nüfus: 128.000.000 35.220 $
DESCRIPTION
Nüfus: 128.000.000 35.220 $. Nüfus: 5.560.000 750 $. Aiko bugün 80 yaşında. Yaklaşık 5 yıl daha yaşayacak. Mariam’da 80 yaşına kadar yaşatılabilirdi. Sağlıkta Eşitsizlikler. Alpaslan TÜRKKAN UÜTF Halk Sağlığı AD. [email protected]. Neden önemli?. Ülkelerarası Ülke içi - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Nüfus: 128.000.000Nüfus: 128.000.00035.220 35.220 $$
Nüfus: 5.560.000Nüfus: 5.560.000750 750 $$
• Aiko bugün 80 yaşında.
• Yaklaşık 5 yıl daha yaşayacak...
Mariam’da 80 yaşına kadar yaşatılabilirdi...
Sağlıkta EşitsizliklerSağlıkta Eşitsizlikler
Alpaslan TÜRKKAN
UÜTF Halk Sağlığı AD.
1. Ülkelerarası
2. Ülke içi
1. Farklı sosyal gruplar
2. Coğrafi bölgeler belirgin
Neden önemli?
dezavantajlı gruplar ya da altta kalanlar…
• Yaşam şansı düşük
• Erken yaşta kronik hastalık ve sakatlık
• Hastalıkları ağır
• Yaşam kalitesi düşük
• Hızlı yaşlanma
• Hizmetlerden az yararlanma
• Başarısız tedavi/yetersiz sonuç
• Daha fazla acı
• İyi algıladıkları sağlık - yaşam dilimi daha az
Yaşam boyu oluşur ve birikir
• Çocukluk dönemi sosyo-ekonomik koşulları ile erişkin mortalitesi
• Doğumdaki toplumsal sınıf ile 23 yaşındaki çalışma durumu
• Doğumdaki toplumsal sınıf ile erişkin sağlığı risk faktörleri
Yaşam boyu oluşur ve birikir• Baba sosyal sınıfı- çocuk 43 y. İşgöremezlik• Baba bedensel iş- çocuk kardiyovasküler risk
Aile sosyal sınıf
düşük doğum ağırlığı
İleri yaş sağlık soruları
Yedi Yaşındaki Boya Göre İşsizlika
Gör
ece
İşsi
zlik
Ola
sılığ
ı
7. Yaşta boy (cm.)
a 22-32 arasında bir yıldan fazla işsiz kalma
Sosyoekonomik Durum/Sınıf
• Gelir
• Eğitim
• Meslek
Katı gerçekler
• Düşük SED ile iskemik felç nedeniyle ölüm ilişkilidir.
• Yaşam şekli ve çalışma koşulları sağlığı etkiler.
• Kötü sosyoekonomik koşullar sağlığı yaşam boyu etkiler.
• İşsizler ve aileleri erken ölüm riski taşır.
0
20
40
60
80
100
120
140
160
Çoc
uk
ölü
mü
Düşük Düşük-orta Üst- orta Yüksek
Gelir sınıfı
Gelirlerine Göre Ülkelerde 5 yaş altı çocuk ölümleri 1990-2008 (1000'de)
1990 2008
0
20
40
60
80
100
120
Brezilya Pakistan Türkiye Uganda
En zengin ve yoksullarda bebek ölümleri (1000 canlı doğumda)
En zengin %20 En yoksul %20
Sağlık Harcamaları
Sağlığa ayrılan pay (GSYH)
Kişi başı sağlık harcaması (ppp $)
Dünya 9,7 863
En az 1,9 (Myanmar) 17 (Kongo)
En fazla 19,1 (Kirbati) 7 285 (ABD)
Düşük gelirli 5,3 67
Düşük-orta gelirli 4,3 181
Üst-orta gelirli 6,4 757
Yüksek gelirli 11,2 4 145
Türkiye 5,0 677
Sağlık Harcamaları - Beklenen Yaşam Süresi - Ölümler
Kişi başı sağlık harcaması
(ppp $)
Doğumda beklenen yaşam süresi
İnfant mortalitesi (1000 canlı doğum)
5 yaş altı ölüm (1000 canlı doğum)
Dünya 863 68 45 65
Türkiye 677 74 20 22
Venezuella 697 75 16 18
Luxembourg 5 734 80 2 3
ABD 7 285 78 7 8
Uruguay 916 75 14 16
Küba 917 77 5 6
Japonya 2 696 83 3 3
Avusturya 3 763 80 4 4
Anne ölümü
İsveç’te 1 anne
Sierra Leone’de 700 anne
Ölümler (100.000’de)
Bulaşıcı hastalık
Bulaşıcı olmayan hastalık
Yaralanmalar
Dünya 275 612 93
Afrika 978 841 126
Amerika 91 499 66
Güneydoğu Asya 363 701 131
Avrupa 62 590 79
Doğu Akdeniz 308 790 109
Batı Pasifik 99 557 68
Türkiye 82 701 39
World Health Statistics 2010
Hastalıklar
Kolera Malarya Polio-myelitis
Dünya 190.130 172.997.420 1.733
Afrika 160.801 60.731.835 841
Amerika - 719.783 -
Güneydoğu Asya 4.168 100.491.743 723
Avrupa - - -
Doğu akdeniz - 8.291.229 169
Batı pasifik 1.228 2.604.165 -
World Health Statistics 2010
5 yaş altı anemi prevalansı : Sierra Leone=%83, İsveç=%9
Dünya’da SED (2010)
• Kentte yaşam: Dünya %50WHO Amerika bölgesi: %80South-East Asia: :%32
• Okur-yazarlık : Dünyada % 81WHO Amerika bölgesi: %91Afrika bölgesi:%63
• Günlük 1 dolar altı gelir: Dünya :%25,6 Avrupa :% 4,2 Afrika : %52,8
World Health Statistics 2010
Gelirden alınan pay
0
10
20
30
40
50
60
70
Endüşük % 10 En yüksek %10
TürkiyeNamibiaİsveçABDJaponyaNorveç
Source: De Vogli R, Mistry R, Gnesotto R, Cornia GA, Income inequality and life expectancy: Evidence from Italy and top industrialised countries. Journal of Epidemiology and Community Health 2005; 59: 158-162.
Varsıl Ülkelerde Yaşam Ümidi ve Gelir Eşitsizliği
Gini katsayısı ( 1990 – 1998 )
Doğ
umda
yaş
am ü
mid
i ( 2
001
)
ABD’de yoksul siyahi erkekler,zengin beyazlarda 20 yıl kısa yaşar.
Sağlık insan gücü
Doktor
10.000 kişiye
Hemşire / Ebe
10.000 kişiye
Diş hekimi
Dünya 14 28 3
Afrika 2 11 <0,5
Amerika 23 55 12
Güneydoğu asya 5 11 <0,5
Avrupa 33 68 5
Doğu akdeniz 10 14 2
Batı pasifik 14 21 2
Türkiye 15 19 2
World Health Statistics 2010
Avrupa: 33Avrupa: 33Sierra Leone: <0,05Sierra Leone: <0,05
Eşitlik (TDK)
1. İki yada daha çok şeyin eşit olması durumu, denklik.
2. Yasalar önünde insanlar arasında ayrım bulunmaması durumu.
3. Bedensel, ruhsal başkalıkları ne olursa olsun, insanlar arasında toplumsal ve siyasal haklar yönünden ayrım bulunmaması durumu.
Sağlıkta Eşitsizlik,
Ahlaki-vicdani
• Önlenebilir,
• önlenebilir olması nedeniyle
gereksiz
• adil olmayan
farklılıklar
Farklılık ≠ Eşitsizlik
• Cinsiyet
• Yaş
Eşitsizlik olması için…
• Toplumun geri kalanı?
• Neden haksız mı?
• Kendi mi seçti?
• Kontrolü altında mı?
Sağlıkta eşitsizlik nedenleri
1. Doğal, biyolojik varyasyon2. Sağlığa zararlı davranışlar3. Sağlığı iyileştiren davranışlar4. Kişinin yaşam tarzını seçme şansı
olmadığında sağlığa zararlı davranışlar.5. Sağlıksız ve stresli iş ve yaşam koşulları6. Temel sağlık ve diğer sosyal hizmetlere
ulaşmada yetersizlik7. Hasta kişinin sosyal sınıfının değişimi ile
sağlığa bağlı sosyal değişmeler
Araştırmalarda ortak kanı
• Sağlıkta eşitsizlik düşük gelirli ülkelere özgü
bir durum değildir.
• Toplam ölüm hızları düşse de mesleki sınıflar
arası sağlık eşitsizlikleri artmaktadır.
• SED ile Ölüm hızları: TERS ORANTILI
(Bebek,çocuk ve perinatal ölümler)
• Yoksulluk; sağlıkta eşitsizlikleri belirleyen en önemli etken
• DSÖ YoksulluğuDÜNYANIN EN BÜYÜK KATİLİ
olarak tanımlamış ve Uluslararası hastalık sınıflamasında Z59.5 olarak kodlamıştır.
Araştırmalarda ortak kanı
Araştırmalarda ortak kanı
• Sağlıkta eşitsizlik; gelir dağılımı eşitsizliği ile
ilişkilidir.
• Böylesi ekonomik neden
psikososyal süreç üzerinden
bireysel düzeyde etkili olmaktadır.
Kısaca...
• Düşük gelirli,
• Eğitimli ve
• Meslek statülü bireyler sağlık göstergeleri
bakımından daha kötü durumdadır.
Sağlıkta eşitsizliklerSağlıkta eşitsizlikler
EKONOMİK EŞİTSİZLİKLEREKONOMİK EŞİTSİZLİKLER
SOSYAL EŞİTSİZLİKLERSOSYAL EŞİTSİZLİKLER
TOPLUMSAL EŞİTSİZLİKLERTOPLUMSAL EŞİTSİZLİKLER
Sağlıkta Eşitlik,
“Herkesin tam sağlık potansiyeline erişebilme
şansına sahip olması ve sakınmadıkları
sürece bu potansiyele ulaşmak
açısından kimsenin dezavantajlı
olmamasıdır.”
Sağlık hizmetlerinde eşitlik
• Eşit ulaşılabilirlik,
• Eşit kullanım,
• Eşit kalitede hizmet,
Sağlıkta eşitsizliğe yönelik üç politika
1. Yoksul Sağlığını
Düzeltmek
2. Zengin-yoksul
farklılığını indirgemek
3. Eşitsizlikleri düzeltmek
Sağlıkta eşitsizlikle mücadele
• Yaşama ve çalışma şartları • Yoksulluk• Gelir dağılımı• İşsizlik• Kişilerin daha sağlıklı yaşam biçimlerini benimseme• Kişilerin katılımı• Sektörlerarası işbirliği• Uluslararası ilgi ve kontrol• Sağlık hizmetinde ulaşılabilirlik• Araştırma, izleme ve değerlendirme
Dikkatiniz için teşekkürler…