Gradjevinsko-arhitektonski fakultet NišKatedra za urbanizam i prostorno planiranje

III semestar, ak. 2006/2007

URBANIZAM 2

VI PREDAVANJE

Funkcija rada

Funkcija rada

Izražava se kroz sledeće grupe/komplekse: Primarne delatnosti

Poljoprivreda, šumarstvo, lov i ribolov Sekundarne delatnosti

industrija, rudarstvo i gradjevinarstvo Tercijarne delatnosti

sve vrste delatnosti i usluga preko kojih se ostvaruje opremanje gradskog prostora i organizacija života

Kvartarne delatnosti kompleks odredjenih delatnosti prometa

Kvintarne delatnosti obrazovanje, kultura, informatika, masmediji

Svaka od ovih grupa ima različite

PROSTORNE i LOKACIONE zahteve i KRITERIJUME

ZASTUPLJENOST u prostoru i KVALITET njegovog angažovanja

Stepen MEDJUSOBNE USKLADJENOSTI

Stepen (NE)KOMPLEMENTARNOSTI sa ostalim gradskim funkcijama

Optimizacija razvoja funkcije rada

Medjuslovljenost:Sektorskog razvoja i prioritetaProstorno-fizičkog razvojaDemografskog razvoja

Medjuzavisnost delatnosti

sekundarne delatnosti

tercijarne delatnostiprimarne delatnosti

Modernizacija agrara:-poljoprivredna mehanizacija-hemijska industrija (djubriva)-isporuka energije-unapredjivanje saobraćaja-plasman robe/tržište

-prehrambena industrija-trgovina-turizam

-razvoj svih grana savremenog saobraćaja-razvoj sistema komunikacije-trgovina-razvoj sistema usluga -obrazovanje, zdravstvo, kultura

kvartarne delatnosti

Industrijska zona

Prilikom resavanja problema lociranja industrijske zone neophodno je klasifikovati industrijske delatnosti po vrstama, prema uticaju na zivotnu sredinu

Karakteristike pojedinih grupa utiču na širu dispoziciju lokacije

Važeća podela industrije prema karakteru proizvodnje

1.ekstraktivna industrija, čije su osnovne delatnosti rudarstvo, rafinerije,

sagorevanje metala i sl. Iz ekonomskih razloga, zbog smanjenja transportnih tročkova, ova industrija smešta se neposredno uz prirodna nalazista ruda

2.teška industrija, koja se bavi preradom sirovina i metalurgijom. Teška

industrija mora biti saobraćajno povezana sa ekstraktivnom i u blizini energetskih izvora.

3.laka ili preradjivačka industrija, ona se smešta u regionima u zavisnosti od potreba za

odredjenim vrstama sirovina 4.energetska industrija

toplane,elektrocentrale itd.

Opšte privredno-industrijske delatnosti i njihova medjuzavisnost

Podela industrije prema vrsti uticaja na životnu okolinu

čisti pogoni sva postrojenja bez nečistih i štetnih emanacija

nečisti i opasni pogoni sve one grane koje nepovoljno utiču na okolinu. Postojanje velikog broja štetnih emanacija pretstavlja ogroman ograničavajući faktor

mirni pogoni koji ne emituju buku, štetne vibracije, i nema posebnih potresa. Emanacije su skoro neznatne

bučni pogonikod čijih se proizvodnih procesa razvijaju neprijatni zvučni uticaji, i u čijem se radijusu razastiranja remeti okolina

S obzirom da su moguće dalekosežne posledice loših uticaja industrijskih objekata na okolinu, uz neophodnu projektnu dokumentaciju, zahteva se i izrada analize uticaja na životnu sredinu, kojom se daju precizni podaci o emisiji i imisiji gasova, intenzitetu i daljini rasprostiranja buke, količini otpadnih voda, i predlažu najpovoljnija rešenja za njihovo prevazilaženje

Industrija se u odnosu na tehnoloski proces lokacijski može podeliti na :

Industriju u samoj gradskoj aglomeraciji –manje nezagadjivačke fabrike sa malim brojem zaposlenih

Industriju uz gradsku aglomeraciju - veće fabrike koje moraju imati zonu izolacije od ostalih delova naselja

Industriju van naselja - fabričke zone i kompleksi velikih dimenzija, kao i veliki zagadjivači životne sredine

Položaj industrije u odnosu na naselje

Lociranje industrije u gradskom prostoru

Industrija koja se može locirati u urbanoj zoni - ona koja arhitektonski i urbanistički može da se uklopi sa već postojećim strukturama, a da pri tome ne naruši postojeću prostornu i funkcionalnu koncepciju grada.

One tehnologije i procesi proizvodnje, koji ne emituju nikakve emanacije u spoljnu sredinu: buku, vibracije, otpadne vode, gasove, prašinu, zračenje i drugo.

Vrste industrijskih kompleksa i njihovo lociranje

potpuno novi industrijski kompleksi i pogoni van gradskih sredina u gradu, ali isključivo na periferiji grada u gradu, unutar gradskog jezgra

već postojeće industrije ili kompleksi i pogoni

nasleđeno, zatečeno stanje,(dogradnja, rekonstrukcija, adaptacija, saniranje, konverzija...)

SPECIFIČNE POTREBE INDUSTRIJE U ODNOSU NA LOKACIJU velike površine u predviđenoj zoni

(učešće u ukupnoj gradskoj površini 10-15%)

pojava emitovanja štetnih emanacija potreba za intenzivnim transportom dostupnost sirovine na određenom

području zahtev za koncentracijom radne snage

raznih profila razvijena infrastrukturna mreža-

mnogobrojne i složene inženjersko-tehničke instalacione mreže

velike količine pogonske energije i vode

Činioci koji utiču na neposredno određivanje lokacije novih industrijskih kompleksa

1.Sirovinska baza2.Dostupna radna snaga (populaciona

i kvalifikaciona struktura)3.Razvijena infrastrukturna mreža4.(Ne)postojanje štetnih emanacija5.Lokalni klimatski uslovi i ruža

vetrova6.Karakteristike terena7.Ostale karakteristike

Uticaj prirodnih i stvorenih faktora na lokaciju industrije

naselje

pravac vetra

industrija

POLOŽAJ INDUSTRIJE PREMA DOMINANTNOM VETRU

Teren ne sme biti plavljen

Dovoljna količina tehnološke vode

Ispuštanje otpadne vode – prečišćavanje i ispuštanje u reku uzvodno od lokaliteta

Dobra saobraćajna povezanost sa gradom

Koncentrisanje srodne industrije

Nizvodni položaj industrije u odnosu na grad

Obavezan zaštitni sloj zelenila – tampon zona

Potreba za rešavanjem problema buke i deponovanja otpadnog materijala

Postojanje štetnih emanacija

Buka i vibracije, problem koji se može rešiti na više načina: izborom lokacije, i to u

odnosu na pravac dominantnih vetrova,

odvajanjem zelenim pojasom udaljavanjem lokacije od

naselja (na slici 1.)

Neprijatni mirisi

Otpadni gasovi

Otpadne vode (na slici 2.)

Lokalni klimatski uslovi i ruža vetrova

Uticaj brzine vetra na gustinu i domet zasipanja. Vazdušna strujanja većih brzina nepovoljnije će se odraziti na bližu okolinu.

(slika 1.)

Lokacionom analizom i primenom osnovnih principa zoniranja industrije može se umanjiti delovanje štetnih emisija dima, mirisa itd.

(slika 2.)

Karakteristike terena

Uticaj konfiguracije terena na mogućnost zaštite od zasipanja iz dimnjaka

a- stambena zona;b- zaštitna zona, c- industrijska zona

Osnovne karakteristike industrijske zone Industrijska zona je skup više industrijskih

preduzeća. Kod velikih gradova predlaže se formiranje više zona kako bi se izbegla velika koncentracija industrije na jednom mestu, ali tako da se ne blokira razvoj nijedne aglomeracije

Najmanja površina industrijske zone je 12 hektara a najveca ne bi trebalo da iznosi vise od 60ha da ne bi došlo do saobraćajnih zagušenja.

Na osnovu srodnih tehnoloških procesa vrši se zoniranje u okviru kompleksa na:

Proizvodnu zonu ili radioničke prostore sa tehnološkim tokovima

Zona skladišta,terena za skladištenje materijala,proizvoda, goriva

Energetsku zonu, kotlarnice, elektrane, toplane i sl.

Zonu pratećih objekata, obedovanje,rekreacija, garaže, ambulante i dr.

Zaštitni pojas visokog zelenila prema saobraćajnicama

Industrijski kompleksi se prostorno mogu organizovati kao: Razudjeni paviljonski sistem,

kod koga su sve zgrade izdvojene u posebne celine

Blok sistem, u kome su svi sadržaji u jednom zajedničkom prostoru. Blokovski sistem izgradnje zahteva ravan teren.

Mešoviti sistem, koji predstavlja kombinaciju prethodna dva sistema