดบอดมศกษา

หรออาจเรยกอกชอหนงวา “Syndicate” สวนใหญมกใชทบศพทวาเปนการประชมแบบซนดเกตเลย

ไพฑรย สนลารตน (2557) ไดอธบาย Syndicate วาหมายถง วธการสอนแบบกลมยอยแบบหนง แต

กลมยอยเหลานแทนทจะอภปรายกนอยางเดยวอยางการประชมยอยโดยทวไป ผสอนจะมอบหมาย

งานหรอปญหา (Case) ใหผ เรยนแตละกลมไปท าเพอแกปญหาตางๆ บางขออาจตอบไดดวย

ประสบการณหรอสามญส านก แตในบางขออาจจ าเปนตองคนควา อานเอกสารเพมเตม แตทกปญหา

90

ทไดรบถาไดอานเอกสารเพมเตมจะท าใหตอบค าถามทโจทยตองการไดดขน โดยเหตน ในแตละกลม

เมอมกรณเรอง (Case) ส าหรบแกปญหาแลวจะตองมเอกสารอางองประกอบดวย ซงอาจจะเปน

บทความหรอต าราหนงสอกได บทความหรอหนงสอเหลานนตองมความหลากหลายเทาจ านวนของ

ผเรยนในกลมดวย อานภาพ เลขะกล (2557) ไดอธบายวา แนวคดการเรยนรโดยการแกปญหาเปน

ฐานเปนการเรยนรจากประสบการณ โดยเรมจากการไดประสบการณตรงจากโจทยปญหา ผาน

กระบวนการคดและการสะทอนกลบ (Reflection) น าไปสความรและความคดรวบยอด อนจะ

น าไปใชในสถานการณใหมตอไป ดงแผนภาพท 2.12 ทไดแสดงขางลางน

แผนภาพท 2.12 แนวคดการเรยนรโดยการแกปญหา

จดมงหมายของการสอนแบบกลมแกปญหา เพอเปดโอกาสใหผเรยนไดเรยนร

เนอหาไดลกและกวางตามความถนดสนใจของผเรยน ท าใหผเรยนไดฝกฝนทกษะในการคนควาและ

ศกษาขอมลเพอแกปญหาตางๆ ไดเรยนรผานกระบวนการกลม ซงฝกใหผเรยนรจกหนาทและความ

รบผดชอบ ท าใหผเรยนรจกการเกบรวบรวมขอมล การวเคราะห ตความ อภปราบ และแกปญหาอน

จะเปนพนฐานในการศกษาวจยในระดบทสงขนตอไป (จราภรณ นาคเรอง, 2552; ไพฑรย สนลารตน,

2557; อษณ โลหตยา, 2555)

ลกษณะการสอนแบบกลมแกปญหาน ไพฑรย สนลารตน (2557) ไดสรปออกมาเปน

แผนภาพ ดงน

ประสบการณทเปนรปธรรม (Concrete Experience)

ความคดรวบยอด (Abstract Conceptualization)

การคดและสะทอนกลบ (Reflection)

การน าไปใชในสถานการณใหม (Active Experiment)

91

แผนภาพท 2.13 การสอนแบบกลมแกปญหา Syndicate

การเรยนการสอนแบบซนดเกตนผสอนจะตองมการเตรยมการ การด าเนนการสอน

และขนของการประเมนหรอการสรปผล โดยในการเตรยมการนนผสอนตองเตรยมวางแผนการเรยน

วาจะใชเวลาในการสอนนานเทาใด (ไพฑรย สนลารตน, 2557) การจดแบงเวลานนแลวแตวาผสอนจะ

เนนดานใด ถาเนนการอภปรายมากกใชเวลาสวนของการอภปรายในสดสวนทมากกวาสวนอนๆ ถา

เนนการอานศกษาคนความาก กจดแบงเวลาในสวนนนใหมากกวาสวนอน แตโดยทวไปแลวกจกรรม

ควรใหเกดความสมดลกน

2.4 การจดการเรยนรอสลามศกษาระดบอดมศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

การปฏรปการศกษาในระดบอดมศกษาไดเรมขนตงแต พ.ศ. 2540 สงผลใหประเทศ

ไทยมการประกาศใชพระราชบญญตการศกษา พ.ศ. 2542 ซงตอมาไดมการแกไขเพมเตม เปนฉบบท

2 ใน พ.ศ. 2555 ซงหลงจากทการปฏรปการศกษาไดด าเนนการมาครบทศวรรษแลว ไดมการ

ประเมนผลการด าเนนการปฏรปการศกษาทผานมา (สานกเลขาธการสภาการศกษา

กระทรวงศกษาธการ, 2552) ซง ทศนา แขมณ (2553) ไดรายงานถงผลการประเมนการปฏรป

การศกษาทไดด าเนนการมาในรอบ 10 ปทผานมา พบวา ผลจาการด าเนนการปฏรปการศกษา ม

หลายประเดนทประสบผลส าเรจ อาท การปรบโครงสรางการบรหาร จดการใหมเอกภาพ การจดตง

ส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา ตลอดจนการน ามหาวทยาลยออกนอก

ระบบ แตมอกหลายประเดนทยงไมประสบผลส าเรจ และตองเรงใหมการพฒนาปรบปรงอยางเรงดวน

โดยเฉพาะดานคณภาพผเรยน ซงพบวา คร คณาจารย บคลากรทางการศกษา และการจดการเรยนร

ทเนนผเรยนเปนส าคญ ซงพบวามสถานศกษาจ านวนมากทยงไมไดมาตรฐาน ผเรยนมผลสมฤทธต า

การประชมรวมชแจง

กจกรรมกบเอกสาร

กลมยอย

กลมยอย

กลมยอย

ฯลฯ

ประชมรายงานผลการ

อภปรายแกปญหา

อาจารยผสอนใหค าแนะ

น า

ศกษาปญหา (Case) อาน

เอกสารคนละชด อภปรายรวมกน

ท ารายงานสรปผล

92

ผเรยนขาดคณลกษณะทพงประสงคทางการคดวเคราะห ความใฝร การแสวงหาความรและคณธรรม

จรยธรรม คณาจารยยงไมสามารถจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญไดอยางมคณภาพ มปญหาการ

ขาดแคลนคณาจารยทมคณภาพ ดานการบรหารจดการพบวา ยงไมมการกระจายอ านาจการบรหาร

จดการสสถานศกษา เขตพนทการศกษา และองคกรปกครองสวนทองถนไดตามเปาหมาย รวมทงยง

ขาดการมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาจากทกภาคสวนอยางแทจรง

ผลสบเนองจากการปฏรปการศกษาในระดบอดมศกษาในรอบแรกน ท าใหมการ

ปรบปรงและพฒนาคณภาพการจดการเรยนการสอนของคณาจารยในระดบอดมศกษา (ส านกงาน

คณะกรรมการการอดมศกษา กระทรวงศกษาธการ, 2552) โดยสงผลใหสถาบนอดมศกษาตางๆ เกด

การปรบปรงหลกสตรและปรบเปลยนวธการสอน เพอพฒนานกศกษาใหมความสามารถในการคด

แกปญหา และเหนคณคาของวฒนธรรมมากขน อกทงมการยกระดบของสถาบนราชภฏและสถาบน

เทคโนโลยราชมงคลขนเปนมหาวทยาลย สงเสรมการเปดด าเนนการของวทยาลยชมชน รวมทงให

อสระในการด าเนนการแกสถาบนอดมศกษามากขน การเปลยนแปลงดงกลาวนท าให

สถาบนอดมศกษาในประเทศไทยเกดการขยายตวอยางกวางขวาง ประชาชนมโอกาสเขาเรยนใน

ระดบอดมศกษาไดมากขน และมทางเลอกทหลากหลายเพมขน แตทงนในเรองคณภาพความเปน

มาตรฐานของบณฑตทส าเรจการศกษาจากสถาบนอดมศกษาตางๆ นนกยงคงเปนโจทยส าคญทตองม

การควบคมการด าเนนการตอไป (ทศนา แขมณ, 2553)

ดวยเหตดงกลาวน ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาในฐานะทเปนหนวยงาน

ก ากบ และสงเสรมการด าเนนการของสถาบนอดมศกษาจงไดด าเนนงานโครงการจดท ากรอบ

มาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต (Thai Qualifications Framework For Higher

Education; TQF: HEd) เพอเปนเครองมอในการนานโยบายทปรากฏในพระราชบญญตการศกษา

แหงชาตเกยวกบมาตรฐานการศกษาของชาตในสวนของมาตรฐานการอดมศกษา ไปสการปฏบตใน

สถาบนอดมศกษาอยางเปนรปธรรม ซงส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษากไดประกาศใชกรอบ

มาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต และแนวทางการปฏบตตามกรอบมาตรฐานคณวฒ

ระดบอดมศกษาแหงชาตในป 2552 สงผลใหสถาบนอดมศกษาทกแหงจ าเปนตองด าเนนการปรบปรง

หลกสตรและจดการเรยนการสอนใหสอดคลองกบกรอบมาตรฐานดงกลาว

ในอดตกาลนกเรยนในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต โดยสวนใหญเมอส าเรจ

การศกษาสายสามญในระดบมธยมศกษา และส าเรจการศกษาดานศาสนาในระดบซานาวยแลว

93

นกเรยนทมความสนใจและมความถนดในดานการเรยนศาสนาจะนยมศกษาตอระดบอดมศกษาใน

ประเทศตะวนออกกลาง อาท ประเทศอยปต ประเทศซาอดอาระเบย ประเทศคเวต เปนตน แต

ภายหลงจากเหตการณความไมสงบทเกดขนในป พ.ศ. 2547 ท าใหการเดนทางไปศกษาตอในประเทศ

ดงกลาวมขอจ ากดมากยงขน อกทงเมอส าเรจการศกษากลบมาแลว สามารถหางานท าในประเทศได

ยาก กอปรกบประสบปญหาการรบรองวฒการศกษา ท าใหบณฑตทจบมาโดยสวนใหญจ าตอง

ปฏบตงานเปนครสอนศาสนา ตามโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามในพนท ซงสวนใหญจะไดรบ

เงนเดอนคาตอบแทนต ากวาวฒปรญญาทควรไดรบ (อมมาร สยามวาลา, 2549) ดงกลาว เปนสาเหต

หนงทท าใหในชวงหลงมานสถาบนระดบอดมศกษาหลายแหงในประเทศไทย ไดมการพฒนาหลกสตร

อสลามศกษาเพอรองรบความตองการของผเรยนเพมขนอยางตอเนอง

การจดการศกษาอสลามในระดบอดมศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต เรม

ด า เ น น ก า ร ต ง แ ต ป พ . ศ . 2532 โ ด ย ก า ร จ ด ต ง เ ป น ว ท ย า ล ย อ ส ล า ม ศ ก ษ า ใ น

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ซงในปจจบนไดมหลกสตรดานอสลามศกษารองรบผ

ทสนใจศกษาตอ ตงแตระดบปรญญาตร จนถง ปรญญาเอก ซงในปจจบนหลกสตรครศาสตรอสลาม

หรอการสอนอสลามศกษา กไดรบความสนใจจากผเรยนอยางตอเนอง (ภาควชาอสลามศกษา, 2554)

ตอมาในป พ.ศ. 2541 ทบวงมหาวทยาลยไดเหนชอบใหภาคเอกชนจดการศกษาระดบอดมศกษา

ดานอสลามศกษาในจงหวดยะลา โดยไดอนมตใหมการจดตงมหาวทยาลยอสลามยะลา หรอ

มหาวทยาลยฟาฏอนในปจจบน ซงไดเปดหลกสตรดานอสลามศกษาในหลากหลายสาขา เปดสอนทง

หลกสตรการศกษาในระดบปรญญาตรและปรญญาโท (มหาวทยาลยอสลามยะลา, 2553) และตอมา

ในป พ.ศ. 2548 กมการจดตงสถาบนอสลามและอาหรบ ใน มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร โดย

ไดรบความอนเคราะหทางวชาการจากมหาวทยาลยอลอซอร ประเทศอยปต ตอมาในป พ.ศ. 2555

สภามหาวทยาลยนราธวาสราชนรนทรไดอนมตใหสถาบนอสลามและอาหรบศกษาเปดสาขาวชา

อสลามศกษา ซงเปนสาขาใหมเพอรองรบทงนกศกษาภาคปกตและภาคสมทบ (สถาบนอสลามและ

อาหรบศกษา มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร, 2556) กลาวไดวาการจดตงสถาบนการศกษา

ระดบอดมศกษาดงกลาวในพนทเปนการขยายโอกาสทางการศกษาวชาการอสลามแกประชาชนใน

พนท และตอบสนองเจตนารมณของประชาชนไดอยางดเยยม ซงสถาบนอดมศกษาทมการจดการ

เรยนการสอนอสลามศกษาในจงหวดชายแดนภาคใตในระดบปรญญาตร ปรญญาโท และปรญญาเอก

ดงรายละเอยดทปรากฏในตารางท 2.2

94

ตารางท 2.2 สถาบนระดบอดมศกษาทจดการเรยนการสอนหลกสตรอสลามศกษาในสามจงหวด

ชายแดนภาคใต

สถาบนการศกษา ระดบการศกษา

ตร โท เอก

1. วทยาลยอสลามศกษา

มหาวทยาลยสงขลานครนทร

√ √ √

2. มหาวทยาลยฟาฏอน √ √ √

3. สถาบนอสลามและอาหรบศกษา

มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร

√

อยางไรกตาม การศกษาตอดานอสลามศกษาในระดบอดมศกษาภายในประเทศ

เปนอกทางเลอกหนงทส าคญส าหรบนกเรยนในพนทจงหวดชายแดนภาคใตทสนใจเขาศกษาตอระดบ

ปรญญาตรดานอสลามศกษา ซงมความสอดคลองกบ แผนยทธศาสตรการปฏรปการศกษาจงหวด

ชายแดนภาคใต พ.ศ. 2548-2551 ทไดระบวา การจดการศกษาในสามจงหวดชายแดนภาคใต ตอง

ยดหลกการจดการศกษาเชงบรณาการ วถชวต เอกลกษณ ความหลากหลายทางวฒนธรรม ความ

ตองการของทองถนและประชาชนทมลกษณะเฉพาะ บนพนฐานของหลกศาสนาทเชอมโยงกบวชา

สามญและวชาชพ ทยดผเรยนและประชาชนเปนศนยกลาง โดยใหมการบรหารจดการในลกษณะ

พเศษทแตกตางจากพนทอน (กระทรวงศกษาธการ, 2548)

นอกจากน ปจจบนมหาวทยาลยในก ากบของรฐและเอกชน ตางมการพฒนา

หลกสตรอสลามศกษาอยางตอเนองเพอเปนการขยายโอกาสทางการศกษาแกผทสนใจ และรองรบ

อตราก าลงในอนาคตอกดวย ความกาวหนาของเทคโนโลยและการเปลยนแปลงของยคมย ท าให

วทยาการความรพฒนาอยางรวดเรว สงผลใหการจดการศกษาอสลามในพนทจงหวดชายแดนภาคใตก

ตองมการพฒนาใหเทาทนยคสมย

การจดกระบวนการเรยนรเพอสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาไดเตมศกยภาพนบวา

เปนหวใจส าคญของการปฏรปการศกษา เมอระบบการศกษาตระหนกถงความแตกตางของผเรยนก

จะสามารถตอบสนองผเรยนแตละคนไดอยางเหมาะสม วธการทดทสดในการคนหาความสามารถของ

ผเรยนคอ การใชกระบวนการเรยนรอยางถกวธไปพรอมๆ กบการใชเครองมอในการประเมนท

95

เหมาะสม ความเปนเลศของผเรยนไมอาจเกดขนไดโดยปราศจากความชวยเหลอทเหมาะสม ซง

รวมถงการไดรบปจจยอนๆ ทชวยสงเสรมการเรยนร เชน วสดอปกรณทางการศกษาและบรรยากาศ

แวดลอม ซงจะกระตนใหผเรยนบรรลตามเปาหมายสงสดของตนเองได (ส านกงานคณะกรรมการ

การศกษาแหงชาต 2542) นอกจากน รายงานการศกษาวจยและผลการประเมนการจดการศกษาใน

พนทจงหวดชายแดนภาคใต มกพบวาคณภาพการจดการศกษาในพนทก าลงประสบปญหาทตองหา

ทางการแกไขอยางเรงดวน อนง ความออนดอยทางวชาการของผเรยนในพนทเปนปจจยหนงทตอง

น ามาพจารณา เพอใหสามารถออกแบบการจดการเรยนรท เหมาะสมกบศกยภาพของผเรยนทสด

ดงทผลการศกษาของ วทวส ดษยรน สตยารกษ และเสรมศกด วศาลาภรณ (2555) ซงไดศกษาเรอง

การพฒนาการจดการศกษาตามแนวทางอสลามระดบอดมศกษาในจงหวดชายแดนภาคใตส

ประชาคมอาเซยน พบวา ปญหาการจดการศกษาตามแนวทางอสลามระดบอดมศกษาในจงหวด

ชายแดนภาคใต มความเกยวของกบพนฐานทางวชาการเดมของนกเรยนทอยในเกณฑคอนขางต า

โดยเฉพาะพนฐานการใชภาษาไทย อาจดวยพนฐานการศกษาของผปกครองนกเรยนในพนทอยใน

เกณฑคอนขางต า จงใหความตระหนกในการแนะแนวการศกษาแกบตรหลานไดนอยและจากการ

ประเมนโดยภาพรวม พบวามาตรฐานการจดการศกษาในพนทยงดอยคณภาพ นอกจากน ผล

การศกษาเรอง การจดการศกษาอสลามในสามจงหวดชายแดนภาคใต ของ นเลาะ แวอเซง (2554)

กมขอคนพบในลกษณะทสอดคลองกนวา ความทาทายของการจดกา รศกษาอสลามใน

ระดบอดมศกษาในพนทจงหวดชายแดนภาคใต คอการพฒนาระบบการบรหารและการจดการศกษา

อสลามทมอยใหมประสทธภาพมากยงขน เพอใหผเรยนในพนทไดมโอกาสตอยอดองคความรวชาการ

อสลามในระดบทสงยงขน ซงปจจยชวดความส าเรจประการส าคญคอ เมอผเรยนส าเรจการศกษาแลว

ตองสามารถประกอบอาชพเพอบรณาการวชาความรและสรางประโยชนแกสงคมตอไปได

ระบบการจดการศกษาอสลามทไดรบความนยมศกษาเรยนรกนในปจจบนม 2

ระบบ และทงสองระบบตางวางอยบนฐานปรชญาทแตกตางกน ระบบแรกคอ ระบบการศกษาแบบ

ดงเดม (Traditional System) หรออาจเรยกอกชอหนงวา ระบบการศกษาศาสนา (Religious

System) และระบบทสองคอ ระบบการศกษาแบบสมยใหม (Modern System) (อบรอฮม ณรงค

รกษาเขต, 2556) ซงในศาสตรดานอสลามศกษาทเปดสอนในระดบอดมศกษาของประเทศไทย

ปจจบน กจะมลกษณะการจดการเรยนการสอนทแตกตางกนสองลกษณะเชนเดยวกน กลาวคอ

96

กลมท 1 การเรยนอสลามศกษาแบบดงเดม ไดแก สาขาอศลลดดน สาขาชารอะฮ

สาขาประวตศาสตรอสลาม เปนตน ซงกลมนจะเนนหนกในเรองการศกษาหลกค าสอนศาสนาทมา

จากหลกฐานตวบททชดเจนในขอบขายสาระเนอหาทเกยวของ ธรรมชาตการจดการเรยนการสอน

ของกลมนจงเปนการถายทอดจากผสอนสผเรยนผานการบรรยาย (Lecture) เปนหลก ดงนน การน า

รปแบบ Active Learning ไปประยกตใชสามารถกระท าไดอยางมขอจ ากด

กลมท 2 การเรยนอสลามศกษาแบบประยกต ไดแก สาขาครศาสตรอสลาม สาขา

เศรษฐศาสตรอสลาม เปนตน ซงการจดการเรยนการสอนของกลมนจะเปนการศกษาองคความร

พนฐานทวาดวยปรชญาอสลามมาผนวกกบความรในเชงบรบทสงคมและยคสมยทมการปรบเปลยน

อยตลอด อาจกลาวไดวาเปนลกษณะการบรณาการวชาการศาสนากบวชาการสามญเขาดวยกน ดวย

ธรรมชาตของเนอหาวชาการในกลมทตองมความทนสมย จงท าใหการจดการเรยนการสอนของกลมน

เหมาะสมทจะน ารปแบบ Active Learning ไปปรบใชอยางยง

การจดการเรยนรแบบ Active learning อาจเปนทางเลอกหนงในการยกระดบ

คณภาพการศกษาโดยใชกลไกพฒนาทกษะการคดใหแกผเรยน ซงแผนภาพท 2.14 ไดน าเสนอการ

ประยกตใชการจดการเรยนรแบบ Active Learning ในทางการสอนอสลามศกษา แผนภาพดงกลาว

สามารถอธบายเพมเตมไดวา ขนเรมตนของการจดการเรยนรของแตละรายวชาจะเปนกระบวนการ

ถายทอดความรใหแกผเรยนผานวธการสอนเชงอสลาม (Islamic Pedagogy) ตามแบบอยางการสอน

ของทานนบมฮมมด ผนวกไปพรอมกบศาสตรการสอนของยคปจจบน ทงนยงคงตองอาศยความ

พรอมของปจจยดานอนๆ มาหนนน าใหการเรยนการสอนประสบผลส าเรจมากยงขน ประกอบดวย

ทรพยากรทางการศกษา อนเปนแหลงในการสบเสาะหาขอมลประกอบการเรยนการสอนอสลาม

ศกษาทส าคญ ตลอดจนปจจยเทคโนโลยและสอการสอนรปแบบตางๆ อยางไรกตามกระบวนการ

ถายทอดความรในสวนทเปนเนอหาแกนวชา ยงคงมความจ าเปนตองมการถายทอดความรใหแก

ผเรยนผานการบรรยาย (Lecture) และเมอผเรยนสามารถเขาใจในแนวความคดหลก (Concept)

ของสาระวชาไดแลว ในล าดบตอไปจะเปนการเรยนรผานกจกรรมเสรมทกษะตางๆ อาท ลกษณะของ

การแบงกลมยอย (Small Group) การอภปราย (Discussion) การสรางสถานการณจ าลอง

(Demonstration) การหยบยกกรณศกษา (Case Study) เพอวพากษรวมกน เปนตน ในสวนดงกลาว

97

นจะเปนสวนส าคญทจะพฒนากระบวนการคดขนสงใหแกผเรยน อนไดแก การวเคราะห การ

สงเคราะห การบรณาการ เปนตน โดยเนอหาสาระของกจกรรมกจะมความของเกยวกบความรเชง

บรบท ความรจากประสบการณของผเรยน โดยบรณาการใหกจกรรมการแลกเปลยนเรยนรนอยใน

บรรยากาศการเรยนรเชงอสลามตลอดจนพฒนาทกษะแหงศตวรรษท 21 ไปอยางควบคกน และ

ล าดบทายทสดของการเรยนรผสอนและผเรยนจะรวมกนสรปประเดนทไดรบในสาระวชานนๆ

แผนภาพท 2.14 การประยกตใชการจดการเรยนรแบบ Active Learning ในทางการสอน

อสลามศกษา

เนอหาสาระวชา

(Content Knowledge)

วธวทยาการสอนอสลามอสลาม

สอการสอน/ IT

ทรพยากรการสอน

การบรรยาย (Lecture)

ไมเขาใจ

เขาใจ

(Problem Based Learning) – (Field Trip) – (Case Study) – (Project Based Learning) –

(Small Group Discussion) – (Demonstration) – (Role Playing) – (Team Learning)

กจกรรมสงเสรมพฤตกรรมใฝเรยนร

ทกษะ ศตวรรษท 21

ความร ประสบการณ

สรปประเดนทได จากบทเรยน

ความรบรบท บรรยากาศการเรยนรอสลาม

กระบวนการจดการเรยนร

98

โดยสรป กลาวไดวา วชาการดานอสลามศกษาทเปดสอนในพนทปจจบนนน เปนท

ยอมรบของประชาชนในพนทและสอดคลองกบความตองการของผปกครองนกเรยนทยงคงสนบสนน

ใหบตรหลานศกษาดานศาสนาในระดบทสงยงขน อยางไรกตาม การพฒนาคณภาพการจดการศกษา

ดานอสลามศกษาใหเปนทยอมรบมากยงขน กยงคงเปนโจทยส าคญททาทายนกการศกษาใหตอง

รวมกนพฒนาตอไป

2.5 การศกษาปจจยเชงเหตโดยใชโมเดลสมการโครงสราง (Structural Equation Modeling: SEM)

การวจยทางสงคมศาสตรสามารถทจะกาวจากการศกษาเชงบรรยายสการอธบาย

ปรากฏการณในเชงสาเหตไดจากรปแบบการวจยทไมใชการวจยเชงทดลอง โดยการใชเทคนคการ

วเคราะหโครงสรางความสมพนธระหวางตวแปร (ศรชย กาญจนวาส , 2554) ซงโมเดลสมการ

โครงสราง (Structural equation modeling หรอ SEM) เปนเทคนคทางสถตทไดรบความนยมอยาง

แพรหลาย เนองจากเปนวธการทางสถตทสามารถใชในการยนยนโครงสรางของทฤษฎวาสามารถ

น าไปใชกบขอมลเชงประจกษไดจรง และประการส าคญการวเคราะหโมเดลสมการโครงสรางยงเปน

วธการทผอนคลายขอตกลงเบองตนโดยยอมใหความคลาดเคลอนของขอมลทไดจากการวดตวแปร

สงเกตไดแตละตวแปรมความสมพนธกนได ท าใหผลการวเคราะหขอมลทไดจากการวเคราะหโมเดล

สมการโครงสรางมความถกตองมากยงขน (Barbara, 2012)

โดยมผทพฒนาโปรแกรมคอมพวเตอรใหสามารถวเคราะหโมเดลสมการโครงสรางให

มความถกตอง แมนย าและเปนมตรตอผใชโปรแกรมไมวาจะเปน โปรแกรม EQS โปรแกรม AMOS

โปรแกรม Mx โปรแกรม Ramona โปรแกรม M-plus และโปรแกรม LISREL เปนตน โดยแตละ

โปรแกรมกจะมจดเดนในการวเคราะหโมเดลสมการโครงสรางหรอ SEM ทแตกตางกน (กลยา วานชย

บญชา, 2556) ซงในงานวจยนผวจยจะใชโปรแกรม AMOS (Analysis of Moment Structure) ใน

การวเคราะหโมเดลเชงสาเหตเพอตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลสมมตฐานกบขอมลเชง

ประจกษในล าดบตอไป

หลกการส าคญของการใชสถตดงทกลาวมาขางตนน ประกอบดวย การสรางโมเดล

เชงสาเหตเพอวเคราะหความสมพนธระหวางตวแปร และการเกบขอมลเชงประจกษตรวจสอบความ

เหมาะสมของโมเดลทสรางขน (ศรชย กาญจนวาส, 2554) การศกษาโมเดลเชงสาเหตโดยทวไปจะ

99

ประกอบดวย ปจจยสาเหตและผลกระทบทเกดขน โดยอาจมสอกลางทชวยในการเชอมโยงน าเหต

ไปสผล ดงแผนภาพท 2.15 น

แผนภาพท 2.15 แสดงความสมพนธเชงสาเหต

การพฒนาโมเดลสมการโครงสรางในการศกษาวจยนเปนการพฒนาโมเดลสมการ

โครงสรางดวยวธการแบบ 4 ขนตอน (Four step Approach to Modeling) ซงเปนวธทเสนอโดย

Mulaik & Millsap (2000) จะประกอบดวยขนตอนตางๆ ดงรายละเอยดดงน

ขนตอนท 1 วเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ (Exploratory factor analysis)

เปนการส ารวจโครงสรางขององคประกอบในแตละตวแปรแฝง เพอคดเลอกตวแปร

สงเกตไดทมความส าคญและเปนควบงชทมความส าคญเขาสโมเดล

ขนตอนท 2 ตรวจสอบโมเดลการวด (Measurement model)

เปนการพจารณาวาตวแปรแฝงทไดท าการศกษาวดนน มาจากตวแปรสงเกตไดท

ก าหนดไวหรอไม ดงนน สงทตองด าเนนการในขนตอนนกคอตองตรวจสอบวาตวแปรแฝงในโมเดลท

พฒนาขนมทงหมดกตวแปร

ขนตอนท 3 ตรวจสอบความสมพนธของตวแปรแฝงในโมเดล

การตรวจสอบเพอยนยนความสมพนธของตวแปรในโมเดลวาองคประกอบทงหมดในโมเดลสามารถวดไดจากตวแปรทก าหนด และพจารณาคาดชนความสอดคลองของโมเดลโดยใชวธการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory factor analysis) ขนตอนท 4 วเคราะหโมเดลสมการโครงสราง (Structural model)

เปนการพจารณาความสอดคลองของโมเดลทพฒนา ขนกบขอมลเชงประจกษ โดย

พจารณาจากคาดชนความสอดคลองของโมเดล คาพารามเตอรแตละเสนและความสมเหตสมผลของ

ขนาดและทศทางของคาพารามเตอรแตละเสน

ปจจยสาเหต น าไปส

(สอกลาง)

ผลกระทบ 1

ผลกระทบ 2

ผลกระทบ 3

100

นอกจากน วโรจน สารรตนะ (2556) ไดอธบายเพมเตมวา การยนยนหรอการ

ทดสอบวาโมเดลทสรางขนมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษหรอไมน น มสถตวดความ

สอดคลองดงน เชน

1) คาไค-สแควร (Chi-square) ทไมมนยส าคญคอคา p-value สงกวา

0.05

2) คาสดสวนไค-สแควร/df มคาไมควรเกน 3.00

3) คา Goodness of Fit Index: GFI, Adjusted Goodness of Fit

Index: AGFI, comparative fit index: CFI มคาตงแต 0.90 – 1.00

4) คา Standardized Root Mean Squared Residual: Standardized

RMR, root mean square of error approximation: RMSEA มคาต ากวา 0.05

5) คา Largest Standardized Residual มคา 2 ถง 2

เนองจาก ยคสมยปจจบนนนเปนยคแหงการเรยนร การวจยจงมลกษณะค าถามวจย

เกยวกบความสมพนธเชงสาเหตทซบซอน ลกซง มากกวาในอดต โมเดลการวจยยคแหงการเรยนรน

จงมลกษณะแตกตางจากโมเดลการวจยยคกอน ตวแปรในการวจยมทงตวแปรสงเกตได (Observed

Variable) และตวแปรแฝง (Latent or Unobserved Variable) โดยทตวแปรแฝงเปนตวแปรทไมม

ความคลาดเคลอนในการวด ซงวดไดจากตวบงชทเปนตวแปรสงเกตได (นงลกษณ วรชชย, 2548;

วโรจน สารรตนะ, 2556; กลยา วานชยบญชา, 2556; ยทธ ไกยวรรณ, 2556)

โมเดลสมการโครงสรางนน มการยดหยนขอตกลงของการวเคราะหการถดถอยและ

การวเคราะหอทธพลมากกวาในโมเดลความสมพนธเชงสาเหตแบบดงเดมเปนอยางมาก ดงจะเหน

จากตารางการเปรยบเทยบลกษณะของโมเดลเชงสาเหตแบบดงเดม (Classical Causal Model)

และ โมเดลสมการโครงสราง (นงลกษณ วรชชย, 2548; วโรจน สารรตนะ, 2556) ดงตารางท 2.3

101

ตารางท 2.3 การเปรยบเทยบลกษณะของโมเดลเชงสาเหตแบบดงเดม (Classical Causal Model)

และ โมเดลสมการโครงสราง สถตวเคราะหแบบดงเดม

(Classical Causal Model) สถตวเคราะหโมเดลสมการโครงสราง

(SEM) จดทมความเหมอน 1) ความคลาดเคลอนมคาเปนศนยและมการกระจาย

คงท 1) ความคลาดเคลอนมคาเปนศนยและมการ

กระจายคงท 2) ความแปรปรวนรวมของเทอมความคลาดเคลอนกบ

ตวแปรสงเกตไดมคาเปนศนย 2) ความแปรปรวนรวมของเทอมความคลาดเคลอน

กบตวแปรสงเกตไดมคาเปนศนย จดทมความตาง 1) ความสมพนธเชงสาเหต (Causal

Relationship) ทางเดยว (Recursive) แบบเสนเชงบวก (Linear Additive)

2) ความแปรปรวนรวมของเทอมความ

คลาดเคลอนมคาเปนศนย

3) ตวแปรไมมความคลาดเคลอนในการวด

4) ในโมเดลมเฉพาะตวแปรทสงเกตได

5) คาวดของตวแปรอยในระดบอนตรภาค

6) วเคราะหตามหลกการวเคราะหเสนทาง (Path

Analysis)

7) ตองแยกค านวณดชนวดความกลมกลน

(Goodness of Fit)

8) การประมาณคาใชการประมาณคาพารามเตอรก าลงสองนอยทสด

1) ความสมพนธเชงสาเหต (Causal Relationship) ทางเดยว (Recursive) หรอสองทาง (Non-Recursive) แบบเสนเชงบวก(Linear Additive)

2) ความแปรปรวนรวมของเทอมความคลาดเคลอนมคาไมเปนศนยได

3) ตวแปรมความคลาดเคลอนในการวดได

4) ในโมเดลมเฉพาะตวแปรทสงเกตไดและตวแปรแฝง

5) คาวดของตวแปรอยในระดบตงแตนามบญญตขนไป

6) วเคราะหตามหลกการวเคราะหเสนทาง (Path Analysis) รวมกบการวเคราะหองคประกอบ (Factor Analysis)

7) ค านวณดชนวดความกลมกลน (Goodness of Fit) ในกระบวนการวเคราะห

8) การประมาณคาใชการประมาณคาพารามเตอรหลายแบบ เชน ก าลงสองนอยทสด วธไลคลฮดสงสด

102

ดวยเหตผลดงกลาว นงลกษ วรชชย (2548) จงไดกลาวสรปวา สถตวเคราะหโมเดล

สมการโครงสราง หรอ SEM นนเปนสถตวเคราะหทมความเหมาะสมกบงานวจยทางสงคมศาสตร

(อสลามศกษาถอเปนสวนหนงของงานวจยดานสงคมศาสตร) เนองจาก SEM มศกยภาพในการ

วเคราะหขอมลไดกวางขวาง เพราะมหลกการวเคราะหทสามารถวเคราะหขอมลไดเชนเดยวกบสถต

วเคราะหระดบพนฐาน อาท t-test ไปจนถงสถตขนสงทมความซบซอนมากกวา อกทงสามารถใชสถต

วเคราะหเปนภาพรวมไดตามโมเดลการวจย และมสถตวเคราะหความตรงของโมเดลการวจย

นอกจากน SEM การผอนคลายขอตกลงเบองตนทางสถต มขอตกลงทางสถตนอยลง การทสถต

วเคราะห SEM มการน าเทอมความคลาดเคลอนมาวเคราะหดวยท าใหสามารถวเคราะหขอมลกรณท

เทอมมความคลาดเคลอนสมพนธกนได และประการสดทาย ในการวจยเชงทดลองเมอตวแปรตามท

สรางขนตามโมเดลการวดและตวแปรตามอยในรปของตวแปรแฝง การวเคราะหดวยสถต SEM จะ

ใหผลการวเคราะหทถกตองมากกวา

2.6 งานวจยทเกยวของ

จากการทบทวนงานวจยทไดมการศกษาในประเดนทเกยวของกบ “การพฒนาโมเดล

ปจจยเชงสาเหตทสงผลตอพฤตกรรมใฝเรยนรของนกศกษาหลกสตรอสลามศกษาในสามจงหวด

ชายแดนภาคใต” ซงพบวามงานวจยทสามารถน ามาเปนแนวทางในการศกษาวจยครง ผวจยไดน ามา

วเคราะหเพออธบายความสมพนธของตวแปรทศกษา โดยมหลกการในการคดเลอกตวแปรสงเกตได

คอ 1) เปนตวแปรทมงานวจยสนบสนนไวไมนอยกวาสองเรองขนไป 2) ในกรณทมงานวจยรองรบ

เพยงเรองเดยว เรองนนตองเปนตวแปรทมความสมพนธกบการสงเสรมพฤตกรรมใฝเรยนร อยางม

นยส าคญทางสถตเพอน าไปสการก าหนดรปแบบสมมตฐานการวจยทแสดงความสมพนธระหวางตว

แปรปจจยเชงสาเหต มรายละเอยดดงน

1

ตารางท 2.4 แสดงผลการศกษางานวจยทเกยวของกบปจจยเชงเหตทสงผลตอพฤตกรรมใฝเรยนร

ท

ชอเรอง

ปท

ท าการศกษา/ ชอผเขยน

ตวแปร

สถานการณแวดลอม คณลกษณะเดมภายใน อทธพลค าสอนศาสนา

จตลกษณะตามสถานการณ

การส

นบสน

นทาง

สงคม

บรรย

ากาศ

การเร

ยนร

การจ

ดการ

เรยนก

ารสอ

น

การป

ฏสมพ

นธขอ

งผสอ

น

การม

ลกษณ

ะมงอ

นาคต

มแรง

จงใจ

ใฝเรย

นร

การเข

าถงน

วตกร

รม

สตปญ

ญา/ค

วามเ

ฉลยว

ฉลาด

มนสย

รกกา

รอาน

ศกษา

คนคว

าดวย

ตนเอ

ง

ประส

บการ

ณเขา

รวมก

จกรร

ม

ความ

อยาก

รอยา

กเหน

การร

บรค า

สอนศ

าสนา

การผ

กผนก

บค าส

อนศา

สนา

การร

บรคว

ามสา

มารถ

ตนเอ

ง

เจตค

ตทดต

อการ

เรยนร

การม

เหตม

ผล

ความ

เชออ

านาจ

ในตน

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

1. Pengaruh Kompetensi Guru Motivasi Belajar Terhadap Prestasi belajar Mata Pelajaran Ekonomi Pada Siswa Kelas XI IPS SMA Negeri 1 Lasem Jawa Tengah

Ridaul Inayah, Trisno Martono, Hery Sawiji (2013)

2. The development of human behavior: Islamic approach

Ahmad Munawar Ismail et al. (2011)

3. Individual differences and Farsides and

103

2

ท

ชอเรอง

ปท

ท าการศกษา/ ชอผเขยน

ตวแปร

สถานการณแวดลอม คณลกษณะเดมภายใน อทธพลค าสอนศาสนา

จตลกษณะตามสถานการณ

การส

นบสน

นทาง

สงคม

บรรย

ากาศ

การเร

ยนร

การจ

ดการ

เรยนก

ารสอ

น

การป

ฏสมพ

นธขอ

งผสอ

น

การม

ลกษณ

ะมงอ

นาคต

มแรง

จงใจ

ใฝเรย

นร

การเข

าถงน

วตกร

รม

สตปญ

ญา/ค

วามเ

ฉลยว

ฉลาด

มนสย

รกกา

รอาน

ศกษา

คนคว

าดวย

ตนเอ

ง

ประส

บการ

ณเขา

รวมก

จกรร

ม

ความ

อยาก

รอยา

กเหน

การร

บรค า

สอนศ

าสนา

การผ

กผนก

บค าส

อนศา

สนา

การร

บรคว

ามสา

มารถ

ตนเอ

ง

เจตค

ตทดต

อการ

เรยนร

การม

เหตม

ผล

ความ

เชออ

านาจ

ในตน

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

undergraduate academic success: the roles of personality, intelligence, and application

Woodfield (2003)

4. Learning with mobile technologies e - Students’ behavior

Briz-Ponce et al., (2016)

5. ทฤษฏตนไมจรยธรรม : การวจยและการพฒนาบคคล

ดวงเดอน พนธมนาวน (2543)

6. ปจจยเชงเหตของพฤตกรรมใฝรและใฝดของนกเรยนมธยมศกษาตอนตน ตามแนวทฤษฎปฏสมพนธนยม

ดจเดอน พนธมนาวน และอมพร มาคะนอง (2547)

104

3

ท

ชอเรอง

ปท

ท าการศกษา/ ชอผเขยน

ตวแปร

สถานการณแวดลอม คณลกษณะเดมภายใน อทธพลค าสอนศาสนา

จตลกษณะตามสถานการณ

การส

นบสน

นทาง

สงคม

บรรย

ากาศ

การเร

ยนร

การจ

ดการ

เรยนก

ารสอ

น

การป

ฏสมพ

นธขอ

งผสอ

น

การม

ลกษณ

ะมงอ

นาคต

มแรง

จงใจ

ใฝเรย

นร

การเข

าถงน

วตกร

รม

สตปญ

ญา/ค

วามเ

ฉลยว

ฉลาด

มนสย

รกกา

รอาน

ศกษา

คนคว

าดวย

ตนเอ

ง

ประส

บการ

ณเขา

รวมก

จกรร

ม

ความ

อยาก

รอยา

กเหน

การร

บรค า

สอนศ

าสนา

การผ

กผนก

บค าส

อนศา

สนา

การร

บรคว

ามสา

มารถ

ตนเอ

ง

เจตค

ตทดต

อการ

เรยนร

การม

เหตม

ผล

ความ

เชออ

านาจ

ในตน

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

7. การพฒนาหลกสตรสงเสรมพฤตกรรมใฝรใฝเรยนของนกศกษามหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

พรชย ผาดไธสง (2555)

8. การพฒนาโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการเรยนร ผานอนเทอรเนตของนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนตน ในกรงเทพมหานคร

พรรณ ลกจวฒนะ (2554)

9. การพฒนารปแบบการสอนเชงรกออนไลนเพอสงเสรมพฤตกรรมการเรยนรของนสตปรญญาบณฑต

จรภา อรรถพร (2557)

10. พฤตกรรมใฝเรยนรของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนตนของโรงเรยน

ศรวมล ชชพวฒนา (2556)

105

4

ท

ชอเรอง

ปท

ท าการศกษา/ ชอผเขยน

ตวแปร

สถานการณแวดลอม คณลกษณะเดมภายใน อทธพลค าสอนศาสนา

จตลกษณะตามสถานการณ

การส

นบสน

นทาง

สงคม

บรรย

ากาศ

การเร

ยนร

การจ

ดการ

เรยนก

ารสอ

น

การป

ฏสมพ

นธขอ

งผสอ

น

การม

ลกษณ

ะมงอ

นาคต

มแรง

จงใจ

ใฝเรย

นร

การเข

าถงน

วตกร

รม

สตปญ

ญา/ค

วามเ

ฉลยว

ฉลาด

มนสย

รกกา

รอาน

ศกษา

คนคว

าดวย

ตนเอ

ง

ประส

บการ

ณเขา

รวมก

จกรร

ม

ความ

อยาก

รอยา

กเหน

การร

บรค า

สอนศ

าสนา

การผ

กผนก

บค าส

อนศา

สนา

การร

บรคว

ามสา

มารถ

ตนเอ

ง

เจตค

ตทดต

อการ

เรยนร

การม

เหตม

ผล

ความ

เชออ

านาจ

ในตน

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

สงกดสงฆมณฑลราชบรจงหวดราชบร

11. ตวบงชทางจตสงคมของพฤตกรรมใฝเรยนรในนกศกษาคร

พรพรรณ อทยว (2544)

12. ปจจยเชงสาเหตทสงผลตอความใฝเรยนรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ในเขตพนทการศกษาเพชรบรณเขต 2

รตตมา บญสวน (2556)

13. องคประกอบทสมพนธกบคณลกษณะใฝรใฝเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 เขตพนทการศกษาพทลง

บงอร เกดด า (2549)

14. การวเคราะหพหระดบปจจยทสงผลตอคณลกษณะใฝเรยนรของนกเรยนชนเผา ชนประถมศกษาป ท 6 ในโรงเรยนสงกด

เกวร แลใจ (2554)

106

5

ท

ชอเรอง

ปท

ท าการศกษา/ ชอผเขยน

ตวแปร

สถานการณแวดลอม คณลกษณะเดมภายใน อทธพลค าสอนศาสนา

จตลกษณะตามสถานการณ

การส

นบสน

นทาง

สงคม

บรรย

ากาศ

การเร

ยนร

การจ

ดการ

เรยนก

ารสอ

น

การป

ฏสมพ

นธขอ

งผสอ

น

การม

ลกษณ

ะมงอ

นาคต

มแรง

จงใจ

ใฝเรย

นร

การเข

าถงน

วตกร

รม

สตปญ

ญา/ค

วามเ

ฉลยว

ฉลาด

มนสย

รกกา

รอาน

ศกษา

คนคว

าดวย

ตนเอ

ง

ประส

บการ

ณเขา

รวมก

จกรร

ม

ความ

อยาก

รอยา

กเหน

การร

บรค า

สอนศ

าสนา

การผ

กผนก

บค าส

อนศา

สนา

การร

บรคว

ามสา

มารถ

ตนเอ

ง

เจตค

ตทดต

อการ

เรยนร

การม

เหตม

ผล

ความ

เชออ

านาจ

ในตน

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงราย เขต 3

15. การศกษาคณลกษณะใฝเรยนรของนกศกษาระดบปรญญาตร

วนเพญ โพธพน (2556)

16. ปจจยทางจตสงคมทเกยวของกบการเรยนรดวยการน าตนเองของนสตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

พสชนน นรมตไชยนนท (2549)

17. การวจยแบบพหกรณเพอวเคราะหวธการสงเสรมใจใฝเรยนรของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย

เกยรตชย ดวงเอยด (2557)

18. ปจจยเชงเหตทางจตและสงคมทเกยวของกบพฤตกรรมใฝรใฝดของนกศกษาระดบ

วรทศน วฒนชวโนปกรณ (2555)

/

107

6

ท

ชอเรอง

ปท

ท าการศกษา/ ชอผเขยน

ตวแปร

สถานการณแวดลอม คณลกษณะเดมภายใน อทธพลค าสอนศาสนา

จตลกษณะตามสถานการณ

การส

นบสน

นทาง

สงคม

บรรย

ากาศ

การเร

ยนร

การจ

ดการ

เรยนก

ารสอ

น

การป

ฏสมพ

นธขอ

งผสอ

น

การม

ลกษณ

ะมงอ

นาคต

มแรง

จงใจ

ใฝเรย

นร

การเข

าถงน

วตกร

รม

สตปญ

ญา/ค

วามเ

ฉลยว

ฉลาด

มนสย

รกกา

รอาน

ศกษา

คนคว

าดวย

ตนเอ

ง

ประส

บการ

ณเขา

รวมก

จกรร

ม

ความ

อยาก

รอยา

กเหน

การร

บรค า

สอนศ

าสนา

การผ

กผนก

บค าส

อนศา

สนา

การร

บรคว

ามสา

มารถ

ตนเอ

ง

เจตค

ตทดต

อการ

เรยนร

การม

เหตม

ผล

ความ

เชออ

านาจ

ในตน

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

ปรญญาตร

19. นวตกรรมการศกษาเพอพฒนาคณลกษณะทพงประสงคดานการมวนยในตนเอง ใฝเรยนร มารยาททางสงคม และรเทาทนการเปลยนแปลงของนกเรยนโรงเรยนอนบาลระยอง

สวรย จงเจรญรตน (2556)

20. ปจจยเชงเหตและผลของพฤตกรรมใฝรใฝเรยนวทยาศาสตรของนกเรยนมธยมศกษาตอนตน

วชราภรณ อมรศกด (2556)

√

21. ปจจยเชงเหตและผลของพฤตกรรมครในการจดกจกรรมพฒนาผเรยนเพอเสรมสรางคณลกษณะทพงประสงค

ศภวด บญญวงศ และคณะ (2552)

√

108

7

ท

ชอเรอง

ปท

ท าการศกษา/ ชอผเขยน

ตวแปร

สถานการณแวดลอม คณลกษณะเดมภายใน อทธพลค าสอนศาสนา

จตลกษณะตามสถานการณ

การส

นบสน

นทาง

สงคม

บรรย

ากาศ

การเร

ยนร

การจ

ดการ

เรยนก

ารสอ

น

การป

ฏสมพ

นธขอ

งผสอ

น

การม

ลกษณ

ะมงอ

นาคต

มแรง

จงใจ

ใฝเรย

นร

การเข

าถงน

วตกร

รม

สตปญ

ญา/ค

วามเ

ฉลยว

ฉลาด

มนสย

รกกา

รอาน

ศกษา

คนคว

าดวย

ตนเอ

ง

ประส

บการ

ณเขา

รวมก

จกรร

ม

ความ

อยาก

รอยา

กเหน

การร

บรค า

สอนศ

าสนา

การผ

กผนก

บค าส

อนศา

สนา

การร

บรคว

ามสา

มารถ

ตนเอ

ง

เจตค

ตทดต

อการ

เรยนร

การม

เหตม

ผล

ความ

เชออ

านาจ

ในตน

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

22. การพฒนาตวบงชคณลกษณะใฝเรยนรส าหรบนกเรยน ชนประถมศกษาปท 6

ดวงฤทย ราวะรนทรและคณะ (2557)

23. โมเดลความสมพนธเชงสาเหตความสข(ในการเรยน)ของนกศกษาพยาบาล

ณฐชย วงศศภลกษณ และคณะ (2557)

24. การศกษาความสามารถในการใชความคดขนสงของนกศกษาพยาบาลชนป 2 ทเรยนวชาการพยาบาลผใหญและผสงอาย

กรรณกา รกยงเจรญ และคณะ. (2555)

25. การศกษาพฤตกรรมการเรยนของนกศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร

อรพณ ศรสมพนธ (2550)

109

8

ท

ชอเรอง

ปท

ท าการศกษา/ ชอผเขยน

ตวแปร

สถานการณแวดลอม คณลกษณะเดมภายใน อทธพลค าสอนศาสนา

จตลกษณะตามสถานการณ

การส

นบสน

นทาง

สงคม

บรรย

ากาศ

การเร

ยนร

การจ

ดการ

เรยนก

ารสอ

น

การป

ฏสมพ

นธขอ

งผสอ

น

การม

ลกษณ

ะมงอ

นาคต

มแรง

จงใจ

ใฝเรย

นร

การเข

าถงน

วตกร

รม

สตปญ

ญา/ค

วามเ

ฉลยว

ฉลาด

มนสย

รกกา

รอาน

ศกษา

คนคว

าดวย

ตนเอ

ง

ประส

บการ

ณเขา

รวมก

จกรร

ม

ความ

อยาก

รอยา

กเหน

การร

บรค า

สอนศ

าสนา

การผ

กผนก

บค าส

อนศา

สนา

การร

บรคว

ามสา

มารถ

ตนเอ

ง

เจตค

ตทดต

อการ

เรยนร

การม

เหตม

ผล

ความ

เชออ

านาจ

ในตน

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

26. พฤตกรรมการตงใจเรยนของนกศกษาระดบปรญญาตร ภาคพเศษ มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

พษณ ลมพะสตร และ ฉฐวณ สทธศรอรรถ (2549)

27. ปจจยเชงเหตและผลของการเรยนร ดวยการน าตนเองของนสตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ฉฐวณ สทธศรอรรถ (2553)

รวม 17 17 8 5 7 13 4 2 4 3 5 2 3 2 6 10 2 5

110