II.ÜNİTE: ÜLKEMİZDE NÜFUS

NERELERDE YAŞIYORUZ? NÜFUS: Belli bir alanda yaşayan toplam insan sayısına nüfus denir. NÜFUS ARTIŞI: Sınırları belli bir alanda, belirli bir süre içerisinde insan sayısında meydana

gelen artıştır. DOĞAL NÜFUS ARTIŞI: Doğum oranının ölümden fazla olması nedeniyle nüfus artar. Buna doğal nüfus artışı denir. Nüfus artışını Doğuran en önemli etkenler :• Doğumlar• Göçler

Afrika896.721.874

Avrupa804.574.696 Asya

3.810.252.136

Okyanusya33.443.448

K.Amerika328.387.059

G. Amerika546.723.509

2005 Yılı

Nüfusun %80’i, karaların %20’sine yakın bölümünde yaşamaktadır. Yani bazı yerler çok sık nüfuslu iken, bazı yerler seyrek nüfuslanmıştır.

1750-1950 yılları arasında Asya Kıtası’ndaki hızlı nüfus artışının nedeni, yüksek doğum oranıdır. Avrupa Kıtası’ndaki artış ise Sanayi Devrimi’nden sonra insanların yaşam düzeylerinin yükselmesi sonucu gerçekleşmiştir.

AvrupaAsya

Nüfus yoğunluğu fazla olan ülkelerin büyük bir kısmı

Avrupa ve Asya kıtalarında bulunmaktadır.

Nüfus bilimciler, insanlık tarihi boyunca 3 büyük sıçrama döneminin yaşandığını düşünmektedir. Dünya nüfusundaki sıçramalardan ilki, yaklaşık 2 milyon yıl önce insanların alet yapımını keşfetmesiyle yaşanmıştır. Bu dönemde, yetersiz beslenme azalmış ve vahşi hayvanlara karşı mücadelede önemli ilerlemeler gösterilmiştir.

Dünya nüfusundaki ikinci sıçrama yaklaşık 10.000 yıl önce yaşanmıştır. İnsanların yerleşik hayata geçerek hayvanları evcilleştirmeleri ve tarımla uğraşmaları dünya nüfusunun hızla artmasına neden olmuştur.

Dünya nüfusundaki üçüncü sıçrama Sanayi Devrimi ile gerçekleşmiştir.

NÜFUS ARTIŞININ NEDENLERİ:oEkonomik nedenleroSiyasi nedenleroDoğal afetleroDini ve sosyal nedenleroSağlık nedenlerioNüfus(Aile) PlanlamasıBilgi Küpü• Okur - yazarlık oranının arttığı toplumlarda gelir

düzeyi artmıştır.• Okur - yazarlık oranı artan toplumlarda çevre

duyarlılığı artmıştır.

NÜFUS ARTIŞININ SONUÇLARI:• Genç nüfusun artması ile iş bulma sorunu artar.•Çalışmayan nüfus tüketicidir. Tüketim miktarı artar. •Kalkınma hızı düşer.•Ülkede her alanda gelişme yavaşlar.•Kişi başına düşen milli gelir azalır, genç nüfusun fazlalığı bu geliri azaltır.•Ülkenin fazla nüfusunun ihtiyaçları artacağından dışa satış(İhracat) azalır.•İç ve dış göçler artar. •Eğitim, sağlık, trafik sorunları artar.

Nüfus artışının olumlu sonuçları• Üretim artar.• Vergi gelirleri artar.• Mal ve hizmetlere talep artar.• Yeni endüstri dalları doğar.• İşçi ücretleri ucuzlar.• İhracatta rekabet kolaylaşır.

Nüfus artışının olumsuz sonuçları• İşsizlik artar.• Kalkınma hızı düşer.• Kişi başına düşen milli gelir azalır.• Tasarruflar azalır.• Tüketim artar.• İç ve dış göçler artar.• İnsanların temel ihtiyaçlarını karşılaması zorlaşır.• İhracat azalır.• Demografik (nüfusa bağlı) yatırımlar artar.• Çevre kirlenmesi artar.

NÜFUS KAYBI VE NEDENLERİ:Bir ülkede nüfusun çeşitli nedenlerle

azalmasına Nüfus kaybı(azalması) denir. NEDENLERİ:•Dış Göçler •Savaşlar•Doğal afetler•Salgın Hastalıklar•Trafik kazalarıTÜRKİYE’DE NÜFUS DAĞILIŞI:

Türkiye’de nüfus dağılışının en belirgin özelliği, nüfusun DAĞINIK ve DÜZENSİZ olmasıdır. Türkiye’de nüfus, bölge ve bölümler arasında farklılık gösterir.

* Türkiye’deki nüfus yoğunluğunun dağılışını; iklim, yer şekilleri, konum gibi özelliklerle ilişkilendirerek açıklayınız

NÜFUS DAĞILIŞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER:İKLİM: Ülkemizde nüfus, ılıman iklimin görüldüğü kıyı

bölgelerimizde yoğunlaşır. Kışların sert, uzun ve yağışın az olduğu karasal iklim şartlarının olduğu yerlerde ise nüfus tenhadır. Türkiye’de denizin ılımanlaştırıcı etkisinden dolayı nüfusun büyük kısmı Marmara, Ege, Karadeniz, Akdeniz kıyılarında toplanmıştır.

İklim faktörlerinin nüfus ve yerleşmenin dağılışı üzerinde nasıl bir etkiye sahip olduğunu söyleyiniz.

YER ŞEKİLLERİ: Dağlık ve engebeli alanlarda nüfus yoğunluğu seyrek, ovalarda ve toprak türünün tarıma uygun olduğu alanlarda nüfus yoğundur.Yer Şekillerine göre tenha yerler:•Yıldız Dağları Bölümü •Doğu Anadolu’dayüksek yerler(Hakkari bölümü)•Biga Yarımadası •İç Batı Anadolu• Sinop Çevresi•Tuz Gölü ve çevresi • Taşeli Platosu • Teke Platosu • Menteşe Yöresi

• Ülkemizde sıcaklık ve yağış şartları uygun olmasına rağmen nüfusu az olan alanlarımız da vardır. Güney Ege kıyılarında yer alan Menteşe Yöresi bu duruma en iyi örneklerden biridir. Yükseltinin ve eğimin fazla olması tarım alanlarını azaltmış, ulaşımı güçleştirmiştir. Buna bağlı olarak geçim kaynakları azalmış ve yerleşim alanları sınırlanmıştır.

Kuzey

Trabzon

KaradenizGümüşhane

• Trabzon-İran transit yolunun başlangıcında yer alan Trabzon, önemli ve büyük bir limana sahiptir.

• Trabzon-Sarp arasında yer alan sahil yolu, doğu-batı yönünde kıyı boyu yerleşmelerini birbirine bağlar. Bu yol ayrıca Türkiye- Gürcistan bağlantısını sağlar.

• Karadeniz iklimi görülür. Trabzon’da yağış isteği fazla olan çay ve fındık üretimi yaygındır.

• Nüfusu 975.137’dir. İl genelinde şehir nüfusu 478.954 (%49,12), kır nüfusu ise 496.195’tir(% 50,88 ). (TÜİK, 2000)

TRABZON

• Oldukça engebeli bir yapıya sahip olan Gümüşhane çevresinin yeryüzü şekillerini dağlar, platolar, ovalar, parçalanmış dağınık düzlükler oluşturur.

• Karasal iklime sahiptir. Kuru şartlarda yapılan hububat üretimi yaygındır.

• Nüfusu 186.953’ tür. İl genelindeki şehir nüfusu 77.570 (%41,5), kır nüfusu ise 109.383’tür (%58,5). (TÜİK, 2000)

GÜMÜŞHANE

• Ülkemizde nüfus ve yerleşmenin dağılışını etkileyen faktörleri kavram haritasından yola çıkarak inceleyelim.

HAKKARİ

İklim koşullarıolumsuz

Yükselti fazla

Tarım alanı dar Ürün çeşidi az Ulaşım zor

Ekonomik faaliyetlergelişmemiş

Göç verir

Nüfus az

SANAYİ: Sanayinin geliştiği yerlerde iş olanaklarının fazla olması, bu alanlarda nüfusun artmasını sağlar. Bu artış göçlerle meydana gelmektedir.Sanayiye göre nüfusun yoğun olduğu yerler:•Çatalca –Kocaeli Bölümü•Bursa çevresi•İzmir•Zonguldak•Eskişehir-Ankara•Çukurova-Adana•İskenderun

• Sizler de yaşadığınız il ve seçtiğiniz bir ilin kavram haritalarını oluşturunuz.

BURSA

İklim koşullarıolumlu Yükselti az Tarım alanı

fazlaÜrün çeşidi

çokUlaşım kolay

Ekonomik faaliyetler ve hizmetler gelişmiş

Göç alır

Nüfus fazla

ÖRNEK

TARIMTarımın yoğun olarak yapıldığı alanların nüfusları artmıştır. Tarım genellikle ovalarda yapılır. ÖrnekKıyı ovaları: Bafra ovası, Çarşamba Ovası, Gediz Ovası, Çukurova,İç ovalar: Konya Ovası, Harran Ovası, Adapazarı Ovası, Bursa Ovası

• Ülkemizde nüfus ve yerleşmenin dağılışını etkileyen faktörleri kavram haritasından yola çıkarak inceleyelim.

ADANA

İklim koşullarıolumlu Yükselti az Tarım alanı

fazlaÜrün çeşidi

çokUlaşım-İç bölgeleregeçitlerle bağlantı

Ekonomik faaliyetler ve hizmetler gelişmiş

Göç alır

Nüfus fazla

ÖRNEK

YER ALTI KAYNAKLARI(Madencilik)Madenlerin veya enerji kaynaklarının işletilmesinde yoğun nüfusa ihtiyaç vardır. Bu alanlarda nüfus fazladır. Taşkömürünün çıkarıldığı Zonguldak, linyit kömürünün çıkarıldığı Manisa(Soma),petrolün çıkarıldığı Batman nüfusun yoğun olduğu yerlerdir.TURİZM Turizmin yoğunlaştığı yerlerde yerleşme ve nüfus artmıştır.Ülkemizde Ege ve Akdeniz kıyılarındaki merkezlerde turizmden dolayı nüfus yoğunlaşmıştır.

ULAŞIM Ulaşımın zor sağlandığı yerler tenha, ulaşım kavşağında olan illerimizin nüfusu fazladır.Eskişehir, Ankara, Gaziantep, Kayseri’de ulaşımın rahatlığı ticaretin gelişmesini sağlamış böylece nüfusun yoğunlaşmasına neden olmuştur.

Uyarı: Ülkelerin veya bölgelerin nüfus sayısı az, yüzölçümü geniş olursa nüfus yoğunluğu azalır.

Yüzölçümü en büyük olan bölgemiz Doğu Anadolu Bölgesinde nüfus yoğunluğu azdır. Eğer yüzölçümü küçük, yaşayan insan sayısı fazla olursa nüfus yoğunluğu fazla olur. Örnek Marmara Bölgesi.

Zonguldak’ın gelişmesini sağlayan sektör aşağıdakilerden hangisidir?

A) Madencilik B) TarımC) OrmancılıkD) Ulaştırma

BİTLİS

İklim koşullarıolumsuz

Yükselti fazla

Tarım alanı dar

Ürün çeşidi az Ulaşım zor

Ekonomik faaliyetlergelişmemiş

Göç verir

Nüfus az

ÖRNEK

e Manisa AfyonkarahisarNüfus 1.260.169 812.416

İklim Akdeniz-Karasal geçiş Karasal

Sıcaklık Ortalaması 0C 16,8 11,2

Yıllık Yağış Miktarı (mm) 726,5 455

En Soğuk Ay Ortalaması 0C 6,7 0,3

En Sıcak Ay Ortalaması 0C 27,8 22,1

Donlu Gün Sayısı 30 94

Ürün Çeşidi çok az

Ortalama Yükselti (m) 43-750 1000-1500

Nadas Alanı (hektar) 16.590 119.644

ETKİNLİK

Bu durumun sonuçları şehirlerin ekonomilerini ve nüfuslarını nasıl etkilemiştir? Açıklayınız.

NÜFUS YOĞUNLUĞU:Bir ülke veya bölgedeki toplam nüfusun o ülke veya bölgenin yüz ölçümüne oranına NÜFUS YOĞUNLUĞU denir.

NÜFUS YOĞUNLUĞU = TOPLAM NÜFUS / TOPLAM YÜZ ÖLÇÜMÜ

Bu yoğunluk km²’ye düşen kişi sayısını ifade eder. Türkiye’nin 2000 yılı sayımına göre ortalama nüfus yoğunluğu yaklaşık olarak 83 kişidir.

Coğrafi Bölge Nüfus Gerçek Yüzölçümü(km²)

Nüfus Yoğunluğu(kişi/km²)

Doğu Anadolu 6.137.414 171.000 35,9

İç Anadolu 11.608.868 162.000 71,3

Karadeniz 8.439.213 146.178 57,7

Akdeniz 8.706.005 122.100 71,3

Ege 8.938.781 85.000 105,2

Marmara 17.365.027 67.300 258

Güneydoğu Anadolu 6.608.619 61.000 108,3

Türkiye 67.803.927 814.578 83,2

2000 yılına göre coğrafi bölgelerin nüfus miktarları ile nüfus yoğunlukları:

Türkiye’nin Kalabalık nüfuslu illeri:İstanbul, İzmir, İzmit, Adapazarı, Bursa, Aydın, Adana, Hatay, Mersin, Ankara, Trabzon, Samsun, Zonguldak, GaziantepTürkiye’nin Seyrek nüfuslu illeri: Artvin, Ardahan, Sinop, Kastamonu, Gümüşhane, Kırklareli, Çanakkale, Muğla, Kütahya, Burdur, Sivas, Bitlis, Hakkâri

Çanakkale ve Bursa illerinin gelişmişlik düzeyi

Çanakkale Bursa

Nüfus 464.975 2.125.140

Çalışan Nüfus 390.216 1.375.886

Gelişme Hızı 30,7 42,1

İhracat (Milyon$) 387 5.206

İthalat (Milyon$) 337 6.646

Sanayideki Elektrik Tüketimi(Mwh)

826.053 5.729.634

Bu durum kentlerin nüfuslarını nasıl etkilemiştir? Sizce bu illerden hangisi daha fazla göç almaktadır?

Yukarıdaki işlemde, ( ? ) işareti ile gösterilen kutucuğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?a) İklim b) Yüz ölçümüc) Yükselti d) Nüfus artış hızı

Örnek

1-Ulaşım kavşağında olan illerimizin nüfusu fazladır.

2- Ülkemizde yer şekillerinin engebeli olduğu araziler nüfus bakımından yoğundur.3-Nüfus yoğunluğu insan sayısının bölge yüzölçümüne bölünmesi ile elde edilir.4- Ülkemizde Ege ve Akdeniz kıyılarındaki iller sanayi nedeniyle yoğun nüfusludur.

5-Ülkemizdeki göçler özellikle kentten köylere doğrudur.6-Türkiye’nin 2000 yılı sayımına göre ortalama nüfus yoğunluğu yaklaşık olarak 83 kişidir.

7- Göç veren illerde genellikle kadın nüfus erkek nüfustan fazladır.8- İç göçlerle nüfusun miktarında azalma olur.9- Doğum oranı ölüm oranından az ise nüfus artar.10-Ülkelerin veya bölgelerin nüfus sayısı az, yüz ölçümü geniş olursa nüfus yoğunluğu azalır.

AŞAĞIDA VERİLEN CÜMLELERİN DOĞRU YA DA YANLIŞ OLDUKLARINI KARŞISINDA BULUNAN KUTUCUĞA ‘’X’’ İŞARETİ KOYARAK GÖSTERİNİZ

Belirli bir zamanda, sınırları belirli alanda yaşayan insan sayısına nüfus denir.Ülkelerin toplam nüfusları nüfus sayımları ile belirlenir.

Nüfus sayımıBelirli bir zamanda bir ülke sınırları içinde kişilere yönelik yapılan demografik, ekonomik ve sosyal verilerin toplanması ve bu verilerin değerlendirilmesi işlemine nüfus sayımı denir.Tarih boyunca çeşitli amaçlarla birçok nüfus sayımı yapılmıştır. Dünyada bugünkü anlamda ilk nüfus sayımı 1665 yılında Kanada’dayapılmıştır. Daha sonraki yıllarda ABD'de 1709’da, İsveç’te 1748’de, Danimarka’da 1769’da nüfus sayımları gerçekleştirilmiştir.

Osmanlı Devleti'nde ise ilk kapsamlı nüfus sayımı II.

Mahmut döneminde 1831 yılında yapılmıştır. Amaç;

asker ve vergi yükümlülerini belirlemektir.

Osmanlı Devletinde Nüfus Sayımı

.II. Mahmut'un kendi ağzından ekonomi ve mali alanlardaki projelerinden birini okuyalım.

II. Mahmut, bu projesini hayata geçirebilmek için aşağıdakilerden hangisini yapmalıdır?a) Askeri alanlarda yeniliklere gitmelidir.b) Ekonomi alanlarında yetenekli insanları görevlendirmelidir.c) Kendisine askeri ve mali alanda yetenekli yardımcılar almalıdır.d) Nüfus sayımı yaptırmalıdır.

Dünyanın en kalabalık ülkesi olan Çin'de ilk modern nüfus sayımı 1953'te yapılmıştır. Bu sayımla birlikte Dünya nüfusunun beşte biri resmî kayıtlara geçmiştir.

Modern nüfus sayımlarının amacı ; Nüfusun niteliklerini (eğitim ) belirlemektir. Çünkü, ülke kaynaklarının doğru kullanılması ve kalkınma planlarının gerçekçi olarak hazırlanabilmesi için nüfusun niteliklerinin bilinmesi gerekir.

ÜLKEMİZDE NÜFUS SAYIMI Ülkemizde ilk nüfus sayımı 1927, ikinci nüfus sayımı 1935 yılında yapılmıştır.1935 yılından 1990 yılına kadar her 5 yılda bir sayım yapılmış,1990 yılından sonra 10 yılda bir yapılmıştır.

Nüfus Sayımı ile Ülkemizdeki;Nüfus yoğunluğuKadın-erkek sayısıNüfus artışıKent ve köy nüfusuMedeni durumAilelerin çocuk sayısı ve iş durumlarıOkur-yazarlık ve öğrenim durumu tespit edilmektedir.

Bütün illerden alınan bilgiler Ankara’da Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından değerlendirilmektedir. Elde edilen bilgilere göre; halkın iş, sağlık, eğitim, konut, beslenme, gibi alanlardaki ihtiyaçları belirlenir.

1927-1990 yılları arasında ülkemizdeki yapılan nüfus sayımı sonuçlarına göre:•Nüfusumuz sürekli artmaktadır.•Hatay’ın anavatana katılması ile 1939’dan sonra nüfusumuz artmıştır.•1939 yılında II. Dünya Savaşı’nın başlaması ile nüfus artış hızı azalmıştır. Çünkü genç nüfus askere alınmıştır.•1945 yılından sonra savaşın bitmesi üzerine nüfus artış hızı artmıştır.•1960’lı yıllardan sonra Avrupa’ya olan işçi göçleri nüfus artış hızımızı azaltmıştır.•Balkanlarda yaşayan Türk vatandaşlarımızın Türkiye’ye göçleri nüfusumuzu arttırmıştır.

Yaş grubu Toplam nüfus içindeki oranı(%)0-14 29,8

15-64 64,565+yaş 5,7

TÜRKİYE’DE NÜFUSUN ÖZELLİKLERİ:Yaş Durumu: Nüfus yaş durumuna göre; Genç, Olgun ve Yaşlı olmak üzere 3 gruba ayrılır.

Cinsiyet Durumu: I.Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı nedeniyle 1945 yılına kadar kadın nüfus fazla olmuştur. Günümüzde ise kadın-erkek nüfusu eşittir.

Türkiye’de dışarıdan göç alan İstanbul, Ankara, İzmir, Adana gibi merkezlerde erkek nüfus fazla iken;Dışarıya göç veren Trabzon, Tokat, Yozgat gibi merkezlerde ise kadın nüfus fazladır.

İş Kollarına Göre Durumu: Bir ülkede 20-65 yaş grubundaki insanların ne kadarının çalıştığı, o ülkenin kalkınmışlığını gösterir.

Genellikle, sanayileşmiş ve buna bağlı olarak gelişmiş ülkelerde işsizlik az iken, az gelişmiş ülkelerde işsizlik fazladır. Türkiye’de tüketici nüfusun fala olması ve orta yaş grubundaki işsizlik, ülkemizin kalkınma hızını yavaşlatmaktadır.

Türkiye’de çalışan nüfusun;•%48’i Tarım•%14’ü sanayi•%38î hizmet sektöründe çalışmaktadır.

Eğitim Düzeyi

Türkiye’de okuryazar oranı % 90’dır.İlköğretimde yaklaşık 10 milyon, orta öğretimde 2 milyon öğrenci eğitim görmektedir. Nüfusun % 6’sı üniversite mezunudur.

Yıl Kırsal(%) Kentsel(%)

1927 72 28

2000 35 65

Kırsal ve Kentsel durumToplam nüfusu 10.000’den az olan yerleşmelere “kırsal”; nüfusu 10.000’den çok olan yerleşmelere “kentsel” nüfus denmektedir.

Ülkemizde kentsel nüfus artmıştır.

Az Gelişmiş Ülkelerde:•Doğum oranı ve nüfus artış oranı yüksektir.•Genç nüfus oranı fazla, yaşlı nüfus oranı azdır.•Nüfus grafiği; geniş tabanlı üçgene benzer. Ortalama yaşam süresi azdır.•Çalışan nüfusun yaş ortalaması düşük, bağımlı nüfus oranı fazladır.•Tarım sektöründe çalışan nüfus fazla, hizmet ve sanayi sektöründe çalışan nüfus azdır.•Nüfusun eğitim seviyesi düşüktür.•Nüfusun yarıdan çoğu kırsal kesimde yaşar.

Gelişmiş Ülkelerde:• Doğum oranı ve nüfus artış oranı düşüktür.•Ortalama yaşam süresi fazladır.•Genç nüfus oranı az, orta ve yaşlı nüfus fazladır.•Nüfus grafiği, tabanı dar, orta kesimi şişkin bir üçgene benzer.•Çalışan nüfusun yaş ortalaması yüksek ve bağımlı nüfus oranı azdır.•Hizmet ve sanayi sektöründe çalışan nüfus, tarım sektöründe çalışan nüfustan fazladır.•Nüfusun eğitim seviyesi yüksektir.•Nüfusun yarıdan fazlası kentte yaşar.

Boşluk Doldurma 1. Sınırları belirli bir alanda yaşayan insan sayısına .......................................... denir.2. Belirli bir yerde doğanlar ölenlerden fazla ise o yerde ............................................. nüfus artışı vardır.3. Çok sıcak ve çok soğuk bölgeler ................................................. nüfuslu yerlerdir.4. Göç alan merkezlerde erkek nüfus, kadın ve çocuk nüfustan ..........................................5. Antalya, Alanya, Bodrum, Marmaris gibi turistik merkezlerin nüfusları .......................... mevsiminde artar.6. Kilometre kareye düşen insan sayısına ................................................... .................................. denir.7. Nüfus yoğunluğu tek başına nüfus hakkında bilgi ..............................................8. Ülkemizde engebeli, yüksek ve eğimli alanlarda, kurak ve karasal iklime sahip yerlerde nüfus ......... ............................................................................................9. İç Anadolu Bölgesi’nde Konya ovası ve Tuz Gölü çevresinde nüfusun tenha olmasının en önemli nedeni ...................................................... .......................... .10. Ülkemizde ilk genel nüfus sayımı ..................................................... yılında yapılmıştır.

11. Karabük, Batman, Kırıkkale, İskenderun gibi merkezlerde nüfusun hızlı bir şekilde artmasının nedeni, bu kentlere fazla .................................... olmasıdır.12. Ülkemizde yaşlı nüfus oranının geçmiş yıllara göre artmasının nedenleri .................................................. Ve ........................................................ sorunlarının çözülmesiyle ilişkilidir.13. Nüfus piramidinde yatay eksen kadın ve erkek nüfusun yaş gruplarına göre ............................................ gösterir.14. Ülkemizde çalışan nüfusun yarıdan fazlası.................................. alanında çalışmaktadır.15. Ülkemizde çalışma hakkı ........................... ........... ile güvence altına alınmıştır.16. Özel işletme, kuruluş ve fabrikalarda çalışanların ve bunların bakmakla yükümlü oldukları kişilerin sosyal güvenliğini sağlamak amacıyla .......................... ............. kurulmuştur.17. Tüm devlet kurumlarında memur kadrosunda çalışanlar ve bakmakla yükümlü oldukları kişilerin sosyal güvenliklerini sağlamak amacıyla .......................... .......................... ........................... kurulmuştur.18. Esnaf, sanatkârlar ve bağımsız çalışanlar ve bunların bakmakla yükümlü oldukları kişilerinsosyal güvenliklerini sağlamak amacıyla .......................... ................................... kurulmuştur.

Nüfus nedir?Nüfusun dağılışını etkileyen faktörleri aşağıdaki kutuya yazınız.

NÜFUS:

İzmit:Yoğun nüfusludur. Çünkü iklimi ılımandır. Düz alanlara sahiptir. Bu nedenle ulaşım, sanayi, ticaret gelişmiştir.

Tunceli:

İzmir: Hakkari:

Zonguldak:

Antalya:

Aşağıdaki gösterilen illerin, a) Yoğun ya da seyrek nüfuslu olduğunu yazınız. b) Nüfusun yoğun ya da seyrek olmasının nedenlerini yazınız.

MERHABA, DOYDUĞUM TOPRAKGÖÇ İnsanların, toplumsal, ekonomik veya siyasi nedenlerle bir ülkeden bir ülkeye, bir yerleşim yerinden başka bir yerleşim yerine gitmesine GÖÇ denir. Göç ikiye ayrılır:1-İç göç 2-Dış göç

Göç nedenlerini 4 grupta toplayabiliriz:

DOĞAL

GÖÇNEDENLERİ

SOSYALSİYASİ

EKONOMİK

DOĞAL NEDENLER

DEPREM

KURAKLIK

VOLKANİZMA

TAŞKIN-SEL

HEYELAN

SOSYAL NEDENLER

EĞİTİM SAĞLIK DİN

KAN DAVASI MİRAS

EKNOMİK NEDENLER

İŞ BULMA

DOĞAL KAYNAK

TURİZM

TİCARET

İŞ SAHASIBÜYÜTME

SİYASİ NEDENLER

SAVAŞ

MÜBADELE

İŞGALLER

TERÖR

DEVRİM

İltica(Sığınma Göçleri)

GÖÇ TİPLERİ• Göçler bir ülkenin sınırları içinde olabileceği

gibi ülkeler arasında da olabilir.Göçler, oluştukları yere göre iki gruba ayrılır:

Göçler

İÇ GÖÇLER DIŞ GÖÇLER

İç Göçler• Herhangi bir ülkenin sınırları

içinde oluşan göçlerdir. Bu yer değiştirme hareketi sırasında ülke nüfusunda herhangi bir değişme söz konusu değildir. Genellikle iç göçlere bağlı olarak kent nüfusları artarken, kırsal nüfus azalmaktadır. İç göçler;

• Kırsal alandan kırsal alana• Kırsal alandan kentlere• Kentlerden kentlere• Kentlerden kırsal alana doğru

olmaktadır.

• İç göçlerin en fazla görüleni kırsal alandan kentlere doğru olanıdır.

• Verimli tarım alanları,• Endüstrinin geliştiği bölgeler,• Ticaret merkezleri,• Maden yatakları bakımından zengin

olan bölgeler,• Turistik yöreler göçmen çekerler.

a.Mevsimlik Göç Genellikle yaz mevsiminde tarım alanlarında çalışmak, yaylacılık ve turizm amaçlı olarak yapılan göçlere mevsimlik göç denir. Ör:Akdeniz Bölgesi, Ege Böl.b.Sürekli Göç Yerleşmek amacıyla yapılan göçlere sürekli göç denir.

İç Göçlerin Nedenleri•Kırsal alanda doğum oranının yüksek olması•Modern tarım yöntemlerinin kullanılması•İşsizlik oranının artması•Tarım alanlarının miras yoluyla parçalanması•Sağlık, eğitim ve iş imkânlarının kentlerde toplanması•İklim ve yerşekillerinin kırsal alanlardaki olumsuz etkileri

İç Göçlerin Sonuçları:•Ülke içerisindeki nüfus dengesiz dağılır.•Ekonomik yatırımlar dengesiz dağılır.•Çarpık kentleşme görülür.•Konut sıkıntısı ortaya çıkar.•Sanayi tesisleri kent içinde kalır.•Çevre sorunları ortaya çıkar.•Alt yapı hizmetleri aksar.(Su,yol,elektrik vb. )

En Fazla Göç Veren iller Kars, Tunceli, Bitlis, Giresun, Rize, Sivas, Yozgat, Afyon, Kırşehir, Ağrı, Muş, Bingöl ve Şırnak.En Fazla Göç Alan İllerİstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Şanlıurfa, Antalya, Mersin, Konya, İzmit, Manisa,Aydın, Gaziantep. En Fazla Mevsimlik Göç Alan İllerAdana, Mersin, Aydın, Antalya, Muğla, İstanbul, İzmir, Bursa, Nevşehir, Eskişehir, Gaziantep, Antalya

İç Göçleri Önlemek İçin Yapılması Gerekenler:•Sulamalı tarıma geçilmeli,•Ahır ve besi hayvancılığı geliştirilmeli,•Gelişmemiş olan kırsal alanlardaki eğitim, öğretim ve sağlık hizmetlerinin kalitesi arttırılmalı,•Küçük sanayi kolları geliştirilmelidir.

Dış Göçler• Bir ülkeden başka ülkelere olan

göçlerdir.• Göç veren ülkenin nüfusu azalır.• Dış göçler, oluşum nedenlerine göre 5

gruba ayrılır:

B

İşçi Göçü

Dış Göç

ABeyin Göçü C Gönüllü Göçler

DMübadeleEİltica

Dış Göçlerin Nedenleri:•Ekonomik nedenler•Doğal afetler•Savaşlar•Etnik nedenler•Sınırların değişmesi ve antlaşmalarla yapılan nüfus

değişimleri.Balkan ülkelerinden ülkemize 1995 yılında göç

yaşanmıştır.1950’den sonra Almanya başta olmak üzere Avrupa ülkelerine ülkemizden işçi göçü yaşanmıştır. Günümüzde yurt dışında 4 milyon civarında Türk yaşamaktadır.

Beyin Göçleri• İyi eğitilmiş elemanların daha

iyi çalışma olanakları sağlayan ülkelere gitmesiyle oluşan göçlerdir.

• II. Dünya Savaşı sırasında Alman bilim adamlarının ABD’ye göçü bu türdendir.

• Türkiye'den beyin göçü durdurulamıyor. Beyin avcısı ülkelerin başında gelen ABD'de 4 bine yakın Türk bilim adamı var.

Dış göçler ve TürkiyeÜlkemize 1923 - 1989 yılları arasında çoğu Balkan ülkelerinden olmak üzere 2,2 milyon göç olmuştur.1950'den sonra, başta Almanya olmak üzere yurt dışına işçi gitmeye başlamıştır. Bugün Fransa, Belçika, Hollanda, İngiltere, İsveç, ABD, Avustralya, Libya, S. Arabistan, Kuveyt ve Orta Asya ülkelerinde işçilerimiz bulunmaktadır.

Dış Göçlerin Sonuçları:•İşsizlik azalmıştır.•Dış ticaret gelişmiştir.•Turizm gelişmiştir.•Ülkeye döviz girdisi sağlanmıştır.

Türkiye'den yurt dışına göç sonucunda;• Ülkemize giren işçi dövizi artmıştır.• Ülke turizminin gelişmesini sağlamıştır.• Artan nüfusun işsizlik sorununa kısmen çözüm bulunmuştur.

Yukarıdaki fotoğrafa bakarak göçün nedenleri hakkında tahminlerde bulununuz. 1………………………………………………………………………..2……………………………………………………………………….3……………………………………………………………………….4…………………………………………………………………………5…………………………………………………………………………

Yukarıdaki ve yan taraftaki fotoğraflara bakarak göçün sonuçları hakkında tahminlerde bulununz. 1................................................................................................. 2................................................................................................. 3................................................................................................. 4................................................................................................. 5................................................................................................. 6................................................................................................. 7.................................................................................................

YERLEŞME VE SEYAHAT ÖZGÜRLÜĞÜAnayasa ile güvence altına alınmıştır.Madde 23: "Herkes, yerleşme ve seyahat özgürlüğüne sahiptir." * Yerleşme hürriyeti, suç işlenmesini önlemek, sosyal ve ekonomik gelişmeyi sağlamak, sağlıklı ve düzenli kentleşmeyi gerçekleştirmek ve kamu mallarını korumak amacıyla sınırlandırılabilir.* Seyahat hürriyeti, suç soruşturma ve kovuşturması sebebiyle ve suç işlemesini önlemek amaçlarıyla kanunla sınırlandırılabilir.* Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ülkenin ekonomik durumu, vatandaşlık ödevi ya da ceza soruşturması veya kovuşturması sebebiyle sınırlanabilir.

TÜRKİYE’DE YERLEŞMELER1. Bulunduğunuz yerde hangi ekonomik, sosyal ve kültürel aktiviteler yapılmaktadır?

2. Çevrenizde aktif yaş grubu içinde hangi ekonomik faaliyet türleri yoğunluk kazanmıştır?

TÜRKİYE’DE YERLEŞMELER

Kent Yerleşmeleri

DevamlıYerleşmeler

GeçiciYerleşmeler

KöyÇiftlikMahalleMezraDivan

YaylaAğılKomDamOba

DağınıkYerleşmeler

BüyüklüklerineGöre

EkonomikFonksiyonlarına

Göre

KültürelFonksiyonlarına

Göre

Askeri şehirler

İdariFonksiyonlarına

Göre

Başkent

Askeri birlikler

Kır Yerleşmeleri

Dokularına Göre KırYerleşmeleri

TopluYerleşmeler

Tarım Sanayi ve MadencilikTurizmTicaret ve Liman Ulaşım

Üniversite kentleri

Küçük kent(kasaba)Orta büyüklükte kent Büyük kent

Ülkemizdeki Yerleşme Şekilleri

• Türkiye, dünyanın en eski yerleşim alanlarından biridir.

• Anadolu’nun coğrafi konumu, iklimi, su kaynakları, verimli tarım alanları, jeolojik ve jeomorfolojik özellikleri tarih öncesi devirlerden günümüze çeşitli kültür ve medeniyetlerin kurulmasını sağlamıştır.

• Bu yerleşmelerin görünümü, fonksiyonları, genişlikleri ve nüfusları birbirinden farklıdır.

• Bu farklı özelliklerden yola çıkarak ülkemizdeki yerleşmeleri kır ve kent yerleşmeleri olarak iki grup altında toplayabiliriz.

• Kent ve kır yerleşmelerini birbirinden ayırmak için çeşitli ölçütler kullanılmaktadır.

KIR YERLEŞMELERİTürkiye'de Kırsal YerleşmelerÜlkemizde, nüfusu 10.000'in altında olan yerleşmelere denmektedir.Kır yerleşmeleri, tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin birlikte yapıldığı ya da ön plana çıktığı yerleşmelerdir.Kırsal yerleşmelerin bazılarında yerleşik hayat tarzı (köy gibi), bazılarında konar - göçerlik veya yaylacılık gibi yarı yerleşik tarz görülür.

Köy: 1924 yılında çıkarılan 442 sayılı Köy Kanunu’na göre; cami, okul, yaylak, baltalık, orman gibi malları bulunan ve toplu veya dağınık oturan insanların bağ, bahçe ve tarlaları ile birlikte oluşturdukları yerleşmelerdir.

Köy yerleşmeleri ikiye ayrılır:Dağınık yerleşme

Toplu yerleşme

Dağınık yerleşmelerde evler tek ya dabirkaç ev şeklinde arazi üzerine

dağılmıştır.

Toplu yerleşmede evler bir merkezde toplanmıştır.

• Su kaynaklarının bol olduğu Karadeniz Bölgesinde dağınık yerleşme, su kaynaklarının az olduğu İç Anadolu , Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu’da toplu köy yerleşmeleri görülür.

KENT YERLEŞMELERİ(ŞEHİRLER)Şehirler:Az çok bir plan dâhilinde kurulmuş, nüfusu 10.000’nin üzerinde olan ekonomisi tarım ve hayvancılık sektörleri dışında başta ticaret, sanayi, hizmetlere dayalı büyük alanlara yayılan, yönetim ve eğitim olmak üzere çeşitli görevleri bir araya toplayan, hayat tarzı ve çevresine etkileri bakımından farklı olan büyük yerleşme birimidir. Yerleşim birimlerinin en büyüğü şehirlerdir.

Şehirleri kır yerleşmelerinden ayıran özellikler:1- Nüfusları fazladır.( Çok sayıda insanı barındırırlar.) 2-Yayıldıkları alanlar geniştir. 3-Geçiminde tarım dışı sektörler ağırlıktadır. 4-Meskenler yanında çarşı, Pazar, fabrika, spor ve sanat merkezleri vb. bulunur. 5-Çevrelerindeki alanlara ekonomik, sosyal ve kültürel yönden etki ederler.6-Çok büyük şehirlerde değişik soy, din ve ırktan insanlar birlikte yaşar.

Şehirlerin Sınıflandırılması• Şehirler nüfuslarına ve fonksiyonlarına göre sınıflandırılır. • Şehirlerin fonksiyonlarına göre sınıflandırılmasında

ekonomik, idari, askerî, kültürel özellikleri dikkate alınır. Şehirlerin bazılarında yalnızca bir fonksiyon gelişmişken bazılarında ise birden fazla hâkim fonksiyon etkilidir.

• Kara yoluyla deniz yolunun kesiştiği yerler olan limanlar, ticaret şehirlerinin can damarlarıdır. Liman şehirleriyle ticaret şehirlerini ayrı tutmak güçtür.

Fonksiyonlarına Göre Şehirler Özellikleri

İdari Şehirler Gelişmesinde yönetim merkezi olması ön plandadır.

Kültürel ŞehirlerÜniversite ile yüksek okulların bulunduğu, çeşitli bilim, sanat ve kongre etkinliklerinin düzenlendiği, festivallerin yapıldığı, tarihî zenginliklerin bulunduğu şehirlerdir.

Askerî Şehirler Gelişmesinde askerî birliklerin varlığının etkisi büyüktür.

Ekonomik Fonksiyonlarına

Göre Şehirler

Gelişmesinde tarım, sanayi (imalat sanayi, madencilik), hizmet (ulaşım, ticaret, turizm vb.) sektörlerinin biri veya birden fazlası etkilidir.

Bu sınıflandırmada hangi özellikler ön plana çıkmaktadır?

FONKSİYONLARI

ÖN PLANA ÇIKANEKONOMİK

FAALİYETLERGENEL ÖZELLİKLERİ ÜLKEMİZDE

ÖRNEKLERİ

TARIM ŞEHRİ

Asıl fonksiyon tarım ve hayvancılıktır.Hizmet sektörünüfus ve ticaretin artmasınabağlı olarak değişir.

Tarım alanlarının merkezinde, kavşak noktada yer alır. Tarım ürünlerini işleyecek küçük sanayi tesisleri vardır. Çevre ihtiyaçlarının karşılandığı pazar ile küçük alışveriş merkezleri bulunmaktadır.Ürünleri pazarlayacak ticaret kapasitesine sahiptir.

TarsusSökeİnegöl

TİCARET ŞEHRİ(Liman-Asıl TicaretŞehri)

Asıl fonksiyon ticarettir.Sanayi ve hizmet sektörügelişmiştir.

Geniş bir hinterlanda sahip işlek ulaşım yollarının kavşak noktasındadır. Liman şehri olarak gelişmiş korunaklı bir limana sahiptir. Şehrin gelişmesine bağlı olarak değişen orta ya da büyük ölçekli sanayi tesisleri, ticaret mallarının alınıp satıldığı, üretildiği, depolandığı çok sayıda iş yeri, pazar, panayır ve fuarlar, büyük küçük alışveriş merkezleri vardır. İthalat ve ihracat yoğundur.

MersinİstanbulİzmirGaziantep

Ekonomik fonksiyonlarına göre şehirlerin sınıflandırılması

SANAYİ ŞEHRİ(Maden-Asıl

SanayiŞehri)

Asıl fonksiyon sanayidir.Ticaret ve

hizmet sektörü

gelişmiştir

Kavşak noktasında ya da bütünulaşım yollarına yakın bir konumda bulunmaktadır. Maden, enerji kaynağı ve ham maddeye yakındır ya da kolay ulaşılabilecekkonumdadır. Bir ya da birdenfazla gelişmiş sanayi kolu vardır.Ticaret gelişmiştir. İthalat ya da ihracat yoğundur

BursaİzmitManisaİstanbulZonguldak

TURİZM ŞEHRİ

Turizm, ticaret, hizmet

faaliyetleri gelişmiştir.

Doğal güzelliklere veya tarihî zenginliklere sahiptir. Gelişmiş ulaşım ağı vardır. Sanayi tesisleri şehrin gelişmesine bağlı olarak değişir. Gelişmiş ticari fuarlar, pazarlar ve alışveriş merkezlerine sahiptir. El sanatları yaygındır.

AntalyaVanİstanbulNevşehir

ULAŞIM ŞEHRİ

Ulaşım, ticaret,

hizmet vesanayi

sektörleri gelişmiş.

Büyümesinde ulaşım hizmetleri etkilidir.Kavşak noktaları ve işlek yollarınüzerinde yer alır.

EskişehirKonyaAnkaraİstanbul

Eskişehir* Ulaşım yollarının üzerinde olması.* İki üniversiteye sahip olması.* Tarım alanlarının varlığı.

Antalya* Dört mevsim devam eden turizm faaliyetleri.* Kış sıcaklıklarının yüksek olması nedeniyle seracılığın gelişmesi.* Antalya havaalanının ve yat limanının varlığı.

Antalya Serbest BölgesiEskişehir

Haydarpaşa LimanıKapalı Çarşı

İzmir, Gaziantep, Manisa, Bursa şehirlerinden birini seçerek hangi fonksiyonlara sahip olduğunu araştırınız.

etkinlik

Seçtiğiniz ilin özelliklerini yazınız.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Hinterlandın Şehirlerin Gelişmesine Etkisi

Hangi şehirlerimizde turizm fonksiyonu hangisinde madencilik ön plandadır?

etkinlik

Bulunduğu Yer

YağışRejimi

Su Kaynakları

Arazinin Şekli ve

Tarım AlanıYükselti Yerleşme

Şekli

Konya Ovası Düzensiz YetersizDüz arazi

tarım alanı geniş

800-900 m Toplu

Kıyı Ege Düzensiz Yeterli

Faylaşmaya bağlı olarak meydana gelençöküntü alanları, dağlık alanlar ve tarım alanı geniş

0-50 m Toplu

Doğu Karadeniz

kıyı kesimingerisindeki

dağlık alanlar

Düzenli YeterliEngebeli arazi,

küçük ve parçalı tarım alanı

250 m veüzeri Dağınık

Tabloya göre cevaplayınız.Bulunduğu

YerYağış

RejimiSu

KaynaklarıArazinin Şekli

veTarım Alanı

Yükselti YerleşmeŞekli

Konya Ovası Düzensiz Yetersiz Düz arazitarım alanı geniş

800-900 m Toplu

Kıyı Ege Düzensiz Yeterli

Faylaşmaya bağlı olarak meydana gelençöküntü alanları, dağlık alanlar ve tarım alanı geniş

0-50 m Toplu

Doğu Karadeniz

kıyı kesimingerisindeki

dağlık alanlar

Düzenli YeterliEngebeli arazi,

küçük ve parçalı tarım alanı

250 m veüzeri Dağınık

Etkinlik1. Nüfus nedir?

2. Doğal nüfus artışı neye denir?

3. Bir bölgede nüfusun dağılışını etkileyen doğal faktörler nelerdir? Yazınız.

4. Ülkemizde doğu-batı uzantılı dağların güney eteklerinin kuzey eteklerine göre daha sıknüfuslu olmasının temel nedeni nedir? Yazınız.

5. Engebeli, yüksek ve eğimli yerlerde nüfus niçin seyrektir?

6. Kuraklığın etkili olduğu yerlerde nüfus tenhadır. Ülkemizde kuraklık etkili olduğu içinnerelerde nüfus tenhadır?

7. Nüfus yoğunluğu nedir?

8. Tarımda makine kullanılması kırsal kesimden kente göçün nedenlerinden biridir. Ne tür yerlerde kırsal kesimden kente olan göçler bu genellemeye uymaz?

9. Milli gelir neye denir?10. Bir ülkenin milli geliri yıldan yıla düzenli olarak artarken, kişi başına düşen pay aynıoranda artmıyorsa bu ülke için ne söylenebilir?11. Karabük, Kırkkale ve Batman gibi kentlerin nüfuslarının çok hızlı bir şekilde artmasınıntemel nedeni nedir?12. Okur - yazar oranının en yüksek olduğu coğrafi bölgemiz hangisidir?13. Ülkemizde en çok göç alan coğrafi bölgemiz hangisidir?14. Büyük kentlerimizde konut sorununun fazla olmasının temel nedeni nedir?15. Bodrum, Kuşadası, Marmaris, Fethiye gibi yerlerde yıl içinde nüfusun çok fazla değişiklikgöstermesinin temel nedenini yazınız.16. Nüfus piramidinde tabanın çok geniş olması neyi gösterir?17. Bir kentte kadın ve çocuk nüfusun yetişkin erkek nüfustan fazla olması o kentle ilgiliolarak neyi gösterir?

Aşağıdaki cümlelerin doğru olanlarının başına (D), yanlış olanların başına (Y) yazınız.1. ( ) Bir ülkede veya bir bölgede belirli bir alanda yaşayanların toplam sayısına nüfus denir.2. ( ) Göçlerle olan nüfus artışına doğal nüfus artışı denir.3. ( ) Orman bölgeleri nüfusun sık olduğu alanlardır.4. ( ) Bir yörede makineli tarımın yaygınlaşması, o yöreden başka bölgelere göçü hızlandırır.5. ( ) Göç alan kentler iş olanaklarının olduğu kentlerdir.6. ( ) iş olanaklarının çok fazla olduğu kentlerin çevresinde gecekondu semtleri oluşur.7. ( ) Ülkemizde doğu-batı uzantılı dağların kuzey eteklerinde nüfus güney eteklerine göredaha yoğundur.8. ( ) Bir yörede km2 ye düşen insan sayısına nüfus yoğunluğu denir.9. ( ) Nüfusları aynı olan iki bölgeden yüzölçümü küçük olanın nüfus yoğunluğu fazladır.10. ( ) Dağlık alanlarda ve kurak bölgelerde nüfus tenhadır.

11. ( ) Ülkemizde en çok göç alan coğrafi bölgemiz Marmara Bölgesidir.12. ( ) Çok fazla göç alan kentlerde konut sorunları ortaya çıkar.13. ( ) Tarım topraklarının miras yoluyla bölünerek küçük parçalara ayrılması kırsal kesimdenkentlere göçün nedenlerinden biridir.14. ( ) Göç veren yörelerde erkek nüfusu kadın ve çocuk nüfusundan fazladır.15. ( ) Ülkemizde verimli kıyı ovaları yoğun nüfuslu yerlerdir.16. ( ) Bir ülkeye ait nüfus piramidinden yararlanarak ülkenin toplam nüfusu ile kadın ve erkeknüfusun sayısı hakkında bilgi elde edebiliriz.17. ( ) Ülkemizde çalışanların en büyük kesimi sanayi sektöründe çalışmaktadır.18. ( ) Ülkemizde okur - yazar kadın nüfus, erkek nüfustan fazladır.19. ( ) Anayasamıza göre kimse eğitim ve öğretim hakkından yoksun bırakılamaz.20. ( ) Vatandaşın yurtdışına çıkma özgürlüğü, ülkenin ekonomik durumu, vatandaşlık ödeviya da ceza soruşturması veya kovuşturması sebebiyle sınırlanabilir.

NÜFUS PİRAMİTLERİ Herhangi bir yerin nüfus özelliklerini göstermede temel amaçlardan biride nüfusun yaş ve cinsiyet yapısını gösteren piramitlerdir.Ayrıca bir ülkenin veya bölgenin nüfus piramitlerine bakılarak o alandaki nüfus hareketleri,nüfus özellikleri,yaş gurupları,cinsiyet durumu ekonomik alanın özellikleri hakkında bilgi sahibi olunabilir.

Nüfus Piramitlerinin Anlattıkları1.   Nüfus sayısını 2.    Cinsiyet durumunu3.    Nüfusun yaş gruplarına dağılımını4.    Ortalama yaşam süresini5.    Doğum ve Ölüm oranlarını6.    Nüfustaki hareketlenmeleri hakkında bilgi verir.

Piramitler ülkelerin gelişmişlik düzeyiyle doğrudan ilgilidir. Ülkelerin ekonomik durumu, aynı zamanda sağlık ve eğitim seviyeleri ile ilgili fikir verir.Nüfus piramitleri, bir ülkenin geri kalmış, gelişmekte olan yada gelişmiş olduğunun bir göstergesidir.Nüfus piramitleri ülke nüfusunun cinsiyet dağılımı hakkında bilgi verir.

Gelişmiş sanayi ülkesi:

Nüfusun yaş guruplarına göre dağılışı:Nüfus piramitlerinde yaş gurupları genel olarak 0-14yaş arası çocuk15-64 yaş arası yetişkin 65 yaş üzerinde yaşlı nüfus olarak kabul edilir. Nüfus ,yaş itibariyle çalışan ve çalışmayan (bağımlı nüfus)nüfustan oluşur.Doğum oranı yüksek olan ülkelerde çocuk ve genç nüfus oranı fazla,yaşlı nüfus oranı ise azdır.Bu durumda bağımlı nüfus oranı yüksektir.15-64 yaş arasındaki nüfus çocuk ve yaşlı nüfusa bakmak zorunda aynı zamanda devletin ilerlemesi için çalışmak zorundadır.Çocuk yaştaki nüfusun fazlalığı hem aile hem de ülke kalkınmasını olumsuz etkiler.

Nüfusun yaş yapısını belirleyen etmenler:Doğum oranı ana etmendir.Bunun dışında savaşlar,göçler ve salgın hastalıklar etkili olabilir.Nüfusun cinsiyet durumu:Nüfusun kadın ve erkek nüfus olarak dağılımına nüfusun cinsiyet yapısı denir. Hemen her ülkede erkek ve kadın sayısı birbirine yakındır. Herhangi bir yerdeki kadın erkek oranını doğal süreç belirler.Savaş dönemlerinde erkeklerin ölmesi veya erkek nüfusun ekonomik nedenlerle göç etmesi bu dengeyi bozar.

Nüfusa bağlı ülkelerin gelişmişlik düzeyi:Genel olarak gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızı doğum oranı fazladır. Genç nüfus fazladır. Bağımlı nüfus fazladır.Gelişmiş ülkelerde ise nüfus artış hızı yavaş doğum oranı düşük çocuk yaştaki nüfus azdır.

Geri Kalmış Ülkelerin Ortak Özellikleri1. Geri kalmış ülkeler; sanayileşememiş, nüfusunun büyük bölümü tarımda çalışan ülkelerdir. Yoksul ülkelerdir. Ülke nüfusun büyük bölümü köylerde yaşar. Kişi başına yıllık milli gelir, çoğunlukla 2000 doların altındadır. 2.  Eğitim hizmetleri,3.  Sağlık hizmetleri,4.  Beslenme imkanları,5.  Barınma hizmetleri yetersizdir.6.  İç göç ve dışarıya göç fazladır.7.  Geri kalmış ülkelerin nüfus piramidi üçgene benzer.

Gelişmekte Olan Ülkelerin Ortak Özellikleri1.     Tarımda makineleşmenin artması ,kentte sanayileşme ve dolayısıyla iş imkanları köyden kente göçü artırmaktadır.2.     Ülke sanayileşmektedir.3.     Tarımsal nüfus ve dolayısıyla kır nüfusu her geçen gün azalmaktadır.4.     Nüfusun büyük bölümü bir veya daha fazla kentte yoğunlaşmıştır. Kentleşme hızlanmıştır. 5.     Ülkenin gelişmesine bağlı olarak, kentlerde; hastane, okul, sağlık, eğitim, barınma şartlarında düzelme görülmektedir.6.     Ülke nüfusu, doğal artış ile bir süre daha artar. Kentleşme hızlandıkça doğum oranı da zamanla azalır.7.     Gelişmekte olan ülkelerin nüfus piramidi üçgen şeklinden çok çan eğrisine benzemeye başlamıştır.

Gelişmiş Ülkelerin Ortak Özellikleri  1.Gelişmiş ülkelerde, nüfusun büyük bölümü sanayi sektöründe ve hizmet sektöründe çalışır.2.     Tarımda çalışan nüfus ortalama olarak % 2 - % 5 oranındadır. Tarımsal üretim fazladır.3.     Eğitim, sağlık, altyapı, barınma hizmetleri oldukça gelişmiştir.4.     Kent nüfus oranı % 95 civarındayken, kır nüfusu % 5 civarındadır.5.     Ülke içi nüfus hareketleri, yani iç göç çok düşük oranlardadır. 6.     Dış göç alımı, ülke dışına göç verme oranından çok daha fazladır. 7.     Gelişmiş ülkelerin nüfus piramidi çan eğrisine benzer

EtkinlikAşağıdaki haritada bölge ve bölümler verilmiştir. Nüfusu yoğun olan bölge ve bölümlere işaretini nüfusu seyrek olan bölge ve bölümlere işaretini

bırakınız?

Dünya haritası üzerinde nüfusun yoğun ve seyrek olduğu yerleri belirtip, nedenlerini yazınız?

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız. 1. ve 2.ünite etkinliği

TÜİKİLETİŞİMSANSÜRTEKZİPBEDEN DİLİEMPATİRTÜKNÜFUSGÖÇKAMUOYU

Duygu ve düşüncelerin veya bilgilerin akla gelebilecek her türlü yolla başkalarına aktarılmasına ……………………………………….………….….. denir.•Sınırları belli bir alanda yaşayan insan sayısına …………………………………… denir.•………….………….………. ülkemizde radyo ve televizyon yayınlarının kişi hak ve özgürlüklerine uygun yayın yapmasını denetleyen bir kuruluştur.•Bir yayın kuruluşunda yayınlamış asılsız bir haberi yalanlamak amacıyla yapılan habere düzeltme yazısına ………………………………………………………. denir.•Herhangi bir konuda halkta oluşan ortak düşünce, ortak amaca ….…….denir.•………. ekonomik, toplumsal, siyasi sebeplerle insanların yer değiştirmesidir•Ülkemizde nüfus sayımları…………………………………….…..…………tarafından yapılır •Herhangi bir haberin kitle iletişim araçlarında yayınlanmasının yasaklanmasına ……………… denir.•Etkili bir iletişim kurmak için konuşmalarımızı ……………………………………………. ile desteklemek gerekir.•………………………………………..……….kendimizi karşımızdaki insanın yerine koyarak anlayabilme becerisidir.

1.Yaşadığınız çevredeki iş imkânları yeterli mi? Yetersiz olduğunu düşünüyorsanız sebeplerini yazınız.

2.Ülkemizde ekonomik nedenlerle çok fazla iç göç yaşanmaktadır. Göç alan ve göç veren belli başlı illerimizi tespit ederek yazınız.

3.Bu illerin neden göç aldıklarını ya da verdiklerini söyleyiniz.

4.Ekonomik sebepler ve göçler, ülkemizde nüfusun ve yerleşmenin dağılışını nasıl etkilemiştir?

ETKİNLİK

Cevaplarınızı buraya yazınız.

1……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….2………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...3…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………4……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Test soruları1.Yağışın olduğu yerlerde nüfus yoğundur. Bu

özellik aşağıdaki yerlerden hangisi için geçerli değildir?

A) Menteşe Yöresi B) Doğu Karadeniz kıyılarıC) Antalya D) Ege kıyıları

2.Şehirlerin gelişmesinde tarım, ticaret, sanayi gibi faktörler etkilidir. Buna göre aşağıdaki şehirlerden hangisinin gelişmesinde bu faktörler daha az etkili olmuştur?

A) Bursa B) İzmir C) Adana D) Muğla

3.Aşağıdakilerden hangisi nüfus yoğunluğunun seyrek olduğu yerlerin özelliklerinden biri değildir?

A) İş olanaklarının az olmasıB) Arazinin aşırı engebeli olmasıC) Yağışların yeterli olmasıD) Olumsuz iklim koşulları

4.Doğu Karadeniz’in kıyı kesiminde kırsal alanlarda dağınık yerleşmeler görülür. Bu alanda dağınık yerleşme görülmesinde aşağıdakilerden hangisi etkilidir?

A) Tarım arazilerinin parçalı ve küçük olmasıB) Balıkçılığın gelişmiş olmasıC) Killi (geçirgen olmayan) arazi yapısıD) Heyelan olayının çok sık yaşanması

5.Türkiye’nin bazı yerlerinde nüfusun seyrek olmasında hangisinin etkisi yoktur?

A) Arazi eğiminin fazla olmasıB) Ekonomik faaliyetlerin sınırlı olmasıC) Yağış miktarının az ve yağış rejiminin düzensiz olmasıD)Akarsu havzasının açık olması

6.Aşağıdaki etkinliklerden hangisi, bir yerleşim yerinin nüfus artışında ve sosyo kültürel yapısında diğerlerinden daha az değişime neden olur?

A) Orman işletmesi açılmasıB) Üniversite kurulmasıC) Serbest ticaret bölgesi kurulmasıD) Demir-çelik fabrikası kurulması

7.Aşağıdaki grafik, bir ülkede çalışan nüfusun ekonomik sektörlere dağılımını göstermektedir.

Buna göre, bu ülkenin en önemli dış alım ve dış satım ürünleri aşağıdakilerden hangisi olabilir?

Dış alım Dış satımA) Beyaz eşya TahıllarB) Petrol Beyaz eşyaC) Otomotiv TekstilD) Tahıllar Pamuk

8.1990 yılı verilerine göre, Türkiye’de nüfusun

ikiye katlanma süresi 33 yılken bu süre

Japonya’da 100, Fransa’da 151 yıldır.

Bu durum, Türkiye’de aşağıdakilerden

hangisinin bu ülkelerden daha fazla

olduğunun göstergesidir?

A) Eğitim düzeyinin

B) Genç nüfus oranının

C) Kentsel nüfusun

D) Sağlık hizmetlerinin

9.Bir ülkenin gelişmişlik düzeyi hakkında,

I. çalışan nüfusun sektörlere dağılışı, II. toplam nüfus, III. nüfus yoğunluğu, IV. kişi başına düşen ulusal gelir verilerinden hangilerine dayanarak

yorum yapılamaz?

A)I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV

10.Aşağıdakilerden hangisi, bir yerleşim merkezinin büyümesinde

en az etkilidir?

A) Ticaret B) Endüstri C)Maden D)Mimari

11.– Japonya’da konutlar hafif ve esnek malzemelerle yapılmaktadır.– İsveç, Norveç ve Kanada’da konutların yapımında ahşap malzemeler kullanılmaktadır.– Kuzey Afrika ülkelerinde konutlar kerpiçten yapılmaktadır.Bu gözlemler, konut yapımında kullanılan malzemelerin seçilmesinde, aşağıdakilerden hangisini etkili olduğunu göstermektedir?A) Gelir düzeyininB) Ekonomik etkinliklerinC) Doğal koşullarınD) Nüfus yoğunluğunun

12.Nüfusun yaş gruplarına göre dağılışını gösteren aşağıdaki grafiklerden hangisi gelişmiş bir ülkeye ait olabilir?

13.Bir ülke nüfusunun genç olması; I. Doğum oranının yüksek olması II. Ortalama yaşam süresinin uzun olmasıIII. Bebek ölüm oranının düşük olmasıIV. Yaşam standardının yüksek olmasıkoşullarından hangilerinin birlikte var olmasının kesin sonucudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D)II ve IV

 

14.Gelişmekte olan bir ülkede meydana gelecek aşağıdaki değişikliklerden hangisi, bu ülkenin gelişmiş ülke durumuna geçmekte olduğunun bir göstergesi olamaz?A) Ham madde dış alımının artmasıB) Nitelikli iş gücü gereksiniminin artmasıC) Enerji tüketiminin artmasıD) Doğum oranının artması