22.maí 2001sólrún b. kristinsdóttir1 kennslu- og upplýsingartækni. hvert stefnum við á...

22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 1

Kennslu- og upplýsingartækni.Hvert stefnum við á nýrri öld?

Sólrún B. KristinsdóttirForstöðumaður gagnasmiðju KHÍ

Erindi flutt á vegum Rannsóknarstofnunar Kennaraháskóla Íslands

22. maí 2001


Kennslutækni, miðlar, nemandinn, Kennslutækni, miðlar, nemandinn, skólinn, kennarinn, framtíðinskólinn, kennarinn, framtíðin..

• Kennslutækni (e. educational technology) er fræðigrein þar sem fyrst og fremst er fjallað um hvernig nota má vél- og hugbúnað til miðlunar. Hugmyndafræði greinarinnar byggir á kenningum og aðferðum kennslufræði atferlissinna, en þróun tölvutækninnar og möguleikar til gagnkvæmra samskipta hefur fært greinina nær anda hugsmíðahyggjunnar. Í þessum fyrirlestri verður fjallað um þróun og áhrif kennslutækni og miðla m.a. á nemandann, skólann, hlutverk kennarans, fjarkennslu og dreifnám


Þróun kennslutækninnarÞróun kennslutækninnar

Kennslutækni er samsett úr tveimur hugtökum sem skarast:

• Tækninni í námi og kennslu - tækin (technology in education)

• Tækninni/aðferðum sem beitt er við nám og kennslu- kennslufræði(technology of education)



Hægt er að greina þrjár megin stefnur á síðustu öld.

• Kennslutækja – tækni hreyfinguna (Instructional technology/audiovisual movement)

• Atferlis eða ný-atferlishreyfinguna (Behaviourist and neo-behavourist movments)

• Hugsmíðahyggjuna(Constructivist science approach)



Kennslutækja – tækni hreyfingin (Instructional technology)

Vinsæl í byrjun 20.aldarinnar

Áherslan lögð á áhrif véla, tækja, efnis og aðferða frekar en nemandann sjálfann.

Hugmyndafræðin leggur áherslu á að: “nýir miðlar leiða til að nám verður varanlegra, nemandinn hefur betra vald á að sjá hluti í samhengi og dýpka skilning sinn” (Dale, 1954).



Tækin og tæknin – vélbúnaðurinn er tengdur notkun tækjanna í kennslutækninni, s.s. hljóð og myndnotkun (audiovisual aids) – tæknin í námi og kennslu

Kennslutæknin á rætur sínar í þróun atferlis-sálfræðinnar


AtferlisfræðinAtferlisfræðin

Atfelisfræðileg nálgun er byggð á tilraunum sálfræðinga sem vísvitandi og afdráttarlaust höfnuðu því að skoða hvernig hugurinn vinnur heldur lögðu áherslu á að skoða einungis sjáanlegar breytingar í atferli.


HugsmíðahyggjanHugsmíðahyggjan

•Greinir á við atferlissinna og halda því fram að með því að skoða svör einstaklings til mismunandi áreitis megi draga ályktun um vitsmunalegt ferli sem leiði til svaranna.

•Kenningar Piaget hafa haft mikil áhrif á hugmyndir og rannsóknir í þróunarsálarfræðinni.


BrunerBrunerJerome Bruner byggir kenningar sínar á hugmyndum

Piaget. Nám virðist samsett af þremur þáttum sem vinna saman:

• öflun nýrra upplýsinga• umbreyting þessara upplýsinga til að nýtast

viðkomandi viðfangsefni• mat á því hvort upplýsingarnar hæfi viðfangsefninu

Bruner aðhyllist kenningar Vygotskys um félagsleg menningartengsl (socialculturism)


VygotskyVygotsky

Vygotsky skoðaði hvernig verkfæri samfélagið notar til að stuðla að þroska einstaklinganna og hvernig börnin tileinka sér þessi verkfæri á þroskabraut sinni.

• Verkfæri sem tákn s.s. tungumál• Verkfæri sem áþreifanlegt tæki


Verkfærin/tækinVerkfærin/tækin

• Í seinni heimstyrjöldinni er farið að nota kvikmyndir við að þjálfa hermenn.

• Einnig eru kvikmyndir notaðar í áróðursskyni• Upp úr 1960 fer sjónvarp að verða

almenningseign• Upplýsingasamfélagið


MiðlarMiðlarHerbert Marschall MacLuhan:

“Samfélagið hefur alltaf mótast meira af því hvaða miðla fólk notar heldur en hvernig það notar þá... Það er útilokað að skilja samfélagslegar og menningarlegar breytingar án þess að hafa þekkingu á því hvenig miðlar vinna”. “The Medium is the message”

(McLuhan, 1964)


Þróun myndmiðlaÞróun myndmiðlaÞróun myndmiðla á:– Daglegt líf

• Kvikmyndir• Sjónvarp á hvert heimili

– Miðlar og markaðssetning• Ný aðferð við að auglýsa• Aðgangur að almenningi• Aðferðir við að ná athygli/stutt myndskeið/hraði• Ímyndunarsköpun/markaðssetning


MyndmiðlarMyndmiðlar

Samfélagsleg áhrif sjónvarpsins

• Félagslegt atferli• Leitar alltaf nýrra leiða við að ná athygli• Gengur nærri ríkjandi gildum t.d. sýning á

ofbeldi, kynlífi....


Börn og miðlarBörn og miðlar

• Sjónvarp– Börn eyða miklum hluta tómstunda í að

horfa á sjónvarp• Tölvur

– Aðgengi barna að tölvum eykst – Gagnkvæmur samskiptamiðill


Digital WonderlandDigital WonderlandKidhood in The Information AgeKidhood in The Information Age

Mind and Mood er markaðsrannsóknafyrirtæki sem heimsótti foreldra og börn víða um lönd til að forvitnast um áhrif tækninnar:

– Tölvur og veraldarvefinn– Leiki og raftæki– Kynslóðamun


Í þá gömlu og góðu þá.......Í þá gömlu og góðu þá.......

Kidhood in The Information Age. Mind&Mood. 2000


Börn og hraðinnBörn og hraðinn



Hraðinn / áreitiðHraðinn / áreitið



KynslóðamunurKynslóðamunur



VeraldarvefurinnVeraldarvefurinn• Þróaðist seint á sjöunda áratugnum sem

samskiptaform hjá bandaríska hernum og háskólum lokað kerfi – innra net (LAN) (ARPANet 1969)

• Innri netin tengdust á milli með WAN (Wide Area Networks) og mynduðu Internet – Veraldarvefinn

• Upp úr 1990 eykst aðgengi almennings að Veraldarvefnum WWW

• Um 1995 eru notendur um 30 milljónir, árið 2001 um 380 milljónir

• Óheft aðgengi að upplýsningum og miðlun efnis


Börn og VeraldarvefurinnBörn og Veraldarvefurinn



Ný kynslóðNý kynslóð

• Ný kynslóð þarf leiðsögn í flóknu og mjög tæknilegu umhverfi– Færni í að breyta upplýsingum í þekkingu– Færni í að “læra að læra”


Hvernig .....Hvernig .....

• Hvernig bregst skólinn við?• Hvernig bregðast kennarar við?• Hvernig bregðast foreldrar við?


SkólinnSkólinnHefðbundnar aðferðir Nýjar aðferðirHefðbundnar aðferðir Nýjar aðferðir

Kennaramiðað námÖrvun eins skilningarvitsEinn miðill Einangruð verkefni

Miðlun upplýsinga

Viðtökunám

Staðreynda/þekkingar nám

Afmarkað/gervi samhengi

Nemendamiðað námÖrvun margra skilningarvitaMargmiðlunSamvinnuverkefniSkiptast á upplýsingumVirkni/rannsóknar/könnunar nám

Gagnrýnin hugsun/ákvörðunartaka

Raunveruleg vandamál


Nauðsynlegir þættir innan Nauðsynlegir þættir innan menntastofnanamenntastofnana

• Samræmi við opinbera stefnu í menntamálum• Sameiginleg sýn og stefna• Aðgengi að tækni• Starfsfólk með lágmarksfærni • Símenntun starfsfólks• Tækni- og kennslufræðileg aðstoð • Námsefni og námskrá • Nemendamiðað nám• Námsmat


KennarinnKennarinn

• Kennarinn er ábyrgur fyrir því að:• Námsumhverfið mæti þörfum nemandans • Fjölbreyttari leiðum til náms • Nýta tæknina til náms, samráðs og samskipta • Upplýsingar verði að þekkingu


KennarinnKennarinnHlutverk:• Hefur samstarf við nemendur• Hefur yfirsýn yfir verk• Hefur samstarf við aðra sem hafa

sérþekkingu• Leggur minni áherslu á miðlun þekkingar –

verkstýrir öflun


Nám og tölvurNám og tölvur

• Nemendamiðað nám (Learner-centred)• Lausnaleitar nám (Problem based)• Aðstæðubundið (Situated learning)• Verkefnamiðað nám (Project based)• Herminám (Simulation)• Fjarnám (e-learning/distant-learning)


Stuðningur við kennaraStuðningur við kennara

Skilgreina þarf:• tækni- og kennslufræðilegan stuðning• símenntun• stoðþjónustu


ForeldrarForeldrar

• Vera meðvitaðir um breytt þjóðfélag– miðlar, samkeppni, markaður -

• Samstarf við skóla og kennara– gæðakröfur, réttur til menntunar, þátttaka -


Dreift og sveigjanlegt námDreift og sveigjanlegt nám

• Upplýsingatæknin býður upp á nýjar leiðir í

námi og kennslu:– Fartölvuvæðingu– Dreift og sveigjanlegt nám– Fjarnám


Hver er munurinn á fjarkennslu Hver er munurinn á fjarkennslu og staðkennslu?og staðkennslu?

• Nemendur dreifðir um allt • Tækni til að ná til nemenda• Tengsl nemenda og kennara• Námssamfélagið - námskeiðsbúnaður• Brottfall meira en úr staðnámi• Kennsluhættir


FjarnámFjarnám

• Aukin eftirspurn eftir menntun og þjálfun fólks hefur kallað á viðbrögð skóla á efri stigum skólakerfisins:– Starfsmiðuð menntun– Símenntun– Nám og vinna


FjarnámFjarnám

• Fjarfundabúnaður - rauntími• Námskeiðsbúnaður – ekki háð stað og stund• WebCt, Vefsíða með WebBoard, LearningSpace,

BlackBoard.....

• Kennsluhættir• Framhald fyrirlestrarformsins• Myndun námssamfélaga

http://webct.hi.is/

http://saturnus.khi.is/mennsam/

http://domino.khi.is/lspace2/central.nsf


DreifskóliDreifskóli• Krefst ekki nauðsynlega hefðbundinna bygginga, er ekki með fasta

stundatöflu og þar eru kennarar og nemendur ekki alltaf samtímis á sama stað.

• Nemandinn miðpunktur og sækir nám sitt eftir ýmsum leiðum og úr ólíkum áttum.

• Ekki er gerður greinarmunur á staðbundinni kennslu og fjarkennslu • Nemandi getur stundað dreifnám við einn skóla eða marga í senn,

verið í staðbundnu námi og fjarnámi eða blöndu af þessu tvennu.• Sækir stærstan hluta af námi sínu í staðbundinn skóla sem notar

ýmist staðbundna kennsluhætti eða fjarkennslu í ákveðnum þáttum námsins.

• Aðra hluta námsins sækir hann í fjarkennslu frá einhverjum tilteknum skólum eða frá dreifskólanum sjálfum.

(www.menntagatt.is)


SímenntunSímenntun

• Atvinnulífið kallar eftir símenntun• Menntastofnanir bregaðast við með tilboði um

fjarnám• Dæmi um skóla sem býður upp á símenntun

Símenntunarstofnun KHÍ

http://simennt.khi.is/


Þriðja kynslóðinÞriðja kynslóðin

SýndarveruleikaskólarSýndarveruleikaskólar

• Þriðja kynslóð sveigjanlegra menntastofnana• Menntastofnanir sameinast um námsframboð

á Vefnum – Sýndarveruleikaskólar (Virtual Universities)


Og svo gengur það bara einhvern veginn Og svo gengur það bara einhvern veginn svona......svona......

22.maí 2001sólrún b. kristinsdóttir1 kennslu- og upplýsingartækni. hvert stefnum við á...

Documents