چالشها و اهداف افغانستان؛ در ناتو

پروانه زارع میال جردی

بمانا میترا

مقدمه

کشوردر واشنگتن به رهبری 12بنا به ضرورت زمانی و مکانی با موافقت وزرای خارجه 1949آوریل 4پیمان آتالنتیک شمالی )ناتو(در اندیشکده روابط بین الملل:

دفاع جمعی و جلوگیری از خطر کمونیسم به امضاء رسید.با فروپاشی شوروی و انحالل پیمان ورشو،ضرورت وجودی این سازمان از سوی برخی از آمریکا و به منظور

اتو و گسترش دامنه نقش ن کشورها زیر سوال رفت . و از طرفی آمریکا که به عنوان تنها ابرقدرت جهان در صدد اعمال راهبرد تک قطبی در جهان می باشد،در صدد تقویت

نفوذ آن از طریق اصالحات و تغییرات شد .

ف و کارکردهای جدیدی زد. در شرایط نوین بین المللی ،آمریکا برای از بین بردن این اعتقاد که فلسفه وجودی ناتو به خطر افتاده ،دست به تعریف ماموریت ها ،اهدا

المللی ،تکثیر سالحهای کشتار جمعی ،تروریسم و...را به عنوان منابع جدید تهدید علیه منافع اعضاء ادی ،جرایم سازمان یافته بینناتو نیز موضوعاتی نظیر؛اختالفات قومی و نژ

اقتضا نماید،فراهم ع اعضای آن مورد شناسایی قرار داده و زمینه را برای بقای نقش خویش در آن موارد ،نه تنها در دو سوی آتالنتیک بلکه در هر منطقه از جهان که مناف

مشروعیت در بهترین شکل ساخته است.در حال حاضر ناتو خود را سازمان فرا منطقه ای اما با ماموریتی جهانی می داند و در پی کسب مشروعیت جهانی نیز می باشد این

آن از طریق همکاری با سازمان ملل کسب می شود .

حکومت طالبان را سرنگون کرد.ناتو در آگوست 2001اکتبر 7تروریسم بین المللی اعالم شد و آمریکا با حمله به آن کشور در سپتامبرافغانستان کانون 11پس از واقعه

با مرکزی و مبارزه ماموریت یافت تا با ورود به افغانستان و گسترش حوزه نفوذ خود در این کشور سه هدف عمده ؛ایجاد امنیت عمومی در سراسر کشور،حفظ حکومت2003

تروریسم و بنیاد گرایی اسالمی را در پیش رو گیرد.

ا بر عهده گرفت و با تغییر ناتو به طور رسمی با عهده دار شدن فرماندهی نیروهای بین المللی کمک به امنیت افغانستان )ایساف( عمال تامین امنیت کابل و حومه آن ر

ساله اش از اروپا و شمال آمریکا خارج و وارد آسیا شد. 54 عمر در بار اولین برای را خود امنیتی–استراتژی نظامی

ه بر موارد فوق در پی حضور ناتو در افغانستان موجب نگرانی کشورهایی نظیر؛ ایران ،روسیه ،هند و چین شده است ،چرا که حضور نیروهای ناتو در افغانستان عالو

ست که اهداف واقعی ناتو درافغانستان چه بوده است و آیا توانسته است از عهده وظایف خود بر ا باشد. سوال اینرسیدن به اهدافی از جمله کنترل کشورهای مذکور می

وه دادن تروریسم در خاورمیانه آید ؟و حضور نیروهای ناتو در افغانستان با چه چالشهایی در آینده روبه رو خواهد شد. فرض مقاله بر اینست که کشورهای غربی با بزرگ جل

. د در منطقه قرار داده اندو آسیا و امنیتی کردن این مناطق در پی رسیدن به منافع و اهداف خود می باشند و افغانستان و سپس عراق را به عنوان پایگاههای حضور خو

پیشینه :

پیمان آتالنتیک شمالی )ناتو( تعدادی از کشورهای اروپایی ) انگلستان، فرانسه، بلژیک، هلند و لوکزامبورگ ( و پس از اتمام جنگ جهانی دوم از سوی 1948در سال

فلسفه و جودی ناتو بر اساس مبارزه و مقابله با توسعه طلبی های شوروی در 1989تشکیل شد. تا سال « سازمان دفاعی اتحادیه غرب»با انعقاد قرارداد بروکسل به عنوان

همزمان با فروپاشی دیوار برلین به عنوان سمبل حضور کمونیسم و از میان رفتن پیمان ورشو ، ناتو جایگاه جدید و متفاوتی یافت.غرب اروپا و آتالنتیک شمالی بود.

تدوین نقشی ، ناتو در شرایطی قرار گرفت که دیگر گسترش کمونیسم تهدیدی برای منافع غرب تلقی نمی شد. لذا ناتو به منظور 1991با فروپاشی شوروی در سال

» به عنوان 1991س رم فعال در اروپا تصمیم گرفت وظایف ، نقش ، اهداف و رویکرد جدیدی برای خود تعریف نماید. بنابراین مفهوم جدید استراتژیکی را که در اجال

تاکید را بر همکاری با دشمنان پیشین و تعهد بر اصالح و پذیرفته بود ، را توسعه داد و استراتژی جدید مفهوم امنیت جمعی را اتخاذ نمود.اما« بیانیه صلح و همکاری

گسترش امنیت در اروپا را به عنوان یک مبنا و اصل کل قرار داد .

"شورای همکاری آتالنتیک شمالی "در تعقیب این اهداف ، نامه بر" 1994تاسیس شد و کشورهای عضو پیمان ورشوی سابق را به اعضای ناتو افزود . در 1991در

شورای "، 1997[در سال 1را جهت توانایی کشورهای شریک ناتو مبنی بر توسعه برنامه های انفرادی در قالب همکاری عملی با ناتو ارائه نمود.] "مشارکت برای صلح

"آتالنتیک_همکاری ارو در پنجاهمین 1999. و در نهایت در سالناتو تاسیس گردید _جایگزین همکاری آتالنتیک شمالی گردید. و در همین سال، شورای روسیه

، پیوند فرا آتالنتیک و حفظ توانایی های نظامی ناتو تاکید نمود . بر این سته جمعیدسالگرد تشکیل این سازمان مفهوم استراتژیکی جدیدی به تصویب رسید . و بر اهمیت

.North Atlantic Treaty Organization (NATO) North Atlantic Cooperation Council (NACC) .

. Partnership For Peace (PEF)

. Euro – Atlantic Cooperation Council

ز منازعه، مشارکت، همکاری و گفت و گو ، گسترش به شرق ، کنترل تسلیحات ، حقوق بشر ، اساس استراتژی جدید امنیتی ناتو تحت عناوین مدیریت بحران و جلوگیری ا

[ 2دموکراسی ، خلع سالح و عدم تکثیر سالح های کشتار جمعی و مقابله با تروریسم را نیز مورد توجه قرار داد.]

ترش حوزه جغرافیای و عملیاتی خود می باشد. طرح گسترش ناتو به شرق در همین راستا می در حال حاضر ناتو ، به دنبال ایجاد ثبات در دیگر مناطق جهان و گس

کشور اروپایی دیگر تکمیل شد. ناتو در سال های اخیر نقش صلح بان در 7باشد ، فاز اول این طرح پیوستن سه جمهوری اروپای شرقی آغاز و مراحل بعدی آن با الحاق

ایفا نموده است. به عالوه تالش زیادی در « دارفور»وهای امنیتی در عراق و همچنین حمایت لجستیکی از سازمان وحدت آفریقا را در افغانستان و آموزش دهنده نیر

بحران های جهان کنش در مقابلتسکین آالم حادثه سونامی در اندونزی و کمک به قربانیان طوفان کاترینا در آمریکا و زلزله پاکستان و...نموده است.همچنین به منظور وا

و تدوین ساختار فرماندهی نظامی آن کرد. (NRFاقدام به تشکیل نیروی واکنش ناتو )

تیک افغانستان و روی کار آمدن طالبان:یژئوپل

ی دیگر به تاجیکستان، ترکمنستان و افغانستان کشوری است محصور در خشکی ، واقع در آسیای مرکزی که از جنوب و شرق به پاکستان در شبه قاره هند ، از سو

حران در منطقه و جهان قرار ازبکستان ، چین و از سمت غرب با ایران هم مرز است . موقعیت ژئوپلتیکی افغانستان ، این کشور را در طی دو قرن اخیر به عنوان کانون ب

. است داده می تشکیل را کشور این اجتماعی–ز مولفه های تحوالت سیاسی داده است. تاریخ افغانستان همواره با یک قدرت خارجی در ارتباط بوده و یکی ا

مدام قدرت های از نظر اقتصادی و وجود منابع مصرفی مانند گاز و نزدیکی به بازار های آسیای مرکزی اهمیت فراوان دارد . با وجود عوامل پیشرفت و حضور

رترین و عقب مانده ترین کشورهای دنیا به شمار می آید . و تنها منبع سرشار در آمد در این کشور از طریق قاچاق مواد مخدر خارجی در این کشور، هنوز جزء یکی از فقی

. Nato Response Force (NRF)

ین کننده اشغال،جهاد و جنگ داخلی بوده و عوامل تعی;است. در طول تاریخ کشور افغانستان با نوعی بی ثباتی روبه رو بوده است که این بی ثباتی در قالب های متفاوت

این بی ثباتی ها عبارتند از:

مسئله قومیت: پشتون، هزاره، تاجیک و...-1

مسئله مذهب: شیعه و سنی -2

[3] مسئله ایدئولوژی: اسالم، ناسیونالیسم، مارکسیسم.-3

ای آسیای مرکزی و حوزه دریای خزر، بعد از خلیج فارس با فروپاشی شوروی و استقالل کشورهای آسیای مرکزی ، اهمیت ژئوپلتیکی افغانستان افزایش یافت. کشوره

ان مورد توجه قرار گرفت و بار ، دومین ذخیره انرژی سوختی دنیا را به خود اختصاص داده است. بدین ترتیب ، افغانستان به عنوان بخشی از مسیر ترانزیت از طریق پاکست

ا حضور طالبان، پاکستان، امریکا، عربستان سعودی، امارت متحده عربی و انگلستان ، هر کدام به دنبال به صورت عامل مهمی در آمد.ب« بازی بزرگ» دیگر در صحنه

منافع سیاسی و اقتصادی شان بودند تا بتوانند از طریق طالبان به منافعشان برسند.

یکی افغانستان است عبارتند از:اهداف آمریکا در افغانستان و حمایت از طالبان که خود بیان کننده ی اهمیت ژئوپلت

چین هزار نفر جمعیت دارد می تواند بر 500 و میلیاردچین که حدود یک با گسترش ایدئولوژی طالبان به سوی مرزهای شرقی ، بویژه منطقه سین کیانگ )اویغور( -الف

فشار وارد آورد.

یل خواهد شد . با حضور آمریکا در شرق ، زنجیره محاصره ایران تکم -ب

یه و روسیه را به با تثبیت سلطه امریکا بر طالبان ، خط لوله انتقال انرژی آسیای مرکزی به اقیانوس هند، به انحصار آمریکا در خواهد آمد و مسیرهای ترک -ج

ورشکستگی خواهد کشانید.

ر می پروراند ، آمریکا نیز با حضور در منطقه سعی می کند از تحقق یافتن چنین اندیشه از آنجایی که روسیه هنوز خیال تشکیل مجدد اتحاد جماهیر شوروی را در س-د

[4]. ای جلوگیری کند

است. داشته اهنگدر منطقه در یک جمع بندی به طور خالصه می توان گفت که موقعیت ژئوپلتیکی افغانستان در چند دهه اخیر ، این کشور را به عنوان کانون بحران

که توسط اتحاد نامیمون تضاد منافع کشورهای منطقه در آسیای مرکزی و خاورمیانه ، باعث شده است که بحران افغانستان تداوم یابد و در همین راستا جنبش طالبان

آمریکا ، پاکستان و عربستان سعودی تجهیز و تسلیح می شود، به عنوان حامی این کشورها در افغانستان عمل می کند.

:سپتامبر و استراتژی جدید ناتو 11حادثه

سپتامبر 11تا کنون از نظر نقش و جایگاه بازیگران ، ساختارها و هنجارها دچار تغییرات اساسی شده است . امروزه 2001سپتامبر 11نظام بین الملل پس از تحوالت

نگ سرد ، نقطه عطفی در تاریخ معاصر به شمار می آورند.با پایان جنگ سرد و فروپاشی بلوک شرق و را نیز همانند جنگ جهانی اول و دوم ، فروپاشی شوروی و پایان ج

بود مورد سوال واقع برطرف شدن موضع گیریهای خصمانه علیه دولتهای عضو ناتو موجودیت این سازمان که بر مبنای دفاع از حمالت مسلحانه بر ضد اعضا شکل گرفته

تی های سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی ، منازعات داخلی و موارد مشابه پرداخته و بر بی ثبابا طرح وجود خطرات جدید مانند سوال اسخ به اینشد . دولت های عضو در پ

وظایف جدیدی را برای ار ومبنای تعاریف جدیدی از امنیت و تهدیدات علیه اعضا به بازنگری در این سازمان پرداختند و با طرح مدیریت بحران و مشارکت در صلح، ساخت

[5تعریف کردند.] و دسته جمعی یالب سازمان های امنیتغناتو در

گسترش این سازمان آمریکا نیز بعد از پایان جنگ سرد برای حفظ ناتو به دو تاکتیک جدی دست زد یکی تبدیل ناتو به بازوی نظامی سازمان ملل متحد و دیگری

[ بعد از حمالت تروریستی به برج های دو قلو در نیویورک 6ار و اهداف آن ، به طوری که ارتباط با روسیه را نیز در دستور کار خود قرار داد.]به همراه دگرگون ساختن ساخت

فهوم و مهم ترین هدف و برنامه و واشنگتن ، ایاالت متحده شعار مبارزه با تروریسم را سر لوحه استراتژی خود در خاور میانه قرار داد و در واقع محوری ترین متغیر و م

بوده است . اولین حرکت در اجرای این استراتژی حمله نظامی به افغانستان و حذف رژیم طالبان و از بین بردن « تروریسم و مبارزه با تروریسم» کاری دولت بوش

سپتامبر تلقی می کردند. 11گروه القاعده را مظنون اصلی در حمالت پایگاههای آموزشی و عملیاتی گروه القاعده بود. به ویژه آنکه آمریکائیها ، بن الدن و

ود . با آغاز جنگ علیه حمله به افغانستان از حیث وجود این گروه مشکالت زیادی را برای آمریکا در پی داشته است ، یکی از این مشکالت تامین امنیت این کشور ب

مام منابع موجود در اختیار خود در این مسیر استفاده کند. لذا جهت رفع نا امنی در افغانستان دست به دامن ناتو شد . در واقع استقرارتروریسم ، واشنگتن در صدد بو د تا از ت

مانان اروپایی واشنگتن هم پینیروهای ناتو در افعانستان اولین گام در این جهت بود . سپردن مسئولیت تامین امنیت افغانستان به ناتو می توانست از شدت مخالفتهای

بکاهد .

علیه سپتامبر ، ناتو تاکید کرد که تروریسم ، تهدیدی برای کلیه جوامع و ارزش های جهانی بشری است و مبارزه علیه تروریسم به معنای مبارزه 11به دنبال واقعه

الت متحده متعهد به ارسال هواپیماهای آواکس متعلق به ناتو به خاک آمریکا شدند و از اسالم یا مردم بیگناه یک کشور یا منطقه نیست .اعضای ناتو به در خواست ایا

[ . اگر چه ناتو نقش مستقیم نظامی بر عملیات و تهاجم علیه افغانستان نداشت اما حمایت سیاسی خود را از 7سوی دیگر نیز نیروی دریایی ناتو به شرق مدیترانه گسیل شد]

د .اقدامات آمریکا نشان دا

ک های نظامی بود سرکوب تروریسم بین المللی مستلزم یک تالش جامع و دراز مدت شامل اقدامات دیپلماتیک ، سیاسی ، اقتصادی و اجرای قانون و همچنین تاکتی

یازده سپتامبر، مناظره زیادى بر سر تداوم ناتو در پس از ، که کشور های عضو ناتو نسبت به تدوین یک رویکرد چند جانبه و دراز مدت احساس نیاز و توافق نمودند .

، اقدام به تعریف محور اصلى ناتو 2002نوامبر 21ـ22طورى که سران دولتهاى عضو ناتو در طى اجالس پراگ استراتژیک صورت گرفته است به محیط امنیتى جدید

. دهد در مقابل تهدیدات، ازجمله مبارزه با تروریسم، را تشکیل مى اساس استراتژى جدید ناتو این کنـفرانس، رهبران کشورها تصمیماتى را اتخاذ نمودند که در .نمودند

مبارزه سپتامبر ،ناتو را از خالء بی رقیب بودن نجات داد. و درواقع نقش آفرینی ناتو مجددا بر اساس چنین تحوالتی آغاز شد.این بار در چارچوب 11حادثه تروریستی

منطقه ای ناتو به م که آلترنا تیوی مناسب برای شوروی سابق محسوب می شد .عالوه بر این موفقیت دیگری را نیز برای ناتو به ارمغان آورد و آن ارتقاء نقشبا تروریس

و حیطه فعالیت خود را به خارج از مرزهای اروپا سپتامبر نات 11سطح بین الملل بود .به عبارت دیگر تا قبل از این حادثه ناتو ، سازمان منطقه ای محسوب می شد ولی بعد از

سپتامبر ، رویکرد جدیدی در سیاستهای امنیتی دفاعی ناتو به وجود آمد . و این سازمان برای اولین بار نیروهای خود را به آسیا وارد 11[بنا بر این با وقوع 8گسترش داد. ]

کرد.

ورود ناتو به افغانستان

ایجاد شد که ماموریت آن برقراری امنیت « ایساف» نیروهای بین المللی کمک به امنیت افغانستان 2001دسامبر 20شورای امنیت مورخ 1378د قطعنامه به استنا

کشور می 29های ائتالف مرکب از در کابل و حومه آن مانند فرودگاه بگرام بود . ایساف یک همکاری سه جانبه بین حکومت انتقالی افغانستان ، سازمان ملل متحد و نیرو

فرماندهی مشترک آلمان 2003اوت 11با ترکیه، از اول فوریه تا 2003تا ژانویه 2002ماه با انگلستان از ژوئن 6به مدت 2002باشد. فرماندهی ایساف از ژانویه تا ژوئن

[9سرباز رسید که عمدتا کانادایی و آلمانی می باشند.] 5500د و بعد تعداد نیروهای آن به نفر آن آلمانی بودن 800سرباز داشت که 4900با هلند بود . ایساف در ابتدا

ل وظایف آن به ناتو مشکالت مربوط به مدیریت و فرماندهی ایساف که به صورت دوره ای بود ، موجب شد که آلمان با طرح قطعنامه در شورای امنیت خواستار انتقا

( مراسم انتقال مسئولیت ایساف به ناتو در کابل با حضور حامد کرزای رئیس دولت انتقالی 2003اوت 11) 1382مرداد 20در شورای امنیت از شود. با تصویب این طرح

انی خود را در افغانستان به به اتفاق آرا تصویب کرد که ناتو ماموریت صلح ب 2003اکتبر 13وزیر دفاع آلمان صورت گرفت . شورای امنیت در « پیتر اشتروک» افغانستان و

[10فرا تر از کابل گسترش دهد . در این تحوالت آلمان در کشاندن ناتو به افغانستان و گسترش مسئولیت آن از کابل نقش عمده ای داشت. ]

ناتوی اهداف و چالشها

اظهار داشت دلیل وجودی ناتو سه چیز 1949نخستین دبیر کل ناتو است . او در سال روشن ترین توصیفی که از هدف واقعی ناتو ارائه شده است ،متعلق به لرد ایسمی

تاریخ [ اما اکنون این دالیل همه به 11جلوگیری از به قدرت رسیدن دوباره آلمان .] -3نگه داشتن آمریکاییها در داخل -2بیرون نگه داشتن روس ها از اروپا -1است :

. در این راستا ه استکردتوجه به تحوالت نظام بین الملل )فروپاشی شوروی و پایان یافتن جنگ سرد ( تغییر ماهیت و اهداف خود را متحول بازوی نظامی با این و ،پیوسته

بحث گسترش ناتو به شرق به عنوان فصل جدیدی در اهداف ناتو گشوده شد .

ی انسانی موجود در گسترش ناتو به شرق شاید به این دلیل بود که ناتو نگران از میان رفتن علت وجودی خود و نیاز به اعضای جدید و در اختیار داشتن نیروها

اید فراموش کرد که منطقه آسیا و خاورمیانه هم از در این زمینه نب کشورهای عضو و بهره گیری از این نیروها در مواقع ضروری و در مناطق بحران خیز را الزام آور می دید .

درصد جمعیت جهان در این منطقه ساکن هستند(دارای اهمیت فراوان می باشد کنترل قدرتهای منطقه مثل 75نظر انرژی)دو سوم انرژی جهان(و هم از نظر جمعیت )

نه نفوذ خود به شرق است اما این سازمان زیر چتر حمایت امریکا با اهداف ایجاد ثبات بین ایران،روسیه،چین،هند،پاکستان از دیگر اهداف ناتو برای حضور و گسترش دام

المللی و تامین امنیت عمال به دنبال تحت کنترل در آوردن مناطقی بحران زا مثل آسیا و خاورمیانه می باشد.

صلح بانى، دفاع از منافع مشترک، تاثیرگذاری بر رویدادهاى :شکل گرفت که عبارتند ازو ماموریتهای جدیدی برای ناتو در اجالس سران پراگ ؛فلسفه وجودی جدید

استقرار و به کارگیری سریع نیروهاى نظامى در های فراسوى قلمرو ناتو، پیشبرد قدرت به معنای توانایى در نظر گرفتن خطرات و ریسک فراسوى حوزه پیمان ناتو،

های مقیاس کوچک و بزرگ، تقابل با سالح زمانى، مدیریت بحران به معناى توانایى مداخله دیپلماتیک و نظامى در منازعات با والىهای مت هاى دور و براى دوره مسافت

[12تروریسم.] ها و مقابله با کارگیرى موثر اینگونه سالح بر به کشتارجمعى با کاهش انگیزه برای دیگران مبنى

ترین مناطق درگیرى و حضور ناتو در دو های جدیدى بپردازد که عمده چالش تکمیل وظیفه ایجاد نیروی واکنش ناتو، به مقابله باهمچنین ناتو درصدد است پس از

الى و شم مساله فلسطین، عراق، ایران، کره»مناظره مشترک میان اعضا پیرامون خواهد بود. دیگر مسائل و موضوعات مهم سیاسى براى« شرق آسیا»و« خاورمیانه»منطقه

.[13قرار است صورت پذیرد]« قفقاز منطقه

هاى کشتارجمعى و تروریسم مشى علیه سالح عنوان گزینه و نه اصول و خط به دستانه از جمله وظایف جدید، تصمیمات آتى ناتو مبنى بر اقدامات پیشگیرانه وپیش

یک تغییر استراتژیکى است در تقابل با تروریسم جهانى، ناتو باید جهت دفاع از اروپا فراتر از اروپا رود و این "اساس اظهارات نیکالس برنز، سفیر آمریکا در ناتو: باشد. بر مى

[14.]"که در ناتو رخ داده است

ون کرد . و نا امنی در افغانستان ،افغانستان کانون تروریسم بین المللی اعالم شد و آمریکا با حمله به آن کشور حکومت طالبان را سرنگ 2001سپتامبر 11پس از واقعه

یکا از طریق القاعده و طالبان می تواند زمینه ورود نیروهای ناتو به این کشور شد .آمریکا و ناتو با ورود به افغانستان در ظاهر با القاعده در مبارزه هستند ولی در واقع آمر

ند . هدف دیگر ناتو مقابله با سه محور اتمی و موشکی روسیه ،چین و هند می باشد .افغانستان در مرکز و بار دیگر آن را تجزیه کمیت ارضی کرده اروسیه را دچار بحران تم

ای مرکزی ، امنیت الزم برای احداث خطوط لوله نفت و گاز از آسیای مرکزی به فته و آمریکا با حضور در آن می تواند با مهار این محور در آسیاین مثلث استراتژیک قرار گر

[بنا بر این وظایف ناتو در افغانستان در مرحله اول ، ایجاد امنیت عمومی در سراسرآن کشور ، حفظ حکومت مرکزی در کابل ،مبارزه با 15س هند را فراهم سازد .]اقیانو

[16]تروریسم بین المللی و بنیاد گرایی اسالمی و قطع ارتباط طالبان با پاکستان است تا خطری این کشور را تهدید نکند .

در حالیکه این حمالت مورد قبول کشورهای اروپایی قرار ،امریکا بطور یکجانبه به افغانستان حمله کرد اما همان طور که در ابتدای جنگ افغانستان شاهد بودیم

د همراه ساخت تا مهر سکو تی بر دهان مخالفان خود نگرفت واشنگتن برای مشروع جلوه دادن مبارزاتش سازمان ملل و سپس ناتو را در افغانستان و بعد در عراق با خو

با شرکای "ناتوی جهانی "و عمال به دنبال طرح یک ،اینگونه به نظر می رسد که آمریکا به دنبال هدف جاه طلبانه تبدیل ناتو به یک سازمان امنیتی جهانی استبزند.

[دشمن جدید ناتو بعد از فروپاشی شوروی و نابودی پیمان ورشو به تروریسم 17تژیک جدید است .]جدید، اعضای جدید، توانایی های نظامی جدید و یک ماموریت استرا

تبدیل گشت و هدف ناتو به مهار وتسری این پدیده تغییر پیدا کند.

اما ورود ناتو به افغانستان این سازمان را با چالشهایی عمده روبرو کرد :

با آن روبروست ،فراملی بودن این پدیده خود یک چالش است چرا که به کشور یا منطقه جغرافیایی خاصی محدود نمی شود و . تروریسم اولین چالشی است که ناتو 1

ملل بین لمللی همچون سازمان برنامه ریزی زمانی خاصی را نیز دنبال نمی کند . راه حلی که ناتو در این زمینه به آن رسیده این است که همکاری خود را با سازمانهای

نجمن بین المللی حمل و نقل هوایی و ... برقرار کرده است . همکاری با کمیته ضد امتحده ، سازمان امنیت و همکاری اروپا ، سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری

مشترک هوایی و تبادل اطالعات در چار چوب های مستمر با سازمان امنیت و همکاری اروپا ، نظارت تروریستی سازمان ملل و زمینه تبادل اطالعات ، انجام مشورت

راستای جنگ علیه تروریسم همکاری با سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری و انجمن بین امللی حمل و نقل هوایی از جمله زمینه های ناتو و سازمانهای بین الملل در

رد .تا از طریق همکاریهای بین المللی این چالش را کنترل ک [18] .می باشد

سربازان برای استفاده از برخی . دومین چالش به چند ملیتی بودن سربازان ناتو باز میگردد . مکس بوت در مقاله ای به نام چالشهای ناتو در افغانستان میگوید برخی از 2

به همین دلیل سربازان آنطور که باید [19] .اجازه ندارند ودخابزار شیمیایی باز دارنده و غیر خطر ناک مثل گاز اشک آور برای متفرق کردن شورشیان از سوی دولت

های نظامی ترجیح می دهند در هماهنگی الزم را برای مقابله با شورشیان ندارند.از طرفی پر خطرترین مناطق مبارزه،منطقه جنوب افغانستان را در بر می گیرد اما گروه

جاهای کم خطر تر خدمت کنند .

تحاری و بودن تروریستها و گروههای شورشی در افغانستان به سال حهای پیشرفته مانند بمب و اسلحه می باشد و شیوه مبارزه آنها که به گونه ای ان . چالش دیگر ، مسلح3

غیر قابل پیش بینی است .

تباط شورشیان داخلی با پاکستان به منزله تضعیف این نیروها در . کنترل شرق افغانستان به دلیل همسایگی این کشور با پاکستان از دیگر چالشهای ناتو می باشد . قطع ار4

تا از پلیسها ی پاکستانی به طوری مستقیم با ایساف همکاری می کنند که باز هم 5حبه ای بیان داشته است که فقط رمانده عالی نیروهای ناتو در مصاداخل می باشد . ف

[.20]جای امیدواری است

مت در افغانستان از دیگر چالشهای ناتو می باشد . خواسته های متفاوت از حکومت مرکزی و اینکه هر گروه خواهان سهم و دخالت بیشتری در حکو. وجود قبایل مختلف 5

مخالفت قبایل و گرو ی ،می باشد . و مهمتر اینکه این فرقه ها حکومت کرزای را یک حکومت دست نشانده می دانند .امریکا با روی کار آوردن دولت دست نشانده کرزا

نیروهای ناتو و بر ا از سوی های داخل افغانستان را بر انگیخت و به همین دلیل هیچ کدام از این گروهها با ناتو همراهی نمی کنند . عدم شناخت فرهنگ و آداب افغانهه

. دبایلبان گرایش خوردغیر قابل اتتظار نیرو های ناتو با غیر نظا میان منجر شده که افکار عمومی به سوی طا

ایران را به عنوان چالشی برای ناتو ذکر کرده است وی معتقد است که تهران با آرزوی هژمونی دینی جهان و داشتن سالحهای هسته ای ،. رابرت گیتس در مصاحبه ای6

[.21]و همچنین کشمکش بر سر آینده عراق، برای خاور میانه و جامعه جهانی یک چالش به حساب می آید

. وجود در گیری های فرقه ای و جنبشهای جهادی در افغانستان . 7

[22]. دوری راه برای نقل و انتقاال ت لجستیکی از اروپا به افغانستان 8

صورتیکه در گیری طوالنی ناتو در به این ترتیب امریکا با وارد کردن ناتو در افغانستان به مخا لفان خود وانمود کرد که جامعه بین المللی با آن همراه است در

( . از سویی، درگیری امریکا افغانستان موجب نا رضایتی حد اقل کشور هایی شده است که نیرو های نظامی تحت حمایت ناتو به این کشور فرستاده اند)مثل آلمان و فرانسه

گسترش نیروهای ناتو به شرق شد و ایده گسترش ناتو به انستان بهترین بهانه جهت در عراق منجر به حاشیه کشیده شدن افغانستان شده است نباید فراموش کرد که افغ

چرا که حضور ناتو در پی استراتژی این سازمان می باشد.شد ،شرق را عملی ساخت پس ناتو به راحتی از افغانستان خارج نخواهد

افغانستان شود ،حکومتی می تواند دوام پیدا کند که مشروع و مورد قبول مردم آن کشور باشد.بعد از حضور نیروهای ناتو به تنهایی نمی تواند موجب ثبات و امنیت در

رد .در این زمینه الزم به ذکر چند سال از حمله نظامی امریکا به افغانستان و اشغال این کشور و حضور ناتو ،هنوز نا امنی و اغتشاش بخصوص در جنوب این کشور ادامه دا

ا زور می توان امنیت اد امنیت مستلزم ابتدا تعریفی درست از این واژه می باشد اینکه امنیت چیست ؟.آیا حضور نیروهای خارجی برای ایجاد امنیت است و آیا باست که ایج

کشوری که از قبایل مختلفی تشکیل شده را حاکم کرد؟ برقراری امنیت در افغانستان یک پروژه بلند مدت است و نمی تواند ظرف مدت کوتاهی برقرار شود آن هم در

[.23]هزار نفر نیز نمی رسد ،خواسته ای معقول نیست 10است توجه به این نکته الزم است که ایجاد امنیت در افغانستان از عهده نیروهای چند ملیتی ناتو که به

نتیجه گیری:

ومی وسیاسی این کشور موجب ایجاد نا امنی در این کشور شده است .بعالوه دوری راه برای نقل و انتقاالت ناتو در افغانستان با مشکالت بسیاری روبه روست ،شرایط ق

ماموریت خود را به توانند لجستیکی از اروپا به افغانستان ،شرایط سخت کاری ،وضع نامساعد بهداشتی و کوهستانی بودن افغانستان موجب می شود که سربازان اروپایی ن

بر اساس ماموریت ها و اهداف الش های زیادی شده است .چم دهند . همچنین مبارزه بقایای طالبان والقاعده در ایالت جنوبی افغانستان با نیروهای ناتو باعث راحتی انجا

ماموریت ناتواست . سپتامبر تعیین شد ،مبارزه با تروریسم و برقراری دموکراسی در خاورمیانه بهانه انجام 11جدیدی که بعد از حمالت تروریستی

الشهای خود چمی تواند به ناتو به عنوان بازوی اجرایی طرح خاورمیانه بزرگ اکنون به دنبال ایجاد ثبات و دمکراسی در آسیا و خاورمیانه فعالیت می کند و هنگامی

کنند.یعنی به گونه ای به یک اتحاد جهانی برسد .ناتو در آینده نه چندان دور پایان دهد که همه کشورهای جهان عضو آن باشند و دیگر از به عنوان نیروی خارجی قلمداد ن

با دو سناریو مواجه خواهد شد:

نهای استراتژیک جهان سناریوی اول این است که امریکا با سوء استفاده از موقعیت ناتو ،نیروهای خود را خارج از چارچوب نیروهای حافظ صلح این سازمان در مکا

نند از همین د خاورمیانه مستقر می سازد همچنین برای کنترل کشورهای چین و آسیای مرکزی و به طور کلی کشورهایی که در این مناطق ایجاد نگرانی می کمانن

استراتژی استفاده می کند ،تا از این طریق حضور خود را زیر چتر مشروعیت ناتو ببرد .

سازمان دفاعی جهانی که متشکل از تمام کشورهای جهان باشد،تبدیل خواهد شد و خود را به گونه ای با روند جهانی شدن سناریوی دوم این است که ناتو به یک

.کند بازی را امنیتی–همراه کند چرا که با از بین رفتن مرزها ناتو می تواند به شکل موثرتری نقش یک نهاد دفاعی

ان باز می گردد در مورد سناریوی اول اگر ناتو مشروعیت خود را در میان کشورهای جهان از دست بدهد و تبدیل به وقوع هر دو سناریو به عامل مشروعیت این سازم

نیز در صورتی به وقوع می بازیچه ای در دست امریکا گردد باعث می شود که موجودیت این سازمان زیر سوال رود و منجر به نابودی این سازمان خواهد شد.سناریوی دوم

ات است تا حدی باال گیرد که همه اعضای جامعه بین المللی در صدد همکاری و بث و صلح بدنبال که دفاعی–دد که مشروعیت ناتو به عنوان یک سازمان نظامی پیون

مشارکت با آن بر آیند.

ناریوی اول سوق می دهد.که باعث زیر سوال رفتن ناتو را به سوی س عمومیافکار همان طور که ذکر شد تبدیل شدن ناتو به بازوی اجرایی طرح خاورمیانه بزرگ

های نظامی و کیفیت تسلیحات خواهد شد.چرا که در این وضعیت آمریکا با وسیله قرار دادن ناتو به اهداف توسعه طلبانه خود خواهد رسید این امر نه به خاطر کمیت نیرو

امریکا در قرن بیست و یکم با قرار دادن مرکز ژئواستراتژیک خود در خاورمیانه ،ناتو را وادار ی جهان می باشد.از مشروعیت سازمان و همراهی افکار عموماست بلکه استفاده

کرده است که حیطه جغرافیایی عملیات خود را در منطقه قرار دهد و هیچ جایی از دیدگاه آمریکا مناسب تر از افغانستان نیست .

منابع در آرشیو اندیشکده روابط بین الملل موجود است.

برای تهیه کتاب "گزینه های راهبردی آمریکا در جهان آشوبناک"، با اندیشکده روابط بین الملل تماس حاصل فرمایید.

WWW.IRTT.IR