مدیریت دانش و مزیت رقابتی پایدار در

سازمان ها: استاد گرامی

جناب آقای دکتر مهارتی

تهیه کنندگانسمیه سجادی- حمیده شربت دار – آذر

کیانی نژاد

مقدمه، بنگاه ها در يك وضعيت رقابتي و 21در چشم انداز قرن •

پيچيده متأثر از عوامل متعدد نظير جهاني شدن، توسعه تكنولوژيكي و سرعت فزاينده انتشار تكنولوژي هاي جديد قرار گرفته اند. در چارچوب اين چشم انداز جديد، بنگاه ها براي بقاء

و پيشرفت خود بايد متفاوت از قبل عمل كنند. به ويژه، بنگاه باشند و اشكال جديد مزيت رقابتي ها بايد به دنبال منابع جديد

رقابت را بكار بگيرند كه خود نيازمند درك روشن از ماهيت و پويايي هاي رقابت مي باشد. در این ارائه تالش می شود ضمن تبيين مفهوم مزيت رقابتي وتئوري هاي مزيت رقابتي به نقش مدیریت دانش به عنوان یکی از ابزارهاي ايجاد و حفظ این

مزيت رقابتي بپردازد.

طرح ارائه

مفهوم مزیت رقابتی

رايج ترين تعريف مزيت رقابتي در ادبيات استراتژي •رقابت و در چارچوب خلق ارزش، هر آنچه موجب

گردد درآمد بيش از هزينه افزايش يابد، تجلي پیدا می کند

مزيت رقابتي در ميزان تقاضا

،مزيت رقابتي در هزينه

سطوح رقابت

در سطح بنگاه

در سطح صنعت

در سطح کشور

ویژگی های منابع

ویژگی های منابع

دانش )ضمنی و آشکار( بنگاه

دانش )ضمنی و آشکار( بنگاه

تمایز محصولتمایز محصولصرفه های ناشی از مقیاس

صرفه های ناشی از مقیاس

دسترسی به کانال های

توزیع

دسترسی به کانال های

توزیع

سیاست های دولت

سیاست های دولت

منحنی های یادگیری

منحنی های یادگیری عالمت تجاریعالمت تجاری

موقعیت جغرافیاییموقعیت جغرافیایی

دسترسی به مواد اولیه

دسترسی به مواد اولیه

ساختارهای اقتصادی

ساختارهای ساختار ارزشیساختار ارزشیفرهنگیفرهنگیاقتصادی ساختار تاریخیساختار تاریخی

رقابت پذیری در سطوح مختلف متاثر

:از

رویکردی جدید: مزیت رقابتی پایدار(Sustainable Competitive Advantage)

نزديكترين تعريف را در خصوص مزیت رقابتی پایدار را ارائه نمود . وآن را به اين صورت 1991بانی در سال

مطرح نمود كه زماني بنگاه داراي مزيت رقابتي پايدار را به طور غير يك استراتژي خلق ارزش است كه

همزمان با رقباي بالقوه و موجود اعمال كند به گونه اي كه بنگاه هاي ديگر قادر به نسخه برداري از فوايد اين استراتژي نباشند. بر پايه كار بارني، مي توان گفت كه

تداوم فوايد اعمال مزيت رقابتي پايدار عبارت است از استراتژي هاي خلق ارزش بي نظير به شكل غير

همزمان با رقباي بالقوه و موجود به دليل عدم توانايي رقبا در نسخه برداري از اين فوايد

( مفهوم مزيت رقابتي پايدار در 1995كي در سال )• مولفه معرفی کرد :4بنگاه ها را كه از طريق

نو آوري•بهره وری که در واقع نشانه ای از همان شهرت •

سازمان می باشد ساختار رابطه ای •که قابل کسب می باشددارایی های استراتژیک و •

نوآوريبازارهای جدید برای تولیدات موجود•

تولیدات جدید برای بازارهای موجود ،•

همچنين كاربرد در حال افزايش تكنولوژي •هاي استفاده شده

شهرت)بهره وری(

روابطش با ديگران• نزديكي اش با مشتري•تحویل به موقع کاالها •و همچنين فرآيندهاي با كيفيت به مشتري•

ساختارساختار روابط دروني،

ساختار روابط بيروني وساختار روابط شبكه اي مي باشد.•

( خلق دانش سازماني 1( ايجاد اخالق همكاري2

( انجام جريانات روزمره ي سازماني.3

دارايي استراتژيك

به دارايي هايي اطالق مي گردد كه بر اساس •ياتسلط بازار

موقعيتي كه در نتيجه ي انحصار طبيعي يا قانون ناشي شده

است؛ به دست آمده اند

تئوری های مطرح در خصوص مزیت رقابتی پایدار

و ديدگاه پورتر ) ( I/O-تئوري سازمان صنعتي1•

(RBV) مدار -تئوري منبع2•

- تئوري شومپترين3•

- منابع بنگاه1- قابليت ها2-صالحيت ها3

دارایی ها )منابع (+قابلیت ها =صالحیت ها

صالحیتصالحیت های ضمنی

صالحیت های صریح

اما چگونه صالحيت ها به صالحيت هاي •متمايز تبديل مي شوند و مي توانند

منبع مزيت رقابتي شوند؟

صالحيت هاي بنگاههمانطور كه بارني بيان داشت • 4براي اينكه منبع مزيت رقابتي باشند بايد داراي

ويژگي باشند كه عبارتند از: : به اين معني كه باعث بهره برداري با ارزش باشد( 1•

از فرصت ها و خنثي شدن تهديدات گردند. : به اين معني كه تمام بنگاه ها به كمياب باشند( 2•

راحتي امكان دستيابي به آن را نداشته باشند: غير قابل تقليد باشند( 3•غیر قابل جانشینی بودن - 4•

آیا دانش به عنوان یکی از صالحیت ها و •قابلیت های سازمان می تواند به عنوان یک

منبع ارزش افرین برای سازمان باشد ؟

دانش به عنوان یک منبع مزیت رقابتی میباشد •

بله

نظر »میر« در خصوص ارتباط مدیریت دانش و مزیت رقابتی

چرخه مدیریت دانش

را اين گونه تعريف مي نوآورري دانش »آميدون « •کند:

ايجاد، توسعه، تبديل و کاربرد افکار جديد در قالب •کاالها و خدمات قابل فروش که موجب موفقيت سازمان ها، اعتبار اقتصاد يک ملت و پيشرفت و

ترقي يک جامعه مي شود. هر سازماني تالش مي کند از فرصت هاي ارائه شده توسط مديريت دانش نظير روش هاي کسب، همانندسازي و تسهيم اطالعات در

نوآوري استفاده كند

دانش به عنوان منبع عمده براي نوآوري و بهره وري •سازماني از اهميت فوق العاده اي برخوردار است.

دانش ايجاد و سازماندهي محيطي هدف عمده مديريت است كه در آن افراد دانش خود را توسعه داده، با يكديگر تبادل نموده، دانش ديگران را با دانش خود

| آن را به كار بندند. كاربرد دانش به تركيب كرده ونهايتانوبه خود به نوآوري در سازمان منجر خواهد شد، از

| به عنوان منبع و اين رو است كه مديريت دانش غالبامرجع اصلي نوآوري شناخته شده است و از الزامات اساسي فرآيند نوآوري در سازمان محسوب مي شود

شاخص هاي سنجش نوآوري

منابع انساني: •خلق دانش جديد: •انتقال وكاربرد دانش جديد: •امور مالي و ستاده هاي •

نوآوري:

از دیدگاه اتحادیه اروپا

2000در سال شاخص های

نواوری در یک سازمان تعیین

شد

.دانش براي سازمان به تنهايي منبع مهمي نيست

دانش براي دانش نيست

.بلکه دانش براي عمل و بهبود عملکرد مهم است

به اين ترتيب در قلب مديريت دانش بايد نوآوري را جستجو ،کرد

.زيرا مزيت رقابتي پايدار در نوآوري پنهان است

مکانیزم های نوآوریخلق دانش:• پاداش های انگیزشی/ محرکی• معرفی تغییر )دیدگاه ها ، گروه ها و...(• پذیرش هر چیزی به صورت موقت ) تیم ها ، •

سازمان ها ورویه های ، خط تولید و..(تشویق های آزمایشی و انکار تخصصی ها •مکانیزم های انتقال مشاوران •تحریک نارضایتی •

مکانیزم های نوآوری

اکتساب دانش :•تشویق یادگیری و اموزش ) ایجاد منابع درونی و بیرونی )اجتماعات استفاده از ابزار های کسب و انتقال

دانش) فن اوری ( ایجاد فرصت های مناسب

مکانیزم های نوآوریسازماندهی•

دستورات استراتژیک سازماندهی دانش کارکردی یا دانش فرایندی زیر سوال بردن عمل های موجود استفاده از چشم انداز با دیدگاه های مختلف )استفاده

از عقاید مختلف(

مکانیزم های نوآوری

اشاعه • ارتباط بین آنهایی که می دانند با آنهایی که

میخواهند بدانندتشویق سهام سازی تفکرات و نظرات زنده نگه داشتن ایده ها به جای بایگانی آن عینی کردن ایده ها

مکانیزم های نوآوری

کاربرد • آزادی برای تجربه پذیرش سازمان برای نادیده گرفتن برحی

سودهای مالی

بهره وري واژه اي است كه در سطح كالن و خرد قابل •بررسي است و در طيفي از بهره وري جهاني تا بهره وري فردي قرار مي گيرد. با وجود اين اهميت و گستره، مفهوم

بهره وري براي بسياري از مديران روشن و مشخص نيست و اغلب آن را به ديدگاه هاي ذهني خود محدود مي كنند. همان

گونه كه سينك بيان مي كند، با اينكه بهره وري رايج ترين بحث محافل مديريتي عصر حاضر است، متأسفانه كمتر از هر

موضوع ديگري به مفهوم آن پي برده شده است. به هر حال يافتن عواملي كه موجب بهبود پيشرفت بهره وري در سازمان

ها مي شود، يكي از اهداف اصلي دانشمندان و محققان به ويژه منابع انساني سازمان ها كه منبع اساسي و است،

مهم بهبود بهره وري در هر سازماني است

از طرف ديگر در هر سازمان بهره وري از جمله •سازوكارهايي است كه پيوسته بايد مورد توجه و نظر

سازمان باشد، زيرا در بهره وري مزيت رقابتي حاصل ميشود.

افراد آنچه در سازمان اساس بهره وري است، •است كه درايت و توان تبديل فرهيخته و دانش آفرين

فكر به كاال و محصول و خدمت را دارند، زيرا اساس بهره است.بهره وري از فكر و انديشه وري در سازمان،

مهارت، دانشبهره وري به شكل فزاينده اي مبتني بر •هاي عقل انسان آموزش ديده است تواناييها و

در مدل كي شامل ساختار روابط دروني، ساختار•ساختار روابط بيروني و ساختار روابط شبكه اي مي باشد. كي عنوان مي كند كه ساختار به سه روش به

ارزش ارايه شده بنگاه، مي افزايد كه عبارتند از:

( خلق دانش سازماني1•افزایش اخالقیات در ( ايجاد اخالق همكاري ...2 •

سازمان ( انجام جريانات روزمره ي سازماني3 •

تعریف دارایی

كه ارزشی با چیزدارایی عبارت است از هر • گرفتن باشد.اختیارقابل در

وشامل داراییهای مالی ، غیرمالی ، مفهوم چیزملموس ،غیرملموس و نیروی انسانی است

قابلیت تبدیل شدن به ثروت و 1 با ارزش -قابلیت تولید کردن ثروت

دسترسی دیگران در اختیار داشتنبه آن مستلزم كسب مجوز

انواع دارايي هاي نامشهود در سازمان ها

ظرفيت يادگيري سازمان/ ظرفيت خالقيت و نوآوري •سازمان

سرعت سازمان در مواجهه با تغيير• نام تجاري خوشنام •تيم مديريتي قابل اعتماد •استعدادهاي انساني سازمان •اعتماد درون سازماني•اعتماد جامعه )افكار عمومي( به سازمان•

يان�گ • ان�د ارنس�ت مؤسس�ه ي پ�ژوهش اص�لي 8در ش�اخص

ش�ده مع�رفي زي�ر ش�رح ب�ه نامش�هود دارايي ه�اي ب�ه مرب�وط

است.

Execution of corporate strategy

• Quality of strategy.

Ability to innovate

• Ability to attract talented people

• Market share

• Quality of executive compensation

• Quality of major processes.

• Resdershipearch lea

به طوركلي، مديريت دانش به مديريت كردن دانش فردي و سازماني موجود در سازمان براي كسب مزيت رقابتي مي پردازد و دانش بدين دليل منبع مزيت رقابتي به شمار مي رود كه دارايي هاي ناملموسي فراهم مي كند كه منحصربه فرد،

غيرقابل تقليد و بي بديل هستند

جمع بندی

باينري يك چارچوبي ، يك طيف مديريت دانش را •براي كمك به سازمانها ارائه داد تا تنوع زيادي را درك نموده و بفهمند در چه شرايطي از مديريت دانش می

تواند به عنوان ابزاری برای ایجاد مزیت رقابتی استفاده شود هستند. تمركز او بر فعاليت هاي

دسته گروه بندي شده 6مديريت دانش است كه به اند.

(مديريت دانش تبادلي: دانش در تكنولوژي تعبيه شده1•( مديريت دانش تحليلي: دانش از منابع خارجي داده مشتق 2•

مي شود ، اكثرا بر روي اطالعات مشتري محور تمركز مي كند.

( مديريت دانش مديريت دارايي: مديريت صريح دارايي 3•هاي دانش ) كه اغلب به عنوان يك محصول جانبي از كسب | و كار ايجاد شده( كه مي تواند در روش هاي مختلف مجددا

استفاده شود.( مديريت دانش فرآيند محور: مدون سازي و بهبود شيوه 4 •

هاي كسب و كار و به اشتراك گذاري آنها در سازمانها ( مديريت دانش رشد: ساخت و ايجاد توانايي هاي كاركنان 5•

دانش سازمان با آموزش دادن و رشد كاركنان ( مديريت دانش نوآوري/ ايجاد ساخت: پرورش محيطي كه 6•

و يا R&Dدانش جديد را ارتقا دهد. به عنوان مثال به واسطه تشكيل دادن يك تيم از افراد از نظم هاي متفاوت.

براي هركدام از اين گروه بندي هاي مديريت دانش : باينري مثالهايي از سيستم هاي مديريت دانش و رويكردهايي كه آنها را

حمايت مي كند تا در نهایت ایجاد مزیت رقابتی برای سازمان داشته باشد ، ليست كرده است:

درگذشته اي نه چندان دور ، قدرت و مزيت رقابتي يك •

سازمان يا ي ك جامعه انساني دسترسي بيشتر به منابع

مادي محسوب مي شد اما اكنون شرايط به كلي متحول .

شده، با گذار از انقالب صنعتي و ورود به هزاره جديد،

موتور محرك رشد سازمان ها به منابع مادي و سرمايه

محدود نمي شود بلكه مهم ترين متغير رشد همه جانبه

سازما ن ها و بنگاه هاي اقتصادي عصر حاضر، "دانش"

است

دانش ، به يكي ازمهم ترين منابع راهبردي سازمان ها •تبديل شده، از آن هنگام توليد دانش براي كسب مزيت

رقابتي و موفقيت سازمان ها ضروري شده استو ام�روزه، اص�لي ت�رين م�زيت رق�ابتي ب�راي س�ازمان ه�ا ت�وان •

ت�ر�ين عم�ده ش�ود مي� محس�وب دانش در �م�ديريت� آ�نه�ا ، حاض�ر عص�ر خ�دماتي و تولي�دي ه�اي س�ازمان س�رمايه دانش�ي اس�ت ك�ه ب�ه آن دسترس�ي دارن�د. س�ازمان ه�ايي مي بيش��ترين، قادرن��د ك��ه باش��ند پيش��تاز و پيش��رو توانن��د معت�برترين �و ب�ه روز ت�ر�ين دانش بش�ري را �در ح�وزه �كس�ب و ب�ا � بهين�ه �كن�ن�د �و از آن اس�تف�اده� ا�ختي�ار� گيرن�د �و كارش�ان� در ت�ص�رف دانش، �خ�رد �و تجربي�ات� ب�ا ارزش ا�ف�زوده �كاركن�ان و �

ب�ه �منزل�ه , ن�يز �پي�اده س�ازي، با�زي�ابي، حف�ظ و� نگه�دا�ري دانشي دارايي هاي ناملموس سازمان استفاده كنند

با تشکر از توجه و همراهی شما