ESKi ESERLERVE MZELERGENELMDRLG .A R A T I R M A SONULARITOPLANTISIiSTANBUL- 23 - 26MAVIS'19B3 Sayfa ResimMehmet Burdur evresinde Prehistorikmalar .. YALINKAYA evresi Paleolitik .lk Samsat Su Yolu .,71321195201211Altan Van Gl M. . II. BinKl-trneait Veriler .........................25OktayNairi -Hubuskialkesi .,.Hasan MALAYKyme'deBulunanYeni Dekret .SebastianaLAGONAKyme'deki AntikLimanRecep Kk' Menderes Tarihsel .Peter evresi Epigrafik-Topografik .Mehmet ZDOGANTrakya ve Kur-tarma , , .................. , , .314145515363221227229231235Sayfa ERKANALGirnavazAnadoluArkeolojisin-deki Yerivenemi 69ResimMartin OrtaLikya .\Stephen PisidianAntioch ..757924124789105Sencer Bithynia'daEpigrafikveTarihi 83David FRENeHAnadolu'daRoma veMil 87 TKENKappadokya Blgesi .Erol ATALAYEphesos Yresindeki Antik ...249253Taner TARHANEski AnadoluTarihinde Kimmerler . 109 259 - LOVSETSeleukia'daki Mezar Portreleri 121Nmnan TUNAData Yzey ...Nezahat BAYDURTarsus ..Sevim BULUPataraYzey Alan HALLOenoanda , .Clive FOSS .4125-133139145151261267287293295Sayfa ResimMkerremUSMANANABOLMarmaris'ten Lagynos ................. 157 297mr BAKIRERSivasKeykavus TrbeCephe-sindeGeometrikSslemenin .. , 1611299Emre MADRANApollo Smintheus zel-likleri ................................................ 167 303Filiz ApolloSmintheus Orta- Anadolu ........................... 175 307Esin K"'-HYAResimli Eserler .................. 183 319Tuncer BAYKARABir Seluklu OlarakNiksar ......... 1895- ~ ~ - - ~ ~ ~ - 982 YILI BURDUR Mehmet *Gller-blgesindeon beri' yzey 1982 daKltr veTurizm Eski Eser-ler veMzeler Genel izni ve niversitesi Edebi-yat Fakltesinin maddi iledevamettik. maddi ile destekleyenEdebiyat Fakltesi YnetimKurulunayrektenederiz.arazi . bizden esirgemeyenBurdur ValisiAli Utku'ya, ValiMuaviniAhmet Diler'e, Burdur Mzesi MdrMehmetTrkmen'e, TopraksuEkip Erol Akain'e, TeknikZiraat Mdr Belediye Hasan Aksoy'ave aylakileburadaisimlerini pek okdosta zevklibir .. ArkeologNesrinzsaitilebirlikte daha nceki yeterince Burdur - kesi-minde (Hrt. iin bkz. Resim18). Burada 26 gnsreile sonderecesevindirici Zira, Gl-ler blgesi merkezlerindennceki bilimalemineKuruayveamurhyklerden sonra, yine onlarla olanvebu tesbit yeni ErkenKalkolitik merkezi iledahance-den iki hyktede ait vemono-kromkeramiklerebunlara1974 Sazak de ekleyebiliriz. Bylece bulan bu ErkenKalkolitik birtanesi bykbir ihtimalleGe Neolitik da Bunlardan kadargzden kaan Tun merkezleri de tesbit ettik. ileinceleyelim :(*) Do. Dr. Me'hmet ZSMT 'niversitesi ''yesi.7I. ERKENAG A DdenButesbit nemli biri ky-nn 4.3 km. yer alan Dden hyktr. Denizden 1145 m.yksekliktebulunanhykokvebugnzerindeya- ova yzeyi ilehemen hemen seviyededir. ke-sin olaraktesbitzellikle kuzeyinde vemonokromErken Kalkolitik (Resim 1). Bunlaraynen Kuruay veamur hyk keramikleri gibi iyi birteknikgsterirler. Bunlardan obsidyen ve dilgiler-de bulduk.Dden. en ilginyzey .buluntusubirheykelciktir.Fazlaca tahrip olan bu mevcut 8.5cm. dir.nden iri, badem gzleri veburnu seilmektcdir(Resim 2). ileboyun hemenhemen olarakgvde ile 'Omuzlarilk ne oldu- bilmiyoruz. vcudaoranlaoldukakk heriki el arka inen boynununhemen.dzgnolarak ve(Resim3).,Heykel-cik Bununla ilgili olarak syle-yebiliriz : Buya tambirheykclcikidi, elimizdeki bunun st yada yerden birkaba veyaterrakottabir mimari idi. Kesin olarak bir syleyemiyoruz-Bueserin ve olarakenbenzeriniVI. kattabu-Iuyoruz Bu husus gz nne Dden'in GeNeolitik 'beri yeri olarak B -' kynn1.7 km. gl-riilnlOOm. gneyinde, gl yzeyinden 37m.ryksekliktedirvGldaki kesimden olarakgrnmesine tepe-denitibarengney ait olantoprak rts - ynnde150 m. vekuzey- gney da,kadar250m. olan(Resim4) yze-yinde kremastar zerine keramik ile vedevetyrenkli iyi monokromErkenKalkoli-tik keramiklerine(Resim5). Tun (1) J. Mellaan, AS, XI (19()1), s. 52,. res. W.; H. !Mller - Karpe, derVorgeschichteIi, Miiincthen, 1968, Lev. 125, nr. I, Text, s. 439, nr. 86.'8ninde kremastarzerine keramik ile ve devetyrenkli iyi monokromErkenKal-kolitik keramiklerine(Resim5). Tun mesininde Eteklere gittike artanRomadevri keramikleri desonraki "p-i 13km. vebuileye kuyu.kynn 1.5 etekleri hemen geen Yol tahripolan ve monokromErkenKalkolitik '(Resim6). kremastar zerine boyaile olupKuruayveamurhykte gibi ince Monokromkeramikler ise devety ve kahverengi genellikle kk kaplaraaittir.D- Sazak1974 . hyk' kynn1.5 km. gneyinde, Sazakkynnise4km. (Resim 7). arazisinde kyden Sazak verdik. Kamertepenineteklerindeolan glnn1 km.kadar hykyzeyindebuldu- keramiklerblgehyklerinden Krkuyu 4 ve 5 gibitip! monokrom Erken' Kalkolitik zellikleri (Resim8). Hyk yzeyindeki keramiklerErkenKalkolitik sonunakadar meyesahne gstermektedir. ..(2) S. S. Burdur AntalyaYresi Arkeolojik1973; S. Kor, Burdwr1973 tl s. 109'da Eski Tun Bunun ne ilgili herhangi bir bilglye i haylign 500 m.. II. olarakisimlendirerek II, kylin 1 km. kadar zerinde iinbu da fazlaca tahrip ve ova seviyesine gibi Tun keramikleri (3) M. Anadolu IV - V (1976 -1977),s. 86ve dipnot 62.(4) M. zsait, Anadolu IX(19S3}, s. 137vd. Lev. III, res, 6 - 12.(5) M. zsait, eser, s.137, ve" Lev, VII.E Yazi1" . '. . . . '. './.'. ,.:ilesinin.26km. bulunan h(jyk,yzeyinden 1090 xp.., ovayzeyindenq.e,lQ.m.kadar yksekliktedir(Resim 9).' . . .. , .'. .' Gllerblgesindeki J.Mf;Uaarftara- veo zamanki gre T1,ln 6. 1982 zellikle astar zerinekremboyaile keramikile vedevetyrenklf monokromErkenKalkolitik keramikleri bulduk (Resim10). Bunlar, Hacilar,Kuruayveamurhyklerde keramikler gibikili iyi veiyi bundan Tun ile Roma kadar inen F Salda,:,Salda hyk Gkekyn(Salda)' 800 m. Harman-yerleri mevkiinde Gneyinde ileevrilenvezerinde olduka tahribata bugn ovayzeyinden pekSalda hyk r.Mellaart tarafindan ve Tun 7. gibi gnmzdetahribata yzeyindekremastarzerine birparadevety ve renkli kili iyi' iyi perdahlan- iyi monokrom Erken Kalkolitik keramikleribulduk(Resimll).Genellikle kk kaplaraait olan bu paralar Tun 110 TUNAG A- eltekKaraal - yolunun800 eltekkYnnde1km. kadar hykdepizyzeyinden1166m. ykseklikteolan(Resim12). Bu durumundan . kaanh-: en birimkeltek ky iineltekhykvermeyi uygunbulduk.(6) s. Mellaart, AB, IV(1954), s. 192, hrt.3, nr, 26 (tT); 8.20,3, hrt, 4, nr, 27;-, s. 231, nr, 339;8. Lloyd -:r.Mel1aart, Beycesultan, I, London, 1962, s. 133, hrt, III 1).('7)' s. Mel1aart, AB, IV(1954), s. 192, hrt.3; nr. 24.lU eneskisiilk Tun ve. devety renginde, saman iyi: ve veblgedekiGenali, ve

gibimerkezlerde analo- keramiklere(Resim 13).B- Polat kynn2km. gneyinde, Polat yadaAli Osmantepeolarakbilinen 'vedeniz yzeyinden' 1343 m. ve olarak' 700x 500 m.. olan tepezerindebirnekropol Bunun hykyzeyini keramik -olan bukeramiklerin ". boya ve dakursuni boya dzizgi' bezeklidir ve tm Tunzelliklerini' gsterirler {Resim14).Bu yerini ke-sinolaraktesbit edememekle keramikleredayana-rakburadabir c Hyk; kynn 3 km. kadar 1281 m. yksek-likteki tepevedaha. iki sonradeniz yzeyinden1200m. ykseklikte mevkiindeki Asartepe zerindeveeteklerindeyer (Resim15). Aynen ve hyklerinde gibi, ovadan(1140m.) sarpbir .80m.kadar buluranyzeyinde Tun keramikleri hemengneyyamatan itibaren ok alanda olarak Roma grlmektedir. yer- Tun keramiklerinin veortabyklkteki kaplaraaittir (Resim16). ana-lojiIerini hemen evrede yer alanhyklerde bulmak mmkndr.D-yadaSaracaHyk, kYnn,3.6 km.olarakbilinenyerde, vyolunun hemenkuzeyindedir.Denizyzeyinden1147m., ovayzeyindende 1 m. kadar ykseklikteolanbuyayvan zerinde Hykyze-yinde keramiklerin kursunidir. devety ve kahverengi keramikler de(Resim17);(8) M. zsalt, Anadolu IV - V(1976 -1977), s. 83 vd., Lev. XIV/1-18.(9) M. eser) s. 83 vd., ..res, 10 - 1'3.Bunlar paralar formveteknik blgenin I,gibi merkezlerinde monokromEr-kenKalkolitik benzemektedir. Bununlabirliktehykyzeyindeki keramiklerin Tun aitkeramikler .Sonu olarak syleyebiliriz: Gller blgesinde srdrd- kadarsekiz Tun ileonbirErkenKalkolitik tesbit ettik 10. Erken Kalkolitik Kuruay'da1974 yzey ipdelikli dikeytutamaklaradayanarakbu nin GeNeolitik ile 11. deDden hyktekiheykeleik VI. kattaele geen heykel-eiklerde analojisini Bununlabirliktebuyayvan hykte birkurtarmabunadaha bir zmgetire-, BununGller blgesinintesbit hyklerinyzey dikkate bir ben-zerlik Bubenzerlikbelki de kkenden nmzdekida srdrmeyi yzey ilebulunacakyeni merkezlerinsorunadahafazla kazan- midindeyiz.(lO.) M. zsait, Burdur evresinde Yeni Prehistorlk YerleIDeler,cTTKong.,vrn(1976),. s. 101106, Lev, -53 - 62; AnadoluIV - V (1976 - 1977),s. 77 - 95, Lev. II - XXXIV; Anadolu IX(1983), s. 133- 148, Le:v.XIX; IV. Ankara, 8 -12 1982, s. 143 - 150;Anadolu Medeniyetleri Sempozyumu Bildirizetleri, S. 9.(11) M. zsait.. Anadolu IV - V(1976 - 1977). s. 80vdd.: Tari-hinde Pi8idya, 1980, s. 79. BuradaR. Duru'nun (IV. s. 31 vdd.) 1978 beri ile diyekadarTun Ge!} veErkenKalkolitik kltr ortaya SAMSi\T CAG YZEY 1982 Projesi erevesinde,Tepe-sini deiinealan biralanda 1977Dr..

vedahasonra, 1979 Prof. .Dr. Hansjiirgen Mller -, Beck, Dr. veDr. GerdAlbrecht birlikte ve Paleolitik ok buluntuyerleri 1982 - haziranaylan, szkonusubu3 ise, yukardabelirtilen, yzey, biralanda, daha birbiimdedevametmek, Paleolitikbuluntu yer-lerinin ykseklikleri belirleyerek, durumuiindegrmeye olmak1977 ve1979 olan AtatrkBarajigglnnsubasma iinde ve Paleolitikbuluntular 9k ilginsonular Busonularbizi, en bir alanda, daha kotlara ve sorulara cevap aramaya yneltti.Bunok-tadanyola haritadave gney,dahaokkuzey, ve evreleyen, olarak4875 x 2625 m.ve8.8km,' tutanbiralan yryerek' birbiimde PaleoIitik son derece ilgin-ve verimli grlen bualandaki buluntu yerleri, bulunma gre mmkn birbiimdeszedilen1/25.000lekli haritazerinde(Bkz. Harita).("') !Do. Dr. YALINKAYADil Tarih veeog-rafyaFakltesf (1) ZDOuAN, Mehmet. 1977 Yzey OrtaTeknikuniveraftesi Seri I, No. 2 1977.{2) :MuLliER BECK, H.; I. G,.' Al1brecht. - Beobachtungen zumPalaeoIitJh:ikumdes Euphrattales bei und Ma.Iatya - Kuruay.F'rrat VadesInde - Samsatve Malatya-Kuruayevrelerinde Pale-olitikGZlemler,. EuphratesProject Publicttti01i8 (A:ag-IProjesi YaYin- bu yzey bir yandan szkonusualandakiPaleolitik yksekliklerekadar sap-tamaya, te yandan retilen endstrileri geneliz-glleriyleimkansylenebilir. ve "biimi buyzey sonucunda. elde genel ver,meye ve ortaya belirlemeye nce; bir nok- vurgulamak Alandan toplananrenekliklerin tamve analizlerinin ve bir yzey gz nnde bulundurulacakolursa, .buradagzlemlerinokkesin ancakke-sinolmaihtimalininok yksek belirtmek gerekir:4 i . 'i" bu. olursa, sonularadaha gereki bir Birbirlerine noktadantoplananbulun- yer ykseklikleriharita zerinde zaman, belirtilen tablosunu grmekteyiz :'.' ',"',''ii - SOO - SSO m. yeri 4, 4a, 7,8, 8a,13); .- 5S0- 600m. yeri (1,2,3, S, Sa,6,.6a,6b,9, 10, 11, 14, 16, 19a,20);- 600 m. kotustndekalanykseltilerdeise drt buluntuyeri(614 m. de12 no. lu; 617 m. de18 no. lu; 628 m.delSno. luve 19 no. lubuluntuyerleri) Bunagre buluntular, SSO - 600 m. Ancak dabelirtmek gerekir ki, 'iinde .600 m.yigeenYksekliktekiyerler olduka ve daverimsiz sylenemez..... Buluntuyerleri, zellikleMahallesinin' kuzeyve grn- ' i -. :- '.' .,(3) Bu byi. bir mer! ii1.e alanda ve'alan alktif olarakAntalya ve byk vegrd- H.Bec'k'e eken Do. Dr.. Aykut belirtmeyi grev(4)rnekUklerzerinde olan biimsel tlpoloji analizlerinin sonulan- sonra, daha demakaleolarak ngrmek-teyiz.(5) yalmzca 25 tanesr Paleolitikaitbuluntulanm Di-ise Protohistorik ilgili grnniektooir.,14mektedir. Bu. alanda grtinen bir anak bu- gerek arazininmorfolojikdurumu,gerekse bulunan kuzeyinde,kalal1tepelereZamal1111:l1Z11).vegerekli da lerinin Aynca700m. kotundar; sonrakidurumuda anda.' gz. nndebulundurulacakolursa,ilerdtr daha-da-ge, yerinde ". "iindeki sonra,endstrilerin, eldeki rnekleregre,birgruplanma olabileceklerine de Daha gibi, biiluntu yerlerininnuma- .bulunma nedenlede,mekllklere.genel. numaralarlabe-Iirtilen .. . yerleripin, birbirleriyle grnclUkleri,. he-men. hemen .nitelikteki endstri, gzlenmekte-dir;' ve 2no.l1r buluntuyerleri, nicelikve niitelikynndenbol rneklerveren 3 (Resim i)ve 16no. lu yerlerinin gibigrnmektedlrler.Ylne 19aile buluntu yeri(Resim II; III/4), 19 no. lubuluntu yerindenok20rio.Iu buluntu yeri(Resim III/1-3,5) zellikle her ikibuluntu yerindedeklasikiki yzeylilerin biimsel benzerlik (Re-simII/3; III/2), ekirdek biimli' iki yzeylilerin (ResimII/4; III/4, S) ve zellikle de, alanda ele olaniki aletin,bu yerlerinde' (ResimIV) vetmalandaok birbiimdegzlenen Levallois zgherhangi birher iki buliintu yerinde de bu kuvvetlendirmektedir... '. .">' , Aa.unpw8' 'HEALU>10OWpa.E.['K6va. Ua.PUa.pLVOU avt8u'Ka.v,va.u-ro A AijOI;IO5Nr. 4(Abb. 5) jetzt imArchaologischenMuseumSteleaushellgrauem Marmor50cm, 40cm, 19 cmBuchstabenhhe: 1,8 cm.yan Aoo a,xou tmEP \b(.Vcov w-......v tCc.uv na,v-v\ '-'ant> D"rtnAE-ou EUX-Nr. 5(Abb. 6)TaydeposuKapitell aushellgrauemMarmor73cm, 55cm,29cmBuchstabenhhe: 1,8 cm. "'A'+ AuE . 'Kal. . EOGo0v 'AAEEa\ -SL:EunpOU)tal. ot'KOV HITPAN62/nOGU MARMARA VE TRAKYA 1982Mehmet ZDoGAN*"Marmarave Trakyablgelerinde, niversitesi Pre-historyaAnabilim olan ve ar-keolojikbelgelerne bu da NationalGeographic Society'ninparasalile devam 1982 iindearazidetoplamolarak98gn ve400'nzerindebuluntu yeri saptanarak bel- Arazi geen gibi ve Sonba-har Fakltenintatil gnlerde, ev-resinin Temmuz - Eyll dablgedeki il-lerin Bu bl-gede, 1979 buyana, tarihncesi yeri olmakzere, 900'nzerinde vebuluntuyeri sap-tanarakYzey 1982 iinde, ili MevkiindeEdirneMzesi M.. 2. bin tarihlenen birmezar tepesindedekurtarma 1982 iindeblgeleri veelde edilen nemli sonu- zetleyebiliriz: -,1 - Gelibolu Rleveve nnzerine, ekibirnizin ile, Gelibolub-. (ll:) Mehmet ZDOAN, 'niverSitesi Edelbiyat yesi.(1) zamandablm olarak olanaklarkadar ok olarakekibe arkeolog Bi-len, Antalya Mzesi Harun Murat ileMete Sava iztmlert Aye zkan, lemeve arazi 'izimleri .Ak-soydenetiminde Murat Akman EkibimizegsterdikleriIkolayhkve destektentranakkaleMzeMdr EdirneKltr MdrCihangirOelavuz,mdr Karaduman olmakzere,EdirneMUzesiRleveve Mdr Y. Mi-marAlpaslanKoyunlu'ya 'borluyuz.(2) Ekibimizin ileIbuES'kilEserler ve Mzeler Genel M- ile Edirne kolayIlik veilgi ile 63yk bir ve50 kadar buluntu yeri Balkan kltrlerinin ve zellikle Anadolu veEge ile olanbelirlenmesi Gelibolu nemibyktr. Marmara blgesinde kadar Anadolu'nun'birerkltr blgesi" sonucu buiki kltr blgesi gsterenverilere de Blgeler kltr verileribulma eli giilolan Marmara ve evresi nceki buralardan cia.olum-lubirsonuelde Oysa, ne venedeMar-maraDenizi iki blge gengeller olarak Marmaradenizininkuzeyvegney kl.tr Neolitik Dem'irara'! 5 bin uzun bir zaman sreci iinde, Troya'Fdnerriinde, oda birsreiiri, grebilmekteyiz; Gerekarkeolojikvegerekse tarihibilgilerimiz ile g olan busorununzmne ile Gelibolu : bu ' Gelibolutarih ncesi verller, her nce,Anadolukltrblgesifindeol-ve'buradaTrakya'danok 'bir kltrel yeral- Troya i-vfile-benzerlik gsteren mal-zemeden, zellikle M.. 3, ve 2. bin kapsayanTun boyuncatmIleAnadoluetki ..BudurumdaGelibolu nce da ilerigibi', Troasblgesini Trak btKe . . ... .... 'J?elibolu ilgin yerlerindenil:>iri, Fikirtepetru Neolitikanak ile birlikte, minik dilgilerden aletveren, GeliboluileKaynarca Mevkiindeki-hyktr. kesimlerindedebutr obsidyenaletlere ilkiretimci toplu- .nem Gelibolu venemlihykEceabat ile merkezininiindeki KiliseTepe'dir; 'buhykTroyakl-tr tamolarak bir KIlise Tepe'ninbir tdprak ekilmesi sonucu byk.bir t .nu ke-sitte, enaz6 m. olan, Tr()ya IU- V: ile byk_1..(3}It.F. llJld mimari ierenbir dolgugibi Troya'da III - v.tabakalar ok biralanda vebozukolarakele tir; Anadolu'nun yederindedepekgrlmeyenbudnemdan Tepebykbirnem '"Gelibolu ennemli tarihncesilerini Neolitik, SonKalkolitik ve Tun nedeni ile Tepe tmTroyasilsilesini zellikleTroya I dolgu- Kalanurove Maltepe yam ok Antik ve yada olarak buarada Trak dan korumak iinHelenistik surunun da, Ege denizi ileMarmaraDenizi tamolarak lendirme toplanan verilerin blgenin tarihi nemli 2 - Vize 1982 nemli bir blmnVize - Saray- Lleburgaz Bublgede Vize'dekiTrak kesin yerinin sap-M. . bin daha eski olup ve ok tmlsn belgelenmesi ynelikolarak 1982 ilebublgede 100kadartmls veharitaya Vize'deki esasTrakmerke-zinimlektepe enazM.. 3. bin kadarin-de kltr silsilesi ile ilgili bilgi veren birok yeri M. .5.bin tarihlenenEski Tekke ve zelliklenem Vize blgesinde deAnadolukkenli tarih-ncesi kltrlere Vize blgesindeki ilginbuluntulardanbiri de Vizesuyolununiz-lerielir; kemer, tnel vertlkanallardan suyoluVize'nindo-Evrerili ky 3 - Blgesi: blgesi ,nceki da veblgenin zellikletarihn-cesikltrler byk bir nem ilmerke-zininhemengneyindeyeralanSalhaneve rinde'I'ilkiburnu', TekeDeresi zerinde Koyunbaba'' gibi yer-M. Trakya Bo]gesinde Tarihncesl 9. TrkTarihKongresi 1981 (5) M. Late IOhalcolithic. Sitem Eastem Thrace,AnatolicaIX, 1982, s. 2 - 26(6)' M. ''1Ta:kyada. Tarihncesi 'Durumu veSorunlar, Gney - Avrupa Dergisi 10 '-ll'...21- 5865beri Neolitik Demir ilerine kadar Trakya kltrlerinin etkili Bune-denle, 1982 gerekkltr silsilesini daha olarakbelirle-mekvegerekseglgeyeg, istilayadakltr ile gelenetkileri saptamakiindaha ereveli bir Buamala, ileTekederesinindahance olankesimleri ile, Akardereve dereleri Yenibulunan zellikleKocatepe M. . 5.bin tarihlenenbykebir ve Dokuzhykevresinlsayabiliriz. Bu bulunananakmlek Bulgaristan ve Romanya kltrleri ile ancak zenginizive bezemesi ilebunlardan M. . 5bin ile4. bin evresindeyerel zellikleri basanbirkltrn ileri srebiliriz. Vizeblgesinde gibi,evresindeki tmlsler debelgelenerekharitazerine4- Edirne Blgesi: Tarih ncesi Meri nehri ile ona nem, Bulgaristan' da bilinmek-tedir. GerekOrtaBalkankltrleri ile Trakyave Egekltrleri anlamak, gerekse evresindesaptanankl-tr Meri ile iin, Edirne veevresi1982 Bu daha ok Meri vePrava-di dereleri ile Havsa - Uzunkpr blge Bulu-naneneski yerleri,biri Edirne'ninkuzeyinde ri deUzunkpr olmakzere Neolitik ta-rihlenmektedir. zellikleMasltderede bulunananakmlekve yont- aletler yerlerinde kadar bilinmeyen birbuluntu Edirne blgesinde, zellikle Pravadi deresi ile Havsa alanda, SonTUIl! ve Demir tarihlenenok Bubulunananakmlek, zer-lerindeki olukveip bezekleri ileKuzeykurgange-lenekli benzemektedir. Deniz kavimlerigolarakbilinenbykgQ ile gneye gelenbutopluluklaraaityerlerineEdirneblgesinde olarak ve lerde M. . 1400 ait, tr anak - daha eski nede g dahanceTrakya'-ya ve bir sre bu blgede gstermektedir.f) Blgesi: il merkezinin evresinde, zel-liklekentsel iletahripolma sreciiine giren yerlere,geen 66larda gibi, gezileri Buzel-likleBykekmeceglnnkuzeyinde, EskiceAlt Paleoli-tik ait buluntuyerleri linyit tara- tahrip edilen blgesi de, olanaklar lsnde, yeniden nceki gibiblgesi st Paleo-litikveEpi - Paleolitikdnemlerleilgili yeni bilgiler minikdilgiler vegeometrik biimli aletlerden buluntu da-ha okkuzeyKaradenizve ile g) IstrancaBlgesi: Bukuzeyindeki blgedeok birsreiinvedahaokmegalitik grld- belirlemek iin Dahancekidolmenolarakbilinen belirlenenbukltrn vegney da kynekadarBu il merkezinin Koyvave kyleri ya- bulunanyeni dolmenler ile'bukltrn da, he-men hemen kesinlikle, ortaya kynndaha ve .megalitikkltr ile ilgili hibir Buarada Edirne Vaysal ky dolmenlerinen blgedeyeniden vedahanceden bilinmeyenifte dolmenler Edirne - dolmenlerinin de, Bul-garistan'daki dolmenler gibi M. . 1300- BOO vekendiilerinde bir evrim Bulgaristan'dason oniindesrdrlen megalitikkltr ile ilgili dolmenler enilginleri, kaya ky kaya buda Koyva ky Deresindebirkaya daha Trakya'da megalitik kltr ileilgilibir trnde mezartepeleri 1. bintm-lslerinden olarak vealakolanbutepelerin Bu tepe1ere zelliklemeroba-Gerdelli yresindeokIstrancablgesinde, Koyvaky Mevkiinde, tahkim edil- bir Demir Bu kale, dahan-ceki Adakale,Kaynaklar KalevePolos Kaleile kili birsavunmazinciri(7) zellikle A. Fol 'Ve Venedikov, MegalithiThraciae [- m, Sofia,_ 1976.67h): Kurtarma 1982 arazi il merkezinin 5kmkadar gneyinde, kyMevkiinde bir mezar tepesiningrayder ile ol- ve bununzerine, yerinde bl-gedeki tmlsvemezartepelerinin hemenhemen tmnnarazi tesvi-yesi iin tahrip durumdaki te-pelerden birinin M. . 2. bin ait zerine, ye-rel ynetimin de ile, tahribat durumdanEdirneMzesi ile Kltr haberdar izni-ninok bir sreiindegelmesi zerine, tepesindeeki-birnizin ileEdirne Mzesi bir kurtarma Arazideki izlerdenvekyllerin mezartepesinin1,5-2m. kadarykseklikte, 10m. Graydertepeyi esashemen kadar mezar platformunun anakm-lek Mezar tepesininevre mezar yoktur. ay bir platformun evresinde40kadarkap, oldukazenli olarak 10 kadarkapda rastgeletop- en stnde, iki ile igili bir libasyon bu- bir tunbi-lezik, tahripedilmezdennceoldukazengin gster-mektedir.Bulunan biimlerine ve bezemelerine gre M.. 1400 - 1300 hemenhemenkesinlikle tarihieyebiliriz. Bulunananakmlek bir ok dolmenanakilebenzerlik gster-mektedir. Ancak, Troya VIIbift kulplukaselerine benzeyen bir veilemegalitik kltrn, 2. bin byk nemini '(8) E:kilbimizletam 'bir iindeiheretUrlu ve kolay- gsteren Edirne mdr ve -elemanlarma bor biliriz.68 ANADOLU VE ERKANAL *Girnavaz Mardinili, Nusaybinilesinde, Nusaybin'in 4kmkuzeyindedir. nehrinin ise15km yer alanbuhyk, nehrin vadininhemen ok stratejik bir Kuzeyinde bulunan yksek engebeliarazi kentin nemli roller H- gneyinde dmdzuzananbereketli birova yer Toprakokverimlidir. kavak, nar, ceviz, Incir gibi bitkilerin el-Girnavaz stratejikkonumunun blge-leri birbirine yollarahakim ve iyi iilebilengzel birsuyunun burada kurulan antiknemli birerkent Hyk, evrede Abbasi krallarmdanHarun saray Abu Nuvas'dan ok kaydedilen budili de bir o kadat nl ki, kendisibu yzden bir ka kezzindana Girnavaz evresinde gre, Abu srgnegnderil-yerlerdenbiridir. nk, Abbasi'Ierin hkm g-ya, veEwald Wag-ner'inAbu Nuvas'la ilgili derlemesinde, Abu za-manlarda AncakonunGirnavaz'agerek-ten gelipbu Gir tepe ("') Do. Dr. Elikanal, Hacettepeniversitesi Sosyal -BilimlerFakltesi yesi(1) K. Somig, HurrttischeSpuren. Vielsprachi'gkeit tmAlten Orient, derTUr Ab-dinundmeWaseuganni - Frage, Grazer Lingui8tilscheBtudien11/12 F'estgabefr Denison, GrllZ, 1'980, S. 321 'vd'bize'bildiren Prof. [)r.Ali Dinol'ailgisinden (2)E. AbuNUVa8. EineStudie zurarabischen Literaturder frhenAbba-sidenzeit. Akademieder Wissenschaftenundder Verffentllchungender Orientalischen BandXVII, 1965.69birszcktr veGirnavazda tepesi yrede bir isebir cinmerkezi Burada ileri srlencinlerinde liderinin Navas kaydedilir. Karl Sornig buiki isterveAbuNu-ile cin olgusunuEski yerlerindecinlerin sylentiler en yksek nok- ise, bu merkezin, halenevre ola- stglerin etkinbir yer olarak bize gstermek-tedir. gnleri Mslmanlarve Yezidiler, pazar gnleritiyanlar, gnleri deYahudilerve Suriye'li Araplarumu-duylaburayagelirler". Folklorik okilginolanbuolay, bu Hacettepeniversitesi bir ekip ay- olarakincelenecektir.Budikkatimizi eken ve 'burada kaak bize bildirenMardin Mzesi MdrAbdl Halik Ekmen'e bir bor bilirim. 1980 hykzerindeki ilkinceleme 1981 da MardinMzesine22paradan. III.bin ait gmhediyelerininintikal etmesi zerine, buradakurtarma 1982 ByleceTrkiye'deilkkez Mardinilindebir Hyk da Buolguyuzelliklevurgulamakistiyorum, nkTrkiye - Suriyehemengneyin-de yzlercegnmze halde, bukuze-yi hala.- birsoruolarak Bu blgeninnemi 19. yz IV. Amenophis'indiplomatik Telle el Amarna kentindeartar", Bu ele geen ve Mitanni Mektububelge,nem-indiplomatik Tell el Arnamakentindeartar", Buelegeen belgelerde deHurri memleketlerinden bahseden tabletler Nihayet Ugarit, Nuzi veMari gibi kentlerde bulunan lerinde . II. binin ikinciGney AnadoluveKuzeySuriye blgelerinde hkm olan Hurri/MitanniDevletiileilgili bilgilerimiz belgelerdeHanigalbat olarakda budevletinekirde- Ha:burveDiclenehirleri veTurAbdin'indeb-(3) K. Sornig, 1 s. 321vd.(4) K. Sornlg, s. 321.(5) E. Lucius undK. Sornig,vonWassuganni undanderenmitannisch- nurrtscnen SiedlungszentrenAvusturya Kltr II, 1969, s. 5ydd; K. SornigJ s. 2'99 G. W:Llhelm, GrundznederGesohichbeundKulturderHurriter, Daemstadt, 19&2,s. 1vdd,)(6)E. LuciusundK. 'SomigS, s. 13.70yk bir en gl devletleriyle and-yapanbunemli devletin ve buradabu- gerekli olandevlet neki tm ele Bu 'kentiin en gl adayolarakgrlen yeri Ceylan Tell Feheriye'dir". BuradaveAlmanlar ancak olup ispatBL! nemli sorununzlebilmesi iinpozitif bi-limcilerdende ve Tell el Amarna'daele geen muhtemelen tablerten topraknumunesinin ntronaktivasyonanalizi yntemi ileincelenmesindenson-raTell Feheriye birkenaraitil- ErwinLucius veKarl Sornig"Hitit veAssur devletlerinin askeriseferlerini anlatan metinlerden hareketederek, bugnkNusaybinevresindefikrini savunanbilim BuaradaGirnavaz 1 kmgneydebulunan, ha-ritalardaVeysiki ya da Vesigeolarak bir yerinedikkati ve bulmakisteyenlerin ge- MardinevresiniokiyiAbdl Halik de ncebize olan, Veysiki yadaVesige olarakbuismin, ok dillerin bu y-rede bir anlam zere eski kentisimleri uzuns-reler Veysiki/Vesige, ile gelenbir antikisimse, 1 kmkuzeyindeyeralanGirnavaz H- iinengl aday Budurumda, bu me yerinin, herhangi bir nedenle dahagneye Nt-ronaktivasyon analizi ynetimi ile parmakizi olara;" kil zellikleri bu Hacettepeniversitesi FizikBlmta-(7) Bu konuda ve Ikaynaika iinBo Hrouda, Wassukanni, Urkls, Subat-Enlil. Ein zur Geogl'aphie des nrdlichenZweistromIandesMDOG90, 1958,s. 22vdd; IID.Lucius und K. s. 1:3; G. WiIhelrnS,s. 1ydd.(8) C. W. McEwan,L. S. Braidwood, H. F'rankfont, H. G. Gterlbock, R. C. Halnes,H. J. Kantor and C. H. Kraeling, Soundings at Tell Fakhariyak OIP79, Chicago,1958;A. Moorbgat, Arbeitsgem. Nordrein - Westf. WiS8. Abh, 7, 1959; a. y.,Arbeitsgem. f. FOTschung d. Lana. Nordrhein - West], Mh. 62,(9) Kar. A. Dobel, W. J. vanLiereandA .. 'The Wassukannl Project oftheof -BerkeIey AfO25, 1974/1977, s. 259ydd; A. Dobel,F. AsaroandH. V. iMleheI, NeutnonActhvationAnaIys1s andthe of Orientalia NovaSeries46, 1:977,S. 375 vdd; G. s. 38. K. Samigl, s. 302 vdd; E,. Lueius undKo s. 5 (LL) K. s. ; E. Lucius ilmdK. s.(12) E . Lucius undK.

s. 10; K .Sormg!, s. 322.71 yrtlecek incelemelerle, Girnavaz Hyk malzemesinde de Buzelliklertaktirde, tarihsel da yeni boyutlar 1982Girna-vazII. tabakada byk ya- olarak, nik birkaideli kapBueserP -12veP - 13alanda507.77 mderinlikte51parahalin-deeletmlendikten sonra ve60 cm ola-rak nemibiiminin zerinin tek-niklerle mhrlemeve ajur)bezemesindenileri gelir. Bukap 1982 e- yerlerinde olarak elegeen bezekli parayla birlik-te incelenmelidir. kaplaraait olanbu en benzeri Nuzi'de G Mabedinin 74 nolu G Mabedi-nin74nolu kesin olarak iin, biz deelimizdeki burneklerinenbenzerlerinintarihini bilemiyoruz.Girnavazbulunankaideli kab nedeniyle bizi enokil-gilendiren eser tts olarak kulebiimindeki kaplar ve kaideli Kaideli veyaderin biranak Konikolan kaide ise, yadauzunolabilir. Bu kaidelerde ajur mimaribulunur. Bunlar izi ya dakabartmabezeklerlede olabilirler. Girnavaz gerekanak grlenbezeme-leri gerekse rneklere nazarandaha olankaidesindeyer alanzenginmimaribetimlemeleriyle, bugrubungrkemli birrne- Tts olarak bukaideli II. ErkenSla-leler dnemindensonragrlmeye vee- merkezlerinde, Anadolu, ElamveKuzeySuriye'dedeelegetikleribilinir".Gerek buzellikler, gereksehurri kltrne kule biimindeki kaplarla" olan nedeniyle, Girnavazr-debir hurri olarak Bukaide da yeralan ajur mimari ok, bezerne Bukapdinsel trenlerdema yadalibasyon veya kurban iin kul- birklt (13) Bueser (14) R. F. Btarr,Cambridge andlVIassachusetits, 1939, PI. 141, lA, s: 500.(15) J. !Maon, 'Ibe 'ofUpricht - Hendeled.Tars andoBtemmed Dishes inl1fue Early Period IrfUJ. 44, 1982, s. 39 - 69,(16)lVI. J. Me1llnk, RIAIII,_ 1957 - 1971, s. 517.72Mitanni Devletininortadan sonrabir Assur Eyaletihaline gelen Hurri merkezleri sanat -- kendi zgelenek ve greneklerini 1982ok az bir byk vebuna olarakelegeeneserlerdebylebir dnemin rn Girnavaz nemli bir Hurri yer- kesindir. Burada belgelerlenasya'- nemli devletlerinden olan Hitit ve Assur'la hurri/MitanniDevletininsiyasal, sosyal, ekonomikve kltrel de yeni bo-yutlar 73- ~ ~ - - ~ ~ ~ -SURVEY IN CENTRAL LYCIAR. M. HARRISON*Lyciais a coastal province of southernAnatolia, with mountainrangesrising sharply fromthecoast toover3.000 m. Inclassical timesit supported upwardsof forty cities, ahandful ofwhich, onthecoast ornearit, were of considerablesize andimportance, for Lycialay alongthemainshipping lanes from. Syriaand Egypt to theWest. In Iateantiquity, however, thecities declinedsharply, whilemanynewsettle-ments (monasteries, villages, eventowns) appeared inthe val-leys. Theancient landscape is wellpreserved and has been little explored.It :&well placedfor an examinationofquestions of continuity andchangeinthiscritical periodof Mediterranean history.Asurvey, begunin 19591, but interruptedin 1964 byreseue com-mitments inIstanbul', wasresumed on an annual basis in19773(Fig. 1).The 1982 expedition, fundedbytheBritish AcademyandtheUniversityof Newcast1e's Committeefor ExeavationandFieldworkwithapermitgrantedbythe TurkishAntiquities Department, was inthefieldfrom15th August forthree weeks. Staff were Mr. GordonLawson(surveyor),iMiss Hazel Dodge (arohaeological assistant), Mr. DerrickWebley (geo-morphologist), Dr. :Anne Thorley(botanist), andMiss ztrk(official commissioner and prehistorian). Except for three nights atMuskar which were spent intents, westayed atthe Arzu Otel in from which day-trips were made. Work was concentrated on three areas :(I) Muskar, at700 - 900 mabove sea-level, onthe forestedsouthsideof(*) Prof. Dr. MartinHarrison New - Castle'O'niversitesitryesl(1) R. M. OhurehesandOhapelslinCentralLycia,AnatolianStudies13(1963), 117 - 153. '(2) 'TIhe excavatrons at Sarahane from1964 to 1969, jointly direetedby 'the late Dr.N. and the writer for the rstanbul Museumand DumbartoiiOaks; annual reports appearedinTrkArkeoloji Dergisi, Istanbul ArkeolojiMzeleri andDumbartonOaksPapers. The:fu];l and-rtnal: report ls'inpress wl!ththePrincetonUniversityPress.(3) Reports 1nAnatolianStudies28 (1978'); 9-10; 29 (1979),205-6; 30 (1981),198- 200.75Alaca(II)the plain, at 1,100 - 1,400 minland, and(III)Ova- at c. 1,500m. onthe barenorthernslopes of Bey Visitswerealsomadetothe Arykanda valley (sites at500- 800 m) and toMyra andFinikeonthecoast.Muskar. This is anuplandvalley inthehinterland of Myra,traversedbyanancientpack- roadfromMyratowardsArneai andAry-kanda, witha branch toAlakilise. Thesixth-century valley-church at crossroadshaslongbeenknown", Wefoundandsurveyeda small, well-preservedByzantinehill-topfortress, overlookingthe valleyandincor-poratingsubstantial remains of a classical Doricstructure (ashlarma-sonry, triglyphs, polygonal columns) (Figs. 2-4). Therewereabondanthog's-back sarcophagi (threewithinscriptions). Finds includeda finelife-sizerock-relief of aman and hisdogin combat astanding bear(Fig. 5). Expeditionswere madefromMuskartoAlakilise(aByzantinevillage) and Turant (a hill-topcemetery with variousine-Iudingan EarlyByzantine ehurchof careful ashlar). IsolatedRomanbuildings were noted in theremote valleysof Zeytin and Dikmen Deresi,both onaneientroadsand withassociatedfieldsystems.2. Plaln, Settlements visitedrangedin datefrom theCralcolithic tothefourteenthcenturyA. D. (Tekke andEI- sixnewinscriptions were recordedfrom Choma, but Podalia,theother classicaleityinthisextensiveuplandbasin, remainselusive',Two newinscriptions anda large number af architectural fragments(includingpieces of anEarlyByzantineambo) wererecordedat (Figs. 6, 7) although most pieces nowat appear to have beenconveyedtherefromtheuplandpastures at Serkiz At Sanlar adecorated sarcophagus-lidmayhe as Iate as the twelfthcenturyA.D.Threesubstantial hill-topfortresses overlookingtheplain, wereexami-ned: Gilevgi (probablyHellenistic), Armutlu(perhapsalsaHellenistic,butcertainoccupiedinIateantiquityontheevidenceofpottery), and discovered at c. 1.450 matsunseton our last day; thislasthas cyclopeanmasonry, a considerablepotteryscatterandloeal talkofa rock-out inscription, whichwedidnot, however, find.3. This village Hes at an altitude ofc. 1,500on the barenorthernslopesof Bey some35 km eastofInthe modernvillageone newinscription and adecorated sarcophagus -Iid wererecor-ded.At ren more work wasdone on the rapidly vanishing rema-H) H. Rott, Kleina8iati8cheDenkaniiter J.908) , :316; R. tM. Harrison, Ana- Studies 13 (1963), 131, 146; ibid. 22 (1972), 192 - 5.(5) Pace G. E. Bem. Journeys in Northern Lycia 1965 - 1967(Wien, 19 -77,28 - 32).76insofasmaIl Romantownand at O v a c k Asaronawell-preservedhill-toprefuge-settlement (Fig. 8), thought tobe asuccessor tothetown.4. Environmental Studies. Preliminarynotesweremadeonsoilsand vegetation in these three areas and also in the Arykanda valley wherethere s extensive well-preserved, ancient field-terracing, and n the Myraplain, wheretheRomancityHesfor themost part between5 - 8mofalluvium. There s someevidenceto suggest that muchof thealIuviummay be Iate(or even post) medieval.77\PISIDIA 982Stephen MITeHEL* ekip, 157Eyll IspartailindekiYalvabir Roma kolonisi olanPisidia Antioch'undayzey EkipDr. StephenMitchell, Dr. MarcWaelkensveBa-yan Jean Greenhalgh( dearkeolog) ileBay RobinFursdon, TimothyFursdonveBayJonathanWestern'den IspartaMzesi'ndenBay Kaya temsilcisi ola-rak Bay BayanDiana Fursdonveiki kk zamanzaman ve bizlere oldular. Ekibintm tr ederim. YalvaMzesi MdrBay Mehmet Yalva'da sredebize bulundu. Kendisineminnettanz. T. C.Kltr ve Turizm Eski EserlerveMzeler' Genel iin gerekli izni verdi. Bu nedenle yetkililere sonsuz lerimizi iletmekisteriz. parasal yndendestekleyenBritishAcademy, theRomanSociety, Oxfordniversitesi CravenKomitesi veAnkara ArkeolojiEnstits'nedeAntiochrenyeri Smyrna'darahiplikyapanbir .1833debulundu[F. V.J. ArundeII (Discoveriesin AsiaMinor-L, (Lon-don, 1834), 257 - 317)] vebundansonrabirokgezgin, arkeolog ve kalan ziyaret edildi. renyerinin 1880ve1920 ziyaret eden Ramsay durdu vetm IarrInceledi. 1. Dnya nceve1920 lerinRam..say kazmakiinizin vedahasonraD. M. Robinsonile bir-likte Ramsay, nemlida dahil olmak zere RomaKoloni-si'ninbykbirblmnortaya OysaRamsaymaalesefarke-olog veRobinson'undikkati birsre kay- Bunedenlede sonulan hibir drstya- Ramsay Men Kutsal sonu-cunuJournalof RomanStudies8(1918), 107-145de, Robinson Iseda-ha'sonraki American Journal of Arcluieology28(*) /StephenMitchell, ,swangeaKoleji KlasikArkeoloji Blmyesi79,/(1924), 435 -44 de Robinsonren 'Yerinde bulunanheykellerin resimli TheArt Bulletin9(1926), 5 - 69 daya- Buson ren yerininderecede kk birikirekonstrksyonkesitlerini, Augustus ma-bedini veSeveran da' iermekteydi, Epigrafisi okiyi bi-linen Antioch'un, arkeolojisiaksine hi bilinemedi. zellikle olanaklarAntioch'unarkeolojik yeni ve bir biimde dirmeyi Men Kutsal ve ayaktakimimari ve kesitlerini istedik. ren bir tarihlemesini yapabilmekiintmmimariveheykcl- envanterierini sezonumuz sresindetek, tekher ve koloninintiim onsabit noktaByleceAntioch'un birtopografik,yiizey iskeletizel-.1ikleAugustus.mabedi, evresindeki - dairebiimljportikoya, Propylon'a, 'kentinyer alankilise-yeve bykbazilikayadikkatlerimiziverdik. Bkzim n gzlemlerimizegreAugustus mabedi tm ile Mimarikalitesisondereceyk-sek, .Roma podyumlubir mabet olan uzunzaman bezernesine greTiiberius .tarihlenebilir. Sezonsonunda, bumabetle kabaca sylenebilen Pessinus-veAncyramabetleri bir yapma bulduk.ren yerindeki malzemesine Bukaprepigraffk.verilere greM. S. 212 yetarihlenirvekuzeyi KkAsya'da, Pergegibi, okbenzerlerine 1920 lerdeki beri ok ancak eski kullanarak veren yerindeok gzlemler mabedinnde.ki, kare, TiJberiaPlateadiyebilinen, stunlusokaklatek basamaklar ve kemerli PropylonileBuPropylon'unzelliklekemer saptananenbenzeri;Augustus'unRes Gestae'sininAntiochene tmile ha-firler Tiberius devrinin OysaPropy-lon'unmimaritekrardangzdengeirilmesi bu sti-listik M. S. tarihlernemizi bulunanyeniden isebuM. S. 50 yada62 Bizimgerekrenyerinde, gerekseYalva'asogtrlpev, cami ve malze-me zerinde incelemeleriburadaokbelirginiki tarih!vurgular. Birincisi koloninin tarihi olanM. . 25 ileAntioch'un byyp, Julio - Claudiandevrinin sonu sredir. ise nc Severan Constanti-nian dekolansredir. Antiooh, Kk Asya'dakibyk kentlerin M. S. 1. sonundave2. halkyay- ileSezonsonundabizYalva' dan olarak birsaatlik mesafedebulunanMenKutsal da ren yerinin caeseriMenAskanos'aithaf birkayzadet ierentemenos (evre) ile mabettir. Ramsay ve bu ama mabet tek bir bilgi verme-Gerektebu yksekbirpodyumzerindeyer alan 6, uzun 11 stunlu tipik bir Hellenistik Duvar ve kalitesi okyksektir. buya- M. . 3. 2. yani Attalid devrine tarihlernek Edebi ve epigrafikkaynaklardan . gre Attalid'ler bu Anadolu'da oketkinbir vePessinus'dakinlmabedi de bizimilk ise Antioch'daki Men mabedi, Pessinus' daki Attalidetkisine ok birparalellikgstermektedir. Ramsay'in kutsal alandakiesas karakterini belki g-ney - Anadolu' daki hyktepestkutsal so-kulabilir ve Karia'daki belirgin benzerleri ile Lab-rayada'daki gibi. Antiochkutsal iin dennce renyerleriile gerekmektedir.811982BITHYNIA, PAMPHYLIAVELYKIA'DA VE - Sencer 1982 - Ekim epigrafikveta-rihi - topografik Klnniversitesindenbirasistan(Dr. JohannesNolle) ve(WalterAmeling, ThomasCorsten,FriedrichBertel- Bertau) Sencer vehkmet temsilcisi Mustafa Hamdi Ar-keoloji Mzeleri) gzetiminde nok- Bithynia i. BITHYNIA1 - BULUNAN 37 km Dilderesi vadisinde, dere iin .antik rastlan- buluntuyeri, dereninMarmaraDenizine yerden 1 km daha kuzeydedir. Arkeoloji Mzesi buluntu kurtarma sayesinde8adet mil bir adet-mezar veok blokMil tm ve mezar olup, antik evrenin topog-rafisine Mil birzamanlarnlRomaaskeriyolununzerinde Buyol Balkanlar'dan gelip getikten sonraSuriyeye Buluntuyerinin Kartaca Hannibal'in mezanyla n bir kent olanLibyssa Roma (GordianIII, Philippus,Aemilianus, Gallienus, Tacitus ve Diocletianus) yol tamirat-lannaolup,zerlerinde ANICOMEDIAXXII MILIAyani Nico-media'dan22Romamili 37km) .ifadesi BurakamTabulaPeutingeriana, Antonini ve Bur-digalense'deLibyssaiinverilenmesafelereoderece ki, ar-(,I;) Dr. Sencer KlnKlasikFiloloji'Blmyesi. bu kenti kesinlikle Dilderesi vadisinin lokalize edebiliriz. Derevadisinde nekropol Romayolu buradadereyi bir kpr ile ynnde sonra, Ka-baburunmevkiindeLibyssa'ya 2 -BURSA- EVRESiBursaMzesinde bumzenin, Mzesi*gz nnde tutularak antik iinepigrafikmalzemenin ve epigrafik yndenarkeelejik ynden deokuyucuyahitabetmesigdlenamalar Bursa evresinde zellikleGrsu'yunkuzey- Nzhetiye ky nemli topografik gzlemler ya- Buevredebir Roma devri (bulunanbirya Mzeye prehistorik izlerine de rastlan- Kyller bulunan prehistorik el ara - gerelerinin Bur-saMzesinenakilleri Bublgedeki bir da, antik BithyniaOlympos'unun belirttikleriDaphnousisg-lnnyerinin idi. Bithynia Olympos ununbir an-lama yznden bugnk Dzce sonucu, bugl demodern literatrde, Dzce'nin gneyine bugnk Eftin Glylez- Ancak, Bithyniabugnk Daphnousisglnn de bu Gl iinenuygun, topografi ileuyumsahabugnkInegl'n u.zanan arazidir. Hemekadar bugn burada bir gl gremiyor-sak ta, antik burada bir gldairmevcut-tur. Daha 17.Evliya elebi burada zaman zamankuroyan Ezine-Gl diye bir glden bahsetmektedir. Alman Tschiatscheff gl evresinde gl zemini niversitesi Blm yesi M: grendeJeomorfolojisi1975)>>, doktoratezindebyle birgln teyid Glbahe Ky bulunanbir bu civar-da bir zamanlar var olan antikkynismine TatavlenonKomeismini bu yeri halkdilindehalaAvlu Gmemevki BukydenBursaMzesine olanbir heykelininkaidesindeise, Tatavla'yaya-(*) Nikaia kadar cildi 4. -vesoncildi nmzdeki ..84 TannaTatavla bu evreninkoruyucutalih. tann- (Tyche) olsa gerekti.. 3- GYNK- SKB- BOLUEVRESiSakarya :SancakayailesindenGynkilesinegiden yolun,kuzeyindeykselen silsilesinindoru- noktada(yak. 1200 m) Beyyayla veYukan kylerine Bu. evrede elegeen ok sayesinde antikde-virdebyk bir yerinin veenaz iki reneikkybyknekropol bylebir teyidetmektedir. Dorylaion'danPrusias adHypium'a (bugn da skb)giden antik yolbyk bir ola-buradan gemekteydi.skb veDzceevresinde da keza oksa- eser Ancak bulunan malzeme antik devirde gerekDzcegerekseskbevresinin bir gs-termektedir. Buluntular skb'den, yani antikPrusias adHypium'danevrekylere Yenielegeen antik ken-tin Roma tarihi vezellikle kenttekiPhyle(oba) iin zengin bir kaynak skb'deki kentin Bizansdevrindeedilen ve \ gezginleri okunup bloklanyenidengzdengeirme da bulduk. Burevizyon, dahanceki okumalar ok hatalar Yeni olan Bolu Mzesinde toplanan eserlerin kopya-lan, resimleri ve Keza bu mzenin denmzdeki II. PAMPHYLIA en nemli kentlerinden biri olan Side'de, Trk TarihKurumu yrtlmekte TabulaImperii Romani ereve-sinde Gerek bu kentte gereksePerge ve an-tikdevir buradaProfesrJale y-rtlmekte olan ekibiylegelecekte yine Tabula Imperii Romanier-evesindegidilecektir.\ III. LYKIAAnkaraniversitesindenProfesrCevdet yrtlen Arykanda antik kentinde (bugnArif K-y) okdaele Bu tm(22adet) ta-85 yerinde grlerekkopyave birindeevredeyeni biryer ismi Mendedarisor (a)gemektedir.biri sayesinde antikkentin s. 2. Prokonsl TL IuliusFrugi reniyoruz. Sarpedonismindebirininonuruna kaleme birDaphniaiismindebiryerya da phyleismineArykanda'da blgenin yrelerindesadece gzlemlerdeblgenin henz bakir ancakantikbuluntulann yer yer tahribat gr- vegelecekte bublgedeki epigrafik, tarihi topografiky-zey sonucuna 86(2) fromrdek(near IN ANATOLlA1982DavidFRENCH*DuringAugust andSeptember, thetemsilcisi,' Bay Ediz, and i travelIed inthe iller ofK. Sivas, Erincan, TrabzonandSinop.First, In thedistrictsof andElbistan, i investigatedtheCaesareia-Melitene highwayand recorded several milestones which once stoodbeside thisroad. Twoinparticular wereof exceptional interest:(l) from (near a milestone of Probus(AD 276282)-a milestone of SeverusAlexan-der (AD 222-235);it gives the name of a governor, (as restored) Iulius Proculianus.i looked at a number ofroads and routes inthe area. Alsa, i recor-. .dedastructure beside the Caesareia - Melitene highway-possibly, a way-station or road - station.Sivas, Erzincan, andTrabzonNot asingle new milestone came tolight. Manyof theknownpub-Iished examples are, it seems, lost.On the other hand,i was able toestablish a large part ofthe road-network EasternCappadociaand 'North- EasternAnatolia. Theroadacross theZiganapassis quiteobservableon bothsidesof thesummit.Thetracesof a highway running from Tavium through BasilicaTherma toMelitenecame tolight East 'of and South ofSivas.(*) Dr. DavidFreneh, Enstits87Lastly, Sinop.\Our travelsinthis area were moresuccessfulthanelsewhere. Seve-ral new milestones were discovered and, through the energy of the SinopMuseumdirector, recoveredfortheSinopMuseum.One, inparticular, givesthe name ofa governor, Longinus.It is now possible toassign his office tothe time ofCarus(AD 282-283).i established thecourse of the road fromPompeiopolis(at r) toNeodaudiopolis(at Vezirkpr). Atleast threemilestones nowintheSinop Museumcan be attributedtothe regionof Boyabat. it wouldseem that inthe Ist century AD, this area lay within the province PontusetBithynia; later (under the Tetrarchy, AD 293-305) it was certainly partof the province, Pontus.AfewcuriositiesIn the region of Sivas, I came across a feature which the local peoplecall Wizards'Drove-roadsbutwhichare, I believe, boundary-walIsbetween the territoriesofSebasteia, Caesareia and Melitene.In the region ofSinop, Ivisited the site of Stephane(formerly, fan, now re -named the evidence ofsherds, it wasoccu-piednot onlyduringtheRomanperiodbut alsointhe ThirdMillen-nium BC.Also in Sinop, as part of my epigraphic researches onancient Sinope,I recorded inscriptions on stone and on amphora handles. There are nowat least threeproxeny - decrees fromSinope: one namesacitizen ofCos,another a citizen of CalIatis. On amphoras, the number of stamped- hand-les from Sinop itself has increased to57 of which three are Rhodian,oneHeradian;the remainder are Sinopean. One complete amphora from theseaoffSinophas happilybeenrecoveredforthemuseum. ithas beencIeaned fordisplay.Finally, as aby-productof my workonroads, milestonesandinsc-riptions, thereis atopic which .hasageneral interest : theroadsoftheHellenistic and Persian periods inAnatolia. In particular, the Royal Roadof Herodotus,Ibelieve that it ispossible tosuggest aroute based, firstly(and naturalIy), on the evidence of Herodotusand, secondly, ontheevi-dence of routes used in the Roman.period. The main feature of the routethat i am proposing is contestable (Herodotus' account being bothsparseand contradictory): Isuggest that the RoyalRoad did not cross the Halys(the modern it by-passed the river.88KAPPADOKYA TKEN*Kappadokya blgesinde1977 berisrdnnekte Bizansdnemine ait dinitesbiti, ve mimari Bildirinin ilkblmnde bugnekadar zetlenecekve bilgi veri-lecektir. Blgedeki zenginkltr ancak ile mmkndr. Bu konudaki venerilerimizi bildirininj kinci blmnde (I. BLGE1 -Tesbiti ve a)Kappadokyablgesindeki bugnekadartrdeki eserlerdetesbit etmek, ilk TemelimizG. de Une nouvelle province de l'art byzantin:Leseglisesrupestres de Cappadocebirinci cildindeki 1700 - 1925 103 dneme ait 34eserle 1925dengnmze artan burada iinde blgedeki d-nemine ait konualan kitap seklzdir'. 1972deL. Giovanni-C") Do. Dr. HacettepeSosyal Bilimler Fakltesi retimyesi.(1) G. deJerpihanion, nouvelle de I'art ibyzantin :Leseg1ises rupestresdeOappadoce, 4 'c. metin, 3c. resim, Paris1925 - 42,; BibliYOlgraflya iin Ibkz. c. 1,s. XXIII-L.(2) a. g. e. dipnot 1; Budde, Grerne, Kappadokien,Dsseldorf 1958; N. - M. Thierry, Nouvelles eglises rupestres de' Cappadoee,region du 'Hasan Paris 1963; M. Restle, Byzantinische Wandmalerei inKleinasien, :3 c., Reckling>hausen 1,967; L. Gi{)JVannini, (ed.) 'Knst in JKappado-kien, .Genf - Paris - Mnchen 1972; S. Kos'!Jof, Caves of 1GOd: The monasttcenvlronment of Byzantine Oappadocia, Cambridge -Mass, 1972; M. Restle,Studien zur frublbyzantinisclhen Ar- 309PLS. 82 - 84.(6) Wagnerp, cit..n. 3 p. 171, Altanp.. cit. n. 4'pp. 215Sqq. iLgs. 4 - 5 =Wagnerno. 103 p. 231.(7) Parlascaop, cit. n .5p, 306..(8) Adana Museumnos, 1216 =Wagner DlO. 107 Pl. 45, 1312 = no. 125PI. 49, 1314 :::: Wagner no. 106 Pi. 45, 1318 =Wagnerno. 109PL.45, 45 - 40 -. 73 =Wagnerno. 110, PI. 45,. Belkis, East 1972- Wa,gner no. 130p.24z, a drawlng.(9) pp. -160- 206, PLS. i: XXV.122mouth hasa fine1y.curveduppen.Iipc.onothersthelips. arestraight, Se"paratedat thecomersby.meetingchisel cuts. Interestinganalogies inhair modelling wecan study inseveral instances. The rioh Iate Antonine-early, Severan coiffure is modelled in finely arranged overlapeing strandsin artificial disorder both in Seleukeia onthe stele ofDemetrios in AdanaMuseum'"'andinSkythopolison itemR. 319, nowinAslo", Furtherpa-rallels wehaveinthemale bust onstele2205 fromGaziantepMuseum,andahead R. 319 fromSkythopolis, nowin Oslo", Particularly con-spicuoushereisthe rowof curledlockselegantly framingtheface.Hard, sharplyaccentuatedmodellingof thehair contrastingwiththesoftness of thefaces ontheIateSeveran sculpturesmayalsa becompared. Tothe mature male on stele 1312 in Adana Museum" wehaveaparallel inbust no. 2168inHaifa", to theboyonthesame stele, inportrait no. 133463fromHa aretz Museumin Tel Aviv",Besides this group we find further analogies, however less pro-nounced. In the modelling in large planes, withavivid, seemingly vibra- surface giving an expressianof tensity tothefaceas inthecaseofTheoteknos", wecancomparethefragmentaryheadin theBethSheenMuseum".Aspecial placeinthis short presentationmust, begiventoreliefno. 5519 inIstanbul, as it hasbeendiscussed onseveral occassions, andat timesmisinterpreted",A Severandateof thereliefis apparent. Pos-sibly fromthe same handcamerelief no. 17-25-965inAnkara". A fineearlySeveranheadfromPalestine, nowin Oslo", unfortunatelymuch(10) no. 1318 =Wa:gner PL. 45 no. 109. Fig. 1.(ll) ISkupinska cat. no. 19 PJ. XXVII. Flg. 2.(12) DoublestelepublishedbyWagner, Wagner P1.49no. 123. Fig. 3.(13) ISkupinska - no. 20 PL. XXVII. Fig. 4.(14) 49 no. 125. Fig. 5.(15) :Skupins'ka - Lovset cat. no.PI. XXIII. Fig. 6.(16) I!bid. cat. no. 150 PI. XV. Fig. 7.(17) WagnerPI. 51 no. 129Fig. 8.(18) Skupinska - Lvset, cat, no. 125PI LXXXII. Fig. 9.(19) Altanop. cit. note4, p. 21'!, flg. 3, comparesit toreliefno. 17 - 25 - 965 inAn-kara, 'botherroneously dated tothecentury AD; Par1asca op, cit. note 4,reproduces the restored stone on PI. 82.3; Wagner p. 245 no. 126,ibriefly'descrtbes1Jhereliefplate belleving'that theorJJg1nallytwodifferentsteles wereglued togetherby thedealer, andconsequently treatsIbothportions of t'hereliefseparately. Be1kisgiveabyhim, maybeerroneous, asprovenienceN:i2Jipisgiven intheinventory of theOttomanMuseums, Istanbul. Fig. 10.(20) Altanop.. clt., Figs. 1-2pp. 211-214, erroneouslydatedtothe, forthCenturyA.I>. '(21) &kupinska- Lovset, cat. no. 23, PI. C. Fig. 123damaged, maybecomparedto thefaceof thewomanon theIstanbuland Ankara reliefs, Similar is theaccentuating of high cheek- bones,nasolabial triangle, theantificial curvatureof themout, tinystrandsofhair. Less careful works alsoshowseveral likenesses. Hard, harshmo-delling,of details, even-the strange shape of theeyeswhichabut at the nose, withsimpIypiercedpupils, as inthe cas e ofthe relief fromthe dealer'sshoprepresenting aman with twochildren",have their paralleIs inPaIestine. Of manyexamples no. 38.708of theIsrael maybequoted".The examples enumerated abovedonot exhaust all the possibilitiesof cross - comparisonbetweentheportrait scuIptureinRomancitiesofSeleukeiaontheEuphrates and Skythopolis/Samaria - Sebaste.itwasnot myintensiontopresentacompIetelist, if suchari undertaking wasat all possible. FinaIy, as a curiosity, a portrait statueoffairlyunskilledmanufacture, now inGaziantep, unpublished", which hasa closeanalogyfromSkythopolis in abust nowinOsIo25, may bepresented. Thisstatuehasbeenconsideredafraud, but it must be anoriginal, sirice the gar-mentandtheearlySeveranhairstyIearecorrectlyrendered.How couId weinterpret the above likennesses? A theory ofitinerantartistswouIdappear attractive, but thismayonlyappIyto thequalityworks, as suchitinerant artists must be consideredspecialists. Inthecases of cruder works we mayrather speakof imitations chiselledbylocal artisans, possibIy with fewexceptions. Similarities between Skythe-politanand SeIeukeian bustsof crudercharactercouldbe explainedasan effect of the partakinginsubstantiallysimilar cuItural activities,- akindof cuItural regionalism. Asaworkinghypothesiswemayidentifythisregionasthenorthernportionof Syria Interior" wherethedomes-tic artists preferablyworked inlimestone, incontrast to the southernportionof Syria Interler more rich inbasalt.(22) New York; Jet'0meElsenbel"g's' artshop. J. E1iseniberg, Art, of theAneientWorld(eat. no. 75, des. 1'96'6) 28, no. 35; Parlasca K., in1967 p. 560 note 55,;Skupinska - Lovset Pl. ICXVIII. Fig. 12.(23) Lovset, cat. no. 89, Pl. XCvm.Filg. 13.(24) WithoutnumberIthanktheMuseums for grantingmepermissiontopublishthe FiIg. 14.(25) c Lovset, eat. no. 13, PJ. LXIII. Flg. 15.124DATA YZEY 1982NumanTUNA*1980 beri Kltr ve Turizm Eski Eserler veMzeler Genel izniyle Data 1982mevsiminde de BodrumMzesi denetiminde 1982 parasal kaynak yetersiz-veeldeki malzemeleri tarihlendirmeve tercihine olarak Bu bildiride nce'1982 mevsi-minde zetiverilecek, dahasonraData geici toplu sunulmaya 1982mevsiminde de Burgaz (X7,1)1/1000 lekliharitazerinde limanlar, kentsavunmaveteras devamBurgaz' da daha nce yzeymal-zemesi tarlalardanyeterli Geen hava ve gz1emlerle L3 olarakbilinen dolgu ve DataUzunazmak Do. Dr. Kayan jeofizik Buson-dajlarBurgaz'daki ve izgisinintarihlendirilmesineok bulgular L3 zerini rten karasalr-tnnbulunandenizel kabakumlar, bir dnemde deniz seviye-sinin gnmzden biraz yksekte Bu dnemiklimatikoptimum'uizleyendneme, gnmzden4 - 5binncesinetarihlernek Bu dnemde izgisi gnmzden "ieride bu- Buna gre, kk akropolisin kuzeyinde, so-kulanbirdenizgirintisininyersondajlarla da M. . 1. bin Dcr'lar Data ilk Bur-gaz'dakkbir ile deniz seviyesi biraz fakat profilinde denize izgisi epeycegeri (gnmz 40m. Bu gerilemesi analimanL3nazal ve limanklerekyetersizgelince;. ikinci bir linianolandaha(*) Dr. ,NurnanTuna, Dokuz Eyll niversitesi Gzel Sanatlar Fakltesi yesi.125 ncolarak,izgisiningnmz konumuna iin geen dnemi kapsar. Budnemde, denizel vebu srecin etmenleri izgisinigrnr. dnemsonunda kaplayankltr ve karasal rt Itibarenkolaycakemirilerek izgisi karaya geri etkisi L3iine kadar sokula- iin burada da olsa karasal birikme grnmektedir.Buna L3 ve denizkoruyucuetkisinin sonucu, burada lodosun etkisiyle izgisi narak Data quartemer yzey incelenerek, antik vearazi temel olacaksaptamalar Karfitepe (X7,2), Krmen(W7,l), Billiktepe (W7,6), Killiktepe (W7,8) (X7,6) antik veevreleri tekrar olarakBurgaz (X7,1) dan1.5km.deniz hemen kalankonumda2 hektar deniz boyuncauzanan gnlkanak- mlek, amphorave ki-remitlerineait yzey yeni bir Denizin 1.5 metrelikfalezokgen rglduvar rndepolama ve pres grlmektedir. YzeyM. . 3. M. S. 6. iskan 1980 beri toplananmalzemeleranak-mlekve halindedzenlemeye Bylece, 1.000 adet anak-mlek gerekli grlen400 parave 40 adet kataloghalinde dzenlenmesi(Profil izimlerindenrnek-ler iin bk: Levha1-4).Dataamphoraatl-yelerindentoplanan35 adet mhrlKnidosamphora tarih-lendirilmesi Dr. HasanMalay (Resim: 1).Data yzeyelentoplanananak- mlek birnblmlendirmeile Bunagre, top-lammalzemezamandizininegre12anablme Dataya- elegeenbuluntulardaneneski blmortatun aitaz anak- mlek Arkaikdnemdegerek gerekse buluntu bir grlr. Budnernin sub-' geometrik ibasit yatay bant bezemeli gnlk anak-mlekleri (Re-sim :2), kabartmabezemeli (Resim: 3) yerli atlye. olup, bir M. . 126\\ise, Attika taklidi, kahve . kt firnisli yerelatlye mallar ve' zengin. M. . rII. kadar devamgrlmektedir. diziniiinde daha gednemlere buluntular Anadolu yer alan merkezlerden hellenistikve terra- sicilata yerli benzerlerini temsil etmektedir, Yzeytmne - kalker kat- kaba hamurlu, kt yerel atlye mallar anak - Data saptanandizininegre grdkleri d-nemlerinbelirlenmesi Data yzey geicitoplu me-kanorganizasyonu ele Christaller'inmerkezi yer- ynlerln saptan- arkeolojik Christaller'inpazar' merkezi ilkesine gre bir sis- byklklerinesahipmerkezi yerler veya merkezlerbirbirlerine mesafedeyer builkeyegre deme-kanda dzgn eldeedilir, Her merkezevresindedzgn biimindeetki sahiptir. Daha kkveyadaha bykkademedekibyklklerinegre, dzgnetki kademeli olarak mekanda birrgnGzlemlenengerek kurama gre modellerden sapmalaryer seiminde etkili olanpazar, veynetimilkelerindenherbirinin biraraya veyamodel etkili durumlardanUygulamada karar verilmesi gereken,gzlemlenen zelliklerininmodelden dzeyidir. Uygulama nemlivekonu ile ilgili sorunlaragetirici, sahipbirmodel herzamaniin Bununiinyerseimileilgili zellikle arkeoloji ile ilgili konularda pekaz. soruyuyamtlarken, daha ok soru Bu merkezi yerseim dahaok reten bir sahiptir.(1) M.S. H. - m. ant:lJkAG\1deniz tah-. min edilen trlerindekl mallar bunitelikteharnur zellikleri ileta- J. W. Hayes" LateRoman Pottery (London: 1972), sh. 411- 412.(2) W. Christaller, CentralPlacee in South,er-n Germany,Prentice (EnglewoodCIiffs"N. J.3: 1966), trans. C. W..(3) P. Ha:ggett, Locational Analysis inHumanGeography)S. Arnold publ; (London:1965), sh.. 49 - 65.127DataM. . IV. ile toplumsal- eko-nomik kuramsalolarakberaberindeeski bir mekan organizasyonunu da Yzeymalarile bulgularadayanarak, M. . IV. ncesi (Ad-nemi) ve (Bdnemi) olmakzereiki dnemeaitmekan zellikleri Data merkez yerseimi belirli zorluklar zellikler itiba- hareketlidir. kaynaklarve zerinde zellikleri gsterirler. ler dzenlilikgstermez. zerineAdneminde 18,Bdneminde40kezi ve2).Bdnemi iin4 kademeli, Adnemiiinise3 kademeli bir grlr..nfus byk-lk ait tepe noktalarBdnemi iin500, 1.000 ve (5.000) byklk-leridir". Bu gre, Bdnemi isimlendi-rilebilir: kyler (500 kk), byk kyler (500- 1.000 kentsel :merkezler (5.000 byk).A dneminde yanmada dahadzenli olarak (en R=1.24tr). Adneminde tabanarazilerine zel-likleiki beklenirken(Plan1); Bdneminde tm kk alanlara ola-rak (Plan 2), izlenmektedir.(R=1.0391). Bdneminde zerindeki (dendritic)grlmektedir.- zerindeyzey fazlaetkilen-medenyeralanolarakData mekansal dzenliliklerin iin grnmektedir. Data Adneminde9, Bdneminde 21 Data birinci de-receden en = 1.28 iken, ikinci derecede = 1,95, nc derecede R3 = 2.40 Data kademelenmeyegreher dzeyinin olarak dzenli bir gstermektedir. kademede yer alankk kentsel merkezler Rb=1.S9, nc kademede byk kylerinRc= 1.11, kylerinise1.57 olarak (4)hektar biriminde lldkten sonra, incelenensit'in gre belirli bir nfus olarak(100, 150, 200 nfus 128 olduka g..rlrken,Data kendi - byklkkademelenmesinegrehersetikleri bir dzenlilikizlenmektedir. Bd-neminde artan dzeyine olarak, mekandadahayer grlr, Eski.hYk kyyekk kentsel merkezler haline gelirken, yenikylerin ekonomik iinde toplumun yeniden rgtlenmesine (synoikismos) olarak"eski merkezler konumlara. Data B .dnemi rgniinnerilenmodel Chris-taller'inpazarmerkezi ilkesine Data saptari- 21alansal tahmin nfus byk.lkleri kademelenmesini de .Data iin nerilen model pazar kmelenen desenine gredir.. Burada, model adetdzgnbiriminesahiptir. Birimler sisteminen st kademedekimerkezi yereait blgeyi kapsayacak birbirlerini btnler. Bun-larenst kademenin biryeralankkkentsel merkezlerealtpazaretki temsil etmektedir. Pazarilkesinegredzgn genler her kademesi etkinlik Bu K=3kmelenme ileifade edilebilir". Her altdzeydeki merkezetki st dzeyde3 merkez neri rgn Plan3'te Plan4'teData dantahminedilenyerleregre Data enst d-zeydemerkez olarakBurgaz (01) Kkkentsel merkezlerdzeyinde 16,34,37ve 09olmakzere4bykky dzeyinde 7 (32,36,38,39,44,03,17,20ve 11) bulunmak- Buna gre, kkkentsel merkezler byk etki merkezleri olarakenst dzeydeki merkezkendi,biralt dzeyindeki etki evirmektedir. Bu merkezler etki noktalarda bykky merkezleri ('5) Bean-Cook,B8A (195,2), sh. 206.207.,. (6.) yaprlan, nfusu ileIbykl'k :bir Haggetf'In 0.75ile 0.91 lbirJilk1te . elde Ha:ggett, a.g.e., sh. 115 -116.(7) C. A. ISmith, RegionalEoonoonic Systems, Regional Analysis,vol. [,edi. C. A. AcademicPress (1976),s11. 18 -20.(8) Burada, yeri kod: no. yerinebllgfsa-y,ar kodno.129ykky merkezlerine aitetki noktalarda isekymerkezleri .) Plan S'te 4dzeydekademelenmeye grebyklklerininmodelden Burada en da km. cinsindenEksik modelin rgnnegre byklk ve yzey ile saptanan nemli bir grlmemektedir, Sadece, 30ve35 yer-model'e gre 3. derecede gerekirken, 2. derecedebyk-sahiptirler.Modelegre gerekli ky gzlemlerle modelinData gerek ok,.: 1980-1982 bubykliikteki ait saptamadaki gstermektedlr, szkonusualanlardayzeylanileeksik beklenmelidir.Plan'daise,Data gzlemlenengerek gre Gzlemlerin modelden sap-maiarburada bir grlmektedir.Datamodel'e gre irdelenen byklk zerindeetmenolan de aynbir incelemekonusu toprak en vesaptanan olarakhangi dzeydenfus byklkleri zerindeetkenolduk- Tahminedilenantik toprak etki gre thyssen Buetki ile olarak etki daha Plan 7' deDataantiksalReilly zmlemesine gre" ekimmerkezlerininbyk-ile olarak, antik Bdnemietki alanlanara- grlmektedir.Data Bdnemi tahmin edilen oldukabelirgin dzeylerieldenfus topraklara (9) l. Hodder, C. Orton, 8patiaZAnaZysisinArchaeoZogy, Cambridge Press(ICambridge: 1976 ),sh. 58 - 59.(LO) y.a.g.e., sh. 188 - 190.130. . gstermektedlrj.zellikle, . arazilerindebuba- dzeyinin yksekgrlr (tabanarazilerinde.0.458,arazilerinde B dneminfusby klklerl: iletoplamtoprak isedahadayksekbir (r:::::O.660).B dnemikademe1enmeye gre en ile nfus okyksek dzeyi (r=0.957) bizekesin olarak merkezi yer seim K=J ilkesinegre kademelenen Data Bdnemigrlen ennemlilerdenanak- mlekretimi veliman etkisap- modelimize nemli grn-mektedir. anak- mlekatlyelerininyer merkezlerin alansalbyklkleri ile etki iindekalan antik arazileraz gzleme (n=6). -, yacakdzeydepozitif bir (r=0.94).131- ~ ~ - - ~ ~ ~ -TARSUS - KAZISI BAYDUR'" Mzeler Genel denek ve Trki-ye Turing Kulb ileArkeoloji ve Sanat Dergisi'nin ile BunedenleIlgili kurumlara bor bilirim.Tarsusilesi TekkeMahallesinde, Kydnos' (Tarsus I'mn dabulunan vebugn yada olarak bilinen, arkeolojik ise Sardanapalolarakgeen (Resim1) diyedekciddi bir Ancak konusunda bilim adam- 14 Eyll 1982'de nedeniyle24Ey-ll'e kadar 9 gn ekibi, TarsusMzesi mdrzdemir Kaarvebu Arkeoloji Blmson ve olanNezih ve Bilge Fotog-raflarve Nezih gnlkizimleriseBilgeOkutmanve Nezih zenle trtmne grevbilirim. . nedeniylemimar TarsusBele-diyesi Fen Dairesindentopograf Fatmamhendisi Ay-han Soydan ve fen memuru Nevzat Tutucu'nun iletaslak(*) Prof. Dr. !Baydur, !Edebiyat Fakltesi (1) L. Langlois, Voyage dan la Gil-lcie 1.852-185'3, Paris 1861, 8-86, 265-285;L. Lf} Dask, tombeaude BardanapaleaTar8us RALO(1853); L. Larsg'Iods, Raport sur archOOlogiquedelaaaicieet de.1aPetite - ArmeniepefUlant leannee81852- 1853 desMi.sSio.TISSel- 4 (18M), 18- 25; Ch.Voyage enAsieMineure3, 1'849, 220;P. Lucas, Voyage enAsie Mineure 1. (1712), 251 vc.: iMacdonald, Voyage enASiIJ Mineure 1, 202d.: B. PoujU1at, Oorrespondance d'Orient 1'830-1831, 7 (1841), 17; R.. Koddewey, DassoenanteGrab des Bardanapal zuTar-sus, Aus Arch. Beitr. Car-I Rdberts Erinnerung, 1800, 178185;. A.Erzen, Tarsu.J1retimjyesi.(1) Chryse- ApoJlonSmintheus 1980 - SI Il'. Ankara, 1982, $.207 - 229.(2) Yetkin ile sadece kendi dnemini fakat evresindeki da incelemelerini ok ynl bir ekip ierisindevebir evre biimindedesrdren Sn. Do. Dr. kunzgnel'e, bana seramikleri inceleme veola- ilebirli'kte iinetmeyi 'bir grev bilirini.175-biri 1866da RichardPullan 3 1971-73 anakkale Mzesi eski MdrSn. iki stratigrafikbiryaparakseramikparala- Ele geenparalar, hamurunzerindeki izlerden de belli gibi, arkda paralar olup,rneklerin ufakkaselerle, yayvan dip, gvdeve gibi koruna- tamrneklerelegibi, detamamlanabilecekrnekler henzyoktur. sonucu paralar ok gerek tek-nik .vegerek bezerne birbirlerinin benzeri olanlar Bunun ka-dar ufakparalar da Bunedenle, se-ramikler rneklemeyoluyla hamur ve. analizleri henz seramiklerin dahaokfiziksel nitelikleri veya ayakgibi yerindeseramik retiminin bulgularhe-nz. ele busorununzmlenmesinede olanakyoktur.i. Biimlerda seramikleribiimlerinegre olursak, ayak (veya dip), gvde ve olmak zere grupdainceleyebiliriz.A - AyakveDip Elegeenayak genellikleayakvedip ilebera-ber(Resim: i - III).ise ayak sadecedip Ayaklartornada paralarhalindeekile-rek ve daha sonra gvde ile beraber Ayak 4 cmile8 cmAyak ise0,4 cm ileLLCmoynarken, ayakykseklikleri daha ller ver-mektedir. Bunlar 1cmile 3.4 cm ke-sitlerine zaman profillerin grrz. r-nekleryuvarlakve tamibkeybirkesit verirken (Resim: III -D17) kesitintam yapanufakbir (Resim: III-D10). Ayak 3.4cm olan(3) PULL.A!NR. Antiquitie8of Ionia, IV, London, 1881.176rnekde (Resim: II-D7) ise olarak konikbir .daralmaszkonusudur.B - Gvde ParalanGvdedenkopan 0,4 cmile 1,00cmda (Resim: .. VII-IX). Gvdeninalt kopan:paralar dahast kopanlar isedahaincedir. Bupar- kesitlerindeherhangi bir gzkmez. Bunedenlehangi byklkde bir kapdan ve hangi kesimden olabilecekleri debelirlenemez. rneklerise beraber(Resim: X)c - Dipvegvde oranla daha profilvekesit vermektedir(Resim: 0.3 cmile0.8 cm gsteren bu bazen gvdenin bir ola-rak Dzveyuvarlakbiten profillerinin (ResimIV - A2, A4) profilli ra(Resim: IV- Al, Resim: V- A22). zellikle kenarlarda, ide (Resim: IV -A3), (Resim : V-A 16) veyahem ide hemde olmak zere ince fitiller yer (Resim: V, A10,A21, A23).Her nekadar tam paralar ele gemediysede,nunyuvarlak .ayaklar zerineoturan dz, ibkey veya kkkaseler ile (Resim: i - II) yayvan tabaklardan(Resim: III-D 10, D 15, Resim: X) fi-ziksel zellikleri gsterenbutip kaseler Korucutepe'de"ve AyasolukJohannesda" ele Benzer rneklerden, da . dabutr kaselerleyayvantabaklardankop- olabileceklerini kabul edebiliriz.(4) BAlKIRERmr, The MedievaJpotteryandbakedolayobjeets, Korucutepe,ed. Maurits N. vanLoon, s. 189 - 249, Levha65 - 113 (5) PA'RMANmbru, Ayasoluk Tepesinde Bulunan Bizans Keramikleri, Ankara,1978 (Hacettepe Arkeoloji ve Sanat Blm, DoktoraTezi). iPARMAN. Ebru, Ayasoluk'da Bulunan Bizans Keramikleri, Bedrettin. Omert'e Ankara, 1980,. s. 321 - 341. AnadoluBizans ,Seramikleri zerine beni bu ko-nuda ve ve dostumYard, Do. Dr-.EbruParman'a ederim.177II. Hamurhepsinde renkli, sert, gzeneklive kezie-risinde mika bulunan bir hamur Hamurun rengi ilekoyu Bu fark, de-recesinden veyahamurun fakat daki oksijen Az oksijenalan dadahakoyu, okoksijen alan daha bir renkeldeedil-mektedir.III.Astar zelliklerinegelince, ele geen %95indehamurzerine beyaz birastar Buastar genelliklediplardaok gvdeve dahaince birkatolarak i fa-kat arka yzeylerindede1/3 hamurun rengini kapatamayacakkadar incebir astar grlr. Arka astar boya, as-tar olmayan dzensiz bir biimde yer yer Bu da bizeseramik zerineastardikkatlivezenlibirbiim-defakat byk bir ayak tutularakastarboyaierisinebelirli bir dzeye kadar gsterir. Bylece, paratersevrilincedipdebeyaz astarboya bi-rikirken, kenarlardaszlerekince bir kat Bur-neklerde, astarhamurla iyice grrz. ha-murdan oldukagtr. rneklerde bile olsahamurun yzeyinde grlmektedir. Elegeenparalarda renkleri vehar-dal renginin ok genellikle inceufak atlaklarla doludur. rneklerdeastardanko-parak Saydam olan bir biimdesadecei y-zeyleri fakat astar yerekadar yzeyleridekaplar. Enok renk limon vehardal .rengidir. Koyu ve koyu renklere isedaha az rastJanmak- v. BezerneTeknikleriBuluntulardaki bezerneteknikleriniderinoyma, tekrenk veslipolmak zere grupdatoplayabiliriz.derinoymave genellikleberaber veburneklerle oka halde, sliplesslemernekleri ok178 bezemelerde, ince ulubiralet ileastarst tarafdanbezemeyerdeastar dan, hamurun rengi ortaya Bylece, zerine srlentekrenkli beyaz zerindedaha bir renk bezemelerin hamurunzerine daha koyu bir renk bezemelerde, nok-talardaniziklere, ince hatlarla yzeysel kadar varanbir desen sz konusudur. Butekniklegeometrikvebitkisel bezemeler dahaokgvdeve i (Resim: VII - G17, G18, Resim: VIII, Resim: IX).B - DerinOymaDerin oymayla bezemelerde isedesen birincioranlaastar zerineokdahaderin Yinebirinci gruba rneklerle olursak, bugrupdadaha ulubir kesicininkulla- Astar daha derin ve hatlarla bezeme-lerin dahafazla dolarve bylece rengindaha koyu bir ortaya (Resim: IV, V).Derinoymaylabezemeleringeometrikbiimlergrrz. Bunlarparalannya dip biiminde (Resim: II) veya paralannarkayzeylerindeyanyana ralanandz hatlar biiminde (Resim : X - G33).buteknik, geometrik biimlerini (Resim: IVA4) veyafigrlrneklerdegz biimininbelirlenme-sindede Yayvantabaklardaise daire-ler(Resim: AlD, A4l).c -TekRenk Tekrenk sslemeyeiseaz Butrrnekler-deastarboyazerineveya hamur zerine tekrenk bubezemede, renkli paralann hemihemde grlr (Resim : V- A9).D. ilebezeme renk bir ka bezerne Bu elimizdeki rneklerde iki biimdekulla- gryoruz. Birincisinde,ilesslemeler-de, bezeklerini renklendirilmek bunok-talarakahverenginintonlanndatozboyaadeta dir. Ancakboyabezeklerin ev-179ireye Bu tiprenklendirme, vederinoyma bera-ber oka tiprnekler ise birincisineoranladaha Bukezparalarzerindedesengrlmez. Boyalarsaydam al- ve birbirine E SltpSliplesslemeisetekbir Bube-zeme biiminde, desenler hamur zerine fakat astar boyaile bezeklerbiimde .adeta zerinerenksizvesaydam srlr. Astar yer, hamurun yzeyineoranladaha VI. BezeklerElegeenparalar zerindegrlenssleme geometrik,bitkiselvefigratif bezeklerdenBunlarolduka ve dz Kompozisyon tmyzeyikaplamaz, daha okbelirlenengeometrikalanlar ierisinde By-lecebezemenin ve bi-iminde vedairesel alanlarierisinde grrz(Resim:VI). genler, spiraller, dallar ve palmetlerden bukom- (Resim: IV, VIII, IX) figrlerle be-zemelerde dikkati eker. vebetimlemelerinin kul- rneklerden figrlbezemegrlmez (Resim: VII).VII. ve SonuAnadolu'da IX. yy. dansonra kullanma XI. yy. dan sonra veHristiyan blgelerinde gerektek-nik gerek bezerne birbirlerine benzer biimde olarakbilmekteyiz". benzerrnekleri Anadolu'daAyasoluk'da, Anadolu' da iseKorucute-pe'de? ele Korucutepe'destratigrafik ;(6) ,'ElBElRSOLTJ., Cataloguedes potteriesbyzantineset anatoliennedu MuseedeConstantinople, Paris, 1910.RtCED. 'T.,The PotteryofByzantiumand Islamteworld,Studies in Isla-onscarried out in the Hippodrom of Constantinople, 1927, London, 1928, s. 29 - 43.RIOED. T., ByzantineGlazerJ,Pottery, Oxford, 1930..RtCE'O. 'T., ThePotteryof, ByzantiumandtheIslamicworld, Studies inIsla-micartandarchitectureinHonor of Prof. K. A. C. London, 1961.OTTO - DOIRIN iK, Die Tur,kischeKeramik, Ankara, 1957.NEYG., Trkinifstarsbul, 197(1, Bizans F'IgrlerindeAnadoluSel-uklu Etkisi, SelUklu m, 1971,,1'3. 1- 40.(7) bkz. nqt4iVe5.180da seramikberaber bulunan XIII - IV. yy.sikkeleritarihlen-dirmede daele geenrnekler, hamurun renkleri vedesenlerdeki uslpzellikleri Anadolu - seramiklerindenokAnadolu- Bizansseramiklerine Ta- evresinde bir Bizans dnemi belideyen ek duvarlar ve kabartma ha bezekli mermer ele geen .kullanma dadnemolarak belirleyici etmenler Ancak, AnadoluBeylikler dnemi seramikleri katabilece- ok gzenekli, kabave hamurlutekrenk para- da bir yandan, Bizans tipineseramik para- 2 km. Murat Hudavendigar XIVyyda ettirilenTuzlaHdavendigar Camisis evresinde toprakyzeyinde teyandan, dnem kesin belirlernemize biimde,butrmalzemeninkorucutepeveAyasoluk'dada olarakbulun-.byle biren XIII. yy. ikinci ile XIV.yyda kesinolarak ortaya Bunedenle,geenparalar XIII. ve XIV. yylardaretilen Anadoluseramikleriolarak daha venesnel bir(8) AYVERDt H., MimariBinim; ilkDevri, 1966, s. 355 - 58.ISI ESERLERDENRNEKLERDo. Dr. EsinKahya* genellikleresimli eserler Bunlar edebi eserlerveazda olsa bilimsel eserlerbulunmak- isesadece bilimsel yndenfakat sanatynn-dendenem Burada seilen bilimsel eserler biyoloji ileil-gilidir.Ele ilkbiyoloji eseri birbotanik olup, Kitflb'l- Eser botanist Dioscorides'in (M. S. yy.2.Materia el-Enzari'nin evirisininHseyinb. b. el-Hseyin et-Tabari eri-Natiliyenidenele yerlerindegerekli ekvedzenlernelerin meydana onuncu bir bilim ada- Bueserin tarihlerde nshalanbulunmak- EserinTrkiye'debulunan eniyi biri' Sa- 2127(A)'Eser makaledenmeydana olup, bitkiler bilgi verir. Ele bitkinin metin iinde verilen resmi sayesinde o bit--kinin zelliklerini daha iyi anlamak mmkndr. Eserda-haiyi bir fikir edinebilmekiinondan rnekleri ele inceleyelim. rneklotustur. LotusyadaNilferi veya Latince celtis aurtralis metinde bilgi verilmektedir: yeti- birbitkidir; beyaziekleri gn batarkenka- gibi(>lo) Do. Dr.Kahya, Umversites! Dil veTarih Fa1kltesi Vyesi.(l) Bu : Sleymaniye, Ayasofya 3702, 3703,3704; 2127(A); British MuseumOr. 785; Lelden 1306. Bkz.1Brochelmann, Geschichteder AraibisehenLitteratur, G. l. s. 207; Kattpelebi, - Zunun, 1943, e. 2, s. 1312.(2) Hseyin b. b. el-Hseyin et-TaJbari ve'n-Nebat, 2127, s. 299a.. Bkz. Resim(1).183Metindeki bilgi, Dioscorides'inszkonusueserinden,yani bumet-nin eserden bir hayligstermektir.Dioscorides lotus ya da olarak syler. bitkilerdeki renkama rengi-ni amakiin 'Lotus genellikle eski devirlerde msekkinolarak kabul de pek GnmzdeO,daha okssbitkisi olarakEle ikinci rnekgldr. Metindeverd ya daLatince laiki ifade edilmektedir.1 - Tazeglnta z suyu Bugz iyi gelir. edilen gz, kulak iyi gelir; kolon, uterusveanus iltihaplanna da iyi gelir.2 - gl kurutulup, toz haline getirilen melhem ii-ne midedetekrarlayan ve yaraze-rinetatbik cerahatlereiyi gelir',Metindenelde bu bilgi Dioscorides'in vedahasonra botanistlerinfikirleriyledebenzerlikgster-mektedir. verilenbilgiyi gnmzbilgisiylemukayeseedecekolur-sak, grrzki glsuyuihtiva tanenve uucu gnmzde de olarakkabul edilmekte-dir. G! dahaokdokuverme ilavekozmetiksanayiinde Gl isegnmzde, da gibi, suretiyle fakat buradagayeks-kesmektir; kilermeni ile(terraarmenica) birlikteglsuyusivileelere Metindenseilen bir rnekise Latince as-paragusofficirialistir.Burada bahiskonusuolan evlerimizdess bitkisiolarak bitkisi zambakgillerdenbir bit-kidir. metinde medikal zellikleri verilmekle yetinil- Bubilgiyegre yelineveidrar iyi gelir. Kk iilirse iyi gelir. suyuballa gaye iin (3) Dioscorides, T1he Greek Herbal ofDioscortdes, ev. Bobert G. Gunter, New York1959, s. 85.(4) s. 49a; Bkz. Resim2.(5) Edward P. Claus and Varro E. Tyler, Pharrnacognosy; Phfladelphia, 1967,s. 162 - 200.(6) s. ; Bkz. Resim3.184Dioscorides, olarak da olsa, bitkinin genelzel-likleriyle ilgili bilgileri bize vermektedir. Onagre, bu bitki okdal- birbitkidir; birokuzun Bitkininmedlkalbzellik-lerinebilgi isegstermez", ilaiin dahaokkkdr (radixasparagi). Bu mannit, hererozoid, asparaginve vi-taminler (A, B, C) bulunur", Ancak bubitkibugnilaolarak maktan ok, az srgnlerinin yiyecek maddesi olarak iinEle almak istenen bir rnek isekerevlzdir. Latince apiumkraveolens olan bu bitkininilaok MetindeBitkininsulakyerlerde gibi kurak yerler-dede sylenir. Fakatsulak yerlerde bitkinin yaprak- daha bykBitkinin belli medikal zellikleridiuretik gelir. Buyzden bbrek iinkul- O,ftshareket ettirir, tahripeders".Dioscorides bitkininzelliklerinden sadece diuretik zik- kerevizmidevi olarak kabul ve yiye-oekmaddesi olarak Bugn midevi, kuv-vet vericive kesiciolarak Hayvanlarlailgili olarak, gerek eserler. gerekse olankitap-lar; daha ok atlarla ilgilidir, yani baytarnamelerdir, hayvanlarlailgili olarak bilgiler hayvanlardaneldeedilen maddelerinilaolarakda bitkilerleilgili materiamedica konusunda eserlerle seyahatnameler veedebi eserlerde yer geen de bitkilerin salamandra vefilgibi hayvarilaribilgi .Buradaele olan Kitab'z-Zerdakaresimli birbaytarname-dir. Arapaolup, 15. kaleme Eserde anatomik(7) Ddoscorides, s. 164.(8) Asil, Saray ve Devninde Drog-larmFarmakognozi ve F'arrnakoloji. Ynndentrade (DoktoraTezi), Ankara lif)714, s. 143.(9) s. ; Bkz. Resim4.(10) Diosccrides, s. 309.(LL) Edward P. Clausand VarroE. Tyler, s. 193; A. Demirhan, Drog- (DoktoraTezi), 1974. s. '95'.185i,-, fizyolojisi, at cinsleri, iyi bir veat bilgi verilmektedir".Eserde verilenresimler11 adetolup, ikisi iskeletyan-dan vegsterir.Eklemler veomurgave seik olarak gsteril-Eserdeki ilgin biri de i gsteren Resimde kalpve i da-mar ve dekas grlmektedir.Eserdeki ilgin bir hamile at Yakla- onbirceninin uterusiindeki pozisyonunu gstermektedir.Genelolarakeser olursa, eseri doentliktezi ola-rakinceleyenProf. Dr. FerruhDiner'inifade gibi, eserierik olarak klasikbilgiyi aktarmakla birlikte resimleri olarak son' dere-ceilgin olup, eseri yazan iyi bir disseksiyon bilgisine, gn l-lerindedeolsa, sahip gstermektedir. Ancak henzAvrupadadisseksiyonun bu lde birdnemde bu kadar birdisseksiyon dikkatimizi ekmektedir. Bu tip rnek-lerineAvrupadaancak itibaren Eserbugrnmyleilkresimli bilimsel veteriner Resimli bilimsel eserler genellikle insanla ilgili olanlar da-haaz Bunlardanenilgin olanlardan biri Cerrahiye-i Bueser Fatih yani kaleme olup, 'bi-lineniki Bunlardan birtanesi Paris'teBibliothequeNa-tionale'de01up14, MilletKtphanesindedir", Mukaye-se ikinci daha gzel, resimitibariyle dahazen-gin grlr.Buesercerrahi ileilgiliolup, kadar de cerrahi mdaheleler ve bu sradacerrahi aletler ko-nusunda bilgi verir. Her nekadar genellikle tarihileri eserinlL. hekimvecerrahez-Zehravt'nin ver-Tasrii eserinincerrahi Trkeyeevirisi iddiaederlersede, iki metninilgili birbirleriylemukayese edildikle-(12) Anon.,IGtab'z-Zel'daJka, trnv, Merkez Irut. 4689' (A).(13) FerrulhDiIlJer, Old Veterinary inTurkeyanda 'Studyon the16 tIhCenturyManus1crip, HistoriaMedicinae Veterinada, 1981, c. 6, s. 2, ss. 33 - 40.(14) ilhaniye. Paris B1Jblitheque Nationale,Supp1., Turc693.(L5)eser, Millet xue., Ali (TLp) 70.186rindebiroknoktalarda eseriningerekalet gereksecerrahimdahale yntemleri ynnden tesbit edilebi-lir. Cerrahiye-i Zehravi'nineserin-den olarak, cerrahi mdahalelerin Resim ynnden pek sanatkarane olmasalar da cerrahi m-dahalenin veseikbir aksettirmesi buresimler' nem bel tedavisinigsteren gibi. Burada hastakoltuk veolmakzere iki kendi ynlerine ekilir.Bylece olaneklem yerinekonur. Resimhastave ele- ve yerini gayet veseik bir gs termektedir".Bu resimler sadece cerrahi mdahalenin: konusundabilgi vermezler, zamanda cerrahi mdahale aletler ve konusundada fikir edinmemizi idrargsterengibi". Burada Sabun- meydana olanidrar tedavi etmek zereresimde gsterilen vemetinde verilen zelbir alet teklif etmektedir. Bu alet sayesinde engelleyenbertarafedilmektedirvenormal grlen ilgili olarak, eti (gingivitis) tavsiye etmektedir. eti apsesini ilktarifeden Paul Aeginata Muhtemelenon-danZehravibu -bilgi Sabuncu- sonra, apseyezaveastrenjanilalartatbikedilmesi-ni nerir.Ancakburadaorijinalolarak sallanan iinyeni bir ma yntemi verir. Bu yntemegre, birtelle yandaki Resimli biyolojikeserlerden bir daonyedinci ya- olan Ebdanve Klbale-iFeylesofn eseridir. Eserin ktphanelerde8 bulun-('16) Charaf ed-Din, Le Premier ManuscripCihirurgica! Turc, pres. PierreHuardetiMircoDrazenGrmek, Paris 1'960, s. plancheXV. Bkz. Resim5. /(17) eser, fig.. 93, Bkz. Resim6.(18) Esin tJiroloji Tarihi, Ankara1982, s, 82 - 84.(19) Uzel, Trke TLp ve Y1n'Ilden (,Doktora Tezi), 1975, s. 101.187 insan vcudununanatomisi iskelettensure-tiyleverilir. Metnin enilgin erkentarihlerdeAvrupaetkisini ve seikbir gstermesidir. Bizbumetindeverilenresimlerdenbunubelirleyebiliyoruz. olan anato-mist.Andreas Vesalius (1514-1563) 1543'de DeCorporis Humani Fabrica Bueser modernanatominin ola-rak kabul edilir. bu Ebdan eserimukayeseedilecekolursa, muhtelif konulardaverilenbirbirineok grlr.rnegin rinersistemi gste-len gibi", Burnekleri artirabiliriz. Kafakesitlerinigsterenve solunumsistemi, fts, ve veiskeletigsteren da . tarihileri bueserin 14. olanAhmet b.Mansur'unEbdan Farsa eserinin Trkeyeevirisi Eb-dan eserinde sz konusueserdeki ilgili konulardave-rilenbilgilerlebenzerlikgsterirse de, her nceAhmet b. Man-sur'uneserinin nisbetleokdaha buihtimali orta-dan Her iki eserde birbirinebenzer anatomi bueserdenyarar- gstermektedir. kan ve i gste-ren gibi", metnindeAvrupaetkisi ve klasik metinde laok iyi gsterennctip da Muh-temelen bu bizzatkendisi Bizbuneticeyi metin veresimlerin sinir gibi",(20) Bu engzel trrrv. MerkezKt. 2662(T) veSley-maniye Ktphanesi, Vehbi 1476ve yineHsrev 464 bulunur. Bkz. Esin Resimli (Doktora Tezi), Ankara 1971.(21) Bkz. Resim7ve 8.(22) Bkz. Resim9 ve 10.(23) Bkz. ResimlL(24) Bkz. Resim12.'188 SELUKLULARI Tuncer BAYKARAt