วารสาร อัล-นูร บัณฑิตวิทยาลัย...

ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร ªÞbòîãbã⁄aë@òîÇbànuüa@âìÜÈÛa@

@»†bô@îãbrÛaò@–@@ëˆa@@ñ‡ÈÔÛ1431@ @ปท 5 aòäÛ ฉบบท 9 †‡ÈÛa July - December 2010 /

ประธานทปรกษา อธการบด มหาวทยาลยอสลามยะลา ทปรกษา รองอธการบดฝายวเทศสมพนธและกจการพเศษ มหาวทยาลยอสลายะลา รองอธการบดฝายวชาการ มหาวทยาลยอสลามยะลา รองอธการบดฝายบรหาร มหาวทยาลยอสลามยะลา รองอธการบดฝายพฒนาศกยภาพนกศกษา มหาวทยาลยอสลามยะลา ผชวยอธการบดฝายทรพยสนและสทธประโยชน มหาวทยาลยอสลายะลา คณบดคณะอสลามศกษา มหาวทยาลยอสลามยะลา คณบดคณะศลปศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยอสลามยะลา คณบดคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยอสลามยะลา ผอานวยการสานกวทยบรการ มหาวทยาลยอสลามยะลา ผอานวยการสถาบนอสสาลาม มหาวทยาลยอสลามยะลา เจาของ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยอสลามยะลา บรรณาธการ ผชวยศาสตราจารย ดร.มฮาหมดซาก เจะหะ คณบดบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยอสลามยะลา กองบรรณาธการ รองศาสตราจารย ดร.อบราเฮม ณรงครกษาเขต ผชวยศาสตราจารย ดร.รสลน อทย อาจารยเจะเหลาะ แขกพงศ ดร.ซาการยา หะมะ ดร.ซอบเราะห การยอ อาจารยซอลฮะห หะยสะมะแอ อาจารยจารวจน สองเมอง ดร.อดนน สอแม ดร.มฮามสสกร มนยน อาจารยนศรลลอฮ หมดตะพงศ อาจารยฆอซาล เบญหมด อาจารยมฮาหมด สะมาโระ

วารสาร อล-นร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยอสลามยะลา Al-Nur Journal The Graduate School of Yala Islamic University

อาจารยประจาวทยาลยอสลามศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน หวหนาภาควชาภาษาตะวนออก มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน รกษาการผอานวยการสถาบนอสลามและอาหรบศกษา มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร รองคณบด คณะอสลามศกษา มหาวทยาลยอสลามยะลา รองคณบด คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยอสลามยะลา รองคณบด คณะศลปศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยอสลามยะลา ผอานวยการสานกบรการการศกษา มหาวทยาลยอสลามยะลา ผอานวยการวทยาลยภาษาอาหรบซคกอซม มหาวทยาลยอสลามยะลา หวหนาสาขาวชาชพคร มหาวทยาลยอสลามยะลา หวหนาสาขาวชาอสลามศกษา มหาวทยาลยอสลามยะลา หวหนาสาขาวชาชะรอะฮ มหาวทยาลยอสลามยะลา หวหนากองกจการพเศษ มหาวทยาลยอสลามยะลา

ผทรงคณวฒพจารณาประเมนบทความ ศาสตราจารย ดร.ชยวฒน สถาอานนท มหาวทยาลยธรรมศาสตร รองศาสตราจารย ดร.อบราเฮม ณรงครกษาเขต มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ผชวยศาสตราจารย ดร.นเลาะ แวอเซง มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ผชวยศาสตราจารย อไรรตน ยามาเรง มหาวทยาลยราชภฏยะลา ผชวยศาสตราจารย ฮามดะฮ อาแด มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ดร.มะรอนง สาแลมง มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน อาจารยนมศตรา แว วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนยะลา บรรณาธการจดการ นายมาหะมะ ดาแมง นายอบดลยลาเตะ สาและ นายฟารด อบดลลอฮหะซน นายอาสมง เจะอาแซ กาหนดการเผยแพร 2 ฉบบ ตอป

การเผยแพร จดจาหนายและมอบใหหองสมด หนวยงานของรฐ สถาบนการศกษาในประเทศและตางประเทศ

สถานทตดตอ บณฑตวทยาลย ชน 1 อาคารคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยอสลามยะลา 135/8 หม 3 ตาบลเขาตม อาเภอยะรง จงหวดปตตาน 94160 โทร.0-7341-8614 โทรสาร 0-7341-8615, 0-7341-8616 Email: [email protected]

รปเลม บณฑตวทยาลย

พมพท โรงพมพมตรภาพ เลขท 5/49 ถนนเจรญประดษฐ ตาบลรสะมแล

อาเภอเมอง จงหวดปตตาน 94000 โทร 0-7333-1429

∗ทศนะและขอคดเหนใด ๆ ทปรากฏในวารสารฉบบน เปนความคดเหนสวนตวของผเขยนแต

ละทาน ทางกองบรรณาธการเปดเสรดานความคด และไมถอวาเปนความรบผดชอบของกองบรรณาธการ

บทบรรณาธการ มวลการสรรเสรญทงหลายเปนสทธแหงเอกองคอลลอฮ ททรงอนมตใหการรวบรวมและจดทาวารสารฉบบนสาเรจลลวงไปดวยด ขอความสนตสขและความโปรดปรานของอลลอฮ จงประสบแดทานนบมฮมมด ผเปนศาสนฑตของพระองคตลอดจนวงศวานของทานและผศรทธาตอทานทวทกคน

วารสาร อล-นร เปนวารสารทางวชาการฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยอสลามยะลา ซงไดจดตพมพปละ 2 ฉบบ เพอนาเสนอองคความรในเชงวชาการทหลากหลาย จากผลงานของนกวชาการ คณาจารย นกศกษาระดบบณฑตศกษาทงภายในและภายนอก ทงนเพอเปนการเผยแพรองคความรทสรางสรรคและเปนประโยชนสสงคม

วารสาร อล-นร ฉบบน เปนฉบบท 9 ประจาป 2553 ทไดรวบรวมบทความทางวชาการทมความหลากหลายทางดานภาษาและไดรบเกยรตจากบรรดาผทรงคณวฒ ทงในประเทศและตางประเทศทาหนาทตรวจสอบและประเมนคณภาพของบทความ กองบรรณาธการวารสาร ยนดรบการพจารณาผลงานวชาการของทกๆ ทานทมความสนใจ รวมถงคาตชม และขอเสนอแนะตางๆ เพอนาสการพฒนาผลงานทางวชาการใหมคณภาพตอไป

บรรณาธการวารสาร อล-นร

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยอสลามยะลา

วารสาร AL-NUR บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยอสลามยะลา

ปท 5 ฉบบท 9 1 July-December 2010

อล-นร

أمنوذجا اإلجارة واالقتناء: صناعة املصرفية اإلسالمية يف تايالندالجتربة

∗حممد ليبا **ازكريا هام

ملخص البحث

صناعة املصرفية اإلسالمية يف تايالند من حيث ال تسليط الضوء على جتربة إىل الدراسة هذه دف للمصرف اإلسالمي ، والتعرف على القانون اخلاص واألقلية املسلمة يف خدمة اتمع نشأا وتطورها ودورها

املصرف اإلسالمي يف نياالقتناء املطبق و اإلجارة نتج م التطرق إىل ب ، يالتطبيق مع الواقع ومدى تناسبه ، بتايالند قرار جممع الفقه اإلسالمي الدويل واملعايري الشرعية الصادرة عن مابالفقه اإلسالمي و هتمطابق مدى بتايالند و

ملراجعة لل هيئة ا وا مل حملاسبة لية اإلسالمية مؤسسات ا لب قد و . ا عتمد ا لدراسة ان حث اا ا هذه ملنهج يف على ااملصادر واملراجع واعتمدا يف مجع املادة العلمية على جمموعة من التطبيقي، املنهج التحليلي واملنهج ستقرائي واال

مقابلة شخصية مع رئيس اهليئة االستشارية مت مجعها خالل بعض البيانات اليت واألحباث املعاصرة، فضال عن .للمصرف اإلسالمي بتايالند

يتداخل عقدا االقتناء، حيث تشوب منتج اإلجارة و حمظورات شرعية مثة وقد توصل الباحثان إىل أن والضمان على اهلالك املسؤولية عن الصيانة غري التشغيلية فرض فصل، وكذلك مسألة دون اإلجارة واالقتناء

تأخر عن سداد األقساط ال يف حالة الضررعلى املستأجر تعويض ، ومسألة فرض على املستأجر والتأمني زئي اجل .اإلجيارية

.ياماليز، امعة اإلسالمية العامليةباجلأستاذ مساعد بقسم الشريعة، كلية أمحد إبراهيم للحقوق، دكتوراه يف الفقه وأصول الفقه، ∗

.تايالند، امعة جاال اإلسالميةجب، لدراسات اإلسالميةكلية احماضر بقسم الشريعة، ،دكتوراه يف القانون **

บทความวจย



อล-นร

Abstract

This study aims at highlighting the experience of Islamic Banking Industry in Thailand in terms of the history, development, and its role in serving the community as well and the Muslim minority. The study also aims at identifying the Law of the Islamic Bank in Thailand, whether it is relevant to what is being applied in the reality. Finally, some products of leasing and acquisition applied in the Islamic Bank of Thailand were focused to find out whether it conformed with the Islamic jurisprudence and the decision taken by the International Islamic Fiqh Academy as well as the legal standards issued by the Accounting and Auditing Organization for Islamic Financial Institutions. The methodology used in this research is inductive, analytic and applied methods, Moreover, the data of research were collected from various references including personal interview with the Chairman of the Advisory Board of the Islamic Bank of Thailand.

The study find out that there were some prohibitions by the Shariah behind the product of leasing and acquisition. Some of these prohibitions are: the combination between the two contracts i.e. leasing and acquisition, without separating them, the imposition of responsibility for the maintenance of non-operational, warranty of partial loss and insurance on the renter. Another prohibition is the issue of the imposition of compensation for the damage to the tenant in the event of late payment of premiums rental.



อล-นร

املقدمة غم التحديات يعترب املسلمون أقلية يف تايالند، ويتمركز أكثرهم يف اجلنوب والعاصمة بانكوك، ور

اليت متثل قتصادية والسياسية واالجتماعية ورغم املشاكل اال ، احلفاظ على اهلوية اإلسالمية يف تهماليت واجه ره يف نواح عديدة، من أمهها اة يف بلدهم قد آتى مث حتديا كبريا هلم، فإن إصرارهم على تطبيق األحكام الشرعي

إنشاء املصرف اإلسالمي الذي يعترب إنشاؤه يف هذه البقعة من األرض اليت ختضع حلكم غري املسلمني إجنازا صناعة املصرفية اإلسالمية يف تايالند يف ال بدأت جتربة لقد . كبريا جاء نتيجة جهد دؤوب من مسلمي تايالند

التقليدية لدى املصارف ) Islamic Windows( مية عرب نوافذ إسالمية اخلدمات املالية اإلسال تقدمي ا ب أنش مستهل كفلها هلم الدستور منذ عقود طويلة، مث ي م، استجابة ملطالب املسلمني حبقوقهم اليت ١٩٩٧وذلك يف سنة

التابع ملصرف ) Shariah Bank( " املصرف الشرعي " خاص حتت مسمى تطورت هذه الصناعة إىل إنشاء قسم مستقل ، وهو مصرف Islamic Bank of Thailand)( مث املصرف اإلسالمي بتايالند ، ) Krung Thai Bank( كرونج تاي

صناعة املصرفية اإلسالمية بتايالند دورا كبريا ورائدا يف ال وقد أدت . م ٢٠٠٢أنشأ مبوجب قانون خاص سنة ،ويقدم املصرف اإلسالمي بتايالند . ل أدواا ومنتجاا املالية املختلفة خدمة اتمع واألقلية املسلمة من خال

اإلجارة املنتهية بالتمليك، وتسمى : هامن كثرية خدمات ، كغريه من املصارف اإلسالمية املنتشرة يف العامل صرف و والبيع بثمن آجل، بالشراء، واملراحبة لآلمر املصريف، اإليداع وكذلك خدمات ، " االقتناء و اإلجارة "

ذا ل . وغريها الضمان ات خطاب إصدار ، و ةاملستندي ات االعتماد فتح ارجية، و اخل داخلية و ال واالت احل العمالت، و جديرة بالبحث والدراسة هي جتربة صناعة املصرفية اإلسالمية بتايالند خالل مسرية أكثر من عقد ال فإن جتربة

القانون وانتهاء بصدور خدمة اتمع واألقلية املسلمة ودورها يف ، تطورها ،مث ا أمن نش ءا يم بد يوالنظر والتق اخلاص باملصرف اإلسالمي، وقد اختار الباحثان اإلجارة واالقتناء لدى املصرف اإلسالمي بتايالند منوذجا تطبيقيا

.ني الناسا من الناحية العملية، وهو كذلك من أكثر املنتجات املصرفية اإلسالمية تداوال بممه لكون هذا املنتج

أسئلة البحث

ذلك؟ بعد تتايالند؟ وكيف تطور يف اإلسالمية املصرفية صناعةالنشأت كيف -١ املسلمة؟ واألقلية اتمع خدمة يف مادور املصرف اإلسالمي بتايالند -٢ الواقع التطبيقي؟ المي بتايالند؟ وما مدى تناسبه معاملصرف اإلس ما القانون الذي ينظم شؤون -٣ بتايالند؟ وما مدى مطابقتها مع ضوابط الشريعة اإلسالمية؟ اإلسالمي املصرف لدى ما هو مفهوم اإلجارة واالقتناء - ٤

أهداف البحث

.املسلمة واألقلية اتمع خدمة يف ودورها تايالند وتطورها يف اإلسالمية املصرفية صناعةالنشأة دراسة-١ .الواقع التطبيقيمع املصرف اإلسالمي بتايالند ب القانون اخلاص دراسة مدى تناسب-٢ .بتايالند بالفقه اإلسالمي اإلسالمي املصرف لدى االقتناءو اإلجارة تطبيقات دراسة مدى مطابقة-٣



อล-นร

منهج البحث

واملواد العلمية املعلومات ستقرائي والتحليلي والتطبيقي، وذلك جبمع املنهج اال تقوم هذه الدراسة على واملراجع واألحباث املعاصرة وحتليلها، فضال عن املواد اليت مت مجعها من خالل املقابلة الشخصية مع من املصادر

. رئيس اهليئة االستشارية للمصرف اإلسالمي بتايالند

حدود البحث

صناعة املصرفية اإلسالمية يف تايالند من حيث نشأا وتطورها، ال يقتصر البحث على دراسة جتربة ر املصرف اإلسالمي بتايالند يف خدمة اتمع واألقلية املسلمة بصفته املصرف اإلسالمي املستقل ودراسة دو

مدى م، مع دراسة ٢٠٠٢ة والوحيد يف تايالند، ودراسة القانون اخلاص باملصرف اإلسالمي بتايالند لسن صة بالقرارات اوخ مي بتايالند بالفقه اإلسال اإلسالمي املصرف لدى االقتناء اإلجارة و تطبيقات مطابقة

اختيار الصادرة من قبل جممع الفقه اإلسالمي الدويل وهيئة احملاسبة واملراجعة للمؤسسات املالية اإلسالمية،ويتم اليت تقوم عليها كنموذج للدراسة، لكون املركبات من أكثر السلع املركبات اجلديدة اإلجارة واالقتناء يف .اإلجارة واالقتناء

بقةالسا الدراسات

لباحثان يف حدود اطالعهما ة على موضوع مل جيد ا ل نشأ املصرفية اإلسالمية يف تايالند ا صناعة إمكانية إنشاء مصرف إسالمي واحد تناول حبث سوى ؛ املسلمة واألقلية اتمع خدمة يف وتطورها ودورها

ةاملكلف ) SEATEC Southeast Asia Technology( سيتيكشركة ، وهذا البحث هو من إعداد باحثني من يف تايالند املوضوع على حنو موسع فإن دراسة ا ذل ، يئة العامة لتنمية الشؤون االقتصادية واالجتماعية بتايالند اهل من قبل

لباحثني، ولكون دراسة املوضوع ستقدم تعد من األمهية مبكان لكون املوضوع مل حيظ بعناية الكتاب واأغلبية غري تقطنه صناعة املصرفية اإلسالمية بتايالند ذلك البلد الذي ال هو أمنوذجا جديرا باالهتمام، أال و

.مسلمة، وأقلية مسلمة تعرضت يف فترات طويلة من تارخيها لالضطهاد وحماولة التهميشتعرض له بالبحث والدراسة بالتمليك فقد ةاالقتناء أو اإلجارة املنتهي بالنسبة إىل موضوع اإلجارة و و

أو من خالل مقاالت حمكمة ورسائل علمية،كما تناوله مؤمترات علمية ، سواء من خالل ون باحثون معاصر منها التأجري املنتهي بالتمليك والصور اخلامسة والثانية عشرة، يهجممع الفقه اإلسالمي الدويل يف دورت بالنقاش

لشاذيل، واإلجيار الذي ينتهي املشروعة فيه لعبداهللا حممد عبداهللا، واإلجيار املنتهي بالتمليك حلسن علي ا بالتمليك لعبدهللا احملفوظ بن بيه، واإلجارة بشرط التمليك حملمد علي التسخريي، والتأجري املنتهي بالتمليك لعبداهللا إبراهيم، واإلجيار املنتهي بالتمليك وصكوك التأجري حملمد املختار السالمي، واإلجارة املنتهية بالتمليك

رة ملنذر قحف، واإلجيار املنتهي بالتمليك وصكوك التأجري حملمد علي التسخريي، وصكوك األعيان املؤج واإلجارة وتطبيقاا املعاصرة لعلي حمي الدين القرة داغي، واإلجارة املنتهية بالتمليك دراسة اقتصادية وفقهية



อล-นร

هذه البحوث، وتلك لشوقي أمحد دنيا، واإلجيار املنتهي بالتمليك وصكوك التأجري حملمد جرب األلفي،لكن الرسائل واملناقشات مل تتطرق من قريب أو بعيد إىل التجربة التايالندية املتعلقة باملصرف اإلسالمي بتايالند،

الدراسات السابقة للموضوع بصفة وهذا ما سيقوم به الباحثان يف هذه الدراسة، مستفيدين مما توصلت إليه .لدى املصرف اإلسالمي بتايالندقتناء اإلجارة وااليم تطبيقات يتقعامة، مبتغني

نتائج البحث وحتليلها

:املسلمة واألقلية اجملتمع خدمة يف ودوره نشأة املصرف اإلسالمي يف تايالند وتطوره: الفقرة األوىل :جذور فكرة إنشاء املصرف اإلسالمي بتايالند وتطورها:أوال

ل أصبحت ليوم موضع ا ا معظم دول هتمام االقتصاديني واملصرفيني يف صناعة املصرفية اإلسالمية ا

إسالمية، السيما بعد أن أثبتت املصارف اإلسالمية جناحها يف تقدمي اخلدمات غري و العامل، إسالمية كانت أ املالية اإلسالمية املتطورة واملبتكرة البديلة عن اخلدمات املالية التقليدية لدى املؤسسات املالية واملصارف

وذلك ، صناعة يف اآلونة األخرية ذه ال اليت اهتمت وتعترب تايالند من الدول . يت تقوم على مبدأ الرباليدية الالتق، ثة عقود بتطبيق أحكام الشريعة اإلسالمية ومنها املعامالت املالية استجابة ملطالب املسلمني املستمرة منذ ثال

مية اقتصاد الدولة، وتطوير عالقاا مع الدول املسلمة صناعة املصرفية اإلسالمية ودورها يف تن ال وإدراكا ألمهية ل احتاد ( ، ااورة مثل ماليزيا وأندونسيا وبروناي وغريها من الدول اإلسالمية األخرى طلبة التايالنديني ا

وقد بات الدفع ذه الصناعة من املسلمات يف سياسة تايالند )١: ١٩٩٧، يةامعات الباكستاناجلاخلرجيني من .أن كانت يف العهد السابق منعزلة عن العامل اإلسالميبعد

م ١٩٩٦احلكومة التايالندية يف العام ى وقد بدأت فكرة إنشاء املصرف اإلسالمي بصورة جدية لد لبلدان قتصاد هذه ا ليزيا وتايالند للتعاون يف تنمية ا لثالثي بني كل من إندونسيا وما بعد توقيع االتفاق ا

)Indonesia-Malaysia-Thailand Triangle Development Project ( ولتكون يف قائمة الدول اليت تسعى للخروج من ،قائمة دول العامل الثالث واللحاق بركب التقدم، وقد حتملت تايالند، مبوجب هذا االتفاق، مسؤولية إعداد

الواقعة بني ) ن تو ا، وس فطاين، وناراتيوات، وجاال، وسونكال ( خطة تنموية للمناطق اخلمس اجلنوبية، وهي وقد استجابت غرف التجارة والصناعة هلذه ) ٣٦: ٢٠٠٣املصرف اإلسالمي بتايالند، ( حدود ماليزيا،

دين ( اجلنوبية اخلمس بصفته منسق التعاون االقتصادي، احلدودية مركز تدبري الواليات ، وكذلك الفكرة ت الالزمة للبدء يف إنشاء املصرف اإلسالمي، وقامت احلكومة التايالندية باختاذ اخلطوا ) ٤: ١٩٩٨ تؤمينا،

حيث كلفت اهليئة العامة لتنمية الشؤون االقتصادية واالجتماعية مع مكتب االقتصاد واملالية بوزارة املالية، )٢: ١٩٩٦، يئة العامة لتنمية الشؤون االقتصادية واالجتماعية بتايالند اهل(بدراسة إمكانية إنشاء هذا املصرف،

الظروف االقتصادية اليت مرت ا دول منطقة جنوب شرق آسيا، فضال عن أن غالبية سكان ظل خاصة يف وقد توصلت . من إمجايل السكان % ١٠-٥تايالند من البوذيني، وأن املسلمني يف تايالند ال يشكلون سوى

وفق أحكام الشريعة اإلسالمية الدراسة اليت قامت ا تلك اهليئة إىل إمكانية إنشاء مصرف إسالمي يف تايالند، يتعامل



อล-นร

يف تنمية ز لصناعة املصرفية اإلسالمية دور بار ل مثلما هو مطبق يف كثري من الدول ومن بينها ماليزيا اليت كان اقتصادها، فقامت احلكومة املركزية بدعوة املصارف التجارية يف البالد إىل فتح نوافذ إسالمية، ومت إعداد

قرار جملس وزراء ( . اإلسالمي لتقدميه إىل الس التشريعي التايالندي إلقراره مشروع القانون اخلاص للمصرف ، ) إنشاء املصرف اإلسالمي ( اجلنوبية اخلمسة احلدودية يف شأن تنمية املناطق ٢,٣احلكومة التايالندية رقم

الية اإلسالمية اليت صناعة املصرفية اإلسالمية يف تايالند بدأت باخلدمات امل ال أي أن ) م ١٩٩٧يوليو ١٥تاريخ ، الذي ) Srinakorn Bank( نكون سري لدى املصارف التجارية، ومن بينها مصرف تقدم عرب النوافذ اإلسالمية

اليت عصفت اوت بعض املصارف أمام األزمة وقد . قام بتقدمي بعض اخلدمات املوافقة للشريعة اإلسالمية ، وكان من بني هذه املصارف مصرف سري نكون م ١٩٩٧بدول جنوب شرق آسيا ومنها تايالند يف عام

الذي أفلس جراء هذه األزمة، بيد أن بعض املصارف التقليدية استطاعت أن تتخطى هذه األزمة، بسبب دعم ، الذي قام بفتح نافذة ) Siam City Bank( نج تاي ا خنان لو احلكومة املركزية وكان من بني هذه املصارف مصرف

م بدأ ١٩٩٨ويف العام . صناعة املصرفية اإلسالمية ال ة إميانا من القائمني عليه بأمهية خلدمات الودائع اإلسالمي كذلك بتقدمي اخلدمات املالية اإلسالمية استجابة للسياسة ) Government Savings Bank( مصرف عوم سني

فطاين، وجاال، ( مث ) ن تو اس( جنوبية بدءا مبنطقة احلدودية العامة للحكومة، وذلك يف مخس مناطق احلكومية مث يف العاصمة بانكوك، ويف العام ذاته أنشأ مصرف كان كسيد يلءسحاكون كان كسيد ) وناراتيوات، وسونكال

)Bank for Agriculture and gricultural Cooperatives ( الصندوق اخلاص باملصرف اإلسالمي )(Islamic Banking Fund ويف ،ات املالية اإلسالمية وجيعل له نظام خاص مستقل عن النظام التقليدي بغية م مت فتح فرعا خاصا للخدم ٢٠٠٢العام

املصرف اإلسالمي . ( جذب أكرب قدر من املتعاملني املسلمني الذين ميثلون نسبة ال بأس ا من عدد السكان )١٥: ٢٠٠٤بتايالند،

:مع واألقلية املسلمة يف تايالندتأسيس وتطوير املصرف اإلسالمي بتايالند ودوره يف خدمة اجملت: ثانيا

وأا تدر عائدا للمصرف اإلسالمي بعد أن ملست احلكومة التايالندية جناح فكرة النوافذ اإلسالمية

جيدا ألصحاب رؤوس األموال واحلكومة املركزية، بدأت يف التفكري يف تطوير األمر وعقدت العزم على فتح ، ومت أيضا يف هذه مسمى املصرف الشرعي التابع ملصرف كرونج تاي ت القسم الشرعي للخدمات املالية حت

)٢٢: ٢٠٠٤املصرف الشرعي، ( الفترة إنشاء هيئة استشارية لدى املصرف املذكور مكونة من ستة أشخاص، ندي مث تطور األمر بصدور قانون خاص بإنشاء املصرف اإلسالمي بتايالند صدر عن الس التشريعي التايال

مت تدشني هذا م ٢٠٠٣يونيو ١٢ يف و ) م ٢٠٠٢قانون املصرف اإلسالمي بتايالند لسنة ( . م ٢٠٠٢ يف أكتوبر عاصمة بانكوك مقرا رئيسا، فضال عن إنشاء مخسة يف ال ) Klongtan( ونج تان لالذي اختذ من منطقة ك املصرف

. العام نفسه وك وستول وفطاين وناراتيوات وجاال يف ر، وهي ترونج ك للمصرف نفسه فروع أخرى تابعة املصرف اإلسالمي بتايالند حتت رقابة وزارة املالية، برأس ويندرج ) ٨: ٢٠٠٥املصرف اإلسالمي بتايالند (

قد بلغ رأس ، و ) بات ١٠( بقيمة سهمن سهم، كل مال مسجل قدره ألف مليون بات، موزع إىل مئة مليو )١٥: ٢٠٠٤ملصرف اإلسالمي بتايالند، ا ( . بات مليون ٨٦,٦٩٦ من التشغيل عد مرور سنة املال املدفوع ب



อล-นร

على ملواطنني لشريعة اإلسالمية، وتشجيع ا لية وفق ا ملا ا وتتلخص مهام هذا املصرف يف تقدمي اخلدمات املصرف ( . االدخار، ومتويل الراغبني يف االستثمار، باإلضافة إىل دوره التنسيقي يف التجارة واالستثمار الدوليني

وتتكون اهليئة االستشارية للمصرف اإلسالمي بتايالند من مخسة أعضاء ) ٧٦: ٢٠٠٩اإلسالمي بتايالند، )١٣: ٢٠٠٤املصرف اإلسالمي بتايالند، (.يقدمون املشورة والنصح يف األمور الشرعية

القسم ( الشرعي املصرف أسهم بشراء بتايالند اإلسالمي املصرف م قام ٢٠٠٥ نوفمرب ٩ ويف املالية والثبات أمام األزمات ي رغبة من وزارة املالية يف تقوية هذا املصرف كرونج تا صرف مل التابع ) الشرعي

املصرف ( ، فرعا ٢٧ إىل اإلسالمي املصرف فروع عدد ووصل اليت قد تضرب هذه املناطق يف أي وقت، صرف الشرعي التابع ضم املبعد (م ٢٠٠٥ديسمرب ٣١بلغ حجم الودائع حىت و )٨:٢٠٠٥اإلسالمي بتايالند،

مليون ٣,٨٢٩,٤٦مليون بات، إضافة إىل مبالغ التمويل اليت تبلغ ٤,٦٤٤,٢٨إىل ) ج تاي كرون ف ملصر ، مت زيادة رأس مال املصرف ٢٠٠٦ويف أكتوبر ونوفمرب ) ٧: ٢٠٠٥املصرف اإلسالمي بتايالند، ( . بات

يون بات، مل ٣١,٣٢٠وزارة املالية، وقد بلغ رأس ماله اإلسالمي بتايالند ومتت خصخصته حتت إشراف : قيمة األسهم، وباقي القيمة موزعة كالتايلمن إمجايل % ٤٨,٥٤متتلك وزارة املالية نسبة

.%٣٩,٨١٣مصرف عوم سني - . %٩,٨٣٠ونج تاي رمصرف ك - .%٠,٣٣٥ )Thailand Prosperity Fund(صندوق االستثمار املفتوح توي تون - )SMEs Venture Capital Fund(سطة صندوق االستثمار وخصخصة املشروعات الصغرية واملتو -

٠,٢٤٠%. .%٠,١٩٢)CIMB Thai Bank( مصرف سي أي عيم يب تاي - .%٠,١٦٧ ) Bank Islam Brunei Darussalam(املصرف اإلسالمي بروين دار السالم - .%٠,١٦٧ )Perbadanan Tabung Amanah Islam Brunei(سالمي بروين صندوق األمانة اإل - .%٠,١٦٠ )Dhipaya Insurance( شركة تيفايأ للتأمني - .%٠,١٢٨مصرف خنان لوانج - )١٠١: ٢٠٠٩بتايالند، املصرف اإلسالمي.(%٠,٤٢٧ أخرى جهات -

لبلدان اإلسالمية وغري حب م متر تايالند ٢٠٠٩ويف عام االقتصادي كغريها من ا لركود ا لة من اشاكل السياسية اليت تعصف وتضرب اإلسالمية، بسبب تدين مستوى النمو االقتصاد يف العامل، فضال عن امل

التايالندي، ومع ذلك فقد حاولت احلكومة املركزية ي بالبلد بني احلني واآلخر، وأدت إىل تدهور االقتصاد ويفتخر . إنعاش احلالة االقتصادية، وذلك باستخدام مجيع الطرق واألدوات املختلفة منها املالية والنقدية

يالند بتا اإلسالمي اإلسالمية بصفت -املصرف لشريعة ا وفق لية ملا ا اخلدمات بتقدمي تعىن لية ما مؤسسة ه مبسامهته يف إنعاش احلالة االقتصادية للبلد، من حيث إقامة املشاريع اخلريية املختلفة، مثل -للمسلمني ولغريهم

لتعاونية اإلسال مية، مشروع متويل احملتاجني، ومشروع متويل اإلعداد املهين، ومشروع دعم اجلمعيات ا



อล-นร

، وذلك وغريها ومشروع دعم املدارس اإلسالمية، ومشروع دعم الشركات العاملة يف جمال احلج والعمرة، بأمهية املسامهة يف تنشيط احلالة االقتصادية يف البلد ورفع مستوى املعيشة القائمني على املصرف إميانا من

لقد . يف إدارة املؤسسة أو يف تقدمي اخلدمات للعمالء لألفراد وتنمية اتمع، إضافة إىل السعي حنو التميز سواء خطة لتطوير تقدمي اخلدمات املالية على حنو أفضل من ذي قبل، صرف اإلسالمي بتايالند يف هذا العام وضع امل

وفتح فروعا جديدة للمصرف يف أحناء البالد، وعمل على توسيع قاعدة العمالء الصغار ومتويلهم، وابتكار )٥- ٤: ٢٠٠٩املصرف اإلسالمي بتايالند، ( . جديدة، وتطوير نظم التقنيات للمعامالت املختلفة منتجات مالية

حالة االنكماش يف اقتصاد البلد فإن املصرف اإلسالمي بتايالند قد استطاع أن يرفع مبالغ التمويل إىل برغم و م السابق، وبلغت زيادة عن العا % ١٢٧م، وهي تقدر بنسبة ٢٠٠٩مليون بات يف العام ٢١,٢٧٠,٩٧

زيادة عن العام السابق، % ١٠٥مليون بات، وهي تقدر بنسبة ٢٠,٨٦١,٢٨الودائع لديه يف ذات العام زيادة عن العام السابق، % ٩٠مليون بات وهي تقدر بنسبة ٢١,٥٠٨,٢٤وبلغت ممتلكات املصرف كذلك

يون بات بينما كانت يف العام مل ٣٥٥م، بـ ٢٠٠٩املصرف يف العام ى كما تقدر األرباح الصافية لد مليون بات فقط، علما بأن هذا النمو والتطور كان متماشيا مع االستراتيجيات اليت وضعها ٢,٠٩م، ٢٠٠٨

وبفضل هذه االجنازات اليت حققها ) ٣٤: ٢٠٠٩املصرف اإلسالمي بتايالند، ( . املصرف اإلسالمي بتايالند ، وجائزة ) ألفا ( مي يف جنوب شرق آسيا لسنتني متتاليتني من املصرف، فقد حصل على جائزة أفضل مصرف إسال

)٣٥: ٢٠٠٩املصرف اإلسالمي بتايالند، . ( أفضل مصرف إسالمي يف تايالند من وكالة األنباء املالية اإلسالمية وزيع عالوة على ذلك فقد قام املصرف اإلسالمي بتايالند بدور بارز يف خدمة األقلية املسلمة، وذلك عن طريق ت

املصرف اإلسالمي بتايالند، ( وخاصة الطلبة الدارسني يف املدارس اإلسالمية وغريها سنويا، الزكاة على احملتاجني : ٢٠٠٦املصرف اإلسالمي بتايالند، ( ومساعدة بعض األسر اليت تعرضت لكوارث أو حوادث، ) ٣٢: ٢٠٠٨املصرف اإلسالمي ( ق عقد الندوات واملؤمترات، أضف إىل ذلك ما يقوم به املصرف من دور توعوي عن طري ) ٢٩

املصرف اإلسالمي بتايالند، ( خاصة فيما يتعلق باستثمار األموال ومتويل املشروعات التنموية، ) ١٣: ٢٠٠٤بتايالند، فضال عن قيام املصرف بتقدمي القروض احلسنة للمحتاجني من الطلبة ملواصلة دراستهم وبدعم من ) ٢٧: ٢٠٠٦

ومسامهته يف جوائز مسابقات القرآن الكرمي وبعض الربامج ) ١٣: ٢٠٠٤املصرف اإلسالمي بتايالند، ( احلكومة، )٤٩: ٢٠٠٩املصرف اإلسالمي بتايالند، ( .اخلريية كمشروع إفطار الصائمني وغريها

ربوز فكرة إنشاء باملصرفية اإلسالمية بتايالند قد مرت بتطورات ملموسة بدءا صناعةالأي أن كرونج لدى مصرف التقليدية مث املصرف اخلاص ا بالنوافذ اإلسالمية لدى املصارفإسالمي ومرور مصرف

إىل إثبات وجوده )Islamic Bank of Thailand Act(تاي مث املصرف املستقل وفق قانون املصرف اإلسالمي بتايالند إىل مرحلتني أساسيتني، بتقسيمها صناعة املصرفية اإلسالميةالمراحل تطور تلخيص وميكن . وترسيخ قواعدهتعترب وهي ) ٢٠٠٨ -٢٠٠٤(من إنشاء املصرف اإلسالمي بتايالند السنوات اخلمس األوىل :املرحلة األوىل

هي املرحلة اليت تلت ذلك :واملرحلة الثانيةمرحلة التأسيس والتثبيت لصناعة املصرفية اإلسالمية بتايالند، . التطوير واالبتكارحيث



อล-นร

، خاصة يف اجلانب الفقهي، وظفيه باالهتمام بالناحية التوعوية مل أن يقوم املصرف الباحثان ح ويقتر . مبا يقدمونه من خدمات لعمالء املصرف الشرعية والفقهية ليكون لديهم احلد األدىن من الدراية

:م٢٠٠٢نظرات يف قانون املصرف اإلسالمي بتايالند سنة : ثالثا

تنظمها الئحة خاصة التقليدية ة لدى املصارف ة يف النوافذ اإلسالمي ة اإلسالمي الي إدارة اخلدمات امل إن إىل القوانني اخلاصة لتلك املصارف مثل قانون املصرف املركزي التايالندي، باإلضافة صادرة من املصرف

وقانون مصرف ) Government Savings Bank Act( وقانون مصرف عوم سني ) Commercial Banking Act( التجاري وغريها، وينظم ) Bank for agriculture and agricultural cooperatives Act( كسيد كان ن سحاكو يلء كسيد كان

ة الصادرة يف م، باإلضافة إىل اللوائح الوزاري ٢٠٠٢لسنة صادر املصرف اإلسالمي بتايالند قانون خاص عمل متهيد، : على مخس ومخسني مادة موزعة على ى ، واحتو م ٢٠٠٢أكتوبر ١٥شأنه، وقد صدر هذا القانون يف

لتنظيم كال من هليئة : وتسعة أقسام تتناول با ملال، واألهداف، واإلدارة، واملدير، وا لتأسيس، ورأس ا ااالستشارية للمصرف اإلسالمي بتايالند، والرعاية والتنفيذ والرقابة، وتدقيق احلسابات والتقرير، والتحقيق مث

)م٢٠٠٢قانون املصرف اإلسالمي بتايالند لسنة (.وباتأخريا العقمنه على أنه يتوجب على املصرف اإلسالمي بتايالند أن تكون لديه ٣٢قد نص القانون يف املادة و

تقدمي املشورة هذه اهليئة تتوىل وعلى أربعة، ونهيئة استشارية، تتكون من رئيس وعدد من املستشارين ال يزيدشطة التجارية اليت يقوم ا املصرف مع عمالئه، إضافة إىل توجيه العاملني باملصرف تفاديا يف املعامالت واألن

.ألي إجراء قد يتخذ باملخالفة ألحكام الشريعة اإلسالميةتلك توصيف الشرعية يف يرد فيه وصف من القانون املذكور مل ٣٢املادة نص ومن املالحظ أن

ائها، وهذا يعين أن القانون مل يشترط يف هؤالء األعضاء أن يكونوا مواصفات أعضفيه ذكر ياهليئة، ومل هم ديشرعيني أو متخصصني يف املعامالت املالية اإلسالمية، مبعىن أنه ميكن أن يكون أعضاء اهليئة ممن ليس ل

اهليئة صفة خلفية شرعية أو علم باملعامالت املالية اإلسالمية، إضافة إىل ذلك فإن القانون مل مينح قرارات هذهاإللزام، ومن مث فإن للمصرف اإلسالمي احلق يف األخذ أو عدم األخذ بأي من االستشارات اليت تصدرها

، وهذا الوضع اهليئة؛ فضال عن أن أعضاء اهليئة االستشارية احلاليني اثنان منهم فقط متخصصون يف الفقه .د هذا البحثإعدا إىل وقتومنذ إنشاء املصرف اإلسالمي بتايالند مستمر

ومن مث القائم حاليا، إنشاء املصرف اإلسالمي بتايالند،اقتصر على ويالحظ كذلك أن هذا القانون ر قانون جديد، ويقترح الباحثان أن يصدر قانون اصدإفإن إنشاء مصرف إسالمي مستقل آخر حيتاج إىل

توي على إمكانية إنشاء املزيد من خاص باملصارف عموما، أو باملصارف اإلسالمية على وجه اخلصوص، حيبإنشاء املصارف اإلسالمية إلحدى الترخيصاملصارف اإلسالمية حسب احلاجة، وأن تعطى صالحية منح

اجلهات املختصة، مما قد يساعد على إجياد نوع من املرونة يف إنشاء املصارف اإلسالمية، مع فتح اال .خرى تتنافس فيما بينهاأسالمية للمستثمرين ورجال األعمال بإنشاء مصارف إ



อล-นร

على أن من أهداف ١٢وبرغم ما تقدم فإن للقانون بعض املزايا منها أنه نص صراحة يف املادة هي احلبس وملن مل يلتزم بذلك، ٤٧املصرف تقدمي اخلدمات املالية البعيدة عن الربا، وخصص عقوبة يف املادة

. املالية مبا ال يزيد على مئة ألف بات مدة ال تزيد على السنة الواحدة أو الغرامة املصرف اإلسالمي بتايالنديف االقتناءواإلجارة منوذج : الفقرة الثانية

:االقتناءتعريف اإلجارة و: أوال

يقدم املصرف اإلسالمي بتايالند كغريه من املصارف اإلسالمية املنتشرة يف العامل منتجات وخدمات اإلجارة تقدمي خدمة يف املصرف هذا وقد بدأ ،- حنن بصدد دراستهايتال-االقتناءواإلجارة خدمة ،منها متنوعة

تاريخ ة لدى املصرف اإلسالمي بتايالند، رئيس اهليئة االستشاريمع مقابلة شخصية ( سنتني،ذ االقتناء منو .دايف نفس الوقت تدر عائدا جيوباعتبار أا أداة متحركة وحيوية وقصرية األجل )م١٤/١٢/٢٠١٠

االقتناء بأا نوع من اإلجارة وهي اإلجارة املنتهية وعرف املصرف اإلسالمي بتايالند اإلجارة ولقد هاالسلعة ليؤجربشراء املصرف حيث يقوم، معينة يف سلعة -حديثا يف الفقه اإلسالمياملعروفة –بالتمليك

رة العقد مع سداد مجيع األقساط اإلجيارية املتفق للعميل مع وعد منه بنقل امللكية املذكورة للعميل عند اية فت )٢٤: املصرف اإلسالمي بتايالند، ب ت( .اعليه

وقد حاول بعض الكتاب والباحثني احملدثني تعريفها مبا يناسب تطبيقها يف كثري من املؤسسات املالية، دمها لآلخر شيئا مببلغ معني عقد بني طرفني يؤجر فيه أح: "الذي عرفها بأاحممد رواس قلعة جي ومن بينهم

قلعة جي، ". (من املال ملدة معينة، بشرط أن تؤول ملكية هذا الشيء إىل املستأجر يف اية املدة املتفق عليها٨٦: ١٩٩٩.(

اتفاق إجيار يلتزم فيها املستأجر بشراء الشيء املؤجر يف : "حمي الدين القرة داغي بأا يعل هاوعرف : ٢٠٠٠القرة داغي، ". (ا أو فيما بعدالل مدة اإلجيار أو بعدها بسعر يتفق عليه مسبقالوقت املتفق عليه خ

٤٩٠( يقومان على دمج عقدين يف ما إ ، حيث نيمانع غري و نيغري جامع نيالتعريف ين ويرى الباحثان أن هذ

تلقائيا بعد دفع املستأجر إىل املؤجر من العني ملكية حيث تنتقل عقد اإلجارة وعقد البيع، : عقد واحد، ومها اإلجارة ( ، ولعل سبب انتهاج الفقهاء املعاصرين هذا النهج يف تعريف اإلجارة املنتهية بالتمليك القسط األخري

واإلسالمية تطبق هذا النهج، وذلك للخروج أ التقليدية أن معظم املؤسسات املالية سواء يعود إىل ، ) االقتناء و ومن املناسب يف . ؤثر سلبا على البائع يف حالة ما إذا مل يوف الثاين مجيع األقساط من البيع بالتقسيط الذي قد ي

آلخر سلعة معينة مقابل ل عقد بني طرفني يؤجر أحدمها : على أا االقتناء و اإلجارة رأي الباحثني أن تعرف مستقل ستأجر بعقد أجرة معينة يدفعها املستأجر على أقساط خالل مدة حمددة،تنتقل بعدها ملكية السلعة للم

بعقد " وقد حترز الباحثان بعبارة . أو اهلبة وفق أحكام البيع عليها عند سداده آلخر قسط أو بشروط متفق شرعي يتمثل يف الوقوع يف حمظور عن انتقال امللكية مبوجب عقد اإلجارة األول، ملا يف ذلك من " مستقل



อล-นร

وهو ) ٥٣٣الترمذي، ب ت، ( ، بيعتني يف بيعة و أ ) ٣٢٥-٣٢٤: ٢٠٠١ابن حنبل، ( ، القيام بصفقتني يف صفقة .ما ورد النهي عنه يف السنة املطهرة

االقتناء يف املصرف اإلسالمي بتايالنداإلجراءت القانونية لإلجارة و: اثاني:

اإلجارة املنتهية بالتمليك ب -سبق كما -االقتناء املعروفة لدى الكتاب والباحثني عملية اإلجارة و حتتل من املنتجات خاصة وأا ، مة ضمن اخلدمات املالية الشرعية اليت يقدمها املصرف اإلسالمي بتايالند مكانة مه

، كما أا تعترب وتداول السيولة واستثمارها وحتريكها، س األموال و املالية املعاصرة اليت تقوم على تدوير رؤ متالك بعض السلع اليت دود ال احمل أصحاب الدخل حاجات شباع دف إىل إ بيع التقسيط، عملية بديلة عن

ألصحاا السلع دف كذلك إىل ترويج ، و دفعة واحدة قيمتها تسديد حيتاجوا مثل السيارات، وال ميكن هلم .ومحايتها من الكساد

شهرا حسب رغبة ٨٤- ١٢يف املصرف اإلسالمي بتايالند ما بني مدة عقد اإلجارة واالقتناء وتتراوح اإلسالمي املصرف ( كون حمل العقد السيارات أو املكائن ي وغالبا ما تايالندي، بات ١٠٠,٠٠٠العميل، وحبد أدىن

-http://www.ibank.co.th/2010/th/news/ibankبتايالند، املصرف اإلسالمي ( . أوالطائرات ) ٣- ٢: بتايالند، ب ت news-detail.aspx?txtPage=1&Types=1&ID=93 ام املصرف اإلسالمي ولقد ق . ) م ٢٠١٠/ ١٢/ ١، تاريخ التصفح

املتخصصة يف م بشراء أسهم شركة ناوا للتأجري ٢٠١٠أغسطس ٤بتايالند مؤخرا وعلى وجه التحديد يف ومت تغيري اسم الشركة من شركة ناوا ) ١٩: ٢٠١٠أغسطس ٥جريدة مأتيجون، ( تقدمي خدمة اإلجارة واالقتناء،

، (Amanah Leasing Public Company Limited)شركة أمانة للتأجري إىل ) (Nava Leasing Public Company Limitedللتأجري وتعترب هذه اخلطوة من أهم اإلجنازات ) م ٢٠١٠أكتوبر ١٩، ٢/٢٥٥٣ استثنائية للشركةقرار مجعية عمومية (

جديدة يف جمال اتح آفاق ف االقتناء على مستوى البالد، حيث اإلسالمي يف جمال اإلجارة و اليت حققها املصرف املنتجات االستهالكية ، خاصة املتعلقة بتوفري شرعية للجمهور ال الية امل دمات وسع من تقدمي اخل و ، االستثمارات ال و ضخمة معدات وآليات الشركات واملصانع حتتاج إىل فكثري من د والشركات واملصانع، ا فراليت حيتاجها األ

صاحب السلعة أو البائع بيع السلعة بثمن ىها دفعة واحدة، ويف نفس الوقت قد خيش ئ متتلك رأس املال لشرا فتأيت عملية اإلجارة واالقتناء اليت يوفرها املصرف الثمن ب من الوفاء املشتري فال يتمكن تقسيط ال مؤجل أو ب

.اإلسالمي بتايالند لتحل املشكلة

لعدم ، وذلك الند تاي يف تقع حتت رقابة القانون املدين والتجاري االقتناء و ن التطبيقات املعاصرة لإلجارة إ ، مما يعين وقد ألزم القانون أن يكون التعاقد بني املؤجر واملستأجر كتابيا هلذه التطبيقات، وجود قانون خاص

لك فإن ذ عالوة على . االقتناء لدى املصرف اإلسالمي و أن شرط الكتابة ينطبق كذلك على عقد اإلجارة نتقال لقانون ينص با مل ا د آخر قسط ا اإلجيارية لكية مبجرد سدا لتجاري ( . من األقساط وا لقانون املدين ا

.)٥٧٤-٥٧٢، املادة التايالنديكيفية ) ١( بند؛ تناول ال بندا ٢٩لدى املصرف اإلسالمي بتايالند على االقتناء و وحيتوي عقد اإلجارة

بغرض سيارة جر يستأ أن العميل د ا إذا أر : على سبيل املثال ونذكر ، االقتناء و اإلجارة أجرةأو حساب تكاليف



อล-นร

٥٠,٠٠٠قدره و م الثمن قدم فإنه ملزم بدفع بات تايالندي، ٦٠٠,٠٠٠وكان مثن هذه السيارة ، االقتناء بات تايالندي، وإذا ٥٥٠,٠٠٠للراغب بشراء السيارة أو العميل كون مبلغ التمويل وي بات تايالندي،

ستكون ف . سنويا % ٢,٥مش الربح سنوات، ونسبة ها ، أي مخس شهرا ٦٠كانت مدة األقساط اإلجيارية :كاآليتالشهرية األقساط اإلجيارية

البيان البند

بات تايالندي ٦٠٠,٠٠٠ مثن السيارة بات تايالندي ٥٠,٠٠٠ مقدم الثمن من قبل املستأجر

بات تايالندي ٥٥٠,٠٠٠ اإلسالمي بتايالندصرفمبالغ التمويل من امل سنوات ٥شهرا ٦٠ مدة األقساط اإلجيارية

%٢,٥ نسبة هامش الربح ٦٨,٧٥٠= ٥ x ٠,٠٠٠٥٥x٢,٥ حساب هامش الربح ومقداره

١٠٠ ٦١٨,٧٥٠= ٦٨,٧٥٠+ ٥٥٠,٠٠٠ اموع الكلي

بات تايالندي ٣١٢,١٠= ٧٥٠,٦١٨ قيمة قسط اإلجيار الشهري ٦٠

تحمل تكاليف التسجيل لدى اجلهات الرمسية بتايالندباملستأجر لى إلزام من العقد ع )٤( بندال وينصمقابلة ( ،)٢٧: ٣: ١٩٦٦الدارقطين، ( ،"املسلمون على شروطهم" :ديثوهو شرط جائز حل،باسم املصرف

ويرى )م١٤/١٢/٢٠١٠رئيس اهليئة االستشارية لدى املصرف اإلسالمي بتايالند، تاريخ مع شخصية حىت ال يتم ضمن األجرة، هاوحيسبوهو املصرف، هذه التكاليف، أن يتحمل املؤجر ن األفضل الباحثان أنه م

لدى اجلهات التسجيل املستأجر الدخول يف شبهة اإلخالل بالتوازن املفترض بني العوضني، وجيوز أن يتوىل .الرمسية نيابة عن املؤجر

ا موافق مل وهو ، لدورية تقع على املستأجر أن مسؤولية الصيانة التشغيلية وا على ) ٥( بندنص ال كما ي على املؤجر فتكون الصيانة غري التشغيلية أما نفقات يف دورته الثانية عشرة، الدويل جممع الفقه اإلسالمي ه قرر

يف ويستند املصرف ) ٦٩٨: ١، ١٢،ع ٢٠٠٠ جممع الفقه اإلسالمي، ( ال على املستأجر طوال مدة اإلجارة ز مل :" حديث على ذلك جوا على شروطهم ا بلة شخصية ( ، " سلمون لدى مع مقا هليئة االستشارية رئيس ا

تاريخ يالند، بتا اإلسالمي أكد ) م ٢٠١٠/ ١٢/ ١٤املصرف ما عليه وهذا ملراجعة ت وا احملاسبة هيئة أن ال جيوز : "حيث ورد حتت أحكام املنفعة والعني املؤجرة ٥/١/٧الية اإلسالمية يف املعيار رقم مؤسسات امللل

وجيوز توكيل املؤجر . ط املؤجر على املستأجر الصيانة األساسية للعني اليت يتوقف عليها بقاء املنفعة يشتر



อล-นร

جر ملؤ ا حساب على نة لصيا ا ات ء ا جر بإ جر جر . للمستأ ملستأ ا على ية و ر و لد ا و أ لتشغيلية ا نة لصيا ا .)١٣٨: ٢٠٠٧،اإلسالميةسبة واملراجعة للمؤسسات املالية اهيئة احمل(.")العادية(

على املستأجر يف حالة تقصريه يف حفظ اهلالك الكلي للسلعة مسؤولية ضمان أن على ) ٧( بند وينص هوهو متوافق مع ما قرر ، األعيان املؤجرة وتعديه وتفريطه، وأما يف حالة عدم تقصريه فالضمان على املؤجر

الك والتعيب تكون على البنك بصفته تبعة اهل :" أن ب جممع الفقه اإلسالمي يف دورته الثالثة، ويف املبدأ اخلامس عليه ئذ عند لتبعة ا فتكون جر ملستأ ا من تقصري و أ بتعد ذلك يكن مل ما للمعدات لكا . ما لفقه ( " ا جممع

يكون ضمان :" أن ب يف دورته الثانية عشرة جممع الفقه اإلسالمي عليه أكد و ) ٣٠٦: ٣،١ع ، ١٩٨٦اإلسالمي، وبذلك يتحمل املؤجر ما يلحق العني من ضرر غري ناشىء من تعد على املستأجر العني املؤجرة على املالك ال

: ١، ١٢،ع ٢٠٠٠ جممع الفقه اإلسالمي، ( . " املستأجر أو تفريطه، وال يلزم املستأجر بشىء إذا فاتت املنفعة حتت ٨/ ١/ ٥الية اإلسالمية يف املعيار رقم مؤسسات امل هيئة احملاسبة واملراجعة لل القرار أخذ ذا وقد ) ٦٩٨

العني املؤجرة تكون على ضمان املؤجر طيلة مدة اإلجارة ما مل يقع من " : أحكام املنفعة والعني املؤجرة يف قوله .)١٣٩: ٢٠٠٧سبة واملراجعة للمؤسسات املالية اإلسالمية، اهيئة احمل(."تعد أو تقصرياملستأجر

ولية املستأجر بغض النظر مسؤ ضمنالضمان يقع فقد نص العقد على أن وأما اهلالك اجلزئي للسلعة يف بيد أن املصرف قد استند ، كورين آنفا ذعن حالة تقصريه أو عدم التقصري، وهو خيالف صراحة القرارين امل

ذريعة تضييع أموال الناس ل ا املصلحة العامة وسد وعلى " املسلمون على شروطهم " : حديث على ذلك جواز جعل يد األمني املصرف يف أمران معتربان شرعا واستند عليه اس وإتالفها، حيث إن املصلحة وصيانة أموال الن

ن تكون يده يد يشترط أ نص أو ي عند إبرام عقد اإلجارة مع املستأجر بغري رضاه،واملصرف يد ضمان جربا و ان ضم حيقق للمصرف ضمان، فعندها يعترب املستأجر ضامنا برضاه واختياره، أضف إىل ذلك، أن هذا الشرط

يف يد املستأجر وعدم اخلوف من ضياع رأمساله على أقل تقدير، وخاصة يف املستأجرة سليمة بقاء العني ، فضال االقتصاد يف كثري من دول العامل الظروف احلالية اليت نعيشها بسبب اإلضطرابات السياسية وسوء حال

رية لدى املصرف اإلسالمي رئيس اهليئة االستشا مع مقابلة شخصية ( . عن انعدام الثقة وحنوها يف هذه األيام من -تقصريه وعدم تقصريه -ويقترح الباحثان أن يفرق بني احلالتني ، ) م ٢٠١٠/ ١٢/ ١٤بتايالند، تاريخ

.كما هو يف مسألة اهلالك الكلي للسلعةيف اهلالك اجلزئي املستأجرذلك جواز يف استند املصرف اإلسالمي وقد تأمني السلعة املؤجرة، فقد ألزم املستأجر ب ) ٩( بندأما ال

لبنود، ا يف باقي استند عليها اليت احلجج بلة شخصية ( على املصرف مع مقا لدى رية االستشا هليئة ا رئيس أن ان ا،ويقترح الباحث يتكافل تأمينها تأمينا يشترط أن يكون ومل ) م ٢٠١٠/ ١٢/ ١٤اإلسالمي بتايالند، تاريخ

نيابة عن املؤجر ألن الضمان من مسؤولية املؤجر، من األجرة، ويؤمن املستأجر ا تكاليف التأمني جزء تكون هو ف لذلك ة، كلي م أ ةجزئي تكان أ اهلدف من التأمني هو ضمان خسارة هالك العني املؤجرة سواء خاصة وأن

مسؤولية املؤجر، وعلى املؤجر أن ي منمن ضؤ ألن ، اإلسالمي رة لدى شركات التأمني ؤج العني امل على نم رمحم هو و ذا القسط الثابت الذي تتعامل به شركات التأمني التجاري عقد فيه غرر كبري لتأمني التجاري



อล-นร

لفقه اوليكون متوافق ) ٧٣١: ٢، ٢ع ، ١٩٨٦جممع الفقه اإلسالمي، ( ، شرعا مع ما ذهب إليه جممع ايتحملها و ، لدى الشركات اإلسالمية كلما أمكن ذلك تكون نفقات التأمني " : أن ب الثالثة اإلسالمي يف دورته

على تأمني العني إذا اشتمل العقد " هبأن أيضا دورته الثانيةعشرة يف أيضا جممع الفقه اإلسالمي قد نص و ، " البنك املؤجرة فيجب أن يكون التأمني تعاوني جممع الفقه ( . " وليس املستأجر ا ال جتاريا ويتحمله املالك املؤجر ا إسالمي

هيئة احملاسبة واملراجعة للمؤسسات املالية أيضا عليه ت أكد وهذا ما ) ٦٩٨: ١، ١٢،ع ٢٠٠٠ اإلسالمي، له أن يؤمن عليها عن وجيوز : " حتت أحكام املنفعة والعني املؤجرة يف قوله ٨/ ١/ ٥اإلسالمية يف املعيار رقم

أخذها يف االعتبار للمؤجر طريق التأمني املشروع كلما كان ذلك ممكنا، ونفقة التأمني على املؤجر، وميكن أي تكلفة إضافية زادت على ما كان بعد العقد ضمنا عند حتديد األجرة، ولكن ال جيوز له حتميل املستأجر

األجرة حتديد عند حساب . متوقعا على لتأمني ا ء ا بإجر م لقيا با ملستأجر ا يوكل أن للمؤجر ميكن كما .)١٣٨: ٢٠٠٧،اإلسالميةسبة واملراجعة للمؤسسات املالية اهيئة احمل(".املؤجر

ق يف احليف حالة ختلف املستأجر عن سداد ثالثة أقساط متتالية فللمؤجر على أنه )١٦( بندال وينص قبعد ذلك احلخالل ثالثني يوما،وله املتأخرة خطاب إنذار إىل املستأجر بوفاء األقساط إرسال إاء العقد بعد

.جارة يف الفقه اإلسالميمتوافق مع أحكام اإلذا احلكم السلعة املؤجرة، وهاسترجاع يفتنتقل ملكية السلعة ،بعد انتهاء فترة اإلجارة وسداد مجيع األقساط اإلجيارية هأنب )٢١( بندويقضي ال .هبذلك وفقا ملا ألزم القانون املدين والتجاري التايالندي و ،تلقائيا إىل املستأجر

لباحث و ن ان يرى ا اإلسالمي بتايالند أ املصرف م على برا مستقل عقد إ أو نيين لبيع ا اإلجارة مث ،أضف إىل ذلك أنه ال ، فالبد من الفصل االقتناء حيث ال جيوز دمج العقدين يف عقد واحد اإلجارة و ، اهلبة

املؤجرة، وإمنا هي أجرة يف مقابل االنتفاع بالعني املؤجرة، ط املدفوعة جزءا من قيمة السلعة جيوز اعتبار األقسامث البيع أو اهلبة، جيب أن يكون هناك زمن فاصل بني انتهاء عقد اإلجارة وبداية عقد لذا يف حالة عقد اإلجارة

مي بعدم جواز هذه الصورة البيع، وال يكون االنتقال بينهما تلقائيا، ولقد صدر قرار من جممع الفقه اإلسال إجارة ينتهي بتملك عقد : " حيث وصف القرار الصورة املمنوعة بأا من الصور املمنوعة شرعا، اه واعترب

حبيث تنقلب دة احملددة، دون إبرام عقد جديد، العني املؤجرة مقابل ما دفعه املستأجر من أجرة خالل امل أما الصورة اجلائزة اليت ) ٦٩٨: ١، ١٢،ع ٢٠٠٠ جممع الفقه اإلسالمي، ( ، " اإلجارة يف اية املدة بيعا تلقائيا

قل كل منهما عن اآلخر زمانا حبيث يكون إبرام عقد البيع بعد وجود عقدين منفصلني يست :" نص عليها امع جممع الفقه ( ". واخليار يوازي الوعد يف األحكام . عقد اإلجارة، أو وجود وعد بالتمليك يف اية مدة اإلجارة

وقد نص أيضا القرار يف الدورة اخلامسة على أن يكون خيار شراء ) ٦٩٩: ١، ١٢،ع ٢٠٠٠ اإلسالمي، .)٢٧٦٤: ٤، ٥،ع١٩٨٨ جممع الفقه اإلسالمي،( .جورة بعد انتهاء مدة اإلجارة بسعر السوقالعني املأ

أيضا، وهذا ما نيمستقل ين بعقد ابشرط أن يكون ة أما يف حالة ما إذا كانت إجارة مث هبة، فإا جائز جممع ( ". ائز بعقد منفصل إن الوعد بة املعدات عند انتهاء أمد اإلجارة ج " : نص عليه القرار يف دورته الثالثة

للمؤسسات املالية قرار هيئة احملاسبة واملراجعة أيضا ولقد أصدر ) ٣٠٦: ٣،١ع ، ١٩٨٦الفقه اإلسالمي، شترط أن يكون هنالك عقد بيع مستقل عن عقد اإلجارة، وأن ا حول طرق متلك العني املؤجرة، و اإلسالمية



อล-นร

ااهليئة طرق قرار على الوعد، وذكر اا كان عقد البيع قائم جارة يف حالة ما إذ ال ينص على أنه جزء من عقد اإل : لتملك العني املؤجرة وهي

.بثمن حقيقي، أو بتعجيل أجرة املدة الباقية، أو بسعر السوق رمزي،أو بثمن بالبيع وعد-أ .وعد باهلبة-ب، اإلسالمية املالية للمؤسسات واملراجعة سبةااحمل هيئة(.عقد هبة معلق على شرط سداد األقساط-ت

١٤١: ٢٠٠٧(. يف البند الثاين والثالث، يقضي بإلزام الواعد إذا كان دخل يف قرار جممع الفقه اإلسالمي ولقد صدر

: ودخل املوعود فيه، وهذا نص القرار سببيكون ملزما للواعد ديانة إال لعذر، –وهو الذي يصدر من اآلمر أو املأمور على وجه االنفراد –الوعد -١ويتحدد أثر اإللزام يف هذه . هو ملزم قضاء إذا كان معلقا على سبب ودخل املوعود يف كلفة نتيجة الوعدو

.احلالة إما بتنفيذ الوعد، وإما بالتعويض عن الضرر الواقع فعال بسبب عدم الوفاء بالوعد بال عذرخليار للمتواعدين، كليهما أو جتوز يف بيع املراحبة بشرط ا –وهي اليت تصدر من الطرفني –املواعدة -٢

أحدمها، فإذا مل يكن هناك خيار فإا ال جتوز، ألن املواعدة امللزمة يف بيع املراحبة تشبه البيع نفسه، حيث بيع اإلنسان ما ليس ن ع يشترط عندئذ أن يكون البائع مالكا للمبيع حىت ال تكون هناك خمالفة لنهي النيب

.)١٦٠٠-١٥٩٩: ٢، ٥،ع١٩٨٨ ي،جممع الفقه اإلسالم(".عنده، األقساط اإلجيارية سداد تعويض يدفعه املستأجر يف حال تأخره عن على ) ٢٢،٢٣( ان بندينص ال و رب الضرر املتأيت من التأخري، ،وهذا التعويض هو جل يف املصاحل العامة منه صرف ي يف صندوق خاص ليوضع

رئيس اهليئة االستشارية لدى مع مقابلة شخصية ( . ارية حلفاظ على انتظام املستأجر يف سداد األقساط اإلجي ا و .)م١٤/١٢/٢٠١٠املصرف اإلسالمي بتايالند، تاريخ

اهللا هي حرم ذربا اجلاهلية ال ل ملشاته هذه الغرامة أو هذا التعويض جيوز اشتراط أنه ال ان يرى الباحث و ، ويكون ذلك سداد األقساط اإلجيارية أجر يف املستتأخر لضمان عدم على املؤجر أخذ االحتياطات الالزمةو،ورسوله، وإن كان صرف مبلغ التعويض يف وجوه اخلري كما هو منصوص يف قرار حقهله كفل اليت تالضمانات الالزمة بأخذاحملاسبة واملراجعة للمؤسسات املالية اإلسالمية ، قد يعطي تفسريا آخر للمسألة، وهي أن هذا املبلغ هو مبثابة هيئة

ال تعود على الطرف اآلخر بل تصرف يف وجوه اخلري، وهذا األمر، وذا التفسري ال يوجد ما مينعه شرعا، غرامة جيوز أن ينص يف اإلجارة أو :" وهذا هو النص الذي وضعته هيئة احملاسبة واملراجعة للمؤسسات املالية اإلسالمية

ماطل بالتصدق مببلغ حمدد أو نسبة من األجرة يف حالة تأخره اإلجارة املنتهية بالتمليك على التزام العميل املستأجر امل عن سداد األجرة املستحقة يف مواعيدها املقررة، بشرط أن يصرف ذلك يف وجوه اخلري بالتنسيق مع هيئة الرقابة

.)١٣٩: ٢٠٠٧، سبة واملراجعة للمؤسسات املالية اإلسالميةاهيئة احمل(."الشرعية للمؤسسة



อล-นร

:االقتناء يف املصرف اإلسالمي بتايالندعملية اإلجارة و خطوات: ثالثا

:تتم على النحو اآليت االقتناء عند املصرف اإلسالمي بتايالندوجارة لإلهنالك خطوات عملية٢ ٣

٤

١ ٥ ٦ بعقد اإلجارة مث االقتناء اقتناءها العميل يريد الة السيارات الختيار السيارة اليت كوبل العميل يتص-١

. املصرف صرف مع مراعاة الشروط اليت حددهامع املعلى إمتام يحلل قدرة العميل املالية ومثنها لالسيارة بنوع وكالة يتم إخطار املصرف من طرف ال-٢

.ى املصرفوفق إجراءات مطبقة لدالصفقة شراء السيارة املذكورة باملوافقة على وكالة الاملصرف خيطر بعد موافقة املصرف على الطلب، -٣

.للعميل بعد ذلك واقتناء اتأجري هاليؤجر، يدفع املصرف مثن السيارة مع أتعاب الوكالة لوكالة للسيارة لعميلواستالم ابعد توقيع العقد، -٤

.السيارات خالل مدة متفق عليها .يدفع العميل األقساط اإلجيارية وفق شروط متفق عليها، وخالل مدة االتفاق-٥ .)٢٦: املصرف اإلسالمي بتايالند، ب ت ( .ينقل املصرف ملكية السيارة للعميل بعد دفع آخر األقساط اإلجيارية- ٦

السلعة اليت أراد من األفضل أال يوكل املصرف اإلسالمي بتايالند املستأجر يف شراء هأن انالباحثويرى مث السلعة يف ملكيته،قع يشتريها املصرف بنفسه عن طريق جلنة املشتريات باملصرف، لتاستئجارها وإمنا وأال تنتقل ملكية السلعة املؤجرة تلقائيا بعد انتهاء فترة اإلجارة وسداد مجيع األقساط ،يؤجرها للمستأجر

.هكما سلف بيانوإمنا تنتقل بعقد آخر اإلجيارية،

: املقترحاتتوعية موظفيه فيما يتعلق باخلدمات املالية ل أو دورة خاصة توعوية قترح أن يقوم املصرف حبملة ي -١

.للعمالءمن خدمات مومبا يقدملديهم احلد األدىن من املعرفة اإلسالمية حىت يكون ، وأن يشترط " االستشارية اهليئة " بدال من " هيئة الفتوى والرقابة الشرعية " يقترح أن يستخدم اسم -٢

أو متخصصني يف املعامالت املالية اإلسالمية، فضال عن منح صفة مؤهلني يف الشرعية يف أعضائها أن يكونوا .اإللزام لقرارات هذه اهليئة

وكالة صرفامل تالسيارا

عميلال



อล-นร

يقترح أن يصدر قانون خاص باملصارف اإلسالمية على وجه العموم، حيتوي على إمكانية إنشاء -٣بإنشاء املصارف اإلسالمية الترخيص المية حسب احلاجة، وأن تعطى صالحية منح املزيد من املصارف اإلس

إلحدى اجلهات املختصة، مما قد يساعد على إجياد نوع من املرونة يف إنشاء املصارف اإلسالمية، وفتح اال .أخرى تتنافس فيما بينها لرجال األعمال إلنشاء مصارف إسالمية

يوكل املصرف اإلسالمي بتايالند املستأجر يف شراء السلعة اليت أراد من األفضل أال هأن يقترح -٤منا لسلعة يف ملكيته، قع يشتريها املصرف بنفسه عن طريق جلنة املشتريات باملصرف، لت استئجارها وإ مث ا

اط وأال تنتقل ملكية السلعة املؤجرة تلقائيا بعد انتهاء فترة اإلجارة وسداد مجيع األقس . يؤجرها للمستأجر . املخالفة الشرعيةيتم الوقوع يف أو هبة حىت ال اإلجيارية،وإمنا تنتقل بعقد آخر إما بيعا

املصرف ويوصي الباحثان أن يعاد النظر يف العقود اليت تنظم عمليات اإلجارة واالقتناء لدى -٥لبيع أو اهلبة الذي تنتقل مبوجب اإلسالمي بتايالند ه العني املؤجرة إىل حبيث يفصل عقد اإلجارة عن عقد ا

ويتم . اإلجارة مث البيع أو اهلبة نيختصيص عقدين مستقل املستأجر بعد متام سداد األقساط اإلجيارية، أي يتم حكم اإلجارة املعاملة أخذ تاهلبة، ف عقد اإلجارة مث عقد البيع،أو مث عقد عقد اإلجارة : عقدين منفصلني إبرام

أخذ حكم البيع أو ت مث ، ضمان وصيانة وتأمني وغريها تب على اإلجارة من رأثناء فترة سداد األقساط، وما يت .اهلبة بعد ذلكوهو املصرف، أن يتحمل املؤجر الفقرة السابقة، ب يف ما يتعلق بالعقد املذكور يف كما يوصيان -٦

الدخول يف حىت ال يتم ضمن األجرة، هاوحيسب باسم املصرف، تكاليف التسجيل لدى اجلهات الرمسية بتايالند لدى اجلهات الرمسية نيابة التسجيل املستأجر شبهة اإلخالل بالتوازن املفترض بني العوضني، وجيوز أن يتوىل

.عن املؤجرمن ا جزء العني حمل اإلجارة تكاليف تأمني تكون أن كما يوصي الباحثان فيما يتعلق ذا العقد، -٧

اهلدف ف ، من الضمان ع لضمان من مسؤولية املؤجر،والتأمني نو األجرة، ويؤمن املستأجر نيابة عن املؤجر ألن ا لذلك ا، كلي م أ اجزئي اهلالك كان أهالك العني املؤجرة سواء اليت تترتب يف حال سارة اخلمن التأمني هو ضمان

ألن ، اإلسالمي العني املؤجرة لدى شركات التأمني على نمسؤولية املؤجر، وعلى املؤجر أن يؤم من ضمنهو فهو حرام و أمني التجاري ذا القسط الثابت الذي تتعامل به شركات التأمني التجاري عقد فيه غرر كبري الت

.اشرعوأخريا يوصي الباحثان املصرف اإلسالمي بتايالند بتوسيع خدمة اإلجارة واالقتناء لتشمل سلعا -٨

اسة الشرعية لتفادي احملاذير وأن ختضع باقي املنتجات واخلدمات املصرفية لديه للدر أخرىمثل العقارات، . اليت قد تشوب هذه اخلدمات واملنتجات الشرعية واألخطاء



อล-นร

املراجع

.مؤسسة الرسالة: بريوت .١ط. مسند اإلمام أمحد. ٢٠٠١ .ابن حنبل، أمحدل احتاد لتايالنديني اخلرجيني من ا حنو إنشاء املصرف اإلسالمي يف . " ١٩٩٧. يةامعات الباكستان اجل طلبة ا

أكتوبر ١١املصرف اإلسالمي ومعاجلة االقتصاد اإلسالمي التايالندي ورقةمقدمة إىل مؤمتر " تايالند .بتايالند .بفطاينم ٢٠٠٤

.دار إحياء التراث العريب: بريوت.سنن الترمذي.ب ت. حممد بن عيسى الترمذي، .دار املعرفة: بريوت. سنن الدارقطين.١٩٦٦. علي بن عمر، الدارقطين . مطبعة أخبار مسلم: كوكبان. ١ط. اإلسالمي اآلمال اجلديدة مع املصرف .١٩٩٨. نادين تؤمي

.مأتيجونمطبعة : بانكوك . ١١٨٣٥ع. ٢٠١٠أغسطس ٥. جريدة مأتيجون.٢٠١٠. شركة مأتيجون احملدودة .م٢٠١٠أكتوبر ١٩ .٢/٢٥٥٣ استثنائية للشركةقرار مجعية عمومية .٢٠١٠. شركة ناوا للتأجري

املدين والتجاري التايالندي القانون قانون املصرف اإلسالمي بتايالند قانون املصرف التجاري التايالندي قانون مصرف عوم سني التايالندي

التايالندي قانون مصرف كان كسيد يلء سحاكون كان كسيد .١٢ع .الميجممع الفقه اإلس. ١ج ."اإلجارة وتطبيقاا املعاصرة. "٢٠٠٠ .علي حمي الدينالقرة داغي،

لية . ١٩٩٩. حممد رواس ، قلعة جي ملا لفقه والشريعة املعامالت ا : بريوت . ١ط . املعاصرة يف ضوء ا .دارالنفائس

يف شأن تنمية ٢.٣جملس وزراء احلكومة التايالندية رقم قرار . ١٩٩٧. جملس وزراء احلكومة التايالندية .م١٩٩٧يوليو ١٥تاريخ .)الميإنشاء املصرف اإلس(اجلنوبية اخلمسة احلدودية املناطق

. ٣ع.١ج .جممع الفقه اإلسالمى جملة.١٩٨٦. اإلسالميجممع الفقه . ٥ع.٤ج .جممع الفقه اإلسالمى جملة.١٩٨٨. جممع الفقه اإلسالمي . ١٢ع.١ج .جممع الفقه اإلسالمى جملة.٢٠٠. جممع الفقه اإلسالمي

عالم باملصرف اإلسالميدائرة اإل: بانكوك .بتايالنداملصرف اإلسالمي .٢٠٠٣. املصرف اإلسالمي بتايالند .م٢٠٠٤التقرير السنوي للمصرف اإلسالمي بتايالند . ٢٠٠٤. املصرف اإلسالمي بتايالند .م٢٠٠٥التقرير السنوي للمصرف اإلسالمي بتايالند . ٢٠٠٥. املصرف اإلسالمي بتايالند

.م٢٠٠٦لمصرف اإلسالمي بتايالند التقرير السنوي ل. ٢٠٠٦. اإلسالمي بتايالند املصرف .م٢٠٠٧التقرير السنوي للمصرف اإلسالمي بتايالند . ٢٠٠٧. املصرف اإلسالمي بتايالند .م٢٠٠٨التقرير السنوي للمصرف اإلسالمي بتايالند . ٢٠٠٨.املصرف اإلسالمي بتايالند .م٢٠٠٩ند التقرير السنوي للمصرف اإلسالمي بتايال. ٢٠٠٩. املصرف اإلسالمي بتايالند



อล-นร

.باملصرف اإلسالمي بتايالندعقد اإلجارة واالقتناء . ب ت. املصرف اإلسالمي بتايالند . قواعد الشريعة يف متويل وخدمات التمويل لدى املصرف.ب ت. املصرف اإلسالمي بتايالند .ةيف السيارة اجلديد واالقتناءالئحة ودليل منتجات اإلجارة .ب ت. املصرف اإلسالمي بتايالند

ورقة مقدمة إىل مؤمتر تنمية " املصرف الشرعي لدى مصرف كرونج تاي " . ٢٠٠٤. املصرف الشرعي .بفطاينم ٢٠٠٤مارس ٢٥املناطق اجلنوبية

تقرير دراسة مبدئية حول إمكانية إنشاء.١٩٩٦. االقتصادية واالجتماعية بتايالنديئة العامة لتنمية الشؤون اهل .كة سيتيكشر: بانكوك .املصرف اإلسالمي سبة اهيئة احمل : مملكة البحرين . املعايري الشرعية . ٢٠٠٧. سبة واملراجعة للمؤسسات املالية اإلسالمية اهيئة احمل

.واملراجعة للمؤسسات املالية اإلسالمية ،باملصرف اإلسالمي بتايالند الرابط اخلاص

http://www.ibank.co.th/٢٠١٠/th/news/ibank-news-detail.aspx?txtPage=١&Types=١&ID=٩٣ ، .م١/١٢/٢٠١٠تاريخ التصفح

.م١٤/١٢/٢٠١٠، تاريخ رئيس اهليئة االستشارية لدى املصرف اإلسالمي بتايالندمع مقابلة شخصية



อล-นร

: دامل فنوليسن فقه) توان مينال(زين العابدين بن حممد الفطاين شيخمنهج سوات كاجني ترهادف كتاب كشف اللثام

∗

א∗∗ ∗∗∗

א∗∗∗∗ אא

אאאشيخאא

אא كشف اللثام عن أسئلة األنامאאאאאאאא

אאא: 1אאאאאאא

אאא 2 أخري18אא20אאאא

اللثام אאאאאאאאאאאشيخأسئلة عن א

3 اللثام عن أسئلةאאאאאאא٢אא

∗ א,,א,א ∗∗ ,,א,א ∗∗∗)linguistics(,א,א ∗∗∗∗)Malay language( ,א,א




อล-นร

Abstract

This research studies on the evolution of jurisprudence in the region of Patani particular and examines the character of Sheikh Zainul Abidin Bin Muhammad al-Fatani (Tuan Minal) and his approach in his book "Khashfullitham" Overall, this study focuses on the basis of documentary research and data analysis in the interpretation of the quality of the description. The study reveals the facts as follows:

1. The arrival of Islam in Pattani had emerged the generation of scholars that had played important role in spreading of Islam in this region. The development of jurisprudence in Pattani had been shown in several stages since the beginning of Islam to the present day.

2. In the late 1918 until mid-1920, Patani had come out many scholars and some of them was Sheikh Zainul Abidin Bin Muhammad al-Fatani (Tuan Minal).He was active and diligent in spreading Islam, and his "Khashfullitham" is one of the greatest books of fiqh in Malay.

3. The approach in his book, Sheikh exposed the Islamic principle that has a special approach in his view of legal provisions if compared with other books written by other scholars of his time in Pattani.



อล-นร

א אאאאאאאא

אאא אא אאא ٢אאאאאאא٢

אאאאאא אא٢אאא

אאאאאאאאאא

زاليال شريف دان مجيلة حاج أمحد1993:393395 אאאאאא٢אא

א٢ אאאאא ،65-64 :1998حمي الدين حج حيىي(

א٢אאאאאאאאא وان حممد

1994:112 حممد زمربي عبداملالك25: 1990صغري عبداهللا، אא٢ א٢א

אא א أمحد بن حممد زينאאאא2 : الفطاين، ت،ت

אאאא خاא أخري18א 19א אאאאא ٢א

38א95٢٢אאאאאאאאאא1425:810

אא٢אאאא אאאאאسئوא

אאאאאאאאא اللثام عن أسئلة األنام א



อล-นร

אאאא אא

אאא:

1א 2 شيخאאאكشف اللثام عن أسئلة األنام 3كشف اللثام عن أسئلة األنامא

א٢אאא:

א:אאא אא

א حبثكنאא א אאא٢א٢٢

٢אא٢אאא אא: ٢א

אאאאאאאאאאאאאאאא

אאאא خشيאא

אشيخ אא شيخאאشيخ אא 1א

19بليو اداله علماء فطاينאאא אאאאא

אאאאאאאאאאאאאאא

אאאא אא א

1 אترلتق ددائرةאא



อล-นร

אאאאאא א א كشف اللثام عن أسئلة األنام، كشف الغيبية، عقيدة الناجني، مفتاح املريد אא

אאאفائدة يف علم التوحيد، إرشاد العباد إىل سبيل الرشادאאא ،78-67: 2001أمحد فتحي الفطاينא كتاب كشف اللثام عن أسئلة األنام

كشف اللثام عن أسئلة األنامא

א للثام كشف ا ."אאא كشف اللثام عن أسئلة األنامאאאא

كشف اللثامאتوان مينال:2 ماللثا4

אאאאאא

אא א א א אא

א א א אאأخري

אאאא אאא

אא اللثام4: אא

א 1307 1890אא481

אא13081891אאא2 4 2

אאאא 13441925א א1345 1926אא2

אאشيخאאא وان حممد صفريא92-91عبداهللا، اوف سيت،



อล-นร

منهج فنوليسن كتاب كشف اللثام عن أسئلة األنام א برباف برلبيه

אא אא اللثامאאא

א: 1א

אאאא אאאאאאא1995:130131אאא

אא٢ אאא אאאאאאא2

אא اللثامאאאא אאאאאאא אאאאא

אאאאא אא

אא: אאאאאאאא אא אא אאאא

لشيخאאאאאאא٢אא2

אאאאאא:

)تثاب احلائض على ترك الصالة إن قصدت امتثال الشارع وإال فال، ق ل) فرع 1420:29

:אאحائضאאאא17א

نهأل القطع سقط باآلفة التقييد صلاأل كالم أوهم وإن جناية أو بآفة مثال ميناه سقطتف سرق ولو": 1422زكريا األنصاري، ( ."لبقائها ميناه قطع يسقط ال يسراه سقطت لو ما خبالف، زالت وقد بعينها تعلق199(



อล-นร

אא אאאאאא

377 2א

אאאאאאאخطيب אא

אאאא٢אאאאאא مغينخطيب אאא

אאאא אאא٢אא

א1990:140141 א اللثامא אאא

خصوאאאא اللثام عن أسئلةאאא א شيخאא

אאشيخאאאאشيخא اخلطيبאאאא إىل تاج احمل هناية

אالرملي محزة بن أمحد بن حممد الدين مشس شيخاملنهاج شرح אئل شيخאאא א:

אאאאكمدين مغربאאא19

العصر هي الصالة الوسطى وهي أفضل الصلوات ويليها الصبح مث العشاء مث الظهر مث املغرب قالهحج

א אمشغو אאאא

אאאאאאאאא

אא אאאאא31



อล-นร

) تشهده حمل يف االمام مع جلوسه كان فإن املسبوق أما ) وحنوه بدعاء يشتغل أن ( موافق ) فلمأموم بطلت بالتحرمي عاملا عامدا قعد فإن الثانية، التسليمة بعد فورا فيقوم وإال تطويله كراهة مع فكذلك ول األ .)379زكريا األنصاري، اوف سيت، ( "التهص

אא אא379 .)84امللباري، زين العابدين بن عبد العزيز، ت،ت، (.")عوض بال(... )عني متليك اهلبة("אאאא אאאא

אא٢אאאאאאאא אאאא364

أشد حده كان وهلذا قط، ملة يف حيل ومل الكبائر أفحش من وهو حترميه على امللل أهل واتفق " .)521الشربيين، حممد بن أمحد، ت،ت، ( "نسابواأل عراضاأل على جناية نهأل احلدود

3 א اللثامאא

א٢אאאאאא٢א

אא أخري دאאא אאא א

א א א א א אא غريبאאא مسألة برالكو ترهادف

אאא: אא אא

אאאא خطيبאא19א

אא אא א201

א אאא אאאאאאא385

4אא אאאאאאא

א אא אאحديثאאاللثامאאא



อล-นร

אאאאאאאאא حديثא

אאא حديثא אא ،اللثامאאאאאאא

אא٢אאא حديث حديثא א אאא حديثאאא

אא : אאאא

{ P O N M L K Jz א:אא

א4:92

אאאאאאאאخرب

"حرام فهو أسكر شراب كل"אא

،)5263: الصحيح، رقم البخاري،(.)5329: مسلم، الصحيح، رقم(

5א

אאאאאאאא خصو

אא اللثامאאאאאא

אא ،فروع املسائل هداية املتعلم، فتح املنان، اجلواهر السنية، سلم املبتديאאאشيخאאאאא شيخאא

شيخ אאאאא

٢אאאאא א



อล-นร

٢ אאאאאאאאאאאאאא

אא אאא אאא א ي أخري د

أخالقא اللثامאאאאאאא٢א אأخريدא

אא 1.

אאאאאאא: אאאא א

א אא א אא א

אאאא אא א

אאאאאאאא انأخري18אא20אא

א٢אאאאאא

א אא شيخאאאאאאאبليو اداله علماء فطاين19אאאאאא

אאאאאא א א א كشف اللثام عن أسئلة األنام، كشف الغيبية، عقيدة الناجني، مفتاح

فائدة املريد يف علم التوحيد، إرشاد العباد إىل سبيل الرشاد אא אאאאאאאאא

.مجعة دان حتقيق الكالم يف بيان ابتداء الصيام اللثامأسئلة عنאאאא

א4אא4:א



อล-นร

אאא 13071890 אאאא:

א א אאאא

א א א א א אאאאאאאאאא

א אאאא

אخر اللثام عن أسئلةאאאאא

א خصوאאאאאאאא אאא

אئل

אא אאאא٢אא

أخريدא אא א אאאאאאאאאغريب אא

אخصو برالكوترهادفא אא

٢אאحديثאא اللثامאאאאא٢אאאאאא

אאא א אאحديثאאאאאحديثא אאאאאאאאא

אא٢אאאאحديث אאא



อล-นร

حديثא حديثאא אאא حديث

اللثام אאאאאאخصو

اللثامא א א א אאא אאא

٢ אאאאאאאאאאאאאא

אא אאא א א א אيأخريد

أخالقא اللثامאאאאא א٢אא

אأخريد 2.

אشيخאאאא:א اللثامא אא:

1 אא אאא א خصو אא א

אאאאאאאא

2א א א אא אאאאאسئوאאאא

אאא 3אאאاللثام عن أسئلة א

אאא אא

4اللثام عن أسئلةאאא:



อล-นร

411אאאאאאאאאא

412אאאخرאאאא אאאאאאא

413 אא א٢ א א א أخريد

אאאאאאאאא

414٢ א حديثא א א اللثامא א٢אאא אא א אא א

א 415 اللثامא א א אא

אאא א אאאאمتأخرينאאא

א 3.א

אאאאאאאאخصوصאא

אאאא: 1א אאא א א٢אא א א

אא אא אאخصوאאאאאאא

א 2אאאאא

אאאאאאאאאאא

3אא אאمنتخريجאא

אאאאא



อล-นร

4אאאאאאאאא א

א 5אאאא אא

אאאא

.فريس سنديرين برحد א :א .. 2001. أمحد فتحي الفطاين1419אאאא1419. أمحد فتحى الفطاين

1999א5571825 .مكتبة ومطبعة حممد هندي وأوالده: بانكوك. تسهيل نيل األماين. ت ت. أمحد بن حممد زين الفطاين .دار ابن كثري: بريوت. الصحيح. 1414. البخاري، حممد بن إمساعيل

.بن هاليب: فطاين. أسئلة األنام كشف اللثام عن. ت ت. توان مينال، زين العابدين بن حممد الفطاين 2001אאאא

6790א:א٢א ديوان اس فر . .א. 1993. زاليال شريف دان مجيلة حاج أمحد

.دان فوستاكا .دارالكفر: بريوت. فتح الوهاب بشرح منهج الطالب. 1422. زكريا األنصاري، زكريا بن حممد

אא . :א. 1997. سييت حوا حاج ساحل .مطبعة بن هاليب: فطاين. ع يف حل ألفاظ أيب شجاعاإلقنا. ت ت. الشربيين، حممد بن أمحد

א 1995אא :אא 19אאאאאא. 1990. عبدالرمحن حاج عبداهللا

:אא. ". ية يف تايلند ومنهج املسلمني يف سبيلها خالل القرن العشرين سالم دعوة اال ال . "1428. عبدالناصر أمحد ماناها

אאא .دارالكتب العلمية: بريوت. كتاب الفروع. 1420. احمللي، حسني بن حممد

.ديوان اس دان فوستاكا: كواال لومفور. א. 1994. ي عبداملالكحممد زمربكوليج . دنوسنتارا اسالم كفد خزانة علمو אא شيخ. ب 1425. حممد الزم الوي .جابنت اصول الدين. اسالم فاكوليت. جاال اسالم



อล-นร

.ديوان اس دان فوستاكا: كواال لومفور. دامل ماليود اسالم. 1998. حمي الدين حج حيىي .دار ابن حزم: بريوت. الصحيح. 1416. مسلم بن احلجاج

.عيسى البايب احلليب وشركاه: مصر. فتح املعني بشرح قرة العني. ت ت. املليباري، زين العابدين بن عبدالعزيزאاللثام شيخ א. " ت ت أ . ري عبداهللا غوان حممد ص

א "אאصغريא كتابאא 1990-1991. خزانة فطانية : كواال لومفور. 100-90موك سورت

اللثام אאشيخ. " ت ت ب . ديوان اس "אאصغريא אא

אאאאא 1989-1995 . 95-90موك سورت . .خزانة فطانية: كواال لومفور

.حريب: املعشاه . אא אאאאشيخ . .1990اسديوان

วารสาร AL-NUR บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยอสลามยะลา ปท 5 ฉบบท 9 37 July-December 2010

อล-นร

หนงสอฟกฮ อลมนฮะญย เลมท 6 เรองการซอขาย

ผเขยน: มศเฏาะฟา อลคน และ มศเฏาะฟา อลบฆอ สานกพมพ: สานกพมพ ดารลกอลม ดมซก, 1987 ผวพากษ: อบดลอาซส แวนาแว∗ : มฮาหมดซาก เจะหะ**

ขอมลเบองตนของหนงสอเลมน ชอหนงสอ อลฟกฮ อลมนฮะญย เลม 6 เปนหนงสอภาษาอาหรบ ผเขยนม 2 ทาน 1.มศเฏาะฟา อลคน 2.มศเฎาะฟา อลบฆอ หนงสอเลมนเปนหนงสอทยดหลกนตศาสตรในแนวของชาฟอย รวบรวมบทตาง ๆ ทมคณคาจากบทบญญตอสลามนาเสนอเรองหลก ๆ ของแตละบท เชน คานยาม อธบายการบญญตเคลดลบของการบญญต องคประกอบสาคญ กฎเกณฑ และขอกาหนด พรอมระบหลกฐาน หรอเหตผลขอแตละขอกาหนดประกอบดวย 10 บท บทท 1. เรองการซอขาย บทท 2. การซอขายลวงหนา บทท 3.รบา บทท 4. การแลกเปลยนเงนตรา บทท 5 การกยม บทท 6 การยกให บทท 7 การเชา-การจาง บทท 8 การตงรางวล บทท 9 การประนประนอม และบทท 10 การโอนหน

ในสวนของเนอหาผเขยนไดกลาวถงเรองการซอขายความหมายของการซอขาย องคประกอบของการซอขาย การรบสนคาและความรบผดตอสนคา สทธในการตดสนใจจะซอจะขาย การซอขายทศาสนาอนญาตและการซอขายทตองหาม ระเบยบการซอขายตลอดจนการยกเลกขอตกลง รบา ทรพยทจะเกดรบา สาเหตททาใหเกดรบา ประเภทของรบา ดอกเบยเงนก การแลกเปลยนเงนตรา ขอกาหนดทางศาสนบญญตของการซอขาบแลกเปลยนเงนตรา เงอนไขการแลกเปลยนเงนตรา การกยม คานยามของนกนตศาสตรอสลาม การบญญตการกยม เคลดลบการบญญตการกยม เงอนไขของทรพยสนทจะกยม การยกให องคประกอบสาคญและเงอนไขการให การเชา-การจาง การบญญตเรองการเชาและการจาง องคประกอบและเงอนไขของการเชาและการจาง การตงรางวล โดยการตงรางวลถกบญญตอยในหลกศาสนา มหลกฐานจากหะดษ เคลดลบเรองการตงรางวล องคประกอบสาคญของการตงรางวล ขอกาหนดของการตงรางวล การประนประนอม บญญตเรองการประนประนอม เคลดลบในการบญญตเรองการประนประนอม ประเภทของการประนประนอม การโอนหน องคประกอบของการโอนหนและเงอนไข ขอกาหนดของการโอนหน สนสดการโอนหน

ผเขยนไดนาเสนอเนอหาหลกเกยวกบมอามะลาต โดยการกลาวถงบทบญญตการซอขายทเปนบทแรก และลงทายดวยการโอนหน ซงมเนอหาพอสงเขปดงน ความหมายของการซอขายตามหลกภาษา หมายถง การแลกเปลยนสงหนง,โดยไมคานงวาสองสงทนามาแลกเปลยนกนนนจะเปนทรพยสนหรอไม และใหความหมายของการซอขายตามหลกนตศาสตรอสลาม หมายถง ขอตกลงแลกเปลยนสงทเปนทรพยสนกบสงทเปนทรพยสน เพอใหอกฝายหนงครอบครองตลอดไป

∗นกศกษาระดบปรญญาโท สาขาวชาชะรอะฮ คณะอสลามศกษา มหาวทยาลยอสลามยะลา ** Asst. Prof. Ph.D. (law) อาจารยประจาสาขาวชาชะรอะฮ (กฎหมายอสลาม) คณะอสลามศกษา มหาวทยาลยอสลามยะลา

วพากษหนงสอ / Book Review


อล-นร

บทบญญตการซอขายประกอบดวยหลกฐานจากอลกรอาน อล-หะดษ และอจมาอ(ความเหนของนกวชาการทไมมใครปฏเสธ) และยงไดอธบายเคลดลบทอลลอฮทรงบญญตการซอขายวา มนษยมความตองการปจจยในการดารงชพ และมนษยไมสามารถผลตปจจยเหลานนไดตองมการแลกเปลยนซงหมายถงการซอขายนนเอง

สญญาซอขายเปนขอตกลงและขอตกลงนนตองมองคประกอบ องคประกอบแรก ตองมคทาทาสญญาซอขายทบรรลศาสนภาวะ มสตปญญาทสมบรณ ตองเปนผทสมคร

ใจทาสญญาซอขาย คทาสญญาซอขายตองเปนคนละคนกน และตองมองเหนในทรพยทจะทาสญญาซอขาย องคประกอบทสอง ถอยคาทใชในการทาสญญาซอขาย ซงสญญาการซอขายนนเปนสญญาทบงบอกใหรวา

ตองการทาสญญาซอขาย และเงอนไขของถอยคาทใชในการทาสญญาซอขายตองมคาเสนอและคาสนองทสอดคลองกน และจะตองไมนาไปผกพนกบเงอนไขใด ๆ หรอตงกาหนดเวลา

องคประกอบทสาม สนคาและราคา สนคาทจะทาสญญาซอขายตองเปนสนคาทมอยในขณะทาสญญาซอขาย เปนสนคาทมประโยชน มความสามารถทพรอมจะสงมอบได สนคาและราคาตองอยในอานาจการปกครองหรอเปนกรรมสทธของคทาสญญาซอ-ขายและตองเปนทรกนดสาหรบคทาสญญาซอขาย การรบสนคาและความรบผดตอสนคา สทธในการตดสนใจจะซอจะขาย เมอสญญาซอขายสมบรณ และสนคานนยงคงอยในมอของผขาย ผขายจะตองเปนผรบผดในสนคานน ถาหากผซอไดรบสนคานนไปแลว สนคานนจะอยในความรบผดชอบของผซอ แตศาสนาอสลามกยงใหโอกาสทจะตดสนใจจะซอจะขายได 3 กรณ 1.สทธในการตดสนใจจะซอจะขายขณะอยในสถานทตกลงซอขาย 2.สทธในการตดสนใจจะซอจะขายตามเงอนไข 3.สทธในการตดสนใจจะซอจะขายเพราะมตาหนเกดขน ผเขยนยงไดนาเสนอการซอขายทศาสนาอนญาตและการซอขายทตองหาม

การซอขายทศาสนาอนญาตมดงน 1.อตเตาลยะหการขายสงทเขาซอมา และรบไวแลว ดวยราคาเดยวกบทเขาซอมา โดยไมไดระบราคาน.หรอเขากลาวแกผซอวา : ฉนใหทานครอบครองขอตกลงน

2.อลอชรอก เหมอนกบ อตเตาลยะห แต อลอฃรอกเปนการขายสนคาเพยงบางสวน ไมใช ทงหมดเชนกลาวแกผซอวา ฉนใหทานมสวนรวมในขอตกลงน ครงหนงดวยราคาครงหนงของมนเปนตน

3.อลมรอบะฮะห คอ การซอขายสงทตนซอและรบมาแลว ดวยราคาเทากบทซอมาพรอมบวกกาไรทกาหนดขน 4.อลมฮาตอเตาะห คอ การขายสงทตนซอและรบมาแลวดวยราคาเทากบทซอมา พรอมลดราคาลง หรอ

ยอมขาดทนเปนจานวนทแนนอน สวนการซอขายทตองหามผเขยนไดนาเสนอ การซอขายทตองหามตกเปนโมฆะ และการซอขายทตองหาม

แตไมตกเปนโมฆะ การซอขายทตองหามตกเปนโมฆะ ซงไดแก 1.การขายนานมทยงอยในเตานมกอนทจะรด ขายขนสตวทยงอยกบตวสตวโดยยงไมไดตดออก และการขาย

ผลไมทอยกบตนกอนสก 2.การซอขายทมความเสยง 3. การซอขายทมขอตกลงสองแบบอยในการซอขายเดยว 4.การขายแบบมมดจา


อล-นร

5.การขายหนดวยหน 6.ขายสนคากอนรบมนมา การซอขายทตองหามแตไมตกเปนโมฆะ ซงไดแก 1.การขายสตวทถกกกไวโดยไมรดนม 2.ปนราคาสนคาใหสงขน 3.การขายของคนเมองใหแกคนชนบท 4.การออกไปดกพบกองคาราวานสนคา 5.การกกตนสนคา 6.การขายตดราคาและการแยงซอแยงขาย 7.การคาขายกบบคคลทรกนดวาทรพยสนของเขาทงหมดเปนสงทตองหาม ผเขยนไดกลาวถงระเบยบการซอขายตลอดจนการยกเลกขอตกลง สวนหนงของระเบยบการซอขาย 1.ตองม

ความยดหยนในการซอขาย 2.มสจจะในการทาธรกจ 3.ไมตองสาบานถงแมวาจะเปนเรองจรง 4.ทาทานใหมากขณะอยในตลาดและขณะทาการซอขาย 5.การบนทกและอางองพยาน

ในการยกเลกขอตกลงมองคประกอบและเงอนไขเหมอนกบการทาขอตกลง ตองมการอญาบ(คาเสนอ)และกอบล(คาสนอง) สวนเงอนไขของการยกเลกคอ 1ทงสองฝายตองเตมใจ 2.ในการยกเลกขอตกลงจะตองไมมการเกนเลยหรอหยอนไปกวาขอตกลงผเขยนไดยกทศนะของทศนะของอมามมาลก ซงอมามมาลกไดใหทศนะในเรองนวา การยกเลกขอตกลง ถอเปนการทาขอตกลงซอขายกนใหม

ถงแมวาหนงสอเลมนเปนหนงสอทยดหลกนตศาสตรในแนวของชาฟอย แตผเขยนกไมละเลยทจะนาทศนะของอมามทานอนมานาเสนอในหนงสอของตน ชใหเหนวาผเขยนเปนผทไมยดตดกบทศนะ ซงเปนสงทด ผเขยนยงไดกลาวถงการซอขายลวงหนา ซงเปนการขายชนดหนงทอยในขอยกเวนของการขายสนคาทยงไมม และขายสงทผขายยงไมไดครอบครองไว เหตทอลลอฮทรงบญญตการซอขายลวงหนาเพราะประชาชนมความตองการซอขายแบบนโดยไดยกหะดษทรายงานโดยอบดลเลาะห บตร อบบาส (ร.ด) ไดรายงานวา “ทานนบมาถง มะดนะฮ โดยพวกเขายงทาการซอขายผลไมลวงหนาเปนเวลาหนงปและสองปทานไดกลาววา: ” ผใดซอขายลวงหนา ใหเขาจงซอขายลวงหนาในเครองตวงทรแนนอน และในเครองชงทรแนนอน โดยมกาหนดเวลาทรแนนอน” (รายงานโดยบคอร: การซอขายลวงหนา บท การซอขายลวงหนา ในเครองชงทรแนนอน เลขท 2125 มสลมในเรอง มซากอห บท: การซอขายลวงหนา เลขท 1604 จะเหนวาในการอางองหะดษผเขยนมการอางองทละเอยด มการบอกวาหะดษมาจากใคร บทไหนเรองอะไร เลขทหะดษ นอกจากนผเขยนกลาวถง รบา ในหลกนตศาสตรอสลามรบาคอขอตกลงทเกดขนในทรพยสนทถกกาหนดไวแลวซงไมรวาเทากนตามมาตรฐานของศาสนาขณะทาขอตกลงหรอมคาแลกเปลยนกนทงสองฝายหรอฝายใดฝายหนง การแลกเปลยนเงนตรา คอการทแตละฝายนาสงทมคาของตนทเปนประเภทเงนตรามาซอขายแลกเปลยนกน หรอคอ การซอขายแลกเปลยนเงนตรากบเงนตรา การกยม คอ การใหผอนครอบครองสงหนงทเปนทรพย โดยจะตองใชคนสงทใชคนกนได โดยไมมสวนเกน การยกให คอ ขอตกลงทบอกแกอกฝายหนงใหเขาครอบครองสงของเปนกรรมสทธโดยไมมคาตอบแทน ในขณะทผใหยงมชวตอยโดยสมครใจ การเชา-การจางโดยผเขยนไดนาเสนอความหมายจาก


อล-นร

เจาของหนงสอ คอ ทาการตกลงกนบนผลประโยชนทมจดมงหมายทรกนดแลกเปลยนกบการใชงานและอนญาตใหเอาประโยชนโดยมคาตอบแทนทรกน ผวพากษมความเหนวา การใหความหมายทผเขยนไดนาเสนอความหมายของการเชา-การจาง จากหนงสอ มฆนมวฮตาจ ยงไมชดเจนควรมการอธบายเพมเตม การตงรางวล คอการผกพนคาตอบแทนทกาหนดแนนอนใหแกการทางานทแนนอนทรกนดหรอยงไมรจากตวบคคลทแนนอนหรอไมรตวบคคลหมายความวาชนงานนเกดจากคนทางานทรตวแนนอนหรอไมรชนงานทแนนอน การประนประนอม คอขอตกลงทจะทาใหเกดการประนประนอม และขจดขอพพาทออกไป การโอนหน คอขอตกลงโอนหนจากความรบผดชอบหนงไปยงอกความรบผดชอบหนง

บทสรปจากการวพากษทผวพากษไดทาการวพากษมดงน หนงสอเลมนเปนหนงสอทอานแลวเขาใจงาย ใชภาษาทงาย นาเสนอเนอหาทประกอบดวยคานยาม อธบายการบญญตเคลดลบของการบญญต องคประกอบสาคญ กฎเกณฑ และขอกาหนด พรอมระบหลกฐาน

หนงสอเลมนเปนหนงสอทยดหลกนตศาสตรในแนวของชาฟอย รวบรวมบทตาง ๆ ทมคณคาจากบทบญญตอสลามนาเสนอเรอง หรอเหตผลขอแตละขอกาหนดประกอบดวย 10 บท ประกอบดวย 1.การซอขาย 2.การซอขายลวงหนา 3.รบา 4. การแลกเปลยนเงนตรา 5.การกยม 6.การยกให 7.การเชา-การจาง 8.การตงรางวล การประนประนอม และ 10 การโอนหน

ในภาพรวมเปนหนงสอทมเนอหาทคอนขางครอบคลม มเนอหาทกะทดรดไมยาวจนเกนไป มการยกหลกฐานจากอลกรอาน อลหะดษ และทศนะของนกวชาการทนาเชอถอ และมการอางองทละเอยดชดเจน เปนหนงสอทเหมาะแกการอานสาหรบนกศกษาและผสนใจทวไป



อล-นร

Students’ Attitudes toward their Arabic Language Use at Islamic Private Secondary Schools in Yala Province, Southern Thailand Mohamed Ibrahim Dahab∗

Abstract

Self-evaluation plays a key role in fostering learning in second language (L2). When students self-evaluate their performance positively, they will be encouraged to set higher goals and achievement. Based on Chomsky and Wilkins, learning of a L2 involves ‘language use’ through speaking and writing skills (productive skills). Students in private Islamic secondary schools in Yala province, study Arabic language as a core subject. However, at the end of secondary school education, most of the students cannot use Arabic for communication. The main purpose of this paper is: to identify the most effective factors that motivate the students towards their Arabic use. Questionnaire was utilized to collect the data from 304 sampled Form III-Upper students, in 5 schools, using 5-points Likert-type scale (attitude-scale). SPSS, ANOVA, Mean, frequencies (f), and percentages (%) was employed to analyze the data. The study found that; (1) 3 factors considered highly effective for motivating Arabic use, (2) 5 factors found of Moderate effects, and (3) 8 found of Low effect. The overall performance is “Low”, or “Poor”.

Keywords: Arabic language, Islamic Private Secondary Schools, Southern Thailand

∗ Ph.D. in Education (Curriculum & Instruction); M. Ed ( teaching Arabic as second language - TASL); Dip. Ed. ( teaching Arabic as

second language-TASL); Lecturer, Department of Arabic Language, Faculty of Liberal Arts and Social Sciences, Yala Islamic U. (YIU).




อล-นร

บทคดยอ

การประเมนตนเองนน มบทบาทสาคญอยางยงในการเรยนภาษาทสอง (L2) ภาษาตางประเทศ ในเมอมการประเมนการปฏบตการทดของนกเรยน พวกเขากจะไดรบจดประสงคทสงทรง Chomsky (ชามสกย) และ Wilkins (วลกนส) เหนวา: แทจรงการเรยนรภาษาทสอง (L2) นน ไดบรรจในการใชภาษาอาหรบโดยผานกระบวนการทกษะคอการพด และการเขยนทกษะการผลต (productive skills) แทจรงนกเรยนในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม ในจงหวดยะลา พวกเขาไดเรยนรภาษาอาหรบเปนวชาแกน หรอ วชาบงคบ ในเมอพวกเขาไดเรยนรอยางแทจรง ในระดบมธยมในชนสง แตพวกเขากลบไมสามารถตดตอในการใชความสมพนธทแทจรงในภาษาอาหรบ เนองจากพวกเขาออนแอจรงในการใชภาษา แทจรงจดประสงคของสารวชาการนคอ ขอจากดของกระบวนการเพอสงเสรมใหนกเรยนใชภาษาอาหรบ เครองมอทใชในการวจยในครงนคอ แบบสอบถาม ( Questionnaire) ในการเกบรวบรวมขอมลตางๆ จากกลมตวอยาง (Sample) นกเรยน 304 คน ของชนปท 3 ซานาว (ชนสง) จาก 5โรงเรยน 5-points Likert-type scale (attitude-scale) สวนการวเคราะหขอมล ผวจยใชโปรแกรม SPSS วเคราะหคา ANOVA คาจดลาดบ Mean คาเฉลย frequencies (f) คาความถปกต และ percentages (%) คารอยละ ผลการวจยพบวาคอ 1st ม 3 สาเหตทเขมแขง (High effect) เพอสงเสรมนกเรยนในการใชภาษาอาหรบ 2nd ม5 สาเหตทปานกลาง (Moderate effect) และ 3rd ม 8 สาเหตทตา (Low effect) แทจรงโดยภาพรวมจะเหนไดวา นกเรยนออนแอในการใชภาษาอาหรบ (Low) or (Poor) คาสาคญ: การใชภาษาอาหรบ, โรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม, จงหวดชายแดนภาคใต



อล-นร

Introduction and Statement of the Problem Quality of any language is measured based on how good it has been used. There is a difference between language usage and language use. According to Chomsky (1957) and Wilkins (1974), language usage, is referred to linguistic competence (at grammatical level), such as “the rain destroyed the crops”. Here, only the knowledge of language system is manifested, and cannot be for communicative purposes. Language use, however, is referred to linguistic performance (at communicative level), such as “please, could you tell me were the railway station is?” Here, the knowledge of language system has been used for the communicative purposes (Chomsky,1957; Wilkins, 1972; Allen, 1975; Widdowson,1985). Skills which promote the “language use” are the speaking/writing, and both are productive skills. Arabic language learners are considered good language-users when they have the command of these two skills. Widdowson (1985) had explained the “nature” of the four language skills to show the position of skills which are responsible for “language use”. According to him, the speaking & writing are considered (productive skills), while listening & reading are considered (receptive skills). On the other hand, listening/speaking are “aural mediums”, and reading/writing are “visual mediums” (see Table 1).

Table 1: Nature of four language skills: Widdowson (1985) productive/active receptive/passive aural medium speaking listening visual medium writing reading

In the Vertical relationship, speaking & writing, are (productive/active skills), while listening & reading, are (receptive/passive skills). Only the vertical relationship among the four skills can tell the “language use” and “language usage”. In the Horizontal relationship, listening & speaking, are (aural mediums), while reading & writing, are (visual mediums). But, the horizontal relationship among the four skills, is a mixture of activities between productive and receptive (or speaking & listening). Learning a language is solely related to the attitudes of students towards target languages (Starks and Paltridge, 1996). The students’ attitudes and motivation have frequently been the most critical factors for successful language learning environment, and considered major components of first and second language (L1/L2) acquisition and learning (Gardener and MacIntyre,1992, 1993; Gardener and Lambret, 1959, 1972; Gardner, 1985; Doherty, 2002). Besides the examinations’ scores, also students could be engaged to judge their own academic work, as self-evaluation has positive effects on performance (Arter et al., 1994). To Rolheiser (1996), Self-evaluation plays a key role in fostering learning cycle.

When students self-evaluate their performance positively, they will be encouraged to set higher goals and achievement. Many of researches on attitudes of students learning were carried out. Karahan (2007) conducted a study on “language attitudes of Turkish students towards the English language and its use in Turkish context”. He investigated the problem of weakness of students studying English, but cannot attain the



อล-นร

desired level of proficiency. The study examined students attitudes in relation to their English learning. The study sampled 190 grade eighth students of private secondary schools in Adana province, using a questionnaire instrument. The findings showed that, most of students had negative attitudes towards the English language. Purdie and Oliver (1997) examined “the attitudes of 58 bilingual primary school children towards their first and second languages” in relation to many variables and factors. The study found that the most effective factors that motivate children attitudes towards learning the target language were: the home (parents), classroom, playground, place of birth, and cultural groups type. Gardener (1985) hypothesized that L2 learners with positive attitudes towards the target language culture and people, will learn the target language more effectively than those who have negative attitudes towards it. Dahab (1999b) conducted a study on the student performance in Arabic language skills, through Arabic language prophecy test for Malaysian students (ALPT-MS), in National Islamic secondary schools (NISS/SMKA). The test sampled 300 students in 10 schools in 6 states. The result showed that, students performed “fail”, for speaking skill, writing skill, and communicative grammar. Dahab(1999b) had also examined the attitudes and motivation of sampled 300 students of the national Islamic secondary schools in Malaysian (NISS/SMKA) towards Arabic language curriculum. The study showed that 93% of them “agreed” that, they were interested in leaning the Arabic language, and 37% of them agreed that they speak to their teachers and classmates in Arabic language most times. Adel (2007) investigated reasons of student weakness in Arabic language. He found that the weakness affected all four language skills. Reasons for speaking weakness was lack of using suitable words, and for writing was the lack of enough writing drills. Students of private Islamic secondary schools in Yala province, study two school-programs simultaneously: Religious, and academic, and the students earn two certificates: Religious, and academic. The Religious program consists: (a) Arabic, and (b) Islamic subjects (textbooks written in Arabic). Arabic language is a compulsory and a core subject, students must have command of it. Branches of Arabic are: reading (Qiraah), grammar (Nahu), morphology (Sarf), Arabic literature (Adab-Arabi), rhetoric (Balaghah), logic (Mantiq), oral (Shafawi), and the composition & essay (Insha’ & Maqal) etc. The Arabic language branches that promote Arabic language use are: (a) oral (Shafawi), and (b) composition & essay-writing (Insha’& Maqal). This includes, the speaking and writing drills (Tadribat shafawiah & kitabiah), and co-curriculum activities in Arabic language. The students study Arabic language for period of twelve years, through: primary, lower secondary, and upper secondary. However, based on examination results, and social interaction in spoken and written Arabic, students are found poorly performing. Majority of them had low scores, poor speaking, and poor writing in all schools. Clear evidence to justify this claim is that, when students join territory education such as Yala Islamic University (YIU); College of Islamic Studies, Prince of Songkla University (PSU), middle-east Universities etc, they found to be very poor in Arabic language. They cannot use Arabic academically, and in daily-life situational communication in speaking or writing. This problem had alarmed all parents and officials in the private Islamic secondary schools, and the entire community. To make sure of this claim or problem (whether it is right), the students can be involved to evaluate their own Arabic use, through their attitudes towards the language, they



อล-นร

can judge the levels of their ability. Purposes of this research paper are: (a) to determine the detailed levels of Arabic language use by Form III-Upper students of the Islamic private secondary schools in Yala province, and (b) to identify the most effective factors that motivate the students’ attitudes towards their Arabic language use. Purposes of the Study This paper has two kinds of purposes: (a) to determine the detailed levels of Arabic language use by Form III-Upper students of Islamic secondary schools, in Yala province. (b) to identify the most effective factors that motivate the students’ attitudes towards their Arabic language use. Operational Terms

1. Arabic language: Arabic is one of the Semitic-language families (Moscati, 1980). It is one of the major world living languages, spoken worldwide. Used in the United Nation (UN) and international conferences, education, foreign relations, and the promotion of

business and tourism, specially in Thailand (i.e.: Thailand and the Middle-East). 2. Language attitudes: “the feelings which speakers have towards their own language for other languages. They are also the expressions of positive or negative feelings towards a language” (Longman Dictionary of Applied Linguistics,1992: 218). 3. Language motivation: To Gardner (1985), motivation refers to the combination of efforts plus desire to achieve the goals of learning the language; plus favorable attitudes towards learning the language. Hence, “attitudes” are components of “motivation”. Conceptual Framework of the Study Language, is commonly defined by many linguists and applied linguists as: “a system of communicating with other people using sounds, symbols and words in expressing a meaning, ideas or thoughts. It can be used in many forms, primarily through oral/written communications as well as using expressions by body language. It is therefore, a system of terms used by a group of people sharing a history and culture” (Saussure,1959; Chomsky, 1957; Wilkins, 1972, 1974; Allen, 1975; Hall, 1966; Crystal, 1989). Based on this typical example of common definition, linguistic ability at performance or communicative level, is the language focus. This study investigates the role of “students’ attitudes and motivation in second language (L2)”, and will be examined based on: the Gardner’s Socio-educational Model of SLA (Gardner & MacIntyre, 1992, 1993), influenced by cognitive & affective variables. Also, the study is based on: Human communication system Models (Weaver,1949; Carroll,1953; Tuaymah, 2006). In Weaver’s (1949) Model, communication involves two parties; speaker and listener. The two parties communicate and exchange information through “massages”, in different degrees and manner. Weaver’s (1949) human communication model, is further explained by Carroll’s (1953) human communication model which involves “encoding” and “decoding” of the massages between the speaker and listener (see Figure 1).



อล-นร

Intentive (A) Encoding (B) Decoding Interpretive behavior of behavior of behavior of behavior of speaker speaker listener istener Figure 1: Organismic Communication System Model (Carroll,1953)

According to Carroll (1953), in “encoding” the speaker “composes” the massage, hence he/she is a (productive), “using” language in real-life communication. In decoding however, the listener “interprets” the massage, hence, he/she is a (receptive), “not using” the language in real-life communication. Carroll’s (1953) human communication model, which involves “encoding” and “decoding” of massages between the speaker and listener, is further explained by Tuaymah’s (2006) "human brain linguistic capacity model" (see Figure 2).

/ Listening & reading activity Cognitive Area of Language (for information gathering) Non-communicative Speaking & writing activity Language Use Area (for language use) Communicative

Figure 2: Cognitive and Language Use Areas in Human Brain (Tuaymah, 2006)

Tuaymah in his model claims that the human-beings brain has specific unlimited linguistic capacity. According to him, the cognitive activity in "interpreting" massages (during listening & reading) is larger than// the activity in "composing" massages (during speaking & writing). The "interpreting area" in human-brain is larger than the "composing area" which is (productive). Research Methodology Research Instruments and Samples The research used survey method to collect the primary and secondary data. There are two major sections in the questionnaire. Section I: is for collecting demographic data of students, and consists 6 items. Section II: concerns with data on students’ attitudes toward their Arabic language use; and using the 5-points Likert-type scale, agree/disagree (attitude-scale), and consists (16 items). The population of the study was 485 Form III-Upper students only. The sample size was 304 (62.7) percent of both genders (males & females), in 5 private Islamic secondary schools, both urban (3 schools), ad rural (2 schools) in Yala province (See Table 2).

Massage



อล-นร

Table 2: Sample Size of the Study (Schools & Students)

العنوان/ املدرسة Schools /Address

الدائرة التعليمية

Educational Area

الدائرة اجلغرافية

Geographical Area

عدد الطلبة

اجلملةTotal

الصف &الثالث الثانوي الثاين

From II & From III طالب طالبMale

طالبات طالباتFemale

معهد ضة العلوم جاال، حبي بنج موانجPang Muang 2, Jala

First Muang 8:28 (36)

21:38 (59) 95

مدرسة أساس الدين جاال، حبي ستنج Pang Muang 2, Jala نوك


9:5 (14) 24

املدرسة اإلصالحية جاال، بقرية Pang Muang 2, Jala ندتؤمونج


14:5 (19) 37

بقرية ) سيفاريدا(املدرسة احملمدية جاال، Pang Muang 2, Jala رمن

First Raman 8:4 (12)

28:4 (32) 44

مدرسة دار اهلدى جاال، بقرية رمنPang Muang 2, Jala

Raman 26:10 األول(36)

26:42 (68) 104

اجلملةTotal

112 192 304

Data Collection and Analysis This research is part of research project sponsored by Yala Islamic University (YIU). Data was collected during period (Feb - July 2008). The filed-up questionnaire was collected from the respondents (n=304), then computerized and analyzed using SPSS, ANOVA, mean, ranking, normal frequencies (f), and percentages (%), to count findings in relation to the detailed levels of Arabic language use and the most effective factors of students’ attitudes towards their Arabic language use, expressed in form of “High”, “Moderate” & “Low levels” of performance, by applying the “attitudes-rating scale” (70-100% H; 50-69% M; and > 40% L).



อล-นร

Results Results are presented according to the purposes of the research, and the demographic data. First: The Demographic Characteristics of Respondents (n=304) Findings showed that: As for sex: 112(36.8%) of students were males, and 192 (63.2%) were females. As for age: 33(10.9%) aged 16, 117(38.5%) aged 17, 124(40.8%) aged 18, 11(3.6%) aged 19, 19(6.3%) aged >19. As for place of birth: 302(99.3%) born in Thailand, 2(0.7%) born in Arab countries. As for province: 75(24.7%) were from Pattni province, 200(65.8%) from Yala province, 27(8.9%) from Narathiwat province, 1(0.3%) from Satun province, and 1(0.3%) from Songkhla province, As for tribes: 68(22.4%) were Thai, and 236(65.8%) were Malay. As for the language: 38(12.5%) speak Thai, 261(85.9%) speak Malay language, and 5(1.6%) speak other languages.

Second: The Detailed Levels of Arabic Language Use As for during school-day: Table 3 shows that, 264(86.9%) of the students agree/s.agree, and 40(13.1%) disagree/s.disagree that they like to learn Arabic in order to read and understand the Holy Quran and speak; 217(71.4%) agree/s.agree, and 87(28.6%) disagree/s. disagree that they like to speak with people in Arabic laguage; 175(57.5%) agree/s.agree, and 129(42.5%) disagree/s.disagree that they participate in Arabic dialogues; 161(52.9%) agree/s.agree, and 173(47.1%) disagree/s.disagree that they speak with their colloquies in Arabic during break times; 162(53.3%) agree/s.agree, and 142(46.7%) disagree/s.disagree that they speak with their teachers in Arabic language during free times; 92(50.3%) disagree/s.disagree, and 212(68.7%) disagree/s.disagree that they always score high marks in speaking Arabic; 92(30.3%) agree/s.agree, and 212(69.6%) disagree/s.disagree that they write letters to their friends in their schools in Arabic; 68(22.4%) agree/s.agree, and 236(77.6;%)/ disagree/s.disagree that they disagree/s.disagree that they write letters to friends in other schools in Arabic; and 74(24.4%) agree/ s.agree, and 230(75.6%) disagree/s.disagree that they some times write letters to their parents in Arabic; 118(38.8%) agree/s.agree, 186(61.2%) disagree/s. disagree that they score high marks in writing exams; 136(44.8%)agree/s.agree, and 168(55.2%) disagree/s.disagree that they do their home-work in speaking and writing drills.



อล-นร

Table 3: The detailed levels of Arabic language use by the respondents (f :%) (n=304)

Attitudes

Strongly D.

Agree

D. Agree

U. Decide

d Agree

Strongly Agree

(f :%) (f :%) (f :%) (f :%) (f :%) During school-day (12 items): like to learn Arabic in order to read Quran, and speak I like to speak with people in Arabic without fear or shay I participate in Arabic dialogues in class during lessons I speak with my colloquies in Arabic during break times I speak with the teachers in Arabic most the free times All ways I score ‘High’ marks in speaking skill exams Some times I write letters in Arabic to my teachers I write Arabic letters to my friends in my school I write Arabic letters to my friends in other schools Some times I write letters in Arabic to my parents All ways I score ‘High’ marks in writing skill exams I do all my speaking and writing homework/correct During co-curriculum activities (4 items): The school carries out many Arabic activities in/out Arabic activities carried by the school are effective All students participate in all Arabic school activities Many teachers attend Arabic activities with students

40(13.1) 11(3.6) 26(8.6) 22(7.3) 28(9.2) 37(12.2) 75(24.6) 84(27.6) 111(36.5) 115(37.8) 53(17.4) 50(16.4) 73(24.0) 28(9.2) 27(8.9) 45(14.8)

0(0.0) 76(25.0) 103(33.9) 121(39.8) 114(37.5) 175(57.5) 137(45.1) 128(42.1) 125(41.1) 115(37.8) 133(43.8) 118(38.8) 124(40.8) 141(46.4) 121(39.8) 90(29.6)

0(0) 0(0) 0(0) 0(0) 0(0) 0(0) 0(0) 0(0) 0(0) 0(0) 0(0) 0(0) 0(0) 0(0) 0(0) 0(0)

78(25.7) 116(38.2) 134(44.1) 70(23.0) 128(42.1) 73(24.0) 73(24.0) 76(25.0) 57(18.8) 58(19.1) 101(33.2) 113(37.2) 81(26.6) 96(31.6) 118(38.8) 139(45.7)

186(61.2) 101(33.2) 41(13.4) 91(29.9) 34(11.2) 19(6.3) 19(6.3) 16(5.3) 11(3.5) 16(5.3) 17(5.6) 23(7.6) 26(8.6) 39(12.8) 38(12.5) 30(9.9)

Key: S.D.Agree (Strongly Disagree); D.Agree (Disagree); Agree; S.Agree (Strongly Agree).

As for during co-curriculum activities: Table 3 shows that, 107(35.2%) agree/s. agree, 197(64.8%) disagree/s. disagree that their schools curry out many Arabic activities in/out; 135(44.4%) agree/s. agree, and 169(55.6%) disagree/s. disagree that Arabic activities that curried out by the school, are effective;165(51.3%) agree/s.agree, and 148(48.7%) disagree/s. disagree that all students participate in all Arabic activities; Finally,169(55.6%) agree/s. agree, and 135(44.4%) disagree/s. disagree that their teachers attend the Arabic activities with their students.



อล-นร

Third: The Most Effective Factors that Motivate the Students’ Attitudes Towards Their Arabic Language Use As for during school-day: Table 4 shows that, 86.9% (High level)/mean: 28.59 of students agreed with the statement n.1, and the rest had disagreed; 71.4 % (High level)/mean: 23.49 of them agreed with

the statement n.2, and the rest had disagreed; 75.5% (High level)/mean: 18.91 of students agreed with the statement n.3, and the rest had disagreed; 52.9 % (Moderate level)/mean: 17.40 of students agreed with the statement n.4, and the rest had disagreed; 53.3% (Moderate level)/ mean: 17.53 of them agreed with the statement n.5, and the rest had disagreed;

Table 4: The most effective factors that motivate the students’ attitudes towards their Arabic language use (High, Moderate & Low; %, Mean, Levels) (n=304)

Attitudes Disagree Agree*

During school-day (12 items): I like to learn Arabic in order to read Quran, and speak I like to speak with people in Arabic without fear or shay I participate in Arabic dialogues in class during lessons I speak with my colloquies in Arabic during break times I speak with the teachers in Arabic in most the free times All ways I score ‘High’ marks in speaking skill exams Some times I write letters in Arabic language to my teachers I write Arabic letters to my friends in my school I write Arabic language letters to my friends in other schools Some times I write letters in Arabic to my parents All ways I score ‘High’ marks in Arabic writing skill exams I do all my speaking and writing homework, and corrections During co-curriculum activities (4 items): My school carries out many Arabic activities in & outside school The Arabic activities carried out by the school are good/effective All students participate in all Arabic activities in & outside school Many teachers attend all the Arabic activities with the students

(%) Mean (%) Level Mean

13.1 28.6 42.5 47.1 46.7 68.7 69.6 69.67 77.6 75.6 61.2 55.2 64.8 55.6 4 8.7 44.4

4.31 9.41 13.98 15.49 5.36 22.60 22.90 22.93 25.53 24.87 20.13 18.16 21. 32 18.29 16.02 14.61

86.9 71.4 75.5 52.9 53.3 50.3 30.3 30.3 22.4 24.4 38.8 44.8 35.2 44.4 51.3 55.6

High High High Moder. Moder. Moder. Low Low Low Low Low Low Low Low Moder. Moder.

28.59 23.49 18.91 17.40 17.53 16.55 9.97 9.97 7.37 8.03 12.76 14.74 11.58 14.61 16.88 18.29

* Only the “Agree” responses are considered for reading. Rating: 70-100% High; 50-69%

Moderate; > 40% Low. 50.3%(Moderate level)/mean: 16.55 of them agreed with the statement n.6, and the rest had disagreed; 30.3% (Low level)/mean: 9.97 of them agreed with the statement n.7, and the rest had



อล-นร

disagreed; 30.3% (Low level)/mean: 9.97 of them agreed with the statement n.8, and the rest had disagreed; 22.4% (Low level)/mean: 7.37 of them agreed with the statement n.9, and the rest had disagreed; 24.4% (Low level)/mean: 8.03 of them agreed with the statement n.10, and the rest had disagreed; 38.8% (Low level)/mean: 12.76 of them agreed with the statement n.11, and the rest had disagreed; 44.8% (Low level)/mean: 14.74 of them agreed with the statement n.12, and the rest had disagreed. As for during co-curriculum activities: Table 4 shows that, 35.2% (Low level)/mean: 11.58 of them agreed with the statement n.13, and the rest had disagreed; 44.4% (Low level)/mean: and 14.61 of them agreed with statement n.14, and the rest had disagreed; 44.4% (Low level)/mean: and 14.61 of them agreed with statement n.14, and the rest had disagreed; 51.3% (Moderate level)/mean: 16.88 of them agreed with statement n.15, the rest had disagreed; and statement 16, was 55.6% (Moderate).

Conclusions Quality of human language is based on how good it has been used, and learning a language is solely a matter of attitudes and motivation towards learning it. Mastery of speaking and writing skills are good indicator of command of whole language. It is proved that, beside exams, students self-evaluation is an effective tool to measure language performance. The majority of the students aged 18 at the end of secondary education, and that Thai and Malay are the two widely spoken languages in southern Thailand. Following three factors are considered “Highly effective” in motivating students attitudes towards their Arabic language use: “learn Arabic to read Quran and communicate”, “like to speak with people in Arabic”, “like participate in Arabic dialogues during lessons”. Followed by 5 factors considered of “Moderate effect”, and 8 factors of “Low effects”.

Discussions Importance of languages is increasing worldwide, as languages are not only for communication purposes, but for achieving objectives among individuals, groups, nations and the countries. Arabic language education is important in private Islamic schools. However, as seen from the findings of this research paper, Arabic status in terms of verbal or written communication is below average or poor. Promotion or improving of Arabic language in private Islamic schools in Yala province (and in other provinces), is a matter of motivating the students towards learning. This could be done through upgrading all aspects of curriculum in both hardware and soft hardware. The importance of Arabic language in Thailand, is not limited to private Islamic schools, but rather, it goes beyond to play a socio-economics role, (i.e.: in tourism, business, diplomatic, etc). Hence, comes the role of Arabic department, the Faculty of Liberal Arts and Social Sciences, Yala Islamic University (YIU), the importance of the Academic Conference, organized by the Faculty of 25th April, 2010, and this research paper.

Recommendations Based on the findings, the following recommendations are suggested: A. Recommendations for improving Arabic education in Islamic private secondary school



อล-นร

Based on the poor result of the research shown in findings, following are the recommendations for improvement:

1. Arabic materials are revised and renewed; 2. need more communicative-based Arabic materials (same as Malaysia system); 3. need more co-curriculum Arabic; and 4.more teacher training programs.

B. Recommendations for further researches and follow-up studies: 1. More researches are needed to upgrade Arabic education in private Islamic second schools. 2. More researches are needed in the area of new Arabic materials and teacher updating. 3. More researches are needed in area of oral Arabic among students of private Islamic schools.

References

Adel, B. (2007). Reasons for students weakness in Arabic language and solutions. E-language. Allen, E. D. (1975). Some basic concepts in linguistics, in The Edinburgh Course in Applied Linguistics, vol. 2,

pp. 37-40. Arter et al. (1994). The impact of training students to be self-assessors of writing, paper presented at the

Annual Meeting of the American Educational Association, New Orleans, April. Chomky, N. (1957). Syntactic structures. The Hague: Mouton. Crystal, D. (1989). Cambridge Encyclopedia of Language, Cambridge, Cambridge Uni. Press. Dahab, M. I. (1999b). Evaluation of the Arabic language integrated curriculum for secondary school

(KBSM). Ph.D. dissertation in Education, Faculty of Ed. (NUM/UKM), Malaysia. Doherty, K. M. (2002). Students speak out. Education Week, 11(35), 19-23. Gardner, R. C., and Lambret, W. E. (1972). Attitudes and motivation in second language learning. Rowley, M.A.:

Newbury house publishers. Gardner, and R. C., and Lambret, W. E. (1959). Motivational variables in second language acquisition. Canadian

Journal of psychology, 13 (4), 266-272. Gardner, R. C., and MacIntyre, P. D.(1992). A student’s contribution to second language learning. Part I:

Cognitive variables. Language Teaching, 25, pp. 211-220. Gardner, R. C., and MacIntyre, P. D.(1993). A student’s contribution to second language learning. Part II:

Affective variables. Language Teaching, 26, pp. 1-11. Gardner, R. C. (1985). Social psychology and second language learning: The role of attitudes and motivation.

London: Edward Arnold. Hall, A. (1966). New ways to learn a foreign language. New York: Bantam Books. Karahan, F. (2007). Language attitudes of Turkish students towards the English language and its use in Turkish

context. Journal of Arts Sciences Sayt, 7, Mayts.



อล-นร

Longman Dictionary of Applied Linguistics, (1992). Longman dictionary of language teaching and applied linguistics, Addison Wesley Publishing Company, June.

Moscati, S. (1980). An introduction to the comparative grammar of the Semitic languages: Porta linguarum orientalism. Verlang: Harrassowitz Company, PLO6.

Purdie, N., and Oliver, R. (1997). The attitudes bilingual to their languages, paper presented at the Annual Conference of the Australian Association for Research in Education, Brisbane.

Saussure, F. (1959). Course in general linguistics. New York: Philosophical Library. Starks, D., and Paltridge, B. (1996). A note on using socio-linguistics method to study non-native

attitudes towards English, World Englishers, 15(2), pp. 217-224. Tuaymah, R A., Naqah, M. K. (2006). Teaching Arabic communicatively. Morocco: ISESCO. Weaver, W. (1949). The mathematical theory of communication. Urbana III: U. of Illinois Press. Widdowson, H.G. (1985). Teaching language as communication. Oxford: Oxford Univ. Press. Wilkins, D. A. (1972). Linguistics in language teaching. Cambridge, Mass: MIT Press. Wilkins, D. A. (1974). Second language learning and teaching. London: Edwards.



อล-นร

กระบวนการดารงอตลกษณมสลมกบการสรางชมชนเขมแขงกรณศกษา : ชมชนมสยดบานเหนอ

วสทธ บลลาเตะ∗ ฉนทส ทองชวย∗∗

บทคดยอ

งานวจยนมวตถประสงคหลก 2 ประการคอ เพอทาความเขาใจศกยภาพและความหมายของอตลกษณมสลมสามประการ ตามทปรากฏใน อล กรอาน ซรอฮ : อลฮจญ อายะฮ 41 อนไดแก การละหมาด การซะกาต และการสงเสรมความด ยบยงความชว ในการสรางความเขมแขงแกชมชนมสยดบานเหนอ และเพอศกษากระบวนการเพอใหไดมาซงอตลกษณทงสามของชมชนมสยดบานเหนอ รวมทงผลของกระบวนการดงกลาวในการสรางความเขมแขงแกชมชน ดาเนนการวจยโดยใชแนวทางการวจยเชงชาตพนธวรรณนา (Ethnographic Approach) ซงเปนการวจยเชงคณภาพรปแบบหนง มงตความพฤตกรรมของกลมคนหรอระบบสงคม โดยใชมโนทศนทางวฒนธรรมเปนฐานคด มผใหขอมลคอผอาวโสทเคยเปนแกนนาชมชนมากอน 25 คน ผนาชมชนปจจบน จานวน 6 คน สปบรษมสยดบานเหนอทบรรลศาสนภาวะแลว ทงชายและหญง จานวน 36 คน ทาการคดเลอกโดยวธการแบบเจาะจง (Purposive Sampling) เครองมอทใชในการวจยไดแกการสงเกตแบบมสวนรวม (Participant Observation) ซงเปนเครองมอหลก เสรมดวยการรวบรวมขอมลจากเอกสารหลกฐานตาง ๆ เกยวกบประวตความเปนมา และเหตการณสาคญตาง ๆ ของชมชน การสนทนากลม (focus group) และการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview)

ผลการวจยพบวาการละหมาดมศกยภาพสงในการผลตซาจกรวาลทศนอสลาม ขดเกลาจตใจและกอใหเกดการรวมตวอยางยงยนในชมชน ทชมชนมสยดบานเหนอมผละหมาดรวมกนในแตละครงจานวนมาก จงชวยใหชมชนมระบบสงคมของตวเอง ขณะทซะกาตชวยสรางระบบเศรษฐกจทมลกษณะทงการแสวงหากาไรและเออเฟอแบงปนกนขน ทาใหชมชนมหลกประกนทางสงคมแกผดอยโอกาส สวนการสงเสรมความด ยบยงความชวกชวยใหชมชนมกฎกตกาทใชบงคบกนเองได ทาใหเกดความสงบและเปนระเบยบมากขน และกระบวนการททาใหชมชนสามารถดารงอตลกษณทงสามไวไดม 3 ประการ ไดแก การจดการความร การสรางวถชวต และการบรหารจดการ

กระบวนการทงสามนไดสงผลใหชมชนสามารถสรางเงอนไข 5 ประการในการตอสกบวาทกรรมกระแสหลกได คอ ระบบการผลตซาจกรวาลทศนอสลาม พลวตวฒนธรรม ระบบสงคม ระบบเศรษฐกจ และความเปนเอกภาพและบรณาการของเงอนไขทง 4 ขางตน

คาสาคญ : กระบวนการดารงอตลกษณมสลม อตลกษณมสลม การสงเสรมความด ยบยงความชว ชมชนเขมแขง ฟตรอฮ

∗ นกศกษาระดบปรญญาเอก สาขาวฒนธรรมศกษา มหาวทยาลยทกษณ ∗∗ Dr. (ภาษาไทย) อาจารยประจาสาขาวชาภาษาตะวนออก คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยทกษณ



อล-นร

Abstract

This study aimed at 2 objectives: to understand the potentials and meanings of 3 Muslim identities i.e. Solat, Zakat, and promoting good and preventing evil deeds in term of strong community building; and to investigate the process that Ban Nua Mosque Community used to preserve 3 Muslim identities mentioned above and its effects on strong community building. The study was a field research, employing the ethnographic approach to investigate the way of life, social system and culture of people settling in Ban Nua Mosque Community. The participant observation was employed as the main tool of investigation, supplemented with documentary study, focus group discussion and in-depth interview. The study samples for focus group discussion and in-depth interview included 6 community leaders and 36 ordinary people drawn from both men and women who were congregational members and reached the designated age according to Islamic principles. Selection of these samples was done by means of purposive sampling. The study revealed that Solat formed the main apparatus in the reproduction of Islamic Cosmology, mind purification and sustainable unification of people in the community. In Ban Nua Mosque Community, there were many people joined in Solat each time. This state helped in creating the community social system. Zakat contributed to the creation of the community economic system, especially with respect to profit making, compassion and social security provision for underprivileged. Promoting the good and preventing the evil deeds encouraged the community to set its self-regulative system through common agreement that was enforceable in keeping law and order and building peace within the community. The processes which were used to sustain those Muslim identities included knowledge management, constructing the community’s way of life, and the community administrative system. These three processes empowered the community to maintain its Muslim Identities and created 5 conditions crucially important in resisting the mainstream culture force. They were the system of reproduction of Islamic cosmology or Fitrah values, the capacity to change, the community social system, the community economic system, and the unity and harmony of the previous four elements above. Keywords: Muslim Identities, Strong Community, Sustaining Identities



อล-นร

บทนา การพฒนาประเทศภายใตอทธพลของปรชญาทนนยม ไดสงผลใหทกอยางในชวตมนษยถกแปรเปนสนคา จงทาใหเกดการทาลายธรรมชาตอยางรนแรง สงคมเผชญกบสภาวะทกลมชนชนปกครองรบเอาวธคดแบบดถกตนเองและดถกชาวบานเขามา พรอม ๆ กบสมาทานวฒนธรรมตะวนตกและพยายามสงผานและครอบงาชาวบานดวยวฒนธรรมทตนรบเขามาในแทบทกมตของการดาเนนชวต (ด ยกต มกดาวจตร, 2548 : 31) ชมชนมสลมในประเทศไทยกหนไมพนวงจรนเชนกน และการปฏสมพนธระหวางอทธพลของทนนยมกบอทธพลของศาสนาอสลามในชมชนเหลานน นาไปสผลลพธ 2 ประการทแตกตางกน ชมชนมสลมสวนใหญ แมจะมการปฏบตศาสนกจอยบาง แตมกเปนการปฏบตเยยงประเพณหนง ซงมพนทอนจากดคบแคบ ไมสามารถขยายไปสการสรางระบบสงคมและเศรษฐกจได ชวตประจาวนของผคนจงถกชวงชงโดยวฒนธรรมทนนยมจนแทบสนเชง แตอกดานหนง มสลมบางกลมกตอตานกระแสทนนยมอยางรนแรง เมอรฐไทยสมาทานระบบทนนยมและชาตนยม คนกลมนจงตอตานรฐไทยดวย เชน กลมมสลมใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต ซงการตอสของพวกเขาถกตงขอสงเกตวา คอความพยายามทจะดารงอตลกษณเฉพาะของตนเองเอาไว มใหถกกลนกลายไปในกระแสการพฒนาทรฐตองการ (ด อทย ดลยเกษม, 2550: 81) ทามกลางความเปนไปเชนน มชมชนแหงหนง เรยกกนวาชมชนมสยดบานเหนอ ตงอยในตาบลคเตา อาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา มประชากรตามทไดสารวจเมอป 2550 จานวน 1,821 คนไดพยายามดารงอตลกษณมสลมของตนเอง โดยใชภาคปฏบตการตาง ๆ ทศาสนาอสลามบญญตไวเปนฐาน ลกษณะเดนของชมชนคอการทมผละหมาดรวมกน (ญะมาอะฮ) ทมสยดในแตละชวงเวลาของวน วนละ 5 ครง เฉลยครงละ 100 คน ซงนบวามากเมอเทยบกบชมชนมสลมอน ๆ ทมประชากรจานวนใกลเคยงกน ทสาคญการละหมาดรวมกนเปนประจาของผคนทน มไดมผลเพยงการทคนกลมหนงไดประกอบศาสนกจรวมกนเทานน แตยงไดสงผลใหเกดการสรางระบบสงคมและเศรษฐกจในชมชนตามมาอยางสาคญอกดวย กลาวสาหรบการสรางระบบสงคม การละหมาดรวมกนอยางสมาเสมอนาไปสความรวมมอและการสนองนโยบายตาง ๆ ทมสยดกาหนดขนเปนอยางด แมนโยบายบางอยางจะเปนการเปลยนแปลงประเพณทสบทอดกนมาแตอดตอนยาวนานกตาม เชน การยกเลกพธทาบญกโบร การปรบรปแบบการทาบญอนเนองจากการตาย จากเดมทครอบครวผตายตองทาอาหารเลยงแขกทเชญมาเปนเวลา 3 วน เปลยนเปนเพอนบานทาอาหารไปเลยงครอบครวผตายเปนเวลา 3 วนแทน นโยบายบางอยางแมตองอาศยการเสยสละเปนอยางสง แตกมการสนองตอบทด เชน การรกษาสงแวดลอมในชมชน ซงมสยดขอรองใหผทครอบครองสงปลกสรางรกลาลาคลอง รอถอนสงปลกสรางเหลานน แลวปรบพนทใหเปนสเขยวแทน เพอรกษาไวซงความอดมสมบรณและความสวยงามของลาคลอง นโยบายนทาใหเจาของบานทมความพรอม 11 หลง จากจานวนทงหมด 23 หลง ยอมรอถอนสงปลกสรางของตนเองออกจากลาคลอง จากนนกปรบพนทดงกลาวเปนสเขยวแทน นอกจากน ยงมการตรา “ระเบยบบรหารกจการมสยดบานเหนอ” ขน เพอควบคมมใหสงชวรายตามหลกศาสนา แผขยายลกลามจนอาจทาลายสงคมชมชนใหยอยยบไปได เปนการวางกฎเกณฑใหผคนไดใชชวตในกรอบของศาสนธรรม และลงโทษทางสงคมตอผทฝาฝนกรอบดงกลาว ทงหมดนดาเนนไปภายใตบรรยากาศของการจดการความรอยางตอเนอง เรมตงแตการจดตงศนยอบรมเดกกอนเกณฑประจามสยดบานเหนอ การจดใหเดกวยประถมศกษาไดเรยนศาสนาภาคฟรฎอยนในวนเสาร อาทตย และพฒนาตอมาเปนการจดตงโรงเรยนกลยาณชนรงสรรคมสยดบานเหนอขน ในป 2551 เพอจดการศกษาในระดบ


อล-นร

อนบาลและประถมวยโดยชมชนเอง นอกจากน ยงมการเรยนการสอนสาหรบผใหญทกวนพฤหสบด และจดการศกษาสาหรบสตรโดยเฉพาะในทกวนศกรของสปดาหอกดวย สาหรบทางดานเศรษฐกจ มสยดบานเหนอไดจดตงกองทนซะกาตประจามสยดขนในป 2542 โดยในปแรกมซะกาตเขาสกองทนรวม 114,000 บาท จากนนจนถงปจจบน มซะกาตเขาสระบบเฉลยปละ 170,000 บาท ซะกาตเหลานถกนาไปใชใน 3 ดานหลก คอ ดานการชวยเหลอผมฐานะยากจนใหมเครองมอทากนหรอมทอยอาศยอยางพอเพยงแกอตภาพ ดานการจดสวสดการแกผทไมสามารถทางานเลยงดตนเองและครอบครวไดอยางเตมท และดานการสนบสนนการศกษา ทงการศกษาทมสยดดาเนนการเอง หรอในรปของทนการศกษาสาหรบนกเรยน นกศกษาทยากจน การขบเคลอนชมชนทงหมดน ดาเนนการผานกลไกสาคญคอ การชรอหรอการปรกษาหารอกนของแกนนาชมชน โดยใชมสยดเปนศนยปฏบตงาน การชรอนไมไดทากนเฉพาะในกลมกรรมการอสลามประจามสยดเทานน แตรวมถงผนาทองท ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน และบคคลทไดรบการเคารพเชอถอในชมชนดวย รวมกนแลวมมากกวา 50 คน จดการประชมทกเดอน ทงเพอหาแนวทางสรางสรรคสงด ๆ แกสงคมชมชน และเพอเยยวยาแกไขปญหาตาง ๆ ทเกดขนในชมชน ทงนโดยไมมคาตอบแทนใด ๆ ทงสน สงตาง ๆ เหลานสะทอนแนวทางการพฒนาชมชนทตางไปจากการพฒนาในวฒนธรรมกระแสหลก อกทงยงมลกษณะของการตอส ตอรองกบวฒนธรรมกระแสหลกดวย เปนการตอส ตอรองอนสงผลใหชมชนมสยดบานเหนอมไดถกกลนกลายไปในกระแสทนนยม แตยงคงธารงอตลกษณมสลมเอาไวได แมจะอยหางจากตวเมองหาดใหญ ศนยกลางทนนยมของภาคใตเพยงไมกกโลเมตรกตาม จงควรแกการสนใจศกษาวาชมชนใชกระบวนการอะไร จงสามารถยนหยดตานทานกระแสทนนยมไดอยางมนคง วตถประสงคของการวจย

(1) เพอศกษาศกยภาพและความหมายของอตลกษณมสลมสามประการ อนไดแก การละหมาด การซะกาต และการสงเสรมความด ยบยงความชว ซงชมชนมสยดบานเหนอนามาใชเพอสรางความเขมแขงแกชมชน

(2) เพอศกษากระบวนการเพอใหไดมาซงอตลกษณทงสามของชมชนมสยดบานเหนอ และผลของกระบวนการ/ปฏบตการดงกลาวในการสรางความเขมแขงแกชมชน นยามศพทปฏบตการ

(1) กระบวนการดารงอตลกษณมสลม หมายถง กรรมวธ กจกรรม การดาเนนงานตาง ๆ ทจดทาขนอยางเปนระบบ มความตอเนอง และสอดคลองกน โดยมงเปาหมายไปทการดารงอยของอตลกษณมสลม

(2) อตลกษณมสลม หมายถง สงทบงบอกความหมายของการเปนมสลม ซงเรมจากจกรวาลทศนทถอวาจกรวาล โลก สรรพสง และสรรพชวตเกดขน ดารงอย และดบไป โดยพระประสงคและอานาจแหงอลลอฮพระผเปนเจาเพยงหนงเดยว และรวมถงภาคปฏบตการของจกรวาลทศนดงกลาว ซงปรากฏในอลกรอาน บทอลฮจญ โองการท 41 ไดแก การละหมาด การซะกาต และการสงเสรมความด ยบยงความชว

(3) การสงเสรมความด ยบยงความชว หมายถง การสรางสานก และการจดระบบเพอใหปจเจกชนและ/หรอกลมบคคลทาหนาทสงเสรมใหสงทศาสนาอสลามสอนวาดงามเกดขน ดารงอย และขยายตวออกไป ขณะเดยวกบทยบยง ลดทอน ปองกนมใหสงทศาสนาอสลามสอนวาชวรายเกดขน ดารงอย และขยายตว ตามสถานะและบทบาทของตน



อล-นร

(4) ชมชนเขมแขง หมายถง ชมชนทมอตลกษณของตนเอง ซงเปนอตลกษณอนเกดจากจกรวาลทศนทคนในชมชนสมาทาน และชมชนสามารถแปรความหมายของจกรวาลทศนอนดารงอยในอตลกษณนนเปนภาคปฏบตการในชวตประจาวน ซงครอบคลมทงมตทางสงคม การเมอง และเศรษฐกจ จนทาใหชมชนมระบบสงคม การเมอง และเศรษฐกจเปนของตนเอง และจดการบรหารระบบทงสามดงกลาวไดในรปของประชาสงคม

(5) ฟตรอฮ (Fitrah) หมายถง ศกยภาพและความสาเหนยกตามธรรมชาตทพระเจาทรงประทานแกมนษย เพอใชในการแสวงหาและรบเอาความร และความดงามอนแทจรงบนโลก

วธการวจย

ผใหขอมล ผใหขอมลของการวจยในครงน คอ สปบรษของชมชนมสยดบานเหนอ เลอกเฉพาะผทบรรลศาสนภาวะแลว คอ

เปนผมสตสมปชญญะสมบรณ มอายตงแต 15 ปขนไป ทาการคดเลอกโดยวธการแบบเจาะจง (Purposive Sampling) เนนผมคณสมบตทสามารถใหขอมลไดตามวตถประสงค ใชเกณฑการละหมาดรวมกนทมสยดอยางสมาเสมอ การใสใจเรยนรศาสนา และการดารงตาแหนงทตองมสวนรวมในการพฒนาชมชน เพอคดเลอกและแบงกลม โดยแบงออกเปน 3 กลม คอ

(1) กลมผมความรและประสบการณในการบรหารจดการชมชนมากอน ไดแก ผร แกนนาทางศาสนา และผอาวโส จานวน 25 คน

(2) กลมผนาทางการเมองในชมชนทงหมด ไดแก ผใหญบาน ผชวยผใหญบาน สมาชกสภาเทศบาลทเปนตวแทนของชมชน ในฐานะทเปนผสนองนโยบายของรฐ ซงมกจะมสวนนาความเปลยนแปลงมาสชมชนอยางสาคญ จานวน 6 คน

(3) ประชาชนทวไปทจะเลอกเปนกรณศกษา โดยพจารณาจากการปฏบตละหมาดหรอศกษาเรยนรศาสนาทมสยดอยางสมาเสมอเปนเกณฑใหญ จากนนแบงกลมตามเพศ และกลมอายอก 3 กลม ดงน

(3.1) ผทละหมาดหรอศกษาเรยนรศาสนาทมสยดเปนประจา ชายและหญงทมอาย 15-30 ป เพศละ 3 คน และเลอกผทไมคอยละหมาดทมสยดหรอไมคอยศกษาเรยนรศาสนา ในกลมอายเดยวกนน จากทงสองเพศอกเพศละ 3 คน รวมตวอยางในกลมอาย 15-30 ป มจานวน 12 คน

(3.2) ใชเกณฑและจานวนเดยวกนกบตวอยางขอ 3.1 แตเปนกลมอาย 31-60 ป ซงจะทาใหไดตวอยางในกลมนอก จานวน 12 คน

(3.3) ใชเกณฑและจานวนเดยวกนกบตวอยางขอ 3.1 แตเปนกลมอาย 61 ปขนไป ซงจะทาใหไดตวอยางในกลมนอก จานวน 12 คน ซงอาจแสดงกลมตวอยางทเปนประชาชนทวไปได ดงน

กลมตวอยาง / จานวน

ละหมาด / ศกษาทมสยดเปนประจา ไมละหมาด / ไมศกษาทมสยด

ชาย หญง ชาย หญง 15-30 ป

31-60 ป

61 ป ขนไป

15-30 ป

31-60 ป

61 ป ขนไป

15-30 ป

31-60 ป

61 ป ขนไป

15-30 ป

31-60 ป

61 ป ขนไป

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

ตารางท 1 แสดงกลมตวอยางทเปนประชาชนทวไปในการสมภาษณเชงลกของงานวจย


อล-นร

เครองมอและวธสรางเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

การรวบรวมขอมลภาคสนามใชการสงเกตแบบมสวนรวม (Participant Observation) เปนเครองมอหลก โดยใชเครองมออน ๆ เขามาประกอบ คอ

(1)การรวบรวมขอมลจากเอกสารหลกฐานตาง ๆ เกยวกบประวตความเปนมา และเหตการณสาคญตาง ๆ ของชมชน

(2)การสนทนากลม (Focus group) ซงดาเนนการกบกลมตวอยาง 2 กลม คอ กลมผร ผนาทางศาสนา ผอาวโส และกลมท 2 คอ กลมผนาทางการเมอง

(3)การสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) กบกลมประชาชนทวไปทเลอกเปนกรณศกษา วธดาเนนการเกบรวบรวมขอมล

การเกบรวบรวมขอมลใชวธการดงน (1) การสบคนขอมลจากเอกสารหลกฐาน (2) การรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางทตองสมภาษณ (3) การสงเกตการณแบบมสวนรวม ( participant observation) วธการวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลทไดในงานวจยน ใชแนวคดฟตรอฮเปนฐาน นาเสนอผลการวเคราะหในรปแบบของกา

พรรณนาความ ทาความเขาใจกบรายละเอยด และความหมายของขอมลในแตละหวขอ จาแนกประเดนและวเคราะหความเชอมโยงระหวางประเดนตาง ๆ

สรปผลการวจย

จากการสงเกตและการสนทนากลมพบวา ผละหมาดทมสยดบานเหนอเปนประจาสวนใหญมความสมพนธ

ทางสงคม(social bond) ตอผรวมละหมาดดวยกนอยางแนบแนน มสวนชวยขบเคลอนนโยบายของมสยด และรวมในกจกรรมตาง ๆ ทจะชวยสรางสาธารณประโยชนอยางแขงขนเสมอ ตรงกนขามกบคนทไมคอยรวมละหมาดทมสยด ซงมกจะปลกตวออกจากกจกรรมสวนรวม และไมรวมเปนฟนเฟองในการขบเคลอนนโยบายของมสยดแตประการใด ซะกาตชวยสรางระบบเศรษฐกจทสามารถเปนหลกประกนทางสงคมแกคนยากจนและคนดอยโอกาสได สถตการมอบซะกาตแกคนยากจนชใหเหนวาจานวนคนยากจนในชมชนลดลงอยางตอเนอง จากจานวน 53 คนในป 2543 เหลอ 12 คนในป 2552 และใชซะกาตเพอสนบสนนการศกษาจากป 2542 – 2552 ไปถง 896,200 บาท

สวนการสงเสรมความด ยบยงความชวไดชวยสรางระบบสงคมทชมชนสามารถกาหนดกฎเกณฑกตกาเพอควบคมดแลกนเองได โดยมมสยดเปนตวขบเคลอน มการคดเลอกบคคลทละหมาดญะมาอะฮประจาเปนองคประชมของมสยด มการประชมหารอกนอยางสมาเสมอ ใชการเมองเปนเครองมอในการบรรลสเปาหมาย มการจดตงคณะทางานดานตาง ๆ โดยผทางานไมไดรบคาตอบแทนในรปวตถใด ๆ และการทางานรวมกนอยางเปนระบบนไดนาไปสการตรา “ระเบยบบรหารกจการมสยดบานเหนอ” ขนมาบงคบใชในชมชน โดยชาวชมชนเองรวมกนพจารณาเหนชอบ และการปฏบตตามระเบยบดงกลาว ชวยใหเกดรปแบบการดาเนนชวตทผคนผกพนกบมสยดอยางแนนแฟนและนาสการทมสยดกลายเปนศนยกลางของชมชน ซงสามารถกาหนดนโยบายตาง ๆ โดยชมชนตอบสนองเปนอยางด ทงในดานการศกษา สนทนาการ เศรษฐกจ และสงแวดลอม ซงสามารถบงชไดวาชมชนมสยดบานเหนอมระบบสงคม



อล-นร

ของตนเอง ทงหมดนเกดขนไดโดยชมชนอาศยกระบวนการสาคญสามประการ คอ การจดการความร การสรางวถชวต และการบรหารจดการทด

อภปรายผล

ผลการวจยชวา ชมชนมสยดบานเหนอใชวธเสรมสรางจกรวาลทศนอสลามแกประชาชนใหมความแขงแกรงและครอบคลมมตตาง ๆ ในวถชวตมนษย ผานการละหมาดซงผคนสวนใหญถอปฏบตเปนชวตประจาวนอยแลว จงเทากบวาชมชนมระบบการผลตซาคณคาของจกรวาลทศนอสลามอยางมประสทธภาพ การผลตซาคณคาของจกรวาลทศนอสลามไดอยางตอเนอง ทาใหฟตรอฮของมนษยยงคงความบรสทธไวได ฟตรอฮโดยธรรมชาตถกสรางขนอยางบรสทธ เปนสงททาใหมนษยเชอและยดถอวามพลงอานาจบางประการเหนอตนเองและเหนอสรรพสงทงหลาย เปนพลงใหคนเราแสวงหาความร ความด ความงามอนเปนสากล ฟตรอฮทบรสทธนเองทผลกดนใหผละหมาดสวนใหญในชมชนมสยดบานเหนอ ลงมอปฏบตการตาง ๆ ทสงผลใหชมชนสามารถสรางทงระบบสงคมและระบบเศรษฐกจของตนเองได

แนวคดฟตรอฮทเหนวาการดารงอย การเปลยนแปลง หรอการพฒนาใด ๆ ตองเรมจากฐานคดภายในจตใจของมนษยกอนน มบางสวนสอดคลองกบแนวคดสารตถะนยมทเหนวามนษย “มคณสมบตอะไรบางอยางเปนแกนแกนหรอสารตถะ เปนสงทซอนแฝงอยลก ๆ และกาหนดทศทางของพฤตกรรมทเหนจากภายนอกอกทหนง” (อภญญา เฟองฟสกล, 2546: 8)

แตความแตกตางอยางสาคญระหวางสองแนวคดนอยตรงท สารตถะนยมเหนวามนษยคอองคอธปตยในการเขาถงความร ความจรง และความงามไดดวยตนเอง โดยไมตองพงพาสงใด แมแตพระผเปนเจา ขณะทแนวคดฟตรอฮเหนวาลาพงฟตรอฮประการเดยว ไมสามารถทาใหมนษยบรรลสความร ความจรง และความงามอนเทยงแทได หากแตตองอาศยปจจยสาคญคอคาววรณของพระผเปนเจาเปนประทปสองทาง ผลกคอสารตถะนยมไมสามารถสรางปฏบตการอนสอดคลองกบธรรมชาตของฟตรอฮได แตกลบกอใหเกดมโนทศนการมองโลกและชวตแบบแยกสวน และสรางปฏบตการททาใหฟตรอฮออนแอหลายประการ ขณะทแนวคดฟตรอฮยอมรบปฏบตการตาง ๆ ทพระผเปนเจาทรงกาหนด ซงชวยใหฟตรอฮเจรญงอกงาม และสามารถมองชวตอยางเปนองครวมได

ในทางกลบกน กลมชาตพนธบางกลมอาจมคณคาทางศลธรรมอนดงามซงสอดคลองกบฟตรอฮของมนษย แตหากขาดระบบการผลตซาคณคาดงกลาว อตลกษณทบงบอกความมศลธรรมนนกจะถกบดทบดวยอตลกษณของวฒนธรรมกระแสหลก ซงไมใหคณคากบศาสนาในทสด เชนในหลายประเทศทมคาสอนทางศาสนาอนดงามอย แตเมอศาสนาไมมพนทใหผลตซาคณคาได เพราะพนทของสงคมถกยดครองโดยวฒนธรรมการบรโภค ศาสนากจะคอย ๆ หมดความสาคญลง แมจะมพธกรรมบางอยางเพอบงบอกความเปนศาสนกอย แตกจะไมสามารถสรางคณคาไวยนหยดตอสกบวฒนธรรมการบรโภคได สถานการณเชนนจะสรางอตลกษณสองแบบทแปลกแยกซงกนและกน แตกซอนทบกนอยในปจเจกคนเดยวกน กลาวคอ ในขณะทอางตนเปนคนนบถอศาสนา แตในเวลาเดยวกนนนกลบมพฤตกรรมทขดแยงสวนทางอยางสนเชงกบคาสอนของศาสนาทตนนบถอ หากมองจากทฤษฎฟตรอฮ กสามารถกลาวไดวาการนบถอศาสนาของบคคลดงกลาวเปนสานกเชงฟตรอฮ แตพฤตกรรมทแสดงออกคอผลของวาทกรรมและความสมพนธเชงอานาจทครอบงาสงคมอยนนเอง

โดยนยน จงกลาวไดวาการปรบเปลยนอตลกษณของกลมชาตพนธตาง ๆ ทามกลางการปะทะ สงสรรคระหวางวฒนธรรม นอกเหนอจากปจจยดานคณคาบางอยางในตวอตลกษณเองซงไมอาจยนหยดตอสกบขอเทจจรงได ยงอาจเปนเพราะขาดระบบทจะชวยใหอตลกษณนนสามารถผลตซาคณคาของตวเอง ทงนเพราะการผลตซา


อล-นร

นบเปนปจจยสาคญยงยวดทจะชวยใหระบบคณคาดาเนนตอไปได เชนในระบบทนนยมอนเปนองคประกอบหนงในการคงอยของวฒนธรรมตะวนตก การผลตซาเปนปจจยททาใหการบรโภคกลายเปนวฒนธรรม และบงบอกอตลกษณของผคนในยคปจจบน ดงทเกษม เพญภนนท ระบวา “การบรโภคทาใหเกดการผลตซาของความสมพนธทางการผลต และผลกดนระบบทนนยมใหขยายตวจากขอบเขตทางเศรษฐกจสปรมณฑลทางสงคม ทการบรโภคไดสรางรปแบบในการดาเนนชวตในระบบทนนยม และแปรเปลยนสงคมทนนยมใหกลายเปนสงคมบรโภค” (เกษม เพญภนนท, 2550: 6)

เอกภาพของอดมคตทถกผลตซาอยางตอเนอง ประกอบกบการใหความรอยางสมาเสมอในชมชนมสยดบานเหนอ คอนขางทรงพลงจนสามารถนาไปสการจดระบบซะกาต ซงนบเปนการสรางระบบเศรษฐกจบนฐานคดของจกรวาลทศนอสลามได ระบบเศรษฐกจเปนภาคปฏบตการทจาเปนสาหรบการดารงอตลกษณหนง ๆ เพราะการดารงอยของมนษยไมอาจหลกเลยงการบรโภคทรพยากรทมอยในธรรมชาตได อตลกษณและวฒนธรรมตาง ๆ ของมนษยจงผกพนอยกบการบรโภคทรพยากร และเปนตวสะทอนจกรวาลทศนและวธคดในการมองโลกและชวตของคนเราไดเปนอยางด สงคมจะยดถอหรอจดระบบเศรษฐกจแบบใด ขนอยกบจกรวาลทศนในการมองโลกและชวตของผคนในสงคมนนนนเอง เชน ทกามาล (Yusuf Kamal) กลาวถงระบบทนนยมวาเกดขนเพราะผคนมองปจเจกเหมอนพระเจาในทดนซงเขาครอบครอง สามารถกาหนดระบบศลธรรมและคณคาของตวเองไดตามแตผลประโยชนทแลเหน ดงนนศาสนาจงไมควรเขาไปกาวกายในเรองน (Kamal, 1990: 6)

จกรวาลทศนอสลามจงมระบบเศรษฐกจของตนเอง โดยมซะกาตเปนเสาหลก และดาเนนไปบนฐานการมองโลกและชวตวามาจากองคพระผเปนเจา ดงทกามาลไดกลาวไววา “เปนระบบทเกดจากความศรทธามนตออลลอฮพระผเปนเจาและปรโลก... ความเชอมนวาปรโลกคอโลกแหงการตอบแทนอนแทจรง ชวยปลดเปลอง บนทอนความเหนแกตวใหลดลง และมความเหนอกเหนใจผออนแอมากขน จกรวาลทศนเชนนเองทกาหนดระบบซะกาตขนเปนเครองมอทางเศรษฐกจเพอชวยปลดปลอยคนเราจากความอปยศของความยากจน” (Kamal, ibid: 6)

เมอชมชนมสยดบานเหนอสามารถสถาปนาระบบซะกาตขนได จงชวยใหชมชนมระบบเศรษฐกจของตวเอง อนนบเปนเสาหลกตนหนงในการคาจนอตลกษณมสลมใหดารงอยตอไปไดในชมชน โดยไมถกกลนกลายไปในกระแสการพฒนาตามแนวทนนยมแตอยางใด

นอกจากระบบเศรษฐกจ ระบบสงคมและการเมองกเปนหนงในสงทสะทอนภาพจกรวาลทศนของผคนในสงคมไดเชนเดยวกน การตรากฎหมายเพอบงคบใชในสงคมหนง ๆ คอภาคปฏบตการในการดารงไวซงจกรวาลทศนและอตลกษณของผตรากฎหมายนนเอง ดงนน เมอมสยดบานเหนอตราสงทเรยกวา “หกมปากต” ขนมาบงคบใชในชมชน จงถอเปนปจจยสาคญอยางหนงทชวยดารงอตลกษณมสลมใหคงอยในชมชนตอไปไดอยางยงยน ในสวนของกระบวนการทชมชนมสยดบานเหนอใชเพอดารงอตลกษณ รวมถงผลของกระบวนการดงกลาวนน จะเหนวาชมชนเรมตนดวยการจดการความรทเปนเอกภาพระหวางความรกบความเชอ เอกภาพดงกลาวนชวยใหเกดความสอดคลองระหวางระบบวฒนธรรมกบระบบสงคม ซงนาไปสการใชชวตประจาวนทเปนตวของตวเอง บนฐานของความเชอถอศรทธาทบคคลม ไมไดถกชวงชงการนาโดยวถอน ตางจากความเชอทางศาสนาของคนสวนใหญในปจจบนทถกลดบทบาทในการกากบวถชวตประจาวนลงไป แลวปลอยใหความรตามวถวตถนยมเขามาชวงชงการนาไปแทน การแยกสวนระหวางความเชอกบความรกอใหเกดอตลกษณทแปลกแยกขน เชน ทคลฟฟอรด เกยรซ (Clifford Geertz, 1926-2006) ไดยกตวอยางการตายของเดกคนหนงในหมบานหรอกาปง (kampong) มอดโจคโต ซงเปนชมชนในเมองบนเกาะชวา คนในชมชนนบถอศาสนาฮนดแตใชระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม และจดพธศพตามแบบอสลาม (อางใน อคน รพพฒน, 2551:113)



อล-นร

สงทเกยรซเหนในกรณนคอความลมเหลวของพธศพ ซงเขาคดวาเกดจากความแปลกแยกระหวางระบบวฒนธรรมกบระบบสงคม แตสงทเกยรซอาจมองไมเหนคอ ความคบแคบ ออนแอของระบบวฒนธรรมหนง เปนเหตใหกลมชาตพนธทใชระบบวฒนธรรมนนไมสามารถบรณาการมตตาง ๆ ในชวตเขาดวยกนได ไมสามารถสรางระบบสงคมบนฐานคดทางวฒนธรรมของตนเองได ทาใหตองรบเอาความเชออนเขามาเปนระบบสงคม เมอผสมกบความเชอเดม จงเกดความแปลกแยกขน กลายเปนอตลกษณใหมทรองรอยของความเชอเดมถกทงไวเพยงแผวผวบางเบา เพราะระบบวฒนธรรมเหลอเพยงสญลกษณทลองลอย ไรรากฐานทางสงคมรองรบ

ความเชอหรอระบบวฒนธรรมทลองลอยเชนน มกมประโยชนในวถสงคมไมมากนก ขณะทแนวคดฟตรอฮเหนวาในการปะทะสงสรรคเชงจกรวาลทศนนน สงทจะดารงอยคอสงทเปนประโยชนมากกวา ตามทปรากฏใน อลกรอาน บท อลเราะอด โองการท 17 (Al Raadu: 17) ซงมใจความวา

“สวนทเปนฟองฝอยกจะสลายมลายลง แตสวนทเปนประโยชนกบมนษย จะยงคงดารงอยตอไปในแผนดน”

โดยนยน จงกลาวไดวา เพราะความรเชงวทยาศาสตรยงประโยชนไดมากกวาความเชอทางศาสนา จงทาให

วทยาศาสตรดารงอย ขณะทศาสนากคอย ๆ ลดบทบาทในการกากบชวตของผคนลงไป การพฒนาสงคมดาเนนไปบนปรชญาความรเชงวทยาศาสตรวตถนยม ทขดแยงกบความศรทธาทางศาสนา ทาใหอตลกษณเชงศาสนาของศาสนกชนตาง ๆ คอย ๆ ถกกดเซาะ และเสอมสลายไปในทสด หรอถงแมจะยงคงอย แตกเปนอตลกษณทมเฉพาะรปลกษณซงถกแชแขงไวขายเปนสนคา ขณะทจตวญญาณและความศรทธาไดปลาสนาการไปสนแลว

การจดการความรในชมชนมสยดบานเหนอไดสลายความขดแยงระหวางความเชอทางศาสนากบระบบสงคมลงไป โดยการเนนใหผละหมาดนาปรชญาและวธคดของละหมาดมาใชเปนระบบสงคม นบเปนวาทกรรมทสวนทางกบวฒนธรรมกระแสหลกทพยายามแยกสวนระหวางความเชอกบความร และใชศาสนาเปนเครองมอในการแสวงหาผลประโยชนเชงวตถ

สวนการสรางวถสงคม กจะเหนการใชวาทกรรมตาง ๆ เชนเดยวกบทวฒนธรรมกระแสหลกใช เมอวาทกรรมของวฒนธรรมกระแสหลกสามารถสรางวถสงคมได วาทกรรมของชมชนมสยดบานเหนอกยอมสรางวถสงคมไดเชนกน เพยงแตมทศทางและเปาหมายตางกนอยางสนเชง กลาวคอ

ชมชนมสยดบานเหนอสรางวถความผกพนระหวางคนกบมสยดอนเปนสถาบนศาสนา โดยใหมสยดเปนศนยกลางในการพฒนา เนองจากมเปาหมายคอสงเสรมความด และยบยงความชว ขณะทวาทกรรมกระแสหลกพยายามสลายความผกพนระหวางคนกบสถาบนศาสนา แลวไปผกพนกบสถาบนทางเศรษฐกจตาง ๆ แทน เนองจากเปาหมายของการพฒนาในวาทกรรมนคอความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

ชมชนมสยดบานเหนอสถาปนาโครงสรางทางการศกษา เศรษฐกจ และสงคมขน เพอสรางความสมพนธเชงอานาจในการขดเกลาทางสงคม (socialization) ใหผคนไดรวมสรางสงดงาม และใชพลงมวลชนในการยบยงความชวราย ขณะทวาทกรรมกระแสหลกสถาปนาโครงสรางทางการศกษา เศรษฐกจ และสงคมขน เพอเปนหนทางใหผคนแสวงหาความมงคงทางเศรษฐกจ การบรโภคและความบนเทงเรงรมยไดอยางเตมท

ชมชนมสยดบานเหนอจดระเบยบทางการศกษา เศรษฐกจ และสงคม เพอใหทกสถาบนในชมชนเปนหนวยผลตความด และใชระเบยบนนปองปรามความชวราย ขณะทวาทกรรมกระแสหลกจดระเบยบตาง ๆ เพอผลกดนใหสถาบนทเปนองคาพยพของสงคมทาหนาทเปนหนวยผลตและบรโภคเชงเศรษฐกจ และเพอปองปรามการกระทาตางๆ อนจะทาใหหนวยเศรษฐกจเสยหาย


อล-นร

แมจะใชวาทกรรมเหมอนกน แตดวยเปาหมายทตางกน ผลลพธทไดจงตางกนดวย ชมชนมสยดบานเหนอมผละหมาดญะมาอะฮรวมกนทมสยด 5 ครงตอวน เฉลยครงละ 100 คน ละหมาดชวยสรางบรรยากาศความรกใครปรองดอง และเตมเตมจตวญญาณของผปฏบตได สงผลใหพวกเขาเขารวมการพฒนาชมชนไดในทกมต ขณะทผเดนตามวาทกรรมกระแสหลกตกอยในสภาพดงท อดอรโน (Theodor Adorno, 1903-1969) และฮอรไคเมอร (Max Horkheimer, 1895-1950) วาไว คอ “เปนคนจานวนมากทมารวมตวกนเปนกลม แตในการรวมตวกนนน คนทอยในกลมกลบไมมสายสมพนธระหวางกนแตอยางใด (social bonds) เชน บรรยากาศของมวลชนทไปดหนงหรอเชยรฟตบอลในสนามกฬา ทแมดานหนงจะมคนจานวนมากรวมอยในเวลาและพนทเดยวกน แตคนกลมนกไรรากความสมพนธระหวางกน” (อางใน กาญจนา แกวเทพ, 2551: 263) สอดคลองกบ เฮอรเบรต มารคเซอ (Herbert Marcuse, 1898-1979) ซงเรยกวถชวตทานองนวา มนษย/สงคม มตเดยว (one dimensional man/society) เขาอธบายวา สงคมแบบนจะทาหนาทเพยงธารงรกษา/สบทอดสภาวการณทเปนอย ซงจะจบลงทการเปน “มนษยผผลต/เสพวฒนธรรม โดยไมเหลอสานกวพากษ และกลายเปนมนษยมตเดยว (one dimensional man) โดยทสงคมทมนษยเหลานดารงอยกจะกลายเปนสงคมมตเดยว (one dimensional society) อนหมายความวามนษยเรากจะมแตความเฉอยชา ยอมจานนตอระบบ ไมเหนแกนสารของชวต และทสาคญไมคดหรอประพฤตเกนกวาทเปนอย (one dimensional thought/behavior) (อางใน กาญจนา แกวเทพ, 2551 : 267)

สาหรบในสวนของการบรหารจดการ มสยดบานเหนอไดกาวไปสการจดการวถชมชนในหลากหลายมต ซงเปนการปฏบตตามนยยะแหงพระมหาคมภรอลกรอาน บท อาละ อมรอน โองการท 104 (Ala Imran : 104) ใจความวา

“จงใหมขนจากหมพวกเจา ซงคณะบคคลผทาการเรยกรอง เชญชวนสความด สงการใหกระทาสงทควร และยบยงมใหกระทาสงอนไมพงประสงค คนเหลานเองทจะเปนผประสบความสาเรจ”

โดยนยแหงโองการน ประชาคมมสลมตองรบผดชอบในการสรรหาบคคลผซงจะทาหนาทบรหารจดการ

สงคมในฐานะประมขหรอผนา โดยวตถประสงคหลกคอเพอใหความดไดแพรหลายและยบยงความชวมใหแพรกระจาย เมอความด ความชว ตองใชมาตรฐานแหงศาสนาตดสน อกทงการสถาปนาความดใหเปนเสาหลกของสงคม และการขจดปดเปาความชวราย ลวนตองอาศยอานาจมาบรหารจดการทงสน ดงนน มสยดบานเหนอจงดารงอยทงในฐานะศาสนสถาน และสถาบนบรหารจดการความด ความชวในสงคมดวย เหนไดจากการจดตง “ศนยบรหารกจการชมชน มสยดบานเหนอ” ขน ซงสะทอนวามสยดทาหนาทเปนสถาบนการเมองทไดกาวลวงไปสการจดการวถชมชนดวย แตการเมองของมสยดเปนการเมองซงอยในฐานะเครองมอทนาสเปาหมายทางศาสนา ขณะทการเมองในวาทกรรมกระแสหลกพยายามใชศาสนาเปนเครองมอเพอบรรลวตถประสงคในการเถลงอานาจของชนชนนา

การสรางวาทกรรมทงสาม คอ การจดการความร การสรางวถสงคม และการบรหารจดการ ไดชวยใหชมชนมสยดบานเหนอมปจจยสาคญ 5 ประการในการดารงอตลกษณของตนเอง ไดแก ระบบการผลตซาจกรวาลทศนของตนเอง พลวตทางวฒนธรรม ระบบเศรษฐกจ ระบบสงคม ซงทงหมดวางอยบนฐานเดยวคอจกรวาลทศนอสลาม จงทาใหมเอกภาพและการบรณาการเปนอยางด ผลสรปเชนน ทาใหเขาใจไดวาการขาดเสยซงปจจยหนงใดในหาปจจยทกลาวถง จะทาใหชมชนหนง ๆ อาจถกกลนกลายไปในวฒนธรรมกระแสหลกไดอยางงายดาย เปนขอสรปทสามารถนามาใชอธบายไดวาเหตใดชมชนมสลมสวนใหญจงใหคะแนนผนาศาสนาตากวาความคาดหวง ดงผลการวจยของสมาน ดอราแม (2545) และการเขารวมพฒนากบองคกรปกครองสวนทองถนกอยในระดบตา ดงผลการวจยของ อบราเฮม ณรงครกษาเขต และคณะ (2548) ไดยนยนไว กลาวคอ การทสถาบนมสยดสวนใหญในประเทศไทยไมสามารถสรางระบบสงคมและระบบเศรษฐกจตามบนฐานจกรวาลทศนอสลามได ทาใหอตลกษณมสลมมความเสอม



อล-นร

ถอย ระบบสงคมและระบบเศรษฐกจเปนไปตามแนวทางของทนนยม จนเกดความไมมนคง และชมชนตกอยในภาวะเสยงตอการลมสลาย ขณะเดยวกน การมอบใหองคกรปกครองสวนทองถนเปนผกมอานาจในการพฒนา กไมไดทาใหชมชนบรรลถงสงทมงหวงได เพราะสวนใหญองคกรเหลานนเนนการพฒนาวตถตามแนวทางทนนยม โดยไรรากอดมการณ จงเปนเพยงองคกรทชวยผลตซาคานยมวตถนยมเทานน นเปนเหตหนงทองคกรศาสนาเชนมสยดไมเขารวมในกระบวนการพฒนาขององคกรปกครองสวนทองถน การถอยหางจากองคกรปกครองสวนทองถน แตขณะเดยวกนกไมสามารถสรางระบบสงคมและเศรษฐกจของตนเองได ทาใหองคกรมสยดกลายเปนองคกรชายขอบททาไดเพยงการรอรบความชวยเหลอจากผอน และปลอยใหประชาชนทเปนสปบรษของมสยดยดโยงกบโครงสรางสงคมและเศรษฐกจของวฒนธรรมกระแสหลก ซงนบวนจะบอนเซาะกดกรอนอตลกษณมสลมใหลมสลายเรวขน

ขอเสนอแนะ

1.ขอเสนอแนะทวไป 1.1 ผบรหารองคกรมสยดควรศกษาหาความรเพมเตมตลอดเวลา โดยเฉพาะอยางยงประเดนการดารงอต

ลกษณพนฐาน 3 ประการของมสลม ไดแก การละหมาด การซะกาต และการสงเสรมความด ยบยงความชว และควรเปนการศกษาในเชงมานษยวทยาและสงคมวทยา มากกวาการศกษาเพอรบรหลกปฏบตศาสนกจดงทศกษากนอยทวไป

1.2 ผบรหารองคกรมสยดควรใหความสาคญกบกระบวนการจดการความรเกยวกบอตลกษณพนฐาน 3 ประการ ใหกระจายสชมชนอยางทวถง เพอปรบเปลยนทศนคตตาง ๆ ทเปนอปสรรคตอการสรางชมชนเขมแขง โดยใชสอสมยใหมใหมากขน

1.3 ผบรหารมสยดโดยเฉพาะอหมามตองใหความสาคญเปนพเศษกบการละหมาดญะมาอะฮทมสยด เพอเปนแบบอยางอนดแกสปบรษทงหลาย

1.4 การดาเนนการในขอ 1.4 ผบรหารองคกรมสยดควรดงสปบรษในชมชนใหเขามามสวนรวมใหมากทสด โดยอาจจดตงเปนกลมตาง ๆ ขนมาและมศนยกลางการจดการอยทมสยด 2.ขอเสนอแนะในการทาวจยตอไป

2.1 ควรทาการวจยวาเหตใดชมชนมสลมสวนใหญจงไมใหความสาคญกบการละหมาดญะมาอะฮเทาทควร และมวธใดทจะใหผคนสนใจการละหมาดญะมาอะฮมากขน

2.2 ควรมการวจยวาเหตใดกลมดะวะฮตบลฆจงสามารถโนมนาวผเลอมใสในแนวทางของกลมใหเหนความสาคญของการละหมาดญะมาอะฮ และการละหมาดในแนวทางของกลมดงกลาวชวยสรางความเขมแขงแกชมชนไดหรอไม

2.3 ควรวจยวาเหตใดชมชนมสลมสวนใหญจงไมสามารถจดระบบซะกาตได และมวธการใดทจะชวยสถาปนาระบบซะกาตในชมชนนน ๆ

2.4 ควรมการวจยวาสาเหตสาคญททาใหชมชนมสลมสวนใหญเพกเฉยกบภารกจสงเสรมความด ยบยงความชว ซงเปนภารกจเพอประโยชนสขของสงคมสวนรวมคออะไร และมวธใดทจะชวยฟนฟภารกจนในแตละชมชน

2.5 ควรมการวจยเพอหาสาเหตใหญทองคกรมสยด ไมสามารถเปนแกนหลกในการดารงอตลกษณมสลม และไมสามารถเปนศนยกลางในการพฒนาชมชนได


อล-นร

เอกสารอางอง กาญจนา แกวเทพ, สมสข หนวมาน. 2551. สายธารแหงนกคดทฤษฎ เศรษฐศาสตรการเมองกบสอสารศกษา

กรงเทพฯ: ภาพพมพ. เกษม เพญภนนท. 2550. สพรมแดนความรเรองวฒนธรรมบรโภค. กรงเทพฯ: ศนยมานษยวทยาสรนธร. นธ เอยวศรวงศ. 2551 มกราคม. “วฒนธรรมทางการเมองไทย” ศลปวฒนธรรม. 29 (3). 81-100. ภควด วระภาสพงษ (ผแปล). 2549. เยยวยาแผนดน. กรงเทพฯ: สถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ยศ สนตสมบต. 2548. มนษยกบวฒนธรรม. พมพครงท 3. กรงเทพ ฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. รตนา โตสกล. 2548. มโนทศนเรองอานาจ. กรงเทพฯ: สานกงานคณะกรรมการ วจยแหงชาต. วฒนา สกณศล. 2541. “ชมชนมสลมกบการเปลยนแปลง” สงขลานครนทร. 4(1), 11-31. สมาน ดอราแม. 2545. ภมหลงและบทบาทของคณะกรรมการมสยดในการพฒนา ชมชน ศกษาเฉพาะกรณมสยด

ในอาเภอสงหนคร, ภาคนพนธศลปะศาสตร มหาบณฑต (พฒนาสงคม) คณะพฒนาสงคม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

อคน รพพฒน. 2551. วฒนธรรมคอความหมาย ทฤษฎและวธการของคลฟฟอรดเกยรซ. กรงเทพฯ: ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน).

อภญญา เฟองฟสกล. 2546. อตลกษณ การทบทวนทฤษฎและกรอบแนวคด กรงเทพฯ: สานกงานคณะกรรมการ วจยแหงชาต อบราเฮม ณรงครกษาเขตและคณะ. 2548. การมสวนรวมขององคกรมสลมในการ สงเสรมธรรมรฐ องคการบรหาร

สวนตาบลในจงหวดชายแดนภาคใต. ปตตาน : วทยาลยอสลามศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร. Amini, Muhammad Takiy. 1988. Al Nizam al Ilahi li al Rukiy wa al Inhitat, (translated by Muktada Hasan

Azhari). Cairo: Dar al Sahwah. Duraini, Fathi. 1988. Dirasat wa al Buhus fi al Fikri al Islami. Beirut: Dar Kutaibah. Kamal, Yusuf. 1990. Fiqh al Iktisod al cam. Cairo: Star Press. Mawardi,Abu al Hasan Ali. 1993. Adab al Dunya wa al Din. Cairo: Dar al kutub al Ilmiah.



อล-นร

การพฒนากรอบหลกสตรบรณาการชวงชนท 3 สาหรบโรงเรยน เอกชนสอนศาสนาอสลาม จงหวดชายแดนภาคใต

มหามดรยาน บากา∗

อบราเฮม ณรงครกษาเขต∗∗

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอพฒนากรอบหลกสตรบรณาการชวงชนท 3สาหรบโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม จงหวดชายแดนภาคใต ผวจยไดดาเนนการศกษาและเกบขอมลจากความคดเหนของผเชยวชาญจานวน 17 คน โดยใชเทคนคเดลฟาย (Delphi technique) ในการศกษาสาระและมาตรฐานการเรยนร และมาตรฐานชวงชนท 3 เพอเปนแนวทางการพฒนากรอบหลกสตรบรณาการชวงชนท 3 สาหรบโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม ในจงหวดชายแดนภาคใต ผลการวจยพบวา เนอหาวชาสามญและศาสนาสามารถบรณาการกนไดในทกวชา เนองจากมความเชอมโยงและสมพนธกน

คาสาคญ: การพฒนาหลกสตรบรณาการ, โรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม, จงหวดชายแดนภาคใต

∗ นกศกษาระดบปรญญาเอก สาขาวชาอสลามศกษา วทยาลยอสลามศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ∗∗ Assoc. Ph.D. (Education) อาจารยประจาภาควชาอสลามศกษา วทยาลยอสลามศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขต

ปตตาน




อล-นร

Abstract

The purpose of this study was to develop an integrated curriculum framework for level 3 of Islamic private schools in the southern border provinces of Thailand. A Delphi technique by which a panel of 17 experts’ opinion on substances and learning standards for integrated subjects as well as learning standards for level 3 was examined. This collected data was used as a guideline for developing an integrated curriculum framework for level 3 of Islamic private School. The results showed that the religious and modern science can be integrated because they have relationship among them.

Keywords: Development Integrated Curriculum, Islamic Private School, Southern Border Provinces of Thailand



อล-นร

บทนา

โรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามเปนสถาบนการศกษาทมสลมจงหวดชายแดนภาคใต และจงหวดใกลเคยงนยมสงบตรหลานไปศกษาเลาเรยนมาก เพราะผปกครองมความตระหนกวาสถาบนดงกลาวสามารถผลตเยาวชนใหมความรทงดานสามญและศาสนาดกวาสถาบนอนๆ ปจจบนสถานศกษาเหลานไดพฒนาในหลาย ๆ ดาน เชน ดานการบรหารและการจดการ ดานหลกสตร ดานบคลากร เพอใหสอดคลองกบการศกษาตามยคโลกาภวตน การดาเนนการจดการเรยนการสอนของสถานศกษาดงกลาวจะอยภายใตการดแลของกระทรวงศกษาธการกลาวคอวชาอสลามศกษา จะใชหลกสตรอสลามศกษา พทธศกราช 2546 สวนวชาสามญจะใหหลกสตรการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2544 การดาเนนการจดการเรยนการสอนตามหลกสตรดงกลาว จะเหนไดวาใชเวลามากกวาโรงเรยนปกต กลาวคอ 1. ชวงชนท 1 (ชนประถมศกษาปท 1 -3 กบอสลามศกษาตอนตน (อบตดาอยะฮ) ปท 1-3 ใชเวลาเรยน 1,150-1,500 ชวโมง/ป โดยเฉลยวนละประมาณ 6-7 ชวโมง 2. ชวงชนท 2 (ชนประถมศกษาปท 4 -6กบอสลามศกษาตอนตน (อบตดาอยะฮ) ปท 1-3 ใชเวลาเรยน 1,150-1,500 ชวโมง/ป โดยเฉลยวนละประมาณ 6-7 ชวโมง

3. ชวงชนท 3 (ชนมธยมศกษาตอนตนปท1- 3 กบอสลามศกษาตอนกลาง (มตาวซซเฏาะฮ) ปท 1-3 ใชเวลาเรยน 1,150-1,800 ชวโมง/ปโดยเฉลยวนละประมาณ 7-9 ชวโมง

4. ชวงชนท 4 (ชนมธยมศกษาตอนปลายปท 1 – 3 กบอสลามศกษาตอนปลาย (ซานาวยะฮ) ปท 1-3 ใชเวลาเรยน ไมนอยกวา 1,850 ชวโมง/ป โดยเฉลยไมนอยกวาวนละประมาณ 9 ชวโมง ขอมลดงกลาว แสดงใหเหนวาการจดการเรยนการสอนโดยใชสองหลกสตรนน ทาใหโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามในสามจงหวดชายแดนภาคใต จะประสบปญหาใน ดานงบประมาณ การบรหารจดการ และบคลากร ดงนน การบรณาการหลกสตรจงมความเหมาะสมอยางยงสาหรบโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามในสามจงหวดชายแดนภาคใต เพราะจะชวย ลดจานวนครผสอน และมงบประมาณเพยงพอในการพฒนาอาคารสถานทและการบรหารจดการตลอดจนผเรยนมเวลาในการศกษาคนควาดวยตวเองมากยงขน

การศกษาวจยเรอง การพฒนากรอบหลกสตรบรณาการสาหรบโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม จงหวดชายแดนภาคใตครงน จงเปนประโยชนอยางยงตอโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามในจงหวดชายแดนภาคใต และโรงเรยนของรฐทเปดสอนควบคกบหลกสตรอสลามศกษา เพอเปนแนวทางในการพฒนาการจดการเรยนการสอนตอไป วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาวเคราะหสาระและมาตรฐานการเรยนรในหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 และในหลกสตรอสลามศกษา พทธศกราช 2546

2. เพอพฒนากรอบหลกสตรบรณาการ สาระและมาตรฐานการเรยนรและมาตรฐานการเรยนรชวงชนท 3 3. เพอเปนแนวทางการจดทาหลกสตรบรณาการและการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ สาหรบ

โรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามในสามจงหวดชายแดนภาคใต



อล-นร

การวเคราะหสาระและมาตรฐานการเรยนร และมาตรฐานการเรยนรชวงชนท 3 หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 และหลกสตรอสลามศกษา พทธศกราช 2546

การวเคราะหสาระและมาตรฐานการเรยนร และมาตรฐานการเรยนรชวงชนท 3 เพอดาเนนการวจยครงน แบบบรรยายเชงสารวจ(Descriptive Survey Research) ซงศกษาขอมลโดยใชเทคนคเดลฟาย (DelPhi Technique) ผวจยใชวธการคดเลอกกลมผเชยวชาญแบบงาย (Sample Random Sampling)จานวน 17 ทาน ตามแนวคดของวาโร เพงสวสด (2543 : 31) กลาววาเมอใชผเชยวชาญตงแต 17 คน ขนไปความคลาดเคลอนจะลดลงนอยมาก และจะลงอยางคงทประมาณ 0.02 เพอใหไดผเชยวชาญทเหมาะสมในการพจารณาความสอดคลองของขอมลทผวจยไดดาเนนการวเคราะหขอมลเพอพฒนากรอบหลกสตรบรณาการสาหรบจดการเรยนการสอนของโรงเรยนเอกสอนศาสนาอสลาม ผวจยจงไดกาหนดคณสมบตของผเชยวชาญ ดงน 1. ผสาเรจการศกษาระดบปรญญาเอก มประสบการณเกยวกบการจดทาหลกสตรหรอรบผดชอบงานดานอสลามศกษาไมนอยกวา 4 ป 2. ผสาเรจการศกษาระดบปรญญาโท มประสบการณเกยวกบการจดทาหลกสตรหรอรบผดชอบงานดานอสลามศกษาไมนอยกวา 6 ป 3. ผสาเรจการศกษาระดบปรญญาตร มประสบการณเกยวกบการจดทาหลกสตร หรอรบผดชอบดานงานอสลามศกษาไมนอยกวา 8 ป

ผลการวจย

ผลการศกษาวเคราะหสาระและมาตรฐานการเรยนรและมาตรฐานการเรยนร ชวงชนท 3 ระหวางหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 และหลกสตรอสลามศกษา พทธศกราช 2546 เพอบรณาการเขาดวยกนโดยศกษาความสมพนธของเนอหาทงสองหลกสตรและนาทฤษฎการแบงประเภทเนอหาวชาของฮลดา ทาบา (Hilda Taba) คอ เนอหาวชาทเปนความจรงและกระบวนการ (Specific Facts and Processes) เนอหาวชาทเปนพนฐานของความคด (Basic Ideas) เนอหาวชาทเปนมโนทศน (Concepts) เนอหาวชาทเปนระบบความคด (Thought Systems) (Hilda Taba, 1962 :175-178) มาวเคราะหความสมพนธของหลกสตรทงสอง รายละเอยดดงน กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร สาระท 1 สงมชวตกบกระบวนการดารงชวต

มาตรฐาน (ว1.1) เขาใจหนวยพนฐานของสงมชวตความสมพนธของโครงสราง และหนาทระบบตางๆของสงมชวตทมอลลอฮเปนผทรงสราง โดยมกระบวนการศกษาความร สอสารสงทเรยนร นาความรไปปฏบตในการดารงชวตของตนเองเพอเปนบาวทดยาเกรงและปราศจากการตงภาคตอพระองค มาตรฐานการเรยนรชวงชน 1. สารวจตรวจสอบ และอธบายลกษณะและรปรางของเซลลตางๆ ของสงมชวตเซลลเดยวและสงมชวตหลายเซลล หนาทของสวนประกอบของเซลลพชและเซลลสตวรวมทงกระบวนการทสารผานเซลลโดยมอลลอฮเปนผทรงสราง และทรงรอบรในทกสรรพสง 2. สารวจตรวจสอบ และอธบายปจจยทจาเปนตองใชและผลทไดจากการสงเคราะหดวยแสง ความสาคญ



อล-นร

ของกระบวนการสงเคราะหดวยแสงตอสงมชวตและสงแวดลอมทอลลอฮปนผทรงเสราง 3. สารวจตรวจสอบ สบคนขอมล อภปรายและอธบายโครงสรางและการทางานของระบบตางๆ ของ

สงมชวต (พช สตวและมนษย) โดยทอลลอฮเปนผทรงคมครองในทกกระบวนการ 4. รและเขาใจเกยวกบความหมายและโทษของการตงภาคตออลลอฮทเกยวของกบการสรางสรรพสงทงปวง

การสนสภาพในการเปนมสลมและการศรทธาตอพระองค 5. สบคนขอมล อภปรายและอธบายเกยวกบสารเสพตด ผลของสารเสพตดตอการทางานของรางกายและ

นาเสนอแนวทางการปองกนและตอตานสารเสพตดตามหลกการของศาสนาอสลามโดยอางองหลกฐานจากอลกรอานและ อลฮะดษ (วจนทานศาสนฑต) สาระท 1 สงมชวตกบกระบวนการดารงชวต

มาตรฐาน(ว1.2) ยดมนในหลกศรทธาตออลลอฮอยางเครงครดโดยการเขาใจพนฐานของสงมชวตทพระองคทรงสรางและคมครอง เพอแกปญหาสงคม และอยรวมกนอยางสนตสข มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. เขาใจและเหนคณคาในการศรทธาตออลลอฮบนพนฐานของการเขาใจทพระองคทรงสรางสงมชวต 2. ตระหนกในหลกศรทธาและสามารถนาผลการศรทธาตออลลอฮมาวเคราะห วจารณกบเหตการณตางๆ

ทเกดขนในสงคม สาระท 1 สงมชวตกบกระบวนการดารงชวต

มาตรฐาน (ว1.3) เขาใจกระบวนการของอลลอฮในการทรงสรางสงมชวตในการถายทอดทางพนธกรรม ความหลากหลายทางชวภาพ การใชเทคโนโลยชวภาพทมผลตอมนษยและสงแวดลอมซงพระองคเปนผทรงคมครอง มกระบวนการสบเสาะหาความร สอสารสงทเรยนรไปใชประโยชนเพอการศรทธาตอพระองคในการดารงชวต มาตรฐานการเรยนรชวงชน 1. สารวจ สบคนขอมล และอธบายความหลากหลายทางชวภาพทอลลอฮเปนผทรงสรางใหสงมชวตดารงอยไดอยางสมดล และสานกในความสามารถของอลลอฮ

2. สารวจ สบคนขอมลและวเคราะหหลกฐานจากอลกรอานและอลฮะดษ (วจนทานศาสนฑต)เพอการศรทธาตอความยงใหญของพระองคในการทรงสรางสงมชวต สาระท 2 ชวตกบสงแวดลอม

มาตรฐาน(ว 2.1) เขาใจกระบวนการของอลลอฮในการสรางสงแวดลอม ความสมพนธระหวางสงแวดลอมและสงมชวตในระบบนเวศ มกระบวนการสบเสาะหาความร สอสารสงทเรยนรไปใชประโยชนเปนหลกฐานการศรทธาตอพระองค หลกเลยงการตงภาค เพอเปนบาวทยาเกรง มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. สารวจตรวจสอบหลกฐานจากอลกรอานและ อลฮะดษ (วจนทานศาสนฑต) เกยวกบกระบวนการของอลลอฮในการสรางสงแวดลอมทอยรอบๆ ตว

2. เหนคณคาและปฏบตตามอลกรอานและอลฮะดษ (วจนทานศาสนฑต)ในการศรทธาตออลลอฮ และหางไกลจากการตงภาคกบพระองค



อล-นร

สาระท 6 กระบวนการเปลยนแปลงของโลก มาตรฐาน(ว6.1) เขาใจกระบวนการตางๆ ทเกดขนบนผวโลกและภายในโลก ความสมพนธของกระบวนการตางๆ ทอลลอฮเปนผทรงสรางและผคมครองตอการเปลยนแปลงภมอากาศ ภมประเทศและสณฐานของโลก โดยมกระบวนการสบเสาะหาความรดานความสามารถของพระองคจากอลกรอาน และ อลฮะดษ (วจนทานศาสนฑต) มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. สบคนขอมล อภปรายเกยวกบปรากฏการณลมฟาอากาศทมความสมพนธในการดารงชวตโดยมอลลอฮเปนผทรงสราง

2. สบคนขอมล วเคราะห อภปรายและอธบายหลกฐานจากอลกรอานและอลฮะดษ(วจนทานศาสนฑต)เกยวกบปรากฏการณทางธรรมชาตทมผลกระทบตอมนษยและสงแวดลอม

3. สบคนขอมล สารวจ ตรวจสอบ อภปรายและอธบายเกยวกบทรพยากรโดยมอลลอฮเปนผทรงสรางและทรงปกครอง

4. สบคนขอมล สารวจ ตรวจสอบและอธบายเกยวกบปจจยทมการเปลยนแปลงหรอการยบตว การคดโคงโกงงอการผพงอยกบท การกรอน การพดพา การทบถม และผลของกระบวนการดงกลาวทาใหเกดภมประเทศแตกตางกนโดย มอลลอฮทรงเปนผกาหนดและบรหารทกกระบวนการ

5. สารวจตรวจสอบ อภปราย และอธบายเกยวกบโองการอลกรอานและอลฮะดษ (วจนทานศาสนฑต)ทมความสมพนธกบแหลงนาบนพนโลกและแหลงนาใตดนโดยมอลลอฮเปนผทรงสราง สาระท 6 กระบวนการเปลยนแปลงของโลก

มาตรฐาน (ว 6.2) เขาใจกระบวนการเปลยนแปลงของสงตาง ๆ ทงบนผวโลกและภายในโลกเพอยดมนและศรทธาในอลกรอานและอลฮะดษ (วจนทานศาสนฑต) ดวยการอาน ตความและทองจาโองการอลกรอานและอลฮะดษ(วจนทานศาสนฑต) เพออยรวมกนอยางสนตสข มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. รและเขาใจเกยวกบหลกคาสอนของอลกรอานและอลฮะดษ(วจนทานศาสนฑต)ทเกยวกบการเปลยนแปลงของสงตางๆ ในโลก เพอวเคราะหเปนหลกฐานการศรทธาและยดมนในความสามารถของอลลอฮ

2. ทองจาและตระหนกถงหลกคาสอนของอลกรอานและอลฮะดษ (วจนทานศาสนฑต)ทเกยวกบการเปลยนแปลงของสงตางๆในโลก เพอนามาปฏบตเปนแนวทางในการดารงชวตในสงคมอยางมความสข สาระท 7 ดาราศาสตรและอวกาศ มาตรฐาน (ว7.1) เขาใจววฒนาการของระบบสรยะและกาแลกซ ปฏสมพนธภายในระบบสรยะและผลตอสงมชวตบนโลก ทมอลลอฮเปนผทรงคมครอง โดยการสบเสาะหาความรจากอลกรอานและอลฮะดษ (วจนทานศาสนทต) มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. สบคนขอมล อภปรายและอธบายเกยวกบปฏสมพนธในระบบสรยะและผลตอสงแวดลอมและสงมชวตบนโลกโดยการคมครองของอลลอฮผทรงรอบรในทกสรรพสง

2. วเคราะห อภปราย อธบายและทองจาโองการอลกรอานและอลฮะดษ (วจนทานศาสนฑต) ทเกยวของกบระบบสรยะและการใหประโยชนตอสรรพสงทงหลาย เพอนาเปนหลกฐานการศรทธาตอพระองค

3. รและเขาใจหลกการอานอลกรอาน อลฮะดษ (วจนทานศาสนฑต) เหนความสาคญของบทบญญตทงสอง มทกษะในการศกษาคนควาและทองจา สาระท 7 ดาราศาสตรและอวกาศ



อล-นร

มาตรฐาน (ว 7.3) ยดมนและศรทธาตออลลอฮผทรงเกยรตและมอานาจในการปกครองระบบสรยะตางๆ ทสรรพสงทงหลายไมสามารถทาได มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. เชอมนในหลกการสอนของอลกรอานและอลฮะดษ (วจนทานศาสนฑต) เพอเปนแนวทางในการดารงชวต 2. ตระหนกถงความสาคญของอลกรอานและอลฮะดษ (วจนทานศาสนฑต) ในการอยรวมกนในสงคมอยาง

มความสข สาระท 8 ธรรมชาตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย มาตรฐาน (ว 8.1) ใชกระบวนการวทยาศาสตรและอสลามศกษาในการสบเสาะหาความร การแกปญหาของปรากฏการณตางๆ ทเกดขนโดยอลลอฮทรงเปนผกาหนด สามารถอธบายดวยการศกษาขอมลจากอลกรอานและอลฮะดษ(วจนทานศาสนฑต)ในการศรทธาและยดมนตอพระองค มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. เขาใจและเหนคณคาในความสามารถของอลลอฮเปนผทรงจดระบบโดยอนภาพและผทรงรอบรในการคมครองการเกดปรากฏการณตางๆ

2. ตระหนกถงเหตการณและปรากฏการณทเกดขน และนามาวเคราะห วจารณ เพอศรทธาและยดมนตออลลอฮเพยงพระองคเดยว

กลมสาระการเรยนรสงคมศกษาศาสนาและวฒนธรรม

สาระท 1 ศาสนาและวฒนธรรม มาตรฐาน(ส1.1) เขาใจประวต ความสาคญ หลกธรรมของศาสนาอสลามและศาสนาอนๆนาหลกธรรมของ

ศาสนาอสลามมาเปนหลกปฏบตในการอยรวมกนในสงคมอยางสนตสข มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. รและเขาใจประวตความเปนมาของศาสนาอสลาม หลกการของศาสนาอสลาม องคประกอบของศาสนาอสลามและศาสนาตางๆ

2. เหนความสาคญและสามารถนาหลกการของศาสนาอสลาม หลกการของศาสนาอนทเกยวของกบความดและไมขดกบหลกการของศาสนาอสลามมาปฏบตในการดารงชวตเพออยรวมกนในสงคมอยางมความสข

3. รและเขาใจหลกการปฏบตและหลกศรทธาของศาสนาอสลาม เพอนามาแกปญหาดานสงคมในการดารงชวต สาระท 1 ศาสนาและวฒนธรรม

มาตรฐาน ( ส 1.2) ยดมนในหลกคาสอนของ อลกรอานและอลฮะดษ (วจนทานศาสนฑต) ทาความดตามหลกการของศาสนาอสลาม และศรทธาในความเปนเอกะของอลลออฮ มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. เชอมนในหลกการของศาสนาอสลาม และหลกจรยธรรมในสงทดงามของศาสนา อนๆ ทไมขดกบหลกการศาสนาอสลามโดยศกษาจากอลกรอานและอลฮะดษ(วจนทานศาสนฑต)ขอมลตางๆทเกยวของเพอการอยรวมกนในสงคมไดอยางสนตสข

2. ตระหนกถงหลกการของศาสนาอสลามและการปฏบตของนกปราชญมสลมและบคคลอน ๆ ทเปน



อล-นร

แบบอยางทางจรยธรรม โดยการศกษาวเคราะห ความเปนเหตและผลในการปฏบตตอตนเอง เพอน ครอบครวและสงคมไดอยางมความสข

3. ตระหนกในคณคาของการยดมนคาสอนศาสนาอสลาม เพอเปนแนวทางในการดาเนนชวตในสงคมอยางมความสข สาระท 1 ศาสนาและวฒนธรรม มาตรฐาน(ส1.3) ประพฤต ปฏบตตามหลกการของศาสนาอสลาม และหลกจรยธรรม พรอมกบนาไปประยกตในการพฒนาตน บาเพญประโยชนตอครอบครว สงคม และสงแวดลอม เพอการอยรวมกนในสงคมอสลามและสงคมอนๆ ไดอยางสนตสข มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. รและปฏบตตนตามหลกการของศาสนาอสลาม หลกจรยธรรม คานยมดานศาสนาอสลาม และหลกความดของศาสนาอนๆ ทไมขดกบศาสนาอสลาม โดยมาประยกตใชในการพฒนาตนเอง สงคม สงแวดลอมในชมชนและประเทศชาต เพออยรวมกนไดอยางสนตสข

2. ปฏบตตามหลกคาสอนของศาสนาอสลามดวยความเตมใจและเหนคณคา 3. ยดมนในหลกจรยธรรมอสลามเพอเปนแนวทางในการปฏบตตนตอครอบครว สงคมและประเทศชาต

สาระท 2 หนาทพลเมอง วฒนธรรม และการดาเนนชวตในสงคม มาตรฐาน(ส2.1) ปฏบตตนในการเปนพลเมองทดตามหลกคาสอนของอลกรอานและอลฮะดษ (วจนทานศาสนฑต) ตอการดารงชวตในสงคมทหลากหลายแนวความเชอประเพณ และวฒนธรรมอยางสนตสข

1. ตระหนกถงคณคาของความเปนมสลมทจะตองปฏบตตามหลกการของศาสนาอสลามในการเปนพลเมองทดของประเทศชาต และบคคลอน ๆ ไดอยางสนตสข

2. ตระหนกถงสถานภาพ บทบาท และหนาทของการเปนมสลม เขาใจสทธมนษยชนเพอคมครองปกปองตนเองและคนอนๆในการดาเนนชวตในสงคมอยางมความสข ตลอดจนปฏบตตนตามกฎหมายบานเมองทเกยวของกบกฎระเบยบตางๆ

3. ตระหนกและยดมนในหลกการของศาสนาอสลามเพอนามาปฏบตในการดารงชวต 4. เขาใจความแตกตางของวฒนธรรมในทองถนและประเทศทหลากหลายทางดานศาสนาและแนวความคด

เพอนาไปสความเขาใจในการอยรวมกน สาระท 3 เศรษฐศาสตร

มาตรฐาน ( ส 3.1) เขาใจหลกการอสลาม สามารถบรหารจดการทรพยากรในการผลต และการบรโภค การใชทรพยากรทมอยจากดไดอยางมประสทธภาพ คมคาและใชอยางประหยด เพอการดารงชวตอยางมดลยภาพ มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. เขาใจความหมายของเศรษฐศาสตร ปจจยการตดสนใจเลอกใชทรพยากร เพอการผลตโดยคานงถงตนทนและผลประโยชนทจะไดรบถกตองตามหลกการของศาสนาอสลาม

2. รความหมาย ความแตกตาง และวธการนาทรพยากรตามระบบเศรษฐศาสตรอสลามมาใชในการผลตสนคาและบรการอยางมประสทธภาพ พรอมถกตองตามหลกการของศาสนาอสลาม

3. เหนคณคาและสามารถตดสนใจตามหลกการของศาสนาอสลามในฐานะผบรโภคโดยพจารณาจากประโยชนทไดรบอยางคมคา

4. เขาใจและสามารถดาเนนการระบบสหกรณตามหลกการของศาสนาอสลาม



อล-นร

5. เขาใจเกยวกบระบบและวธการของเศรษฐกจพอเพยงตามหลกการของศาสนาอสลาม และสามารถนาไปประยกตใชกบชวตประจาวนได สาระท 3 เศรษฐศาสตร

มาตรฐาน ( ส 3.2) เขาใจบทบญญตอสลามเกยวกบมอามาลาต สถาบนการบรหารทางเศรษฐกจตางๆ ความสมพนธของระบบเศรษฐกจ ความจาเปนของการรวมมอกนทางเศรษฐกจในสงคมทหลากหลายแนวความเชอ ประเพณและวฒนธรรม มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. รและเขาใจบทบญญตอสลามเกยวของกบมอามาลาตและสามารถนาไปปฏบตในการดารงชวตในสงคม สาระท 4 ประวตศาสตร

มาตรฐาน ( ส 4.1) เขาใจความหมายความสาคญของแตละยคสมยทางประวตศาสตรอสลามและประวตศาสตรอนๆ สามารถใชวธการทางประวตศาสตรมาวเคราะหเหตการณตางๆ อยางเปนระบบ มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. รและเขาใจยคสมยทางประวตศาสตรอสลามและประวตศาสตรอนๆ เพอใหสามารถเขาใจเหตการณทางประวตศาสตรไดอยางถกตอง

2. ศกษารวบรวมขอมลและจดระบบขอมลอยางเปนระบบดวยวธการทางประวตศาสตร เพอใชการศกษา อภปรายความเปนมาของประวตศาสตรอสลาม และประวตศาสตรอนๆ

3. เขาใจวธการทางประวตศาสตรเพอนามาใชศกษาหาขอสรปและนาเสนอเหตการณทางประวตศาสตรอสลามและประวตศาสตรอนๆอยางมวจารณญาณ

4. ตระหนกและเหนคณคาของประวตความเปนมาของอลกรอานและ อลฮะดษ (วจนทานศาสนฑต) สาระท 4 ประวตศาสตร มาตรฐาน(ส 4.2) เขาใจประวตความเปนมาของชาตไทย ประวตศาสตรอสลามในทองถนและภมภาค มความภมใจในการดารงชวตเปนชาวไทยทนบถอศาสนาอสลาม มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. รและเขาใจเกยวกบพฒนาการของเศรษฐกจ การเมอง การปกครอง สงคม ศลปวฒนธรรมและความสมพนธระหวางประเทศของรฐไทยในดนแดนประเทศไทยตงแตอดตจนถงปจจบนและเกดความภาคภมใจในความเปนมสลมทอยในประเทศไทย

2. วเคราะหปจจยตางๆ ของประวตศาสตรทองถน บคคลสาคญ ทสอดคลองกบการเผยแผศาสนาอสลาม 3. วเคราะหและเปรยบเทยบผลงานของบคคลทสาคญทงในและตางประเทศทมผลกระทบตอเหตการณทาง

ประวตศาสตรอสลามและประวตศาสตรอนๆ เพอเปนแบบอยางในการดารงชวต สาระท 5 ภมศาสตร

มาตรฐาน (ส 5.1) เขาใจลกษณะของโลกทางกายภาพ ตระหนกถงความสมพนธของสรรพสงทปรากฏในระวางท ซงมผลตอกนและกนในระบบตาง ๆ ทอลลอฮเปนผทรงปกครองและคมครอง ใชแผนทเครองมอทางภมศาสตรในการคนหาขอมลภมศาสตร สารสนเทศ อนจะนาไปสการใช และการจดการอยางมประสทธภาพ มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1.วเคราะห เปรยบเทยบพนทของโลกแตละแหงทมความแตกตางทางกายภาพและระบบการดาเนนชวตของสรรพสงทมอลลอฮเปนผทรงสรางและผจดระบบโดยอนภาพ



อล-นร

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษากบอสลามศกษา สาระท 1 การเจรญเตบโต และพฒนาการของมนษย

มาตรฐาน (พ1.1) เขาใจธรรมชาตของการเจรญเตบโต และพฒนาการของมนษยตามหลกคาสอนของศาสนาอสลามและศาสนาอนๆ มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. เขาใจปจจยทมผลกระทบตอการเจรญเตบโตและการพฒนาการของมนษยในแตละชวงและวยโดยม อลลอฮเปนผทรงกาหนด

2. เขาใจการพฒนาการของมนษยตามหลกการศาสนาอสลามและศาสนาอนๆ 3. วเคราะห อภปรายโองการอลกรอานและอลฮะดษ (วจนทานศาสนฑต) ทเกยวของกบการพฒนาของ

มนษย 4. ตระหนกและเหนคณคาทอลลอฮไดทรงสรางมนษยทมความแตกตางจากสรรพสงอนๆ

สาระท 2 ชวตและครอบครว มาตรฐาน(พ 2.1) เขาใจบทบญญตอสลามเกยวกบมนากาฮาต ญนายาต และเหนคณคาของชวต ครอบครว เพศศกษา และมทกษะในการดาเนนชวตตามหลกการของศาสนาอสลาม มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1.รและเขาใจบทบญญตอสลามเกยวกบมนากาฮาต ญนายาต สามารถนาไปแกปญหาตางๆทเกดขนกบครอบครว สงคมในการดาเนนชวตและลวงละเมดทางเพศ

2. ตระหนกและเหนคณคาเกยวกบบทบญญตอสลามในการดาเนนชวตของตนเอง ครอบครวและสงคม

กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลยกบอสลามศกษา

สาระท 2 การอาชพ มาตรฐาน(ง 2.1) เขาใจ มทกษะ มประสบการณในการงานอาชพ มคณธรรมตามหลกการของศาสนาอสลาม มเจตคตทดตองานอาชพ และเหนแนวทางในการประกอบอาชพสจรตพรอมกบยดมนหลกจรยธรรมอสลาม มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. มความรและทกษะในการประกอบอาชพตามหลกการของจรยธรรมอสลาม 2. เหนประโยชนและมเจตคตทดตอการประกอบอาชพอยางสจรตและถกตองตามหลกการของอสลาม 3. วเคราะห อภปรายโองการอลกรอานและอลฮะดษ (วจนทานศาสนฑต) ทเกยวของกบการประกอบอาชพ

ของมนษย 4. ยดมนตามหลกจรยธรรมอสลามในการประกอบอาชพ เพอการอยรวมกนอยางสนตสข

สาระท 5 เทคโนโลยเพอการทางานและอาชพ มาตรฐาน(ง5.1) ใชเทคโนโลยในการทางาน การผลต การออกแบบ การแกปญหา การสรางงาน การสรางอาชพสจรตตามหลกจรยธรรมอสลามอยางมความเขาใจ มการวางแผนเชงกลยทธและมความคดสรางสรรค มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. ยดมนและเหนคณคาในการงานอาชพทสจรตตามหลกการอสลาม เพออยรวมกนในสงคมอยางมความสข



อล-นร

กลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศกบอสลามศกษา

สาระท 1 ภาษาเพอการสอสาร มาตรฐาน(ต1.1) เขาใจกระบวนการฟง การอาน สามารถตความเรองทฟงและอานจากสอเกยวกบบทบญญตอสลามและเรองอน ๆ มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. เขาใจภาษาทาทาง นาเสยง ความรสกของผพด รวมทงเขาใจคาสง คาขอรอง คาแนะนา คาอธบาย เพอเขาใจบทบญญตอสลาม

2. เขาใจและตความอลกรอานและอลฮะดษ (วจนทานศาสนฑต) และสอทมใชความเรยงในรปแบบตางๆ โดยถายโอนเปนขอความทใชถอยคาของตนเองหรอถายโอนขอความเปนสอทมใชความเรยง

3. เขาใจ ตความและแสดงความคดเหนเกยวกบอลกรอานและอลฮะดษ (วจนทานศาสนฑต) ขอมลและขาวสาร จากสอ สงตพมพ หรอสออเลกทรอนกสเกยวกบหลกการศาสนาอสลามหรอเรองอนๆ

4. ใชภาษาตางประเทศ (อาหรบ มลาย องกฤษ) เพอเปนพนฐานในการเรยนระดบสงขน สาระท 1 ภาษาเพอการสอสาร มาตรฐาน(ต1.3) เขาใจกระบวนการพด การเขยน และสอสารขอมล ความคดเหนเกยวกบหลกการศาสนาอสลาม เรองราว ตาง ๆ จากแหลงเรยนรหรอวทยาการทเกยวของ มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. นาเสนอขอมลเกยวกบหลกการศาสนาอสลาม เรองราวสนๆ หรอกจวตรประจาวน ประสบการณ รวมทงเหตการณทวไป

2. นาเสนอความคดเหน รวบยอดเกยวกบหลกการของศาสนาอสลาม ประสบการณสวนตวหรอเหตการณตางๆ

3. อานรอยแกว รอยกรองและบทความเกยวของกบหลกการของศาสนาอสลามไดถกตองตามหลกการออกเสยงของภาษา (อาหรบ มลาย องกฤษ)

กลมสาระการเรยนรภาษาไทย สาระท 2 การเขยน มาตรฐาน(ท2.1) ใชกระบวนการเขยน เขยนสอสาร ยอความ เขยนเรองราวเกยวกบอสลามศกษา เขยนรายงานขอมลสารสนเทศ และรายงานการศกษาคนควาเกยวกบอสลามศกษาและอนๆ อยางมประสทธภาพ มาตรฐานการเรยนรชวงชน 1. สามารถเขยนเรยงความ ยอความ เขยนอธบาย ชแจง แสดงความคดเหน แสดงการโตแยง เขยนรายงาน เขยนเชงสรางสรรคเกยวกบอสลามศกษาและอน ๆ รวมทงใชกระบวนการเขยนพฒนางานเขยน สาระท 3 การฟง การด และการพด

มาตรฐาน (ท3.1) สามารถเลอกฟง ดอยางมวจารณญาณ และพดแสดงความร ความคด ความรสกในโอกาสตางๆ เกยวกบอสลามศกษาหรออนๆ อยางมวจารณญาณและสรางสรรค มาตรฐานการเรยนรชวงชน



อล-นร

1. สามารถสรปความ จบประเดนสาคญ วเคราะห วนจฉยขอเทจจรง ขอคดเหนและจดประสงคของเรองทฟงและด สงเกตการใชนาเสยงกรยาทาทางการใชถอยคาของผพดและสามารถแสดงทรรศนะจากการฟงและดสอรปแบบตางๆ เกยวกบอสลามศกษาและอนๆ อยางมวจารณญาณ

2. สามารถพดนาเสนอความร ความคด การวเคราะหและการประเมนเรองราวตางๆ พดเชญชวน อวยพรและพดในโอกาสตางๆ ทเกยวของกบอสลามศกษาและอนๆ ไดอยางมเหตผล ใชภาษาถกตองชดเจน นาฟงตามหลกการพด มมารยาท การฟง การดและการพด

กลมสาระการเรยนรคณตศาสตรกบอสลามศกษา

สาระท 2 การวด มาตรฐาน(ค2.1) เขาใจพนฐานเกยวกบการวดทวไป หลกการของศาสนาอสลามดานอบาดาตและมอา

มาลาตในการดารงชวต เพอเปนบาวทยาเกรงตออลลอฮ มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. เขาใจเกยวกบการดเวลาในการละหมาดโดยการวดจากเงาของดวงอาทตยในเวลาตางๆ ตลอดจนเขาใจเกยวกบเรองการวด ตวงและชงกโลกรมตามหลกการของศาสนาอสลาม

2. เขาใจเกยวกบเรองโทษของผกระทาการทจรตในการวด ตวงและชงกโลกรมตามหลกการของอสลาม

กลมสาระการเรยนรศลปะกบอสลามศกษา

สาระท 1 ทศนศลป มาตรฐาน(ศ1.1) รและเขาใจทศนศลปตามจนตนาการ ความคดสรางสรรค สามารถวเคราะห วพากษ วจารณ บนพนฐานสงเกตการใชนาเสยงกรยาทาทางการใชถอยคาของผพดและสามารถแสดงหลกการของศาสนาอสลาม แสดงความรสก ความคด ตองานศลปะอยางอสระ มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. รวธสอความคด จนตนาการ ความรสก ความประทบใจดวยวสด อปกรณ เทคนค วธการทางศลปะทไมขดกบหลกการศาสนาอสลาม

2. คดรเรม ดดแปลงใชทศนธาต และองคประกอบทางทศนศลป เทคนค วธการ รปแบบใหมๆ ในการสรางงานทศนศลปตามความถนดทไมผดกบหลกการของศาสนาอสลาม

3.ใชกระบวนการสรางสรรคงานทศนศลป ประยกต ใชสอ วสด อปกรณและเทคโนโลยไดอยางถกตองตามหลกการของศาสนาอสลามและมความรบผดชอบ

4. วเคราะห วพากษและวจารณทศนศลปตามหลกการของศาสนาอสลาม 5. แสดงออกถงความรสกในการรบรความงามจากประสบการณ จนตนาการทอยบนหลกการของศาสนา

อสลาม 6. นาความรและวธการ ประสบการณทางทศนศลปทไมขดกบหลกการของศาสนาอสลามไปใชกบกลม

สาระการเรยนรอนๆ และชวตประจาวนไดอยางเหมาะสมและถกตอง สาระท 1 ทศนศลป



อล-นร

มาตรฐาน (ศ1.2) เขาใจความสมพนธระหวางทศนศลป ประวตศาสตร วฒนธรรม เหนคณคางานทศนศลปทไมขดกบหลกการอสลามซงเปนมรดกและภมปญญาทองถน มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. เขาใจแนวความคดเกยวกบทศนศลปบนพนฐานของหลกการศาสนาอสลามในการดารงชวต 2. ซาบซงและเหนคณคาในการสรางทศนศลปทสะทอนแนวคดอสลามและภมปญญาทองถน

สาระท 2 ดนตร มาตรฐาน (ศ 2.1) เขาใจและสามารถวเคราะห วพากษวจารณเกยวกบดนตรทอสลามอนญาตและไม

อนญาตตลอดชนชมพรอมประยกตใชเครองดนตรทอสลามอนญาตในการดารงชวต มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. เขาใจถงหลกการอสลามเกยวกบเครองดนตรทศาสนาอสลามอนญาตและไมอนญาตในการละเลนและประยกตในการดารงชวตพรอมกบชนชมเครองดนตรทอสลามอนญาต

2. วเคราะห วพากษ วจารณถงสาเหตทอสลามไมอนญาตในการละเลนดนตร 3. แสดงออกถงความรสกไพเราะของดนตรทอสลามอนญาต 4. วเคราะห วพากษและวจารณเกยวกบดนตรทอสลามอนญาตและไมอนญาต 5. แสดงความคดเหนและจาแนกความแตกตางของดนตรทอสลามอนญาตและไมอนญาต

6. สรางสรรคและชนชอบดนตรทอสลามอนญาต สาระท 2 ดนตร

มาตรฐาน(ศ 2.2) เขาใจความสมพนธระหวางดนตร ประวตศาสตรวฒนธรรม เหนคณคาดนตรทไมขดกบหลกการอสลามซงเปนมรดกและภมปญญาทองถน มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. เขาใจหลกการของอสลามเกยวกบการเลนดนตรทอสลามอนญาตและไมอนญาตในการดารงชวต 2. มสวนรวมและซาบซงในกจกรรมดนตรทอสลามอนญาตและหลกเลยงในกจกรรมดนตรทอสลามไม

อนญาต สาระท 3 นาฎศลป

มาตรฐาน(ศ 3.1) เขาใจและสามารถวเคราะห วพากษ วจารณการละเลนนาฏศลปตามหลกการศาสนาอสลาม มาตรฐานการเรยนรชวงชน

1. เขาใจและแสดงความคดเหนเกยวกบการละเลนนาฏศลปตามทศนของ อสลาม 2. วจารณประโยชนและโทษการละเลนนาฏศลปตามหลกการของอสลาม 3. แสดงออกถงความรและความคดเหนเกยวกบศลปะการแสดงในรปแบบตางๆ บนพนฐานของหลกการ

อสลาม 4. วเคราะห วพากษ และวจารณการแสดงนาฏศลปตามแนวทางศาสนาอสลาม

สาระท 3 นาฎศลป มาตรฐาน(ศ 3.2) เขาใจความสมพนธระหวางนาฏศลป ประวตศาสตร วฒนธรรมและความขดแยงกบ

หลกการอสลาม มาตรฐานการเรยนรชวงชน



อล-นร

1. เขาใจถงหลกการอสลามทไมอนญาตใหแสดงนาฏศลปและละครในการดารงชวต 2. สารวจและทาความเขาใจรปแบบ วธการแสดงทางนาฏศลป และการละครตามบรบททางสงคมและ

วฒนธรรมทมใชอสลาม 3. ซาบซง และเหนคณคาของหลกการอสลามทไมอนญาตใหมสลมแสดงนาฏศลปในชวตประจาวน

สรปและอภปรายผล

การวจย การพฒนากรอบหลกสตรบรณาการชวงชนท 3 สาหรบโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม จงหวดชายแดนภาคใต เปนการบรณาการสาระการเรยนรและมาตรฐานการเรยนรชวงชนท 3 ระหวางวชาสามญศกษาและวชาอสลามศกษาตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 และหลกสตรอสลามศกษา พทธศกราช 2546 ซงกลาวไดวาวชาสามญศกษาสามารถบรณาการกบอสลามศกษาไดทกวชา ทงนเนองจากวชาสามญศกษาและอสลามศกษามความสมพนธกนหรอมไดขดแยงกน ทงๆ ทเราเหนไดชดเจนวาปจจบนน มการจดการเรยนการสอนแยกกน ดงท Ghazali Basri (1991 : 15) กลาวถงพนฐานดานปรชญาระหวางวชาสามญศกษาและอสลามศกษานน เปนสงทขดแยงกน ไมสามารถบรณาการกนได อยางไรกตาม การบรณาการระหวางวชาทงสองนน สามารถกระทาไดดวยการประนประนอมกน ประเดนนไดสอดคลองกบงานวจยของ Narongraksakhet (1995 : Abstract ) ไดเสนอแนวคดวา การบรณาการหลกสตรสามญศกษาและหลกสตรอสลามศกษานน สามารถกระทาไดดวยความระมดระวง ทงนเนองจากการบรณาการนนมใชไปรวมเปนวชาเดยวกน

ดวยเหตดงกลาว การดาเนนการวจยครงน ผวจยมไดศกษาวเคราะหเฉพาะความสมพนธของเนอหา ตามแนวคดของ Jacqueline McDenald และ Charlene Czerniak (1994 : 5 – 6 ) ซงเสนอกรอบแนวคดในการบรณการหลกสตรวา ใหพจารณาแนวคดพนฐานของแตละวชาทมความสมพนธและสามารถเชอมโยงดวยกนได และพจารณาเนอหาแตละวชาทสามารถพฒนาและเชอมโยงเขากบเรอง แตยงไดนาทฤษฎการแบงประเภท เนอหาวชาของฮลดา ทาบา (Hilda Taba) ในการพฒนาหลกสตรมาวเคราะหความสมพนธของสาระการเรยนรและมาตรฐานการเรยนรชวงชนท 3 ทงสองหลกสตรอกดวย

อยาไรกตาม การดาเนนการบรณาการหลกสตรมความจาเปนอยางยงโดยเฉพาะโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม ทงนเนองจากสถานศกษาดงกลาวมการใชทงสองหลกสตรในการเรยนการสอน คอ หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 และหลกสตรอสลามศกษา พทธศกราช 2546 ซงทาใหประสบปญหาในดานการบรหารจดการมากกวาโรงเรยนประเภทอนๆ เชนดานเวลาเรยน จานวนครผสอน และงบประมาณไมเพยงพอในการบรหาร สอดคลองกบงานวจยของนเลาะ แวอเซง และคณะ (2550 :13) กลาววา การจดการเรยนการสอนในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามจงหวดชายแดนภาคใต จะใชสองหลกสตรควบคกน จงตองใชเวลาในการศกษามากกวาหลกสตรเดยว การบรณาการหลกสตรจงถอเปนทางออกหนงทอาจแกไขปญหาความซาซอนของเนอหาและเปนการลดเวลาเพอใหผเรยนไดศกษาดวยตนเองมากขน และยงสอดคลองกบงานวจยของมฮามด บลหะยอาบบากา (2548 : 78) กลาววา เวลาและเนอหาในการจดการเรยนการสอนของโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามนน มากเกนไป เนอหาของทงสองหลกสตรมเรองทเกยวของซาซอนกน ควรปรบเปนเนอหาเดยวกน เนอหาสามารถบรณาการเขาดวยกนได การแยกสองหลกสตรทาใหตองใชบคลากรมากกวาโรงเรยนสามญทวไป



อล-นร

นอกจากน ศาสนาอสลามกยงเนนการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ มไดแยกระหวางศาสนาและสามญศกษา เหนไดจากวจนะของทานศาสนฑต (ขอความจาเรญและความสนตจงมแดทาน) ทไดใหความสาคญกบการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ ดงท Shalaby,Ahmad (1954 : 48 ) กลาววา “...เมอทานศาสดาถงเมองมะดนะฮ มสยดของทานกถกสรางขนท อล มรบด (al Mirbad) และในมสยดแหงน ทาน (มฮมหมด) (ขอความจาเรญและความสนตจงมแดทาน) เคยสอนเศาะฮาบะของทานเกยวกบวชาศาสนาและวชาทางโลก”

จากวจนะของทานศาสนฑต (ขอความจาเรญและความสนตจงมแดทาน) จงทาให อล- บฆดาด เสนอใหผสอนใชหลกสตรบรณาการในการจดการเรยนการสอน เพราะทานเชอวา หลกสตรบรณาการจะใหประโยชนแกผเรยนดกวา ในทางตรงกนขาม ทานไดตาหนผสอน นกเรยนทมไดใชหลกสตรบรณาการในการจดการเรยนการสอน (Narongraksakhet,1993 : 8) กลาวโดยสรป การบรณาการหลกสตรหรอเนอหาระหวางวชาสามญศกษาและอสลามศกษานน จงเปนแนวทางในการแกปญหาการจดการเรยนการสอนสาหรบโรงเรยนเอกชนสอนศาสนา ซงเปนแนวทางทศาสนาอสลามไดสงเสรมและสนบสนนอกดวย ดงนนผบรหารและนกวชาการอสลามศกษาทกทานทรบผดชอบการจดการเรยนการสอนโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามจงหวดชายแดนภาคใต ควรตระหนกและผลกดนใหหลกสตรบรณาการระหวางสามญศกษาและอสลามศกษาเกดขนในสถานศกษาดงกลาว

ขอเสนอแนะสาหรบการวจยครงตอไป

ผลการวจยในครงน ผวจยขอเสนอแนะใหผทเกยวของศกษาประเดนปญหาเพอพฒนาการจดการเรยนการสอนของโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามจงหวดชายแดนภาคใต โดยการนาผลการวจยไปศกษาวเคราะห จดทาตวชวดและสาระการเรยนรเพอจดทาหนวยการเรยนรและแผนการจดการเรยนรตอไป



อล-นร

เอกสารอางอง

กระทรวงศกษาธการ. ม.ป.ป. หลกสตรอสลามศกษา พทธศกราช 2546 สาหรบโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม. กระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ. 2544. หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544. นนทบร. ไทยรมเกลา. นเลาะ แวอเซง และคณะ. 2550. การจดการศกษาโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามในสามจงหวดชายแดนภาคใต.

วทยาลยอสลามศกษามหาวทยาลยสงขลานครนทรวทยาเขตปตตาน มฮามด บลหะยอาบบากา. 2548. ทศนะตอแนวคด ทศทางและรปแบบการจดหลกสตรอสลามศกษาทสอนควบควชา

สามญในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามจงหวดชายแดนภาคใต : กรณศกษาโรงเรยนอาลาวยะหวทยา. ภาคนพนธ มหาบณฑตพฒนาสงคม สถาบนบณฑตบรหารศาสตร.

Ghazali Basri. (1991). An Integrated Education System In A Multi-Faith And Multi-Cultural Country. Muslim Youth movement of Malaysia

Narongraksakhet,Ibrahim. 1993. Islamic Education Curriculum in the Fifth Centuary of Hijrah. Presented at M.ed. Postgraduated student’s meeting, Department of Education, International Islamic University, Malaysia

Narongraksakhet,Ibrahim. 1995. Towards Integrated Curriculum in Islamic Private Schools in Southern Thailand : A Study on the Relationship between Tradition and Modern Subjects. Thesis for Degree of Master of Education. International Islamic University Malaysia

Shalaby,Ahmad. 1954. History of Muslim Education. Beirut: Dar al Kashshaf. Taba. H. 1962. Curriculum development : Theory and practise. New York : Harcount. Brace & World. บทความวชาการ

วาโร เพงสวสด. 2543. การวจยทางการศกษาปฐมวยโดยใชวเคราะหเทคเดลฟาย. วารสารวทยาบรการมหาวทยาลยสงขลานครนทร,1(2),30 – 38.

Jacqueline McDonald, Charlene Czerniak. 1994. Developing Interdisplinary Units: Strategies and Examples. Journal of School Science and Mathematic .94 (1), 5-10.



อล-นร

การสงเสรมการออกกาลงกายตามหลกศาสนาอสลาม ในกลมแมบาน จงหวดปตตาน

การยา ยอแร∗ สาวตร ลมชยอรณเรอง∗∗ เพชรนอย สงหชางชย∗∗∗

บทคดยอ

งานวจยเชงคณภาพน มจดมงหมายเพออธบายหลกการออกกาลงกายตามวถชวตของกลมแมบานมสลม

และกระบวนการสงเสรมการออกกาลงกายทสอดคลองตามหลกศาสนาอสลาม ผใหขอมล 12 คน เปนผนาศาสนาอสลาม เจาหนาทสาธารณสข อสม. และแมบานมสลม กลมละ 3 คน เกบขอมลโดยการสมภาษณเจาะลก ตรวจสอบความตรงดานเนอหาและระเบยบวธวจยโดยผทรงคณวฒ 5 ทาน วเคราะหขอมลโดยการวเคราะหเนอหา ผลการศกษาพบวา การสงเสรมการออกกาลงกายนน ผนาศาสนาสวนใหญเนนวาตองไมขดกบชารอะฮ เจาหนาทสาธารณสข เนนความถกตองตามหลกการออกกาลงกาย สวนใหญใหความหมายของการออกกาลงกายวาเปนการเคลอนไหวรางกาย ออกแรง ออกเหงอ การปฏบตกจวตรประจาวนและการปฏบตศาสนกจ เปนการออกกาลงกายทเพยงพอแลว แมบานเพยงสวนนอย และเจาหนาทสาธารณสขทเหนวากจกรรมดงกลาวเปนการออกกาลงกายทยงไมเพยงพอ ผใหขอมลทกคนมความเหนเหมอนกนวา การออกกาลงกายมความสาคญตอสขภาพ ผนาศาสนาเหนวาการออกกาลงกายเปนหนาทของมสลม สวนเจาหนาทสาธารณสขเหนวาเปนหนาทของตนในการสงเสรมใหแมบานมการออกกาลงกายทถกตอง เงอนไขการสงเสรมการออกกาลงกายของแมบานมสลมคอ การบรหารจดการเวลาเพอการออกกาลงกายท สอดคลองกบวถชวตของแมบาน สวนแนวทางการสงเสรมการออกกาลงกายนนคอ การใหความสาคญกบการใหความรเรองการออกกาลงกายทถกตอง เหมาะสม การเตรยมสถานทเฉพาะสาหรบกลมแมบาน การสนบสนนสอ คมอและซดทสอดคลองกบกลมแมบาน การออกแบบการออกกาลงกายทไมขดกบหลกศาสนา การรวมกลมแมบานตามวถชวตแบบหะละเกาะฮ การจดใหมการทดสอบสมรรถภาพทางกายสมาเสมอ และการจดการใหมเจาหนาทสาธารณสข หรอ อสม. สนบสนน และตดตามใหคาแนะนาอยางตอเนอง คาสาคญ: การสงเสรมการออกกาลงกาย, อสลาม, แมบาน

∗ นกศกษาระดบปรญญาโท สาขาวชาการวจยและพฒนาระบบสขภาพ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขต หาดใหญ ∗∗ Asst. Prof. Ed.D. (พฒนศกษาศาสตร) อาจารยประจาสาขาการวจยและพฒนาระบบสขภาพ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

วทยาเขต หาดใหญ ∗∗∗ Assoc. Prof. Ph.D. (ประชากรศาสตร) อาจารยประจาสาขาการวจยและพฒนาระบบสขภาพ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

วทยาเขต หาดใหญ




อล-นร

ABSTRACT

This qualitative research aimed to explore the principles of exercise in the lifestyle of Muslim

housewives, and processes of exercise promotion that are congruent with Islamic practice. Twelve key informants were selected, comprising 3 Muslim leaders, 3 responsible health providers, 3 health volunteers and 3 Muslim housewives. Data were collected by in-depth interview. The instrument was approved by five experts. Data triangulation was adopted to ensure data validity and content analysis was carried out. The results revealed that the Muslim leaders emphasized Islamic congruency and the health providers emphasized the intensity of exercise. The common perspectives of exercise were reported as physical training, physical activity, body movement, and sweaty exercise. Some particular aspects were revealed. Most of them emphasized their daily activities in routine work and religious practice but few housewives and all health providers argued that such activities were not exercise. All key informants agreed on the importance of exercise on body and mind of the housewives. In addition, the Muslim leaders proposed that exercise was one of the Muslim responsibilities and the health providers accepted that their duty was to promote exercise among the woman’s group. The conditioning factors on successful exercise promoting program for the women were time management to promote exercise that was congruent with their lifestyles. The processes on promoting a culturally congruent exercise program for the Muslim housewives were revealed , i.e. , 1) giving knowledge related to exercise, 2) preparing a private place for the women, 3) supporting equipment to guide their exercise, 4) designing exercise that was congruent with the practice : fast walking, 5) forming supportive groups that were integrated with their lifestyles, 6) providing physical examination on a regular basis, and 7) continuing advice to the housewives by health providers and volunteers. Keywords: Exercise, Promotion, Muslim, Housewives



อล-นร

บทนา

จากรายงานการสาธารณสขไทย 2548-2550 พบวา ปจจบนโรคไมตดตอทเปนอนตรายอนดบตนของสาเหตการปวยและตายของประชาชนชาวไทย โรคหวใจ มะเรงและเบาหวาน มแนวโนมเพมขน เนองมาจากพฤตกรรมบรโภคและการออกกาลงกายทไมเหมาะสม ดงจะเหนไดจากอตราการเขาพกรกษาตวในโรงพยาบาล พบวา โรคหวใจมอตราเพมขนจาก 56.5 ตอประชากร 100,000 คน ใน พ.ศ. 2528 เพมเปน 109.4,618.15 ตอประชากร 100,000 คนใน พ.ศ. 2537 และ พ.ศ. 2549 ตามลาดบ เชนเดยวกบผปวยโรคเบาหวานกมแนวโนมเพมขนจาก 33.3 ตอประชากรแสนคน ใน พ.ศ. 2528 เพมเปน 91.0 ใน พ.ศ. 2537 และเปน 586.8 ตอประชากร 100,000 คน ใน พ.ศ. 2549 (กระทรวงสาธารณสข, 2551) สวนปญหาสขภาพทสาคญของชาวไทยมสลม 5 จงหวดชายแดนภาคใต โรคทเสยงสงไดแกโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง โรคหวใจและหลอดเลอด ตามลาดบ (กระทรวงสาธารณสข, 2548) การสงเสรมการออกกาลงกาย เปนมาตรการสาคญประการหนงในการสงเสรมสขภาพทประเทศไทยดาเนนการอยางจรงจงเพอปองกนหรอบรรเทาโรคเรอรงดงกลาว (กองสขศกษา, 2547) จากการศกษาของอรคเซน (Erikssen, 2001) พบวาระดบการเคลอนไหวทางกายหรอการออกกาลงกายและระดบสมรรถภาพทางกายมความสมพนธในลกษณะแปรผกผนกบอตราการตายและความเสยงตอการเกดโรคตาง ๆ ผทมการเคลอนไหวทางกายหรอออกกาลงกายหรอมสมรรถภาพทางกายนอย มความเสยงตอการตายกอนวยอนสมควรและเสยงตอการเกดโรคตาง ๆ สงกวาผทมระดบเคลอนไหวทางกายหรอออกกาลงกายและระดบสมรรถภาพทางกายทสงกวา

กระทรวงสาธารณสข ไดใหความสาคญกบการสงเสรมสขภาพโดยการจดบรการการออกกาลงกายมาโดยตลอด นบตงแตป พ.ศ. 2546 ไดสนบสนนงบประมาณใหมการจดกจกรรมสงเสรมกฬาและการออกกาลงกายอยางตอเนอง (กระทรวงสาธารณสข, 2551) แมวาในระดบนโยบายไมไดระบรปแบบการออกกาลงกายทชดเจน แตในระดบปฏบตนน ไดนารปแบบทเปนทนยมของสงคมมาใช ซงไมสอดคลองกบวฒนธรรม วถชวตของชมชน เชน การเตนแอโรบก เนองจากกจกรรมดงกลาว ไมสอดคลองกบหลกคาสอนของศาสนาอสลามในเรองดนตรประกอบ ทาทาง และการแตงกาย เปนตน โดยเฉพาะในกลมสตร ซงมขอกาหนดทตองสอดคลองกบหลกปฏบตทางศาสนา (ยซฟ, และสภทร, 2551)รวมทงสถานททมการปะปนกนระหวางชายกบหญง (Madya, 2008) ทาใหผนาศาสนาในชมชนซงเปนผทมบทบาทสาคญในการชนาทางดานศาสนาอสลามออกมาแสดงทรรศนะวาไมถกตองตามหลกศาสนาอสลาม ผนาศาสนาและชมชนไมสนบสนน ซงการดาเนนชวตของมสลมผกพนอยกบศาสนาอยางแนนแฟน ชวตประจาวนผกพนอยกบพระผเปนเจา (มาน, 2544) จากการศกษา คนควางานวจยพบวา แมบานซงเปนสตรวยผใหญตอนกลาง เปนวยทอยในชวงการทางาน มการเปลยนแปลงเกดขนกบสขภาพรางกายหลายอยาง ทาใหพบวาโรคเรอรงไดแกโรคความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสงในกลมสตร สงกวาในกลมเพศชายอยางเหนไดชด (กระทรวงสาธารณสข, 2551) จากการสารวจอนามย สวสดการและการออกกาลงกาย 2550 พบวากลมสตรมการออกกาลงกายนอยกวากลมชาย มสตรออกกาลงกายเปนประจาพบวามเพยงรอยละ19.2 (สานกงานสถตแหงชาต, 2551) สวนสตรมสลมวยผใหญตอนกลางนน สวนใหญ มพฤตกรรมการออกกาลงกายไมเหมาะสมคอขาดการออกกาลงกาย หรอ ออกกาลงกายนาน ๆ ครง (ตามเกณฑตองออกกาลงกายประมาณครงละ 30 นาท อยางนอยสปดาหละ 3 วน) สาเหตทประชาชนไมออกกาลงกายพบวา ในชมชนมสลมนนสาเหตสวนหนงเนองมาจากหลกปฏบตตามหลกศาสนาอสลามทไมใหมการเปดเผยตวเองหรอแสดงทาทางไมเหมาะสมในทสาธารณะและสตรตองไมเปดเผยรางกาย (เอาเราะฮ) ใหผชายเหน (บรรจง, 2543) จงทาใหสตรมสลมไมกลาออกกาลงกายโดยใชทาทางทไมเหมาะสม หรอออกกาลงกายในทสาธารณะ (ฉลวย, 2548)



อล-นร

ในปจจบน ถงแมวา มการสรางนวตกรรมการออกกาลงกายใหม ๆ มการประยกตศลปะพนเมองเปนทาในการออกกาลงกาย กตาม บคลากรดานสาธารณสขและสตรมสลมสวนใหญ กยงไมมความมนใจเพยงพอวาจะสามารถนามาใชในการจดบรการหรอสงเสรมการออกกาลงกายในสภาพพนทในจงหวดปตตาน ไดหรอไม เนองจากในปจจบน มกระแสการชนาของผนาศาสนาอสลามออกมาแสดงทรรศนะในเรองการออกกาลงกายทไมสอดคลองกบหลกศาสนาอสลามอยางตอเนอง เชน ฤาษดดตน หรอ โยคะ เปนตน รวมทงสานกงานคณะกรรมการพจารณาเรองหลกศาสนาอสลามของประเทศมาเลเซย ไดประกาศสงหามไมใหผทนบถอศาสนาอสลามออกกาลงกายโดยวธโยคะ เนองจากวามความเปนมา ปรชญาทเกยวของกบศาสนาอน (Mohd Zaki, 2008) ซงเปนสงตองหามสาหรบมสลม ทาใหประชาชนเสยโอกาสในการออกกาลงกายทมประโยชน นอกจากสาเหตดงกลาวแลวยงพบวาสตรมสลมนนมบทบาทและหนาททสาคญคอ บทบาทและหนาทในครอบครว หนาทความเปนแมและภรรยา หนาทดแลลก ๆ ใหมความอบอนและสรางความผาสกในครอบครว ทาใหมขอจากดในการออกนอกบานเพอรวมกจกรรมการออกกาลงกายอกดวย ผลการศกษาในครงน จงสาคญทจะนาไปใชกาหนดรปแบบหรอแนวทางการสงเสรมการออกกาลงกายทสอดคลองกบวถชวตของมสลม เพอใหบคลากรดานสขภาพใชเปนแนวทางในการจดบรการทถกตองและเหมาะสม สอดคลองตามหลกศาสนาทประชาชนยดถอและตามหลกการออกกาลงกาย ซงเปนสวนหนงของระบบสขภาพในสวนของการจดบรการสขภาพ วตถประสงคของการวจย

เพออธบายการสงเสรมการออกกาลงกายทสอดคลองตามหลกศาสนาอสลาม ตามหลกการออกกาลงกายและวถชวตของแมบานมสลม จงหวดปตตาน วธดาเนนการวจย

1. รปแบบการวจย เปนการวจยเชงคณภาพ ใชระยะเวลาในการศกษา ตงแตเดอนกนยายน 2552 ถง เดอนกมภาพนธ 2553

2. ผใหขอมล ผใหขอมลในการวจยในครงน ผวจยเลอกผใหขอมลแบบเฉพาะเจาะจง (purposive sampling) เนองจากผวจยมงเนนเฉพาะผทสามารถใหขอมลทมากและลกตรงประเดนทตองการศกษา (ทวศกด, 2551) มผใหขอมลหลก จานวน 12 คน ไดแก แมบานมสลม ผเชยวชาญดานศาสนาอสลาม เจาหนาทสาธารณสขผรบผดชอบงานสงเสรมการออกกาลงกายและอาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน กลมละ 3 คน

3. เครองมอทใชในการวจย ผวจยสรางแนวคาถาม โดยอาศยกรอบแนวคดการวจย จากการ ศกษา คนควาทฤษฎ หลกการ จากเอกสาร หนงสอ อลกรอาน อลหะดษ งานวจยเกยวกบการออกกาลงกายตามหลกศาสนาอสลามสาหรบกลมแมบานมสลมวยผใหญตอนกลาง การออกกาลงกายตามหลกการออกกาลงกาย การออกกาลงกายตามวถชวตสตรมสลมวยผใหญตอนกลาง แลวนามากาหนดเปนกรอบแนวคดการวจย และเปนแนวทางในการสรางเปนแนวคาถามเพอสมภาษณเจาะลก โดยแบงเปนแนวคาถามเจาะลกสาหรบแมบานมสลม จานวน 10 ขอ แนวคาถามเจาะลกสาหรบนกผนาศาสนาอสลาม จานวน 10 ขอ แนวคาถามสาหรบเจาหนาทสาธารณสขผรบผดชอบงานออกกาลงกาย จานวน 10 ขอ แนวคาถามสาหรบอาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน จานวน 10 ขอ ทงน แนวคาถามไดรบการตรวจสอบคณภาพความถกตองในเนอหาและระเบยบวธการวจย โดยผทรงคณวฒจานวน 5 ทาน ประกอบดวย ผเชยวชาญดานศาสนาอสลาม จานวน 2 ทาน ผเชยวชาญดานระเบยบวธการวจยเชงคณภาพ จานวน 1



อล-นร

ทาน ผเชยวชาญดานเวชศาสตรการกฬาและการออกกาลงกาย จานวน 1 ทาน ผเชยวชาญเกยวกบงานดานสาธารณสขจานวน 1 ทาน

4. การเกบรวบรวมขอมล ผวจยทาหนงสอจากคณบดคณะพยาบาลศาสตร สงถงหวหนาหนวยงานของผใหขอมลตามแหลงกลมเปาหมาย เพอชแจงวตถประสงคการทาวจย ขนตอนการเกบรวบรวมขอมล และประโยชนทคาดวาจะไดรบและตดตอผใหขอมลเจาะจงเปนรายบคคล แนะนาตว สรางสมพนธภาพกบผใหขอมล โดยวธการแบบธรรมชาต และไมเปนทางการ ชแจงวตถประสงค วธการศกษาและขอความรวมมอในการสมภาษณ อกทงแสดงใหเหนถงการเคารพสทธผใหขอมลไดอยางเตมทโดยสมครใจ หรอการสงวนสทธทจะไมตอบบางคาถามหรอการยตการสมภาษณไดตลอดเวลา การเกบรวบรวมขอมลในครงน มขนตอนการบนทกและเกบรวบรวมขอมล โดยใชเทคนค คอ การสมภาษณเจาะลก โดยใชแนวคาถามทเตรยมไวและคาถามเจาะลกทนอกเหนอจากน เพอใหไดคาตอบทยงไมชดเจน รวมทงผใหขอมลยกตวอยางจนเกดความเขาใจถงขอมลเกยวกบการออกกาลงกายของผใหขอมลเองและผวจยอธบายถงประโยชนของผเขารวมวจยทไดรบ ทาใหเกดความไววางใจ สามารถใหขอมลไดมากขน พรอมทงสงเกตรวมดวยในขณะสมภาษณ โดยการสงเกตสหนา ทาทาง พฤตกรรม ตลอดจนสงแวดลอมทเกยวของกบการออกกาลงกาย และบนทกภาคสนามดวยการใชวธบนทกเสยงพรอมทงจดบนทกรวมดวย เมอเกบรวบรวมขอมลแลว แตละครงจะนามาถอดเทปและอานขอความทงหมด และตรวจสอบขอมลทยงไมชดเจน หรอไมครบถวน เพอกลบไปเพมเตมในการสมภาษณครงตอไป จากการนาขอมลรายวนไปซกถามยอนกลบ เพอใหผใหขอมลยนยนความถกตองของขอมล เมอซกถามแลวจนไมสามารถคนหาขอมลไดเพมขนหรอตางจากขอมลทมอย ถอวาขอมลทไดมความอมตว

5. การวเคราะหขอมล ผวจยแบงการวเคราะหขอมลเปน 2 ระยะ คอ 1) การวเคราะหขอมลรายวน เปนการวเคราะหขอมลในแตละวน หลงจากเกบขอมลเสรจแลว ผวจยนาขอมลทไดมาทาการวเคราะหอกครง เพอจดระเบยบของขอมล จดหมวดหมและตรวจสอบขอมลทไดในแตละวน โดยการนาไปใหผใหขอมลตรวจสอบความถกตองของขอมลวาตรงกบทผใหขอมลใหมาหรอไม ถาหากขอมลยงไมมความสมบรณ ชดเจนเพยงพอ กจะตองตงคาถามและกลบไปถามอกครงจนมความชดเจน 2) การวเคราะหขอมลเมอสนสดการเกบขอมล เปนการวเคราะหขอมลหลงการเกบรวบรวมขอมลเรยบรอยแลว โดยการวเคราะหเชงเนอหา (content analysis) โดยการตความสรางขอสรปแบบอปมาน (inductive analysis) (เพชรนอย, 2551) สรปผลการวจย บรบทของพนท จงหวดปตตาน เปนแหลงอารยธรรมทสาคญทมความเปนมาอนยาวนาน มววฒนาการดานสงคมและวฒนธรรม ทาใหพนทนมเอกลกษณเฉพาะตวซงโดดเดนจากพนท อน ๆ (ครองชย, 2551) โดยเฉพาะอยางยงเอกลกษณ ดานศาสนา วฒนธรรม และความเชอ ซงประชาชนสวนใหญนบถอศาสนาอสลาม มวถชวตทผกพนกบศาสนาอยตลอดเวลา ประกอบกบจงหวดปตตาน มทรพยากรดานศาสนาอสลามทสาคญมากมาย เชน ผรดานศาสนา มโรงเรยน มสถาบนปอเนาะทใหความรดานศาสนา ม ศาสนสถานสาหรบปฏบตศาสนกจ ทาใหเกดวถชวตทเปนเอกลกษณเฉพาะตวทแตกตางจากวถชวตทอน สงตาง ๆ เหลาน ยอมมความเกยวของกบการสงเสรมการออกกาลงกายสาหรบแมบานมสลม เปนอยางยง โดยเฉพาะสตรมสลมตองปฏบตใหอยในกรอบของหลกศาสนาอสลาม ไมวาจะกระทาสงใด สงทตองพจารณาเปนอนดบแรกคอหลกศาสนาอสลามไดอานวยใหสตรปฏบตอยางไรบาง สตรมสลมสวนใหญมหนาทในการดแลสมาชกในครอบครวในดานตาง ๆ การปฏบตภารกจ การงานในฐานะแมบาน ภรรยา มากอนเสมอ ดงนน หากจะใหแมบานมสลมออกกาลงกายได การสงเสรมการออกกาลงกายนาจะหาวธ โดย



อล-นร

นาวธการออกกาลงกายเขาไปบรณาการในการปฏบตภารกจ ใหไดอยางมดลยภาพ ทงในดานการงาน ทาทาง เวลาและตามหลกศาสนาอสลาม

ขอมลทวไปของผใหขอมล ผใหขอมลสวนใหญเปนคนในพนท จงหวดปตตาน สวนผทมาจากนอกพนท น นไดอาศยอยในพนท

จงหวดปตตาน มากกวา 10 ป สวนใหญจะมอายชวง 31 – 50 ป การศกษาภาคสามญสวนใหญจบชนมธยมศกษา สวนการศกษาภาคศาสนาสวนใหญจบชนอบตดาอ (ระดบตน) ยกเวนผนาศาสนาอสลามทจบการศกษาภาคศาสนาระดบปรญญาตร จานวน 2 คน และปรญญาโท จานวน 1 คน ผใหขอมลสวนใหญ เปนเพศหญง ยกเวนผนาศาสนา เปนผชายทง 3 คน จากการศกษาในครงน พบวา กจกรรมการเคลอนไหวทางกายหรอการออกกาลงกายของผใหขอมลแตละคนนนมบางสวนทเหมอนกนและบางสวนแตกตางกน แมวา ผใหขอมลจะอยในโซนเดยวกนแตลกษณะของกจกรรมทางกายบางกจกรรมนนมความแตกตางกน ทงนขนอยกบอาชพของผใหขอมล โดยพบวาผใหขอมลทมอาชพตางกน จะมกจกรรมทางกายในการประกอบอาชพ ระดบการเผาผลาญพลงงานกจกรรมทางกาย และความหนกในกจกรรมการเคลอนไหวทางกายทแตกตางกน เชนแมบานมสลมทมอาชพรบจางขายเสอผา จะมระดบการเผาผลาญพลงงานกจกรรมทางกายในระดบตากวาเกณฑกจกรรมทางกายเพอสขภาพ แมวาจะอยในโซนใดกตาม สวนแมบานมสลมทมอาชพกรดยางจะมระดบการเผาผลาญพลงงานกจกรรมทางกายผานเกณฑกจกรรมทางกายเพอสขภาพ เปนไปในลกษณะกจกรรมทางกายระดบหนก ทาใหมภาวะเสยสมดลของรางกาย มอาการปวดเมอยกลามเนอ ปวดขอตอตาง ๆ ทงนกจกรรมทางกายในการประกอบอาชพดงกลาวนนจะขนอยกบปรมาณการกรดยางวามจานวนมากนอยเพยงใด หากมการกรดยางจานวนหลายตนกจะสงผลตอระบบกลามเนอและขอเพมมากขน แมวาจะอาศยอยในโซนใดกตาม ลกษณะของอาชพกรดยางกจะเปนไปลกษณะน และอาชพอน ๆ กเชนเดยวกนคอหากมการประกอบอาชพเหมอน ๆ กนกจะมกจกรรมการเคลอนไหวทางกายในการทางานคลาย ๆ กน ความหนก เบาของการทางานนนจะขนกบปรมาณงานวาทามากนอยเพยงใด สงทแตกตางกนนนคอการมกจกรรมทางกายยามวาง ซงกจกรรมยามวางนนแตละคน แตละอาชพ แตละโซน จะมกจกรรมทางกายหรอการเคลอนไหวทแตกตางกน คอ บางคนมกจกรรมเคลอนไหวทางกายยามวางโดยการออกกาลงกาย บางคนเลนกฬา บางคนทาอาชพเสรม บางคนใชเวลาในการพกผอน บางคนใชเวลาในการเดนซอของในหาง เปนตน ทงนขนอยกบปจจยอน ๆ อกหลายปจจย เชน สงคม เศรษฐกจ การศกษา และสงแวดลอม เปนตน การศกษาในครงน พบวา ผนาศาสนาทง 3 คน รวมทงสมาชกในครอบครวไมมการออกกาลงกายทเปนแบบแผนหรอเปนรปแบบ แสดงใหเหนวาในกลมผนาศาสนานนยงไมตระหนกหรอเหนความสาคญของการออกกาลงกายทเปนแบบแผนมากนก สวนใหญจะเนนกจกรรมการเคลอนไหวทางกายทเกยวกบการทากจวตรประจาวนและการปฏบตศาสนกจ ทงนผนาศาสนาสวนใหญเหนวา กจกรรมดงกลาวเปนการออกกาลงกายทเพยงพอแลว อาจเปนอกเหตผลหนงททาใหการออกกาลงกายทเปนแบบแผนไมไดรบการสงเสรมหรอสนบสนนจากผนาศาสนาเทาทควร ดงนน หนวยงานทเกยวของตองมการพฒนาองคความรเกยวกบการออกกาลงกายทถกตองแกผนาศาสนาอยางตอเนอง เพอใหผนาศาสนามความร ความเขาใจในเรองการออกกาลงกายทถกตอง โดยเฉพาะอยางยงตองทาความเขาใจในประเดนผลของการออกกาลงกายนน มสประเดนทสาคญ ๆ คอ 1) เพอการเผาผลาญพลงงาน 2) เพอใหระบบไหลเวยนและระบบหายใจมประสทธภาพขน 3) เพอใหกลามเนอแขงแรงขน 4) เพอใหกลามเนอและขอตอมความยดหยนขน (วศาล, 2546) ในแตละคนตองรจกประเมนตนเองวายงขาดสวนไหนอก หากพบวาขาดสวนไหนกจะตองมการออกกาลงกายเพมในสวนทขาดนน ซงกจกรรมการเคลอนไหวของผนาศาสนานนสวนใหญแลวจะได



อล-นร

ประโยชนในแงของการเผาผลาญพลงงาน ความยดหยนของกลามเนอและขอตอ สวนประเดนทสาคญอน ๆ นน ผนาศาสนาจาเปนตองมการเสรมเพมเตม เจาหนาทสาธารณสขทง 3 คน มการออกกาลงกายทเปนรปแบบ โดยพบวาแตละคนมการออกกาลงกายทแตกตางกน บางคนมการออกกาลงกายดวยวธการเดนอยางเดยว หรอสองวธ แตบางคนมการออกกาลงกายหลาย ๆ วธ มทงการออกกาลงกายในบานและการออกกาลงกายนอกบาน การออกกาลงกายทเจาหนาทสาธารณสขมการปฏบตไดแกการเดนเรว การเลนกฬากบสมาชกในครอบครวและการทาโยคะ โดยมการออกกาลงกายเปนไปตามหลกเกณฑการออกกาลงกายแบบแอโรบกซงกจกรรมดงกลาวถอวาเปนการออกกาลงกายทเพยงพอแลว อสม.มกจกรรมการเคลอนไหวทางกายบางอยางทเหมอนกนและบางอยางแตกตางกน กจกรรมการเคลอนไหวทางกายทเหมอนกนคอกจกรรมการเคลอนไหวทางกายทเกยวกบการการเคลอนไหวทางกายในการประกอบอาชพและงานบาน ซงสวนใหญเปนการเคลอนไหวทางกายระดบเบา อสม.มกจกรรมทางกายยามวางคอการออกกาลงกาย โดยพบวาแตละคนมวธการออกกาลงกายทแตกตางกน มทงวธการเดนเรว กระโดดเชอก ใชยางยด ใชเครองออกกาลงกาย ถอวา อสม.ทงสามคนนนมกจกรรมทางกายทเพยงพอกบเกณฑสมรรถภาพทางกายและมการออกกาลงกายทเพยงพอแลว

การใหความหมายการออกกาลงกายและการสงเสรมการออกกาลงกาย ผใหขอมลใหความหมายการออกกาลงกาย มทงประเดนทเหมอนกนและแตกตางกน ประเดนทเหมอนกนคอ

หมายถงการฝกฝนรางกาย และจตใจ วธการทาใหมการออกแรง การเคลอนไหวรางกาย การออกเหงอ สวนประเดนความเหนทแตกตางกนคอแมบานสวนใหญ ผนาศาสนา อสม. เหนวาการปฏบตกจวตรประจาวนและการละหมาด ถอวาเปนการออกกาลงกายทเพยงพอแลว สวนแมบานสวนนอยและเจาหนาทสาธารณสข เหนวากจกรรมดงกลาวเปนการออกกาลงกายทยงไมเพยงพอ ดงความเหนของผใหขอมล

“หมายถงการเคลอนไหวรางกาย อยางทาขนม กรดยาง นกเปนการออกกาลงกาย”

(แมบานโซนชนบท)

“การฝก อาจจะเปนการฝกมารยาท การฝกทางดานจตใจ รวมทงรางกาย....การละหมาดกเปน การออกกาลงกายอยางหนง”

(ผนาศาสนา คนท 3) “คอการออกแรงการเคลอนไหวรางกาย เปนระยะเวลาทตดตอกน แลวเปนการสงเสรมหรอมผล ตอการเตนของหวใจ แลวกตองทาอยางสมาเสมอ อยางนอยสปดาหละ 3 วน”

(เจาหนาทสาธารณสขโซนเมอง) ผใหขอมลแตละกลมใหความหมายการสงเสรมการออกกาลงกาย มทงประเดนทเหมอนกนและแตกตางกน

ในประเดนทเหมอนกนนน พบวา หมายถงการชกชวน การสอน การแนะนา การชวยเหลอ การสนบสนน การชกจงดวยวธการตาง ๆ เพอใหแมบานมการออกกาลงกายเพมขน สวนประเดนแตกตางกนคอแมบานมสลมและผนาศาสนาเนนวา เพอใหแมบานไดมการออกกาลงกายทไมขดกบหลกศาสนาอสลาม กลมเจาหนาทสาธารณสข และ อสม. เนนเพอใหแมบานมการออกกาลงกายท ถกตองตามหลกการออกกาลงกาย



อล-นร

ความสาคญของการสงเสรมการออกกาลงกายตามหลกศาสนาอสลาม หลกการออกกาลงกายและ วถชวต

ผใหขอมลใหความสาคญกบการสงเสรมการออกกาลงกายทเหมอนกนวามผลดตอรางกายและจตใจ การออกกาลงกายสามารถรกษาและปองกนโรคได การทผใหขอมลมความเขาใจเชนนนอาจเนองมาจากผใหขอมลไดรบขาวสารจากหนวยงานดานสาธารณสขหรอขาวสารประชาสมพนธ จากสอโทรทศน เปนตน สวนประเดนทมความแตกตางกนคอ ผนาศาสนาเหนวาการสงเสรมสขภาพโดยการออกกาลงกายเพอใหรางกายแขงแรงเปนหนาทสวนหนงตามหลกศาสนาอสลาม เนองจากชาวมสลมมหนาทหลายประการ การทจะทาหนาทไดอยางสมบรณนนจาเปนตองมสขภาพรางกายทแขงแรง และการออกกาลงกายนนเปนการสรางเสรมสขภาพอยางหนงทจะทาใหมรางกายทแขงแรงดงททานศาสดาไดกลาวความวา

“แทจรงสาหรบพระเจาของทานมสทธเหนอตวทานและสาหรบภรรยาของทานกมสทธเหนอตวทานและสาหรบตวของทานกมสทธเหนอทาน ดงนนจงใหสทธนนแกเจาของสทธทงหลายดวยเถด”

(บนทกโดย al-Bukhariy, 1987 :5788) สวนเจาหนาทสาธารณสขเหนวาเปนหนาทตามบทบาทของเจาหนาทในการสงเสรมใหแมบานมการออก

กาลงกายทถกตอง เนองจากเจาหนาทสาธารณสขนนยดถอตามบทบาทหนาทของบคลากรดานสาธารณสข ซงตองมหนาทตามภาระงาน ดงความเหนของผใหขอมล

“ในอลหะดษกบอกวา ทานมหนาทนะ รางกายของทานน ทานมหนาทสาหรบรางกายทจะตองทาให รางกายมสขภาพทด”

(ผนาศาสนา คนท 1) “การสงเสรมการออกกาลงกายแกแมบานมสลมถอวาเปนหนาทของเราโดยตรง”

(เจาหนาทสาธารณสขโซนชนบท) เงอนไขการสงเสรมการออกกาลงกายทสอดคลองกบหลกศาสนาอสลาม/หลกการออกกาลงกาย/ตามวถ

ชวตของแมบานมสลม ผใหขอมลแตละกลมมการระบเงอนไขการสงเสรมการออกกาลงกายทสอดคลองตามหลกศาสนาอสลาม

ตามหลกการออกกาลงกาย ตามวถชวตของแมบานมสลม มบางประเดนทเหมอนกนและบางประเดนทแตกตางกน โดยพบวาประเดนทเหมอนกนทกกลมคอ 1) เรองสถานทควรเปนสถานทมดชดเฉพาะสาหรบแมบาน ไมมการปะปนชายหญง สถานททเหมาะสมทสดสาหรบแมบานในกรณทไมสามารถหาสถานทเฉพาะไดคอในบานหรอบรเวณบานของตนเอง 2) การใชเสยงเพลงและดนตรทไมขดกบหลกศาสนาอสลาม 3) การแตงกายตองสอดคลองกบหลกศาสนาอสลามคอการปกปดทกสวนของรางกาย ยกเวนใบหนาและฝามอ 4) วธการออกกาลงกายดวยวธการเดนสอดคลองกบวถชวตแมบาน 5) การจดเวลาทสอดคลองกบวถชวต 6) การปรบทาทางทสอดคลองกบวถชวต สวนประเดนทมความแตกตางกนคอ ผนาศาสนาเนน 1) การตงเจตนา ในการออกกาลงกายนนตองตงเจตนาเพอแสวงหาความโปรดปรานจากอลลอฮ 2) ความสมพนธผคนแวดลอมหรอมการแบงแยกเพศในการออกกาลงกายทชดเจน 3) ทาทางในการออกกาลงกายตองไมเลยนแบบพธกรรมของศาสนาอน สวนเจาหนาทสาธารณสข พบวา ประเดนทมความแตกตางกนคอ สงเสรมใหแมบานมการออกกาลงกายแบบใชออกซเจน ซงหมายถงการออกกาลงกายทสามารถพฒนาการทางานของหวใจ ระบบหายใจ ระบบกลามเนอ และการยดเหยยดกลามเนอ ดงความเหนของผใหขอมล



อล-นร

“ถามดนตรดวยกผดหลกศาสนา แลวกผหญงนกไมเหมาะสมนะทจะเตน” (แมบานโซนเมอง)

“กสวนหนงอาจไมมเวลา...ตองออกไปนอกบานทาใหเสยเวลาดแลลก ๆ ดแลสาม อยางตอนเยน ๆ ลกกลบจากโรงเรยนลกกอยากเจอแม อยากกนขาว กนขนม ถาเราไปออกกาลงกายนอกบานลกกลบมาไมเจอแม ไมมของกน ลกกตองออกไปนอกบาน ไมรจะไปเจออะไรบาง ยงเปนลกผหญงดวยยงตองดแล เดยวนไมได ไมเหมอนเมอกอน”

(แมบานโซนเมอง) “สาหรบสตรนบาบอขอแนะนาวาถาจะออกกาลงกายนตองเปนหองเฉพาะสาหรบเขา คนอน หมายถงผชายไมสามารถมองเหนได ใหเปนสถานทเฉพาะผหญง สงนคอเปนสงทดทสด นโยบายควรทจะกาหนดอยางน ไมใชวาไปทาตามทองถนน ตามสนาม ตามทสาธารณะน ไมได”

(ผนาศาสนา คนท 2) “ทเฉพาะสาหรบแมบานหายาก...ทางทดแลวนาจะสงเสรมใหเขาทาบานใครบานมนจะดทสด”

(เจาหนาทสาธารณสขโซนกงเมองกงชนบท) “แมบานสวนใหญในเขตรบผดชอบขาดการออกกาลงกายแบบใชออกซเจน ...สวนใหญจะเปนแมบานไมออกกาลงกายเทาไร...”

(เจาหนาทสาธารณสข โซนเมอง)

แนวทางการสงเสรมการออกกาลงกายทสอดคลองตามหลกศาสนาอสลาม ตามหลกการออกกาลงกายและตามวถชวตในกลมแมบานมสลม

กลมผใหขอมลแตละกลม กลาวถงแนวทางการสงเสรมการออกกาลงกายทสอดคลองตามหลกศาสนาอสลาม ตามหลกการออกกาลงกายและวถชวต พบวา มบางประเดนทเหมอนกนและบางประเดนทแตกตางกน โดยประเดนทเหมอนกนคอ 1) การใหความสาคญกบการใหความรเรองการออกกาลงกาย 2) การใหความสาคญกบการเตรยมสถานทออกกาลงกายเฉพาะสาหรบแมบาน 3) ใหความสาคญกบการสนบสนนสอ คมอ ซด การออกกาลงกายทสอดคลองกบแมบานใหเพยงพอ สวนประเดนทมความแตกตางกนคอ ผนาศาสนาจะเนนในเรองการใหความสาคญกบการออกกาลงกายทสอดคลองกบหลกศาสนาอสลามและใหความสาคญกบการรวมกลมตามวถชวตแมบาน เจาหนาทสาธารณสขจะเนนการใหความสาคญกบการออกกาลงกายทสอดคลองกบหลกศาสนาอสลามใหความสาคญกบการรวมกลมตามวถชวตแมบาน ใหความสาคญกบการตรวจสอบสมรรถภาพทางกาย ดงความเหนของผใหขอมล

“...อยากใหมคนมาชวยใหคาแนะนา มาใหความรบอย ๆ ทบาน…อยากรวาออกกาลงกายแบบไหนทถก สขภาพเราเปนยงไง...สวนใหญแมบานไมรวาผลของการออกกาลงกายเปนยงไง ตอนนอยสบายด ไมเจบ ไมไข...”

(แมบานโซนกงเมองกงชนบท) “ในหมบานไมมทมดชดสาหรบแมบาน ...ทางทดทสดกทาในบาน”

(แมบานโซนชนบท)



อล-นร

“...วธการตองไมขดหลกศาสนาถงแมมนจะมประโยชนแตถาขดหลกศาสนานกไมได…” (ผนาศาสนา คนท 3)

“... ถาเราสามารถหาทเฉพาะใหเขาได แลวกเขาสามารถเขาถงไดกจะด กตองจดเวลาใหเหมาะกบเขานน...ถาหาสถานทไมไดกใหเขาทาในบานของเขายงด..”

(เจาหนาทสาธารณสขโซนเมอง) “ซด คมอ ทเปนการออกกาลงกายสาหรบแมบาน ไมมเลย ถาเปนซดเตนแอโรบก กจะมแบบแตงโป ๆ มนไมเหมาะสาหรบมสลม...”

(เจาหนาทสาธารณสข โซนกงเมองกงชนบท) “ทสาคญเปนเรองสถานทนะ เราไมมสถานทเฉพาะสาหรบผหญง...เราตองเนนใหเขาทาทบานแหละ อยในบานจะแตงตวยงไง ทายงไงกได”

(อสม.โซนกงเมองกงชนบท) การอภปรายผลการวจย

จากผลการวจยเกยวกบการสงเสรมการออกกาลงกายตามหลกศาสนาอสลามในกลมแมบาน จงหวดปตตาน สามารถกาหนดเปนแนวทางและรปแบบการสงเสรมการออกกาลงกายในกลมแมบานมสลมทสอดคลองกบหลกศาสนาอสลาม ตามหลกการออกกาลงกายและวถชวตแมบานมสลมประกอบดวย

1. การใหความสาคญกบการใหความรเรองการออกกาลงกาย ควรสงเสรม หรอจดกจกรรม เพอเพมศกยภาพผเกยวของในการสงเสรมการออกกาลง ใหมความร ความเขาใจ หลกการออกกาลงกายตามหลกศาสนาอสลาม และหลกการออกกาลงกายทถกตอง อยางตอเนอง โดยใหผเชยวชาญทมความร ความชานาญในเรองทเกยวของเปนผใหความร สอดคลองกบการศกษาของพรทพย (2549) ในกลมตวอยางทไมมการออกกาลงกาย ควรใหความสาคญกบการใหความรทถกตอง

2. การใหความสาคญกบการเตรยมสถานทออกกาลงกายเฉพาะสาหรบแมบานควรมการบรหารจดการในเรองของสถานทออกกาลงกายสาหรบแมบานมสลมอยางจรงจง โดยการประสานงานนโยบายในระดบจงหวดเพอใหหนวยงานทมพนทหรอสถานทออกกกาลงกาย มการจดสถานทสวนหนงไวสาหรบแมบานมสลมใชในการออกกาลงกาย สอดคลองกบการศกษาของสกร (2552) ซงศกษาเกยวกบหลกเกณฑขอบญญตการกฬาในอสลาม พบวาการปะปนระหวางเพศเปนทตองหามในเกมกฬา

3. ใหความสาคญกบการสนบสนนสอ คมอ ซด การออกกาลงกายทสอดคลองกบแมบานใหเพยงพอ เพอใหแมบานไดศกษาและใชเปนแนวทางในการออกกาลงกายดวยตนเอง

4. การใหความสาคญกบการออกกาลงกายทสอดคลองกบหลกศาสนาอสลาม ควรนารปแบบการออกกาลงกายทมการปรบใหสอดคลองกบหลกศาสนาอสลามมาใชในการสงเสรมการออกกาลงกายสาหรบแมบาน

5. ใหความสาคญกบการรวมกลมตามวถชวตแมบานควรมการรวมกลมกนของแมบานมสลมในการสงเสรมการออกกาลงกาย โดยการใชรปแบบการรวมกลมทเรยกวาแบบหะละเกาะฮ เปนการรวมกลมเลก ๆ จานวนสมาชกประมาณ 7- 10 คน เปนการรวมกลมกนเพอการศกษาดานอสลาม มการแลกเปลยนเรยนรรวมกน (อลบนยาน, 2552) ทงนสามารถบรณาการการสงเสรมการออกกาลงกาย ใหเปนสวนหนงของการรวมกลมดงกลาว อนจะทาให



อล-นร

เกดความยงยน ซงสอดคลองกบการศกษาของ ฉลวย (2548) พบวาควรกระตนใหมการรวมกลมผานประเพณ วฒนธรรมและหลกปฏบตศาสนาอสลามในการทากจกรรมเกยวกบการสรางเสรมสขภาพ 6. การใหความสาคญกบการตรวจสอบสมรรถภาพทางกายของแมบานควรมการการตรวจสอบสมรรถภาพทางกายอยางงาย เพอประเมนวาในดานผลของการออกกาลงกายนนแมบานยงขาดสวนไหนและยงตองเสรมสวนไหนเพมเตมซงผลทตองการทสาคญ ๆ ทตองพจารณา คอ เพอการเผาผลาญพลงงาน เพอใหระบบไหลเวยนและระบบหายใจมประสทธภาพขน เพอใหกลามเนอแขงแรงขน เพอใหกลามเนอและขอตอมความยดหยนขน (วฒชย, 2549) ซงจากการวจยครงนพบวา แมบานมสลมทมอาชพรบจางขายเสอผา ซงมกจกรรมทางกายไมผานเกณฑกจกรรมทางกายเพอสมรรถภาพทางกาย นนควรสงเสรมใหมการออกกาลงกายทมการพฒนาการทางานของระบบหวใจ ระบบหายใจ และระบบกลามเนอ ทเรยกวาการออกกาลงกายแบบใชออกซเจนและการยดเหยยดกลามเนอ สวนแมบานมสลมทมอาชพกรดยาง ซงมกจกรรมทางกายผานเกณฑกจกรรมทางกายเพอสมรรถภาพและมอาการปวดเมอยกลามเนอ กลามเนอตง ปวดขอจากการประกอบอาชพ นน ควรสงเสรมการออกกาลงกายแบบยดเหยยดกลามเนอ ซงจะชวยปรบสมดลของรางกายและเสรมสรางสขภาพของแมบานใหดขน

7. ควรใหมพเลยงในการตดตามใหคาแนะนาแกกลมแมบานอยางตอเนองโดยอาสาสมครสาธารณสขหรอเจาหนาทสาธารณสข เพอเปนแรงจงใจใหแมบานมสลมมการออกกาลงกายอยางตอเนอง



อล-นร

จากการศกษาสามารถสรปความสมพนธและความเชอมโยงของขอมล ดงน

แนวทางการสงเสรมการออกกาลงกายในแมบานมสลม

เงอนไขการสงเสรมการออกกาลงกายในแมบานมสลม

ความสาคญการสงเสรมการออกกาลงกายในแมบานมสลม

ความหมายการสงเสรมการออกกาลงกาย

การสงเสรมการออกกาลงกายตามหลกศาสนาอสลามในแมบานมสลม

ประเดนทเหมอนกนคอ การสงเสรมใหแมบานมการออกเหงอ ออกแรง มการเคลอนไหวรางกาย ทถกตองตามหลกศาสนาอสลาม ตามหลกการออกกาลงกาย ประเดนทแตกตางกนคองานบาน กจวตรประจาวนและการปฏบตศาสนกจผใหขอมลบางคนเหนวาเปนการออกกาลงกาย

ประเดนทเหมอนกนคอ 1)การออกกาลงกายนนมผลตอรางกายและจตใจ 2) การออกกาลงกายสามารถรกษาและปองกนโรคได ประเดนทแตกตางกนคอ 1) การออกกาลงกายเปนหนาทสวนหนงตามหลกศาสนาอสลาม 2) เปนหนาทตามบทบาทของเจาหนาทสาธารณสขในการสงเสรมใหแมบานมการออกกาลงกายทถกตอง

1) สถานท 2) การแตงกาย 3) เวลา 4) เพลงและดนตร 5) แบงแยกเพศ 6) ทาทางทสอดคลองกบวถชวต 7) ไมเลยนแบบพธกรรมศาสนาอน 8) การเดนสอดคลองกบวถชวต 9) การตงเจตนา 10) พฒนาการทางานของระบบหวใจ ระบบหายใจ และระบบกลามเนอ และการยดเหยยดกลามเนอ

1) การใหความรเรองการออกกาลงกายทถกตอง 2) การเตรยมสถานทออกกาลงกายเฉพาะสาหรบแมบาน 3) การสนบสนนสอ คมอ ซด การออกกาลงกายทสอดคลองกบวถชวตแมบานใหเพยงพอ 4) ออกแบบการออกกาลงกายทไมขดกบหลกศาสนาอสลาม 5) การรวมกลมตามวถชวตแมบาน 6) การตรวจสอบสมรรถภาพทางกาย 7) การตดตามใหคาแนะนาแกกลมแมบานอยางตอเนอง

เจาหน

าทสา

ธารณ

สขทา

ความ

เขาใจ



อล-นร

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช 1. สานกงานสาธารณสขจงหวด และสานกงานคณะกรรมการอสลามประจาจงหวด ควรเปนแกนนา

ประสานงานนโยบายในระดบจงหวด กบหนวยงานตาง ๆ ทรบผดชอบในเรองของสถานทออกกาลงกาย ใหมการบรหารจดการสถานท กาหนดใหมสถานทเฉพาะสาหรบแมบานมสลมใชในการออกกาลงกาย หรอใหมการกาหนดชวงเวลาทชดเจน สถานบรการดานสาธารณสขควรเปนตนแบบในการจดสถานทไวสวนหนงเปนหองสาธตการออกกาลงกายหรอใหความรเกยวกบการออกกาลงกายทถกตองแกแมบานมสลม รวมทงควรมการประสานงานกบองคกรปกครองสวนทองถนทมศกยภาพดานงบประมาณใหมการจดตงศนยออกกาลงกาย ใหครอบคลมทกหมบานเนองจากเปนสถานททมลกษณะมดชด มความเหมาะสมกบบรบทของแมบานมสลม

2. สานกงานสาธารณสจงหวดควรจดทาโครงการเพอถายทอดความรเรองการสงเสรมการออกกาลงกายตามหลกศาสนาอสลาม ตามหลกการออกกาลงกายและวถชวตแมบานมสลมแกบคลากรในหนวยงานและผลตสอการออกกาลงกายทมการปรบใหสอดคลองตามหลกศาสนาอสลามตามแนวทางการวจยนเพอแจกจายใหหนวยงานในสงกดใชในการสงเสรมการออกกาลงกายสาหรบแมบานมสลม รวมทงสนบสนนสอ เชนแผนพบ แผนซด เพ อแมบานมความสะดวกในการปฏบตไดเองท บ านเพ อสงเสรมการเคล อนไหวรางกายในการดาเนนชวตประจาวนใหเพมมากขน เชน เพมระยะเวลาและระยะทางในการเดน รวมทงการยดเหยยดกลามเนอ และการพฒนาความแขงแรงของกลามเนอทสามารถทาไดเองทงทบาน หรอในระหวางการทางาน

3. สานกงานสาธารณสขจงหวด และและสานกงานคณะกรรมการอสลามประจาจงหวดควรรวมมอในการพฒนาผนาศาสนาอสลาม บคลากรในสถาบนทางศาสนาอสลาม บคลากรในสถาบนการศกษาอสลาม ใหมองคความรเกยวกบการสงเสรมการออกกาลงกายทถกตอง เพอเปนแบบอยางทดแกสงคมมสลมและสามารถถายทอดองคความรแกชมชนมสลมไดอยางถกตองและยงยน รวมทงรวมมอกนจดทาแผนยทธศาสตรการสงเสรมการออกกาลงกายในสงคมมสลมใหชดเจน

ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป เนองจากการวจยครงน เปนการวจยทมงเนนการคนหาแนวทางการสงเสรมการออกกาลงกายในกลมแมบานมสลม ดงนน จงควรนารปแบบจากการศกษาในครงน ไปดาเนนการวจยเพอพฒนา (Research and Development : R&D) ในชมชนมสลมตอไป



อล-นร


กองสขศกษา. 2547. 10 แนวทางสรางสขภาพ. พมพครงท 3. นนทบร: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. กระทรวงสาธารณสข. 2548. การออกกาลงกายเพอสขภาพ. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: โรงพมพองคการรบสง

สนคาและพสดภณฑ. กระทรวงสาธารณสข. 2551. การทดสอบสมรรถภาพทางกายและการออกกาลงกาย : สาหรบประชาชนและชมรมสราง

สขภาพ. นนทบร: สานกกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก. ครองชย หตถา. 2551. ประวตศาสตรปตตาน สมยอาณาจกรโบราณถงการปกครอง 7 หวเมอง. กรงเทพมหานคร:

สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ฉลวย เหลาะหมาน. 2548. พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพและการรบรอปสรรคของสตรมสลมวยผใหญตอนกลาง

ตาบลปากพะยน จงหวดพทลง. สารนพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลครอบครวและชมชน มหาวทยาลยสงขลานครนทร. สงขลา.

บรรจง บนกาซน. 2543. จรรยามารยาทในอสลาม. กรงเทพมหานคร: นตวดาการพมพจากด. พรทพย จนทรทพย. 2549. การรบรประโยชนและอปสรรคของการออกกาลงกายและพฤตกรรม ของสตรในชนบท

ในชนบท. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. เชยงใหม.

เพชรนอย สงหชางชย. 2551. หลกการและการใชวจยเชงคณภาพสาหรบทางการพยาบาลและสขภาพ. พมพครง ท 2. สงขลา: ชานเมองการพมพ.

มาน ชไทย. 2544. หลกการอสลามทสมพนธกบการปฏบตตนทางดานสขภาพและการสาธารณสข. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: ม.ป.พ.

ยซฟ นมะ และสภทร ฮาสวรรณ. 2551. การแพทยและการดแลผปวยทสอดคลองกบวถมสลม. พมพครงท 2. ม.ป.ท: ม.ป.พ.

วศาล คนธารตนกล. 2546. แนวทางการออกกาลงกายสาหรบศนยสขภาพชมชน. นนทบร: ม.ป.พ. วฒชย เพมศรวาณชย. 2549. การออกกาลงกายเพอการบาบดรกษาเฉพาะโรค. สงขลา: ชานเมองการพมพ. สานกงานสถตแหงชาต. 2551. สรปผลทสาคญ การสารวจอนามย สวสดการ และการออกกาลงกายของประชากร

พ.ศ. 2550. กรงเทพมหานคร: สานกงานสถตแหงชาต. สกร สาแลง. 2552. หลกเกณฑขอบญญตการกฬาในอสลาม. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาอสลาม

ศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร. ปตตาน. อล บนยาน. 2552. มงมนสการปฏรปตนเองและเรยกรองเชญชวนผอนสการยอมจานนตออลลอฮ. จากอนเตอรเนต

http://www.iqraforum.com/oldforum1/ www.iqraonline.org/ (คนเมอ 20 สงหาคม 2552). Al-Bukhariy, Muhammad bin Ismail. 1987. Sahih al- Bukhariy. Beirut, Lubnan: Dar Ibn Kathir. Erikssen, G. 2001. Physical fitness and change in mortality. Sports medicine, 2001, 571-576. Madya Syed Omar Syed Agil. 2008. Islam Dan Sukan., จากอนเตอรเนต

http//permai1.tripod.com.html (คนหาเมอ 7 เมษายน 2552). Mohd Zaki Bin Harun. 2008. Senaman Yoga haram. จากอนเตอรเนต

จากhttp//zakiharun.blogspt.com/ (คนหาเมอ 7 เมษายน 2552).



อล-นร

การพฒนาชดกจกรรมการเรยนรสาหรบผปกครองมสลมในการสงเสรมภาวะโภชนาการของเดกกอนวยเรยนในจงหวดปตตาน

มณฑน แสงพม∗ เพชรนอย สงหชางชย∗∗ สาวตร ลมชยอรณเรอง∗∗∗

บทคดยอ

การวจยและพฒนาน เพอพฒนาชดกจกรรมการเรยนรสาหรบผปกครองมสลมในการสงเสรมภาวะโภชนาการของเดกกอนวยเรยน และทดสอบประสทธภาพของชดกจกรรมการเรยนร ประชากรเปาหมายคอ พอแม หรอผปกครองของเดกทงหมดในศนยพฒนาเดกเลกทนบถอศาสนาอสลามจานวน 45 คน เครองมอทใชในการวจยคอ ชดกจกรรมซงประกอบดวยสอกจกรรม 5 สวน ไดแก คมอการใชชดกจกรรมการสงเสรมโภชนาการเดกกอนวยเรยน โปสเตอรธงโภชนาการสาหรบเดก เมนอาหารสาหรบเดกมสลมวยใส บตรคาเกยวกบการเลอกอาหารใหเกดประโยชน แบบทดสอบความรความเขาใจ และแบบวดความพงพอใจ ใชเกณฑการวเคราะหหาประสทธภาพของชดกจกรรมการเรยนร กาหนดเกณฑไว 80/80 และสถต paired t-test การหาประสทธภาพของชดกจกรรมการเรยนร พบวา ชดกจกรรมการเรยนรมประสทธภาพเทากบ 82.81 / 89.33 เปนไปตามเกณฑ เมอเปรยบเทยบคะแนนความรกอนและหลงการใชชดกจกรรมการเรยนร พบวาคะแนนความรมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และผปกครองพงพอใจตอชดกจกรรมการเรยนร อยในระดบมาก (Χ = 2.59, S.D.= 0.47)

ชดกจกรรมการเรยนรสาหรบผปกครองมสลมน อยในระยะพฒนาแตหนวยงานทเกยวของสามารถขยายผลการศกษาไปในศนยพฒนาเดกเลกทมบรบทมสลมทใกลเคยงกนได อนจะทาใหผปกครองในกลมอนๆ ไดมความสามารถในการสงเสรมภาวะโภชนาการเดกไดมากขน คาสาคญ: ชดกจกรรมการเรยนรสาหรบผปกครอง, การสงเสรมภาวะโภชนาการ, เดกกอนวยเรยน

∗ นกศกษาระดบปรญญาโท สาขาวชาการวจยและพฒนาระบบสขภาพ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขต หาดใหญ ∗∗ Assoc. Prof. Ph.D. (ประชากรศาสตร) อาจารยประจาสาขาการวจยและพฒนาระบบสขภาพ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยา

เขต หาดใหญ ∗∗∗ Asst. Prof. Ed.D. (พฒนศกษาศาสตร) อาจารยประจาสาขาการวจยและพฒนาระบบสขภาพ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

วทยาเขต หาดใหญ




อล-นร

Abstract

This developmental research aimed to develop a learning activity package for Muslim caregivers in promoting the nutritional status for their preschool children, to analyze its efficiency, and to evaluate its outcome on satisfaction of the Muslim caregivers participating to the learning activities. The target population comprised of 45 parents or guardians taking the major the roles of caregivers for their Muslim preschool children. The instruments were comprising of 5 parts, i.e., 1) manual for the users, 2) flag posters on nutrition for preschool children, 3) food menus for the Muslim children, 4) word-cards for learning on the benefits of food choices for the children, and 5) evaluation forms measuring knowledge and satisfaction of the caregivers participating to the learning activities. Data were analyzed using frequency, percentage, mean, standard deviation and paired t-test. The 80/80 criterion for the percentage of pre/post implementing mean scores of knowledge (total score = 675) was used to evaluate the effectiveness of the learning activities package. The effectiveness of the learning activity package for Muslim caregivers in promoting nutritional status of their preschool children was confirmed. Comparing to the evaluating criterion for its effectiveness, the percentage of the pre-post implementing mean scores (82.81/89.33) were met the criterion and that indicating the effectiveness of the package. In addition, the comparison of the pre-post implementing means of knowledge scores revealed that the post-implementing score was significantly higher than the pre-implementing (t = 3.99, p < .05). Besides, overall mean score of the caregivers’ satisfaction on participating to the learning activity package was at a high level (Χ = 2.59, S.D. = 0.47).

The newly developed learning activity package for Muslim caregivers in promoting nutritional status of preschool children could be applied to other child development centers that have a similar context. It would be particulary beneficial in encouraging the Muslim caregivers to promote nutritional status of their preschool children.

Keywords: parents nutritional education program , nutritional promotion, preschool children



อล-นร

ภมหลงและเหตผล

ในตางประเทศไดมการพฒนาโปรแกรมการเรยนรสาหรบผปกครองในการสงเสรมภาวะโภชนาการของเดกคอนขางมาก โดยเหนความสาคญวาพอ แม เปรยบเสมอนกญแจสาคญในการปลกฝงพฤตกรรมสขภาพดานการกนและการออกกาลงกายใหแกเดก (Lunnemann, 2008: จากอนเตอรเนต), สาหรบในประเทศไทย งานวจยทเนนการสรางโปรแกรมในการสงเสรมภาวะโภชนาการของเดก สวนใหญจะเปนโปรแกรมทใหความรผานทางคร หรอผดแลเดกมากกวา โดยการถายทอดความรผานทางผปกครองนนยงมนอย แตจากการสารวจสถานการณเดกในประเทศไทย พ.ศ. 2548 – 2549 ยงไดแสดงใหเหนวา มากกวา 1 ใน 10 ของเดกกอนวยเรยนมภาวะเตย ขณะทประมาณรอยละ 9 ของเดกวยนมนาหนกนอยกวาเกณฑ ขอมลในระบบเฝาระวงทางโภชนาการของกรมอนามยกแสดงวาภาวะทพโภชนาการมระดบทรงตวไมลดลงมาตงแต พ.ศ. 2543 (อไรพร จตตแจง, 2008: จากอนเตอรเนต), ระดบความรนแรงของปญหาในระดบภาคมการเปลยนแปลงคอนขางชดเจน ในการสารวจป พ.ศ. 2549 น ภาคใตกลายเปนภาคทมภาวะทพโภชนาการทงดานขาดและเกนทนาเปนหวง ซงสอดคลองกบผลการสารวจภาวะอาหารและโภชนาการของประเทศไทย ครงท 5 พ.ศ. 2546 พบวา ในภาคใตเดกกอนวยเรยนมภาวะเตย มากทสดถงรอยละ 10.4 (กองโภชนาการฯ, 2549: การสารวจภาวะอาหารและโภชนาการของประเทศครงท 5) จากการทบทวนงานวจยเกยวกบโปรแกรมการพฒนาชดกจกรรมเรยนรในการสงเสรมภาวะโภชนาการของเดกกอน วยเรยน ทงในประเทศและตางประเทศ สวนใหญจะเนนทตวเดก หรอพเลยงเดก ถงแมวาจะมงานวจยทเนนทตวผปกครอง แตกเปนการเนนทผปกครองทวๆไป ไมไดเนนเฉพาะทผปกครองมสลม แตในศาสนาอสลามเปนศาสนาทมขอกาหนดความเชอและการปฏบตในดานตางๆ ทครอบคลมวถการดาเนนชวตของมสลมในทกๆ ดาน รวมทงการบรโภคอาหารทมขอกาหนดทชดเจน ละเอยดและเขมงวด (สรรคสะคราญ เชยวนาวน, 2544), รวมถงบทบญญตเกยวกบอาหารฮาลาล ซงเปนสงทอนมตตามบทบญญตอสลาม (อสมน แตอาล, 2552: 13), และจากบรบทพนทเกยวกบการบรโภคอาหารของเดกกอนวยเรยนในจงหวดปตตานนน พบวา เดกกอนวยเรยนมรปแบบการบรโภคอาหารทแตกตางจากภาคอน ๆ ดงนน ผวจยจงไดพฒนาและทดสอบประสทธภาพชดกจกรรมการเรยนรสาหรบผปกครองมสลมในการสงเสรมภาวะโภชนาการของเดกกอนวยเรยนขน เพอเปนสอทมความสอดคลองกบวฒนธรรมการเลยงลกของพอแมในจงหวดชายแดนภาคใต ประกอบดวยสอกจกรรม 5 สวน ไดแก คมอการใชชดกจกรรมการสงเสรมโภชนาการเดกกอนวยเรยน โปสเตอรธงโภชนาการสาหรบเดกกอนวยเรยน เมนอาหารสาหรบเดกมสลมวยใส บตรคาเกยวกบการเลอกอาหารใหเกดประโยชนตอเดก และแบบทดสอบความรความเขาใจ ซงชดกจกรรมการเรยนรนอาจเปนแนวทางหนงทจะชวยใหผปกครองเหนความสาคญในเรองการสงเสรมภาวะโภชนาการเดกกอนวยเรยน ระเบยบวธศกษา การวจยนเปนการวจยและพฒนา (research and development) ประชากรเปาหมายคอ ผปกครองของเดกกอนวยเรยนทงหมดทนบถอศาสนาอสลามในศนยพฒนาเดกเลกตาบลบางตาวา อาเภอหนองจก จงหวดปตตาน ปการศกษา 2552 จานวน 45 คน เพอทดลองใชชดกจกรรมการเรยนรสาหรบผปกครองมสลมในการสงเสรมภาวะโภชนาการของเดกกอนวยเรยนในจงหวดปตตาน เครองมอทผวจยใชในการวจยครงน คอ แบบสอบถามขอมลทวไปของผปกครอง ชดกจกรรมการเรยนรสาหรบผปกครองมสลมในการสงเสรมภาวะโภชนาการของเดกกอนวย และแบบประเมนความพงพอใจของผปกครอง



อล-นร

โดยผวจยเปนผดาเนนการสอนดวยตนเอง ซงประกอบดวย 3 ขนตอน คอ การทดสอบกอนดาเนนการสอน การดาเนนการสอน และการทดสอบหลงดาเนนการสอน

ชดกจกรรมการเรยนรสาหรบผปกครองมสลมในการสงเสรมภาวะโภชนาการของเดกกอนวยเรยน โดยนาแนวคดเกยวกบองคประกอบของชดกจกรรมมาพฒนาเปนชดกจกรรม (บญชม ศรสะอาด, 2537), การเรยนรประกอบดวย

1. คมอการใชชดกจกรรมการสงเสรมโภชนาการเดกกอนวยเรยน เปนคมอและแผนการสอนสาหรบผดแลเดกทจะใชชดกจกรรมนในการสอนผปกครอง ประกอบดวยเนอหา ความรเรองโภชนาการ ปญหาภาวะ ทพโภชนาการ และการสงเสรมภาวะโภชนาการของเดกกอนวยเรยน 2.โปสเตอรธงโภชนาการสาหรบเดกกอนวยเรยน คอ เครองมอทชวยอธบายและทาความเขาใจโภชนบญญตทเหมาะกบเดกกอนวยเรยนโดยเฉพาะ 3. เมนอาหารสาหรบเดกมสลมวยใส เปนตวอยางเมนอาหารเพอโภชนาการทดสาหรบเดกกอนวยเรยน ซงเปนอาหารทเหมาะกบบรบทของมสลม ซงผปกครองโดยเฉพาะมารดาสามารถนาเมนอาหารน ไปประกอบอาหารใหเดกรบประทานไดในชวตประจาวน

4. บตรคาเกยวกบการเลอกอาหารใหเกดประโยชนตอเดก เปนสอทชวยในการจดจาและสามารถสรปความคดรวบยอดของผปกครองจากการสอนได

5. แบบทดสอบความรความเขาใจเปนแบบประเมนความร การวเคราะหขอมล ดวยความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และเกณฑการวเคราะหหาประสทธภาพของชดกจกรรมการเรยนร กาหนดเกณฑไว 80/80 และเปรยบเทยบคะแนนความรกอนและหลงการใชชดกจกรรมการเรยนร โดยใชสถต paired t-test ผลการศกษา การนาเสนผลการศกษาแบงเปน 2 สวนหลก ไดแก ขอมลทวไปของผปกครองและการทดสอบประสทธภาพของชดกจกรรมการเรยนร ดวยการทดสอบชดกจกรรมการเรยนรตามเกณฑประสทธภาพการเปรยบเทยบคะแนนความรกอนและหลงการใชชดกจกรรมและการประเมนความพงพอใจของผปกครองทมตอชดกจกรรมการเรยนร

ในสวนของขอมลทวไปของผปกครอง เปนหญงทงหมด, อาย 20 – 29 ป และ 30 – 39 ป รอยละ 40, ระดบการศกษา ประถมศกษารอยละ 55.56, สถานภาพสมรสค รอยละ 91.11, ไมไดประกอบอาชพรอยละ 44.44, รายไดตอเดอน 3,001 – 5,000 บาท รอยละ 40, มจานวนบตร 1 – 2 คน รอยละ 55.56, มการประกอบอาหารใหบตรทงทาเอง และซอจากราน/ตลาด รอยละ 73.33 และไมเคยผานการอบรมเรอง “โภชนาการ” รอยละ 57.78 ตาราง 1 ประสทธภาพของชดกจกรรมการเรยนรสาหรบผปกครองมสลมในการสงเสรมภาวะโภชนาการของเดกกอนวยเรยนในจงหวดปตตาน (N = 45 คน)

ชดกจกรรม

แบบทดสอบกอนสอน (E1) แบบทดสอบหลงสอน (E2) 675 คะแนน 675 คะแนน

เกณฑประ สทธภาพ

E1/E2 80/80

คะแนน คะแนนเฉลย คะแนน คะแนนเฉลย เฉลย รอยละ เฉลย รอยละ

แผนการเรยนรทงหมด 559 82.81 603 89.33

82.81 / 89.33



อล-นร

สวนท 2 ชดกจกรรมการเรยนรสาหรบผปกครองมสลมในการสงเสรมภาวะโภชนาการของเดกกอนวยเรยน มประสทธภาพตามเกณฑทกาหนด (E 1/ E 2) 80/80 เทากบ 82.81 / 89.33 (ดงตาราง 1) การเปรยบเทยบคะแนนความรกอนและหลงการใชชดกจกรรมการเรยนรสาหรบ ผปกครองมสลมในการสงเสรมภาวะโภชนาการของเดกกอนวยเรยน พบวาคะแนนเฉลยกอนการใชชดกจกรรมการเรยนร เทากบ 12.42 และหลงการใชชดกจกรรมการเรยนร พบวามคะแนนเฉลยเทากบ13.40 เมอทดสอบความแตกตางพบวามความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (ดงตาราง 2)

การทดสอบความร

คะแนนความร X S.D

t-value p-value

คะแนนกอนใชชดกจกรรม คะแนนหลงใชชดกจกรรม

12.42 .84 13.40 1.36

3.99 .05

* p < .05 การประเมนความพงพอใจของผปกครองทมตอชดกจกรรมการเรยนร ประกอบดวย 2 สวนไดแก สวนท 1 การประเมนความพงพอใจเกยวกบลกษณะทวไปของชดกจกรรมการเรยนร พบวาผปกครองมการประเมนความพงพอใจเกยวกบลกษณะทวไป คอ พงพอใจชอหวขอแตละหวขอ และขนาดตวอกษร รอยละ 100 พงพอใจสสนของสอและภาพประกอบสอรอยละ 86.67 สวนท 2 การประเมนความพงพอใจในเนอหาของชดกจกรรมการเรยนร พบวา มคาเฉลยความพงพอใจโดยภาพรวมเทากบ 2.59 ( X = 2.73 , S.D. = 0.47) มระดบความพงพอใจอยในระดบมาก วจารณ จากผลการทดลองใชชดกจกรรมการเรยนรสาหรบผปกครองมสลมในการสงเสรมภาวะโภชนาการของเดกกอนวยเรยนในจงหวดปตตาน ทพบวา ชดกจกรรมการเรยนรมประสทธภาพเทากบ 82.81 / 89.33 ซงสงกวาเกณฑทตงไว ทงนอาจจะเนองมาจากชดกจกรรมพฒนาขนมาโดยการวเคราะหสถานการณดานการสงเสรมภาวะโภชนาการของศนยพฒนาเดกเลกทเปนอยจรง และเลงเหนความสาคญวา ครอบครวมอทธพลตอการพฒนาบรโภคนสยของเดก โดยเฉพาะผทเปนพอแมหรอผเลยงดเดก (อบเชย วงศทอง, 2542: 15) ชดกจกรรมการเรยนรนเปนชดกจกรรมทพฒนาขนมาเพอใหมความสอดคลองกบบรบทวฒนธรรมมสลมภาคใต ซงยงไมเคยมการพฒนามากอน ทงน ในศาสนาอสลามเปนศาสนาทมขอกาหนดความเชอและการปฏบตในดานตาง ๆ ทครอบคลมวถการดาเนนชวตของมสลมในทกๆ ดาน รวมทงการบรโภคอาหารทมขอกาหนดทชดเจน ละเอยดและเขมงวด (สรรคสะคราญ เชยวนาวน, เลมเดยวกน), โดยเฉพาะบทบญญตทเกยวกบอาหารฮาลาล ซงเปนสงทอนมตตามบทบญญตอสลาม และหลกในการเลยงดบตรตามหลกศาสนาอสลาม (อสมน แตอาล, เลมเดยวกน), ซงอสลามถอวาลกๆ นนเปนสงทดสอบจากอลลอฮ และเปนหนาทรบผดชอบ (อามานะห) ของพอแมในการอบรมเลยงดลก นอกจากนลกๆ จะตองไดรบการดแลเกยวกบสขภาพของเขาไมวาสขภาพทางกาย จตใจ และทางสตปญญาควบคไปดวย การใหลกๆ ไดรบอาหารทฮาลาล (อนมต) และใหคณคาทางโภชนาการ (ตอยยบน) อยางครบถวนกถอวาเปนหนาทผเปนพอแมดวยเชนเดยวกน (มสลน มาหะมะ, 2550: 28),



อล-นร

ชดกจกรรมการเรยนรน มลกษณะเปนสอประสม ซงใชเปนเครองชแนวทางและเครองมอในการสอน ใหผเรยนและผสอนใชรวมกน เพอชวยใหผเรยนมการเปลยนแปลงพฤตกรรมการเรยนรใหเปนไปอยางมประสทธภาพมากขน (รตนา มนคง, 2547: วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต), (สพรรณ บญเฉลม, 2547: วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต), โดยใชหลกการชดกจกรรมแบบกลมกจกรรม เปนชดกจกรรมสาหรบใหผเรยนเรยนรวมกนเปนกลมเลกๆ ประมาณ 5-7 คน โดยใชสอการสอนทบรรจไวในชดกจกรรมแตละชด โดยมงทจะฝกทกษะในเรองนนๆ ชดกจกรรมชนดนมกจะใชสอนในการสอนแบบกจกรรมกลม (วชย วงษใหญ, 2525: 36) โดยใชรปแบบการเรยนรหรอลลาการเรยนรของมนษย (Learning style) มนษยสามารถรบขอมลโดยผานเสนทางการรบร 3 ทาง คอ การรบรทางสายตาโดยการมองเหน (Visual percepters) การรบรทางโสตประสาทโดยการไดยน (Auditory percepters) และ การรบรทางรางกายโดยการเคลอนไหวและการรสก (Kinesthetic percepters) (มณฑรา ธรรมบศย, 2548: 3), มาเปนหลกในการจดลาดบเนอหาของชดกจกรรม การเปรยบเทยบคะแนนกอนการใชชดกจกรรมการเรยนร และหลงการใชชดกจกรรมการเรยนร เปนการทดสอบประสทธภาพอกวธการหนง พบวาคะแนนความรมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท ระดบ .05 ทงนอาจจะเนองมาจากการจดกจกรรมการเรยนร การแลกเปลยนประสบการณ ในการประกอบอาหารใหแกเดก และสอชดกจกรรมการเรยนรทมการฝกปฏบต ซงทาใหคะแนนเฉลยความรหลงการใชชดกจกรรมการเรยนรสงกวากอนการใชชดกจกรรมการเรยนร จากการพดคยสนทนา ผปกครองชอบกจกรรมลกษณะนมาก เพราะมประโยชนตอตนเอง ในการนาความรไปปฏบตกบเดกทบานได ไดประสบการณใหม หลกการและแนวคดในการเลยงดเดก ซงทาใหเกดการเปลยนแปลงความร เกดการตระหนกและเหนความสาคญของภาวะโภชนาการเดก การประเมนความพงพอใจกเปนการประเมนประสทธภาพในดานคณภาพของกระบวนการจดกจกรรมและคณภาพของชดกจกรรมการเรยนร ในสวนแรกเปนการประเมนความพงพอใจเกยวกบลกษณะทวไปของชดกจกรรมการเรยนร และสวนท 2 เปนการประเมนความพงพอใจในเนอหาของชดกจกรรมการเรยนร ของผปกครองมความพงพอใจโดยรวมอยในระดบมาก อาจเนองมาจาก ชดกจกรรมการเรยนรเปนชดกจกรรมทมความเฉพาะเจาะจงกบบรบทของมสลม ซงยงไมเคยมมากอน และในการจดกจกรรมการเรยนรนน ผปกครองไดมการแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกนเกยวกบหลกในการเลยงดเดก ทงในเรองโภชนาการและเรองอนๆ เมอพจารณารายขอจะเหนวาผปกครองมความพงพอใจในเนอหาเรอง “มารจกการเจรญเตบโตของลกรก” อาจเนองมาจากผปกครองไดมการฝกปฏบตในการประเมนภาวะโภชนาการของลกตนเอง จงทาใหพอแม ผปกครองมความสนใจอยากรภาวะโภชนาการของลกตนเองเปนอยางไร เพอแลกเปลยนกนและหาแนวทางในการสงเสรมภาวะโภชนาการเดกรวมกน ฉะนนการสงเสรมใหผปกครองมความรและทกษะในการสงเสรมภาวะโภชนาการของเดกกอนวยเรยนนนเปนสงสาคญ เพราะ แหลงการเรยนรทสาคญทสดของเดกในวยน คอ ครอบครว พอแมและบคคลในครอบครว ฉะนนการเตรยมการศกษาสาหรบพอแม ผปกครองในฐานะเปนครคนแรกของลก จงมความสาคญเปนอยางยง

กตตกรรมประกาศ

ขอขอบพระคณกรรมการสอบและผทรงคณวฒทกทาน และศนยพฒนาเดกเลกตาบลบางตาวา อาสาสมครสาธารณสขตาบลบางตาวา ทสละเวลาใหความรวมมออยางดในการวจย



อล-นร


Lunnemann, M. 2008. Parents as teachers training program provides a recipe for success In fight against childhood obesity. From Internet. Availablefrom : URL: http:// www. parenting-journals.com (cited 2008 April 7: 2 screen)

อไรพร จตตแจง. 2008. ทพโภชนาการ. From Internet. URL:http://www.hiso.or.th/hiso/picture/reportHealth/ThaiHealth. (cited2008November13:3screen)

กองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. 2549. รายงานการสารวจภาวะอาหารและโภชนาการของประเทศไทย ครงท 5 พ.ศ.2546. กรงเทพมหานคร : องคการรบสงสนคาและพสดภณฑ (รพส).

สรรคสะคราญ เชยวนาวน. 2544. หนาทของวฒนธรรมอาหารอสลามทมตอวถชวตของชาวไทยมสลม. (วทยานพนธ ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต). สาขามนษยวทยา, บณฑตวทยาลย. กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อสมน แตอาล. 2552. อาหารฮาลาลในบทบญญตอสลาม. เอกสารประกอบการบรรยายเรองอาหารฮาลาลในบทบญญตอสลาม; 14 มกราคม 2552; โรงพยาบาลปตตาน. ปตตาน: โรงพยาบาลปตตาน;

บญชม ศรสะอาด. 2537. การพฒนาการสอน. กรงเทพมหานคร : สวรยาสาสน. ลดดา ศขปรด. 2523. เทคโนโลยการสอน. กรงเทพมหานคร: โรงพมพพฆเณศ. วชย วงษใหญ. 2525. การพฒนาหลกสตรและการสอนมตใหม. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร: โอเดยน สโตร. อบเชย วงศทอง. 2524. โภชนาการศาสตรครอบครว. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. มสลน มาหะมะ. 2550. ลกมานสอนลก : บทเรยนและแนวปฏบต. ยะลา : วทยาลยอสลามยะลา. รตนา มนคง. 2547. การสรางชดกจกรรมการเตรยมความพรอมทางคณตศาสตรของนกเรยนชนอนบาลปท 3.

วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต . หลกสตรและการสอน , บณฑตวทยาลย .อตรดตถ : มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ.

สพรรณ บญเฉลม. 2547. ชดกจกรรมเพอพฒนาความรเชงปรภมสาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 5. วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย. อตรดตถ : มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ.

มณฑรา ธรรมบศย. 2548. ลลาการเรยนร. จากอนเตอรเนต. http://edu. chandra.ac.th/teacherAll/mdra/data/learnstyle.doc. (คนพบเมอวนท 3 กรกฎาคม 2009)

สารบญ /فهرس

21-35

1-19 حممد ليبا زكريا هاما

: تايالند يف اإلسالميةاملصرفية صناعةالجتربة أمنوذجا واالقتناء اإلجارة

א

א

الفطاين حممد بن العابدين زين شيخمنهج: فقه فنوليسن دامل) مينال وانت(

اللثام كشف كتاب ترهادف كاجني سوات

37-40 อบดลอาซส แวนาแว มฮาหมดซาก เจะหะ

41-53

55-66

67-82

83-96

มณฑน แสงพม เพชรนอย สงหชางชย

สาวตร ลมชยอรณเรอง

Students’ Attitudes toward their Arabic Language Use at Islamic Private Secondary Schools in Yala Province, Southern Thailand

97-103

วพากษหนงสอ / Book Review หนงสอฟกฮ อลมนฮะญย เลมท 6 เรองการซอขาย

Mohamed Ibrahim Dahab

วสทธ บลลาเตะฉนทส ทองชวย

กระบวนการดารงอตลกษณมสลมกบการสรางชมชนเขมแขงกรณศกษา : ชมชนมสยดบานเหนอ

มหามดรยาน บากา อบราเฮม ณรงครกษาเขต

การพฒนากรอบหลกสตรบรณาการชวงชนท 3 สาหรบโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม จงหวดชายแดนภาคใต

การยา ยอแร สาวตร ลมชยอรณเรอง

เพชรนอย สงหชางชย การสงเสรมการออกกาลงกายตามหลกศาสนาอสลามในกลมแมบาน จงหวดปตตาน

การพฒนาช ดก จกรรมการ เ ร ยนร ส าหร บผปกครองมสลมในการสงเสรมภาวะโภชนาการของเดกกอนวยเรยนในจงหวดปตตาน

วารสาร อัล-นูร บัณฑิตวิทยาลัย...

Documents