Antički urbanizam

Usporedba grč. polisa i rim grada (Urbs quadrata)

Geneza polisa• Sjedište božanske i političke vlasti – akropolis

(akropola = svetište + prijestolnica)• Podnožje akropole = asty (donje naselje)• Asty: glavni gradski trg (agora), vijećnica

(boulaterion)• Stanovnici gornjeg grada – politoi; stanovnici donjeg

grada – astoi• Asty + akropola = polis• Polis – podgrađe akropole + okolni ruralni centri +

pokrajina koja priznaje vlast istog vladara → grad država.

Atena: Akropola, Areopag (staro vijeće arhonata), agora (gradska vijećnica buleuterion, predstojnik grad. Zajednice – pritaneon)

Dijelovi agore

• Buleuterion – vijećnica• Stoa – trijem, hodnik (samostalna građevina ili

prigrađena uz hram/žrtvenik• Gimnasium – vježbalište• Hramovi• Žrtvenici• Stadion – igralište, trkalište• Teatar

Agora: tolos 1, buleuterion 2, Hefesteion 3, Apolonov hram 4, stoe 5,6,8,9,11, nimfej 13, bazar 14Agora 300. pr.K.; helenizam; 200.n.e.

Milet, V st.; 1 luka lavova, luka teatra, 3 sjeverna agora, južna agora, 5 stadion,6, zapadna agora, 7 teatar, 8 akropola

Helenizam; agora u Prieni; organizacija unutar ortogonalne mreže; podjela: mala tržnica A, trgovačka agora B, politička agora C; 1 hram Atene, 2 svetište

Zeusa, 3, 5 stoa, 4 buleuterion

Geometrijska pravilnost grada (helenizam)

• Geometrija parcele i kuće → paralelni redovi (blokovi) = osnovni urbani element gradskog plana

• Stambeni blok = 2 kontinuirana niza kuća s prilazima iz dvije duže ulice → određuje sustav prometnica

Olint

Shema logora: 1 centar – svetište; 2 zapovjedništvo; 3 oružarna; 4 lazaret; 5 trg i tržnica; 6 oficirski smještaj; 7 učionica; 8 zarobljenici; 9 barake za vojnike

InzulaInzula

Rimska inzula

Inzule - TimgadInzule - Timgad

Forum

forum

Forum

A ForumB BazilikaC KurijaC' Upravna zgrada D Mali hram F Atrij

A ForumB BazilikaC KurijaC' Upravna zgrada D Mali hram F Atrij

Kapitolij

kapitolij u TiKapitolijmgadu

Teatar

teatar

Teatar u Timgadu

Pompejev teatar,Rim,1.st

Termetermeterme

Trajanov slavoluk,

Timgad, kraj 2.st.

Split danas

Zadar

Zadar, forum