ژماره 458

س��ه رۆكی ش��اره وانی س��لێمانی ره خنه له ئه نجومه نی وه زیران��ی هه رێم ده گرێت، ئ��ه و ده ڵێت، "هه ر پرۆژه ی��ه ك ده نێرین قبوڵی ناكه ن، به هیچ شتێك رازی نابن".

ئاوێنه ، س��لێمانی : سه رۆكی شاره وانی س��لێمانی ، یوسف یاس��ین ئاماژه به وه ده كات ك��ه داهاتی س��ااڵنه یان نزیكه ی 12ملیۆن دۆالر ده بێ��ت و ئه و بودجه یه ی س��ااڵنه بۆیان دی��اری ده كرێ��ت، جگه له بودجه ی پارێزگاكان نزیكه ی 80 ملیار

دیناره .چه ندین پرۆژه به هۆی نه بونی بودجه و

قه یرانی دارایی ئه مساڵ دروست نه كراوه ، س��ه رۆكی ش��اره وانی وتی "به نیازبوین، له رێ��گای به ڕێوه به رایه تی وه به رهێنانه وه بۆ چه ند پیشه یه كی جیاواز له هه ر الیه كی ش��ار 250 دوكان دروس��ت بكه ین، به اڵم ئه وه ش به هۆی گرفتی داراییه وه جێبه جێ

كردنی دواكه وت".وتیش��ی "دو س��اڵه من لێ��ره م هه ر پرۆژه یه ك بۆ ئه نجومه نی وه زیران ده نێرین

قبوڵی ناكه ن".

حامید حاجی غالی ئه ندامی ئه نجومه نی ئام��اژه یه كێتی��ی س��ه ركردایه تیی ب��ه وه ده كات كه پ��ه رش و باڵوییه ك له دارای��ی یه كێتی��دا ده بینین و ده بێت رێكبخرێته وه ، له وه اڵمی پرسیارێكیشدا سه باره ت به ش��اناز ئیبراهیم ئه حمه د، ده ڵێت "ئێم��ه دژ به هه ر كه س��ێكین مه سه له هه س��تیاره كانی ناو یه كێتیی

ئاڵۆزتر بكات".ئاوێنه ، سلێمانی : حامید حاجی غالی له چاوپێكه وتنێك��ی تایبه ت به ئاوێنه دا

رایگه یان��د ك��ه ئه وانه ی پش��تیوانیی له یاداشتی جێگرانی سكرتێری گشتیی یه كێتی��ی به مه به س��تی ئه نجامدان��ی فه رمان��ده ی ته نه��ا چاكس��ازیی ، عه س��كه ریی نی��ن، به ڵك��و چه ندین كه سایه تی تیایه كه كادری سه ربازیی

نین.غالی له وه اڵمی پرسیارێكدا سه باره ت به و هه وااڵن��ه ی كه باس له وه ده كرێت به شێك له ناڕه زاییه كانی باڵی د.به رهه م و ئیبراهیم له "ش��اناز ره سوڵ كۆسره ت

ئه حمه د"ه كه له پشت په رده وه ڕۆڵێكی گه وره ی هه یه له داڕش��تنی سیاسه ت و بڕیاره كانی یه كێتی��دا، ئه و وتی "ئێمه دژ به هه ر كه س��ێكین له ن��او یه كێتیدا له س��ه رو ده س��ه اڵته كانی خۆی��ه وه و له سه رو ئاستی خۆیه وه ، هه ڵسوكه وت بكات یان فه رمان ده ربكات یان لێدوان بدات، ئه گه ر خۆی له و ئاس��ته به رزتر ده زانێ كه ئێستا تیایه تی با له كۆنگره خ��ۆی بپاڵێوێ ب��ۆ س��ه ركردایه تیی یان بۆ جێگری س��كرتێری گش��تیی و

ته نانه ت بۆ سكرتێریش، نه ك مه سه له ئاڵۆزتر یه كێتیی ناو هه س��تیاره كانی ب��كات و یه كێتی��ی بگه یه نێت��ه ئ��ه م

ئاسته ".ناوب��راو جه غت��ی له وه ش ك��رده وه كه دژ به ه��ه ر هێنانه پێش��ه وه یه كن له س��ه ر بنه مای حه س��ه ب و نه سه ب، ئ��ه و وتی "ئێم��ه پ��ه رش و باڵوییه ك له دارای��ی یه كێتی��دا ده بینین و ده بێت رێكبخرێته وه ، ئێمه كاتی خۆی جه نابی داراییه كانمان پێیوتی��ن مام ج��ه الل

له كوێیه و له حزوری فیعلیی مام جه اللدا ئێم��ه هیچ قس��ه یه كمان نیی��ه و هیچ كادره كانی یه كێتی��ی و وه زعی كاتێك خراپ نه بوه و مه كته ب و مه ڵبه نده كانی

ئه وه نده بێ دارایی نه بوه ".وتیشی "به اڵم ئێستا قسه مان هه یه و ده بێ��ت ئ��ه و دارایی��ه رێكبخرێته وه و به فیعلیی دارایی گشتیی یه كێتیی بێت و پرنسیپێكیش دابنرێت بۆ دابه شكردنی ئیمتی��ازات به س��ه ر هه ڤااڵن��دا نه ك له س��ه ر بنه مای وه الئی شه خس��یی و

ده سته گه ریی ".غالی ئه وه ش��ی روونكرده وه كه "تا هه لومه رجه كه به ته واوه تی نه س��ازێت و كێش��ه و ئاریش��ه كان یه كالنه كرێنه وه ناب��ن كۆنگ��ره له بارودۆخێكی رازیی بۆ ببه س��ترێت، ته ماویی��دا ئاڵ��ۆزو ئه وه ی هی��چ داموده زگایه كی حزبیی و حكومیی رۆڵی ده س��تێوه ردان نه بینن

له ده ره ئه نجامه كانیدا".

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )458( سێشەممە 2014/12/23

w w w . a w e n e . c o m

ئه ندازیارێک یه که مین کیبۆردی

زانستی کوردی دروستده کات

1118

ریکالم

17 13

10هه راجکردنی ژنانی

کورد له بازاڕی زۆنی ره ش

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار ته له فۆن: 3201274 تیراژ: 4500ناونیشان: سلێامنی گه ڕه کی شۆڕش- به رامبه ر ئاماده یی شۆڕشی کوڕان

ئه‌ندامێكی‌‌سه‌ركردایه‌تیی‌‌یه‌كێتیی‌‌سه‌باره‌ت‌به‌شاناز‌ئیبراهیم‌ئه‌حمه‌د:

ئێمه دژ به هه ر كه سێكین مه سه له هه ستیاره كانی ناو یه كێتیی ئاڵۆزتر بكات

ئەفسانەی دەستور

چه کدارێکی به ڕه گه ز کوردی داعش:

70 که سم کوشتوه

تا ئێستا هیچ په رله مانتارێك

له سه ر ئاماده نه بون سزا نه دراوه

5

PKK: كه س ناتوانێت ڕۆڵامن له ئازادكردنی

شه نگال نادیده بگرێت

باژێروان��ی گۆڕان له پارێزگای س��لێمانی هه رچ��ی ك��ه ده كات ب��ه وه ئام��اژه له الی��ه ن ناحیه كان��ه ، به ڕێوه ب��ه ری مه كۆكانی گۆڕان��ه وه له ناحیه كاندا چه ند كه سێكیان بۆ دیاریده كرێت، ئه و ده ڵێت "له هه م��و دنی��ادا پۆس��ته حكومیه كان

به كه سی حزبیی پڕده كرێنه وه ".ئاوێنه ، س��لێمانی : د. ئاسۆ مه حمود، باژێروان��ی گۆڕان له پارێزگای س��لێمانی

حزبیبون��ی به پێودانگ��ی س��ه باره ت كاندیده كان بۆ ئه و پۆس��تانه ی له هه ردو هه ڵه بج��ه و س��لێمانی و پارێ��زگای ئیداره كان��ی گه رمیان و پش��ده ر ده درێن به گۆڕان، به ئاوێنه ی راگه یاند "له به ر ئه وه پێویستمان به وه یه كه ئه و كه سه گۆڕان بێ��ت، چونكه كاتێك توش��ی هه ڵه یه ك ببێ��ت و له ژێر ئه و به رنامه سیاس��ییه دا نه بێت كه گۆڕان كاری بۆ ده كات، ئه وكات

ئێمه ناتوانین هیچی له گه ڵدا بكه ین".ناوب��راو وت��ی "له هه مو دنی��ادا ئه م به كه سی حزبیی پڕده كرێنه وه ، پۆستانه چونك��ه ئه مان��ه تایبه تن، ب��ه اڵم ئه م كه سانه كه ده چنه ناو حكومه ته وه ده بنه كاراكته ری حكومیی و بۆی��ان نیه پله ی حزبییان هه بێت ك��ه جگه له گۆڕان هیچ حزبێك له كوردس��تاندا ئه مه ی جێبه جێ

نه كردوه ".

رۆژی 10ی كانونی یه كه می ئه مس��اڵ بزوتنه وه ی گۆڕان و یه كێتیی نیش��تیمانی كوردستان رێككه وتن له سه ر دابه شكردنی پۆسته ئیدارییه كانی پارێزگای سلێمانی، هه ڵه بجه ، ئیداره كانی گه رمیان و راپه ڕین، له ئێستاشدا گۆڕان سه رقاڵی پڕكردنه وه ی ئه و پۆستانه یه به و كه سانه ی كه جێگه ی

ره زامه ندیی بزوتنه وه كه ن.

باژێروانی گۆڕان له سلێامنی : له هه مو دنیادا پۆسته حكومیه كان به كه سی حزبیی پڕده كرێنه وه

3

9 3

"ئه نجومه نی وه زیران به هیچ پرۆژه یه كی سلێامنی رازی نابێت"

AFP :هاوادارانی یه کێتی له هه ڵمه تی هه ڵبژاردندا فۆتۆ

تایبه‌ت(458( سێشه ممه 22014/12/23

ئـا: رێنوار نه جم

ئه ندامێكی جڤاكی رۆحانی ئێزیدییان دوایین زانیارییه كان له سه ر ره وشی

شه نگال له دوای هێرشه كانی ئه م دواییه ی هێزه كانی پێشمه رگه

رونده كاته وه و رایده گه یه نێت كه هێشتا چه ند ناوچه یه كی ئه و شاره و كۆمه ڵگاكانی ده وروبه ری به ده ست

داعشه وه ن.

كه ریم ســـلێمان، ئه ندامـــی جڤاكی رۆحانـــی ئێزیدییان له باره ی ره وشـــی شـــه نگاله وه ئێســـتای ئاساییشـــی به ئاوێنـــه ی راگه یاند كه ئێســـتا زۆر كـــه م داعش له نـــاو شـــه نگال ماوه و له هه ندێـــك گـــه ڕه ك چه نـــد قه ناس و هاوه نێكیان ماوه و به رگریی پێ ده كه ن "هێزه كانی پێشـــمه رگه پالنی هه یه كه به كه مترین زیان، به ته واویی كۆنترۆڵی

خاكی شه نگال بكه نه وه "، له ئێستاشدا فرۆكه كانیهاوپه یمانـــان بۆردومانی ئه و ناوچانه ده كه ن كـــه قه ناس و هاوه نی

داعشی لێیه .به وته ی ئه و ئه ندامه ی جڤاكی رۆحانی كۆمه ڵگای ئێســـتاش ئێزیدییانهه تـــا ته ل به نات و ته ل قه ســـه ب و گر عزێرو سیباشـــێ خدرو گر زه رك له ده ره وه ی كۆنترۆڵی پێشـــمه رگه دان و له ده ســـت چه كدارانی داعشدان "به اڵم پالن هه یه بۆ كۆنترۆڵكردنه وه ی ئه و ناوچانه ش".

له بـــاره ی ئه و هێزانه ی شـــه نگالیان كۆنترۆڵكردوه ، كه ریم سلێمان رایگه یاند "به پله ی یه كه م هێزه كانی پێشـــمه رگه له كۆنترۆڵكردنه وه ی به شدارییانكردوه شه نگالدا، هێزه كانی یه په گه و یه په ژه ش له وێ بون، هه روه هاهێزه كانی به رگریی ئێزیـــدی كـــه پێیـــان ده ڵێـــن هێزی پاراستنی شه نگال، به شدارییانكردوه ".

له بـــاره ی گه ڕانـــه وه ی ئاواره كانـــی

شـــه نگالیش بـــۆ ناوچه كانـــی خۆیان رایگه یانـــد كه خه ڵكی شـــه نگال زۆر گرێـــدراوه به خاكی خۆیـــه وه و هه موان به په لـــه ن بگه ڕێنه وه و مـــاڵ و جێگه ی خۆیـــان ببینـــه وه و "لـــه و بڕوایـــه دام رێژه یه كی به رز له ئاواره كان بگه ڕێنه وه ". وتیشـــی "تا ئێســـتا هیـــچ خێزانێك نه گه ڕاوه ته وه ، به اڵم هه ندێك له پیاوان و بۆ به تایبه تی گه ڕاونه تـــه وه ، گه نجان

ناوچه كانی سنونێ و خانه سۆر".كه ریم سلێمان ئه وه شی راگه یاند كه "وه ك پێشـــتریش ده مانزانی و له دوای گرتنه وه ی شه نگالیش بینیمان، داعش له و شاره دا تااڵنییه كی زۆری له مااڵن و بازاڕدا كـــردوه ، هه ندێك شوێنیشـــی هه ندێك ماڵـــی وه ك ته قاندوه تـــه وه خه ڵك كه دیـــارن و پله و پایه یان له ناو شـــه نگالدا هه بـــوه . هه روه ها هه ندێك له ناو شه نگال ئایینیشـــیان شـــوێنی

ته قاندوه ته وه ".

ئـا: ره وا

هه ڵبژاردنی ناوخۆیی حزبه كان هه میشه كۆمه ڵێك سه رئێشه به دوای خۆیدا

ده هێنێت، بزوتنه وه ی گۆڕانیش كه 12ی ئه م مانگه سێیه مین خولی هه ڵبژاردنه ناوخۆییه كانی خۆی ئه نجامدا، زۆرترین

قسه وباسی له باره وه وترا، به شێك له میدیاكان باسیان له بونی باڵباڵێن

ده كرد له ناو ئه و بزوتنه وه یه داو به رپرسێكی گۆڕانیش ره تیده كاته وه حاڵه تی له وشێوه یه هه بێت، به ڵكو

"ره نگی جیاواز هه بوه ".

كــــه راگه یاندنانــــه ی لــــه و هه ندێــــك به میدیــــای ســــێبه ر ناوده برێــــن و نزیكن دیاریكــــراوه وه ، سیاســــی له الیه نێكــــی له گه ڵ ســــه رقاڵبونی گۆڕان به ئه نجامدانی هه ڵبژاردنــــه ناوخۆییه كانــــی ، ئه وانیــــش به گه رمی كه وتنه باســــی ئه وه ی كه له ناو گۆڕاندا دو باڵی سه ره كی هه ن یه كێكیان نه وشــــیروان مســــته فای رێكخه ری باڵی گشــــتی بزوتنه وه كه یه و ئــــه وه ی دیكه یان باڵی عومه ری ســــه ید عه لــــی-ه ، به وته ی ئه و میدیایانــــه ش هه ڵبــــژاردن ته نها بۆ

ئه وه كــــراوه كه پۆســــته كان به گوێره ی رێككه وتنی نێوان ئــــه و دو باڵه یه كالیی بكرێتــــه وه و جگه لــــه وه ش چه ند باڵێكی

بچوكیش هه ن. له به رامبه ردا زمناكۆ جه الل به رپرســــی ژوری هه ڵبژاردنــــی بزوتنــــه وه ی گــــۆڕان به ئاوێنــــه ی راگه یاند "هه ڵبژاردن بۆ ئه وه ده كرێت كه هه ڵبژاردن له نێوان دو كه سدا بكرێت و مه سه له ی باڵباڵێن نه بوه ، به ڵكو ره نگی جیــــاواز هه بوه چونكــــه ناكرێت له نێوان دو روخســــاردا به بــــێ جیاوازیی هه ڵبــــژاردن بكرێــــت، ئیتــــر میدیایــــه ك ته فســــیری ده كات به هه بونــــی باڵ ئه وه ئازاده ، به اڵم گۆڕان هێزێكی هه ڵبژاردنه و هه مو كورســــیه كانی خــــۆی به هه ڵبژاردن

یه كالیی ده كاته وه ".ئه و جه خت له ســــه ر ئه وه ش ده كاته وه كه "ئاســــاییه چه ند كه ســــێك ملمالنێی یه كتر بكــــه ن، ئه مه مانای بونی باڵباڵێن

نییه له ناو گۆڕاندا".هــــاوكات بزوتنه وه ی گۆڕان ده ســــته ی راپه ڕانــــدن( )خانــــه ی به رێوه بــــردن له كۆنگــــره دا كــــه دروســــتده كات بڕیــــاری لێــــدراوه و بڕیــــاره كان بــــۆ ئه و له بزوتنه وه كه ده ســــته یه جێده هێڵێــــت و

دورده كه وێته وه .زمناكۆ جه الل سه باره ت به و پرسه وتی، نیشــــتیمانی و جڤاتی هه ڵبژاردنی "دوای له ناو ژوره كان به رپرســــی دیاریكردنــــی جڤاتــــی نیشــــتیمانیدا، هه ڵبــــژاردن بۆ ده ســــته ی به رێوه بــــردن ده كرێت و حه وت كــــه س هه ڵده بژێررێــــت وه ك ده ســــته ی

به رێوه بردنی بزوتنه وه ی گۆڕان".به گوێره ی په یڕه وی ناوخۆی بزوتنه وه ی گۆڕان، رێكخه ری گشتی بزوتنه وه كه بۆی هه یه سێ جار ببێته رێكخه ری گشتی كه ماوه ی هه ر جارێكیان دو ســــاڵ ده بێت، به و پێیه ش هه ر كه سێك بۆی هه یه شه ش ســــاڵ رێكخه ری گشتی بزوتنه وه ی گۆڕان

بێت.هه ینی رابردو قۆناغی دوه می هه ڵبژاردنه گــــۆڕان بزوتنــــه وه ی ناوخۆییه كانــــی له پارێزگای هه ولێر و سلێمانی به رێوه چو، له چه نــــد ناوچه یه كیــــش هه ڵبژاردنه كــــه بــــۆ هه فته یه ك دواخرا، به رپرســــی ژوری هه ڵبژاردنی گۆڕانیــــش باس له وه ده كات كه دواخستنی هه ڵبژاردنه كان له و ناوچانه نه بوه كێشــــه وه به هه بونی په یوه ندیــــی به ڵكــــو په یوه ندیی به هه بونی ســــكااڵوه

هه بوه .

ئـا: هـــانـــا چۆمانی

له كابینه ی شه شه مه وه و زیاتر له پێنج ساڵ ده بێت یاسای مافی

به كاربه ر له هه رێمی كوردستان ده رچوه ,به اڵم تائێستا هیچ ده سته و

به ڕێوه به رایه تیه كی تایبه ت نیه بۆئه وه ی به كاربه ر بتوانێت سكااڵی ال تۆماربكات له سه ر هه ر پێشێلكارییه ك

كه هه ست بكات به رامبه ری كراوه .

كـــه ئه میـــن، عه بـــدواڵ ئامانـــج بازرگانێكـــی شـــاری هه ولێره ،وێـــڕای ئـــه وه ی یاســـاكه به گرنگ ده زانێت بۆ خه ڵكـــی كوردســـتان، گله یی ئه وه ش ده كات كه شوێنێك نیه "هاواڵتی په نای بۆ ببـــات له كاتی بینینـــی حاڵه تێكی ناكرێت چونكه له كه لوپه له كان، خراپ كه لوپه لـــی خراپ بدرێـــت به هاواڵتی و

ئه وانیش ناڕه زایه تی ده رنه بڕن".ئه و وه ك بازرگانێك داواكاریشـــه كه "په رله مانی كوردســـتان به زوترین كات ده ســـته یه ك دابنێت بۆ ئه و یاســـایه تـــا كاریگه ریی خۆی هه بێت به ســـه ر

كۆمه ڵگاو بازرگانانیشه وه ".

هـــاوكات عه بدولره حمان عه لی ره زا، ئه ندامی لیژنه ی یاســـایی له په رله مانی راگه یانـــد، به ئاوێنـــه ی كوردســـتان ئـــه م ،2010 له ســـاڵی "به داخـــه وه له رۆژنامه ی وه قایعی یاسایه ده رچوه و كوردســـتان باڵوبۆته وه ، به اڵم تائێستا هیـــچ ده ســـته و به ڕێوه به رایه تیه ك بۆ پاراســـتنی مافی به كاربـــه ر نیه ، بۆیه یاســـاكه به م شـــێوازه به كه موكوڕیی ماوه ته وه ، پێویسته ده سته یه ك هه بێت به دواداچـــون بـــۆ كاره كانـــی و ماف و ســـكااڵكانی به كاربه ر بـــكات، چونكه سه رپه رشتیاری هه بێت و یاسا ناكرێت

نه بێت".به وتـــه ی ئه و په رله مانتـــاره ، ئه وان وه ك لیژنـــه ی یاســـایی به نوســـراوی حكومـــه ت داوایانكـــردوه فه ڕمیـــی په له بكات له دروســـتكردنی ده سته یه ك یـــان ئه نجومه نێك بۆ سه رپه رشـــتی و ڕێگریـــی و هیـــچ چاودێریكردنـــی ، الرییه كیـــش نه مـــاوه ئێســـتا له الیه ن فراكسیۆنه كان،"دروستبونی ده سته یه ك هـــاورده بابه تی شـــمه كی بتوانێـــت 50%ی بكات وچاودێریـــی كۆنتـــرۆڵ زیاتری شمه ك و پێدوایستیه كان بكات و

هاواڵتیان له پاراستنی كه لوپه لی خراپ بپارێزێت".

له الیـــه ن خۆیشـــیه وه فه خره دیـــن قادر ســـكرتێری په رله مانی كوردستان به ئاوێنـــه ی راگه یانـــد، "دو رێگا هه ن بۆئه وه ی بتوانرێت ده ســـته یه ك بۆ ئه و یاســـایه دیاریبكرێت، یان ده ســـه اڵتی جێبه جیێكـــردن داوابـــكات كـــه ئێمه ئه ندامانی بۆ دیاریبكه ین و هه ڵیببژێرین، لیژنه ی په رله مانتارو ژماره یه ك یاخود بازرگانیی و پاراســـتنی مافی به كاربه ر. بۆیه ئێمه وه ك سه رۆكایه تی ته نیا به و

دو شێوازه ئه توانین ئه وه بكه ین".ناوبـــراو به پێویستیشـــی ده زانێـــت هه ڵببژێررێت،"به اڵم بۆ ده ســـته یه كی تاكو ئێســـتا وه ك پێویســـت كاری بۆ

نه كراوه ". ئه و یاســـایه گرنگیه كـــه ی له وه دایه تۆماربكات هاواڵتی ده توانێت ســـكااڵ له هـــه ر كه لوپه لێكـــی خـــراپ ئه گه ر پێی بفرۆشـــرێت و ده توانێتمافی خۆی وه ربگرێتـــه وه ، به اڵم به هـــۆی نه بونی ده ســـته یه ك یـــان به ڕێوه به رایه تیه ك، یاساكه هێشـــتا وه ك جه سته یه كی بێ

سه ر ماوه ته وه .

"شه‌ڕ‌له‌ناو‌شه‌نگال‌به‌رده‌وامه‌"

گۆڕان:‌ده‌نگی‌‌جیاوازمان‌هه‌یهنه‌ك‌باڵی‌‌جیاواز

یاسای‌‌مافی‌‌به‌كاربه‌ربه‌ناته‌واویی‌‌‌3كابینه‌ی‌‌حكومه‌تی‌‌تاقیكرده‌وه‌

(VDSL)

TURBO 8TURBO 20TURBO 40

82040

+964 (0) 53 511 1000 +964 (0) 74 807 15555

47 412 2

108 58

ریکالم

ئـا: هاوكار حسێن

دوای دابه شكردنی پۆسته حكومیه كان له گه ڵ یه كێتیی ، ئێستا هیچ شتێك بزوتنه وه ی گۆڕانی به ڕاده ی دابه شكردنی

پشكه كه ی خۆی به سه ر كاندیده دڵخوازه كانیدا سه رقاڵنه كردوه ، كه به وته ی هه ندێك سه رچاوه

به هێزترین پێوه ر له م دابه شكارییه دا كه له به رچاوده گیرێت، وابه سته یی

حزبیبونه ، به مه ش هێنده ی تر ره نگی حزبیبون له پۆسته

حكومیه كاندا زه قده بێته وه .

پێشـــتر گـــۆڕان جه ختی له ســـه ر دامـــوده زگا دامه زراوه ییكردنـــی ده كـــرده وه و حكومییـــه كان داوایده كرد ئه و كه ســـانه ی پۆســـتی مۆركی نابێـــت حكومی وه رده گـــرن حزبایه تیان پێوه دیاربێت و مه رج نیه ئه ندامانـــی حزبی بن، به اڵم ئێســـتا پۆســـتی هه ندێك له یه كالكردنه وه ی حكومـــی بـــااڵدا، تـــه واو پێـــوه ری دانانی بۆ له به رچاوگیراوه حزبایه تی له هه ندێك ته نانـــه ت كاندیـــده كان و بزوتنه وه كه یه كه می كه سی حاڵه تدا

هاتوه ته سه ر خه ت.

له ناو شاری سلێمانیدا گۆڕان شه ش به رده كه وێت، گشـــتیی به ڕێوه به ری یه كێك له وانه به ڕێوه به رایه تی گشتیی رۆشـــنبیرییه كه به پێی زانیارییه كانی

ئاوێنـــه ، نزیكه ی 50 كـــه س زانیاری كه ســـی خۆی بۆ ئه م پۆسته داوه ته لیژنه ی دیاریكردنی كاندیده كان، به اڵم دواجار هیچ كام له مانه قبوڵناكرێن و گۆڕان، نیشـــتمانی جڤاتی ئه ندامی كـــه داده نرێـــت دڕه یـــی بابه كـــر به پێی وتـــه ی ســـه رچاوه یه ك خودی نه وشـــیروان مســـته فا ئه م داوایه ی

كردوه .

دڕه یـــی بابه كـــر له وباره یـــه وه كاندیدی راگه یانـــد، "من به ئاوێنه ی خـــودی بزوتنه وه كـــه بـــوم بۆ ئه و پۆسته و چه ند رۆشنبیرێكی سلێمانی ئه و داوایه یان كردبو، ده نا بڕیاربو من بچمه پۆســـتی تر له هه ولێر، له الیه ن گۆڕانیشـــه وه ئـــه م پرســـه كۆتایی

پێهاتوه ".

ئه مه له كاتێكدایه پێشـــتر بڕیاری بزوتنه كه وابـــوه كـــه ئـــه م شـــه ش دو له الیه ن به ڕێوه به رایه تیه گشتییه رایه ڵه ی تایبه تی گۆڕانه وه به ناوه كانی ته كنیـــكاران( )ئه ندازیـــاران و كـــه به كه ســـانێكپڕبكرێنه وه ه وه به چه ند فلته رێكدا بڕۆن و پێویســـته بنه مای زانســـتی و ســـااڵنی خزمه ت له به رچاوبگیرێـــت، دواجـــار بۆ هه ر كاندیـــد 3 ده بێـــت پۆســـتێكیان له ســـه ر ئاستی بهێڵنه وه و پاشـــان ئه نجومه نی قه زا بخرێنه ده نگدانه وه و یه كێك دیاریبكرێت، ئه مه كه ســـه ش به رزبكرێتـــه وه بـــۆ لیژنـــه بااڵكه ی

بزوتنـــه وه ی گۆڕان و ئینجـــا بڕیاری لێبدرێت.

به ڕێوه بـــه ره پۆســـتی به ته نهـــا گشـــتیه كان نیـــن كه پێویســـتیان به وابه ســـته یی حزبی هه بێت، به ڵكو الیه نگریی دیكه شـــدا له پۆسته كانی حزبـــی رۆڵـــی كاریگـــه ر ده بینێت و یه كه م دادوه ری ده بنـــه مه كـــۆكان

له دیاریكردنی كاندیده كاندا. د. ئاسۆ مه حمود، باژێروانی گۆڕان به ئاوێنه ی ســـلێمانی له پارێـــزگای راگه یانـــد، "هه رچـــی به ڕێوه بـــه ری مه كۆكانـــی له الیـــه ن ناحیه كانـــه ، چه نـــد له ناحیه كانـــدا گۆڕانـــه وه

پاشان دیاریده كرێت و بۆ كه سێكیان بزوتنه وه ی بااڵی لیژنه یه كی له الیه ن له گه ڵ چاوپێكه وتنیـــان گۆڕانـــه وه ده كرێـــت و یه كێـــك له كاندیـــده كان

دیاریده كرێت". به پێودانگی حزبیبونی ســـه باره ت كاندیده كان، د. ئاسۆ وتی ، "له به رئه وه پێویســـتمان به وه یه كه ئه و كه ســـه گۆڕانه یـــان نا، كه كاتێك توشـــی هه ڵه یه ك ببێـــت و له ژێر ئه و به رنامه سیاسییه دا نه بێت كه گۆڕان كاری بۆ ده كات، ئه وكات ئێمه ناتوانین هیچی

له گه ڵدا بكه ین".حزبی كه ســـانی دانانی نه ریتـــی

بۆ پۆســـته حكومیـــه كان نه ریتێكی باوه له سیســـتمی سیاسیی هه رێمی یه كێتیی و پێشـــتر كه كوردستاندا، پارتـــی زۆر به زه قی كاریان له ســـه ر كردوه ، له ئێستاشدا گۆڕان نایشارێته وه كـــه ئـــه و پۆســـتانه ی به ریكه وتوه ده بێت به كه سانی حزبی پڕبكرێته وه ، به تایبه تـــی ئه وانه ی كه به پۆســـتی سیاسیی ئه ژمارده كرێن، به اڵم ئه وه ی گۆڕان خۆی پـــێ جیاده كاته وه له دو حزبه كه ی تر ئه وه یه كه ئه و كه سه ی پۆســـتی حكومی پێده درێت، ده بێت ده ســـتبه رداری پۆســـته حزبیه كه ی

ببێت له ناو گۆڕاندا. گـــۆڕان له وباره یه وه باژێروانـــی ده ڵێـــت، ســـلێمانی له پارێـــزگای "له هه مـــو دنیـــادا ئـــه م پۆســـتانه به كه سی حزبی پڕده كرێته وه ، چونكه ئه مانه تایبه تن، به اڵم ئه م كه ســـانه كـــه ده چنه ناو حكومه تـــه وه ده بنه كاراكته ری حكومی و بۆیان نیه پله ی حزبییان هه بێت كـــه جگه له گۆڕان ئه مه ی له كوردســـتاندا حزبێك هیچ

جێبه جێ نه كردوه ". یه كه مـــی كانونـــی 10ی رۆژی ئه مساڵ بزوتنه وه ی گۆڕان و یه كێتیی رێككه وتن كوردســـتان نیشـــتمانی پۆســـته دابه شـــكردنی له ســـه ر ئیدارییه كانـــی پارێزگای ســـلێمانی، گه رمیان و ئیداره كانـــی هه ڵه بجـــه ، راپه رین، له ئێستاشدا گۆڕان سه رقاڵی پڕكردنـــه وه ی ئه و پۆســـتانه یه به و كه ســـانه ی كه جێگـــه ی ره زامه ندی

بزوتنه وه كه ن.سنوری پارێزگای سلێمانی له ) 15 ( قـــه زا و 44 ناحیه و 73 شـــاره وانی به رێوه بـــه ری )27( پێكهاتـــوه و بـــه اڵم له خۆده گرێـــت، گشـــتیش نێوان یه كێتی و گۆڕان رێكه وتنه كه ی تائاســـتی به رێوه بـــه ری ناحیه كان و

ژماره یه ك به رێوه به ر هاتوه .ئه و پۆســـتانه ی كه دابه شـــكراون له رێككه وتنه كه دا و له دوای دو ســـاڵ له نێـــوان ئاڵوگۆڕیـــان پێده كرێـــت گۆڕان و یه كێتیدا، 16 پۆســـتن، كه )44%(یـــان بۆ گۆڕان و ) 44%(ی بۆ یه كێتی و ) 12%(شـــی بۆالیه نه كانی تره . له پۆستی ) 15( قایمقامه كانیش قایمقامی ســـلێمانی و له هه ردو جگه یه كالكراونه ته وه ، كه پێشتر هه ڵه بجه گۆڕانیش قایمقـــام و و )5( یه كێتیی سیانه كه ی قایمقام وه رده گرێت، )5(تریش جێهێڵدراون بۆ الیه نه كانی تر. ئه م پۆستانه زیاتر له وانه ن كه مۆركی سیاسییان هه یه و تێكڕای الیه نه كان، ســـوره گۆڕانیشـــه وه به بزوتنه وه ی له سه ر ئه وه ی كه ده بێت به كه سێكی

حزبی پڕبكرێته وه . به ڕێوه بـــه ری ناحیه كانیش كه 44 ناحیه یه ، )19(یان بۆ گۆڕانه و )18(

یان به ر یه كێتیی ده كه وێت و )7(یان بۆ الیه نه كانـــی دیكه . له كۆی )27( به ڕێوه بـــه ری گشـــتیش له ســـنوری یه كێتیی و بۆ پارێزگاكه ، )11(یـــان )11( بـــۆ گـــۆڕان و )5(یشـــیان بۆ

الیه نه كانی دیكه یه .

ئـا: ئاوێنه

ئه ندامی ئه نجومه نی سه ركردایه تیی یه كێتیی "حامید حاجی غالی "

یه كێكه له و سه ركردانه ی یه كێتیی كه پشتگیریی ئه و یاداشته ده كات

به مدواییه جێگرانی تاڵه بانی د.به رهه م و كۆسره ت ره سوڵ

وه ك خۆیان ده ڵێن "به مه به ستی ئه نجامدانی چاكسازیی " ئاڕاسته ی سه ركردایه تی حزبه كه یان كردوه ",

ئه م ئه ندامه ی ئه نجومه نی سه ركردایه تیی ده ڵێت "له حزوری

فیعلیی مام جه اللدا، مه كته ب و مه ڵبه نده كانی یه كێتیی ئه وه نده بێ

دارایی نه بو".

ئاوێنه : به مدواییه ئێوه كه ئیمزاتان داوای كـــردوه و نامه یـــه ك له ســـه ر چاكسازیی ده كه ن، زۆربه تان جگه له د. به رهه م و نه رمین عوســـمان، كادری عه ســـكه ریی یه كێتیی بون، ده تانه وێ یه كێتیی به ره و چ ئاراسته یه ك به رن؟

حامید حاجی غالی : ســـه ره تا ئێمه ئیمزامـــان له ســـه ر هیچ یاداشـــتێك نه كردوه ، به ڵكو ئه وه یاداشتی هه ردو جێگری ســـكرتێری گشـــتیه و ئێمه ش پشـــتگیرییمان كردوه ، بۆ ئه وه ش كه ده ڵێی ئێوه كادری سه ربازیین، هه مو ئه وانه ی پشتگیریی پرۆژه كه یان كردوه كادری ســـه ربازیی نین، بۆ نمونه من له حاڵه تی ئاســـاییدا كادری سه ربازیی ســـه ركردایه تیی و ئه ندامـــی نیـــم, كۆمه اڵیه تییم، مه كته بی لێپرســـراوی به اڵم كاتێك مه ترسیه ك رو له واڵته كه م بكات، به ڵێ من كادری ســـه ربازییم و ده كه م، له نیشـــتیمانه كه م به رگریـــی هه روه ها چه ندین كه ســـی تری تیادایه كادری سه ربازیی نین، وه كو كاك ئازاد جوندیانی و كاك رزگار عه لی و چه ندین

هه ڤاڵ.ئاوێنـــه : ئێـــوه كه ئێســـتا ره خنه یه كێتیی به ڕێوه بردنـــی له چۆنیه تـــی ده گرن، ئه ی له سه رده می تاڵه بانییشدا به ده ســـت ته نها بڕیار جومگه كانـــی تاڵه بانیـــه وه نه بون، بۆچـــی ئه وكات

ناڕه زاییتان ده رنه بڕی ؟حامید حاجی غالی : جارێ تاڵه بانی

جیاوازه و كه سی تر نابێت به تاڵه بانی ، له گـــه ڵ ئه وه شـــدا مام جـــه الل به و گه وره ییه ی خۆیه وه زۆربه ی كاره كانی به ڕاوێژ ده كردو زۆر شتی چاره نوسسازی به ئێمـــه ئـــه وت، به ڕاســـتی تاڵه بانی سه ركرده ی ئه فسانه یی ئێمه بو، كه سی تر نه یتوانی شـــوێنی ئـــه و بگرێته وه و

ببێت به هه وێنی رێكخستنه وه مان.ئاوێنـــه : ئایا ئه و ده ســـه اڵتدارانه ی ئێســـتای یه كێتیی كه جێی ره خنه ن، هه ر خاوه ن تاڵه بانییشدا له سه رده می

ده سه اڵت بون؟حامید حاجی غالی : ئه گه ر هه ڤاڵێك هه ر كه سێك بوبێت له سه رده می جه نابی مام جه اللدا تێبینیمان له سه ر كاره كانی هه بوبێـــت، په نامـــان بۆ مـــام جه الل ده كرده وه ، یه كالیـــی ئه ویش ده بردو به اڵم ئه ی ئێستا ره خنه كانمان به رینه

الی كێ ؟ئاوێنه : به شـــێك له ئێوه كه ره خنه یه كێتییـــدا له نـــاو له بنه ماڵه ییبـــون ده گرن، بـــه اڵم هه ندێـــك له جێگرانی سیاســـیه كان مه كتـــه ب ســـكرتێرو خۆشـــیان هه وڵی هێنانه پێشـــه وه ی

كوڕو هاوسه رو كه سوكاره نزیكه كانیان داوه و كردویانـــن به وه زیـــرو راوێژكار،

ئه مه چۆن به یه كه وه ده گونجێن؟حامیـــد حاجـــی غالـــی : ئێمـــه دژ به هێنانه پێشـــه وه ی هـــه ر هه ڤاڵێكی به توانا نین، به مه رجێ له سه ر بنه مای لێهاتویـــی و توانای خـــۆی بێت، ئیتر ســـه ر به هه ر بنه ماڵه یه ك بێت، به اڵم دژ به هه ر هێنانه پێشه وه یه كین له سه ر بنه مای حه ســـه ب و نه سه ب بێت، ئیتر

سه ر به هه ر بنه ماڵه یه ك بێت.ئاوێنه : زۆرجـــار باس له وه ده كرێت كه ئێوه له وه ناڕازیین شاناز ئیبراهیم ئه حمه د له پشـــت پـــه رده وه ڕۆڵێكی گه وره ی هه یه له داڕشـــتنی سیاسه ت و بڕیاره كانی یه كێتییدا، ئایا ئه مه وایه ؟حامید حاجی غالی : ئێمه دژ به هه ر كه ســـێكین له ناو یه كێتییدا له ســـه رو ده ســـه اڵته كانی خۆیـــه وه و له ســـه رو ئاســـتی خۆیه وه ، هه ڵسوكه وت بكات یـــان فه رمـــان ده ربكات یـــان لێدوان بدات، ئه گه ر خۆی له و ئاســـته به رزتر ده زانێ كه ئێستا تیایه تی با له كۆنگره خـــۆی بپاڵێـــوێ بۆ ســـه ركردایه تیی

یان بۆ جێگری ســـكرتێری گشـــتیی و ته نانه ت بۆ سكرتێریش، نه ك مه سه له هه ســـتیاره كانی ناو یه كێتیی ئاڵۆزتر بـــكات و یه كێتیـــی بگه یه نێتـــه ئـــه م

ئاسته .ئاوێنه : ئێوه ده ڵێن پاره ی یه كێتیی بگه ڕێته وه بۆ دارایی گشـــتیی ، بۆچی ئێســـتا پـــاره و دارایـــی یه كێتیی الی

كێیه ؟حامیـــد حاجی غالی : به ڵـــێ ئێمه پـــه رش و باڵوییه ك له دارایی یه كێتییدا ده بینیـــن و ده بێت رێكبخرێته وه ، ئێمه كاتـــی خـــۆی جه نابی مـــام جه الل پێیوتیـــن داراییه كانمـــان له كوێیـــه ، له حزوری فیعلیی مـــام جه اللدا ئێمه هیچ قســـه یه كمان نییه و هیچ كاتێك خراپ كادره كانی یه كێتیـــی و وه زعی نه بـــوه و مه كتـــه ب و مه ڵبه نده كانـــی ئه وه نـــده بـــێ دارایی نه بـــون، به اڵم ئێســـتا قســـه مان هه یه و ده بێت ئه و داراییه رێكبخرێته وه و به فیعلیی دارایی گشتیی یه كێتیی بێت و ژیان و گوزه رانی یه كێتیـــی و ئۆرگانه كانی باش بكرێت و پرنسیپێكیش دابنرێت بۆ دابه شكردنی

ئیمتیـــازات به ســـه ر هه ڤااڵنـــدا نه ك له ســـه ر بنه مای وه الئی شه خســـیی و

ده سته گه ریی .ئاوێنه : وه ك له نامه كه دا ده رده كه وێت ئێوه لـــه وه ده ترســـن كـــه كۆنگره زانیاریی و ده زگاكانـــی ببه ســـترێت، دژه تیرۆرو ئاســـایش رۆڵی سه ره كی له ئاماده كردنـــی ئه ندامه كانیدا ببینن، ئایا ئه مه یه وا ده كات كه وه ك ده ڵێن داوای كۆنگره یه كی شه رعیی ده كه ن؟

تـــا غالـــی : حاجـــی حامیـــد نه سازێت و به ته واوه تی هه لومه رجه كه كێشـــه و ئاریشـــه كان یه كالنه كرێنه وه له بارودۆخێكی كۆنگـــره نابین رازیی ئاڵـــۆزو ته ماوییـــدا ببه ســـترێت، بۆ ئه وه ی هیـــچ داموده زگایه كی حزبیی و حكومیی رۆڵی ده ســـتێوه ردان نه بینن

له ده رئه نجامه كانیدا.ئاوێنه : دانیشـــتنه كانی ئه مدواییه ی ئێـــوه بـــۆ هێرۆخـــان د.به رهـــه م و

ئومێدبه خشه یان به فیڕۆدانی كاته ؟به ڵـــێ غالـــی : حاجـــی حامیـــد ئومێدبه خشـــه ، هیـــچ رێگایه كـــی تر نیه بۆ چاكســـازیی و رێكخســـتنه وه ی

یه كێتیی و پاراســـتنی كاره كانمـــان و نـــاو یه كێتیـــی به بێ دروســـتكردنی

گفتوگۆیه كی هه ڤااڵنه و به رده وام.ئاوێنـــه : ئه گه ر ئـــه م داواكارییانه ی له نامه كه دا هاتـــون جێبه جێ نه كران، واژۆیانكردوه چی هه ڵوێستی ئه وانه ی

ده بێت و چ هه نگاوێك ده گرنه به ر؟حامید حاجی غالی : ئێمه قبوڵناكه ین جارێكی تـــر یه كێتیی نـــاو یه كێتیی قبوڵناكه ین مه ترســـیه وه ، بكه وێتـــه جارێكی تـــر ماڵی یه كێتیـــی دابه ش بكرێـــت، بۆیه ده بێـــت به رده وامبین، ئێمـــه به خوێنی خۆمـــان یه كێتییمان خۆشـــمان به خوێنی دروســـتكردوه و ده یپارێزین و رێگه ناده ین بدرێت به ده م

ره شه باوه .ئاوێنه : تۆ خۆت پشـــتگیریی ئه وه ده كه یت كـــه قوباد تاڵه بانـــی ببێته

سكرتێری داهاتوی یه كێتیی ؟حامیـــد حاجی غالـــی : كاك قوباد هه ڤاڵێكی گه نجه و كه سێكی تێگه یشتوو ژیره ، ئومێد ده كه ین ئه زمونێكی باشی حوكمڕانیـــی رۆژئاوایـــی پێبێـــت بۆ یه كێتیـــی و واڵته كه شـــمان، به اڵم ئه و

بڕیاره كۆنگره ده یدات.

3)458( سێشه ممه ‌2014/12/23هه‌نوکه

گۆڕان‌مۆركی‌‌حزبایه‌تی‌‌له‌پۆسته‌‌حكومیه‌كاندا‌تۆخده‌كاته‌وه‌

حامیدی‌‌حاجی‌‌غالی‌:‌مام‌جه‌الل‌پێیوتین‌داراییه‌كانمان‌له‌كوێیه‌دژ‌به‌هه‌ر‌هێنانه‌‌پێشه‌وه‌یه‌كین‌له‌سه‌ر‌بنه‌مای‌‌حه‌سه‌ب‌و‌نه‌سه‌ب

رازی نابین كۆنگره ی یه كێتیی

له بارودۆخێكی ئاڵۆز و ته ماوییدا

ببه سترێت

ده بێت پرنسیپێك دابنرێت بۆ

دابه شكردنی ئیمتیازات به سه ر

هه ڤااڵندا نه ك له سه ر بنه مای

وه الئی شه خسیی و ده سته گه ریی

رازی نابین كۆنگره ی یه كێتیی

له بارودۆخێكی ئاڵۆز و ته ماوییدا

ببه سترێت

حامید حاجی غالی

هەنوکە(458( سێشه ممه 42014/12/23

رزگاركردنی شه نگال کرا به سه روه ریی حیزبێک! ئا: محه مه د ره ئوف

دوای زیاتر له 4 مانگ له داگیركردن و جینۆسایدو قڕكردنی ئیزدیه كان، ئازادكردنی ناوچه كانی شه نگال

به بێ به رگریی گه وره ی چه كدارانی داعش چه ندێك په یوه ندیی به وره ی

پێشمه رگه و سه ركه وتنه كانیه تی له كۆبانی و جه له والو ته للوه رده وه ، دو هێنده ش په یوه سته به كۆتایی

هاتنی وه زیفه ی داعش له ناوچه كه و به بۆردومانی چڕ وپڕی فڕۆكه

جه نگییه كانی ئه مه ریكاوه بۆ سه ر چه كداره كانی ده وڵه تی ئیسالمیی

ناسراو به داعش.

گرنگیی رزگاركردنی شه نگالزیاتر له 145 رۆژ به س��ه ر داگیركردنی تێده په ڕێت داع��ش له الیه ن ش��ه نگال كه له 3ی ئابدا گه وره ترین جینۆس��اید ئه نجام��درا، به ئیزدی��ه كان به رامب��ه ر ئازادكردن��ی ش��ه نگال ئه گ��ه ر له روی ئینسانیه وه هه وڵێك بێت بۆ كۆتاییهێنان به جینۆسایدی ئیزدیه كان و رزگاركردنیان له س��ه ر چیای ش��ه نگال، ئ��ه وا له روی پێگه ی مێژوی��ی و جوگرافیه وه گرنگیی گ��ه وره ی بۆ هه رێمی كوردس��تان هه یه ب��ه وه ی گونده كان��ی ئه و ده ڤ��ه ره كه زیات��ر له )270( گون��د له خۆده گرێت و ته عریبكراون و گوندیان )170( نزیكه ی ئ��ه و به رزگاركردن��ی عه ره بنش��ینن، ناوچان��ه له الیه ن هێزی پێش��مه رگه وه پێگ��ه ی ك��ورد ل��ه و ناوچان��ه به هێز ده بێ��ت و جارێكی تر كوردس��تانیبونی ئ��ه و ناوچانه ده س��ه لمێنێته وه ، به وه ی له نێوان هه رێمی كوردس��تان ش��ه نگال كه به هۆی ئیزدیه كانه وه نزیكه ی 80%ی دانیش��توانه كه ی ك��وردن، ناوچه یه كی عه ره بنش��ین هه یه ك��ه به زیاتر له 120 كیلۆمه ت��ر ده بێ��ت، گرنگیه كی دیكه ی شه نگال له وه دایه سنورێكی فراوان له نێوان هێزی پێش��مه رگه و رۆژئاوای كوردستان دروست ده بێت كه پشتێنه یه كی ئه منیی به هێزه بۆ یه په گه كه پێش��تر كانتۆنی جه زیره له رۆژئاواو باش��وره وه به داعش ده وره درابو، له ئێستادا كانتۆنی جه زیره له س��نوری عێراقه وه به ته واوی له داعش دوركه وت��ه وه و س��نوری له گ��ه ڵ هێزی

پێشمه رگه ده بێت.

رزگاركردنی شه نگالزوممارو ناحیه ی رزگاركردنی له دوای له رۆژی به ته له عف��ه ر، ره بیعه ی س��ه ر 2014/12/19 هێرشی هێزی پێشمه رگه

له زومار و ره بیعه وه بۆ ناحیه ی سنونێی س��ه ر به ش��ه نگال و چی��ای ش��ه نگال ده ستیپێكردو له 2014/12/20 گه یشتنه ناو ش��ه نگال، به پێی لێدوانی ره سمیی مه س��عود بارزانی نزیكه ی )3 هه زار ( كیلۆمه تری��ان له م��اوه ی 48 كاتژمێردا رزگاركردوه ، ئه ویش به ناحیه ی سنونێ و به شێك له ش��ه نگال و گوندو ناوچه كانی نێ��وان ناحی��ه ی زومم��ار و ره بیعه تا ناحیه ی س��نونێ و شه نگال، ئه م رێژه ی 30 ه��ه زار كیلۆمه ت��ر چوار گۆش��ه یه له كۆی )7 هه زارو 485( كم2 كه خاكی كوردستانی رۆژئاوای دیجله ده گرێته وه و پێكهات��وه له هه ردو ق��ه زای ته له عفه ر و ره بیعه ( عیازیه و ناحیه كانی و )زوممارو و قه زای شه نگال و ناحیه كانی )سنونێ و ناوچه یه كی له خۆده گرێ��ت و قه یره وان( كه وتنی له دوای كوردس��تانیه و گرنگی ش��ه نگال له مانگی ئابی رابردو، داعش به ته واویی رۆژئاوای دیجله ی كۆنترۆڵكرد، به وپێیه ی قه زای ش��ه نگال كه له هه ردو ناحیه ی )سنونی و قه یره وان( پێكهاتوه و (97( گون��د له خۆ ده گرێت روبه ره كه ی دانیش��توانه كه ی ژماره ی (3188(كم2 به زیاتر له )320 هه زار( هاواڵتی ئه ژمار ده كرێ��ت، قه زای ته له عفه ر كه پێش��تر ته له عفه ر خۆی له ده س��تی داعش دابو، عیازیه و ناحیه ی )زوممارو له هه رس��ێ گون��د )172( پێكهات��وه و ره بیع��ه ( له خۆده گرێ��ت و روبه ره ك��ه ی )4297( كم2 و ژماره ی دانیش��توانه كه ی زیاتر له

(400 هه زار( كه سه ، به وپێیه ش روبه ری ئه و ناوچه یه ی رۆژئاوای موسڵ )7485( كم2 و ژماره ی دانیشتوانیش��ی زیاتر له

(720 هه زار( كه سه .له ئێس��تادا ناحیه ی زوممارو ره بیعه و به شێك له ناحیه ی عیازیه ی سه ر به قه زای به نزیكه ی ك��ه رزگاركراوه ته له عف��ه ر (2800( كم2 ده بێت رزگاركراوه له كۆی قه زای ته نها س��ه نته ری (4297(كم2 و ته له عف��ه ر ماوه ، له قه زای ش��ه نگالیش ناحیه ی س��نونێ زۆرین��ه ی گونده كانی سنوری ش��ه نگال رزگاركراوه و به شێك له ش��ه نگال و ناحیه ی قه یره وان ماوه واتا له وێ نزیك��ه ی )2200( كم2 رزگاركراوه له كۆی )3188(كم2، به وپێیه ش له كۆی (7485( كم2 روبه ری خاكی كوردستانی رۆژئاوای دیجله ، واتا له ئێستادا نزیكه ی (67%(ی خاكی كوردس��تانی رۆژئاوای )33%(ی ل��ه ئازادك��راوه و، دیجل��ه

له ده ستی داعشدایه .به وپێیه ش له ئێس��تادا ك��ه ته نها 3 ناحیه له و ناوچه یه رزگاركراوه له كۆی 5 ناحیه واتا له قه زای ته له عفه ر ناحیه كانی )زومم��ار و ره بیعه به ش��ێك له ناحیه ی عیازی��ه ( رزگاركراوه به اڵم س��ه نته ری ق��ه زای ته له عفه ر خ��ۆی رزگارنه كراوه ، له قه زای ش��ه نگالیش له كۆی دو ناحیه ، له گه ڵ رزگاركراوه ناحیه ی )س��نونێ( ق��ه زای ش��ه نگال خۆی ك��ه زۆرینه ی ئازادكراوه ، ب��ه اڵم ناحیه ی )قه یره وان(

رزگار نه كراوه .

ناوچه ی رزگاركراوی كوردستانییله دوای هاتنی داعشه وه له 10ی حوزه یرانی 2014 ه وه ت��ا ئێس��تا به ش��ێك له ناوچه كوردستانیه كانی ده ره وه ی ئیداره ی هه رێم له ژێر ده س��تی هێزی پێش��مه رگه دا بوه و به شێكیش��ی له ژێر ده س��تی داعشدا بوه و به رده وامی��ش گۆڕان��ی به س��ه ردا هاتوه ، له ئێستاش��دا رۆژان��ه هێزی پێش��مه رگه

ناوچه ی زیاتر رزگار ده كات.له سنوری پارێزگای دیاله ته واوی خاكی كوردس��تانیی له ژێ��ر ده س��ه اڵتی داعش رزگاركرا، ب��ه وه ی ناحیه كان��ی جه له وال و سه عدیه له ژێر ده س��تی داعش ده رهێنراو به وپێی��ه ش قه زای خانه قی��ن و هه ر چوار ناحیه كه ی )جه له وال، سه عدیه ، قه ره ته په ، جه باره ( رزگاركراوه . كه به زیاتر له 3500 كم2

ده بێت له ده ستی داعش پاككراوه ته وه .له س��نوری پارێزگای سه اڵحه دین قه زای دوزخورماتو به ناحیه كانی س��لێمان به گ و ئامرلی��ه وه رزگاركراوه و ل��ه و پارێزگایه ش هیچ خاكێكی كوردس��تانیی له ژێر ده ستی داعش��دا نه م��اوه . كه نزیك��ه ی 3 هه زار

كیلۆمه تر ده بێت.نه خشه كه كه ركوك پارێزگای له سنوری ه��ه روه ك خۆیه ت��ی له س��ه ره تای هاتنی داعش��ه وه تا ئێستا كه دابه ش بوه به سه ر ش��اری كه ركوك و قه زاكانی دبس و داقوق له گ��ه ڵ له ژێر ده س��تی پێش��مه رگه دایه و قه زای حه ویجه و ناحیه كانی ره شاد و ریاز و زاب له ژێر ده س��تی داعشدایه . كه روبه ری رزگارك��راوه به زیاتر له 5 ه��ه زار كیلۆمه تر

چوارگۆشه مه زه نده ده كرێت، كه زۆرینه ی ناوچه كوردنش��ینه كانه و ئه و خاكه ی ماوه ریاز و ناحیه كانی له حه ویجه و عه ره بنشینه

ره شاد و زاب.ق��ه زای مه خمور و هه رس��ێ ناحیه كانی گوێ��ر و دیبه گه و ق��ه راج له ژێر ده س��تی هێزی پێش��مه رگه دایه و ده توانرێت بوترێت قه زای مه خموری سه ر به پارێزگای هه ولێر به ته واویی كه وتۆته ژێر ده س��ه اڵتی هێزی پێش��مه رگه . كه به زیاتر له 2700 كیلۆمه تر

چوارگۆشه داده نرێت.حه مدانیه و قه زاكانی موسڵ له پارێزگای ته لكێف به ت��ه واوی ناحیه كانیانه وه له ژێر ده ستی داعشدایه ، هاوكات له ئێستادا قه زای ش��ه نگال و ناحیه ی س��نونێ رزگاركراوه و ناحیه ی قه یره وانی س��ه ر به شه نگال له ژێر ده س��تی داعش��دایه و قه زای ته له عفه ریش له ژێر ده س��تی داعش��دایه له گه ڵ ناحیه ی عیازی��ه ، ب��ه الم ره بیعه و زومماری س��ه ر به ته له عفه ر رزگاركراوه . له سنوری پارێزگای نه ینه واش به 5 هه زار كیلۆمه تر چوارگۆشه به ش��ێك دیجل��ه و رۆژئ��اوای س��نوری له ناوچه كانی س��نوری نه ین��ه وا كه له ژێر ده ستی داعش��دا بو، به وپێیه ش له سنوری نه ینه وا به نزیكه ی 8 هه زار كیلۆمه تر چوار

گۆشه رزگاركراوه .به شێك رزگاركردنی له دوای به وپێیه ش له خاك��ی رۆژئ��اوای دیجل��ه وه زیات��ر له (22 ه��ه زار( ك��م2 رزگارك��راوه له خاكی كوردس��تانیی ده ره وه ی هه رێ��م له ك��ۆی

(44330( كم2.

به ره كانی جه نگله گ��ه ڵ س��ه ركه وتنی گ��ه وره ی هێزی پێشمه رگه ی كوردستان له ته واوی به ره كانی جه ن��گ، به اڵم ئ��ه وه ی س��ه ركه وتنه كانی ده كات له ك��ه دار پێش��مه رگه هێ��زی كه حزبیه كانه س��ه ركرده به پاڵه وانكردنی كۆتاییهاتنی دوای شاش��ه كان له به رده می ش��ه ڕو قوربانیدانی هێزی پێشمه رگه ، ئه م شه ڕه كان شكستی له هه ڵهاتن و سه ركردانه خۆیان ده دزنه وه و ش��ه ڕی ب��ه ر كامێرای

سه ركه وتنه كان ده كه ن.ئه م جه نگه ته واو ئه و روخساره ی ده رخست كه به ش��ێكی زۆری هێزی پێشمه رگه له ژێر جڵه وی ح��زب و س��ه ركرده حزبیه كاندایه و ته نانه ت به ره كانی جه نگیشیان دابه شكردوه و له جه ل��ه والوه تا باش��وری كه ركوك له ژێر كۆنترۆڵی فه رمانده حزبیه كانی یه كێتییدایه و له رۆژئ��اوای كه ركوكیش��ه وه تا ش��ه نگال له ژێر سه رپه رش��تیی سه ركرده حزبیه كانی

پارتیدایه .ته نانه ت س��ه ركه وتن و شكسته كانیشیان هه ڵهات و له ش��ه نگال پارتی دابه شكردوه ، یه كێتیی چۆڵك��رد، جه ل��ه والی یه كێتیی پارت��ی ش��ه نگالی گرت��ه وه جه ل��ه والی رزگارك��رد، بۆیه ئه و س��ه ركه وتنه ی هێزی نێوده وڵه تی��ی و له ئاس��تی پێش��مه رگه جیهانیدا س��ه نگ و پێگه یه ك��ی گه وره ی بۆ به اڵم تۆمارك��ردوه ، كوردس��تان هه رێمی خۆدزینه وه سه ركرده كان و به پاڵه وانكردنی له شكس��ته كان، ته واوی به ره كانی جه نگی

هێزی پێشمه رگه ی له كه دار كردوه .

ئا: ئاكۆ حه مه د رابی

به رپرسی په یوه ندییه كانی ده ره وه ی په كه كه ده مهات عه گید ئاماژه به وه

ده كات كه به رامبه ر دۆزی كورد، جیاوازییه ك له نێوان ره جه ب ته یب

ئه ردۆغان و فه تحواڵ گوله ن به دیناكه ن، ئه و ده ڵێت "رۆڵی ئێمه له ئازادكردنی

شه نگال دیاربوه و كه س ناتوانێت نادیده ی بگرێت".

شه نگال و موسڵ ده مهات عه گید جه خت له س��ه ر ئه وه ده كات كه گه ریالكانیان رۆڵی گرنگیان ئه و "شه نگال"دا، له ئازادكردنی هه بوه وتی "له هه ر ش��وێنێك، تاكه كوردێك پێویستی به ئێمه بێت، ئێمه له و شوێنه

ده مێنینه وه و پاشه كشه ناكه ین".دروس��تبونی "له كات��ی وتیش��ی مه ترسیی داعش��یش بۆ سه ر هه رێمی كوردس��تان، ڕۆڵی ئێمه دیاربوه و هیچ الیه نێ��ك ناتوانێت رۆڵ��ی گه ریالكانی

ئێمه نادیده بگرێت".ده ره وه ی په یوه ندییه كانی به رپرسی رونیشیكرده وه كه هه ڵوێستی په كه كه به هێزه كه ی به رامبه ر باشور هێزه كانی ئه وان ئه وه بوه كه ویس��تویانه گه ریال بجه نگ��ن، پێش��مه رگه شانبه ش��انی بابه ت��ه ئ��ه م نه یانویس��توه ب��ه اڵم له چوارچێوه یه كی فه رمیدا بێت، ئه و وتی "ئه مه كارێكی هه ڵه یه و زیان به یه كێتیی

نه ته وه یی ئێمه ده گه یه نێت، چونكه ئه و تێكۆشین و جه نگه ی ئێمه ده یكه ین بۆ هه مو كورده و پێویسته سه رکه وتنه کان

نه کرێن به هی حزبێک ".دامه زراندن��ی ده نگ��ۆی له ب��اره ی

كانتۆنێكی��ش ب��ۆ ش��ه نگال له الیه ن په كه ك��ه وه ، ئه و به رپرس��ه ی په كه كه ئه وه ی رونكرده وه كه ئێستا ئه وله ویه تی ئه وان ته نها پاراستنی خه ڵكی شه نگاله و تا خه ڵكیش پێویس��تی ب��ه و هێزه ی

ده مێننه وه و له ش��ه نگال بێ��ت ئه وان پێویستیشه له مه ودوا خه ڵكی شه نگال و كوردانی ئێزدی خۆیان، خۆیان به ڕێوه

ببه ن.له وه اڵم��ی ئه و پرس��یاره ش كه ئایا

گه ریالكانی په كه كه ئاماده ن به شداریی ئازادكردنی موسڵ بكه ن، ده مهات وتی "به ڵێ ئاماده ین، نه ك له موس��ڵ به ڵكو له هه مو شوێنێك ئاماده ی شه ڕین دژی

داعش".

گوله ن یان ئه ردۆغان؟م��اوه ی چه ند رۆژێك��ه بارودۆخی ناوخۆی توركی��ا ئاڵۆزیی تێكه وتوه و كه س��ایه تیی رۆژنامه نوس و چه ندین ره وت��ی خزمه ت له راب��ه ری نزی��ك ده س��تگیركراون. گوله ن"، "فه تحواڵ له باره ی هه ڵوێس��تی په كه كه له سه ر ئ��ه و بارودۆخ��ه نوێیه ی كه ئێس��تا هاتۆته پێ��ش له توركی��ا، "ده مهات په یوه ندییه كانی به رپرس��ی عه گید" ده ره وه ی په كه كه به ئاوێنه ی راگه یاند كه " ئه و ئاڵۆزییه ی ئێستا له توركیادا ده گه ڕێته وه هۆكارێكی دروس��تبوه ، بۆ چاره س��ه رنه كردنی پرس��ی كورد له و واڵته دا. له بنه ڕه تیشدا ئاكه په تا خۆی به هێز كرد، جۆرێك له سیاسه تی نزیكبون��ه وه ی له گ��ه ڵ نه یاره كان��ی په یڕه وك��رد، كاتێكیش ك��ه ئاكه په خ��ۆی به هێزكرد ش��ه ڕی راگه یاندن له نێوان گوله ن و ئه ردۆغان دروستبو، به پرس��ی په یوه ندی��ی به ش��ێكی ئاڵۆزییه كه ش ناوه ڕۆكی كورده وه یه و

له سه ر ده سه اڵت و پاره یه ".له ب��اره ی بڕیاری ده س��تگیركردنی گوله نیش، ده مهات رایگه یاند كه " ئه و بابه ت��ه هیچ واتاو بایه خێكی بۆ ئێمه خراپه یه كی ئه ردۆغ��ان چونكه نیه ، به رامبه ر كورد كردبێت، گوله ن س��ێ ئه وه نده ی ئه ردۆغان خراپه ی به رامبه ر كورد ك��ردوه و به الی ئێم��ه وه وه كو

یه كن".

په‌كه‌كه‌:‌ئاماده‌ین‌به‌شداریی‌رزگاركردنی‌موسڵ‌بكه‌ینكه س ناتوانێت ڕۆڵمان له ئازادكردنی شه نگال نادیده بگرێت

ئه م جه نگه ته واو ئه و روخساره ی ده رخست

كه به شێكی زۆری هێزی پێشمه رگه

له ژێر جڵه وی حزب و سه ركرده

حزبیه كاندایه و ته نانه ت به ره كانی جه نگیشیان

دابه شكردوه

چونی پێشمه رگه بۆ ناو شه نگال

ئه و تێكۆشین و جه نگه ی ئێمه

ده یكه ین بۆ هه مو كورده و

پێویسته سه رکه وتنه کان نه کرێن به هی

حزبێک

ناوچه ی رزگارکراو

‌‌‌ئا:‌هـــانــا‌چۆمــانی‌

له‌په‌یڕه‌وی‌‌ناخۆی‌‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستان‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌دراوه‌‌كه‌‌هه‌ر‌په‌رله‌مانتارێك‌ئاماده‌ی‌‌دانیشتنه‌كان‌نه‌بێت،‌ئه‌وا‌به‌بڕی‌‌‌200هه‌زار‌دینار‌سزاده‌رێت،‌ئه‌وه‌ش‌له‌ده‌سه‌اڵتی‌‌

سه‌رۆكی‌‌په‌رله‌مانه‌‌به‌اڵم‌تاكو‌ئێستا‌ئه‌و‌یاسایه‌‌له‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستان‌

جێبه‌جێنه‌كراوه‌و‌‌هیچ‌په‌رله‌مانتارێك‌له‌سه‌ر‌غیاب‌بون‌‌سزا‌نه‌دراوه‌،‌بۆیه‌‌هه‌ندێكحار‌ژماره‌یه‌كی‌‌كه‌م‌

له‌په‌رله‌مانتاران‌ئاماده‌ی‌‌دانیشتنه‌كان‌ده‌بن‌یاخود‌دانیشتنه‌كان‌جێده‌هێڵن.

ســـه‌ر‌ په‌رله‌مانتاری‌‌ كاروان‌ حاجی‌‌به‌وه‌‌ ئانـــاژه‌‌ یه‌كگرتـــو،‌ به‌لیســـتی‌‌ده‌كات‌كه‌‌‌هه‌ر‌له‌ســـه‌ره‌تای‌‌ده‌ست‌به‌كاربونیانه‌وه‌‌كێشه‌ی‌‌ئه‌وه‌یان‌هه‌بوه‌‌ســـه‌رۆكایه‌تی‌‌په‌رله‌مانی‌‌كوردســـتان‌ده‌یانه‌وێـــت‌له‌كاتی‌‌غیـــاب‌بون‌یان‌زو‌رۆیشـــتنی‌‌ئه‌ندامانی‌‌په‌رله‌مان‌له‌‌دانیشـــتنی‌‌داهاتو‌ئامـــاژه‌‌به‌ناوه‌كان‌بكـــه‌ن‌و‌بیخوێننـــه‌وه‌‌بـــه‌اڵم‌لێژنه‌ی‌‌یاسایی‌‌گلله‌ییان‌كردوه‌‌كه‌‌گوایه‌‌ئه‌وه‌‌ده‌رچونه‌‌له‌په‌یڕوی‌‌ناوخۆی‌‌په‌رله‌مان‌و‌به‌شێكی‌‌تری‌‌په‌رله‌مانتارانیش‌له‌گه‌ڵ‌ناڕازیـــن‌به‌وپێیه‌ی‌‌ ئـــه‌وه‌‌ناكـــۆك‌و‌نابێـــت‌نـــاوی‌‌ئه‌نـــدام‌په‌رله‌مانتاران‌بخوێندرێتـــه‌وه‌،‌بۆیه‌‌ئه‌مه‌‌كێشـــه‌ی‌‌عورفێك‌ وه‌ك‌ بـــه‌اڵم‌ دروســـتكردوه‌‌ســـه‌رۆكی‌‌په‌رله‌مان‌ده‌توانێت‌ســـزاو‌رێوشـــوێن‌بگرێته‌به‌ر‌بۆ‌ئه‌وانه‌ی‌‌كه‌‌ئاماده‌ی‌‌دانیشته‌كانی‌‌په‌رله‌مان‌نابن‌و‌

غیاب‌ده‌بن.له‌هه‌مواركرادنه‌وه‌ی‌‌ "به‌اڵم‌ ئه‌و‌وتی‌‌په‌یڕه‌وی‌‌ناوخۆی‌‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستان‌لیژنه‌كه‌‌ئه‌وه‌‌زیـــاد‌ده‌كات‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌باسی‌‌سزا‌بكرێت‌له‌داهاتودا‌و‌بتوانرێت‌

سزای‌‌ئه‌وانه‌‌بدرێت‌جا‌به‌هه‌رشێوازێك‌و‌جۆرێك‌بێت"‌.

ئه‌ندامانی‌‌ كـــه‌‌ له‌كاتێكدایه‌‌ ئه‌مـــه‌‌لیژنـــه‌ی‌‌كاروباری‌‌یاســـایی‌‌په‌رله‌مان‌پێیانوایـــه‌‌كـــه‌‌هه‌لومه‌رجـــی‌‌ئه‌وان‌ئه‌ندامانی‌‌ ناكات‌ پێویســـت‌ جیاوازه‌و‌دیكه‌ی‌‌په‌رله‌مان‌خۆیان‌به‌مان‌به‌راورد‌بكه‌ن‌كه‌‌ئاماده‌ی‌‌دانیشتنه‌كان‌نابن.ڤه‌مان‌فه‌یســـه‌ڵ‌‌ئه‌ندامـــی‌‌لیژنه‌ی‌‌له‌په‌رله‌مانـــی‌‌ یاســـایی‌‌ كاروبـــاری‌‌راگه‌یانـــد‌ به‌ئاوێنـــه‌ی‌‌ كوردســـتان‌كه‌‌"زۆربـــه‌ی‌‌ڕۆژانـــی‌‌هه‌فته‌‌له‌یه‌ك‌شـــه‌ممه‌‌تاكو‌پێنج‌شـــه‌ممه‌‌لیژنه‌ی‌‌به‌دانیشتنی‌‌ یاسایی‌‌كۆبونه‌وه‌ی‌‌هه‌یه‌‌په‌رله‌مانیشـــه‌وه‌،‌بـــۆ‌كۆبونه‌وه‌كان‌و‌

تاوتوێ‌كردنی‌‌پرســـێكی‌‌گرینگ‌و‌له‌و‌ماوه‌یه‌ش‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌ندامێك‌نه‌یه‌ت‌ئه‌وا‌به‌مۆڵه‌ت‌نایه‌ت‌و‌ئه‌گه‌ر‌نه‌شـــچێت‌بۆ‌دانیشتن‌ئه‌وا‌پێویست‌به‌خوێندنه‌وه‌ی‌‌نـــاوی‌‌ئه‌وانه‌‌ناكات،‌بـــه‌اڵم‌هه‌ندێك‌له‌ئه‌نداممـــان‌ئه‌یانه‌وێـــت‌ئه‌وه‌‌وه‌ك‌كارتێكی‌‌فشـــار‌به‌رامبه‌ر‌به‌ئه‌ندامانی‌‌لێژنه‌ی‌‌كاروباری‌‌یاســـایی‌‌به‌كاربهێنن‌بـــۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌ئه‌وانیش‌وه‌ك‌ئێمه‌‌ناویان‌

نه‌خوێندرێته‌وه‌".وتیشـــی‌‌"به‌پێی‌‌په‌یڕه‌و‌ی‌‌ناوخۆی‌‌په‌رله‌مان‌پێویست‌نیه‌‌ناوی‌‌ئه‌ندامانی‌‌كه‌‌ بخوێندرێتـــه‌وه‌‌ یاســـایی‌‌ لێژنه‌ی‌‌ئامـــاده‌ن‌یان‌نا‌بۆیه‌‌ئه‌ندامانی‌‌تریش‌ئه‌وه‌‌وه‌ك‌كارتێك‌به‌كارده‌هێنن‌دژی‌‌

ئێمه‌،‌به‌اڵم‌به‌‌پێی‌‌په‌یڕه‌وی‌‌ناوخۆی‌‌ئاماده‌‌نه‌بوین‌له‌لیژنه‌كان‌و‌له‌په‌رله‌مان‌هه‌مـــان‌ســـزای‌‌هه‌یه‌،‌بۆیـــه‌‌ئه‌بێت‌په‌رله‌مانتار‌له‌لێژنه‌و‌له‌دانیشـــتنه‌كاندا‌ئامـــاده‌‌بێـــت‌ئه‌كه‌رنا‌ســـزا‌ده‌درێت‌ئاماده‌ی‌‌ په‌رله‌مانتـــار‌ ئه‌گـــه‌ر‌ به‌اڵم‌دانیشـــتن‌نه‌بو‌واتا‌غیاب‌بو‌نه‌یتوانی‌‌به‌ڵگه‌یه‌كـــی‌‌به‌هێـــز‌بهێنێتـــه‌وه‌‌بۆ‌هۆكاری‌‌نه‌هاتنه‌كه‌ی‌‌ئه‌وا‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌په‌رله‌مـــان‌ده‌توانێت‌ســـزای‌‌بدات‌و‌ئه‌وه‌ش‌ته‌نیا‌له‌‌ده‌ســـه‌اڵتی‌‌سه‌رۆكی‌‌

په‌رله‌مانه‌".په‌رله‌مانـــی‌‌ ســـكرتێری‌‌ بـــه‌اڵم‌كوردســـتان‌ئاماژه‌‌بـــه‌وه‌‌ده‌كات‌ئه‌و‌په‌رله‌مانتارانـــه‌ی‌‌كه‌‌ئامـــاده‌‌نه‌ببون‌

ئه‌گه‌ر‌سزای‌‌دارایش‌نه‌درابێتن،‌سزای‌‌مه‌عنه‌وی‌‌و‌ده‌رونی‌‌دراون.

ســـكرتێری‌‌ قادر‌ مـــه‌ال‌ فه‌خره‌دین‌په‌رله‌مانـــی‌‌كوردســـتان‌به‌ئاوێنـــه‌ی‌‌راگه‌یاند‌كه‌‌"له‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستاندا‌تاكـــو‌ئێســـتا‌هیـــچ‌په‌رله‌مانتارێك‌ســـزای‌‌دارایی‌‌نه‌دراوه‌،‌به‌هۆی‌‌ئاماده‌‌نه‌بونی‌‌له‌دانیشـــتنه‌كان،‌به‌اڵم‌سزای‌‌ده‌رونی‌‌دراوه‌‌،‌واتا‌هه‌ر‌دانیشـــتنێك‌كه‌‌تێپه‌ڕ‌ده‌بێت‌له‌دانیشـــتنی‌‌داهاتو‌ناوی‌‌سه‌رجه‌م‌ئه‌وانه‌‌ده‌خوێندرێته‌وه‌‌كه‌‌دانیشـــتنه‌كه‌یان‌جێهیشتوه‌‌یاخود‌غیاب‌بـــون‌ئه‌وه‌ش‌وه‌ك‌ســـزایه‌كی‌‌

ده‌رونی‌".وتیشـــی‌‌"چونكه‌‌ســـزا‌‌دارایه‌كه‌ی‌‌دیاریكراوه‌‌و‌كه‌مه‌،‌بۆیه‌‌كه‌سمان‌سزا‌نـــه‌داوه‌و‌په‌رله‌مانتارانیـــش‌كاتێ‌كه‌‌ئاماده‌‌ده‌بن‌سه‌ره‌تا‌واژۆ‌ده‌كه‌ن‌واتا‌ئاماده‌یـــه‌‌كه‌‌ده‌شـــڕوات‌ئه‌وا‌مۆڵه‌ت‌وه‌رده‌گرێـــت‌به‌تایبه‌ت‌ئه‌وانه‌ی‌‌ڕێیان‌

دوره‌‌یان‌له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌هه‌ولێرن".ناوبراو‌هۆكارێكی‌‌دیكه‌ی‌‌سزا‌نه‌دانی‌‌دارایی‌‌په‌رله‌مانتارانـــی‌‌گه‌ڕانده‌وه‌‌بۆ‌هه‌لومه‌رجی‌‌قه‌یرانی‌‌دارایی‌‌و‌بێموچه‌یی‌‌ئێستا،‌چونكه‌‌په‌رله‌مانتاران‌موچه‌یان‌كه‌مبۆتـــه‌وه‌و‌ئـــه‌وه‌ش‌ناكرێـــت‌كه‌‌به‌دیاریكردنـــی‌‌ئه‌و‌بڕی‌‌پاره‌‌ســـزای‌‌دارایی‌بدرێن،‌‌ســـكرتێری‌‌په‌رله‌مانی‌‌كوردســـتان‌‌وتی‌‌"ئه‌گـــه‌ر‌بێتو‌به‌و‌بڕه‌‌پاره‌یه‌ی‌‌كه‌‌ســـزاده‌درێت‌‌10رۆژ‌‌نه‌هاتبێـــت‌ئه‌وا‌بـــڕه‌‌پاره‌یه‌كی‌‌زۆری‌‌

لێده‌گێڕدرێته‌وه‌".ئێســـتا‌هیـــچ‌ تاكـــو‌ هه‌رچه‌نـــده‌‌په‌رله‌مانتارێك‌له‌كوردســـتان‌له‌ســـه‌ر‌نه‌هاتنی‌‌ســـزای‌‌دارایی‌‌نه‌دراوه‌،‌به‌اڵم‌له‌په‌رله‌مانی‌‌عێڕاق‌و‌چه‌ندین‌واڵتی‌‌تر‌له‌به‌رامبه‌ر‌ئاماده‌نه‌بونی‌‌په‌رله‌مانتاران‌به‌و‌بـــڕه‌‌پاره‌یـــه‌‌ســـزا‌ده‌درێن‌كه‌‌

له‌په‌یڕه‌وه‌كه‌دا‌دیاریكراوه‌.

5(458(‌سێشه‌ممه‌‌2014/12/23په‌رله‌مان

تا ئێستا هیچ په رله مانتارێك له سه ر ئاماده نه بون سزا نه دراوه

له‌په‌رله‌مانه‌وه‌

په رله مانی كوردستان و كۆمیسۆنی

بااڵی سه ربه خۆی

هه ڵبژاردنه كان؟

‌ئه‌بو‌كاروان

له‌كۆبونـــه‌وه‌ی‌‌ ‌2014-12-3 رۆژی‌‌ئاســـایی‌‌خۆیدا،‌په‌رله‌مانی‌‌كوردســـتان‌به‌زۆرینه‌ی‌‌ده‌نگ‌"9"‌كه‌سی‌‌بۆ‌ئه‌ندامێتی‌‌كۆمیسۆنه‌كه‌‌دانا،‌بۆیه‌‌ده‌ڵێم‌"9"‌كه‌سی‌‌دانا،‌چونكه‌‌به‌نـــاو‌هه‌ڵبژاردن‌بو،‌به‌اڵم‌له‌راســـتیدا‌ئه‌وه‌‌هه‌ڵبژاردن‌نه‌بو،‌به‌ڵكو‌دانـــان‌بو‌به‌چاو‌ســـاغی‌‌و‌رێكه‌وتنی‌‌"5"‌حزبه‌كـــه‌،‌ئه‌مـــه‌ش‌به‌یه‌كێـــك‌له‌بڕیارو‌‌وێســـتگه‌‌هه‌ره‌‌خراپه‌كانی‌‌ئـــه‌م‌خوله‌ی‌‌ئێستای‌‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستان‌داده‌نرێ‌.

له‌م‌وتاره‌دا‌هه‌وڵده‌ده‌م‌الیه‌نه‌‌نه‌رێنیه‌كانی‌‌كۆمیسیۆنی‌‌ دیاریكردنی‌‌ دانان‌و‌ پرۆسه‌ی‌‌بااڵی‌‌ســـه‌ربه‌خۆی‌‌هه‌ڵبژاردنه‌كان‌شه‌ن‌و‌كه‌و‌بكـــه‌م‌و‌بۆ‌خوێنه‌ران‌و‌رای‌‌گشـــتی‌‌رون‌بكه‌مـــه‌وه‌،‌بۆ‌مێـــژوش‌زۆربه‌ی‌‌ئه‌م‌په‌رله‌مان‌ له‌كۆبونه‌وه‌كـــه‌ی‌‌ بۆچونانـــه‌م‌3-‌12به‌رون‌و‌راشـــكاوی‌‌وتوه‌و‌ئێســـتاش‌داكۆكی‌‌لێ‌‌ده‌كه‌م‌.‌هه‌روه‌ك‌پێشـــوترو‌له‌كاتـــی‌‌گفتوگۆكردنـــی‌‌پڕۆژه‌‌یاســـای‌‌كۆمیسیۆنه‌كه‌دا،‌جیاواز‌له‌هه‌ژمونی‌‌حزبی‌‌و‌له‌روانگه‌ی‌‌سه‌ربه‌خۆیی‌‌كۆمیسیۆنه‌كه‌،‌راو‌

سه‌رنجی‌‌خۆم‌پێشكه‌ش‌كردوه‌.ده‌ســـت‌ كۆمیســـیۆنه‌كه‌وه‌‌ له‌نـــاوی‌‌ ‌پێده‌كه‌م،‌كه‌‌پێم‌وایه‌‌ئه‌مه‌‌كۆمیســـیۆنی‌‌بااڵی‌‌ســـه‌ربه‌خۆی‌‌هه‌ڵبژاردنـــه‌كان‌نیه‌،‌پێنج‌ به‌كۆمیســـیۆنی‌‌ ده‌توانـــرێ‌‌ به‌ڵكو‌حزبه‌كه‌‌"پارتی‌،‌یه‌كێتی‌،‌گۆڕان،‌یه‌كگرتو،‌كۆمه‌ڵ"‌بناســـێنرێ‌‌و‌ئه‌مه‌ش‌حه‌قیقه‌ته‌و‌100%‌وایه‌‌و‌كه‌ســـیش‌ناتوانێت‌نكۆڵی‌لێ‌بـــكات‌،‌كێـــش‌ده‌ڵێ‌‌وانیه‌‌ئـــه‌وه‌‌ده‌رگا‌كراوه‌یه‌‌بۆ‌گفتوگۆكردنی‌‌ته‌واوی‌‌پرۆسه‌ی‌‌گفتوگـــۆكان‌و‌ســـه‌ره‌نجام‌پێكهێنانی‌‌به‌و‌شـــێوه‌ی‌‌كه‌‌هه‌ر‌پێنجیان‌ویســـتیان‌تێی‌‌

په‌ڕێنن.ده‌ســـته‌ی‌ له‌كۆبونـــه‌وه‌ی‌ ئێمـــه‌‌ ‌ ‌ســـه‌رۆكی‌ په‌رله‌مـــان‌و‌ ســـه‌رۆكایه‌تی‌له‌هۆڵـــی‌ دواتریـــش‌ فراكســـیۆنه‌كان،‌له‌ســـه‌ر‌ گفتوگۆكردن‌ له‌كاتی‌ په‌رله‌مان‌و‌پرۆژه‌‌یاساكه‌‌دیســـان‌هه‌ڵوێستمان‌رون‌بو،‌جه‌ختیشمان‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌‌كرده‌وه‌‌كه‌‌ئه‌م‌پرۆسه‌یه‌‌به‌میزاج‌و‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‌حزبی‌‌تێنه‌په‌ڕێنن،‌چونكه‌‌ئه‌م‌بابه‌ته‌‌په‌یوه‌ندی‌‌به‌پـــرس‌و‌بابه‌تـــی‌‌هه‌ســـتیارو‌گرنگه‌وه‌‌

هه‌یه‌.‌لێره‌دا‌ده‌مه‌وێ‌‌ئه‌و‌راستیه‌‌رون‌بكه‌مه‌وه‌و‌پێویســـته‌‌كۆمه‌اڵنی‌خه‌ڵكی‌كوردستان‌و‌مه‌ده‌نـــی‌و‌ كۆمه‌ڵگـــه‌ی‌ ڕێكخراوه‌كانـــی‌یاساناسان‌و‌ڕۆشـــنبیران‌و‌ڕۆژنامه‌نوسان‌و‌خه‌ڵكـــی‌بێ‌الیـــه‌ن‌و‌دڵســـۆزی‌هه‌رێمی‌كوردســـتان‌زیاتر‌له‌ئێســـتا‌ئه‌و‌ڕاستیه‌‌بزانن،‌پێش‌ئه‌وه‌ی‌پرۆژه‌‌یاساكه‌‌ئاماده‌‌بكرێت‌ئـــه‌م‌پێنج‌فراكســـیۆنه‌‌)پارتی،‌گـــۆڕان،‌یه‌كێتـــی،‌یه‌كگرتـــو،‌كۆمه‌ڵ(‌كه‌چۆن‌ئه‌م‌پرۆژه‌‌یاســـایه‌‌ئاماده‌‌بكه‌ن‌و‌چۆنیش‌دابه‌شی‌بكه‌نه‌‌سه‌ر‌حزبه‌كانیان‌و‌دواتریش‌له‌ســـه‌ر‌ئه‌ندامه‌كانیان،‌تا‌ئه‌و‌ڕاده‌یه‌ی‌كێ‌ســـه‌رۆكی‌كۆمســـیۆن‌بێت‌و‌پێكهاته‌كه‌یشـــی‌‌له‌پارێزگاكانیـــش‌چۆن‌بێت؟‌ئه‌مـــه‌‌جه‌وهه‌ری‌‌بیركردنه‌وه‌ی‌‌ئه‌م‌پێج‌حزب‌و‌فراكسیۆنه‌كانیان‌بو‌له‌پرس‌و‌بابه‌تێكـــی‌‌وا‌گرنگ‌و‌چاره‌نوس‌ســـازدا؟‌پێش‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‌خه‌ڵك‌و‌ســـه‌ربه‌خۆیی‌‌له‌ســـه‌ربنه‌مای‌‌ سوربون‌ كۆمیســـیۆنه‌كه‌‌پشك‌و‌به‌ش‌به‌شێنه‌‌كۆمیسیۆنه‌كه‌‌پێك‌

بێت.بۆیه‌‌من‌و‌هه‌مو‌خه‌ڵكیش‌ئه‌و‌مافه‌مان‌هه‌یه‌،‌پرســـیار‌بكه‌ین‌ئه‌مه‌یه‌‌كۆمسیۆنی‌ئایا‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان؟‌ بااڵی‌‌ ســـه‌ربه‌خۆی‌‌ئه‌م‌كۆمیسیۆنه‌و‌پێكهێنانی‌‌به‌و‌شێوه‌یه‌‌یاساییه‌‌یان‌بنه‌ما‌یاساییه‌كانی‌‌تیا‌ڕه‌چاو‌

كراوه‌؟پرســـیاری‌‌جه‌وهه‌ری‌‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌بكرێ‌،‌ئـــه‌ی‌ئێـــوه‌‌به‌ڵێنتان‌نـــه‌دا‌به‌كۆمه‌اڵنی‌خه‌ڵكی‌كوردستان‌كه‌سیسته‌می‌حوكمڕانی‌به‌دامه‌زراوه‌ی‌بكه‌ن؟‌ئه‌مه‌یه‌‌هه‌نگاوه‌كانی‌‌

ئه‌و‌به‌دامه‌زراوه‌ییكردنه‌؟

گۆشه‌یه‌کی‌تایبه‌ته‌‌په‌رله‌مانتاران‌ده‌ینوسن

[email protected]

19 »»

‌‌‌ئا:‌ئاكۆ‌حه‌مه‌د‌رابی

فه‌رمانگه‌‌حكومیه‌كانی‌هه‌رێمی‌كوردستان‌وه‌كو‌پێویست‌كار‌به‌یاسای‌مافی‌به‌ده‌ستهێنانی‌

زانیاریی‌‌ناكه‌ن‌وزانیاریی‌‌پێویست‌به‌رۆژنامه‌نوسان‌ناده‌ن،‌له‌به‌رامبه‌ریشدا‌تا‌ئێستا‌هیچ‌رۆژنامه‌نوسێك‌سكااڵی‌خۆی‌نه‌گه‌یاندۆته‌‌الی‌ده‌سته‌ی‌مافی‌

مرۆڤ.‌

زانیاریی‌‌ به‌ده‌ستهێنانی‌ مافی‌ یاسای‌ســــاڵی‌‌2013له‌په‌رله‌مانی‌كوردستاندا‌ده‌رچو،‌له‌دوای‌ده‌رچونی‌ئه‌م‌یاســــایه‌‌چــــاوه‌ڕوان‌ده‌كرا‌كه‌‌رۆژنامه‌نوســــانی‌كوردســــتان‌ســــودمه‌ندی‌یه‌كه‌می‌ئه‌م‌یاســــایه‌‌بن،‌كه‌چی‌ئه‌مه‌‌پێچه‌وانه‌كه‌ی‌

راسته‌.‌كه‌ریم‌ســــمكۆ،‌كه‌‌بــــۆ‌رۆژنامه‌یه‌كی‌ده‌كات،‌ كار‌ ئاژانســــێك‌ هه‌فتانــــه‌و‌به‌ئاوێنه‌ی‌راگه‌یاند‌"‌له‌پێش‌ده‌رچونی‌یاسای‌مافی‌به‌ده‌ســــتهێنانی‌زانیاریی‌،‌زۆربه‌ی‌فه‌رمانگه‌‌حكومیه‌كان‌زانیارییان‌به‌ئێمه‌‌نــــه‌ده‌دا،‌كاتێك‌ئه‌م‌یاســــایه‌‌له‌په‌رله‌مان‌ده‌رچو،‌وتمــــان‌ئیتر‌ته‌واو‌له‌ده‌ســــت‌ئه‌م‌كێشــــه‌یه‌‌رزگارمان‌بو،‌كه‌چی‌ده‌رچو‌ئه‌م‌یاســــایه‌ش‌فریامان‌

نه‌كه‌وت".‌ســــمكۆ‌وتی‌"زۆربه‌ی‌فه‌رمانگه‌كان‌بۆ‌زانیاریی‌‌ چاالكیه‌كانیان،‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ده‌ده‌ن‌و‌هه‌مو‌هاوكاریه‌كی‌رۆژنامه‌نوسان‌ده‌كــــه‌ن".‌كه‌چی‌‌وه‌ك‌كه‌ریم‌ســــمكۆ‌ده‌ڵێــــت‌"به‌اڵم‌ئــــه‌و‌زانیاریی‌یانه‌ی‌‌كه‌‌ده‌بنه‌‌هــــۆی‌ئاشــــكراكردنی‌‌گه‌نده‌ڵی‌‌یاخود‌كه‌م‌و‌كوڕی‌،‌ئه‌وكات‌ئاماده‌نین‌یارمه‌تی‌‌رۆژنامه‌نوســــان‌بده‌ن‌و‌به‌هه‌ر‌جۆرێك‌بێت،‌خۆیان‌له‌پێدانی‌‌زانیاریی‌ی‌‌ناده‌ن".‌‌ لێدوانیش‌ ته‌نانه‌ت‌ ده‌دزنه‌وه‌و‌وتیشــــی‌"ناوی‌چه‌ندین‌فه‌رمانگه‌م‌الیه‌‌

كه‌‌زانیارییان‌پێنه‌داوم"به‌پێی‌ماده‌ی‌چواره‌می‌یاسایی‌مافی‌به‌ده‌ست‌هێنانی‌زانیاریی‌،‌هه‌مو‌كه‌سێك‌چ‌سروشــــتی‌بێت‌یان‌مه‌عنه‌وی‌مافی‌

ئاگادار‌بون‌و‌به‌ده‌ســــهێنانی‌زانیاریی‌‌و‌چه‌ند‌دانه‌یه‌ك‌له‌و‌دۆكیۆمێنتانه‌ی‌هه‌یه‌‌كــــه‌‌لــــه‌دام‌و‌ده‌زگاكان‌داوای‌ده‌كات،‌به‌ده‌ر‌لــــه‌و‌زانیارییانه‌ی‌كه‌‌له‌مادده‌ی‌

14ئه‌م‌یاسایه‌‌رێسپه‌ر‌كراون.‌گرفتــــی‌پێنه‌دانــــی‌زانیاریی‌‌له‌الیه‌ن‌فه‌رمانگــــه‌‌حكومیه‌كانی‌كوردســــتان،‌به‌ته‌نها‌كێشــــه‌ی‌بــــه‌رده‌م‌ئه‌نجامدانی‌كاره‌‌رۆژنامه‌وانیه‌كانــــی‌كه‌ریم‌ســــمكۆ‌نیه‌،‌به‌ڵكو‌ئه‌وه‌تــــا‌به‌درخان‌مه‌حمود‌یه‌كێكی‌دیكه‌یه‌‌له‌و‌رۆژنامه‌نوســــانه‌ی‌كه‌‌زۆربــــه‌ی‌كات‌كێشــــه‌ی‌‌وه‌رگرتنی‌

زانیاریی‌‌بۆ‌دروست‌ده‌بێت.‌به‌درخان‌مه‌حمود‌به‌ئاوێنه‌ی‌راگه‌یاند‌"نه‌ك‌یاســــاكه‌‌كاری‌پێناكرێت،‌به‌ڵكو‌له‌ســــه‌ر‌ كار‌ كه‌‌ویســــتومه‌‌ زۆرجــــار‌فه‌رمانگه‌یه‌ك‌ گه‌نده‌ڵی‌ ئاشــــكراكردنی‌بكه‌م،‌كاتێــــك‌هه‌وڵمداوه‌‌زانیاریی‌‌یان‌لێدوانی‌پێویســــت‌‌وه‌ربگرم،‌نه‌ك‌هه‌ر‌هــــاوكاری‌نه‌كراوم،‌به‌ڵكو‌هه‌ڕه‌شــــه‌ی‌ئه‌وه‌شــــم‌لێكراوه‌‌كه‌‌نابێت‌ده‌ست‌بۆ‌

كه‌یسێكی‌له‌و‌شێوه‌یه‌‌ببه‌م".‌زاهیر‌ئیبراهیم‌رۆژنامه‌نوس،‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌زۆربه‌ی‌رۆژنامه‌نوســــه‌كانی‌هه‌رێمی‌كوردســــتان‌گرفتــــی‌پێنه‌دانی‌زانیارییــــان‌هه‌یــــه‌.‌ئــــه‌و‌ده‌ڵێت‌"‌من‌ده‌یان‌رۆژنامه‌نوس‌ده‌ناسم‌كه‌‌دوچاری‌ئــــه‌م‌گرفته‌‌بونه‌ته‌وه‌و‌ئێســــتاش‌ئه‌م‌كێشــــه‌یه‌‌درێژه‌ی‌هه‌یــــه‌".‌زاهیر‌‌وتی‌"ته‌نانه‌ت‌زۆرجار‌فه‌رمانگه‌‌حكومیه‌كان‌ئاماده‌نین‌بچوكترین‌زانیارییم‌پێبده‌ن،‌بۆیه‌‌زۆرجار‌له‌ڕێگه‌ی‌نافه‌رمی‌زانیاریی‌

‌به‌ده‌ست‌ده‌هێنم".ئه‌گه‌رچــــی‌به‌پێی‌مادده‌ی‌حه‌ڤده‌می‌یاسای‌مافی‌به‌ده‌ســــتهێنانی‌زانیاریی‌،‌هه‌ر‌كه‌ســــێك‌داواكاری‌ده‌ســــكه‌وتنی‌هه‌یه‌‌ مافــــی‌ ره‌تبكرێته‌وه‌،‌ زانیاریــــی‌‌ســــكااڵی‌خۆی‌ ده‌رببڕێت‌و‌ ناڕه‌زایــــی‌بگه‌یه‌نێــــت‌به‌ده‌ســــته‌ی‌مافی‌مرۆڤ،‌ســــزایه‌كی‌ماددیــــش‌بۆ‌ئــــه‌و‌كه‌س‌و‌فه‌رمانگانــــه‌‌دانــــراوه‌‌كه‌‌ئه‌م‌یاســــایه‌‌پێشــــێل‌ده‌كه‌ن.‌به‌جۆرێك‌كه‌‌سزاكه‌‌نه‌بێت‌و‌ كه‌متــــر‌ دینــــار‌ له‌250هــــه‌زار‌

له‌5ملیۆن‌دیناریش‌زیاتر‌نه‌بێت.‌جێبه‌جێكردنی‌ئه‌و‌یاسایه‌‌تاراده‌یه‌كی‌مافــــی‌ ده‌ســــته‌ی‌ ســــپاردراوه‌ته‌‌ زۆر‌مرۆڤی‌هه‌رێمی‌كوردســــتان‌و‌پێویسته‌‌ئه‌و‌ده‌ســــته‌یه‌‌هه‌ماهه‌نگــــی‌به‌رده‌وام‌له‌گه‌ڵ‌ســــه‌رجه‌م‌‌وه‌زاره‌تــــه‌كان‌بكات‌به‌مه‌به‌ســــتی‌جێبه‌جێكردنی‌یاســــاكه‌،‌هه‌ربۆیه‌ش‌كاتێك‌هه‌ر‌كه‌ســــێك‌جا‌چ‌رۆژنامه‌نــــوس‌بێت‌یان‌هه‌ر‌كه‌ســــێكی‌تــــر،‌كه‌‌داوای‌زانیاریی‌‌له‌فه‌رمانگه‌یه‌ك‌كردبێت‌و‌زانیاریی‌‌پێنه‌درابێت،‌پێویسته‌‌یه‌كه‌مجار‌ســــكااڵ‌الی‌ده‌ســــته‌ی‌مافی‌

مرۆڤ‌تۆمار‌بكات.‌ســــه‌رۆكی‌ده‌ســــته‌ی‌مافــــی‌مرۆڤی‌هه‌رێمــــی‌كوردســــتان،‌زیــــا‌بتــــرس،‌به‌ئاوێنه‌ی‌راگه‌یاند‌كه‌‌تاكو‌ئێستا‌هیچ‌رۆژنامه‌نوسێك‌له‌سه‌ر‌جێبه‌جێنه‌كردنی‌ئه‌م‌یاسایه‌،‌سكااڵیی‌خۆی‌نه‌گه‌یاندۆته‌‌الی‌ده‌ســــته‌كه‌مان،‌تا‌ئێمه‌ش‌بتوانین‌به‌دواداچونــــی‌بۆ‌بكه‌یــــن‌و‌تاكو‌به‌پێی‌یاسا‌ئه‌و‌كه‌س‌و‌فه‌رمانگانه‌‌سزا‌بدرێن‌

كه‌‌زانیاریی‌‌ناده‌نه‌‌رۆژنامه‌نوسان".رۆژنامه‌نوســــان‌باس‌له‌وه‌ده‌كه‌ن‌كه‌‌بۆیه‌‌ســــكااڵ‌تۆمــــار‌ناكــــه‌ن،‌"چونكه‌‌دڵنیان‌كه‌‌به‌هیچ‌شێوه‌یه‌ك‌ئه‌و‌كه‌س‌و‌فه‌رمانگانه‌‌سزا‌نادرێن‌كه‌‌زانیاریی‌به‌ئێمه‌‌ناده‌ن".‌ئه‌مه‌‌به‌پێی‌قســــه‌ی‌هه‌رســــێ‌به‌درخــــان‌و‌ كه‌ریــــم‌و‌ رۆژنامه‌نــــوس‌زاهیر،‌كه‌‌ســــێ‌له‌و‌رۆژنامه‌نوســــانه‌ن‌زانیارییانله‌فه‌رمانگه‌‌ جــــار‌ زۆربه‌ی‌ كه‌‌ئه‌وه‌ش‌ پێنــــه‌دراوه‌و‌ حكومیه‌كانــــه‌وه‌‌هه‌ندێكجــــار‌ كــــه‌‌ ده‌كه‌نــــه‌و‌ رون‌جیاوازیش‌ده‌كرێت‌له‌پێدانیســــاده‌ترین‌زانیاریــــی‌‌به‌رۆژنامه‌نوســــان،‌به‌تایبه‌ت‌رۆژنامه‌نوســــانی‌میدیایی‌ئه‌هلی‌كه‌متر‌

زانیارییان‌پێده‌درێت.‌له‌الیه‌كــــی‌دیكــــه‌وه‌‌ڤیــــان‌عه‌باس‌له‌لیژنه‌ی‌ كوردســــتان‌ په‌رله‌مانتــــاری‌رۆشــــنبیری‌و‌راگه‌یاندن،‌هاوڕایه‌‌له‌گه‌ڵ‌رۆژنامه‌نوسان‌كه‌‌فه‌رمانگه‌‌حكومیه‌كان‌‌وه‌كو‌پێویســــت‌ئه‌م‌یاســــایه‌‌جێبه‌جێ‌ناكه‌ن‌و‌لــــه‌م‌روه‌وه‌‌زۆر‌كه‌مته‌رخه‌من.‌

له‌باره‌ی‌ئه‌وه‌ی‌بۆچــــی‌په‌رله‌مانتارانی‌په‌یوه‌ســــت‌به‌م‌پرســــه‌‌فشــــار‌ناكه‌نه‌‌ســــه‌ر‌حكومــــه‌ت‌بــــۆ‌جێبه‌جێكردنی‌ئه‌م‌یاســــایه‌،‌ڤیــــان‌ده‌ڵێت‌"ئێمه‌‌الی‌كۆبونه‌وه‌مــــان‌ چه‌ندیــــن‌ خۆمانــــه‌وه‌‌له‌ســــه‌ر‌ئــــه‌م‌پرســــه‌‌كــــردوه‌و‌له‌مه‌و‌دواش‌به‌توندی‌فشــــار‌ده‌خه‌ینه‌‌ســــه‌ر‌الیه‌نی‌په‌یوه‌ندیــــدار‌بۆ‌جێبه‌جێكردنی‌به‌هیچشــــێوه‌یه‌كیش‌ یاســــایه‌و‌ ئــــه‌م‌‌" نانوێنین‌وتیشــــی‌ كه‌مته‌رخه‌مــــی‌پێویسته‌‌رۆژنامه‌نوسانیش‌ده‌سبه‌رداری‌ئه‌و‌مافه‌ی‌خۆیان‌نه‌بن‌وله‌هه‌ر‌شوێنێك‌زانیارییان‌پێنه‌درێت‌پێویســــته‌‌به‌پێی‌ئه‌م‌یاســــایه‌‌بجوڵێنه‌وه‌و‌سكااڵ‌تۆمار‌بكه‌ن،‌چونكه‌‌زۆرجار‌رۆژنامه‌نوســــیش‌هۆكاره‌‌بۆ‌جێبه‌جێنه‌كردنی‌ئه‌م‌یاسایه‌‌و‌

خۆی‌پێشێلی‌مافی‌خۆی‌ده‌كات".‌ئازاد‌حه‌مه‌ده‌مین‌نه‌قیبی‌سه‌ندیكای‌رۆژنامه‌نوســــانی‌كوردســــتان،‌هاوڕایه‌‌له‌ســــه‌ر‌ئه‌وه‌ی‌كه‌‌ئه‌و‌یاسایه‌‌ئه‌كتیڤ‌نه‌بــــوه‌،‌بۆیه‌‌ئــــه‌و‌به‌پێویســــتی‌زانی‌كــــه‌‌رۆژنامه‌نوســــان‌بێنــــه‌‌ده‌نگ‌بۆ‌جێبه‌جێكردنــــی‌ئــــه‌و‌یاســــایه‌.‌ئازاد‌حه‌مه‌ده‌مین‌‌وتیشی‌"‌په‌رله‌مانیش‌وه‌كو‌پێویســــت‌چاودێــــری‌و‌به‌دواداچــــون‌و‌بــــۆ‌جێبه‌جێكردنی‌ نه‌كردوه‌‌ فشــــاری‌یاساكه‌".‌‌وتیشــــی‌"ئێمه‌‌وه‌ك‌سه‌ندیكا‌بۆ‌ بێتكردومانه‌و‌ پێویســــت‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌له‌مه‌و‌دواش‌به‌رنامه‌و‌ئه‌جێندای‌خۆمان‌هه‌یــــه‌‌و‌میكانیــــزم‌و‌ئالیه‌تێكــــی‌باش‌ده‌دۆزینه‌وه‌و‌له‌گه‌ڵ‌الیه‌نی‌په‌یوه‌ندیدار‌باســــی‌ده‌كه‌ین‌تاكو‌بــــۆ‌له‌مه‌ودوا‌ئه‌و‌

یاسایه‌‌ئه‌كتیڤ‌بكرێت".‌مافــــی‌ یاســــای‌ جێبه‌جێنه‌كردنــــی‌به‌ده‌ست‌هێنانی‌زانیاریی‌‌كێشه‌ی‌زۆری‌بۆ‌رۆژنامه‌نوســــانی‌هه‌رێمی‌كوردستان‌دروست‌كردوه‌و‌زۆرجاریش‌به‌هۆی‌ئه‌م‌كێشــــه‌یه‌‌رۆژنامه‌نوســــان‌بۆ‌رایكردنی‌كاره‌كانیــــان،‌یان‌په‌كیــــان‌ده‌كه‌وێت،‌یاخــــود‌په‌نا‌ده‌به‌نه‌‌به‌ر‌ســــه‌رچاوه‌ی‌بابه‌ته‌كه‌‌ ئه‌گــــه‌ر‌ به‌تایبه‌تی‌ نافه‌رمیی‌په‌یوه‌ندی‌به‌‌به‌رپرسێكی‌هه‌ستیار‌یان‌

بابه‌تێكی‌‌وه‌ك‌گه‌نده‌ڵیه‌وه‌‌هه‌بێت.

یاسای مافی به ده ستهێنانی زانیاریی كاری پێناكرێت و رۆژنامه نوسانیش سكااڵ تۆمار ناكه ن

هه‌ر‌په‌رله‌مانتارێک‌ئاماده‌ی‌دانیشتنێک‌نه‌بێت‌بڕی‌‌200هه‌زار‌دینار‌سزا‌ده‌درێت

زۆرجار‌فه‌رمانگه‌‌حكومیه‌كان‌ئاماده‌نین‌بچوكترین‌زانیارییم‌

پێبده‌ن،‌بۆیه‌‌زۆرجار‌له‌ڕێگه‌ی‌نافه‌رمی‌زانیاریی‌به‌ده‌ست‌

ده‌هێنم

فه‌رمانگه‌‌حكومیه‌كان‌

‌وه‌كو‌پێویست‌ئه‌م‌یاسایه‌‌

جێبه‌جێناكه‌ن‌و‌له‌م‌روه‌وه‌‌زۆر‌كه‌مته‌رخه‌من

تایبه‌ت(458( سێشه ممه 662014/12/23

ویکیلیکس 2009

ئا: هاوكار حسێن

به رپرسانی بااڵی یه كێتیی و پارتی گله یی و گازنده ی خۆیان له حكومه تی

به غدا له الی ئه مه ریكیه كان ده دركێنن و پێیانوایه مانه وه ی كورد له چوارچێوه ی

عێراقدا "له ژێر پرسیاردایه "، له م روه وه نێچیرڤان بارزانی ده ڵێت، "به غدا وه ك پاشكۆیه ك سه یری

ئێمه ده كات، نه ك وه ك هاوبه شێك، كاتێكیش عه ره ب الوازن، پێویستیان

پێمانه ، كه به هێزیش ده بن، دێن و ده مانچه وسێننه وه ".

س��ایتی به ڵگه نامه یه ك��ی به پێ��ی ویكیلیكس، كه ئاوێنه ده قه كه ی كردوه نێچیرڤان بارزانی و مه سعود به كوردیی ، له باره ی خۆی��ان هه ڵوێس��تی بارزانی په یوه ندییه كانی نێوان هه ولێرو به غدا بۆ س��یناتۆره كانی ئه مه ریكا رونده كه نه وه و له باره ی چاره نوسی كه ركوكه وه مه سعود بارزانی وتویه تی ، " كورد ئاماده یه دۆزی كه ركوك چاره سه ربكات به بێ دواخستن، له به رئه وه ی كورد ب��ڕوای وایه كه ئه م مه س��ه له یه وه ك بۆمب��ی ته وقیتك��راو

ئاماده ی ته قینه وه یه ". له و به ڵگه نامه ی��ه دا كه مێژوه كه ی بۆ س��اڵی 2009 ده گه ڕێت��ه وه ، نێچیرڤان بارزان��ی ئام��اژه ی ب��ه وه ك��ردوه كه به غ��دا ره حم��ی له ژێ��ر "ناتوانی��ن بمێنینه وه . من گه ره نتیم ده وێت، ئه گه ر حكومه تی به غ��دا ده یه وێت پاره كه مان پێن��ه دات، ئێمه ش ده توانی��ن نه وته كه ببڕین". وتیشی ، "برینه كان له گه ڵ به غدا له وه قوڵترن كه به دروشمی دیموكراتی

چاره سه ربكرێن". له و كۆبونه وه یه دا كه رۆژی 15ی ئاب له گه ڵ ژماره یه ك سیناتۆری ئه مه ریكی و له ناویان��دا ج��ۆن مه كه ین، س��ازكراوه عه دن��ان موفت��ی ، س��ه رۆكی ئه وكاتی ئاماده ب��وه و كوردس��تان په رله مان��ی ئه ویش رایگه یاندوه كه "هیچ كلتورێكی دیموكراس��ی له به غدا بون��ی نیه ، جگه له بیركردنه وه یه كی دیكتاتۆریی ". له الیه ن خۆیش��یه وه نێچیرڤان بارزانی سه رۆك وه زیران��ی حكومه تی هه رێ��م وتویه تی ، "به غدا وه ك پاش��كۆیه ك سه یری ئێمه

ده كات، نه ك وه ك هاوبه شێك".

دانیشتنه كه یاندا دیكه ی له به ش��ێكی نێچیرڤ��ان ئام��اژه ی ب��ه وه ك��ردوه ، "عه قڵیه تێكی سیاسیی نه شیاو له به غدا هه ی��ه ك��ه به هێز حك��وم ده كات نه ك به ش��ێوازی دیموكراس��ی و ته واف��وق. كاتێ��ك ع��ه ره ب الوازن، پێویس��تیان پێمان��ه ، ك��ه به هێزیش ده ب��ن، دێن و

ده مانچه وسێننه وه ".

ده قی به ڵگه نامه كه :09BAGHDAD2261 : ئای دی

باب��ه ت: بارزان��ی و مه كه ی��ن تاوتوی عه ره ب كوردو نێ��وان په یوه ندییه كانی

ده كه نس��ه رچاوه : باڵیۆزخان��ه ی ئه مه ریكا

له به غدابه روار: 21ی ئابی 2009

پۆلێن: زۆر نهێنی پوخته :

رۆژی 15ی ئ��اب، مه س��عود بارزانی كوردس��تان هه رێم��ی س��ه رۆكی ته ئكیدیك��رده وه كه كورد ب��ۆ هه تایه باس��ی ئه مه ریكای��ه . هاوپه یمانێك��ی له وه ش ك��رد ك��ه حكومه ت��ی هه رێم ئاماده بوه بۆ چاره سه ركردنی كێشه كانی نێوان كوردو ع��ه ره ب، له وانه ش ناوچه كێشه له س��ه ره كان و یاسای نه وت و گاز، ب��ه اڵم حكومه ت��ی عێراق رێگ��ره . ئه و س��ه رۆك له مالیكی ره خنه ی به توندیی وه زیران��ی عێراق گ��رت و گومانی هه بو ل��ه وه ی حكومه ت��ی ناوه ن��د پابه ندی بارزانی بێ��ت. فیدرالی دیموكراس��ی و سكااڵی ئه وه ی كرد كه حكومه تی ناوه ند پێویس��ته به ش��ه بودج��ه ی ته واوه تی هه رێم ره وانه بكات. مه س��عود بارزانی و نێچیرڤان بارزانی به رپرس��یارێتیه كه یان خس��ته ئه س��تۆی مالیكی ب��ۆ ئه وه ی هه نگاوی كۆنكرێتی بهاوێت به مه به ستی چاره سه ركردنی كێشه كانی نێوان كورد و

عه ره ب و دوباره بنیاتنانه وه ی متمانه .ئ��اب رۆژی 15ی له كۆبونه وه یه ك��ی له گه ڵ ژماره یه ك سیناتۆری ئه مه ریكی و له ناویان��دا ج��ۆن مه كه ی��ن، بارزان��ی پێزانینی خۆی نیش��اندا بۆ ژن و پیاوه سه ربازه كانی ئه مه ریكا. ئه و وتی ، كورد رێ��زی له راده به ده ری هه ب��وه بۆ گه لی ئه مه ریكا، به ڵگه ی ئه مه ش ئه و راستیه یه كه خوێنی هیچ ئه مه ریكیه ك له كوردستان نه ڕژاوه . وتیشی ، په یوه ندییه باشه كانی له گه ڵ باڵیۆز هیڵ و جه نه راڵ ئۆدێرنۆ وای لێكردوه ئاماده ی هه مو هاریكارییه ك بێت له س��ه ر هه ر مه سه له یه ك بێت. جه ختی له وه ش كرده وه كه كورده كان بۆ هه تایه ده مێننه وه ، ئه مه ریكا هاوپه یمانی وه ك "ئه مه ریكا بڕیارێكی باش��ی دا بۆمانه وه له عێ��راق". هه روه ها بارزان��ی به كورتی باس��ی له و نه هامه تیانه كرد كه به سه ر كورددا هاتون له سه رده س��تی س��ه دام. دواتر ئه وه ی به بیر هه موالیه ك هێنایه وه كه چۆن خۆی و تاڵه بانی جیاوازییه كانیان وه الناوه و هاوپه یمانێتیه كیان پێكهێناوه و چونه ت��ه به غ��دا له پێن��او بنیاتنان��ی ئاینده ی كوردس��تان. ئ��ه و ئاینده یه ش پشتئه س��توره به ده س��توری عێ��راق، كه بارزان��ی به "فیدرال��ی و دیموكراتی "

وه سفیكرد.

ماده ی 140 یان جیابونه وه له وه اڵم��ی پرس��یاری ج��ۆن مه كه ین له ب��اره ی په یوه ندییه كان��ی نێوان كوردو عه ره ب و كێشه به رده وامه كان كه روبه رویان ده بێته وه ، بارزانی وتی ، ماده ی 140 سنوری ناوچه كێش��ه له س��ه ره كان دیاریده كات و پرۆسه كه )ئاس��اییكردنه وه ، پێویس��ته سه رژمێریی و ریفراندۆم( جێبه جێ بكرێن. ئه و وتی ب��ه رده وام بۆچونێك��ی قه ومی تون��د ل��ه دژی ك��ورد له بره ودای��ه . ئه و سكااڵی ئه وه ی كرد كه حكومه تی عێراق شكستیخواردوه له تێكه ڵكردنی پێشمه رگه به س��وپا و به رده وامیش هه ڕه شه ی بڕینی به ش��ه بودجه ی هه رێم ده كات بۆ ئه وه ی فش��ار بخاته س��ه ر گه لی كورد. بارزانی پرس��یاری ئه وه ی كرد كه چۆن ئێس��تا كورد ده توانێت متمانه به حكومه تی به غدا بكات، له كاتێكدا له هه وڵی به ده ستهێنانی 2200 بۆ 3000 تانكی نوێدایه ؟ ئه گه ر ئه و ئاراس��ته دژه كورده به رده وامبێت، ئه وا

ئاینده ی كورد له ژێر پرسیاردا ده بێت.

بارزانی گومانی خۆی نیشاندا سه باره ت به پابه ندبون��ی حكومه تی ناوه ند به رامبه ر ده س��تورو دیموكراسی به گش��تیی . ئه و وت��ی ، ك��ورد ئاماده ی��ه دۆزی كه ركوك چاره سه ربكات به بێ دواخستن، له به رئه وه ی كورد بڕوای وایه كه ئه م مه س��ه له یه وه ك بۆمب��ی ته وقیتكراو ئاماده ی ته قینه وه یه . باس��ی له وه ش كرد ك��ه ته نانه ت پێش رژێم��ی به ع��س، ك��ه س پابه ن��د نه بوه

به چاره سه كردنی ئه و مه سه له یه وه . لێدوانه ك��ه ی به توڕه یی��ه وه بارزان��ی س��یناتۆر گراهام-ی ره تكرده وه كه وتی نه كردوه ژیرانه مامه ڵه ی��ان ك��ورده كان له باره ی یاسای نه وت و گازه وه . ئه و وتی ، س��اڵی 2007 حكومه ت��ی ناوه ندو هه رێم یاسای ره شنوس��ی به ناوه رۆكی رازیبون نه وت و گازی مانگی شوباتی 2007، به اڵم په رله مان��ی عێراق یاس��اكه ی ده رنه كرد. بارزانی دانی ب��ه وه ش دانا كه حكومه تی هه رێم به رده وامه له ئه نجامدانی گرێبه سته

نه وتیه كان له غیابی قانونه كه دا.

پێویسته گه ره نتی بودجه ی هه رێم بكرێت

عه دن��ان موفتی س��ه رۆكی په رله مانی كوردس��تان رایگه یاند كه هیچ كلتورێكی دیموكراس��ی له به غدا بون��ی نیه ، جگه له بیركردنه وه یه ك��ی دیكتاتۆریی . له الیه ن خۆیش��یه وه نێچیرڤان بارزانی س��ه رۆك وه زیران��ی حكومه تی هه رێم وتی ، "به غدا وه ك پاشكۆیه ك س��ه یری ئێمه ده كات، نه ك وه ك هاوبه ش��ێك". باسی له وه ش ك��رد كه "ناتوانین له ژێ��ر به زه یی به غدا بمێنینه وه ". به نائارامیش��ه وه باسی له وه كرد ك��ه "من گه ره نتی��م ده وێت، ئه گه ر حكومه ت��ی به غدا ده یه وێ��ت پاره كه مان نه وته كه ئێم��ه ش ده توانی��ن پێنه دات، ببڕی��ن". نێچیرڤان وتیش��ی ، برینه كان له گه ڵ به غدا له وه قوڵترن كه به دروشمی

دیموكراتی چاره سه ربكرێن. عه قڵیه تێكی سیاسیی وتی ، نێچیرڤان نه ش��یاو له به غدا هه یه كه "به هێز حكوم دیموكراس��ی و به ش��ێوازی نه ك ده كات

ته واف��وق". باس��ی ل��ه وه ش ك��رد كه "كاتێ��ك ع��ه ره ب الوازن، پێویس��تیان پێمان��ه ، ك��ه به هێزی��ش ده ب��ن، دێن و

ده مانچه وسێننه وه ".

كۆمێنت: هه ردو بارزانی به ش��ێوه یه كی نائاسایی گ��ه رم بوب��ون، پێده چ��و ره نگدانه وه ی نیگه رانی��ی زۆری كورد بێ��ت له كاتێكدا پ��ێ ده نێنه هه ڵمه تێكی نیش��تمانیه وه ، ك��ه تێی��دا ره نگ��ه هه ندێ��ك الی��ه ن تێڕوانین��ی دژه كوردان��ه به كاربهێن��ن به مه به ستی كۆكردنه وه ی ده نگ. هه روه ها لێدوانه كانیش��یان ره نگدانه وه ی توڕه یی و ئه و به رامب��ه ر كورده كان��ه نیگه ران��ی گه مه یه ی ك��ه مالیكی ده ی��كات له گه ڵ یاس��ای نه وت و گاز، پرسی پێشمه رگه و ماده ی 140. په نجه ی تۆمه ت ئاراس��ته ی ه��ه ردوال ده كرێت، كاتێك به رپرس��انی به غداش باس له وه ده ك��ه ن كه هه ڵه كه

ده كه وێته ئه ستۆی كوردیش.

نێچیرڤان بارزانی : عه ره ب له الوازییدا پێویستیان پێمانه و له به هێزییشدا ده مانچه وسێننه وه

ئا: ئاكۆ حه مه د رابی

ماوه یه كیزۆره به شێكی زۆری پۆسته حكومیه كانی ده ڤه ری سۆران

به وه كاله ت به ڕێوه ده برێن و هاواڵتیانی ده ڤه ره كه باس له وه ده كه ن

كه به رژه وه ندیی حزب وایخواستوه پۆسته كان به و شێوه یه بمێننه وه ، ئه ندامێكی ئه نجومه نی پارێزگای

هه ولێریش رایده گه یه نێت كه به هیچ شێوه یه كیاسایی و ئاسایی نیه ،

پۆسته حكومیه كان بۆ ماوه یه كی زۆر به وه كاله ت به ڕێوه ببرێن.

سنوری به رفراوانی س��ۆرانده ڤه رێكی پارێزگای هه ولێره و له چوار قه زاو 12ناحیه پێكهاتوه ، له نێو ئه و پۆسته حكومیانه ش كه ئێس��تا ل��ه و س��نوره دا به وه كاله ت له هه ری��ه ك بریتی��ن به ڕێوه ده برێ��ن، له قایمقامی ره واندز، سه رۆكی شاره وانی ره واندز، به ڕێوه ب��ه ری ناحیه ی وه رتێ،

س��ه رۆكی ش��اره وانی وه رتێ، سه رۆكی ناحیه ی به ڕێوه به ری شاره وانی سۆران، مێرگه س��ۆریش قایمقامی س��یده كان، تا نزیكه ی مانگێك پێش ئێس��تا، هه ر به وه كاله ت له الیه ن به ڕێوه به ری ناحیه ی گۆڕه تو به ڕێوه براوه ، ئێستاش كه سێكی ب��ۆ ده ستنیش��انكراوه ، ب��ه اڵم به پێی زانیاریی��ه كان تاك��و ئێس��تا فه رمانی ده ستبه كاربونی به فه ڕمی بۆ ده رنه چوه .

هه ندرێ��ن مه ده ن��ی، چاالكوان��ی له به ڕێوه بردن��ی نیگه ران��ه عه ب��دواڵ به شێك له پۆس��ته كانی ده ڤه ری سۆران به وه كال��ه ت و به ئاوێن��ه ی راگه یان��د،" جێگه ی داخه دوای تێپه ڕینی ئه و هه مو ماوه زۆره ، كه چی هێشتاش پۆسته كان به وه كال��ه ت به ڕێوه ده برێ��ن". هه ندرێن پرسیاری ئه وه ده كات ئاخۆ له مسنوره دا كه سێكی ش��یاوو شایس��ته ی تێدا نیه كه ئه و پۆس��تانه به هه میشه یی به ڕێوه

ببات؟ئه مه "به ڕاس��تی هه ندرێ��ن ده ڵێت،

شكستی ئیداره و حوكمڕانی ئه و ده ڤه ره نیشانده دات، به تایبه ت تائێستاش حزب حزبه ".ئه م حكومه تی��ش حكومه ت��ه و بۆچون��ه به ته نها بۆچونی هه ندرێن نیه ، به ڵكو زۆرێ��ك له و هاواڵتیانه ی ده ڤه ری سۆران كه ئاوێنه قسه ی له گه ڵ كردون، هه مانبۆچونی��ان هه یه و به ش��ێوه یه كی

دیكه گوزارشتی لێده كه ن. سیروان رۆژبه یانی كه ماوه ی نزیكه ی قایمقامی پۆس��تی به وه كاله ت ساڵێكه

به ئاوێن��ه ی به ڕێوه ده ب��ات، ره وان��دز راگه یان��د، ك��ه ئ��ه و وه ك��و قایمقامی لێدوان ناتوانێ��ت به وه كاله تیره وان��دز، له س��ه ر ئه و بابه ته بدات،"چونكه ئه مه سیاس��یه كانی به الیه ن��ه په یوه ندی��ی هه یه و هه ولێره وه پارێزگای ئه نجومه نی ئه وان ده توانن بڕیار له س��ه ر پرس��ێكی

وه ها بده ن".حه كیمتێل��ی كه ماوه ی چوار س��اڵه به وه كاله ت سه رۆكی شاره وانی سۆرانه ،

له لێدوانێك��دا به ئاوێن��ه ی راگه یاند كه ئه و نزیك��ه ی س��ێجار داوای له وه زیری الببرێت، له پۆسته كه كردوه شاره وانیی

به اڵم قبوڵ نه كراوه .س��ه رۆك "ه��ه ر وتی��ش، تێل��ی ش��اره وانییه ك ك��ه الببرێ��ت، ئه وه ی پۆسته كه ی به وه كاله ت جێگه كه ی دێته هه ڵبژاردنی ئه وكاته ی تا به ڕێوه ده بات، شاره وانیه كان ئه نجامده درێت، كه چه ند ساڵێكیشه هه ڵبژاردن نه كراوه و له الیه ن

خه ڵكه وه هه ڵنه بژێرراوه ".پیرۆمه ری، دلێ��ر خۆی��ه وه له الیه ن ئه ندامی ئه نجومه ن��ی پارێزگای هه ولێر گ��ۆڕان، بزوتن��ه وه ی له سه رلیس��تی جه خت��ی ئاوێن��ه ب��ۆ له لێدوانێك��دا ئه و به ش��ێكی له س��ه رئه وه كرده وه كه دۆخه و به ڕێوه بردنی پۆسته حكومیه كان به وه كاله ت، په یوه ندیی به وه وه هه یه كه تاكو ئێس��تا هه مو الیه نه كان به ته واوی نه گه یشتونه ته ڕێككه وتن له سه ر ئیداره ی

خۆجێی پارێزگای هه ولێر.

زانیاریم هه یه ئه و وتیشی،"ئه وه نده ی هه مو فراكس��یۆنه كانی ن��او ئه نجومه ن ه��اوڕان له س��ه رئه وه ی ك��ه پۆس��ته حكومیه كان له بری وه كاله ت، پێویس��ته ئ��ه و پڕبكرێن��ه وه ". به هه میش��ه یی ئه ندام��ه ی ئه نجومه نی پارێزگای هه ولێر ئه وه ش��ی رونكرده وه كه پێویسته چیتر پۆس��ته كان به وه كاله ت به ڕێوه نه برێن، چونك��ه "به هیچ ش��ێوه یه ك یاس��ایی و ئاس��ایی نیه كه پۆس��تێكی حكومیی بۆ م��اوه ی چه ندی��ن س��اڵبه وه كاله ت به ڕێوه ببرێت، به اڵم حزبی ده سه اڵت له و س��نوره به یاس��ای خۆیانئه م بابه ته یان

به یاسایی كردوه ". به پێ��ی زانیارییه كان��ی ئاوێنه ، هیچ یه كێك له و پۆس��تانه ی ك��ه له ده ڤه ری سۆران به وه كاله ت به ڕێوه ده برێن، نادرێن ئه وپۆستانه سیاسیی و الیه نێكی به هیچ الی پارتی خ��ۆی ده مێننه وه و چه ندین كه س��یش خۆیان ئاماده كردوه بۆئه وه ی

ئه و پۆستانه یان پێبدرێت.

ناتوانین له ژێر به زیی به غدا

بمێنینه وه . من گه ره نتیم ده وێت ئه گه ر حكومه تی به غدا ده یه وێت

پاره كه مان پێنه دات، ئێمه ش ده توانین نه وته كه

ببڕین

نێچیرڤان بارزانی

له ده ڤه ری سۆران، حكومه ت به وه كاله ت به ڕێوه ده برێتهه ر سه رۆك شاره وانییه ك كه الببرێت،

ئه وه ی دێته جێگه كه ی به وه كاله ت پۆسته كه ی به ڕێوه ده بات، تا ئه وكاته ی هه ڵبژاردنی

شاره وانیه كان ئه نجامده درێت

‌ئا:‌ئاوێنه‌

رێكخراوێكی‌‌ئه‌وروپی‌‌تایبه‌ت‌به‌ره‌وشی‌‌عێراق،‌جه‌خت‌

له‌وه‌ده‌كاته‌وه‌‌دۆخی‌‌ئێستای‌‌عێراق‌ده‌ره‌نجامی‌‌راده‌ستكردنی‌‌

عێراقه‌‌له‌الیه‌ن‌ئه‌مه‌ریكاوه‌‌به‌ئێران،‌هه‌روه‌ها‌هاوكاری‌‌نێوان‌ئه‌و‌دو‌

واڵته‌ش‌له‌شه‌ڕی‌‌داعشدا‌به‌هه‌ڵه‌یه‌كی‌‌كوشنده‌‌ناوده‌بات،‌ئاماژه‌‌

به‌وه‌شده‌كات‌بۆ‌به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌‌داعش،‌ده‌بێت‌پشت‌به‌به‌دیلی‌‌

فیكری‌‌و‌ئاینی‌‌ببه‌سترێت.

س��ه‌رۆكی‌‌كۆمه‌ڵ��ه‌ی‌‌ئه‌وروپی‌‌بۆ‌ئازادی‌‌عێراق‌ئیس��ترۆن‌ستیڤنسۆن،‌له‌وتارێكیدا‌باس‌له‌وه‌ده‌كات‌له‌ده‌یه‌ی‌‌رابردودا‌ئێران‌كۆنترۆڵی‌‌خۆی‌‌به‌سه‌ر‌له‌ڕێگه‌ی‌‌ ئه‌وه‌ش‌ سه‌پاندوه‌،‌ عێراقدا‌میلیشیا‌ به‌هێزكردنی‌‌ دروس��تكردن‌و‌كۆنترۆڵكردنی‌‌ هه‌روه‌ها‌ ش��یعه‌كان،‌ئه‌م��ه‌‌ ناوچه‌یی��ه‌كان،‌ ده‌س��ه‌اڵته‌‌گروپ��ه‌‌ میلیش��یاو‌ جگه‌ل��ه‌وه‌ی‌‌ئێ��ران‌ الیه‌نگ��ری‌‌ چه‌كداره‌كان��ی‌‌له‌پۆسته‌‌سیادییه‌‌سیاسی‌‌و‌سه‌ربازی‌‌و‌بونه‌ته‌‌ عێراقدا‌ ئابورییه‌كانی‌‌ ئه‌منی‌‌و‌

كاربه‌ده‌ست.ناوبراو،‌كه‌‌پێشتر‌سه‌رۆكی‌‌لیژنه‌ی‌‌په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‌عێراق‌بوه‌‌له‌پارله‌مانی‌‌هۆكار‌ س��ێ‌‌ رونیده‌كاته‌وه‌‌ ئه‌وروپا،‌بونه‌ته‌‌ه��ۆی‌‌فراوانبون��ی‌‌هه‌ژمونی‌‌ئێران‌به‌سه‌ر‌عێراقدا،‌ئه‌وانیش:‌بونی‌‌ن��وری‌‌مالیكی‌‌به‌س��ه‌رۆك‌وه‌زیرانی‌‌

عێراق‌له‌س��اڵی‌‌)2006(،‌رێكه‌وتنی‌‌واشنتۆن‌و‌ به‌غداو‌ نێوان‌ س��تراتیژی‌‌ئه‌مه‌ری��كا‌ هێزه‌كان��ی‌‌ كش��انه‌وه‌ی‌‌هه‌روه‌ه��ا‌ رێكه‌وتن��ه‌،‌ ئ��ه‌و‌ دوای‌‌ئیداره‌ی‌‌ هه‌رێمایه‌ت��ی‌‌ سیاس��یه‌تی‌‌ئیداره‌كه‌ی‌‌ شكس��تهێنانی‌‌ ئۆبام��ا‌و‌زه‌به‌ندی‌‌ زۆرو‌ نفوزی‌‌ له‌ئیحتواكردنی‌‌

ئێران‌له‌عێراقدا.سۆن،‌له‌وتاره‌كه‌یدا‌له‌باره‌ی‌‌قه‌یرانی‌‌روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌‌و‌ داع��ش‌و‌چۆنێت��ی‌‌ده‌س��وه‌ردانی‌‌ئێ��ران‌له‌ناوچه‌ك��ه‌دا‌ئام��اژه‌‌ له‌عێ��راق،‌ به‌تایبه‌ت��ی‌‌ئێس��تای‌‌ قه‌یرانه‌كانی‌‌ ب��ه‌وه‌ده‌كات‌عێراق‌ده‌ره‌نجامی‌‌سیاسه‌ته‌‌هه‌ڵه‌كانی‌‌ئه‌مه‌ریكا‌بوه‌‌له‌دوای‌‌روخانی‌‌رژێمی‌‌هه‌روه‌ك‌ له‌ساڵی‌‌)2003(.‌ به‌عسه‌وه‌‌ده‌ڵێت‌"گه‌وره‌ترین‌هه‌له‌كه‌‌ئه‌مه‌ریكا‌كردی‌،‌به‌جێهێشتنی‌‌حكومه‌تی‌‌تازه‌ی‌‌عێراق‌و‌پێشكه‌ش��كردنی‌‌بو‌به‌ئێرانی‌‌نه‌ی��اری‌‌و‌به‌كرێگیراوه‌كانی‌.‌ئێرانیش‌ئه‌م‌ده‌رفه‌ی‌‌له‌پێن��اوی‌‌فراوانكردنی‌‌نفوزی‌‌خ��ۆی‌‌له‌عێ��راق‌و‌ناوچه‌كه‌دا‌

قۆسته‌وه‌".وتاره‌كه‌یدا،‌ دیك��ه‌ی‌‌ له‌به‌ش��ێكی‌‌ئه‌وروپی��ه‌،‌ سیاس��ه‌تمه‌داره‌‌ ئ��ه‌و‌به‌ش��ێك‌له‌هۆكاره‌كان��ی‌‌ده‌ركه‌وتن‌و‌ده‌گێڕێته‌وه‌‌ داع��ش،‌ س��ه‌رهه‌ڵدانی‌‌ب��ۆ‌سیاس��ه‌ته‌كانی‌‌ن��وری‌‌مالیكی‌‌س��ه‌رۆك‌وه‌زیرانی‌‌پێش��وی‌‌عێراق،‌سیاس��ه‌ته‌كانی‌‌ ئه‌و‌ به‌وته‌ی‌‌ چونكه‌‌مالیك��ی‌‌بوه‌ت��ه‌‌ه��ۆی‌‌وروژاندن��ی‌‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌ س��وننه‌كان،‌ ناڕه‌زای��ی‌‌سه‌ركوتكردوه‌‌و‌ سوننه‌كانی‌‌ به‌توندی‌‌

په‌راوێزیخستون‌و‌ سیاسی‌‌ له‌پرۆسه‌ی‌‌كه‌وتۆته‌‌پاكتاوكردنی‌‌جه‌س��ته‌ییان،‌ته‌نانه‌ت‌چه‌ند‌سه‌ركرده‌یه‌كی‌‌سوننه‌ی‌‌

ناچاركرد‌عێراق‌به‌جێبهێڵن.مالیكی‌‌ البردن��ی‌‌ ناوب��راو،‌ به‌ڕای‌‌ش��ه‌پازله‌یه‌كی‌‌به‌هێز‌بو‌له‌ئێران‌درا،‌به‌ه��ۆكاری‌‌ئه‌وه‌ی‌‌ئێ��ران‌به‌دو‌رێگا‌

كاریده‌ك��رد،‌یه‌ك��ه‌م:‌به‌هێزكردن��ی‌‌میلیش��یا‌ش��یعه‌كان‌بۆ‌س��ه‌پاندنی‌‌گه‌وره‌ترین‌ به‌س��ه‌ر‌ خۆی‌‌ كۆنترۆڵی‌‌دوه‌م‌ عێراق��دا،‌ خاك��ی‌‌ روب��ه‌ری‌‌به‌رده‌وامی��دان‌به‌پالنه‌كانی‌‌له‌ڕێگه‌ی‌‌به‌هێزكردن��ی‌‌مالیك��ی‌‌ب��ۆ‌البردنی‌‌عه‌ب��ادی‌،‌به‌ئامانج��ی‌‌"س��ه‌پاندنی‌‌خۆی‌‌ ده‌سه‌اڵتی‌‌ ته‌واوه‌تی‌‌ كۆنترۆڵی‌‌

به‌سه‌ر‌حكومه‌تی‌‌عێراقدا".)2008 )‌2007و‌ له‌س��ااڵنی‌‌دا‌فه‌رمان��ده‌ی‌‌س��وپای‌‌ئه‌مه‌ری��كا‌له‌عێراق‌ژه‌ن��ه‌راڵ‌دیڤد‌په‌ترایۆس‌بۆ‌له‌پارێزگاكانی‌‌ قاعی��ده‌‌ ده‌رپه‌ڕاندنی‌‌رۆژئاوای‌‌عێراق،‌له‌هۆزه‌‌س��وننه‌كان‌چه‌كدارانی‌‌س��ه‌حوه‌ی‌‌دروس��تكرد،‌به‌اڵم‌نوری‌‌مالیكی‌‌له‌سااڵنی‌‌رابردودا‌ئه‌و‌هێزه‌ی‌‌هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌،‌كه‌‌وه‌كو‌س��ۆن‌ده‌ڵێت‌"ئ��ه‌وه‌ش‌هێنده‌ی‌‌تر‌

دۆخه‌كه‌ی‌‌خراپتر‌كرد".سه‌باره‌ت‌به‌حكومه‌تی‌‌نوێی‌‌عێراق،‌سه‌رۆكی‌‌كۆمه‌ڵه‌ی‌‌ئه‌وروپی‌‌بۆ‌ئازادی‌‌عێراق،‌هێما‌بۆ‌ئ��ه‌وه‌ده‌كات‌هه‌ڵه‌ی‌‌ئێس��تای‌‌حكومه‌تی‌‌عێ��راق‌ئه‌وه‌یه‌‌نه‌یتوانی��وه‌‌هۆزه‌كان‌و‌س��وننه‌كانی‌‌عێراق‌یه‌كبخات‌و‌هێزێكی‌‌چه‌كدارییان‌لێ‌‌دروست‌بكات،‌ئه‌وه‌ش‌بۆته‌‌هۆی‌‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌بۆردومان��ه‌‌ئاس��مانیه‌كانی‌‌هاوپه‌یمان��ان‌زیانێكی‌‌ئه‌وتۆ‌به‌داعش‌

نه‌گه‌یه‌نێت.كۆتایهێن��ان‌ به‌مه‌به‌س��تی‌‌چه‌كداری‌‌ دی��ارده‌ی‌‌ به‌تون��دڕه‌وی‌‌و‌نش��ینه‌كاندا،‌ س��وننه‌‌ له‌ناوچ��ه‌‌ئه‌وروپی��ه‌‌ سیاس��ه‌تمه‌داره‌‌ ئ��ه‌و‌

كارا‌ به‌ش��دارییه‌كی‌‌ پێشنیارده‌كات،‌به‌هێ��زه‌‌سیاس��ی‌‌و‌كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانی‌‌سوننه‌‌له‌پرۆس��ه‌ی‌‌سیاسیدا‌بكرێت،‌هه‌روه‌ه��ا‌حكومه‌ت��ی‌‌نوێ��ی‌‌عێراق‌سیاسه‌تێكی‌‌نوێ‌‌په‌یڕه‌و‌بكات‌و‌خۆی‌‌له‌هه‌ژمونی‌‌ئێران‌دروبخاته‌وه‌،‌پاشان‌خۆی‌‌به‌دور‌بگرێت‌له‌و‌كارانه‌ی‌‌ده‌بنه‌‌ه��ۆی‌‌وژواندن��ی‌‌ناكۆكی‌‌و‌هه‌س��تی‌‌تایه‌فه‌گه‌ری‌،‌سه‌رباری‌‌هه‌مو‌ئه‌وانه‌ش‌له‌ناوچه‌‌ ش��یعه‌كان‌ چه‌كداره‌‌ گروپه‌‌س��ونیه‌كان‌ده‌ربكرێ��ت‌و‌ژینگه‌یه‌كی‌‌گونجاو‌بۆ‌ئاش��تبونه‌وه‌ی‌‌سیاس��ی‌‌

بنیاد‌بنرێت.ئیس��ترۆن‌ستیڤنس��ۆن،‌باسكردن‌له‌ئه‌گ��ه‌ری‌‌ه��اوكاری‌‌له‌گ��ه‌ڵ‌تاران‌ب��ۆ‌چاره‌س��ه‌ری‌‌قه‌یران��ی‌‌عێراق،‌به‌هه‌ڵه‌یه‌ك��ی‌‌كوش��نده‌‌ده‌زانێ��ت،‌ئێران‌ "ده‌ستوه‌ردانی‌‌ پێیوایه‌‌ چونكه‌‌ده‌بێت��ه‌‌ه��ۆی‌‌الوازبون��ی‌‌عه‌بادی‌‌و‌عێراق"،‌ حكومه‌ت��ی‌‌ شكس��تهێنانی‌‌بۆیه‌‌ده‌ڵێت‌"چاره‌سه‌ری‌‌نوێ‌‌ده‌بێت‌رێگرتن‌بێت‌له‌نفوزی‌‌ئێران،‌ئه‌وه‌ش‌چاره‌سه‌ری‌‌سیاس��ی‌‌هه‌میشه‌ییه‌‌بۆ‌شه‌ڕی‌‌تایه‌فی‌‌كه‌‌عێراق‌و‌ناوچه‌كه‌ی‌‌

گرفتار‌كردوه‌".به‌ره‌نگاربون��ه‌وه‌ی‌‌ به‌مه‌به‌س��تی‌‌پشت‌ ده‌زانێت‌ به‌پێویس��تی‌‌ داعش،‌به‌به‌دیلی‌‌فیكری‌‌و‌ئاینی‌‌ببه‌س��ترێت،‌له‌هێزه‌‌ پشتیوانی‌‌ ئه‌مه‌ریكا‌ هه‌روه‌ها‌دیموكراته‌كان‌ لێبورده‌و‌ ئیس��المییه‌‌له‌ناوچه‌كه‌دا‌بكات،‌ئه‌وه‌ش‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌سه‌رچاوه‌كانی‌‌توندڕه‌ویی‌‌له‌ناوچه‌كه‌دا‌

وشك‌بكرێن.

قه‌یرانه‌كانی‌‌ئێستای‌‌عێراق‌ده‌ره‌نجامی‌‌سیاسه‌ته‌‌هه‌ڵه‌كانی‌‌ئه‌مه‌ریكا‌بوه‌‌له‌دوای‌‌

روخانی‌‌رژێمی‌‌ به‌عسه‌وه‌

له‌ساڵی‌‌2003

‌ئا:‌بارام‌سوبحی‌

دوای‌‌سه‌د‌رۆژ‌له‌وه‌رگرتنی‌‌پۆستی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌حكومه‌تی‌‌عێراق‌له‌الیه‌ن‌حه‌یده‌ر‌عه‌بادییه‌وه‌،‌

پارله‌مانتارێكی‌‌كورد‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌كێشه‌كانی‌‌عێراق‌هێنده‌‌زۆرن‌پێویستیان‌به‌كاتی‌‌زیاتره‌‌بۆ‌چاره‌سه‌ركردنیان،‌داواشده‌كات‌

ئازادكردنی‌‌ناوچه‌كانی‌‌ژێر‌ده‌سه‌اڵتی‌‌عێراق‌و‌ره‌وانه‌كردنی‌‌

بودجه‌ی‌‌ساڵی‌‌داهاتو‌بۆ‌پارله‌مان‌و‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‌ئاواره‌كان‌بۆ‌شوێنی‌‌خۆیان،‌ببێته‌‌ئه‌وله‌ویه‌تی‌‌كاری‌‌

حكومه‌ت.

له‌زۆرێ��ك‌له‌واڵت��ان،‌دوای‌‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌حكومه‌تدا‌ له‌س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌ ئاڵوگۆڕ‌ده‌كرێت‌و‌ماوه‌ی‌‌سه‌د‌رۆژی‌‌به‌سه‌ردا‌تێپ��ه‌ڕ‌ده‌بێ��ت،‌هه‌ڵس��ه‌نگاندن‌بۆ‌كاره‌كانی‌‌حكومه‌ت��ی‌‌نوێ‌‌ده‌كرێت،‌چونكه‌‌ب��ه‌ڕای‌‌چاودێران‌ئه‌و‌ماوه‌یه‌‌به‌س��ه‌‌ب��ۆ‌هه‌ڵس��ه‌نگاندنی‌‌توانای‌‌له‌گه‌ڵ‌ له‌مامه‌ڵه‌كردن��ی‌‌ حكوم��ه‌ت‌ئه‌و‌كێش��ه‌و‌گرفتان��ه‌ی‌‌كه‌‌دوچاری‌‌واڵت‌بۆت��ه‌وه‌.‌ب��ه‌اڵم‌هه‌ندێكی‌‌تر‌ده‌ڵێن‌بۆ‌عێراق‌س��ه‌د‌رۆژ‌كه‌مه‌‌بۆ‌

هه‌ڵسه‌نگاندنی‌‌حكومه‌ت.رۆژی‌‌)2014/9/8(‌و‌دوای‌‌پێنج‌مانگ‌له‌هه‌ڵبژاردنی‌‌پارله‌مانی‌‌عێراق،‌پاش‌نوری‌‌ له‌نێوان‌ زۆر‌ كێشمه‌كێش��ێكی‌‌له‌الیه‌ن‌ عه‌ب��ادی‌،‌ مالیكی‌‌و‌حه‌یده‌ر‌پارله‌مانی‌‌عێراقه‌وه‌‌متمانه‌‌به‌خشرایه‌‌عه‌ب��ادی‌‌ب��ۆ‌پێكهێنان��ی‌‌كابینه‌ی‌‌حكوم��ه‌ت.‌حكومه‌تی‌‌نوێ��ش‌هاته‌‌سه‌ر‌خه‌زێنه‌یه‌كی‌‌به‌تاڵ‌و‌بودجه‌یه‌كی‌‌پڕ‌له‌كورتهێن��ان‌و‌دابه‌زینی‌‌كتوپڕی‌‌ئه‌مه‌‌جگه‌ل��ه‌وه‌ی‌‌ ن��ه‌وت.‌ نرخ��ی‌‌چه‌كدارانی‌‌داعش‌ده‌س��تیان‌به‌سه‌ر‌

سێیه‌كی‌‌خاكی‌‌عێراقدا‌گرتبو.پارله‌مانتاری‌‌هاوپه‌یمانی‌‌كوردستانی‌‌ف��ارس‌بریفكان��ی‌،‌رایده‌گه‌یه‌نێ��ت‌ئه‌و‌گرفت‌و‌كێش��انه‌ی‌‌توشی‌‌عێراق‌بون‌پێویس��تی‌‌به‌كاتی‌‌زیاتره‌،‌بۆیه‌‌دیاریكراودا‌ له‌ماوه‌یه‌ك��ی‌‌ ناتوانرێت‌له‌چاره‌سه‌ركردنیان‌ حكومه‌ت‌ توانای‌‌هه‌ڵبسه‌نگێنرێت.‌وتیشی‌‌"حكومه‌تی‌‌ن��وێ‌‌كۆمه‌ڵێك‌كێش��ه‌ی‌‌ناوخۆیی‌‌و‌ده‌ره‌ك��ی‌‌كه‌ڵه‌كه‌ب��وی‌‌حكومه‌ت��ی‌‌

پێشوی‌‌بۆ‌به‌جێماوه‌".ئه‌وه‌ی‌‌به‌الی‌‌ئه‌م‌پارله‌مانتاره‌‌كورده‌وه‌‌

له‌حكومه‌تی‌‌نوێ��دا‌ئه‌رێنیه‌،‌ئه‌وه‌یه‌‌دروستكردنی‌‌ س��ه‌رده‌می‌‌ له‌ئێستادا‌دوژمن‌و‌قه‌یران��ی‌‌ناوخۆیی‌‌و‌ده‌ره‌كی‌‌به‌س��ه‌رچوه‌،‌له‌وه‌اڵم��ی‌‌ئه‌وه‌ش��دا‌پێویسته‌‌حكومه‌ت‌له‌ماوه‌ی‌‌داهاتودا‌چ��ی‌‌بكاته‌‌ئه‌وله‌ویه‌ت��ی‌‌كاره‌كانی‌،‌ده‌ڵێ��ت‌"ده‌بێ��ت‌حكومه‌ت��ی‌‌نوێ‌‌له‌ژێر‌ ناوچان��ه‌ی‌‌ ئه‌و‌ رزگاركردن��ی‌‌ده‌سه‌اڵتی‌‌داعش��دان،‌په‌سه‌ندكردنی‌‌بودجه‌ی‌‌ساڵی‌‌داهاتو‌به‌هاناوه‌چونی‌‌ئاواره‌كان‌و‌كاركردن‌بۆ‌گه‌ڕانه‌وه‌یان‌بۆ‌ناوچه‌كانی‌‌خۆیان‌بكاته‌‌ئه‌وله‌ویه‌تی‌‌

خۆیان.ئه‌مس��اڵه‌وه‌‌ له‌س��ه‌ره‌تای‌‌

په‌یوه‌ندییه‌كان��ی‌‌نێ��وان‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌و‌عێراق‌ئاڵۆزی‌‌زۆری‌‌به‌خۆوه‌‌بین��ی‌،‌به‌تایبه‌تی‌‌دوای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌نوری‌‌مالیكی‌‌س��ه‌رۆك‌وه‌زیرانی‌‌پێش��وی‌‌عێ��راق‌به‌ش��ه‌‌بودج��ه‌و‌موچ��ه‌ی‌‌فه‌رمانبه‌ران��ی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردس��تانی‌‌ئ��ه‌م‌ له‌س��ه‌ره‌تای‌‌ ب��ه‌اڵم‌ ب��ڕی‌.‌مانگ��ه‌دا‌هه‌ریه‌ك��ه‌‌له‌هه‌ولێرو‌به‌غدا‌بودج��ه‌و‌موچه‌ی‌‌ ن��ه‌وت‌و‌ له‌باره‌ی‌‌پێش��مه‌رگه‌وه‌‌رێكه‌وتنێك��ی‌‌نوێیان‌واژوكرد،‌بڕیاروایه‌‌له‌سه‌ره‌تای‌‌ساڵی‌‌داهات��ودا‌ئه‌و‌رێكه‌وتنه‌‌بچێته‌‌بواری‌‌

جێبه‌جێكردنه‌وه‌.ئاسایبونه‌وه‌ی‌‌په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‌نێوان‌

هه‌ولێرو‌به‌غدا‌له‌سه‌رده‌می‌‌حكومه‌تی‌‌پارله‌مانتارانه‌وه‌‌ ب��ه‌الی‌‌ عه‌بادی��دا،‌هه‌نگاوێكی‌‌گرنگه‌و‌س��ه‌ره‌تایه‌كه‌‌بۆ‌دیكه‌ی‌‌ كێش��ه‌كانی‌‌ چاره‌سه‌ركردنی‌‌عێ��راق.‌له‌وباره‌ی��ه‌وه‌‌پارله‌مانتاری‌‌هاوپه‌یمانی‌‌نیشتیمانی‌‌ریحاب‌عۆده‌،‌ده‌ڵێت‌"ئه‌گه‌ر‌رێكه‌وتنه‌كه‌‌به‌دروستی‌‌جێبه‌جێ‌‌بكرێت،‌ده‌بێته‌‌هه‌نگاوێكی‌‌گرنگ‌بۆ‌چاره‌س��ه‌ری‌‌كۆی‌‌كێش��ه‌‌

ناوخۆییه‌كانی‌‌دیكه‌ی‌‌واڵت".حكومه‌تی‌‌پێش��وی‌‌عێ��راق‌به‌ته‌نها‌كوردس��تاندا‌ هه‌رێم��ی‌‌ له‌گ��ه‌ڵ‌له‌كێش��ه‌دا‌نه‌ب��و،‌به‌ڵك��و‌له‌گ��ه‌ڵ‌په‌یوه‌ندییه‌كی‌‌ عه‌ره‌به‌سوننه‌كانیشدا‌

گ��رژو‌ئاڵۆزی‌‌هه‌بو.‌به‌اڵم‌حكومه‌تی‌‌نوێی‌‌عێ��راق‌كۆمه‌ڵێك‌بڕیاری‌‌نوێی‌‌ده‌ركرد،‌ س��وننه‌كان‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‌ئه‌و‌هه‌نگاوانه‌ش‌به‌الی‌‌سوننه‌كانه‌وه‌‌

هه‌نگاوی‌‌ئه‌رێنی‌‌گرنگن.س��وننه‌‌ پارله‌مانتاری‌‌ له‌وباره‌ی��ه‌وه‌‌حامید‌موتڵه‌گ،‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌له‌سه‌د‌ده‌سكه‌وتی‌‌ كۆمه‌ڵێك‌ رابردودا‌ رۆژی‌‌باش‌به‌دیهاتون،‌به‌اڵم‌بۆ‌به‌دیهاتنی‌‌داوای‌‌ داواكارییه‌كانی��ان‌ ت��ه‌واوی‌‌هاوكاری‌‌و‌یارمه‌ت��ی‌‌هه‌مو‌الیه‌نه‌كان‌ده‌كات،‌له‌وباره‌ی��ه‌وه‌‌ده‌ڵێت‌"نیازی‌‌باش‌هه‌ی��ه‌و‌هه‌وڵ��ی‌‌زۆر‌دراوه‌‌بۆ‌البردنی‌‌له‌مپه‌ره‌كان،‌به‌اڵم‌پێویستمان‌

به‌هاوكاری‌‌هه‌موان‌هه‌یه‌".به‌ده‌ر‌له‌كێش��ه‌كانی‌‌ناوخۆ،‌یه‌كێك‌ل��ه‌و‌كێش��انه‌ی‌‌حكومه‌ت��ی‌‌ن��وێ‌‌هه‌وڵی‌‌باش��كردنی‌‌داوه‌،‌په‌یوه‌ندییه‌‌ده‌ره‌كیه‌كان��ی‌‌عێراق��ه‌‌به‌تایبه‌ت��ی‌‌له‌گ��ه‌ڵ‌توركیاو‌س��عودییه‌،‌چونكه‌‌په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‌به‌غداو‌ئه‌نقه‌ره‌و‌ریاز‌له‌س��ه‌رده‌می‌‌حكومه‌تی‌‌رابردودا‌زۆر‌به‌ره‌و‌گرژی‌‌رۆیشت.‌به‌اڵم‌له‌ئێستادا‌س��عودییه‌‌بڕیاری��داوه‌‌باڵێوزخان��ه‌‌دوای‌‌ هه‌روه‌ه��ا‌ بكات��ه‌وه‌،‌ له‌به‌غدا‌توركیا‌ وه‌زیران��ی‌‌ س��ه‌رۆك‌ ئه‌وه‌ی‌‌بڕیاروایه‌‌ ك��رد،‌ به‌غدای‌‌ س��ه‌ردانی‌‌سه‌رۆك‌وه‌زیرانی‌‌عێراقیش‌سه‌ردانی‌‌توركیا‌بكات،‌پاشان‌سه‌رۆك‌كۆماری‌‌

توركیاش‌سه‌ردانی‌‌به‌غدا‌بكات.لیستی‌‌ له‌س��ه‌ر‌ عێراق‌ پارله‌مانتاری‌‌پارتی‌‌دیموكراتی‌‌كوردستان‌و‌ئه‌ندامی‌‌دره‌وه‌ی‌‌ په‌یوه‌ندییه‌كان��ی‌‌ لیژن��ه‌ی‌‌پارله‌مان‌رێناس‌جانۆ،‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌هه‌ر‌س��ێ‌‌س��ه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ی‌‌عێراق‌له‌ماوه‌ی‌‌سه‌د‌رۆژی‌‌رابردودا‌هه‌وڵی‌زۆری��ان‌داوه‌‌ب��ۆ‌ئاس��ایكردنه‌وه‌ی‌‌پێشبردنیان،‌ به‌ره‌و‌ په‌یوه‌ندییه‌كان‌و‌وتیش��ی‌‌"ئاكام��ی‌‌هه‌نگاوه‌كانی��ان‌

ئه‌رێنی‌‌بون".باش��بونی‌‌ ئاماژه‌كان��ی‌‌ له‌ب��اره‌ی‌‌په‌یوه‌ندیی��ه‌‌ده‌ره‌كیه‌كان��ی‌‌عێراق،‌ئ��ه‌و‌پارله‌مانتاره‌‌ب��اس‌له‌وه‌ده‌كات‌حكومه‌ت��ی‌‌كوه‌یت‌رازیبوه‌‌له‌س��ه‌ر‌قه‌رزه‌كانی‌‌ وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌‌ دواخستنی‌‌له‌عێراق،‌هه‌روه‌ها‌سعودییه‌‌بڕیاریداوه‌‌باڵێوزخانه‌‌بكاته‌،‌وتیش��ی‌‌"جگه‌له‌و‌واڵتانه‌‌په‌یوه‌ندییه‌كان‌له‌گه‌ڵ‌واڵتانی‌‌ئوردن‌و‌ ئیم��ارات‌و‌ ئێ��ران‌و‌ قه‌ته‌رو‌باش��بون‌ به‌ره‌و‌ رۆژئ��اوا‌ واڵتان��ی‌‌

رۆیشتون".

7 (458(‌سێشه‌ممه‌‌2014/12/23 عێراق

بۆمبه كانی داعشداعش‌ده‌س��تی‌‌به‌سه‌ر‌هه‌ر‌ناوچه‌یه‌كدا‌گرتبێ‌،‌به‌تێكڕای‌‌هه‌ردو‌مه‌ترێك‌بۆمبێكیان‌چاندوه‌،‌به‌پێی‌‌س��ه‌رچاوه‌‌ئه‌منیه‌كانیش‌داعش‌نه‌ته‌نها‌ماڵ‌و‌شه‌قامه‌كان،‌ته‌نانه‌ت‌ئامێ��ره‌‌كاره‌باییه‌كان‌و‌دارو‌س��تونه‌كانی‌‌

كاره‌باشیان‌بۆمبڕێژكردوه‌.رۆژ‌له‌دوای‌‌رۆژ،‌هێزه‌كانی‌‌پێشمه‌رگه‌و‌س��وپای‌‌عێراق‌ئه‌و‌ناوچانه‌‌ئازاد‌ده‌كه‌ن‌ك��ه‌‌ماوه‌ی‌‌چه‌ن��د‌مانگێك��ه‌‌چه‌كدارانی‌‌داعش‌كۆنترۆڵیانكردون،‌له‌دوای‌‌ش��ه‌ڕی‌‌ده‌سته‌و‌یه‌خه‌ش‌له‌گه‌ڵ‌چه‌كداران،‌بۆمبه‌‌چێنراوه‌كانیش‌ده‌بنه‌‌له‌مپه‌ری‌‌س��ه‌ره‌كی‌‌به‌رده‌م‌پێش��ڕه‌ویی‌‌پێش��مه‌رگه‌و‌سوپا.‌ه��ه‌ر‌به‌هۆی‌‌ئ��ه‌و‌بۆمبانه‌وه‌‌تا‌ئێس��تا‌ده‌یان‌پێشمه‌رگه‌و‌سه‌ربازی‌‌سوپا‌بونه‌ته‌‌

قوربانی‌.ره‌نگه‌‌ده‌س��كه‌وتنی‌‌ژم��اره‌ی‌‌ته‌واوی‌‌ئه‌و‌بۆمبانه‌ی‌‌داع��ش‌چاندویه‌تی‌‌هه‌رگیز‌به‌ته‌واوه‌ت��ی‌‌به‌رده‌س��ت‌نه‌كه‌وێت،‌به‌اڵم‌به‌پێی‌‌س��ه‌رچاوه‌‌ئه‌منیه‌كان‌داعش‌هه‌ر‌ناوچه‌یه‌ك��ی‌‌گرتب��ێ‌،‌به‌تێك��ڕای‌‌هه‌ردو‌مه‌ترێك‌بۆمبێكی‌‌چاندوه‌،‌هه‌روه‌ها‌بۆمبی‌‌له‌ش��ه‌قامه‌كان،‌دی��وار،‌بێس��تان،‌ماڵ‌و‌فه‌رمانگه‌‌حكومیه‌كان،‌ئامێری‌‌كاره‌بایی‌،‌دار،‌س��تونی‌‌كاره‌با،‌هه‌ریه‌كه‌و‌به‌جۆرێك‌چاندوه‌.‌چڕی‌‌بۆمبه‌‌چێنراوه‌كانیش‌به‌پێی‌‌گرنگ��ی‌‌ناوچه‌كان‌ده‌گۆڕێ‌،‌به‌اڵم‌به‌زۆری‌‌له‌نزیك‌شه‌قامه‌‌س��ه‌ره‌كیه‌كان‌هه‌ن،‌كه‌‌ده‌بنه‌‌ڕێڕه‌وی‌‌په‌الماردانیان‌له‌الیه‌ن‌هێزه‌‌ئه‌منیه‌كانه‌وه‌.‌كاربه‌ده‌س��تێكی‌‌پارێزگای‌‌س��ه‌اڵحه‌دین‌ده‌ڵێت‌"له‌رێگاكانی‌‌باشورو‌باكوری‌‌تكریت،‌هه‌ر‌س��ه‌د‌مه‌ترێك‌زیاتر‌

له‌چل‌بۆمبی‌‌لێیه‌".ئه‌منیه‌كان،‌ئاشكرای‌‌ده‌كه‌ن‌ سه‌رچاوه‌‌بۆمب��ه‌كان‌ل��ه‌و‌چ��ه‌ك‌و‌ته‌قه‌مه‌نیان��ه‌‌دروس��تكراون،‌كه‌‌داعش‌له‌دوای‌‌كه‌وتنی‌‌موسڵ‌و‌تكریت‌و‌ئه‌نباره‌وه‌‌ده‌ستیانكه‌وتوه‌.‌هه‌روه‌ه��ا‌زۆرێ��ك‌له‌چه‌كداره‌كانی‌‌داعش‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌له‌سه‌رده‌می‌‌رژێمدا،‌له‌ده‌زگاكانی‌‌موخابه‌رات‌و‌گاردی‌‌تایبه‌تی‌‌كاریانكردوه‌،‌له‌دروس��تكردنی‌‌ ته‌واوی��ان‌ ش��اره‌زایی‌‌بۆمبڕێژكردنی‌‌شوێنه‌كان‌ بۆمب‌و‌چۆنێتی‌‌هه‌ی��ه‌.‌بۆمبه‌كانیش‌له‌ب��اروت‌و‌پارچه‌ی‌‌ه��اوه‌ن‌و‌مه‌دفه‌ع��ی‌‌و‌ده‌باب��ه‌،‌هه‌ندێك‌بۆمبیش‌له‌جلیكانه‌ی‌‌ئاسنی‌‌بیست‌لیتری‌‌

دروستده‌كرێن.ئه‌و‌بۆمبانه‌ی‌‌چه‌كدارانی‌‌داعش‌ده‌یچێنن‌چه‌ن��د‌جۆرێك��ن،‌هه‌ندێكیان‌س��اده‌ن‌و‌هه‌ندێكی‌‌دیكه‌شیان‌چه‌ند‌جۆرێكن‌و‌بریتین‌له‌كۆمه‌ڵێك‌بۆمب‌كه‌‌پێكه‌وه‌‌به‌ستراون،‌واته‌‌به‌ته‌قین��ه‌وه‌ی‌‌دانه‌یه‌كیان‌ئه‌وانی‌‌دیكه‌ش‌له‌ژێر‌ له‌بۆمبه‌كانیش‌ به‌شێك‌ ده‌ته‌قنه‌وه‌.‌زه‌وی‌‌شاردراونه‌ته‌وه‌.‌به‌رپرسێكی‌‌ئه‌منی‌‌ده‌ڵێ��ت‌"پوچه‌ڵكردنه‌وه‌ی‌‌هه‌ندێك‌بۆمب‌پێویس��تی‌‌به‌‌حه‌وت‌كاژێر‌ده‌بێت،‌بۆیه‌‌له‌بری‌‌ئه‌وه‌‌له‌دوره‌وه‌‌ده‌ته‌قێنرێته‌وه‌".‌

یه‌كێك‌له‌ڕێگه‌كانی‌‌بۆمبڕێژكردن‌شێوه‌ی‌‌راس��ته‌هێڵه‌،‌ك��ه‌‌به‌وته‌ی‌‌به‌رپرس��انی‌‌ئه‌من��ی‌‌ئه‌م‌ش��ێوازه‌‌بریتی��ه‌‌له‌چاندنی‌‌كۆمه‌ڵێك‌بۆمب‌له‌سه‌ر‌روبه‌رێكی‌‌فراوان‌و‌به‌س��تنه‌وه‌یان‌به‌‌پارچه‌یه‌ك‌ئاس��نه‌وه‌،‌به‌جۆرێ��ك‌هه‌ر‌ش��تێك‌به‌ر‌ئ��ه‌و‌پارچه‌‌ئاس��نه‌‌بكه‌وێت‌ئ��ه‌وا‌هه‌م��و‌بۆمبه‌كان‌پێك��ه‌وه‌‌ده‌ته‌قن��ه‌وه‌.‌ئه‌و‌ئامێرانه‌ش��ی‌‌س��وپای‌‌عێ��راق‌ب��ۆ‌پوچه‌ڵكردن��ه‌وه‌ی‌‌بۆم��ب‌به‌كاریانده‌هێنێت،‌ژماره‌یان‌كه‌مه‌و‌هه‌ندێكی��ان‌له‌كات��ی‌‌پوچه‌ڵكردن��ه‌وه‌ی‌‌

بۆمبه‌كاندا‌تێكشكاون.به‌رپرس��انی‌‌ئه‌منی‌‌و‌س��وپا،‌ به‌وته‌ی‌‌له‌س��نوری‌‌پارێ��زگای‌‌نه‌ین��ه‌وا‌ته‌نانه‌ت‌ته‌له‌فزیۆن‌و‌ده‌رگاو‌ماڵه‌كانیش‌بۆمبڕێژكراون،‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌كاتی‌‌هه‌ڵكردنیاندا‌یه‌كس��ه‌ر‌بته‌قنه‌وه‌.‌له‌ئه‌نباریش‌رێگا‌سه‌ره‌كیه‌كان‌و‌ستونی‌‌كاره‌باو‌محه‌ویله‌و‌ته‌نانه‌ت‌داریش‌له‌هه‌ر‌كۆاڵنێكدا‌ به‌جۆرێك‌ بۆمبڕێژكراون،‌

حه‌وت‌ماڵیان‌بۆمبڕێژكردوه‌.له‌كۆتای��ی‌‌مانگ��ی‌‌تش��رینی‌‌یه‌كه‌می‌‌ئه‌مس��اڵدا،‌هێزه‌كان��ی‌‌س��وپای‌‌عێراق‌ناوچه‌ی‌‌جه‌رف‌س��ه‌خه‌ر)60كم‌باشوری‌‌به‌غدا(‌له‌چنگی‌‌چه‌كدارانی‌‌داعش‌ده‌رهێنا،‌به‌وته‌ی‌‌چه‌كدارێكی‌‌ده‌ستگیركراوی‌‌داعش‌له‌و‌ناوچه‌ی��ه‌،‌فه‌رمانیان‌پێك��راوه‌‌هه‌ر‌چه‌كدارێ��ك‌رۆژانه‌‌ده‌بێ��ت‌حه‌فتا‌بۆمب‌

بچێنێ‌.بۆ‌بۆمبڕێژكردنی‌‌ئۆتۆمبێل،‌چه‌كدارانی‌‌داع��ش‌له‌بری‌‌م��اده‌ی‌‌)تی‌‌ئێ��ن‌تی‌(،‌م��اده‌ی‌‌س��یفۆر‌به‌كارده‌هێن��ن،‌له‌گه‌ڵ‌نیترات��ی‌‌ئه‌مۆنیا،‌ئه‌م‌ماده‌یه‌ش‌له‌ڕێگه‌ی‌‌دوكانی‌‌فرۆش��تنی‌‌ماده‌‌كش��توكاڵیه‌كان‌ده‌ستیانده‌كه‌وێت،‌پاشان‌له‌گه‌ڵ‌هه‌ندێك‌م��اده‌ی‌‌تر‌تێكه‌اڵوی‌‌ده‌ك��ه‌ن،‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌ته‌قینه‌وه‌یه‌كی‌‌به‌هێز‌دروست‌بكات‌و‌زیاتر‌

زیان‌بخاته‌وه‌.

پرۆفایل عه‌بادی‌‌سه‌د‌رۆژی‌‌یه‌كه‌می‌‌ده‌سه‌اڵته‌كه‌ی‌‌به‌ڕێكردپارله‌مانتارێكی‌‌كورد:‌سه‌رده‌می‌‌دروستكردنی‌‌دوژمن‌و‌قه‌یرانی‌‌ناوخۆیی‌‌به‌سه‌رچو

به‌ده‌ر‌له‌كێشه‌كانی‌‌ناوخۆ،‌یه‌كێك‌له‌و‌كێشانه‌ی‌‌حكومه‌تی‌‌نوێ‌‌هه‌وڵی‌‌باشكردنی‌‌داوه‌،‌په‌یوه‌ندییه‌‌ده‌ره‌كیه‌كانی‌‌عێراقه‌‌به‌تایبه‌تی‌‌له‌گه‌ڵ‌توركیاو‌سعودییه‌،‌چونكه‌‌په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‌به‌غداو‌ئه‌نقه‌ره‌و‌ریاز‌له‌سه‌رده‌می‌‌حكومه‌تی‌‌رابردودا‌زۆر‌به‌ره‌و‌گرژی‌‌رۆیشت

"چاره‌سه‌ری‌‌سیاسیی‌‌كێشه‌كانی‌‌عێراقرێگرتنه‌‌له‌ده‌ستوه‌ردانی‌‌ئێران"

‌حه‌یده‌ر‌عه‌بادی

ئابوری(458( سێشه ممه 2014/12/23 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

ئا: ئاسۆ سه راوی

"هه رێم غازێكی سروشتیی زۆری هه یه ، كه ئێستا له دنیادا بۆته باشترین

سه رچاوه ی وزه وجێی به نه وتی خاو له ق كردوه ، بۆیه ده بێت هه رێم

سودێكی زۆر له وه ببینێ " پسپۆرێكی بواری وزه وه ها ده ڵێت.

به بڕوای ش��اره زایانی ب��واری وزه ، دوای دابه زین��ی نرخ��ی نه وتی خاو ده كرێت هه رێم سود له سه رچاوه یه كی تری وزه وه ربگرێت كه له هه رێمه كه یدا زۆره و ئه وی��ش غ��ازی سروش��تیه و پێش��بینی ده كرێ��ت یه ده گه كه ی 3 ترلیۆن مه تر س��ێجا بێت. د.قه یوان س��یوه یلی پس��پۆڕی بواری وزه له و روه وه ده ڵێت"باشیی غازی سروشتیی ئه وه یه وه ك نه وت پاش��ماوه ی نییه ، بۆ پیشه سازیی پیترۆكیمیاییشزۆرترین

سودی لێوه رده گیرێت".

به دوشێوه ده رده هێنرێ غ��از ی��ان باش��تره بڵێی��ن گازی سروش��تیی به دوش��ێواز ده ردێ��ت، هاوه ڵ ب��ه گازی ك��ه ش��ێوازێكیان ناوده برێ��ت كه له گ��ه ڵ نه وتی خاو 800 به رمیلێكدا له هه ر ده رده هێنرێ و پێ س��ێجا دێته ده ره وه ، كه به زۆریی له عێراقدا سودله م شێوازه وه رناگیرێ و ده س��وتێنرێ ، وه ك ئه ندامی پێشوی لیژنه ی نه وت و وزه ی په رله مانی عێراق پێده كات ئاماژه ی د.بایه زید حه سه ن

رۆژان��ه له و جۆره گازه 700 ملیۆن پێ سێجا ده سوتێنرێ ، به اڵم پێنج كێڵگه ی تر هه ن ك��ه تایبه تن به به رهه مهێنانی گازی سروشتیی ، دوانیان له هه رێمدان و كاره با س��ودیان به رهه مهێنانی ب��ۆ كێڵگه كانی ئه وانی��ش لێوه رده گیرێ كۆرمۆر و چه مچه ماڵن، سێ كێڵگه كه ی تریشبریتین له سیبه له به سرا و مه نسور له دیاله و عه كازیش له رومادی كه ئه وی دواترینیان، گه وره ترین كێڵگه ی گازی

سروشتیه له سه ر ئاستی عێراق.

له كام ناوچه دا زۆره ؟وزه د.قه ی��وان ب��واری پس��پۆڕی یه ده گی ده كات به وه سیوه یلی ئاماژه گازی سروش��تیی هه رێمبه 3ترلی��ۆن به زۆرییش مه تر سێجا ده خه مڵێنرێ ، ده كه وێت��ه ناوچه كان��ی كه رك��وك و گه رمیانه وه ، بازی��ان و چه مچه م��اڵ و كه باش��ترین ج��ۆری گازه و به گازی ناوده برێ��ت، ش��یرین سروش��تیی هه رچه ن��ده نرخی گازی سروش��تیی په یوه ندیه كی له گه ڵ نرخی نه وتی خاو هه یه ، به اڵم به مدواییه كاتێك به رمیلێك نه وت له 50% نرخه ك��ه ی دابه زی گاز به رێژه یه كی كه مت��ر دابه زیوه و ته نها

به رێژه ی 20% دابه زیوه .

ئێستا هه رێم بتڵێك غازی نییه بۆ هه نارده كردن

ئ��ه و پس��پۆڕه جه خ��ت ل��ه وه ش ده كاته وه كه تائێس��تا هه رێم بتڵێك غازی سروش��تیی نییه بۆ فرۆش��تن،

به ش��ێكی له به رهه مهێنان��ی كاره بادا تری��ش به ش��ێكی به كارده هێن��ێ ، به ب��ێ س��ود ده س��وتێنرێ ، به پێی له به رنام��ه ی ئ��ه و زانیاریه كان��ی حكومه تی هه رێمدا هه یه ،كه له س��اڵی 2015 به دواوه ده ست به هه نارده كردنی گازی سروش��تیی بكات، به اڵم به پێی پێش��بینیه كانی ئه و ب��ۆ ئه وه هه رێم پێویس��تی به 4بۆ5 ساڵی تر ده بێت تا ئه و كاره بكات "پێویس��ته هه رێم سه ره تا بیر له پێداویستیه كانی ناوخۆ بكاته وه ، وه ك گه یاندنی غاز به مااڵن و به كارهێنانی له دروس��تكردنی كاره با و بیر دواتر پیترۆكیماییدا پیشه سازیی

له هه نارده كردنی بكاته وه ".

سه رچاوه ی سه ره كیی به رهه مه كانی پیترۆكیمیاییه

ده خات��ه ڕو ئ��ه وه ش س��یوه یلی دابه زینی ئێس��تا نرخی نه وت و گازی سروشتیی ئاسایی نییه و سیاسه تێكی سیاس��ه تی به تایبه ت له پش��ته وه یه ئه وه ش س��عودیه ،ناوبراو ئه مه ریكا و رونده كاته وه هه رێم بۆ س��ودوه رگرتن پێویس��تی سروش��تیی ل��ه گازی به ته كنه لۆجیای زۆر پێشكه وتو هه یه ، هاوكات چه ند ساڵێكی تریشی ده وێت تا به ته واوه تی بتوانێ س��ود له گازی سروش��تیی وه ربگرێت، ئه و پسپۆڕه ب��اس له وه ش ده كات كه له ئێس��تادا گازی سروشتیی باشترین سه رچاوه ی وزه ی��ه له دنیادا جێ��ی به نه وتی خاو ل��ه ق كردوه "گازی سروش��تیی وه ك

ن��ه وت پاش��ماوه ی نییه و دۆس��تی ژینگه یه و سه رچاوه ی سه ره كیی هه مو س��ود پیترۆكیمیاییه و به رهه مه كانی

لێوه رگرتنیشی ئاسانتره ".

هیواداره هه رێم به ده ردی واڵتی قه ته ر نه چێت

ئه ندامی پێش��وی لیژن��ه ی نه وت و وزه له په رله مان��ی عێ��راق د.بایه زید حه س��ه ن به داخه بۆ ئه وه ی به شێكی ه��ه ر زۆری گازی سروش��تیی عێراق

به بێ ئ��ه وه ی س��ودی لێوه ربگیرێت ده س��وتێنرێ ، ئه و هه رچه نده به هۆی پیشه كه ی پێشویه وه زانیاریی له سه ر گازی سروش��تیی عێراق هه یه ، به اڵم بۆ گازی سروش��تیی هه رێم كه مترین زانیاریی هه یه ، هیوادارایش��ه هه رێم له ئێستادا هیچ گرێبه ستێك نه كات بۆ فرۆشتنی گازه كه ی ، به ڵكو سه ره تا بۆ پڕكردنه وه ی پێداویستیه كانی ناوخۆی س��ودی لێوه ربگرێت، ئه گ��ه ر زیادبو ئه وكات ده كرێت هه نارده ی ده ره وه ی

بكات، چونكه نمونه ی واڵتی وا هه یه ، وه ك قه ته ر، له كاتێكدا گازی سروشتیی خۆی به گرێبه س��تێكی زیاتر له بیست س��اڵی فرۆش��توه ، به اڵم له ئێستادا بۆ پێداویس��تیی ناوخ��ۆی له ده ره وه دوب��اره گاز ده كڕێت��ه وه به نرخێكی گرانت��ر، بۆیه ئ��ه و ده ڵێت"هیوادارم هه رێ��م وه ك واڵتی قه ت��ه ر نه كات، له پێشدا پێداویستیی ناوخۆی له گازی سروش��تیی دابین ب��كات، ئه وجا بیر

له فرۆشتنی به ده ره وه بكاته وه ".

غازی‌هه‌رێم‌‌جێگا‌‌به‌نه‌وتی‌‌خاو‌له‌ق‌ده‌کات

ئا: رێنوار نەجم

خاوه نی کۆمپانیایه ک لەکوردستان رایدەگەیەنێت کە دەتوانێت لەڕێی سیستمی وزەی خۆرو وزەی با-وە

کارەبای هەمو کوردستان دابینبکات بەنرخێکی زۆر هەرزانتر لەوەی

ئێستا، "بەاڵم بەهۆی ئەوەی بەرپرسەکان ناکەم بەشەریکی خۆم،

حکومەت کار بەپرۆژەکە ناکات".

هەرچەن��دە جێفرس��ۆن، مارت��ی بەناوەکەیدا وادەردەکەوێت کەس��ێکی بیانی��ی بێ��ت، بەاڵم ئ��ەو کوردێکی س��ااڵنێکی کوردس��تانەو رۆژهەاڵتی زۆر لەواڵت��ی ئەمەریکا ژی��اوە، هەر DCلەوێ��ش بڕوانام��ەی ئەندازیارییبەدەستهێناوەو بۆ ماوەی 12 ساڵیش کارەبا بەرهەمهێنانی لەکۆمپانیایەکی لەڕێی تیش��کی خۆرو هێ��زی با-ەوە

کاری کردوە. هەر لەوێش��ەوە بیرۆکەی ئەوەی بۆ دروستبوە ئەو کۆمپانیایە لەکوردستان بکاتەوە تا لەڕێیەوە قەیرانە نەبڕاوەکەی کارەبای کوردستان، چارەسەر بکات.

مارتی لەبارەی سەرەتای پرۆژەکەو هێنان��ی ب��ۆ کوردس��تان بەئاوێنەی راگەیان��د "ئێمه ویس��تمان پرۆژه که به گه وره یی بهێنین و له ڕێی حکومه ته وه بتوانین کاره بای هه مو کوردستان دابین بکه ین، بۆ ئه و مه به س��ته له ده رگای ئه م وه زاره ته کانمان��داو حکوم��ه ت و جۆره ته کنه لۆژیایه مان بۆ ڕونکردنه وه و داتامان خسته به رده ستیان، به اڵم هیچ

ئه نجامێکمان وه رنه گرت".ئ��ەو ئەندازیارەی کارەبا بڕوای وایە کە کاره بای کوردس��تان به م شێوه یه چاره سه رنابێت "ئه گه ر وه هاش بڕوات به 100 س��اڵی دیکه ش هه ر وه ک خۆی ده مێنێته وه ، به هۆی ئه وه ی کوردستان سه رچاوه ی ئاوی زۆری نییه ، هه روه ها کوردستان ئه تۆمی نییه و ناتوانێت له و

شێوه ش سود وه ربگرێت".رونیدەکاتەوە جێفرس��ۆن مارت��ی

ب��ەو کارەب��ا بەرهەمهێنان��ی ک��ە تەکنەلۆژیا مۆدێرنە، سەرەڕای سودە ژینگەییەکەی تێچویەکی زۆر کەمتری لەوەی ئێس��تا دەبێت، بەش��ێوەیەک به رهه مهێنان��ی کاره با به خۆر بۆ یه ک KV ته نها یه ک سه نت تێچوی ده بێت، به اڵم ب��ۆ به رهه مهێنان��ی هه مان بڕه کاره با له ئێستادا حکومه تی هه رێم که رێی نه وت و گازه وه یه 30 سه نت خه رج

ده کات.هەرچەن��دە لەئێس��تادا بەش��ێکی زۆری واڵتان��ی ج��یهان س��ود لەم ج��ۆرە تەکنەلۆژیای��ە وەردەگرن بۆ بەرهەمهێنان��ی کارەب��ا، لەناویان��دا ئەمەریکا کە 25%ی کارەبای واڵتەکە بەرهەمدەهێنێ��ت، ڕێگەی��ەوە ل��ەو بەاڵم بەرپرس��انی حکومەتی هەرێم، تەبەنیی پرۆژەک��ە ناکەن و کاری پێ ناکەن. بەڕێوەبەری ئەو کۆمپانیایەش هۆکارەک��ەی بۆ ئ��ەوە دەگەڕێنێتەوە

کە ئەو رەتیکردۆتەوە ببێتە شەریکی بەرپرسەکان، "له به ر ئه وه ی حکومه ت ئه وه ن��ده ئاگایی نییه ک��ه تێبگات، ئه وه ی به ه��ۆی تێبگاتیش، ئه گ��ه ر ئ��ه م پرۆژه ی��ه هی��چ قازانجێکی بۆ مه سئوله کان نییه و نابینه شه ریکیان، له به ر ئه وه کار به م پرۆژه یه ناکه ن". ح��زب و "لێ��ره دەڵێ��ت هەروەها دەستیانگرتوەبەسەر ده سه اڵتداره کان هەم��و خزمه تگوزارییه کان و به خه ڵكی ده یفرۆشنه وه ، چه ند ساڵه بیریان له وه کردوه ته وه له ڕێی ئه و سیستمه وه سود به خۆیان بگه یه نن، ئێس��تا نایانه وێت

ئه و سیستمه بگۆڕرێت".بێئومێ��د دەبن ئ��ەوەی ل��ەدوای بەپرۆژەکەیان کار لەوەی حکوم��ەت بکات، کۆمپانیاک��ە ڕودەکاتە مااڵن و شوێنە گشتییەکان "ئێمه ده بێت ئه م سیستمهبۆ خەڵک دابنێین، بۆ ئه وه ی له رێی خه ڵکه وه پیش��انی حکومه تی

بده ین که سیستمه که چه ند وه اڵمدانه وه ی سه رکه وتوه و باشی هه یه له کوردستاندا".دابینکردن��ی تێچ��وی ئەو سیس��تمە بۆ مااڵن و ش��وێنە گشتییەکان بەم

شێوەیە: 25 سیس��تمێکی وزه ی ئه مپێری��ی بۆ ب��ا، یاخود خ��ۆر

به گره نت��ی 2 ماڵێ��ک، 5س��اڵ کارکردنه وه ، 14 ه��ه زار دۆالر )ده فته رێ��ک و چ��ل وه ره ق��ه (ی تێ ده چێت. ئه گه ر سیستمه که به تێکه ڵیی بێت، واته وزه ی خۆرو با-که ش بێت، ئه وا تێچوه که ی به رزده بێته وه بۆ 18

هه زار دۆالر. بۆ بەرهەمهێنانی ئەو بڕە کارەبایە، ئامێری وزەی خۆرەکە 25 مەتر دوجا دەبێ��ت و ئامێری با-ک��ەش، 6 مەتر

بەرزیی دەبێت.لەب��ارەی گرەنت��ی بونی

وزەی خ��ۆرو ب��ا-ەوە، مارت��ن دەڵێ��ت "له

ناتوانی��ن ب��ا-دا بکه ین، زه مان

له 20%تا30%ده توانین بڵێین له ناو شاره کاندا

با هه یه ، ئه مه زیاتر ب��ۆ کاتی ب��اران بارین لێوه رده گیرێت س��ودی که خۆر نییه له سیستمی

تێکه ڵدا".ک��ە دەڵێ��ت ئ��ەو بۆ زیات��ر سیس��تمەکە پرۆژەی گەورەو حکومەت حکومه ت "ب��ۆ گونجاوە ئ��ه م سیس��تمه ک��ه ی به کاریده هێنیت، هه ب��و له ساڵێکدا که 8 مانگ با هه یه ، ت��ۆ به کاریبهێنیت کاره ب��ای له گ��ه ڵ دیک��ه دا گونجاندن��ی بۆ ده که ی��ت، کاتێ��ک ب��ا هه بێت سیس��تمه که ی تر

ده وه ستێت".ب��اس هەروەها کاتژمێری لەسیس��تمی زیره ک دەکات، "هه رکاتێک ش��وێنێک ئه و سیستمه له گ��ه ڵ به کاربهێنێ��ت کاره ب��ای نیش��مانییدا، ئ��ه وا ئه وله وی��ه ت ب��ۆ ه��ه ر سیس��تمه که یه ، سیس��تمه که کاتێ��ک کاره بای به رهه مهێنا ئه وا

پێویس��تمان به کاره بای نیشتمانیی نابێت، ئه گه ر زیاتریش له پێویستیی به رهه مهێن��ا، ده توانی��ت کاره باک��ه به حکومه ت بفرۆشێته وه . ئه مه به یاسا ده کرێت و ئێمه داوامانکردوه له هه رێمدا بۆ ئه م مه به س��ه ته یاس��ای تایبه ت قازانج له وه شدا حکومه ت ده ربکرێت. ده کات به بڕێکی که متر کاره بای ده ست

ده که وێت".لەم��اوەی دو س��اڵی کارکردنیاندا

، ن س��تا د ر کو لە 30 کۆمپانیاک��ە

سیستمیداناوەکە بۆ زۆربەی��ان

مااڵنن، بەوتەی مارت��ی "ئەوە ت��ەنها ئیش��ی یه ک

هه فته ی کۆمپانیاکەیە لەئه مه ریکا" .هەروەها دەڵێت کە سیستمه کهزیاتر "ئه مه ش ده بێت، سه رف له سلێمانیی زیاتر په یوه ندیی به ئاستی هۆشیاریی و زانیاریی که س��ه کانه وه هه یه له س��ه ر سیستمه که" . هەروەها لەشاری دهۆک به هۆی کەمیی با-وه نەتوانراوە س��ود لەسیس��تمەکە وەربگیرێت، "بەاڵم بۆ

وزەی خۆر کێشەی نییە".به ده س��تهێنانی وزه ی خ��ۆر له ڕێی کاره ب��اوه مێژوەک��ەی دەگەڕێت��ەوە ب��ۆ دو س��ه د س��اڵ پێش ئێس��تاو له فه ره نساوه ده ستیپێکردوه ، ئه وکات له ی��ه ک مه ت��ردا ب��ڕی 2 وات کاره با دۆزراوه ته وه ، به اڵم له ئێستادا 400 وات کوردستان ئەوەی به ده ستده هێنرێت و 250 وات به ره��ه م ده هێنێ��ت، بەاڵم تەکنەلۆژی��ا توانیویەتیئەوە ئاش��کرا بکات کە له ی��ه ک مه تردا 1776 وات

کاره با هه یه . بۆ به ده ستهێنانی کاره با له ڕێی با-وه دەبێت النیکەم خێرایی با 7.6 کم لەکاتژمێرێکدا هەبێت و تا ئەو ژمارەیە زۆرتر بێ��ت کارەبای زیات��ر بەرهەم

دەهێنێت.

دەتوانن‌لەڕێی‌وزەی‌خۆرو‌با،‌کارەبای‌هەمو‌کوردستان‌دابین‌بکەن"لەبەر ئەوەی ئه م پرۆژه یه هیچ قازانجێکی بۆ بەرپرسەکان نییه و نابینه

شه ریکیان، کاری پێ ناکەن"

کوردستان شوێنێکی گونجاوه بۆ به رهه مهێنانی کاره با له ڕێی وزه ی خۆره وه

یه ده گی غازی سروشتیی

هه رێم3ترلیۆن مه تر سێجایه

له به رنامه یدایه له 2015 ده ست

به هه نارده كردنی غاز بكات

به بێ ئه وه ی سودی لێببینرێ رۆژانه له عێراقدا 700

ملیۆن پێ سێجا گازی سروشتیی

ده سوتێنرێ

9 (458( سێشه ممه 2014/12/23 لۆکاڵ

ئا: ئاسۆ سه راوی

سه رۆكی شاره وانی سلێمانی یوسف یاسین ره خنه له ئه نجومه نی وه زیرانی هه رێم ده گرێت به وه ی ئاسانكاریی بۆ

ئه نجامدانی پرۆژه كانی سلێمانی ناكه ن، ئه و ده ڵێت "دو ساڵه من لێره م هه ر

پرۆژه یه ك ده نێرین قبوڵی ناكه ن، به هیچ شتێك رازی نابن، ده ڵێن بودجه نییه ، به اڵم خۆ ده كرێت هه ندێ پرۆژه له سه ر

داهاتی شاره وانی بكرێت".

به وته ی س��ه رۆكی ش��اره وانی سلێمانی داهاتی س��ااڵنه یان نزیكه ی 12ملیۆن دۆالر ده بێت و ئ��ه و بودجه یه كه س��ااڵنه بۆیان دیاری ده كرێت، جگه له بودجه ی پارێزگاكان نزیكه ی 80 ملیار دیناره "ئه مس��اڵ به هۆی

گرفتی داراییه وه ئه وه ش خه رج نه كرا".

به رنامه كه یان تێكچوجیا له س��ااڵنی رابردو له كۆتایی س��اڵی 2013 ش��اره وانی س��لێمانی پرۆژه كان��ی خۆی ئاش��كراكرد و رایگه یان��د له 2014دا كۆمه ڵێ��ك پ��رۆژه ی گرنگ بۆ ش��اره كه ئه نج��ام ده ده ن، ب��ه اڵم گرفت��ی دارایی وه ك سه رۆكی ش��اره وانی سلێمانی باسی ده كات هه م��و به رنامه كه ی لێتێكدان و جگه زۆر س��ه ره تایی پێداویس��تیه كی له چه ند نه بێت، پاره یان له هیچ پرۆژه یه كی گرنگدا خه رج نه كرد، س��ه ره كیترین پرۆژه ش��یان

فراوانكردنی ناوه ندی شاری سلێمانی بو.

فراوانكردنی ناوه ندی شار فراوانكردنی ناوه ندی ش��اری س��لێمانی زۆر ده مێك��ه باس��ی لێوه ده كرێت، به اڵم قه یرانی دارایی ئه مس��اڵیش ئه و پرۆژه یه ی دواخس��ت، هه رچه نده پێشتر بڕیاریاندابو، ئه گه ر حكومه ت پاره ی پێویستیش��یان بۆ

دابین ن��ه كات، ئه وا 6موڵكی ش��اره وانی بۆ ده فرۆش��ن و به پاره كه ی ناوه ندی ش��ار فراوان ده ك��ه ن، "به پاره ی ئ��ه و موڵكانه بڕیارب��و چه ن��د ش��وێنێك بڕوخێنن وه ك میوانخان��ه ی مه وله وی و گه رم��اوی ئاری و چه ند شوێنێكی تریش، بۆ ئه و مه به سته ش

هه م��و كاره ئیدارییه كانیمان ته واوكردوه ، ته نها ره زامه ندیی سه رۆكایه تی ئه نجومه نی

وه زیرانی ماوه ".

دروستكردنی 1000دوكاندروس��تكردنی هه زار دوكان بۆ پیش��ه له هه رچ��وار س��لێمانی جیاجیاكان��ی به ش��ی ش��اره كه ، یه كێكی تر بو له پرۆژه گرنگه كانی��ان، ب��ه اڵم ئ��ه وه ش به ه��ۆی نه بونی بودجه و قه یرانی دارایی ئه مس��اڵ دروس��ت نه كراوه ، سه رۆكی شاره وانی وتی به ڕێوه به رایه تی له رێ��گای "به نیازبوی��ن، وه به رهێنانه وه له باشور و باكور و رۆژهه اڵت و رۆژئاوای س��لێمانی ، بۆ چه ند پیشه یه كی جی��اواز له وانه فیته ر و دارتاش��یی و چه ند پیش��ه یه كی تر له هه ر الیه كی ش��ار 250 دوكان دروس��ت بكه ی��ن، ب��ه اڵم ئه وه ش به هۆی گرفت��ی داراییه وه جێبه جێ كردنی

دواكه وت".

له 2015 ده چنه بواری جێبه جێكردنه وه سه وزكردنی بناری گۆیژه و دروستكردنی چه ندی��ن مۆڵی گ��ه وره و پاركی ئۆتۆمبیل له ش��اره كه دا چه ن��د پرۆژه یه ك��ی ت��ری ش��اره وانی ب��وه به نیازب��ون له مس��اڵدا ده س��ت به جێبه جێكردنی��ان بكه ن، به اڵم ئه وه ش نه كراوه ، وه ك سه رۆكی شاره وانی پێش��بینی ده كات ره نگ��ه هه م��و ئ��ه و كارانه بتوانن ل��ه 2015دا جێبه جێ بكه ن، چونك��ه "هه موكاره كانیان ته واوبوه له گه ڵ دابینكردنی پ��اره بۆیان ده توانن له ماوه ی چه ن��د هه فته یه كدا چه ندی��ن پرۆژه بخه نه بواری جێبه جێكردنه وه ".یوس��ف یاس��ین ئه وه ش ده خاته رو ل��ه 2014دا ئه و پاره ی بۆی��ان دابینك��راوه زۆر كه م ب��وه ته نها توانیویان��ه پاره ی چه ن��د پرۆژه یه كی زۆر پێویستی پێدابین بكه ن، له وانه كۆكردنه وه ی خۆڵ وخاش��اكی ش��اره كه و ئاودانی چه ند باخچه یه ك و چه ند پرۆژه یه كی تری بچوك.

ره خنه له ئه نجومه نی وه زیران ده گرێتسه رۆكی شاره وانی سلێمانی ره خنه یه كی توند له ئه نجومه نی وه زیرانی هه رێم ده گرێ به وه ی هیچ ئاس��انكاریه ك بۆ ئه و پرۆژانه ناكه ن كه ئه وان پێشكه ش��ی ده كه ن، ئه و وتی "دو س��اڵه من لێره م هه ر پرۆژه یه ك ب��ۆ ئه نجومه نی وه زی��ران ده نێرین قبوڵی ناك��ه ن، به هیچ ش��تێك رازی نابن، ده ڵێن بودج��ه نییه ، به اڵم خ��ۆ ده كرێت هه ندی پرۆژه له س��ه ر داهاتی شاره وانیی بكرێت، شاره وانی فه قیر نییه ده كرێت به فرۆشتنی چه ن��د موڵكێ��ك چه ندین پ��رۆژه ی باش بۆ ش��اره كه بكرێت".له كۆتای��ی وته كانیدا ئه وه شی س��لێمانی ش��اره وانی سه رۆكی رونكرده وه پێشتر بودجه ی ئاسایی خۆیان 80 ملی��ار دینارێك ب��وه ، له گه ڵ بودجه ی پارێزگاكان، داهاتیشیان سااڵنه 12ملیۆن

دۆالر بوه .

سه رۆكی شاره وانی سلێمانی :

ئه نجومه نی وه زیران به هیچ پرۆژه یه كی سلێمانی رازی نابن

ئا: ئاسۆ

"یه كێكم له و كه سانه ی كه ئیشی فه رمانگه یه كم ده بێت ته واو خه مم

لێدێت ئه وه نده رۆتین زۆره ". پارێزگاری نوێی سلێمانی د.ئاسۆ فه ره یدون عه لی ئه مینله دیدارێكی

رۆژنامه ی ئاوێنه دا له كاتی بانگه شه ی هه ڵبژاردنی مانگی

نیسانی ئه مساڵ وه های وت.

له به ش��ێك رۆتی��ن زۆری��ی له فه رمانگه كان��ی حكوم��ه ت بۆت��ه هۆی بێزاری��ی هاواڵتیان، به جۆرێك وه ك ش��اره زایه كی بواری كارگێڕیی ئیش وكاری ده كات،ب��ۆ بۆ ئاماژه ی ده بێ��ت له فه رمانگ��ه كان زۆرێ��ك سه ره تا هاواڵتی بیر له واسیته كردنێك هه نگاوی بۆته بكاته وه "واسیته كردن یه كه می زۆرین��ه ی ئیش وكاره كانمان

له فه رمانگه حكومیه كان".

به ڵێنه كه ی پارێزگاری سلێمانی چی بو؟

له كات��ی بانگه ش��ه ی هه ڵبژاردنی نیس��انی له مانگ��ی پارێ��زگاكان ئه مساڵ د.ئاسۆ فه ره یدون كه ئێستا پارێزگاری نوێی سلێمانیه له دیدارێكی ئاوێن��ه دا بێزاریی خۆی نیش��اندابو

له زۆریی رۆتین��ات له دام وده زگاكانی پرسیاری له ئێستاش��دا حكومه تدا، هاواڵتیان ئه وه ی��ه له كاتێكدا له روی ئیداری��ه وه ئه و بۆته ده س��ه اڵتداری رۆتیناتی ئای��ا پارێزگاكه ، یه كه می به ش��ێك له فه رمانگ��ه كان هه ر به و به ڵێنه كه ی ی��ان جۆره ده مێن��ێ ؟ جێبه ج��ێ ده كات كه وتبوی "رۆتین زۆره ، بۆیه كار له سه ر ئه وه ده كه ین كه سیس��ته مێكی پێشوازیی هه بێت له هه مو فه رمانگه كاندا، بۆ ش��ێوازی بۆ هاواڵتیاندا له گ��ه ڵ مامه ڵه كردن ئه وه ی به ئاس��انترین ش��ێوه كاری

هاواڵتییان رایی بكرێت".

"ئه گه ر به ڵێنێكیان دابێت ده بێت جێبه جێی بكه ن"

كارگێڕیی مامۆستا بواری شاره زای ره فیق س��اڵح له دیدارێك��ی ئاوێنه دا ك��ه ده كات��ه وه ل��ه وه جه خ��ت له پارێ��زگای س��لێمانی جگه له چه ند ك��ه حكومی��ی فه رمانگه یه ك��ی به په نجه كانی ده س��تێك ده ژمێررێن، له زۆرینه ی دام و ده زگاكانی حكومه ت رۆتینێك��ی زۆر هه ی��ه ، بۆیه ده بێت به رپرس��انی ئیداریی ش��اره كه كار بۆ كه مكردن��ه وه ی بكه ن "به تایبه ت ئه گه ر پێش��تریش په یمانێكی وایان

دابێت بۆ كه مكردنه وه ی رۆتین".

به هه ڵه له زاراوه ی رۆتین تێگه یشتونئه و ش��اره زایه ی ب��واری كارگێڕیی ب��اس ل��ه وه ش ده كات ك��ه زۆرینه ی رۆتین ل��ه زاراوه ی به هه ڵه هاواڵتییان تێگه یش��تون، "زۆرجار ب��ه ر گوێمان بارۆتین ده كه وێت هاواڵتیی��ان ده ڵێن نه مێنێ " به اڵم وه ك ئه و رونیده كاته وه ئه وه هه ڵه یه ، به ڵكو رۆتین هه ر ده بێت بمێن��ێ ، ب��ه اڵم ده كرێت كار له س��ه ر

كه مكردن��ه وه ی بكه ین، "چونكه رۆتین ئ��ه و هه نگاوانه یه كه ده گیرێته به ر بۆ ته واوكردن��ی ه��ه ر كار و چاالكیه ك". "رۆتینك��ه وتیش��ی هه روه ه��ا كارێكه هه ر ته واوكردنی هه نگاوه كانی له واڵته پێش��كه وتوه كاندا ئاسانكاریی تێدا ده كرێ��ت و كه مده كرێته وه ، به اڵم له واڵته دواكه وتوه كاندا ئاڵۆز ده كرێت، واته ده كرێت مامه ڵه یه ك به پێنج هه نگاو

ته واوبكرێ��ت، به اڵم ده كرێته بیس��ت هه نگاووب��ه وه ده وت��رێ رۆتی��ن و زۆر

قورسكردنی كار له سه ر هاواڵتییان".

زیانه كانی زۆریی رۆتینكاتێك دێته س��ه ر باس��ی زه ره رو زیانه كانی زۆریی رۆتین، ئه و پسپۆڕه ی كارگێڕی��ه ئ��ه وه ده خاته رو،كه زۆریی رۆتین ده بێته هۆی به هه ده ردانی كات و توان��ای زۆری هاواڵتیی��ان به جۆرێك وه ك ئه و وتی "به هۆی زۆریی رۆتینه وه س��ااڵنه چه ندین ملی��ۆن دۆالر زه ره ر ده كه ین، ئه مه جگه له وه ی زۆری رۆتین زه مینه خۆش ده كات بۆ دروس��تبونی فه س��اد و گه نده ڵی ئیداری��ی ، چونكه به ناچاری��ی خه ڵكانێك په ن��ا ده به نه به ر دانی به رتیل و ره ش��وه ، به داخه وه واسیته بۆته هه نگاوی یه كه می زۆرینه ی

مامه ڵه كانمان".

ئه و فه رمانگانه ی رۆتینیان كه مه مامۆستا ره فیق س��اڵح دڵخۆشیشه به ڕێوه به رایه تیه ك كه چه ن��د ب��ه وه ی ه��ه ن له گ��ه ڵ ئ��ه وه قه ره باڵغیه كی زۆریان له س��ه ره ، به اڵم رۆتینیان تێدا به ڕێوه به رایه تیه كانی له نمونه ی كه مه ، ناس��نامه ی ره گه زنامه و پاس��پۆرت و وتی "ل��ه و شارس��تانیی وئه و ب��اری ئ��ه وه له گ��ه ڵ به ڕێوه به رایه تیان��ه دا

قه ره باڵغیه كی زۆر هه یه ، به اڵم هه ست به بێزاری��ی ناكه یت به زوی��ی كاره كان ده ڕۆن، هۆكاره كه شی ئاشكرایه كه میی رۆتین��ه ". ئه و هیواداریش��ه زۆرینه ی فه رمانگه كان��ی به ڕێوه به رایه ت��ی و ل��ه و چ��او له س��لێمانی حكوم��ه ت

به ڕێوه به رایه تییانه بكه ن.

به ڕێوه بردنی پارێزگایه ك له الیه ن چه ند حزبێكه وه

ئ��ه و پس��پۆڕه ی ب��واری كارگێڕیی ئ��ه وه ش ده خات��ه رو كه له ئێس��تادا تایبه تمه ندیی پارێزگای سلێمانی وه های لێهاتوه كه زۆرینه ی حزبه كان به شداربن له به ڕێوه بردنیدا، به اڵم ئه وه ش بێ زیان ئیداریه كان به رپرس��ه نابێت، چونكه له سه ر بنه مای حزبیی دیاری ده كرێن. بۆیه وه ك ئه و ده ڵێت "ئه وه ی ئێس��تا له س��لێمانی ده كرێ��ت تێكه ڵكردن��ی سیاس��ه ته له گه ڵ ئی��داره كه دواجار ئیفیلیجبونی ببێته ه��ۆی زۆره ئه گه ر هه ردو پڕۆسه ی سیاس��یی و ئیداریی ، بۆی��ه هی��وادارم حزب��ه كان النیكه م له دانانی كه سه حزبیه كانیاندا له پۆسته شاره زا و له كه س��انی بیر ئیداریه كاندا

پڕۆفیشناڵ بكه نه وه ".

*پارێزگای س��لێمانی 2243گوندی هه یه ، خاوه نی 45ناحیه و 16قه زایه .

پارێزگاری نوێی سلێمانی :

كه ئیشی فه رمانگه یه كم ده بێت، ته واو خه مم لێدێت

بودجه ی سااڵنه ی شاره وانی 80ملیار دیناره و داهاتیش

12ملیۆن دۆالره

ئایا پارێزگاری نوێی سلێمانی

به ڵێنه كه ی جێبه جێ ده كات؟

واسیته كردن بۆته هه نگاوی یه كه می

زۆرینه ی ئیش وكاری هاواڵتیان

[email protected] (458( سێشه ممه ‌2014/12/23ره‌نگاڵه

بكه وێت��ه ڕۆتی��ن مه هیڵ��ه كاره كانت��ه وه , زۆری��ش ت��وڕه مه به ، هه واڵێك س��ه راپای ژیانت

ده بوژێنێته وه .

زۆری��ی كاره كانت��ه وه به ه��ۆی هه س��ت به ماندوی��ی ده كه ی��ت. به س��ه ر مه س��ه پێنه خ��ۆت

خۆشه ویسته كه تدا.

بگۆڕی. بیركردن��ه وه ت هه وڵب��ده له كاركردن��دا په له مه كه ، كه م بڵێ و زۆر گ��وێ بگ��ره . هه واڵێكی خۆش

به ڕێوه یه .

سه فه رێك دێته رێت و مژده یه كیش ژیانت ده گۆڕێت. خۆشه ویستیه كی ده بێت��ه وه و ن��وێ ك��ۆن

مژده به خشه .

كاتێ بۆچون ده رده بڕی ده بێت پێشتر خۆشه ویس��ته كه ت بیرتكردبێته وه . دودڵه لێ��ت, هه س��تی خۆتی بۆ

رونبكه وه .

هه رگیز ده بێت. زیات��ر زیره كییت كه م��دو مه ب��ه . رێزگرت��ن چرای ژیانه ، له خۆشه ویس��تیدا مژده یه ك


نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11


"ئایا تا ئێستا زمانی کوردیی کیبۆردی تایبه ت به خۆی هەیە؟" ئەمە ئەو

پرسیارەیە كە ئه ندازیارێکی ته الرسازیی لەخۆی دەكات و هانی ده دات بۆ

ئیشکردن له دروستکردنی یه که مین کیبۆردی چاپکردنی تایبه ت به زمانی

کوردی.

ئارام سه الم ئه و ئه ندازیاره یەو له ئێستادا دروس��تکردنی پ��رۆژه ی له نی��وه ی له س��ه ره تای ک��ه کیبۆرده که یدای��ه ئه مساڵه وه ده ستیپێکردوه . له سه ره تاشدا به خۆی تایبه ت ئه زمونی��ی کیبۆردێکی دروس��تده کات و نزیکه ی ش��ه ش مانگه

به سه رکه وتویی به کاریده هێنێت.1989ه وه له س��اڵی ئه ندازی��اره ئ��ه و به کارده هێنێت، کۆمپیوته ر به به رده وامی له باره ی په یوه ندیی پیشه که ی خۆی که ئه ندازیاری ته الرس��ازییه به و کیبۆرده ی دروستی ده کات، ئارام ده ڵێت "ته الرسازیی دابه شکردنی زۆن و که ره سته کانه له شوێنی گونج��اوی خۆیاندا، ئ��ه م کاره ی منیش گونجاوی له ش��وێنی پیته کانه دانان��ی

خۆیاندا له سه ر کیبۆرد".له ڕاب��ردودا، دو ج��ار هه وڵ��دراوه ک��ه به کارهێنه ران��ی ک��ورد بتوان��ن بەپیتی کوردیی بنوس��ن و هه ر جاره و کیبۆردی زمانێک��ی دیکه کراوه بەبنه مای نوس��ین

به کوردیی.ئەو دە ڵێت "جاری یه که م که ویس��تیان بنوس��ن، له کۆمپیوت��ه ردا به کوردی��ی کیب��ۆردی عه ره بیی��ان ک��رده بنچینه و نی��گاری چەند پیتێكی عەرەبییان گۆڕی كە لەكوردیدا بەكارنایەن بۆ نیگاری پیتە كوردییەكان، بو نمونە فۆنته کانی عه لی

وا دروستكران".هەروەها "ج��اری دوه م، چه ن��د گروپێک هاتن فۆنتی کوردیی س��تاندارد دروست بکه ن به شێوازی س��تانداردی ڕێكخراوی یونیک��ۆد، ک��ه ش��ێوازێکی جیهانییه .

ئه م نەوەی��ەش کاتیک ویس��تییان ئه و پیتانه بخه نه س��ه ر کیب��ۆرد، کیبۆردی

ئینگلیزییان هه ڵبژارد". لێره وه ئیشه که ی ئەم ده ستیپێکردو له و پرس��یار ه وه ی بۆچی ک��ورد کیبۆردێکی

نه بێت تایبه ت به زمانه که ی خۆی؟ به وته ی ئه و ئه ندازیاره بنه مای سه ره کیی ئه و کیبۆرده کوردییه نوێیه ش��ێوازێکی زانس��تییه و پش��تی به س��توه به هێ��ز

له ده ست و په نجه کاندا.له هه مو که سێکدا ده س��تی به هێزو الواز هه یه ، ئه گه ر که س��ێک ڕاسته بێت، ئه وا ده س��تی ڕاس��ت ده س��تی به هێزیه تی و به پێچه وانه ش��ه وه ب��ۆ ده س��تی چه پ. له ناو ده سته کانیش��دا، په نجه ی به هێزو الواز هه ی��ه ، "ل��ه و ڕوانگه ی��ه وه ده بێت پیتەكاندابەشبكرێن به سه ر کیبۆرده که دا، زۆرتری��ن پیتێ��ک چ به ش��ێوه یه ک به کارهێنانی هه بێ��ت، ده بێت له ژێر یان ئاستی په نجه ی به هێزی ده ستی به هێزدا بێ��ت، بۆ ئ��ه وه ی پرۆس��ه که خێراترو

ته ندروستتربێت".ب��ه وه ئ��ارام پرۆژه ک��ه ی س��ه ره تای به رنامه ی��ه ک ک��ه ده س��تیپێکردوه دروس��تبکات بۆ ئه وه ی بزانێت چ پیتێک زۆرترین دوباره بون��ه وه ی هه یه له زمانی کوردیدا، "بۆ ئه و مه به سته به رنامه یه کم

دروس��تکرد، کاتێک تێکستێک ده خه یته ئ��ه و به رنامه ی��ه وه پێ��ت ده ڵێ��ت چ پیتێ��ک زۆرترین جار دوب��اره بوه ته وه و ئه نجامه که ت پێ ده ڵێت. به هێڵکارییه ک دواتر له س��ه ر ئه و هێڵکارییه و له س��ه ر بنه مای ده س��تی به هێزو الوازو په نجه ی به هێزو الواز، پیته کان له س��ه ر کیبۆردی هه روه ه��ا داده ڕێژرێت��ه وه ، کوردی��ی زۆرتری��ن بڕگە دوانییەكان و پیته بزوێن و

نه بزوێنه کان".بۆ ئه و مه به سته چه ند تێکستێکی کوردیی کۆده کات��ه وه بۆ ئ��ه وه ی هێڵکارییه کی ده س��تبکه وێت، کوردی��دا له زمان��ی له ئێستاش��دا س��ه رقاڵی کۆکردن��ه وه ی س��ه رچاوه ی زیاترو فره جۆره لەهەزاران كتێب و ڕۆژنامەو دۆكیومێنت تا ڕێژه یه کی دروس��تتری له ژماره ی پی��ت و بڕگه کان

ده ستبکه وێت.پرۆژەی ئه ندازیاره که بێ کێش��ه نه بوه ، یه کێک له وانه کێش��ه ی پیت��ی بادینیی ب��وه ، بۆ نمونه له ریزبه ندی��ی پیته کاندا بادینی��دا له ش��ێوه زاری "ڤ" پیت��ی لەپێشترە به اڵم له سۆرانیدا زۆر لەدواترە ، "ئه وه کێشه یه که و ده بێت چاره سه ری بۆ

بدۆزینه وه" . ل��ه دوای ته واوبونی قۆناغ��ی هێڵکاریی پیت��ه کان، "داوای ماف��ی داهێنان��ی بۆ

ده که م له هه ولێرو به غدا، دوای ئەوە ئیش بۆ به ستانداردکردنی ده که م و بۆ ئه وه ش ده بێت له گۆڤارێکی زانس��تیی جیهانییدا باڵوبكرێت��ەوەو بچین له ده زگایه ک داوای س��تانداردکردنی بکه ی��ن. دوای ئه وه ش داوای به فه رمییکردنی ده که م له حکومه تی

هه رێمدا". میژویه ک��ی چاپک��ردن کیب��ۆردی سه رنجراکێش��ی هه یه .کریستۆڤه ر شۆڵز (ChristopherSholes( ئ��ه و داهێنه ره ئه مه ریکیه ی��ه ک��ه به باوک��ی کیب��ۆرد ناس��راوه . ش��ۆڵز له س��اڵی 1878 بوه په نجاو دوهه مین که س که مافی داهێنان بۆ ئامێری چاپ به ده ست بهێنیت. ئه وه ی ئه و داهێنه ره له و په نجاو یه ک که س��ه ی پێش خۆی جیاکردوه ته وه ، ئه وه بوه که شۆڵز توانیویه تی ئه و ئامێری چاپكردنەی دروس��تیکردوه لەڕێگ��ەی كۆمپانی��ای ڕیمنگتۆن��ەوە ، ژماره یه ک��ی زۆری لێ

دروستبكرێت و بخرێتە بازاڕەوە.ئامێ��ری چاپەكەی ش��ۆڵز كیب��ۆردی )ئ��ه وه ش QWERTYناس��راوه ب��ه ریزی پیت��ی به خوێندن��ه وه ی ش��ه ش س��ه ره وه ی کیبۆردەكەی له الی چه په وه

بۆ ڕاست(.کیب��ۆردی ئامێرەكەی ش��ۆڵز س��ه ره تا پیته کانی به ریزبه ندی ABC دابه شکرابو،

به اڵم به هۆی بونی كێشەی میكانیكییەوە دواتر دابه ش��کردنی پیت��ه کان گۆڕا به م شێوه یه ی كە ئێستا له به رده ستدا هه یه و

زۆرینه ی جیهان به کاریده هێنن . دواتر لەس��اڵی 191٦ دا مامۆستایه کی August زانکۆ به ناوی ئۆگۆست دڤۆراکسه رپه رش��تیکردنی له کات��ی Dvorakنامه یه کی ماس��ته ردا له س��ه ر هه ڵه کانی کیبۆردی بۆش��اییه کانی توان��ی چاپ، کوێرتی بدۆزێت��ه وه و به ناوی دڤۆراکه وه کیبۆردێکی نوێ و زانستیی دروستبکات.

دڤۆراک له کیبۆرده که ی خۆیدا که له ساڵی 193٦ ماف��ی داهێنان��ی پ��ێ وه رگرت، ڕه چاوی ده س��تی به هێزو ده ستی الوازی کردبو )ئارام سه المیش ره چاوی هه مان خاڵی کردوه ب��ۆ کیب��ۆرده نوێیه که (، له س��ه ر ئه و بنه مایه ش پیته کانی زمانی ئینگلیزیی به سه ر کیبۆرددا دابه شکردوه و له گ��ه ڵ جیاوازییه که یه ت��ی ئ��ه وه ش

کوێرتیدا.له گ��ه ڵ ئ��ه وه ی کیبۆرده که ی

زانس��تییتر و دڤ��ۆراک ب��وه ، س��تاندارتر زۆر له جیهان��دا به اڵم باڵونه بویه وه و نه یتوانی ج��ێ به کوێرت��ی لێژ ب��کات. ئ��ه وه ش بۆ

چه ن��د هۆکارێکی جی��اواز ده گه ڕێته وه ، ی��ه ک له وانه ئه وه بو له وس��اڵه دا 193٦ ئابوری خراپدابوه و له دۆخێکی ئه مه ریکا له بار نه بوه بۆ باڵوبون��ه وه ی ئامێرێکی ن��وێ. هه روه ه��ا س��وپای ئه مه ریک��ی له کڕینی وه ربه رهێنانێک��ی زۆری کردبو ئامێ��ری چاپ وفه رمانبه رێک��ی زۆر هه بو که ڕاهێنانیان له س��ه ر کیبۆردی کوێرتی كردب��و و ئاما ده نه ب��ون ده س��تهه ڵبگرن له س��ه ر ئه و جۆره کیب��ۆرده . هۆیه کی دیکه ی س��ه ره کیش ئه وه ب��و که خه ڵک به زۆری خوی به کیبۆردی کوێرتی گرتبوو ئاماده نه بون ده ستبه رداری ببن و شتێکی

تازه به کاربهێنن.یه کێ��ک له خاڵه به هێزه کان��ی کیبۆردی دڤۆراکیش ك��ە هۆكاری ئ��ەوە بو لەم س��ااڵنەی دوایدا دوبارە تیشك بخرێتەوە ته ندروس��تتره ، ک��ه ئه وه یه س��ەری، نه خۆش��ییه ک هه یه ک��ه له بەكارهێنانی دروس��تده بێت و کۆمپیوت��ه ره وه له مه چ��ه ک و ئ��ازاره بە) ش��انداو ئانیشک و ناودەبرێ��ت، ) RSIبه ش��ێک ئێس��تا له پزیش��که کانوەك رێنمایی چارەسەر، نه خۆش��انه ئ��ه و ده که ن که کیبۆردی دڤۆراک به کاربهێنن.

ئەندازیارێک یەکەمین کیبۆردی زانستیی کوردیی دروستدەکات

ئا: ئاوێنە

سۆران نوری، ناسراو بەمامۆستا سۆرانی نابینا، هەرچەندە بینایی

چاوەکانی لەدەستداوە، بەاڵم هیوای بەژیان لەدەستنەداوەو لەیەککاتدا

چەند ئەرکێکی زەحمەت ڕادەپەڕێنێت و خاوەن بڕوانامەی بەرزە.

مامۆستا سۆران س��ەرۆکی ئەنجومەنی بااڵی تیپی مۆسیقای الوانی کوردستانەو ئ��ەو تیپە ل��ە2008/10/13 دامەزراوەو ئەندام��ی لەهەر چ��وار پارچەکە هەیەو "ئامانج��ی ئەندام��ەو 100 خاوەن��ی خزمەتکردنە بەمۆسیقاو کلتوری کورد". ن��ی کا مە ا ند ئە

ئەنجومەنی بااڵی ئەو تیپە هونەرییە، کە مامۆستا سۆران تاکە خاوەن پێداویستیی تایبەتە لەنێویاندا لەکۆنگرەکەیاندا وەک سەرۆک هەڵدەبژێرن، ئەمەش وایکردوە مامۆستا سۆران زۆربەی کاتەکانی خۆی کارەکانی ، بەڕێوەبردن��ی ببەخش��ێتە "تیپەکەم��ان کۆمەڵێ��ک ئەرکی هەیە، لەس��ەرجەم باردۆخەکان رۆڵی تایبەتی خۆمان هەی��ە، لەم دۆخەی ئێس��تادا پێش��مەرگەکان بۆ کۆمەک توانیومانە کۆبکەینەوە، هەروەها سازدانی کۆنسێرت

بۆ ئاوارەکان لەشوێنەکانی خۆیان".هەروەها سااڵنە خولی مۆسیقا بۆ ئامێرە جیاوازەکان دەکەنەوەو هەمو کەس��ێک دەتوانێت بەش��داریی بکات و سودی لێ

وەبگرێت.

لەماوەی ڕابردوش��دا تیپی مۆس��یقای حەوتهەمی��ن کوردس��تان الوان��ی فیس��تیڤاڵی خۆی بەدروش��می ئازادی بۆ کۆبانی ئەنجامدا، لەو فیس��تیڤاڵەدا ب��ەدەر لەچاالکیی هونەری��ی ، خەاڵتی بەچەن��د بەخش��ی رێزلێنانیش��یان

کەسایەتییەکی هونەریی و سیاسیی.ئ��ەو رۆژانە ئیش��ەکانی خ��ۆی لەرێی بەرنام��ەی دەنگی��ی کۆمپیوت��ەرەوەو بەڕێدەکات و هەر نوسراوێکیشی هەبێت،

بەهەمان ڕێگا دەینوسێت.

مامۆستا س��ۆران جگە لەوەی ژەنیاری هەرس��ێ ئامێری پیان��ۆ، ئۆکۆردیۆن، هەروەها کیب��ۆردە، خاوەنی بڕوانامەی

پیانۆ لەئامێ��ری ماستەریش��ە

بەش��ی مۆس��یقای کالس��یکدا. ئ��ەو بڕوانامەیەشی لەزانکۆی ئۆپساال لەسوید بەدەس��تهێناوەو لەو واڵتەو لەش��اری ئامەدیش کۆنسێرتی خۆی ئەنجامداوە.

بۆ ی ئەو ن��ە نمو

ئەوەی لەدەستدانی هەستێک نابێتە هۆی دابڕان لەداهێنان، نمونەی مۆس��یقاری دەهێنێت��ەوە، بیتهۆڤ��ن ئەڵمان��ی 9دا ژم��ارە لەس��امفۆنیای "بیتهۆڤن هەس��تی بیس��تنی لەدەس��تدا، بەاڵم نەبوە هۆی ئ��ەوەی لەداهێنان بکەوێت بەڵکو ئەو سامفۆنیایە بەشاکارێکی ئەو

هونەرمەندە دەناسرێت".مامۆستا سۆران جگە لەو ئیشەی وەک سەرۆکی ئەو تیپە، هاوکات بەڕێوەبەری کتێبخانەی دەنگیی کۆمەڵگاش��ە. ئەو کتێبخانەیە لەساڵی 2011ەوە دامەزراوەو لەس��تۆدیۆی تایبەت��ی خۆیاندا کتێبی جۆراوجۆر دەخوێننەوەو بەبێ بەرامبەر دابەشی دەکەن بەس��ەر سەندیکاکان و رێکخراوەکاندا، ئەوانیش دابەشی دەکەن

بەسەر ئەندامەکانی خۆیاندا.

سۆرانی نابینا.. چیرۆکی سەرکەوتنی مرۆڤێک

فەڕەنسی تیمێکی شوێنەوارناسیی هەندێ گەڕانی��ان بۆکردوە بەاڵم نەک بۆ توێژینەوە،بەڵکوتەنها بۆداخڵکردنی

ئەوشوێنانەی کەشوێنەواریان لێیە.

شوێنەوارە دێرینەکانی بیتوێن پشتگوێخراون

‌ره‌نگاڵه(458( سێشه ممه 2014/12/23 [email protected]

گاکاوڕ

بۆ هه م��و كارێ��ك هه وڵێكی زۆری ده وێ��ت, رۆژه كانت رو له باش��ین. له خۆشه ویس��ته كه ت زۆر گله ی��ی

مه كه .

ئ��ه م هه فته ی��ه گڕو تین��ت زیاتر تی��ا ده س��كه وتێكی ده بێ��ت و به دیدێنی . خۆشه ویسته كه ت مه خه ناو كێشه یه كه وه كه هی ئه و نیه .

به ئیراده یه كی به هێزه وه چاره سه ری كێشه كانت بكه تا بیگه یتێ . هه وڵبده په یوه ندیت له خۆشه ویستیدا به هێزتر

بێت.

ده ك��رێ بۆ هه ندێ ه��اوڕێ ببیته له خ��ۆت ئ��اگات یارمه تی��ده ر. بێ��ت زۆر س��ه ر مه خ��ه س��ه ر

خۆشه ویسته كه ت.

ڕوده ده ن له كاره كان��ت هه ڵ��ه زۆر چاره س��ه ریان ئاسانه . په یوه ندیه كی خۆشه ویس��تی دێته ڕێت و ئاس��وده

ده بیت.

قرژاڵدوانه‌‌

پڕۆژه یه كی نوێ له سه ره تادایه هه وڵی بۆ بده , هه فته یه كی خۆشه ویس��تی به س��ه رده به یت و م��ژده ی خ��ۆش


فه‌‌ریکشێر

1010

ئا: ئاکۆ حەمەد رابی

ئەگەرچی لەکوردستاندا شاخەوانیی وەکو پێویست گرنگیی پێنەدراوە،

بەاڵم لەگەڵ ئەوەشدا ئێستا ژمارەیەک لەگەنجانی کوردستان، گرنگیی

بەو کارە دەدەن و سەرقاڵی ئەوەن لەو ڕێگەیەوە خۆیان بگەیەننە

سەر لوتکەی زۆربەی شاخەکانی کوردستان، ئەمەش جگە لەوەی

ئازایەتی و چاونەترسیە، لەهەمان دەمدا سەرکێشییە. چونکە کەمنین

ئەوانەی بەو هۆیەوە توشی مەترسی بونەتەوە.

زۆس��ک چۆمان��ی ک��ە یەکێک��ە لەو گەنجان��ەی س��ەرقاڵی ش��اخەوانیەو ب��ەو هۆی��ەوەش خ��ۆی گەیاندۆت��ە س��ەر چەندین لوتکەو ش��اخی بەرز، لەلێدوانێکدا بۆ ئاوێنە جەختی لەسەر ئەوەکردەوە کە شاخەوانیی وەک هەر کارێکی دیک��ە، خولیاو ئارەزوە. جگە لەخولیاو ئارەزو، ئەو کەسەش کە ئەم کارە دەکات، نابێت بترس��ێت، چونکە

راستیەکەی کارێکی تۆزێک سەختە. ئەگەرچ��ی هەمو س��اڵێک رۆژی 11-

12بۆ رۆژی ش��اخەوانی تەرخانکراوەو لەواڵتان لەس��ەر ش��اخەکان چەندین کۆنفران��س و پێش��برکێی ب��ۆ ئەنجام دەدرێ��ت، کەچی لەکوردس��تاندا کەم ک��ەس ئاگای ل��ەم رۆژە هەی��ە. لەم بارەیەوە زۆس��ک چۆمانی هاوش��انی کۆمەڵێ��ک گەنجی دیک��ە، توانیویانە لەچوارچێوەی گروپێکی ش��اخەوانییدا کە دەمێک��ە دایانمەزران��دوە، خۆیان بگەیەننە سەر لوتکەی هەڵگوردو لەوێ

ئااڵی کوردستانیان هەڵداوە.هەرێمی کوردستان شاخ و چیای زۆرە، ئەمەش سروش��تێکی ب��اش و لەباری بۆ گەنجان رەخس��اندوە کە ئارەزوی بەهۆی ب��ەاڵم دەکەن، ش��اخەوانیی ئ��ەوەی ک��ە لەکوردس��تاندا گرنگیی ب��ەو کارە نەدراوە، نەتوانراوە س��ود

ل��ەو سروش��تە لەبارەی کوردس��تان وەربگیرێت.

زۆس��ک چۆمانی باس لەوە دەکات کە ش��اخەوانیی جگە لەوەی بەس��ودەو جێگ��ەی بایەخی جەس��تەی مرۆڤەو رێگ��ە دەگرێت لەو نەخۆش��یانەی کە دەرکەوتن ک��ەم نەجواڵنەوەو بەهۆی تریش��ەوە لەالیەکی ڕودەدەن، لێ��ی ئەوکەسانەی ڕو لەشاخەوانیی دەکەن، کە لەوان��ەی جیاوازت��رن هەمیش��ە زیاتر دەمێننەوەو لەش��اخ بەدەگمەن ژیان��ی تری��ان هەڵب��ژاردوە، چونکە هەمو ش��اخەوانێک بەوە دەناسرێتەوە کە کەس��انی تەندروستی باش و کەسی ئ��ەوەن ک��ە بەتەواوەت��ی بەرگ��ەی س��ەرماو ناخۆش��یەکان و زەحمەتی و گەرما دەگ��رن. بۆی��ە ئامانجمانە کە شاخەوانیی بکەینە کلتورو نەوەی نوێ

بەم کارە ئاشنا ببن. ئ��ەو بەپێویستیش��ی دەزانێ��ت ک��ە حکومەت ئاوڕێک لەشاخەکان بداتەوەو هەر نا لەمین و تەقەمەنی پاکیانبکاتەوە بۆ ئەوەی بەبێ ترس ئێمە بچینە سەر

لوتکەی شاخەکان.شۆڕشەکانی لەزۆربەی لەکوردستانداو رەمزی ک��ورددا، چی��او ش��اخەکان فیداکاری��ی و بەرگری و پش��ت و پەنای پێشمەرگە بون. بۆیە زۆسک بەپێویستی دەزانێت کە ش��اخەوانیی بخرێتە نێو مەنهەجی خوێندن وزانکۆو پەیمانگاکان گرنگی��ی پێب��ده ن و حکومەتیش وەک هەر واڵتێکی دیک��ەی دونیا، بەجدیی گرنگی��ی بەبواری ش��اخەوانیی بدات و

چیتر ئەم بوارە فەرامۆش نەکات. سۆران عەبدولکەریم، کە کوڕە گەنجێکی شاخەوانەو نیشتەجێی قەزای چۆمانە، لەلێدوانێکدا بۆ ئاوێنە ئەوە روندەکاتەوە کە شاخەوانیی س��ێ جۆری هەیە کە ئەوانیش بریتین لەشاخەوانیی ناو بەفر، شاخەوانی سەهۆڵبەندان و شاخەوانیی شاخ. سۆران جەخت لەوەش دەکاتەوە کە شاخەوانی سەرەڕای هەبونی دەیان لەشاخ، بەربونەوە کەوتن و مەترس��ی

بەاڵم لەزەتێک��ی تایبەتی خۆی هەیە، چونکە کاتێک دەگەینە س��ەر بەرزیی ئەو لوتکەیەی ک��ە ئامانجمانە، هەمو ئ��ەو ناخۆش��ی و س��ەختیانە لەبی��ر دەکەین. هەس��ت دەکەین لەکەس��انی دیکە جیاوازین بەوەی ئێمە توانیومانە بگەینە لوتکە. من وەکو ش��اخەوانێک هەرچەن��دە دەرفەت��ی ئ��ەوەم ب��ۆ نەڕەخس��اوە ک��ە زانس��تیانە ئ��ەم

کارە بک��ەم، بەاڵم تا ئاس��تێکی باش لەماوەی ڕابردودا، توانیومە بەش��داری لەبەس��ەرکەوتنی گەلێک شاخ و چیادا

بکەم و سەرکەوتوبم.سۆران باس لەوەش دەکات کە ئێستا ئ��ەوان وەک گروپێک��ی ش��اخەوانیی ئەوەیان بەرنامەی ئەوەدان و لەهەوڵی هەی��ە ئەگەر بۆیان بکرێ��ت و لەالیەن حکومەتەوە هاوکاریی بکرێن، بەنیازی

ئەوەن کە بەش��ی هەرە زۆری لوتکەو بگەڕێ��ن و کوردس��تان ش��اخەکانی ه��اوکات هەوڵی ئ��ەوەش دەدەن کە کلتوری ش��اخەوانیی لەنێ��و گەنجاندا

باڵوبکەنەوە. لەئێس��تادا زانیاریی��ەکان، بەپێ��ی لەهەرێمی کوردس��تان چەندین گروپی شاخەوانی دروستبونەو ژمارەیەک گەنج مەیلێکی زۆریان بۆ شاخەوانیی هەیە.

ش��اخەوانیی، ق��ورس و گ��ران و پ��ڕ مەترس��یە، بۆیەش زۆر کات و سااڵنە خەڵکێک��ی زۆر ب��ەو هۆی��ەوە گیان قوربانیی دەبن��ە دەدەن و لەدەس��ت

شاخەوانیی.

شاخەوانیی، سەرکێشیی و ئازایی

ئا: پەرێز ناسڕ

دۆڵی شاورێی سەر بەقەزای ڕانییە ژمارەیەکی زۆر شوێنەواری دێرینی لێیە کە مێژویەکی کۆنیان هەیە،

بەاڵم تا ئیستا بایه خێکی ئەوتۆیان پێنەدراوە.

دۆڵی ش��اورێ کەدەکەوێتە ناحییەی ڕانییە، س��ەربەقەزای سەرکەپکانی دێرینیکوردس��تانە. زۆر ناوچەیەکی ناوچەیەکی جوگرافیی��ەوە لەب��اری ش��اخاویی زۆر س��ەختەو زنجی��رە کێوەکانی ماکۆک لەڕۆژئاواو بێرمکەو زنجیرەی لەڕۆژه��ەاڵت و کوراش��ەل لەباک��ورەوە هەلەمون��د بێترخێ��ن شاورێیان وەکبازنەیەکی شێوە داخراو لەباوەش گرتوە. ئەوناوچەیەتا ئێستا شوێنەوارناس��ان بەپێ��ی پێویس��ت

توێژینەوەیان لەسەرنەکردوە.ش��وێنەوارێکی خاوەن��ی ش��اورێ زۆرە، وەکگۆڕس��تانی زۆر گ��ەورەو بچ��وک کەژمارەیان دەگات��ە دەیان بەشێوەی مردو کەتێیاندا گۆڕستان، نێژراوە. دێری��ن جۆراوجۆریک��ۆن و کوپ��ەو مردولەن��او وەکناش��تنی لەناوخانوی نیشتەجێبون ودەرکەوتنی

گۆڕی زۆر دەگمەن. بۆنمونە هاواڵتییەکی ئەوناچەیەخەو دەبینێ��ت ودوای خەوەکەی دەس��ت س��ەروی بەهەڵکۆڵین��ی دەکات ماڵەکەی خۆی و بەچەند سەد مەترێک وەک دەردەکەوێ��ت لەپڕکوپەی��ەک

خۆی دەیگێڕێتەوە کوپەکەداخراوبوەو توشی سەرس��وڕمان بوە،بەاڵم دوای هەوڵێک��ی زۆر دەیکاتەوەوکەس��ەیر دەکات ئێسکەپەیکەری تێدایەوهەردو

چۆکەکانی لەباوەش گرتوە.هەروها چەندین گڕک و سندۆڵ لەناوچەکە بەدی دەکرێ��ن کەچەکوش کارییەکی وردیان لەسەرکراوە. کەڵەکە کافریش بەش��ێکی گرنگن لەش��وێنەوارەکانی دەڤەرەکە کەژمارەیان 8 بۆ 9 کەڵەک لەباکوری بەاڵڵوک لەس��ەری دەبن، ڕۆژهەاڵت��ی گوندی مێدێ��رەی دۆڵی شاورێ کۆمەڵە کەڵەکێک بەدیدەکرێن کەبەکەڵەکی"کافران"ناس��راون،کە بەب��ڕوای ش��وێنەوارناس س��لێمان ئەبوبەکر ڕەسوڵ دەشێت ئەوکەڵەکە کۆمەڵەکەس��ێک گ��ۆڕی بەردان��ە ب��ن لەفەرماندە ئازاکانی لەش��کری "ش��اهور شا"ی پاش��ای مەملەکەتی ش��اورێ،کەخۆیان وهەزاران لەهاوڕێ و لەبەرگرییەک��ی هاونیش��تمانیان ک��ەم وێن��ەدا بەرامب��ەر س��وپای

موسڵمانەعەرەبەکان شەهیدکراون.رایگەیاند ئەوشوێنەوارناسە هەروەها کە هەش��ت گۆڕی تری لەو شێوەیە لەدۆڵ��ی ش��اورێ بەرچاودەک��ەون و ئ��ەو گۆڕان��ە ه��ی فەرماندەکان��ی ش��اهور ش��ان "چونکەهەڵسوکەوتی بەرامبەرک��راوەو دڵڕەقانەی��ان گین��ا ئە ، ن و ا ر مد ڵە قە لە فر کا بەئێسک وپروسکی دەیان هەزارکەسی تر لەچیای "بێترخێن"لەگۆڕەپانێک بەناوی یاخود"جۆخینی جۆخین" "باس��کی

هی��چ ن و و کە ە د و چا ر بە " ن ا فر کاگرنگیی بۆنەک��راوەو کەڵەکێکی��ان

بەالشەکانیان نەدراوە".ئەوشوێنەوارناس��ە وت��ی تا ئێس��تا توێژین��ەوە جدی��ی بەش��ێوەیەکی لەوش��وێنە نەک��راوە ئەگەرن��ا ئەو بەش��وێنەوارە دەوڵەمەندە ناوچەیە بەناوی کەس��ێک دێرینەکان،تەنه��ا کەمێ��ک یوس��ف عه بدولڕەقی��ب لەگەڵ بۆک��ردوەو هەڵس��ەنگاندنی

شوێنەوارە دێرینەکانی بیتوێن پشتگوێخراون

ئا: ئاکۆ حەمەد رابی

گەنجێکی دانیشتوی قەزای سۆران کە تەمەنی 25ساڵە، تا ئێستا 30کتێبی

لەزمانی عەرەبی وەرگێڕاوەتە سەر زمانی کوردیی، ئەو گەنجە باس لەوە

دەکات کە بەرنامەی ئەوەی هەیە چەندین کتێبی دیکە وەربگێڕێتە سەر

زمانی کوردیی.

زێبار عەزیزخ��ان لەلێدوانێکدا بەئاوێنەی راگەیاند کە ئەو هەر لەتەمەنێکی بچوکەوە خولی��ای کاری وەرگێڕان بوەو بۆ ئەوەش ه��ەر زو خۆی فێ��ری زمان��ی عەرەبیی کردوە. وتیشی " هەر زو هەستم بەوەکرد کە بەهرەو توانای ئەوەم هەیە، کە ئیشی وەرگێڕان بکەم. بۆیە لە س��اڵی 2010بەو پەڕی متمانەو باوەڕ بەخۆبونەوە دەس��تم بەکاری وەرگێڕان کرد. یەکەم کتێبیش کە کارم لەس��ەر کرد، ناوی )چەند دەردێکی س��ەر ڕێگا( بو، ئ��ەو کتێبە دو بەش بو، س��ەرەتا بەش��ی یەکەمم وەرگێڕاو بەشی دوەمم دەس��ت نەدەکەوت. دواتر بەش��ی دوەمیشم پەیداکردو خۆشبەختانە ئەویشم وەرگێ��ڕاو ئەو کارەش��م ب��و بەنۆبەرەی

کارەکانم لەبواری وەرگێڕان". هه روه ه��ا ده ڵێ��ت "بایەخ��ی وەرگێڕان ل��ەوەدا دەبینم��ەوە کە م��رۆڤ دەتوانێ س��ودو کەڵ��ک ببینێ لەجیهان��ی بیانی و بەگەڕی بخات لەناوخۆیدا، بەوەی زانست و زانیاریی��ە چ��اک و باش��ەکان بگوزێتەوە

لەمیانەی بەکوردیکردنی دەقە بیانیەکان". لەب��ارەی ئەوەی ئایا زیات��ر لەچ بوارێکدا کتێبی وەرگێڕاون، زێبار ئەوەی رونکردەوە کە "لەبواری سیاس��یی، هزریی و ئایینی و زانس��تیی کتێبم وەرگێڕاون". ئەو باس��ی لەوەش��کرد کە لەوەتەی دەستیکردوە بەو کارە توانیویەت��ی 30کتێ��ب وەربگێڕێت و چاپک��راون و هەندێکی��ان لەناویش��یاندا هەندێکیش��یان ئێس��تا لەژێ��ر چاپدان. زێبار باس��ی لەوەش��کرد کە هەرچەندە کاری وەرگێڕان ش��تێکی ق��ورس و گرانەو پێویس��تی بەماندوب��ون و پش��ودرێژیی و سەلیقەیەکی زۆر هەیە، "بەاڵم چونکە من زۆر ئارەزوی ئەو کارە دەکەم، هیچ کاتێک لەوەرگێ��ڕان بێزارو مان��دو نابم. چونکە بەو هۆی��ەوە توانیومە خزمەت بەگەلەکەم بکەم". زێبار عەزیز خان جەختی لەس��ەر ئ��ەوەش کردەوە کە ئێس��تاش جگە لەو 30کتێبەی ک��ە کردومەتە کوردیی، چەند کتێبێکی دیکەشم لەبەردەستن و خەریکم

وەریاندەگێڕم".زێب��ار عەزیزخان لەئێس��تادا تەمەنی 25 ساڵەو س��اڵی رابردوش لەدەڤەری سۆران بەه��ۆی کاری وەرگێڕانەوە، خەاڵتی الوی

ساڵی وەرگرت.ئ��ەو گەنجە بڕوانامەی دبلۆمی لەبەش��ی کارگێڕی��ی کار لەپەیمان��گای تەکنیک��ی سۆران بەدەستهێناوەو ئێستاش فەرمانبەرە لەبەشی راگەیاندنی زانکۆی سۆران. ناوبراو ئەوەش��ی بۆ ئاوێنە رونکردەوە کە ئەو تا لەژیان��دا مابێت و ئەوەن��دەی بۆی بکرێت

ل��ەکاری وەرگێڕان بەردەوام دەبێت. زێبار باسی لەوەش��کرد کە ئەو دەیەوێت جگە لەزمان��ی عەرەب��ی، لەزمانەکانی دیکەش کتێ��ب وەربگێڕێت، بۆ ئەو مەبەس��تەش "ئێس��تا لەخولێک��ی زمان��ی ئینگلیزیی دەخوێنم، تاکو لەئایندەدا بتوانم لەزمانی

ئینگلیزیش کتێب وەربگێڕم".

زێبار، تەمەنی 25ساڵەو 30کتێبی وەرگێڕاوە

بەشی پێنجەم

ئ��ەم بەش��ه تەرخان��ە بۆ قس��ەکردن لەسەر دو چەمکی سەرەکیی ناو وتارەکەی من لەس��ەر جەنگاوەرەکان��ی کوبانی کە ناس��یۆنالیزم و لەچەمکەکان��ی بریتی��ن یۆتۆپی��ا. بەداخ��ەوە کاک بەختیار عەلی ه��ه ردو چەمکەک��ەی بەش��ێوەیەکی زۆر خراپ لێکداتەوەو هه وڵێکی زۆریش��ی داوە هه م س��ەر لەخۆی و ه��ه م لەخوێنەرانیش بش��ێوێنێت بۆ ئەوەی ماناو مەبەستەکانی من لەبەکارهێنانی ئەو چەمکانە بشارێتەوە. ل��ەم بەش��ەدا هه وڵئ��ەدەم جارێک��ی تر ناس��یۆنالیزم و نیش��انیبدەم چەمکەکانی یۆتۆپیا لەنوس��ینەکەی من��دا هه ڵگری چ

مانایەک بون.

ناسیۆنالیزم وەک جنێوکاک بەختیار بەدرێژایی نوس��ینەکەی، کە پڕە لەحوکمی گشتیی و تۆمەتبارکردن و ئەزیەت��ی ناس��یۆنالیزم، بێنرخکردن��ی ئ��ەوە ناکێش��ێت پێمانبڵێت مەبەس��تی له "ناس��یۆنالیزم" چیی��ە؟ ب��ەچ مانایەک بەکاریدەهێنێ��ت؟ ماناکان��ی لەس��یاقەی کوبانی��دا چیی��ە؟ ئ��ەو ته نه��ا دەڵێت ناسیۆنالیزم "حیکایەتێکی گەورە"و خراپەو پەیوەندی��ی بەڕوداوەکان��ی کوبانیی��ەوە نییە. ناس��یۆنالیزم بەشێکە له "سیستم" و لەش��یکردنەوەی بەکارهێنانیش��ی ڕوداوەکانی کوبانیدا بریتییە لەمکیاژکردنی دەموچاوەکان��ی سیس��تم. کاک بەختیار زمانی قس��ەکردنی من لەسەر ناسیۆنالیزم به "زمانێکی سەماکەر" ناودەبات کە گوایە له "نێ��وان دو جەمس��ەردا یاریی دەکات". گەر بپرسین باش��ە ئەم زمانە سەماکەرە چیی��ەو لەنێ��وان کام جەمس��ەردا یاریی دەکات؟ وەاڵمەکەی کاک بەختیار ئەوەیە کە من لەناو ناسیۆنالیزمدا جیاکارییەک دەکەم لەنێوان "ناسیۆنالیزمی هیتلەرو ئەتاتورک و س��ەدام حوسێن" و ناس��یۆنالیزمێکی تردا ک��ە "ڕەگەزی باش��ی" تێدای��ە. واتە من ناس��یۆنالیزم وەک "خراپەیەک��ی گەورە" و "گش��تیی" و "یەکس��ەرە" نابین��م، بەڵکو هه میشە هه وڵئدەم نیشانبدەم کە دەشێت ئەگەری باش لەناو ناسیۆنالیزمدا هه بێت. کاک بەختی��ار ئەم ش��ێوازە لەبەرخوردو مکیاژکردن و به "عەقڵیەت��ی بیرکردن��ەوە گ��ەورەکان" ئایدیۆلۆژیا پینەکردن��ەوەی ناودەبات. ئەو جۆرە جیاکارییە میتۆدیی و مەعریفیی��ەی م��ن ئەنجامی ئ��ەدەم وەک "ئاوێن��ەی مانەوەو دیلب��ون" له "خولگەی حیکایەتە گەورەکاندا" دەبینێت. لەمەش زیاتر پێدادەگرێت و بەنابەرپرس��یارێتیه کی سەیرەوە دەنوس��ێت ئەمجۆرە جیاکارییە عەقڵییەت��ی تەپوت��ۆزی "پاش��ماوەو تۆتالیت��ارە کە ئاس��ان لەفیکر ناتەکێت و هەندێ��ک نوس��ەر له بێئاگای��ی خۆی��ان دەکەون��ەوە ناو داو تەڵەکانی." الی کاک بەختیار شتەکان زۆر س��ادەن و پێویست ن��اکات ئاڵۆزیەکان بپش��کنین، بۆ نمونە ناسیۆنالیزم حیکایەتێکی گەورەی خراپەو تەواو، ئیسالم حیکایەتێکی گەورەی خراپەو تەواو، مارکسیزم حیکایەتێکی گەورەی تری خراپەو تەواو. ئەوەشی ئەم قسانەی کاک بەختیاری نەکردو ویستی، بۆ نمونە، لەنێو ناس��یۆنالیزمدا جیاکاریی ب��کات لەنێوان هیتل��ەرو س��ەدام و ئەتات��ورک لەالیەک و غاندی و هۆشی منەو قازی محەمەددا ئەوا خاوەنی "عەقڵێکی تۆتالیتاریی"ە، یان گەر کەس��ێک جیاوازیی کرد لەنێوان ئیسالمی ئەبو عەباسی سەفاح و ئەبوبەکر بەغدادیی و بن الدن لەالیەکەوەو ئیسالمی ئیبن ڕوشدو ئیبن سیناو ئیبن عەرەبی و حافیزو مەحوی لەالیەکی ترەوە، ئەوا ئەویش دیس��انەوە خاوەنی عەقڵێک��ی تۆتالیتارییە. یان گەر کەسێک مارکسیزمی ستالین و بێریاو لینینی لەمارکسیزمی گرامشی و گۆڵدمان و ئالتۆسێر هه مان دیس��انەوه ئەویش جیاک��ردەوە، تاوان��ی ئەنجام��داوە. الی کاک بەختیار دونیاو فیکر سادەو ئاشکراو ڕونن، هه ندێک ش��ت هه ن بەجەوهه ر خراپ��ن و هه ندێک ش��تیش بەجەوهه ر باش. ئەوەی ئەمانە ئ��ەوا دیل��ی تۆتالیتاریزمە. تێکەڵبکات، بەبۆچونی من ئەگەر ش��تێک هه بێت ناوی تەس��لیمبون بەیەکڕوانینی��ی و یەکدیدیی و تۆتالیتاری��زم بێت ئەوا ئ��ەم دیدەی کاک بەختیارە، ئ��ەم ڕۆحە قەتعیی و بنبڕییەیە کە لەهه ر شوێنێکداو لەهه ر شتێکدا، یەک ئەگەری باش��ەو خراپ دەبینێت و شتەکان

تەواو ڕەش و سپی دابەش دەکات.ئ��ەوەی کاک بەختیار ل��ەم دیدە یەک نیگایەوە لەس��ەر ناس��یۆنالیزمی دەڵێت مایەی پێکەنینە، قس��ەکردنی ئەم پیاوە هه ڵەیە، بەڕادەیەک ناس��یۆنالیزم لەسەر هه رکەس��ێک ته نها ش��تێکی س��ەرەتایی لەس��ەر ناس��یۆنالیزم بزانێ��ت ئەو جۆرە قس��انە ناکات. واتە ک��ەس وەک بەختیار

ناسیۆنالیزم کاتێک سەری س��وڕنامێنێت دەتوانێت هه م هیتلەرو ئەتاتورک و سەدام حوس��ەین بەرهه مبهێنێت، ه��ه م غاندیی و هۆش��ی منەو موس��ەدەق و قازی محمەدو زۆرانێک��ی تر. سەرس��وڕمان لەوەی کە ناسیۆنالیزم زیاد لەڕویەکی هه یە، دەشێت هه م فاش��یی و هه م دیموکراس و ئینسانیی هه بێت، دەاللەت لەوە دەکات ئەو کەس��ە س��ادەترین زانیاریی میتۆدی��ی و ڕوانینی زانستیی لەسەر ناسیۆنالیزم نییە. کێشەی کاک بەختی��ار ته نه��ا ئەوە نییە لەس��ەر دنیایەک شت قس��ە دەکات کە النیکەمی ش��ارەزایی زانس��تیی و میتۆدیی لەس��ەر ئەو ش��تانە نییە، کێش��ەکە ئەوەیە هه مو بەدابەشکردنێکی هاوشانە قسەکردنەکانی ش��اقوڵیی لەنێوان ڕاس��ت و هه ڵەدا، ئەو کە خ��ۆی زۆرجار لەبێئاگاییەکی تەواوەوە لەس��ەر زۆر دیاردەو دەنوسێت و داوەریی دەکات، کەچی س��ڵ لەوە ناکاتەوە هه مو شتێکی دەرەوەی قسەکانی خۆی وەک هه ڵەو سەتحیەت و گەمژەیەتیی مامەڵەبکات. بۆ ڕونکردنەوەی ئەم ڕاستییانە ناچارم لێرەدا کەمێک لەس��ەر دی��اردەی ناس��یۆنالیزم

بوەستم.

ناسیۆنالیزم وەک چەمکب��ەر لەهه م��و ش��تێک ناس��یۆنالیزم "شت"ێک نییە بەجەوهه ر خراپ یان باش، پێشکەوتنخواز یان کۆنەپارێز، دیموکراس یان دژە دیموکراس، مافپەروەر یان مافکوژ بێت. ناسیۆنالیزم تەنانەت ئایدیۆلۆژیاش نییە ک��ە مانایەکی دیاریک��راوی هه بێت. ناسیۆنالیزم، وەک ئێرنست گیڵنەر دەڵێت، "پرنس��یپێکی سیاس��یی"ە کە له "دونیای مۆدێرن"دا لەدایکدەبێت و بەر لەو دونیایەش بونی نەبوە. پرسیارەکە ئەوەیە ئایا ئەم پرنسیپە سیاس��ییە چی دەڵێت؟ گیڵنەر لەوەاڵمدا دەڵێت: ئەم پرنسیپە "بەرگریی لەوە دەکات کە پێویس��تە گونجانێک، واتە ئینس��یجامێک، هه بێت لەنێ��وان یەکێتیی سیاس��ییدا". یەکێتی��ی نەتەوەی��ی و ئەم��ە مانای چ��ی؟ ئەمە مان��ای ئەوەی ناس��یۆنالیزم ئەو پرنسیپە سیاسییەیە کە دەڵێت هه ر کۆمەڵ��ە مرۆڤێک خۆیان وەک نەتەوەیەکی یەکگرتو ناس��اندو ئەزمونکرد ماف��ی ئەوەیان هه ی��ە خاوەنی یەکەیەکی سیاسیی یەکگرتو س��ەربەخۆبن. کەواتە ناس��یۆنالیزم ئەو پرنسیپە سیاسییەیە کە پێیوای��ە هه مو نەتەوەی��ەک مافی ئەوەی هه یە یەکەیەکی سیاس��یی تایبەت بەخۆی هه بێت، جا ئەو یەکە سیاس��ییە دەشێت دەوڵەتی سەربەخۆبێت، وەک چۆن دەشێت ش��ێوازی تری دانپیانانی سیاس��یی بێت. ئەم��ە وادەکات، دیس��انەوە وەک گیڵن��ەر دەڵێت، "ناس��یۆنالیزم تیورەیەکی تایبەت بێت دەربارەی ش��ەرعیەتیی سیاس��یی" rGellner E لەدونیای مۆدێرندا )بڕوانە:

.)nest, Nationalism, 1983, p. 1بەکوردییەکی س��ادە بدوێم ناسیۆنالیزم ئەو پرنس��یپە سیاس��ییە کە پێ لەسەر ئەوە دادەگرێت هه ر نەتەوەیەکی یەکگرتو

دەوڵەت��ی تایب��ەت بەخۆی، ی��ان مافی سیاسیی تایبەت بەخۆی لەفۆرمی دیکەدا، هه بێت. وەک دەبینین ئەم پرنسیپە شتێک نیی��ە به "جەوهه ر" باش ی��ان خراپ بێت، عەقاڵنیی یان ناعەقاڵنیی بێت، نەخۆشیی بێت یان ساغ و سەالمەتیی. ئەم پرنسیپە پرنسیپێکی گشتیی ڕێکخستنی پەیوەندییە سیاسییەکانی نێو دونیای مۆدێرنە. ئەوەی ترس��ناکەو دەش��ێت ناس��یۆنالیزم بکات بەش��تێکی باش ی��ان خ��راپ، عەقاڵنیی یان ناعەقاڵنیی، لیبرال یان فاشیس��تیی، نەخۆش یان ساغ، ڕاسیستیی یان کراوە، توندوتیژو شەڕانیی یان هێمن و پاسیفیست، ناس��یۆنالیزمە پێناس��ەکردنی چۆنیەتی بۆ "نەتەوە"، چۆنیەتی کێش��انی سنوری خۆجیاکردن��ەوەی نەتەوەی��ە لەگ��روپ و نەتەوەکانی تر، سیاس��ەتی بەرهه مهێنانی شوناس��ی دەس��تەجەمعییە، چۆنیەت��ی کۆکردنەوەی گروپە جیاوازەکانی ناو یەک سەرزەمینە لەناو ئەو چوارچێوە گشتییەدا کە بەن��اوی نەتەوەوە دروس��ت دەکرێت. پرس��یارەکە ئەوەیە ناس��یۆنالیزم نەتەوە چۆن دەبینێت و چۆن پێناسی دەکات و چۆن ڕێکیدەخات؟ ئای��ا نەتەوە وەک یەکەیەکی ئەتنیی یان دینیی یان کولتوریی پێناس��ە دەکات، یاخود وەک یەکەیەکی سیاس��یی؟ چ��ۆن ئەندامان��ی نەتەوەیەک وێنادەکات، لەڕێگای ئەوەوە پێ لەسەر ئەوە دابگرێت ک��ە دەبێ��ت هه م��وان هه ڵگ��ری هه مان ڕەگوڕیش��ەی ئەتنی��ی و هه م��ان کولتورو هه م��ان دین بن، یاخ��ود لەڕێگای ئەوەوە هه م��وان هه ڵگ��ری کۆمەڵێک پرنیس��پی سیاس��یی بن کە له ڕێ��گای "کۆنتراکتێکی کۆمەاڵیەتیی"ەوە ڕێکخرابێت؟ ئایا نەتەوە یەکەیەک��ی کولتوریی، ئەتنی��ی، دینییە، یان یەکەیەکی سیاسیی و مەدەنییە؟ هه مو ناسیۆنالیزمدا کاردەکەن لەبواری ئەوانەی ئەو ڕاستییە س��ادەیە دەزانن کە دەکرێت النیکەم دو ڕوانین بۆ نەتەوەو ناسیۆنالیزم لەیەکت��ری جیابکرێن��ەوە. دو ڕوانین کە ب��ۆ دو فەیلەس��وف و نوس��ەری گرنگی دونیای مۆدێ��رن دەگەڕێنەوە. یەکەمیان فەیلەسوفی ئەڵمانیی هێردەرە، دوهه میان جان جاک ڕۆس��ۆی فەرەنسییە. هێردەر نەتەوە وەک "یەکەیەکی ئەتنیی و کولتوریی" دەبینێ��ت، وەک "ڕوەک"ێک وێن��ای دەکات کە ڕەگوڕیش��ەو گەاڵو لق و پۆپی تایبەتی هه یەو پێویستی بەسەرزەمین و کەشوهه وای تایبەت هه یەو ناکرێت و نابێت تێکەڵبکرێت لەگ��ەڵ ڕوەکەکانی تردا.)هێ��ردەر لێرەدا دژ بەو ڕوانینەی ڕۆش��نگەریی دەدوێت کە لێکچو گەورەی یەکەیەکی مرۆڤایەتی وەک دەبینێت(. هه رچی ڕوسۆیە پێیوایە نەتەوە "یەکەیەکی سیاس��یی"ە ن��ەک یەکەیەکی کولتوری��ی و ئەتنیی، نەت��ەوە دەره نجامی بونی کولتورو دین و ئەتنیەتی هاوبەش نییە، بەڵکو دەرەنجامی ڕێکكەوتنێکی سیاسیی کۆمەاڵیەتییە. " کۆنتراکتێکی کۆمەاڵیەتیی" هه یە کە نەتەوە دروستدەکات و ژیانی بەشە جیاوازەکانی لەگ��ەڵ یەکتردا ڕێکدەخات. سروشتێکی کۆنتراکتەش ئەم سروش��تی کولتوری��ی یان دینیی ی��ان ئەتنیی نییە، بەڵکو سروشتێکی سیاسییەو ئەوەشی ئەم کۆنتراکتە مەیس��ەری دەکات "ئیرادەیەکی سیاسیی گشتیی"یە کە ئاکاری سەرەکیی

نەتەوەیە.ڕوانین��ی یەکەمی��ان دەش��ێت تا ئەو ش��وێنە ب��ڕوات نەت��ەوە وەک یەکەیەکی بکات داخراو وێنا ڕاسیستیی نارسیستیی و ک��ە دەبێت پاک��ژ ڕابگیرێ��ت و نەهێڵرێت کولتورو دین و کەلەپورەکەی تێکەڵ بەهیچ ش��تێکی هی��چ میل��ەت و نەتەوەیەکی تر ببێت. زۆرجار لەم ڕوانینەدا نەتەوە خۆی لەهه مو نەتەوەکانی تری دونیا بەباش��ترو پاکژتر ئینسانیترو عاقڵترو پێشکەوتوترو دەزانێت و هه مو ئەوانەش��ی لەو ناچن وەک نەناسراوی کەمترو نزمترو پڕ مەترسیی وێنا دەکات. بەاڵم گەر نەتەوە وەک یەکەیەکی سیاسیی پێناس کرا، لەدەرەوەی کولتورو دی��ن و ئەتنیەتدا، ئەندامب��ون لەنەتەوەدا پرنس��یپی کۆمەڵێ��ک لەقبوڵکردن��ی کۆمەاڵیەتیدا پەیمانێک��ی ناو سیاس��یی بەرجەس��تە بێت، لەپێش هه موانیش��ەوە ئەودەم یەکسان، هاواڵتیبونی پرنس��یپی دەش��ێت نەتەوە یەکەیەک��ی دیموکراس و شارس��تانیی و مەدەنی��ی کراوەبێت، نەک ته نها ب��ەڕوی ئینتیما ئەتنی��ی و دینیی و کولتورییە جیاوازەکانی ناو هه ناوی خۆیدا، بەڵکو بەڕوی دونیای دەرەوەی خۆش��یدا. مێژوی ناسیۆنالیزمیش مێژوی دروستبون و گ��ۆڕان و جێگۆڕکێی��ە لەنێ��وان ئەم دو هه ڵوێس��تە جیاوازەدا. بۆیە س��ەیر نییە کە ناسیۆنالیزم هه م سەدام حوسەین و هه م

گاندی دروست دەکات.ئێس��تا ڕەوایە لەخۆمان بپرس��ین ئایا بەڕاستیی کێشەکە کێشەی زمانی نوسینی منە کە گوایە زمانێکی "سەماکەرە" لەنێوان

دو جەمسەری دژدا، یان کێشەکە کێشەی عەقڵیەت��ی کاک بەختیارە کە توانای النی ه��ه رە کەمی جیاکاریی نیی��ە لەنێوان دو دەرکەوتی جیاوازی یەک دیاردەدا، کێشەی منە کە ئایدیۆلۆژیا گەورەکان پینە دەکەم، یان کێشەی کاک بەختیارە لەسەر بابەتێک قس��ە دەکات س��ەرەتا هه رە س��ادەکانی

ناناسێت؟

ناسیۆنالیزم و حیکایەتی گەورەوەک دەبینی��ن ناس��یۆنالیزم جنێوێک یان ش��تێک نییە بەجەوه��ه ر خراپ بێت، بەڵکو نیی��ە، ناعەقاڵنیەت نەخۆش��یی و پرنسیپێکی سیاسیی ناو دونیای مۆدێرنە "ڕەوایەتی" بەمەس��ەلەی بەتوندی��ی کە یان "ش��ەرعیەتی سیاسیی"ەوە گرێدراوە. نەت��ەوە خۆش��ی هه میش��ە یەکەیەک��ی ڕاسیستیی و نارسیس��تیی نییە کە بشێت تا ئاستی فاش��یزم بڕوات، بەڵکو دەشێت چوارچێوەیەکی کراوەبێت بۆ کۆکردنەوەی چەندان گروپی ئەتنیی و دینیی و کولتوریی جیاواز لەسەر بنەمای یەکێتییەکی سیاسیی یەکس��ان. هاواڵتیبون��ی کۆنتراکتی��ی و نمونە پەڕگیرەک��ەی یەکەمیان ئەڵمانیای س��ەردەمی نازیەکانە، نمونەی دوهه میان نەت��ەوەی فەرەنس��یی ی��ان ئەمه ریکیی یان واڵتانی ئەس��کەندەنافییە کە بیرۆکەی هاواڵتیبونی یەکس��ان ئاراستەیان دەکات. بۆی��ە کە قس��ە لەنەتەوەو ناس��یۆنالیزم دەکرێ��ت، قس��ە لەحیکایەتێکی گەورەی خ��راپ ناکرێت، مەس��ەلەکە مەس��ەلەی ئینشانوس��یی و تۆمەتبەخش��ینەوە نییە، بەڵکو قس��ەکردنێکی میتۆدیی و زانستییە لەسەر ناسیۆنالیزم وەک یەکێک لەپرنسیپە سیاس��ییە گرنگ و بنەڕەتییەکانی دونیای مۆدێرن. من کە دەڵێم ئەوەی لەکوبانیدا ئامادەیە ناسیۆنالیزمە قسە لەناسیۆنالیزم ناک��ەم وەک حیکایەتێکی گ��ەورە، بەڵکو دەمەوێ��ت بزان��م ئەو بک��ەرە کۆنکریت و مێژوییان��ە کێن و چین و بەچ مەبەس��تێک بەرگریی لەخۆیان و لەشارەکەیان دەکەن؟ ئەو بکەرانە بەشێکن لەچ جۆرە بزوتنەوەیەک، هه ڵگری چ ج��ۆرە پرۆژەیەکن، چ زمانێک سیاس��ییان خەونی کام بەکاردەهێن��ن و هه ی��ە؟ کەس��ێک خ��ۆی نەخڵەتێنێ��ت دەزانێ��ت جەنگاوەرەکانی کوبانی، کوبانی خۆشی وەک ش��ار، ملمالنێکانی ئەو شارە لەگ��ەڵ دەوروبەرەکەی��دا، خەونەکان��ی، بەشێکن هه مویان پارتە سیاس��ییەکانی، لەو شتەی ناوی ناس��یۆنالیزمی کوردییە لەباک��ورو خۆرئ��اوادا. خۆگێلکردن لەم ڕاس��تییانەو نیشاندانی کوبانی وەک شتێک لەدرەوەی ناسیۆنالیزمی کوردیی و کێشەی نەتەوەو نیشتیماندا، یان لەبەدحاڵیبونێکی گ��ەورەوە هاتوە کە س��ەر لەس��ادەترین پێدراوەکان��ی دونی��ا دەرن��اکات، ی��ان لەس��تراتیژیەتێکی گ��ەورەی ش��ێواندن و س��ەرتێکدان لەخوێنەرانەوە س��ەرچاوەی کوبان��ی بەختی��ار کاک الی گرت��وە. پەیوەندی��ی بەناس��یۆنالیزمی کوردییەوە نیی��ە، گەرچی س��ادەترین ڕاس��تییەکان پێماندەڵێن کە یەکینەکان سەر بەپەکەکەو یەپەگەن، وێنەکانی ئاپۆو ئااڵی کوردستان و دروش��مەکانی یەپەگەو پەکەکەیان پێیە. بینین و تێگەیش��تن لەم ڕاستییە سادەنە نە پێویس��تی بەفەلسەفەیە، نە پێویستی نە دەرونییە، بەقوتابخانەی شیکردنەوەی پێویس��تی بەبادیۆو ژیژێک و الکانە، بەڵکو پێویس��تی بەوەیە توانای بینینی دیاردە س��ادەکانمان هه بێ��ت، فیک��رو عەقڵمان ڕێکخس��تبێت و میتۆدییان��ە کەمەکێ��ک خۆشمان لەو دیدە ئایدیۆلۆژیە زۆر سادەو کاپیتالیزمی ک��ە ڕزگارکردبێت تەس��کە "سیس��تم"ی به "ش��ەیتان" و لێکردوی��ن لێکردوین بەهه ژدیهایەک سەری لەئەمه ریکاو کلکی لەکاب��ول و هه ندێ��ک لەپەنجەکانی لەکوبانی و قاچەکانیشی لەئەسکەندەنافیاو

ئەندەنوسیایە.

کوبانی و ئەنفاللەهه مو شتێک س��ەیرتر لەنوسینەکەی کاک بەختیاردا بەراوردکردنی کارەس��اتی ئەنفاله بەگەمارۆدانی ش��اری کوبانی. ئەو لەخ��ۆی و لەخوێن��ەران دەپرس��ێت "بۆ لەس��اتی ئەنفال��دا دەیان ه��ەزار مرۆڤ بەرگریی��ان لەخۆیان نەک��رد؟ ئایا ئەوان مرۆڤ��ی کەم و بون��ەوەری بچ��وک بون؟ لەخەڵکانی کوبانی نزمت��رو نەویتر بون؟ کوردایەتییەکەیان ڕەسەن نەبو؟ کوردایەتی کۆبان��ی تۆخترو یۆتۆپیت��رەو کوردایەتی جێگاکان��ی ت��ر کاڵ و پل��ه دوە؟". کاک بەختیار پێیوایە ئەوە ناسیۆنالیزم نییە کە ڕۆحی بەرگریی لەکوبانیدا دروس��تکردوە، لەئەنفالیشدا دەبوایە ئەگەر وابوایە چونکە دروس��تی بکات، چونک��ە بەبۆچونی ئەو "هەم��ان ئ��ەو ڕۆح��ە ناسیونالیس��تییە ئامادەن". ی��ەک چرکەکەدا وەک لەهەردو

تەفس��یری کاک بەختیار بۆ بەرگریکردنی کوبانییەکان و "بەرگرینەکردنی" ئەنفالەکان ئەوەیە لەکوبانی��دا "ئیرادەی ژیان" هه یەو ئەکتیڤ��ە، بەاڵم لەئەنفالدا "ئیرادەی ژیان"

غائیب و "مرد"بو.ئەم تەفس��یرە جگە لەوەی خراپترین و بەدتری��ن تەفیس��رێکە تا ئەم س��اتە بۆ قوربانیی��ە زۆرەکان��ی ئەنف��ال کرابێت، ه��اوکات بڕێکی زۆر سوکایتییکردنیش��ی تێدایە بەویس��تی ئینسانیی قوربانییەکانی ئەنفال ب��ۆ ژیان. لەمەش بترازێت خودی بەراورکردنەک��ە بەهه م��و مانایەک بێماناو هه ڵەیە. کەسێک هه مو هه ستێکی بەمێژو بەواقی��ع لەدەس��ت نەدابێت دەس��ەاڵتی داعش لەمڕۆدا بەدەسەاڵتی بەعسی سااڵنی هه ش��تا بەراورد ناکات. تواناو ئیمکانات و ئەزمونی داعش بەهیچ ش��ێوەیەک قابیلی ئیمکانات و بەتوان��او نییە بەراوردک��ردن ئەزمون��ی هێزە جیاوازەکان��ی ڕژێمەکەی بەعس لەکۆتایی ساڵە درێژەکانی جەنگی ئێران و عێراقدا. لەدۆخی داعش��دا چەند یەکەیەکی س��ەربازیی گەم��ارۆی کوبانی ئەدەن، کە بەش��ی زۆری دانیشتوانەکەی ئەوان��ەی بەجێهێش��توەو ش��ارەکەیان ماونەت��ەوە چەک��داری خ��اوەن ئەزمون و ب��اوەڕو چاوەڕوانیین، لەکاتێک��دا ئەنفال پەالماری یەکێک لەدەوڵەتە هه رە هاروهاج و توندوتی��ژو پڕچەکەکان��ی ناوچەک��ە بو، بەیەکەێک لەگەورەترین سوپاکانی دونیاوە، بۆ س��ەر ژمارەیەکی زۆری گوندنش��ینی بێچ��ەک و بێپەنا. داع��ش نە ئەو چەک و لەبەردەستدایە، بەعسی ئامرازانەی تفاق و لەپێش هه موانیشەوە فڕۆکەی زۆرو چەکی کیمیایی و بایۆلۆژیی، نە لەدۆخی بەعس��ی س��ااڵنی هه ش��تادایە کە هه مو ناوچەکەو بەش��ێکی زۆری دونیا هاریکارییان دەکرد.

وەک وتم کەس��ێک س��ەری لێ نەشێوابێت داعش��ی ئەمڕۆ بەبەعس��ی سااڵنی هه شتا ب��ەراورد ن��اکات. کێش��ەکەش ته نه��ا لەبەراوردکردنەکەدا نییە، لەبەراوردکردنەکە بێماناتر تەفسیرکردنی "بەرگریینەکردن"ی کاک الی لەخۆی��ان. ئەنفالەکان��ە بەختیار ئ��ەم بەرگینەکردن��ە پەیوەندیی بەنایەکسانیی تەواوی پەیوەندییەکانی هێز لەنێوان خەڵکانی بێچەک و بێدیفاعی ناوچە مۆدێرنی دەوڵەتێک��ی ئەنفالک��راوەکان و پڕچەک و تفاق و توانای وەک بەعسدا نییە، نا، کاک بەختیار ئەم تەفسیرە به "سەتحی" دەزانێت و بەکاری ئایدیۆلۆژیس��تە سیستم پەرس��ەتەکانی دەزانێت. الی ئەو ئەوەی وایکرد ئەنفالەکان بەو ژمارە زۆرە بکوژێرن ئەوەیە ئەوان "ئیرادەی ژیان"یان تیانەبو، "ئیرادەی ژیان"یان تی��ا مردبو، تاقەتیان نەمابو بەرگری لەخۆیان بکەن، سیاسەت و ناسیۆنالیزم کوشتبونی هتد... من لەسەر ئەم تەفسیرە بێمانا و ترسناکە هیچی ناڵێم،

با خوێنەر خۆی بڕیاری خۆی بدات.

یۆتۆپیاکاک لەنوس��ینەکەی ش��تێک هی��چ بەڕادەی چۆنیەتی قسەکردنی بەختیاردا لەسەر چەمکی یۆتۆپیا لەنوسینەکەی مندا شێوێنەر و ناڕاس��ت نییە. کاک بەختیار دەیەوێت وا لەخوێن��ەر بگەیەنێت گوایە بەرجەس��تەبونی لەهاتنەدی و "باس من یۆتۆپیایەکی ناسیۆنالیس��ت"یی دەکەم، ناسیۆنالیس��تیی لەپرۆژەیەک��ی ب��اس دەکەم کە ک��راوە بە واقی��ع، وتارەکەی منیش وەک "ستایش" ێکی "سەرتاپا"یی ناس��یۆنالیزم وێنا دەکات. ئەم شێوازی قسەکردنە لەس��ەر یۆتۆپیا و ناسیۆنالیزم لەنوس��ینەکەی مندا جگە لەشێواندنێکی فراوان و قوڵی بۆچونەکانی من ش��تێکی دیکە نییە. ئەوەی من لەو وتارەدا نایڵێم و ناینوس��م ڕێک ئەو دو ش��تەیە کە کاک بەختیار دایاندەتاش��ێت. ب��ەر لەهه مو ش��تێک من ناڵێم لەکوبانیدا پرۆژەیەکی من هاتۆته دی، ناسیۆنالیستیی یۆتۆپیی دەڵێم ئەوەی جەنگاوەرەکان دەجوڵێنێت ئ��ەو "ڕەهه ن��دە یۆتۆپیی"یەیە کە لەناو ناس��یۆنالیزمدا ئامادەیە و وەک وزەیەکی گەورەی بەرگریک��ردن کار دەکات. مانا هه رە س��ەرەکییەی یۆتۆیا لەنوسینەکەی من��دا هێماکردن��ە بۆ وزیەک��ی گەورە و ناوەکیی ب��ۆ بەرپاکردن��ی گۆڕانکاریی. ب��ۆ ڕونکردن��ەوەی ئ��ەم خاڵ��ەش ئەو بیرۆکەیەی ب��ەو یۆتۆپیی��ە ڕەهه ن��دە جاک دێرێ��داوە دەبەس��تمەوە کە باس ئاس��ۆیەک بونی بەبێ له "چاوەڕوانی��ی بۆ چاوەڕوانی��ی" دەکات. الی دێریداش بیرۆک��ەی "مەهدیبونی بێمەهدیی"، هێما بۆ ب��ون و ئامادەگی��ی وزەیەکی ناوەکی دەکات کە پ��اڵ بەمرۆڤ��ەوە دەنێت بۆ کارکردن، ب��ۆ جوڵە، ب��ۆ چاوەڕوانیی، وزەیەک مرۆڤ بەئومێد بارگاویی دەکات بەاڵم بەبێ ئەوەی ئاسۆیەکی ڕاستەقینە بۆ چاوەڕوانیی پێش��نیار بکات. یۆتۆپیا لەنوس��ینەکەی مندا بەر لەهه مو شتێک هێما بۆ بونی ئەم وزە ناوەکییە دەکات، ئەم وزەی جواڵن و چاوەڕوانیی و ئومێدە، ن��ەک "بەرجەس��تەبونی یۆتۆپیایەک��ی ناسیۆنالیس��تیی". ل��ەم ئاس��تەدا ئەو ڕوانین��ەی من ب��ۆ یۆتۆپا باس��یدەکەم زیاتر لەو دی��دەوە نزیکە کە پۆل ریکور ب��ۆ یۆتۆپی��ای هه ی��ە، وات��ە یۆتۆپیا وەک هێزێ��ک بۆ گ��ۆڕان و س��ەرلەنوێ دروستکردنەوەی دونیا بەشێوەیەکی تر. پۆل ڕیکۆر یۆتۆپیا و ئایدیۆلۆژیا لەیەکتری جیادەکاتەوە لەڕێگای ئەوەوە ئایدیۆلۆژیا وەک هێزی هێش��تنەوە و نەگۆڕینی واقیع پێناس بکات، لەکاتێک��دا یۆتۆپیا وەک هێزێک ب��ۆ گۆڕینی واقی��ع. مانا هه رە لەنوسینەکەی یۆتۆپیا س��ەرەکییەکەی

مندا هه مان ئەم مانایەیە."ڕەهه ن��دە دەرب��ارەی ڕوەوە ل��ەم یۆتۆپیی"ەکەی ناو ناسیۆنالیزم دەنوسم: " ئ��ەم ڕەهه ن��دە یۆتۆپیی��ە هێما بۆ وزەیەک��ی مێژوی��ی گ��ەورە دەکات کە دەتوانێ��ت هاریکاربێت بۆ گۆڕینی دونیا، بۆ دروس��تکردنی چوارچێ��وەی نوێ بۆ ژیان��ی کۆمەاڵیەتیی، بۆ دروس��تکردنی خەیاڵی سیاسیی نوێ و بۆ بەرهه مهێنانی پێکەوەبون��ی نوێ��ی نمایش��کردنی مرۆڤەکاندا.". لەزەین��ی کۆمەاڵیەتی��ی ئ��ەم پەرەگراف��ە بخوێنێتەوە ئ��ەوەی دەزانێ��ت یۆتۆپیا لێ��رەدا "وزەیەکە بۆ گ��ۆڕان"، ئەم بڕگەیە ب��اس له "وزەیەکی مێژوی��ی گەورە" دەکات، ن��ەک یۆتۆپیا وەک پ��رۆژە یان بەرنامەیەکی دیاریکراو، ناناسیۆنالیستیی. یان ناسیۆنالیس��تیی ئەم وزەیەش دەتوانێت هاریکاریی مرۆڤ بکات "ب��ۆ گۆڕینی دونیا" ب��ەر لەهه مو شتێکیش له "زەینی مرۆڤەکان"دا. ئەمەی من نوسیومە نەک وەسفکردن و پیاهه ڵدان نییە بەناسیۆنالیزمدا وەک کاک بەختیار قس��ەکردنێکی بەڵک��و تێگەیش��توە، فینۆمینۆلۆژیایی��ە لەس��ەر ڕەهه ندێ��ک لەڕەهه ندەکانی ناسیۆنالیزم کە دەتوانێت دونیای نوێ دروست بکات. بۆ خوێنەران ئاشکرایە من لەم بڕگەیەدا باس لەوەناکەم ئایا ئەو وزەیە چ جۆرە دونیایەک دروست دەکات؟ چ جۆرە ناوەرۆکێک دەخاتەوە؟ دونیایەک��ی ب��اش یان خراپ دروس��ت دەکات؟ من لەوێ��دا ته نها باس لەتوانا و وزەی��ەک دەکەم ک��ە دەتوانێ��ت دونیا بگۆڕێ��ت. ئەمە مانا هه رە س��ەرەکیی و لەنوس��نەکەی یۆتۆپیایە بنەڕەتییەکەی من��دا. کاتێکی��ش ب��اس له "پیداگۆگی یۆتۆپی��ی" دەک��ەم ئەم مانای��ە وردتر و ئاش��کراتر دەردەکەوێت. لەنوسینەکەدا پیداگۆگی��ی یۆتۆپی��ی مان��ای جۆرێک لەپەروەردەکردنی سیاسیی و کۆمەاڵیەتیی دەگەیەنێت "کە ئومێد و هیوای گەورە وزە

ناوەکییەکەیەتی.

بیروڕا)458( سێشه ممه 122014/12/23 [email protected]

کوبانی.. پەیوەندیی ناسیۆنالیزم و یۆتۆپیا

ئەوەی کاک بەختیار لەم دیدە

یەک نیگایەوە لەسەر ناسیۆنالیزمی

دەڵێت مایەی پێکەنینە قسەکردنی

ئەم پیاوە لەسەر ناسیۆنالیزم

بەڕادەیەک هه ڵەیە هه رکەسێک ته نها شتێکی سەرەتایی لەسەر ناسیۆنالیزم بزانێت ئەو جۆرە

قسانە ناکات

ئێستا ڕەوایە لەخۆمان بپرسین

ئایا بەڕاستیی کێشەکە کێشەی

زمانی نوسینی منە کە گوایە زمانێکی

"سەماکەرە" لەنێوان دو جەمسەری

دژدا، یان کێشەکە کێشەی عەقڵیەتی کاک بەختیارە کە توانای النی هه رە کەمی جیاکاریی نییە لەنێوان دو

دەرکەوتی جیاوازی یەک دیاردەدا

19 »»

ئەگەر ب��ۆن و تامی نەوت نەبوایە ئەم مەملەکەت��ەی ئێمە ببوای��ە به تەنورو نێڵ��ە نێڵی ئاگر هەمومان��ی بکردایە به قاورمەی س��ەر ساج نە موسوڵمانێ ئەهاتە لەس��ەرمان نەگاورێ نەجویە جواب، بەاڵم کاتێ هاوپەیمانانی دۆالرو نەوت بۆیان تەخت بو ئیتر لەگەڵمان سیاس��ی و چاوباش��قاڵی کەوتن��ە هەندێجاريش بەشانماناو دا دەستیان الی سەرو دامان ئەنێن، دەفتەری کۆن هەڵئەدەنەوە لەباپیرانەوە شیئەکەنەوە کە گوایە ئام��ۆزای هەق باوک براین، جگە ل��ەوەی مافی مرۆڤ و مافی ژن و مافی چۆلەکەش زیندو ئەکەنەوە، بۆ ئەوەی لەس��ەرمان هەڵبەنێ. خۆالسە وەک ئەوەی س��ەردەمی کۆنە یاریان کە دڕندەکەی تکریت بو ئەمان گوێیان مسی تێکرابێ هیچیان نەئەبیست، تا شەماڵی پڕ لەساماڵی پترۆل بەئاگای

هێنان.

بەه��ەر س��ورەت قبوڵمان��ەو ب��ەو فەلس��ەفەیەی ک��ە تازە ه��ات کۆنە خەاڵت��ە، ئێمەی کورد ئێس��تا یاری تازەین ڕۆژگار پشتمان تێنەکاو بازاڕی ن��ەوت هەر گەرم بێ، بۆ ئەوەی ئێمە

ئاشمان بگەڕێ.بەاڵم ئ��ەوەی کرۆکی ئەم باس��ەیە، ئەوەی��ە زۆر ناش��یانەو نابەڵەیی��ن، نازانین لەکوێوە شەنی خەرمانەکەمان بکەی��ن، ئەوەت��ا لەم م��اوە درێژەدا نەمانتوان��ی چوار عانە پاش��ە کەوت بکەین و ڕۆژی ڕەشمان لەبەرچاوبێت بەجۆرێ کەوتینە شەنوکەوی پارە تا تەپڵی بانق بەتاڵم��ان لێداو تەنانەت قوت��ی مەردمەک��ەش دابی��ن نابێت، بەدەفت��ەری کۆن و حساباتیش��ا کە ئەچینەوە بڕە پارەی وا دراوە بەقەرز بەهەندێک دۆس��تو ئەحباب و کەڵێنو کەلەب��ەری وای ب��ۆ دۆزراوەت��ەوە، کە وەس��تایی تیاک��راوە لەگەندەڵیدا بەن��اوی ق��ەرزو وەبەر هێنان��ەوە کە وەک تەنافی جاڵجاڵۆکە نەحکومەت و ن��ە وەبەرهێ��ن خۆش��یان س��ەری لێدەرده ک��ەن، هەروەک باس��مانکرد،

دوانەکەوت��ون ن��ەوت دۆس��تانی لەپێشکەشکردنی خزمەتگوزاریەکانیان هەربۆیەش زۆرێکیان کونسوڵخانەیان داناوە لەهەولێری پایتەخت، کە ئەمە دڵخۆشکەرە هەندێک لەو کونسوڵخانانە لەس��ەفارەتەکانی بەغ��دا چاالکترن، ئومێد ئەکەین کە ئێمەش بچینە ڕیزی خواپێداوانەوە ب��ەر ڕەحمەتی زەمانە بکەوین، ئەم عەش��ق عەش��قێنەیەی ڕۆژئاواو ئەمەریکای گەورەو بەریتانیای عوزما تا سەر بێت، ئەوەتا ئەبوناجی لەزاری کونسوڵەکەیەوە کە ناوی کاک )ئەنکس مەکی(یە، لەچاوپێکەوتنێکدا لەگ��ەڵ ڕۆژنامەی ئاوێن��ەدا لەژمارە )٢٠١٤/١٢/٩(دا ڕۆژی )٤٥٦(ی عەرزمان ئەکا ک��ە لەندەن ئامادەیە ڕێنمایيم��ان بکات ب��ۆ هەموارکردن و داڕش��تنەوەی یاسای وەبەرهێنان، کە لەم سەروبەندەدا بوە بەباسێکی گەرمی کەرت��ی تایبەت و پەرلەم��ان و میدیاو گەل��ێ ناوەندو الیەن��ی پەیوەندیدار، ک��ە ڕاستیەکەش��ی هەروای��ە، ج��ا حوکمەت گیان، پەرلەمانی ئازیز ئێمە زۆرمان وت��و نەتانبیس��ت هەندێجار

ڕەزای خۆش��مانمان قورس��کردوە یا زۆربڵێیمان کردوە، وابەقس��ەی ئێمە ناکەن دە بەقسەی ئەبو ناجی بکەن.

دەستورێک کە زۆر سەخت و نەگۆڕە، باشترین بەهانەیە بۆ کوده تا

بیرنارد دولیز

رەنگ��ە یەکێک لەو هەڵە باوانەی کە لەدوای راپەڕینەوە زۆر باڵوبۆتەوە و وەک زانیاریەکی گش��تی کاری له هوش��یاری زۆرێک لەخەڵک کردوە ئەو تێگەیشتنەیە کە دەس��تور وەک زاراوەیەکی سیاس��ی ت��ا ئاس��تی ئەفس��انە بەرزئەکاتەوە و ن��ەک ه��ەر بەچارەس��ەری زورب��ەی کێش��ەکانی ئەزانێت، بەڵکو سەرچاوەی کێشەکان و زوربەی قەیرانەکانی ئێستاش ئەبەس��تێتەوە به نەبونی دەس��تورەوە. عەیبەیەکی دەستور وەک نەبونی زۆرێک گەورە و کەموکوڕیەکی بونیادیی تەماشا ئەکەن کە بۆتە سەرچاوەی زوربەی ئەو قەیران و کێش��ە سیاسیانەی دێنە پیش ئەزمونی هەرێمی کوردستان. ئەم روانینە پێیوایە گەر دەسەاڵتی یاسا دانامەزرێت، گ��ەر واڵت پرە له پێش��ێلکاری وقەیرانی گەر جۆراوج��ۆر، تەنگژەی سیاس��ی و حوکمی خۆسەپاندن و خراپ بەکارهێنانی دەسەاڵت هەیە، گەر توانای دامەزراندنی حوکمێکی مۆدێ��رن و دیموکراتمان نیە، لەبەرئەوەیە کە دەستورمان نیە. دەستور ب��ەو تێکس��تە ئەفس��وناویەی ئەبێت کە نەک هەر چارەس��ەری کێش��ەکانی ئیستامان ئەکات، بەڵکو تەفسیری هەمو ئەو نالەباری و کەموکوڕیانەش ئەکات کە له کوردستاندا هەن. دەستور لەیەککاتدا ه��ەم چارەس��ەرە و ه��ەم نەبونیش��ی تەفسیرێکی دیاری کێشەکانی کوردستان ئ��ەکات. لەب��ەر ئەمەش ئ��ەم ڕوانینە پێداگریەکی سەرس��ەخت ل��ەوە ئەکات کە ئەبێت هەرێمی کوردستان دەستوری هەبێت و له چوارچێوەی ئەم دەس��تورەدا حوکمران��ی بکرێت. حوکمڕانی ئێس��تا له نەبونی دەس��توردا، هەرگیز ناتوانێت حوکمڕانێکی دیموکرات و دادپەروەر و دور

له پێشێلکاری گەورە و بچوک بێت.ب��ەاڵم راس��تیەکەی ئەوەی��ە ئ��ەم تێڕوانین��ە لەس��ەرەتاوە ت��ا دوا خاڵی لەس��ەر هەڵە و خۆشبینیەکی ساویلکانە دامەزراوە. دەس��تور ه��ەروا به بێمەرج و هەرگیز ناوەڕۆکەکەی دیاریکردنی به بێ نەک��ردوە، چارەس��ەر کێش��ەی نەک بەڵکو ب��وە به بەاڵیەکی گەورە لەبەردەم هەر گۆڕانکاریەک��دا. ئەوانەی ئەڵێن با دەستورمان هەبێت )گەر خراپیش بێت ئەوە کێشە نیە و دواتر ئەتوانین بیگۆڕین(، یان نەزانن وتێنەگەیش��تون، یان خەڵکی س��ادە بەوە هەڵئەخەڵەتێنن کە رازیبن دەس��تورێکی خراپ تێپەڕێ��ت کە هەر داڕێژرا و دەنگی بۆ درا، دەستکاریکردنی له مەحاڵ نزیک ئەبێتەوە. بۆ دەرخستنی ساویلەکەیی ئەم رایە هەر ئەوەندە بەسە بڵێین هەر کاتێک هەست کرا دەستورێک کەموکوڕیی تیایە، ب��ەاڵم لەم قۆناغەدا هەر ئەوەندە ئەکرێت، ئەبێت دەستبەجێ رابگیرێت و نەنوس��رێت. دەستور ئەبێت کاتێک بنوس��رێت هەمو کارەکتەرەکان نەک بەندەکانی دروس��تیی له باش��ی و هەر دڵنیابن، بەڵکو توانای پێش��بینی ئەو گۆڕانانەش��یان هەبێت کە ئەش��ێت له داهات��ودا روب��دات و هەر له ئیس��تاوە هەوڵبدەن ئەو گۆرانکارییانە له دەستوردا جێگی��ر بکەن. دەس��تور ن��ەک نابێت به هەستی ئەوەی کە ئاساییە گەر کەمێک کەموکوڕیی تێدا بێت بنوسرێ و کاری پێ بکرێ��ت، بەڵکو ئەبێ��ت هەمو نەک هەر دڵنیاب��ن له کامڵبون��ی، بەڵکو رەچاوی ئەوەش��یان کردبێت کە تێکستێک بێت بتوانێت له گۆڕانکاریەکانی داهاتودا خۆی بپارێزێ��ت، واتە به جۆرێک نوس��رابێت کە بتوانرێت وەاڵم��دەرەوەی نیازەکانی داهاتوی هەس��تپێکراو بێت. دەس��تور ئەوکاتە ئەبێت رابوەستێت گەر گومانێک ل��ەدەوری تەنان��ەت ی��ەک بەندیش��ی هەبێ��ت. ئەبێت دەس��تور به رۆحی ئەو سیاسەتمەدار و وتاربێژەی سەدەی چواری پێش لەدایکبونی مەس��یح بنوسرێت کە لەالیەن س��پارتەکانەوە راس��پێررابو بۆ ئەوەی دەستوریان بۆ بنوسێت. لیکۆرک کە کاری نوسینی دەستورەکەی تەواوکرد، گومان��ی لەبەرهەمەکەی خۆی هەبو کە کامڵ بێت و خەوشی گەورەی تیا نەبێت. لەبەرئەوە بڕیاری��دا بچێت بۆ دولفی کە یەکێک یۆنانی��ەو پی��رۆزی ش��ارێکی لێیە، یۆنانی پەرستگاکانی له دێرینترین بۆ ئەوەی لەگەڵ پیتی کە بانگهەڵدەری

پەرستگای ئاپۆلۆیە راوێژ بکات لەبارەی باشی وخراپی نوسینەکەیەوە. تا ئەویش نەکرده وە، دڵنیای نوسینەکەی له باشی

ئارامی نەبو.دەس��تور ئەبێت به رۆحی ئەم یۆنانیە دێرینە مامەڵە بکرێت و گەر له کامڵبونی دڵنیا نەبین، نەینوس��ین و لێگەڕێین بۆ کاتێک کە ئەم دڵنیاییە بەدەس��تدێنین. نانوس��رێت، له گومان��دا دەس��تور له فەزایەکدا نانوس��رێت ک��ە گومانمان رێکخس��تنی باش داڕش��تن و له ب��اش هەبێ��ت. لەفەزایەک��دا نانوس��رێت کە تیایی��دا بڵێن )رەنگ��ە کەموکوڕیی تیا بێ��ت، بەاڵم خۆ دەس��تور قورئان نیە و دەس��تکاریی گەر ویس��تمان ئەتوانین بکەین(. هەر کاتێک ئەم رس��تەیە گوترا بەمانای ئەوەیە لەبەردەم دەس��تورێکی خراپدای��ن ک��ە ئەیانەوێت ب��ەم بیانوە خەڵکی پێ له خش��تەبەرن و رازیبکەن بۆ بپۆشین. له کەموکوڕیەکانی چاو ئەوەی لەراس��تیدا به پێچەوانەوە ه��ەر کاتیک رستەی لەمجۆرەمان گوت، ئەبێت ئەوە بەڵگە بێت بۆ ئەوەی کە نابێت دەستور بنوس��ین و پێویس��تمان به دەستور نیە. گەر مەس��ەلەکە ئەوە بێت دەستور گەر کەموکوڕییشی هەبێت، با تێپەڕێت، ئەوا مرۆڤ ئەبێت بپرسێت ئیدی دەستورمان بۆ چیە؟ ئایا یاساکان بەتەنیا بەس نین بۆ ئەوەی ژیانی سیاس��ی وکۆمەاڵیەتی و ئابوریمان رێکبخەن، چ پێویست ئەکات کەموکوڕی ک��ە دابڕێژین دەس��تورێک تیایە و به نی��ازی چاککردنی له داهاتودا، له کەموکوڕیەکانی چاوپۆش��ی ئێس��تا بکەین؟. ئایا به تەنها یاساکانمان بەس نیە؟ چونکە یاساکان ئەو خەسڵەتەیان هەیە کە بتوانین بەئاسانی دەستکارییان بکەی��ن و بیگۆڕین و لەگ��ەڵ هەلومەرجی لەگ��ەڵ هەمواریبکەین��ەوە. ت��ازەدا ه��ەر دەورەیەک��ی پەرلەمان��ی تازەدا و بەرێژەیەک��ی کەم��ی دەن��گ ئەتوانین زوربەی یاس��اکان دەس��تکاریی بکەین و رێگە له کەموکوڕیی و خراپیەکانی بگرین. یاس��اکان سروش��تێکی کاتییان هەیە و لەگ��ەڵ گۆڕان��ی پەرلەماندا هەمیش��ە ئەگەری گۆڕانکاریی له مادەکانیدا هەیە. لەبەرئ��ەوە لەهەردۆخێکدا باس��ی ئەوە کرا کە ئەش��ێت دەس��تور کەموکوڕیی تیا بێت، ئەبێت راس��تەوخۆ بڵێین دەی برایان بۆس��تن و مادام وایە دەستورمان بۆچیە و با لێگەڕێین یاساکانی پەرلەمان، کاروبارەکان رێکبخات و بەڕاس��تیش کام ل��ەم یاس��ایانە کەموکوڕی تی��ا بێت، ئەتوانین له داهاتوی نزیکدا چاکی بکەین. بەاڵم دەس��تور وەک یاسا نیە و به ئاسانی دەس��تکاری ناکرێت. دەستور ئەوکاتەی نوسرا و دەنگی بۆ درا، یەکجار ئەستەمە بتوانین دەس��تکاری بکەی��ن و بیگۆڕین. دەستور یاسای یاس��اکانە و ئەبێت بەو رۆحیەتە بنوسرێت کە بۆ ماوەیەکی درێژ خۆی رابگرێت و پێویستی بەدەستکاریی

نەبێت.

نه وت��ی له گ��ه ڵ مامه ڵه ك��ردن روئی��ای كوردستان وابه س��ته ی )ستراتیژی و سیاسه ت(ی نه وتی پارتی دیموكراتی كوردس��تانه ، چونكه ئه وه له كوردس��تاندا ساغ بۆته وه كه داهاتی نه وتی كوردس��تان تاك جه مس��ه ری به ده س��ت كێ��وه بێت ه��ه ر ئه ویش ڕه نگڕێژی سیاسه تی ناوه وه و ده ره وه ی له ده س��تدا ده بێت، بۆیه ئێس��تا هیچ گومانی تی��ا نیه كه كۆمپانیای نه وتی ده ره وه به رژه وه ندی جیهانی جیهانی و پارتی به خاوه نی كوردستان و نه وته كه ی ده بینێ. هه ر له م ڕوانگه یه شه وه ، پارتی دیموكراتی كوردس��تان، له س��ه ر ئه و ته وه ره كاری ك��ردوه و كار ده كات كه ئه و خاوه نداریه تیه له گه ڵ ئه و زیهنیه ته به ت��ه واوی ده ره كی��ه دا ناوخۆی��ی و س��اغ بكاته وه و زیاتر بیچه س��پێنێت. پێویس��تی س��اغكردنه وه یه ش ئ��ه م به ئه نجامدان��ی دو پڕۆس��ێس هه ی��ه یه كێكی��ان خۆ ڕاپس��كاندنه له به غدا و دابڕانه له عێراق و له گه ڵیشیدا ڕایه ڵه كانی نه وت��ه ، چونكه هه ت��ا له چوارچێوه ی عێراق��دا بمێنێته وه دره ن��گ بێت یان زو به حوكمی به ش��ێكبونی سیاس��ی و ئابوریی و یاسایی له عیراق زۆر زه حمه ته ته حه ك��وم به كۆی سیاس��ه تی نه وتی كوردس��تانه وه ب��كات، ب��ه اڵم ئه گه ر ئه م پڕۆسێس��ه بخاته ن��او توركیاوه به یه كج��اری له به ش��ێكبون له عێ��راق ده رده چێت و وه ك خاوه ن نه وتی ڕه های كوردس��تان له توركیا و جیهان پێگه ی نه وتی خۆی ده گرێت، به واتایه كی تر، ئه و زه هنیه ته به ت��ه واوی ده خه مڵێت و ده بێته ئه مری واقیع به س��ه ر ناوخۆ و

جیهاندا.پرۆسێسی دوه م، پێشبڕكێ )مسابقه ( له گ��ه ڵ كات بۆ یه كانگی��ر كردنی دو سه ب پڕۆسێسی sub-process ی تر، یه كه میان س��یاده ی ت��ه واو به فراوانی به سه ر كوردس��تاندا و دوه م ته رحبون

له سه ر نه خشه ی نه وتی جیهانی.ئه م دو پڕۆسێسه واته )خۆگواستنه وه ب��ۆ توركی��ا و په له كردن بۆ س��یاده و نه وت( نه خش��ه ی له س��ه ر ته رحبون ناچار پارتی دیموكراتی كوردس��تانی كرد له ستراتیژیه تی نه وتی كوردستاندا په ی��ڕه وی سیاس��ه تی ئه وله ویه ت بۆ ئ��ه پ س��تریم up stream بكات، واته پڕۆسێس��ی دۆزین��ه وه ی نه وتی خاو و هه نارده ك��ردن و بی��ر له داون س��تریم ك��ه نه كات��ه وه down streamن��ه وت و له پیشه س��ازیكردنی خ��ۆی چونكه ده بینێت��ه وه ، پیترۆكیمیاویدا داون س��تریم كۆی پێگه ستراتیژه كه ی كوردس��تان دیموكراتی پارتی نه وتی دابه ش��بونی به ه��ۆی ده كات الواز به پێ��ی ن��ه وت به پیشه س��ازیكردنی ناوچه كان به س��ه ر هێزه ناوچه ییه كانی یه كێت��ی به تایبه ت��ی كوردس��تاندا

نیشتیمانی كوردستان واته ده بێته هۆی دابه ش��بونی ناوچه یی سۆفت پاوه ری نه وت كه بۆ ڕوئیای سیاس��ه تی نه وتی پارتی دیموكراتی كوردستان الوازبونی س��یاده ڕه هاكه یه تی. ئه م سیاسه ته ، پارتی دیموكراتی كوردستانی ناچاركرد له مامناوه ندی ته مه نی س��تراتیژه كه یدا قوربانی به هه ده ردانی س��ۆفت پاوه ری ب��دات )قه یران��ی ن��ه وت س��امانی سوته مه نی ناوخۆ، پااڵوگه ی نافه رمی، پیسكردنی ژینگه ، به هه ده ردانی نه وتی خاو....هه تا دوایی( له پێناو دورمه ودای جێگاپێكردن��ه وه ی ن��ه وت له ب��ازاڕی )موجازه فه كردن جیهان��دا توركی��ا و كوردس��تان و بوج��ه ی به موچ��ه و تێچونی فرۆش��تنی هه رزان��ی نه وت و س��وڕانه وه ی له به حره كان��دا و ...هه تا دوایی(، كه ده بوایه هه ردو پڕۆسێس و كوردس��تان نه وت��ی سیاس��ه ته كه ی هاوته ری��ب پاراڵێ��ڵ و به یه ك��ه وه بڕۆش��تایه بۆ ئه وه ی ن��ه وت النیكه م به چه ند بازنه یه كی تری پیشه س��ازیدا بڕۆش��تایه ك��ه ب��ۆ ئه ندازه یه كی زۆر به های س��ه رباری value-added تری بۆ كوردستان دروست ده كرد و داهاتی نه وت به به اڵنسێكی گه وره تره وه ده هاته ناو كوردستانه وه چ له ڕوی داهاته وه و چ له ڕوی به اڵنسی سیاسی و كۆمه اڵیه تیه وه بێ ئه وه ی زیان به زه مه نی پڕۆسێس��ی ئه پ ستریم بگه یه نێت و كوردستانیشی له و قه یرانانه ی س��ه ره وه تا ئاستێكی

زۆر ده پاراست.ئه م سیاسه ته ی نه وت له چوارچێوه ی س��تراتیژه به په له ك��ه ی نه وتی پارتی قه یران��ی كوردس��تان دیموكرات��ی گه وره ی بۆ كوردس��تان دروست كرد و په الماره كانی داعش بۆ كوردس��تانیش قه یرانه كانی له س��ه ر ئاستێكی فراوانی ئابوریی ته قانده وه و كۆمه ڵگه و شه قام كوردستانی مایه پوچ كرد. ئه م هه ڵه یه كوردی نه وتدا، سیاس��ه تی له ڕوئیای ب��رده وه ب��ۆ ڕێكه وتنێكی ت��ری تازه له گ��ه ڵ به غداد ب��ه اڵم له چوارچێوه ی درێژه دان به هه مان روئیای سیاس��ه تی نه وتی پارتی دیموكراتی كوردستان كه گرنگترین ئاماژه كان��ی به نده كانی ئه و

ڕێكه وتنه له و خااڵنه دا چڕ ده بێته وه :

یه كه م: ده ستكه وته كانی كوردستان:١. ته س��لیمكردنی به شێك له نه وتی كوردستان به كۆمپانیای سۆمۆی عێراقی به رامبه ر ئه وه زیاده ی نه وتی كوردستان هه نارده بكرێ��ت بۆ بازاڕه كانی جیهان ئه گ��ه ر ناوه ندیش وه ك ڕاگه یاندن ئه مه پێشینه یه كی به مه ش بكاته وه ڕه تیش یاسایی بۆ نه وتی كوردستان له جیهاندا دروس��ت ده كات بۆ س��اڵه كانی تری

داهاتوش.٢. ته رخانكردن��ی ب��ڕی ١٢٠٠ ملیار

دیناری عێراقی بۆ سوپای كوردستان

دوه م: ده ستكه وته كانی عێراق:١. ڕازیكردنی كۆمه ڵگه ی نێوده وڵه تی به گێڕانه وه ی ته بایی بۆ عێراق له شه ڕ و

ئاش��تیدا كه له ماوه ی حوكمی مالكیدا مه ح��اڵ بو، به واتایه ك��ی تر، گۆڕینی سیاسه تی ئیداره ی مالكی كه بریتی بو كوردستان هه مو ته سلیمبونی له )یان ی��ان هی��چ( به سیاس��ه تی ئی��داره ی پراگماتی و كاتی حه یده ری كه بریتی بو

له )تێگه یشتن له به رژه وه ندی یه كتر(.٢. س��اغكردنه وه ی كه رك��وك ك��ه به ش��ێكه له عێ��راق و جیاكردن��ه وه ی نه وته ك��ه ی به م��ه ش له گه ڵ پش��كه نه وتی كوردستاندا ته نها ١١% بوجه ی كوردستان له جیاتی ١7% بۆ كوردستان دابینده كرێت به تایبه تی ئێس��تا نه وتی

موسڵ و تكریتی له ده ست داوه .3. پێشمه رگه ده بێت شه ڕی ڕزگاری موس��ڵ و ناوچه كان��ی ت��ری نزیك��ی كوردستان له گه ڵ سوپای عێراقدا بكات به رامبه ر پاره كه ی پێشمه رگه لێره شه وه )ناوچه ی ڕزگاركراوی كوردستان( وه ك چاالكی ڕزگاركردنی موسڵ و ناوچه كانی تر بۆ پێش��مه رگه و كوردس��تان تۆمار ده كرێت ن��ه ك گێڕانه وه یان بۆ س��ه ر كوردس��تان هه ر وه ك جبوری سه رۆكی په رله مانی عێ��راق له كه ركوك ئاماژه ی پێكرد )ه��ه وای كه رك��وك و هه ویه ی له )س��ه ردانه عێراقی��ه ( كه رك��وك كتوپڕه كه یدا بۆ كه ركوك ڕاس��ته وخۆ پاش ڕێكه وتنه كه و له پشوی په رله مانی

عێراقدا( بۆ گه یاندنی ئه و په یامه .زیانه كانی كوردستان:

١. دانپێدانان��ی فه رمی كه كه ركوك به شێك نیه له كوردستان به مه ش كۆی جوهدی سه ربازی پێشمه رگه بۆ ناوچه ڕزگار ك��راوه كان پاشاكش��ه ی لێكرا، چونكه شه ڕی وه رگرتنه وه ی خاكی ١٤٠ سێ لۆژیكی هه یه یه كه م: ده ستور كه چه ندین س��اڵه جێبه جێنه كراوه دوه م: سیستمی ته وافقی كه له بوجه ی ٢٠١3 و حه یده ریدا حكومه ت��ی دروس��تبونی

ئیختیراق كرا سێهه م: لۆژیكی پاوه ری زبر )س��ه ربازی( كه ل��ه م ڕێكه وتنه دا كورد پاشه كش��ه ی لێكردوه و كه ركوك هی عێراقه و ته نها كوردستان نه وته كه ی ب��ۆ هه ن��ارده ده كات هه ت��ا موس��ڵ ده گیرێت��ه وه و هێڵه كان��ی خۆی چاك ده كات��ه وه . به واتایه كی ت��ر، مفاوزی كورد جارێكی تر، ئه وه ی چه سپاند كه ئه وه ی به خوێن به ده ستی هێنا له سه ر

مێزی گفتوگۆ ده یدۆڕێنی.٢. له ده س��تدانی ١٢ ترلیۆن دیناری ١٦ ب��ڕی ٢٠١٤ و بوج��ه ی موچ��ه و ترلی��ۆن دیناری پ��اره ی كه ڵه كه بوی چه ندین س��اڵی پێش��وی پێشمه رگه به رامبه ر چاوپۆش��ینی عێراق له نه وتی هه نارده ك��راوی كوردس��تان له ٢٠٠7 هه تا ئێس��تا و بڕی ٢١ ترلیۆن دیناری ته س��فیه نه كراوی ٢٠٠٤ هه ت��ا ٢٠١3ی داهاتی ناوخۆیی كه نه گه ڕێندراوه ته وه بۆ عێ��راق به پێی ڕاپۆرت��ی تایبه تی دیوان��ی چاودێری دارایی عێراق كه بۆ كوردس��تانی ناردوه . كۆی داهاته كانی ئه م چاولێپۆش��ینه ی عێراق له بنه ڕه تدا نه گه ڕاوه ته وه بۆ ن��او داهاتی بوجه ی سااڵنه ی كوردس��تان و چۆته ده ره وه ی كوردس��تانه وه . دارای��ی كه ناڵ��ی به واتایه كی تر، پڕۆسێسی ڕێكه وتنه كه تیایدا قه یدی ژمێریاری تیا گۆڕاوه ته وه به پاس��دانی چاوپۆش��ین بۆ یه كتر كه له ژمێریاری��دا دینارێك��ی زی��اد و كه م به دواداچون��ی بۆ ده كرێت نه ك ترلیۆن

دینار به چاوپۆشی تێپه ڕێندرێت.

داهاتوه پێشبینكراوه كه ی ڕێكه وتنه كه :

له خاڵی پڕه ڕێكه وتنه كه به نده كانی جی��اوازی و ته فس��یری جیاهه ڵگرت��ن چونكه زۆر الس��تیكیه و ه��ه ر الیه نه ته فس��یری تایه تی خۆی ب��ۆ ئه كات له ڕوانگ��ه ی به رژه وه ن��دی خۆی��ه وه و به مه ش ته مه نی ڕێكه وتنه كه پێشبینی ده كرێ��ت زۆر كه متر بێت له واده ی ئه و ساڵه ی بۆی دیاریكراوه . بۆیه پێشبینی ده كه ین ته مه نی ڕێكه وتنه كه ئه وه نده ی په یوه س��ت ده بێت به گۆڕانی به اڵنسی هێز له س��ه ر زه وی له عێ��راق ئه وه نده به به نده كانیه وه . نابێ��ت په یوه س��ت پێویس��ته بناغه ی��ه ئ��ه و له س��ه ر ده س��ته اڵتی كوردس��تان به رنام��ه ی كوردس��تان بۆ وه زعی ته واریئی خۆی هه بێ��ت به جۆرێ��ك ب��ۆ دابینكردنی پێداویستی داراییكردنی كوردستان وه ك یه ده كه ێ��ك س��ه یری ڕێكه وتنه ك��ه ی ئه گه ر وه ك بكات چونكه هه رێم-ناوه ند خۆی جێبه جێ بكرێت ئه وه ده رئه نجامه پێش��بینیه كانی ته بیعاته كان��ی وه ك خاڵه كان��ی س��ه ره وه یه و خ��ۆ ئه گه ر جێبه جێ نه كرێت پێویسته ده سته اڵتی كورد له هه رێم پالنی دوه م و س��ێهه می بۆی هه بێت به تایبه تی كه داش��كانی نرخی نه وت له جیهاندا به رده وامه به ره و ٥٠ دۆالر بۆ به رمیلێك و ئه م قه یرانه ش به پێی ڕای پس��پۆڕانی جیهانیش ٢-3

ساڵ ده خایه نێت.

13 )٤٥8( سێشه ممه ٢٠١٤/١٢/٢3 [email protected]بیروڕا

ڕێبین هەردی

دالوەر سۆفی کەریم

محه مه د كه ریم محه مه دمونته دای ئابوریی كوردستان

دەستور نەک نابێت به هەستی ئەوەی کە ئاساییە گەر کەمێک

کەموکوڕیی تێدا بێت بنوسرێ و کاری پێ بکرێت، بەڵکو

ئەبێت هەمو نەک هەر دڵنیابن له کامڵبونی،

بەڵکو رەچاوی ئەوەشیان کردبێت کە

تێکستێک بێت بتوانێت له گۆڕانکاریەکانی

داهاتودا خۆی بپارێزێت

ئه م سیاسه ته ی نه وت له چوارچێوه ی ستراتیژه به په له كه ی

نه وتی پارتی دیموكراتی كوردستان قه یرانی گه وره ی بۆ

كوردستان دروست كرد

لەم ماوە درێژەدا نەمانتوانی چوار

عانە پاشە کەوت بکەین و ڕۆژی ڕەشمان لەبەرچاوبێت

ئەفسانەی دەستور

روئیای ستراتیژی نه وتی كوردستان وهه ڵسه نگاندنی دوایین ڕێكه وتن له گه ڵ عێراق

١٩ »»

بەقسەی ئێمە ناکەن، به قسەی ئەبو ناجی بکەن

كلیپێكی )ئ��اراس(ی گۆرانیبێ��ژ هه یه س��ه ربه خۆیی به ئ��ااڵو س��ه باره ت كوردس��تان. ل��ه و كلیپ��ه دا ئ��اراس مامۆستای جوگرافیایه و سه ری سوڕماوه له وه ی ك��ه خوێندكاره كانی ئاهه نگێك س��از ده كه ن. له كلیپه دا كچێكی منداڵ ده ڵێ��ت: ) ئێمه ی من��داڵ بڕیارماندا سه ربه خۆیی كوردس��تان ڕابگه یه نین(. ئه م وته یه هه رچه نده له ڕوكه شدا ساده له ن��اوه وه دا پڕه به اڵم ده رده كه وێ��ت له ئاڵۆزی. ئ��ه م ده ربڕینه پێمانده ڵێت سه ربه خۆیی كرده یه كه له به رده مماندایه و ن��ه ك بێ��ت له پێش��مانه وه ڕه نگ��ه له ئێس��تادا. دروس��ت پێم��ان ده ڵێت كه س��ه ربه خۆیی الی ئ��ه م نه وه یه مان پڕۆژه یه كی جدی نیه و نوخبه ی سیاسی ئه م كرده ی��ه ده به خش��ێت به مندااڵن تا ئ��ه وان بڕیار بده ن و س��ه ربه خۆیی ڕابگه یه ن��ن. ئه م كرده ی��ه چاندنی ئه و ڕۆحه ناسیۆنالیس��تیه س��ۆزئامێزه یه به ن��ه وه ی ئاینده وه ك ئه وه ی نوخبه ی سیاسی توشی ش��ۆك بێت به جۆرێك موعجیزه ی��ه ك چ من��دااڵن س��به ی ده خوڵقێنن. ئ��ه م كلیپه پێمان ده ڵێت نوخبه ی سیاس��ی ئێستای كۆمه ڵگه ی كوردی هه ڵگری هیچ موعجیزه یه ك نیه و

ڕیسكی سیاسی پێناكرێت به ڵكو ئه وه مندااڵنن ده توانن ئه و ڕیسكه بكه ن.

دیاریكردن��ی ڕۆژێ��ك بۆ ئ��ااڵ، وه ك دوركه وتنه وه مانه ت��ر یاده وه رییه كانی له خوێندنه وه یه ك��ی جی��دی و عه قاڵنی بۆ ئااڵو س��ه ربه خۆیی و ناس��یۆنالیزم. ئ��ااڵی ب��ۆ ڕۆژێ��ك ته رخانكردن��ی ڕۆژه كانی فه رامۆش��كردنی كوردستان ت��ر خۆی بۆخۆی بیماری دیدی ئێمه یه بۆ پ��رۆژه ی ناس��یۆنالیزم. ڕۆژێك بۆ ئااڵی كوردس��تان ته نها كرده یه كه بۆ ده ربڕینی هه س��ت و س��ۆز، له م ڕۆژه دا س��ۆزی ناسیۆنالیس��تی و ڕۆحیه ت��ی نه ته وه یی ده گات��ه لوتكه ، به اڵم ئه مه كرده یه ك��ی عه قاڵنی نی��ه . ده بو له م ڕۆژه دا بتوانین ڕیسكی سیاسی بكه ین، به ش��ێوازێكی بتوانین بده ی��ن، بڕیار عه قاڵنی قس��ه له س��ه ر خۆم��ان و ئااڵ بكه ین. ب��ه اڵم ئ��ه م یاده وه رییه وه ك كۆمه ڵگه ی له یاده وه رییه كانی زۆرێ��ك ئێم��ه به ئاهه ن��گ و هه ڵپه ڕك��ێ به ڕێ

ده كرێت.بینینی ئه م هه م��و خوێندكاره له ڕۆژی ئااڵدا به جل و به رگی سه ربازییه وه ، مرۆڤ توش��ی تێڕامانی گ��ه وره ده كات. ئه م دیمه نه سه ربازییه له گۆڕه پان و سه ربانی قوتابخانه كان كه كچان و كوڕان به جلی س��ه وزی س��ه ربازییه وه ده رده كه وتن، دروس��ت كۆمه ڵگه ی لیبیی سه رده می قه زافی و جلی شینی قوتابیانی به عس و كۆبون��ه وه جه ماوه رییه كان��ی كۆریای باكورم��ان بیر ده هێنێته وه . مرۆڤ به م ش��ێوه یه وێنه ی خوێندكاران ده بینێت به جلی س��ه ربازییه وه له رز دایده گرێت، ئ��ه م وێنان��ه پێم��ان ده ڵێ��ن ده بێت نه وه ی نوێ بۆ چ شه ڕێك ساز و ئاماده

بكرێت.

له م س��ۆنگه یه وه س��اده كردنه وه یه كی بێت��ام ده بینرێت ل��ه م یاده وه رییه دا. كردن��ی ڕۆژی ئ��ااڵ به مینبه رێ��ك بۆ جنێ��ودان ب��ه وی تر كه له ڕق��ی ئێوه ئااڵم��ان هه ی��ه نه ك ئ��ه وه ی خۆمان به خۆمانه وه ڕۆحی په یوه ندیه كی وه ك پێویس��تمان به ئ��ااڵ بێ��ت دیمه نێكی ته واو برینداری ئێمه ی��ه به وی تره وه . له قوتابخانه یه كی پایته خت له هه ولێری نزیك ش��ه قامه كه خوێندكاران به جلی سه وزی س��ه ربازیه وه ئااڵیان هه ڵكردبو به كۆم��ه ڵ ده یان��وت: )ئ��ه و دیناره به ورده ، داعش قۆنده ره ی كورده (. ڕێك له پرۆسه ی ئازادی عێراقدا ئه م دروشمه به شێوه یه كی تر بو: )سه دام قۆنده ره ی كورده (. فه رهاد پیرباڵ سوێند ده خوات كه س��اڵی حه فتاو چوار خوێندكارێكی ك��وردی بینیوه ئێس��تا س��ه ركرده یه له یه كێ��ك له حزب��ه كان له ناو ش��اری هه ولێردا هاواری كردوه :) پێشمه رگه ی ناو ته اڵش��ان. )....( یان به )....(ی جاشان(. ئه م ساده كردنه وه یه ی ڕۆحی ناس��یۆنالیزم بۆ جنێو و دروش��می زۆر بازاڕی ده ركه وته یه كی ئێستا و ڕابردوی كۆمه ڵگ��ه ی ئێمه یه . له م دو نمونه یه وه ده رده كه وێت كه پرۆژه ی ناسیۆنالیستی له كوردستان یه ك بست پێش نه كه وتوه . هه ر ئه م گیانه شه ڕانگێزییه یه وا ده كات له زانكۆی كه ركوك خوێندكارانی عه ره ب و كورد پشێوی بكه وێته نێوانیان و دواجار خوێنیش��ی تێبكه وت. كه تۆ ڕۆژی ئااڵ بكه یت��ه بۆنه یه ك ب��ۆ تۆخكردنه وه ی توندڕه وی گیانی ناسیۆنالیس��تی و دژه عه ره ب و دژه تورك ئیدی ده بێت خۆت بۆ هه ر په رچه كردارێكی ئه وی تر ئاماده

بكه یت. دیاریكردن��ی ڕۆژێك بۆ ئ��ااڵ و كردنی

ئ��ه م ڕۆژه وه ك كرده یه كی ئایدیۆلۆژی و ش��ه ڕانگێزی و گیانی به رزكردن��ه وه ی كردن��ی به بۆنه ی��ه ك بۆ لێ��دان له وی تر و به س��ه ربازكردنی قوتابخانه كانمان، ئاینده یه ك��ی تاری��ك چاوه ڕێ��ی وه ها كۆمه ڵگه ی��ه ك ده كات. به لیبیاییكردنی كۆمه ڵگ��ه ی ك��وردی ل��ه ڕۆژی ئااڵدا هیچ نی��ه جگ��ه له به تاڵ��ی نوخبه ی سیاسیمان له مه ڕ چه مكی ناسیۆنالیزم و هه ژاری له هه ر هه وڵێك��ی عه قاڵنی بۆ

دروستكردنی ده وڵه تی نه ته وه .

له گه وره یه كێک��ه تیلل��ی چارل��س مێژونوسانی ده وڵه ت، مێژوی ده وڵه ت کۆئه كاته وه: له دێڕێك��دا له ئه وروپا ش��ه ڕ ده وڵ��ه ت دروس��ت ده کات، ده وڵ��ه ت ش��ه ڕ ئه کات. ش��ه ڕ ته نها به اڵ نیه، به ڵکو الیه نی پۆزه تیفیش��ی هه یه. به اڵم سودبینین له شه ڕ سه ره تا به پێداویسته به درککردنه پێویس��تی فره الیه نه کان��ی ش��ه ڕ. له کاتێکدا که کوردس��تان له گ��ه ڵ هێزێک��ی وه ها به ربه ری��دا ئه جه نگێ��ت کاتی ئه وه یه که ببینه دژه به ربه ری. ئه مه جۆرێکه له شوناس��ێکی جیهان��ی. به ربه ریه ت لێ��ره دا وه ك چه مکێ��ک به كارهاتوه ن��ه ک وه ك جنێوێ��ک. به ربه ری��ه ت دژایه تی بونیادنان، له دژایه تی بریتیه ئاس��ایش، دژایه تی که ڵه که ك��ردن، دژایه تی که لت��ورو مرۆڤبون. به اڵم بۆ ئه وه ی ئێمه ببینه خاوه نی شوناس��ی دژه به ربه ری پێویسته زۆر کار بکه ین. چ��ۆن بونی��اد ده نێیت، چ��ۆن رێگه ده ده یت هه تا که ڵه که بون بێته ئاراوه، پی��اده ده که یت، دادپه روه ریی چۆن هه مو ئه مانه له سه ر دیدی تۆ وه ستاوه بۆ دونی��ا. به ربه ریه تی ئاینیی بریتیه له خاپورکردن��ی ئه م دونی��ا به هه مو پێکهات��ه و که لت��ورو مرۆڤه کانی��ه وه له پێناو دونیایه كی تردا. ئه مه کرۆکی له به رامبه ر دیدی عه لمانیی مرۆڤانه یه

سیاسه تی ئاینیی ئه ودونیایی.ل��ه دوه م جه نگ��ی به ریتانی��ا له گه ڵ هۆڵه ندا که له ساڵی ١٦٦٤ بۆ ١٦٦٧ی خایان��د له س��اڵی ١٦٦٥ ولیه م پێتی ب��ۆ یه كه مجار ئامارێکی ب��ۆ داهات و مه سره ف و ژماره ی دانیشتوان و پانتایی خاک و س��ه رمایه كانی ت��ری به ریتانیا تۆمارک��ردن له پێناو هه ڵس��ه نگاندنی س��ه رمایه ی واڵت بۆ ش��ه ڕی له گه ڵ س��ه ره تای ئه م��ه هۆڵه ندیه کان��دا. دروستبونی ئه وه یه که له ئابوریدا پێی GDP: gross .ده ڵێن جی دی پیdomestic product که یانی بڕی

به رهه می ناوخۆ پێش لێده كردنی باج، به زمانێک��ی ئابوریی گ��رۆس ئه وه یه ک��ه هێش��تا نێ��تnet نی��ه. زانین و داهات س��ه رچاوه كانی ئامارکردن��ی له پێناو رێکخستن و په ره پێدان، یه كێكه له هه نگاوه بنه ڕه تیه كانی حکومداریی. state ئینگلیزی��دا ده وڵه ت له زمانی و ئامار statistic یه ک س��ه رچاوه یان هه ی��ه. ئ��ه م ماوه یه که مه س��ه له ی قه رزکردنی هه رێم هاته ئاراوه، له گه ڵیدا مه سه له ی جی دی پی ش هاته ئاراوه. زانیاریه كی که م ده رباره ی به گش��تی ج��ی دی پی هه بو. به اڵم ئه مه مایه ی سه رس��وڕمان نیه چونکه کورد به زۆر ئاشنا حوکمڕانی تری له مه سه له كانی نیه. جی دی پی به و ش��ێوه یه ی که ئه مڕۆ ده زانرێت له رۆژئاواش کۆن نیه، س��یه كان بۆ ده گه ڕێته وه مێژوه که ی هه تا پ��اش جه نگ��ی جیهانی دوه م. ئابوریدا له مێ��ژوی به ئاوڕێک ب��ه اڵم زۆر ش��تمان بۆ رونده بێته وه که چه ند س��ه ده یه ک پێ��ش ئێس��تا له رۆژئاوا مایه ی قسه له س��ه رکردن بوه، ئه مڕۆ له کوردس��تان جێگای مش��تومڕه. بۆ نمونه هه ردو چه مکی کاری به به رهه م و کاری بێبه رهه م ده گه ڕێته وه بۆ ئاده م ناس��راوی سه روه تی له کتێبی سمس گه الندا که له ساڵی ١٧٧٦ له چاپیداوه. ئێستا پرسێکی له مجۆره له کوردستان ئه وه ی پرس��ی ڕه نگه هه نوکه یی��ه. ک��ه کار چی��ه؟ له ئێس��تادا له هه مو پرس��یارێکی تر هه نوکه ییتر بێت. کار وه ك ئ��ه وه ی له رۆژئاوا باوه به رهه می مۆدێرنه ی��ه، وه ك ئه ن��دێ گرۆت��س ئابورییدا عه قڵ��ی ڕه خنه ی له کتێبی Andre Groz: Critique ofEconomic Reason باسی ده كات. کار له دونیای ئێمه دا له پش��ێویه كدایه له نێوان مۆدێرنه و که له پور. ئه نجامدانی کارێکی قوڵی کۆمه اڵیه تی، که لتوری و فه لسه فی له دونیای کوردیدا بۆ به های کارو چۆنێت��ی بینین��ی کار کارێکی کوردس��تان به داخه وه هه نوکه یی��ه.

بیرمه ندی مارکسیی تیادا نیه! ئێمه ی ئابوری��ه وه ل��ه روی داع��ش روب��ه روی کۆمه ڵێک ڕاس��تی کردوه : یه که م، ئێم��ه نه یارمان هه یه، نه یاری ئاس��ایی نا، به ڵکو نه یاری دڕنده، که ئاماده یه هه رچیه کم��ان هه یه وێرانی ب��کات. روبه روبونه وه ی ئ��ه م نه یاریه پێویستی به هێزه. هێز له فۆرمیالیه کی زۆر ئاڵۆزدا به رهه م دێت. له قسه کردن له گه ڵ به رپرسه ئه مه ریکیه کان له رۆژانی

ڕابوردودا، هه میشه هانی ئه وه یان ئه دا که چۆن ئێمه بتوانین پشت به خۆمان له خۆ، داکۆکیکردن له روی ببه ستین، به رگریکردن له خۆ، پاراستنی خۆمان و دابینکردنی ئاسایش��ی خۆمان. هه مو ئه مانه پێویس��تی به وه ی��ه که چۆن ئاب��وری مۆدرێن بێته ئ��اراوه، چۆن بزانی��ن ج��ی دی پ��ی واڵت چی��ه، رێکبخرێت، پێبدرێ��ت و په ره ی چۆن له س��ه روی هه مویه وه چۆن بپێورێت. ئێم��ه نازانی��ن جی دی پ��ی چیه، ناتوانین بیپێوین، له ئه نجامدا ناتوانین پالن ب��ۆ قه یرانی ئاب��وری و چۆنێتی گه ش��انه وه ی دابنێی��ن. ئێمه له روی ئابوری��ه وه دو الوازی��ی ترس��ناکمان هه یه: یه که م، پشتبه س��تن به سامانی سروش��تی که نرخه که ی له ده س��تی خۆماندا نی��ه، )ئه مه له ئابوریدا پێی ده ڵێ��ن ڤۆله تیلیت��ی volatility دو، نه بونی سه روه ری یاسایی به سه ر ئه م سامانه دا. به زمانێکی تر ئێمه خاوه ن سامانێکین که نه له روی سه روه ریه وه خاوه نی��ن و نه له روی نرخه وه. ئه وه ی هه یه ئێمه له روی دیفاکتۆوە )ئه مری واقی��ع( خاوه نین. بۆی��ه هه رچی زو

په له بکه ی��ن له وه ی ک��ه چۆن ئه م دو ڕه هه ن��ده چار س��ه ربکه ین دره نگ��ه. جارێکی تر، چاره سه ری ئه م دو بواره ئابوری به سیس��ته مێکی پێویس��تی

ناوخۆیی هه یه.وانه یه كی ت��ری به بای��ه خ که داعش به ئێم��ه ی دا ئه وه یه ک��ه چۆن ببینه خاوه ن سوپا. به بێ سوپا نه ته وه بونی نیه، به بێ س��وپا واڵت بونی نابێت. گۆڕینی پێشمه رگه بۆ سوپا پێویستی به گۆڕین��ی عه قڵیه ت��ی حکومڕانی��ه له هه رێ��م؛ له ته قلی��دی خێڵه کی��ه وه )خێڵه ك��ی به مان��ای فیوداڵی پێش مۆدرێن( بۆ عه قڵیه تی مۆدرێن. سوپا زۆرێک الی ده زگای��ه. مۆدرێنتری��ن له بیرمه ندان��ی رۆژئ��اواش تاقه هێزو مۆدرێنکه ری کاراکت��ه ری باش��ترین کۆمه ڵگایه، ئه مه زۆر الی هه نتنگتۆن تۆخ ده بێته وه. ئه مڕۆ هێزێکی گه وره ی وه ک ئه مه ری��کا ئاماده یه که هاوکاری کورد بکات بۆ بونیادنانی سوپاو بونی بنکه ی نیمچه هه میش��ه یی و هه روه ها پێدانی چ��ه ك. دی��اره هه ریه ك له م هه نگاوان��ه ده كرێت بڵێین که چه ندین روی تری هه یه به اڵم بۆ کورد هه موی س��وپا، بونیادنانی خان��ه ی ده چنه بونیادنان��ی په یوه ن��دی، له س��ه روی

هه مویه وه بونیادنانی ئاسایش.ت��ره وه داع��ش عێراقی له رویه ك��ی به ئاس��تێک الوازک��رد ک��ه جارێکی ت��ر به ئاس��انی نابێت��ه وه به واڵتێکی ناوه ندی، له هه مانکاتدا ده ستی واڵتانی دراوس��ێی زیاتر درێژکرد. گه ر ئه مانه نه رێ بن ئه وا هاتنه وه ی هێزێکی وه ك ئه مه ری��کا له گ��ه ڵ واڵتانی تری وه ك ئه ڵمانیاو فه ره نسا کارێکی سودمه نده ب��ۆ ک��ورد. ئه ڵمانه كان ڕاس��ته وخۆ س��وپادا، له بونیادنان��ی ه��اوکارن ئه وه ی ئه مه ریکیه کانیش. هه روه ه��ا ماوه ته وه خۆمانین. بۆ ئه وه ی زۆرترین س��ود له م ده رفه تان��ه وه ربگرین ئه وا ده بێت شێوازی حکومداری ناوخۆمان زیاتر دادپ��ه روه رو زیاتر ئازادو زیاتر س��ه رده میانه بکه ین. ئه وه ی شایانی باسه داعش ته نها بۆ کوردانی باشور نابێت��ه ده رفه ت به ڵكو ب��ۆ کوردانی باکورو رۆژئ��اواش. له ئه نجامی داعش به م زوانه پرۆس��ه ی ئاشتی گوڕێکی باش به خۆیه وه ده بینێت، ئه م ته كانه هاتنی ب��ۆ رێگاخۆش��که ر ده بێت��ه ن��او دونیای کوردان��ی رۆژئ��اوا بۆ رۆژئاوا، که مه رجی سه ره كی مانه وه و

به هێزبونیانه.

داعش‌و‌سوده‌کانی

دژ بیرخس��تنەوەیەک هەم��و به لەبیرچونەوەیە. ئ��ەم بۆچونە دەچێتەوە سەر سیستمە فەلس��ەفیەکەی "هیگڵ" كە پێیوایە هەمو "تێزێ��ك" دژەتێزێکی هەیە. بەاڵم، ئەوەی لێ��رەدا جەختی لێدەكەمەوە بابەتی تێزو دژەتێز نییە، بەڵكو هەڵماڵینی روی راستی چەمكی یا باشتر بڵێین "سیتم" و "گوتاری یادەوەریی"ە. لەراستیدا، دەبو ناوی ئەم گوتارە لەبیركردن و سڕنیەوەی یادەوەری بوای��ە. چونک��ی، بیرخس��تنەوە جۆرێکە لەسڕینەوە بیرەوەری و یادەکان بەتەكنیكێکی پالنڕێژکراو. دەکرێ بیرخستنەوە، سڕینەوەو فەرامۆش��کردنی نەک رابوردو بەڵکو ئێستاو

داهاتوش بێت. ئاش��کرایە، وەکچۆن بەش��ێكی مێشكی مرۆڤ كاری سڕینەوەو لەبیرکردنە، ئاوەهاش "تەختەكلیلی)کیبۆرد( كۆمپیوتەر هاوشێوەی دابەش��بونی لۆجیک��ی مێش��ك لەدوانەی بۆی��ە، دوگمەی س��ڕینەوەو هەڵگرتندایە. لەخۆڕزگارکردن. وات��ە جۆرێک��ە "دلی��ت" هاوکێشەیەکی لۆجیکی: یادەوەری بێسڕینەوە نابێ و س��ڕینەوەش بەبێ یادەوەری مومكین نییە. بەاڵم، ئەگ��ەر بەزمانێكی "دەریدا"یی بدوێین: یادەوەریی، بیركەوتنەوە لەبەرامبەر بیرچونەوەو س��ڕینەوەدا، تەنها دژوازییەکی زاراوەیی، واتە "دایتۆمی"کە. ئەوە داهێنانێكی زمانەوانیی��ە کە دوانەیەکی جیاواز دژبەیەک دەکاتەوە، لەکاتێکدا هیچیان بێئەویتر مانای

نییە!لەژیان��ی ئێمەداو لەناوماندا بێئەوەش��ی بەخۆم��ان بزانی��ن، ماکینەیەک��ی زەبەالح كار لەس��ەر س��ڕینەوەدەكات. بیرەوەریمان ل��ەوەی هەڵدەتەكێنێ��ت و لەناخ��ەوەڕا كات ئەزمونکردێک��ی کەپێش��تر وەك بەرهەمهات��وە، دایدەچۆڕێنێت. بۆیە ئەوەی جێی س��ەرنجە، لەم چەند مانگەدا چەندان بۆن��ەو روداوی مێ��ژوی س��ااڵنی راب��وردو گرفتەرۆژانەییەکانەوەو لێشاویی کەوتنەبەر ئێم��ە مێش��کی دیارنەمان. وەکئ��ەوەی لەرابوردومان ئاوڕدان��ەوە س��فرکرابێتەوەو لەبیرچوبێتەوە. ئی��دی، ئامێرێکی گەورەی س��ڕینەوە ل��ەدەرون و هزرمان��دا خەریکی

توڕدانی یادەوەریەکانە.ئ��ەو س��تەمە دەرونی��ەی ک��ە دەرهەق بەهۆش و ئاگایی ئێمە دەکرێت تا ئەو ڕادەی وەک مرۆڤێکی سڕو س��ڕڕاوە لەیادەوەری، ئ��اگاداری روداوەکان نەبی��ن. مێژویەک کە لەپش��تی س��ەرمانەوەیەو ئایندەیەکیش کە لەپێشماندایە، نادیارن. ئەوەندە داخزاوینەتە ئێستایەکی گۆڕئاساوە، تائەو ڕادەی مۆرکی نەمانی لێناوین. هەرکەسیش بەم چارەنوسە

رازیبێ، بانگهێشتی مەرگی خۆی کردوە!بی��رەوەری ئەو س��ڕکردن و س��ەرەڕای ش��ۆردنەوەیە، دەنگی یادەوەریەكان هێشتا دەزرنگێنەوە. لەئێستادا ئامادەو ورتەکانیان خراپ نییه، مرۆڤ جارناجارێ گوێ لەدەنگی یادەوەریەکان��ی بگ��رێ، بەمه به رجێ خۆی ئەگەر ده نگه ناواقیعیە. وەلێ، نه کاتەوە ب��ە و م��رۆڤ توانایب��ێ هەرچ��ی بینوییەت��ی و ئەوەش��ی بەخەو تەنانەت ئەزمونک��ردوە، بینیویەتی جا خۆش��بن یا تاڵ، بهێنێتەوە بەرچ��او بیری خۆی رەنگە ش��ەقبەرێ. چ ئەزمونێکە کە م��رۆڤ بەرەوڕوی دەبێتەوە، کاتێ��ک یادەوەرییەکانی بەبیرخس��تنەوەی روداو مێژویەکی دەستکردو هەڵبەستراوەوە

دەسڕدرێتەوە؟هەس��تیارەکانی وێس��تگە س��ڕینەوەی راب��وردو و دلیتکردن��ی مێژو یەک ش��تن. رژێمە هاوبەش��ی س��یفەتێکی لەبەرئەوە، گش��تگیرەکان، بریتییە لە دەستکاریکردنی مێ��ژو بەس��ڕینەوەی روداوە راس��تەکان و درۆینەکانی خۆی. بیرخستەنەوەی چیرۆکە رژێمی "بەعس" ل��ەو رژێمانەبو کە هێندەی س��تراتیجیەتی تۆکمەکردن��ی س��ەربازی و پۆلیسی نهێنی هەبو، ئەوەندەش به بەرنامە كاری بۆ س��ڕینەوەی بی��رەوەری هاواڵتیان دەك��رد. ئ��ەو بەجۆرێک داس��تانی هەمو مێ��ژوی لەو دروش��م و ب��اوەڕو دۆگمایانەی خۆی��دا دوپاتدەکردەوە، وەکئ��ەوەی ه��ەر خۆی خاوەنی س��ەروەریەکانی بێت. ئیدی، بی��رەوەری و س��ڕینەوە میكانیزمێکی تری دروستکردنەوەی مێژویەک بو کە تەنها بونی

خۆی، تێدا سەرەتاو کۆتابێت.لەم س��ۆنگەوە، رۆژنامەنوس "مەلیس��یا ستانگەر" لەرۆژنامەی "بزنیس ئینسایدەر"ی )٢٠١٤/٢/٤( دا پێنج نمونەی هاوش��ێوەی بەس��ەرکردۆتەوە. تۆتالیتێرەکانی رژێم��ە ل��ەو نمونان��ەدا دەردەکەوێ ک��ە هەمویان بەمیکانیزمێ��ک مامەڵە لەگ��ەڵ بیرەوەریدا دەک��ەن: دەس��تکاریکردنی مێ��ژو. لێرەدا کەدەڵێین مێژو، ه��ەر بەمانای رابوردو نا، بەڵکو ئێس��تەش و داهاتو دەگرێتەوە. بۆیە، تازەترین نمونە "کیم یۆنگ-ئون"ی سەرۆکی کۆریای باکورە کە مامە راوێژکارە نزیکەکەی

خۆی لەناوبرد. بەاڵم، هەر بەگۆڕەوشارکردن و بەڵکو نەوەس��تا، فیزیکیەوە س��ڕینەوەی بەدلیتکردن��ی لەمێ��ژودا پاکتاوکردن��ی هەمو وێنەکان��دا! ئۆنالی��ن و لەئەرش��یفی بەهۆی داخراوی��ی ئەم رژێمەوە، رەنگە رای جیهانی تەنه��ا بەتێبنیکردن��ی دیارنەمانی ئەو پلەبااڵیە لە راگەیاندنەکاندا درکردبێت. س��ەرکردەیەکی بگەڕێنەوە، ئەگەر واوەت��ر پارتی کۆمۆنیس��تی چینی بەدەستی "ماو" بەهەمان دەردەچێت. کاتێکیش "س��تالین" سەرۆکی پۆلیسی نهێنی "نیکۆالی یژۆڤ"ی ل��ە)١٩٤٠( دا س��ەرەونگونکرد، یەکس��ەر لەوێنەو ئەرشیفەکانیشدا دیارنەما! تەنانەت، چڵەپۆبه کە گەیش��تە بێبەزەیی ئەوەن��دە ه��ەر نیش��انەو هێمای��ەک بۆنی باش��ێتی ئ��ەوی لێبهاتای��ە، تەفروتونادەکرا. هەمان رابەری شۆڕش��ی بیرمەندو چارەنوس��یش بەلش��ەفی "ترۆتس��کی" گرتەوە، بەتایبەت پاشئەوەی "ترۆتسکی" بەرەی "مێنشڤیسک" ن��ەک "لینی��ن" هەڵدەبژێرێ��ت! لەهەندێک فۆتۆی ئەرش��یفیدا "ترۆتسکی" کە لەچەپی دوات��ر لەکاتی وتاردان��دا، "لینین"ەوەی��ە فۆرمێکی س��ڕینەوە وەک ئیدی، الدەبردێ! س��تەمکاری، ئەوەندە بەزەبرە کە کەس��ی یەک��ەم و کاربەدەس��تێکی بااڵی وەزارەت��ی پروپاگەن��دەی هیتل��ەر" کە بە"جۆس��یف گوبڵس" ناسرابو، پاش لەناوبردنی لەوێنەو

ئەرشیفیشدا بەتەواوەتی پاکتاوکرا.دەیەها نمونەی تری رژێمە س��ەرکوتکەر شایەتی ئەو راس��تییە دەدەن: مێژو خودی روداوەکان نیی��ە، بەڵک��و ئ��ەو گوڵبژێرە ئایدۆلۆجیەکاندا لەباخچ��ەی دۆگم��ا ک��ە دەڕازێنرێت��ەوە. بۆی��ە، کردەی س��ڕینەوە تەریبه بەبیرخس��تنەوە. ئ��ەو رژێمانەی کە دەیانەوێ مەودای بیرکردنەوەو یادەوەریەکان بەئەندازەی گەورەیی خۆیان بێت و کەس لەو دیویانەوە نەڕوانێتە ئاسۆیەکیتر! لەبەرئەوە، بیرچونەوەو بیرخستنەوە جگەلە گەمەیەکی س��ایکۆلۆجی کەتێدا مرۆڤ دەبێتە بابەت و ئام��رازی هەڵگرتنی خواس��ت و ی��ادەوەری پەڕەیەکی دەکرێتە هاوکات ستەمکارەکان،

خاڵیکراوە لەراستی روداوەکان.راس��تە، مرۆڤ بونەوەرێکە ئەوەندەی کە فەرامۆش دەکات، هێندەش دەخاتەپش��تی سەرییەوە. واتە، مێشک بەردەوام لەسڕینەوەو تۆمارکردنی نوێدایە. جگەلەوەی مرۆڤ زۆر جار زیات��ر روداوە ناخۆش و پرئێش��ەکانی لەی��ادە، بەاڵم فەرامۆش��کردن و لەبیرکردن چەکێک��ی ترە کە تۆڵەو س��ڕینەوەی مێژو لەخۆدەگرێت. رەنگە، رۆژێک زانست هێندە پێش��کەوێت کەبۆڕی رژێمەستەمکارو مێژو س��ڕرەوەکان بدات��ەوە. ه��اوکات کورتبڕی ژی��ری و بیرەوەری چارەس��ەربکات و تۆمارە ئەم بگێڕێت��ەوە. چونکی، نادیارەکانی��ش جیهان و گەردونە ئەرشیفێکی مەزنە کەهیچی تێدا وننابێت. ئەوەشی بەتیاچونی دادەنێین، تەنه��ا گۆڕانی فۆرمی ش��تەکان بێت نەک

دیارنەمانی هەتاهەتایی.

بیرورا)٤٥8( سێشه ممه ٢٠١٤/١٢/٢3 14

ره‌هه‌ندیسێیه‌م‌ گۆشه یه که دو هه فته جارێک

"نه وزاد جه مال" ده ینوسێت

بیرچونەوەو بیرخستنەوە

جگەلە گەمەیەکی سایکۆلۆجی

کەتێدا مرۆڤ دەبێتە بابەت و

ئامرازی هەڵگرتنی خواست و یادەوەری

ستەمکارەکان، هاوکات دەکرێتە

پەڕەیەکی خاڵیکراوە لەراستی

روداوەکان

بۆ ئه وه ی زۆرترین سود له م ده رفه تانه وه ربگرین ئه وا ده بێت شێوازی

حکومداری ناوخۆمان زیاتر

دادپه روه رو زیاتر ئازادو زیاتر

سه رده میانه بکه ین

به لیبیاییكردنی كۆمه ڵگه ی كوردی

له ڕۆژی ئااڵدا هیچ نیه جگه له به تاڵی نوخبه ی

سیاسیمان له مه ڕ چه مكی ناسیۆنالیزم و

هه ژاری له هه ر هه وڵێكی عه قاڵنی بۆ

دروستكردنی ده وڵه تی نه ته وه

بیرخستنەوە‌میکانیزمێكی‌سڕینەوەی‌بیروهۆش

ئااڵ‌‌وه‌ك‌گه‌مه‌ی‌‌مندااڵن

سه ردار عه زیز

عه زیز ڕه ئوف

مه به ست لێره ئه وه نیه كه كه سێك به ئ��او بخنكێت، به ڵكو مه به س��ت نامۆ وه ك به ش��تێكی له خنكان��ه قوتدان��ی هه ر كه ره س��ته یه ك بێت ی��ان ته نێكی نام��ۆ. وه ك زانراوه بچكۆله زمانه نانخ��واردن له كاتی هه ڵده س��تێت به داخس��تنی بۆریی هه ناس��ه بۆ ئه وه ی ئ��ه و خواردنه نه چێته بۆریه كه وه ، به اڵم هه ندێجار كه سه كه له كاتی نانخوارن قسه یه ك ده كات یاخود پێده كه نێت بۆیه له و كاته دا زمان��ه بچكۆله ده كرێته وه و خواردنه كه ده چێته بۆریی هه ناسه . هه ر بۆیه له م كاته س��ه ره تا ئێمه پێویس��ته به كه سه كه بڵێین بكۆكه بۆ ئه وه ی ئه و شته نامۆیه كه چۆته بۆریی هه ناس��ه وه بێت��ه ده ره وه ، ب��ه اڵم هه ندێجار ئ��ه و ته نه نامۆیه بچوك نی��ه و به و كۆكه ی��ه نایه ته ده ره وه و پێویست به وه ده كات كه س��ه ره تایی فریاگوزاریی هه نگاوی

ده ستپێبكه ین.س��ه ره تا پێویس��ته هه ر كه سێك ئه گه ر توشی ئه م حاڵه ته بو ره نگه نه توانێ قسه بكات یان هاوار بكات بۆیه پێویس��ته ئه م كه سه هه ردو ده س��تی بۆ قوڕگی به رێت ئه مه ش به رامبه ره ك��ه ی تێده گه یه نێ��ت كه پێویس��تی له قوڕگیدایه و ش��تێك

به هاوكارییه .

چۆن فری��ای ئه م كه س��انه بكه وین كه توشی ئه م حاڵه تانه ده بن؟

بۆ ئه و كه س��انه ی كه خ��وار ته مه ن 12 ساڵن.

س��ه ره تا پێویس��ته كه س��ه كه بكه ینه باوه ش��مان و پش��تی له خۆم��ان بكه ین له س��ه ر ده س��ت چه پمان به ده س��تی چه ناگ��ه و قوڕگ��ی كه س��ه كه دابنێین و سه ری بۆ خواره وه بێت به ده ستی راستت پێنج جار بكێشه به به ینی كۆڵنجه كانی . پاش��ان روی بكه له خۆت و س��ه یری ناو ده می بكه بزانه شته نامۆكه هاتۆته ناو ده م��ی ئه گه ر هاتبو هه ردو په نجه ت بكه به شێوه ی قوالپ و بیكه ناو ده می شته كه بێنه ده ره وه ئه گه ر نه هاتبوه ده ره وه ئه وه هه نگاوی دوه م بك��ه كه ئه ویش ئه وه یه كه س��ه كه رو له خۆم��ان بكه ین بیخه ینه سه ر پش��ت له س��ه ر زه وێكه و ده ستی چه پم��ان له ژێر مل و س��ه ری دابنێین و به ده سته كه ی ترمان به دو په نجه په نجه بخه ینه نێوان هه ردو مه مكی و بیش��ێلین بۆ ن��اوه وه واتا پاڵ به په نجه كانه وه بنێ بۆ ناوه وه و ئه م كرداره پێنج جار له سه ر یه ك بكه )هه ردو هه نگاوه كه پێنج جار له س��ه ر یه ك بكه ( ئه م فریاگوزاریه زۆر پێویس��ته تا ئه و كاته ی ئه مبواڵنسه كه ده گات��ه الت، وات��ا كاتێ��ك ت��ۆ ئه م هه نگاوانه ده كه یت پێویس��ته كه س��ێك په یوه ن��دی به ئه مبواڵنس��ه وه بكات بۆ

فریاكه وتنی كه سه كه .

ئایا دەمانەوێت وەکو

لوبنان بین؟بەش��داریم 12 مانگ��ی س��ەرەتای له کۆنفرانس��ێک له بەیروت کرد لەس��ەر فاکت��ەرە سیاس��ی و کۆمەاڵیەتیەکان��ی نەخۆش��یە تەشەنەس��ەندنی پش��ت نەگواستراوەکان له رۆژهەاڵتی ناوەڕاستدا. کۆنفرانس��ەکە له هەمانکات��دا یادی ٦٠ س��اڵەی دامەزرادن��ی فاکڵتی زانس��تە تەندروس��تیەکانی دەک��ردەوە له زانکۆی

ئەمریکی له بەیروت. یەکێ��ک ل��ەو پرس��یارانەی کە خۆی دەس��ەپاند ئەوە بو ک��ە بۆچی واڵتێکی بچوکی وەکو لوبنان سەرباری ئەوەی کە ٦٠ ساڵە ئەو زانکۆ نایابە جیهانیەی هەیە، کەچی نەیتوانیوە ببێت بە نمونەیەک کە نەک تەنها ناوچەی رۆژهەاڵتی ناوەڕاست بەڵک��و هەمو جیه��ان چ��اوی لێبکات له پێشکەوتوی سیستمی تەندروستیەکەی. ئ��ەوە دەزانین ک��ە ئەو واڵت��ە زۆر جار بەڵگەیەک��ە لەس��ەر ئەوەی کە باش��ی خوێندنی پزیشکیی و تەندروستی و زۆری تەندروستی کارمەندی پزیشک و ژمارەی بە تەنها بەس نین بۆ باشترکردنی دۆخی تەندروستی خەڵک. هەبونی زانکۆیەکەی پزیشک زۆری ژمارەیەکی پێش��کەوتو و س��ەر ئۆتماتیکی وەرناگێڕدرێت��ە ب��ە تەندروس��تیەکی ب��اش ب��ۆ هاواڵتیان و بۆ ناوچەیەک. هاونیش��تیمانیانی واڵت و نمونە لوبنان بۆ ه��ەر دەهەزار هاواڵتی ٣٠ پزیشکی هەیە کە ئەوەش بە گوێرەی س��تانداردە جیهانی��ەکان ڕێژەیەکی زۆر باش��ە و بە گوێ��رەی ناوچەک��ەش زۆر نزیک��ەی )کوردس��تان له پێش��ەوەیە 1٥ پزیش��كی هەی��ە بۆ ه��ەر دە هەزار هاواڵتی��ەک( بەاڵم لوبنان له ڕوی پێوەرە له دواوەی واڵتە زۆر تەندروس��تیەکانەوە سیس��تمەکەی پێش��کەوتوەکانەوەیە و بوەت��ەوە. قەی��ران دەی��ان توش��ی کۆنفرانسە چەند رۆژیەکەی بەیروت زۆر شتی پێ وتین لەس��ەر هۆکارەکانی ئەو

تێبینیەی سەرەوە. کۆنفرانس��ەکەی له پانڵەکانی یەکێک بەیروت له الیەن پرۆفیسۆرێکی بەناوبانگی زانکۆی ئەمریکیەوە بەڕێوەبرا کە زانایەکی تەندروستیە و بواری سیاسەتی ناسراوی ژمارەیەک��ی زۆری توێژینەوەی لەس��ەر ئەو بوارە باڵوکردوەتەوە و بەش��داریەکی کارای کۆنفرانس��ە جیهانیەکان��ی بواری دو ک��ردوە. تەندروس��تی سیاس��ەتی کەسی تر بەش��داری پانڵەکەیان کردبو، یەکێکیان بەڕێوەبەری گشتی تەندروستی بوله لوبنان و ئەوی تر وەزیری تەندروستی میسر بو دوای شۆرشەکەی مانگی یەکی گش��تیەکی بەڕێوەبەرە لەو واڵتە. 2٠11لوبنان له س��اڵی 1٩٩2ەوە لەو ش��وێنە ب��و. ئ��ەو پی��اوە کۆمەڵێک ش��تی وت ک��ە هەموی بە ش��ان و ب��اڵ پێهەڵدانی سیس��تمێک بو کە زۆرب��ەی ئامادەبوان دەیانزان��ی کە له قەیرانێکی کوش��ندەدا دەیانزانی هەم��وان له کاتێک��دا دەژی. کە سیستمی تەندروس��تی لوبنان له ژێر بار و فش��اری ئاوارەکانی سوریا خەریکە ه��ەرەس دەهێنێت، ئەو پیاوە باس��ی ئامادەباش��ی و توانس��تی سیستمەکەی دەکرد ب��ۆ ڕوبەڕوبون��ەوەی ئەو جۆرە قەیرانانە. ئەوەی س��ەیر بو، س��ەرباری هەمو هەڵە زانس��تی و فشەکانی جەنابی بەڕێوەبەری گشتی، پرۆفیسۆرەکە نوقەی لێ��وە نەهات و ه��ەر س��ەری دەلەقاند. هەبونی پرۆفیسۆرەکە و ئەو پیاوە لەسەر یەک پانڵ زۆر ش��تی پێ وتین لەس��ەر ئەوەی زانس��ت ب��ە ب��ێ ئازایەتی هیچ نرخێکی نیە و تەنانەت ئەگەر گەورەترین زاناکانی جیهان له واڵتەکەت کۆبکەیتەوە ئەگ��ەر ئەوانە نەتوانن بە ڕاس��تگۆیی و ئازاییەتیەوە قسە بکەن، هیچ نرخێک بۆ

زانستەکەیان نامێنێتەوە. لوبن��ان مایکرۆکۆزەمێک��ە ب��ۆ هەمو ناوچەکە و وانەیەکی بەنرخە بۆ کوردستانی دوبەرەکی و کوش��تار و خۆشمان. شەڕ و ملمالنێی سیاس��ی و تائیفی و نا یەکسانی ئاب��وری و ناجێگی��ری کۆمەاڵیەتی، زۆر له هەبونی پزیش��ک و کارمەند و خوێندنی توێژین��ەوەی سیاس��ەتی پزیش��كیی و تەندروستی گرنگترن بۆ تەندروستی واڵت و ناوچەیەک. ئەگەر بمانەوێت تەندروستی خەڵک باش بکەی��ن، ئەوە بەس نیە کە نەخۆشخانە و بنکەی تەندروستی و زانکۆ و کۆلیژی پزیشکی دروست بکەین. دەبێت دەس��ت بەرین بۆ س��ەرچاوە سیاسی و داڕوخانی کۆمەاڵیەتیەکان��ی ئاب��وری و تەندروس��تی. ئەگ��ەر ئ��ەوە نەکەی��ن لێ لوبنانمان حاڵەتدا وەکو له باش��ترین دێ��ت کە کەس نی��ە ئیرەییان پێ ببات

له ڕوی تەندروستیەوە.

نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت

15 )4٥8( سێشه ممه 2٠14/12/2٣ [email protected]ته‌ندروستی

چۆن‌كه‌سێك‌له‌خنكان‌رزگار‌بكه‌ین؟د. سەروەر عارف ستار

یان له زیادبون بریتی��ه ش��ێرپه نجه له خانه كانی نائاسایی گه شه كردنێكی

له ش به شێوه یه كی گشتیی .دروس��تبونی قۆناغه كان��ی *

شێرپه نجه .گۆڕانی بۆماوه یی ماده ی خانه كان

قۆناغی گه وره بونی شانه قۆناغی تێكچونی شێوه

قۆناغی شێرپه نجه ی جێگیر.قۆناغی باڵوبونه وه ی شێرپه نجه .

*خۆپاراستن له نه خۆشیی شێرپه نجه .- دوركه وتنه وه له به كارهێنانی توتن و به رهه مه كانی چونكه هۆكاری توشبونی گورچیل��ه ، )س��ی ، ش��ێرپه نجه ی میزه ڵدان(ه . هه روه ها جوینی ده بێته هۆی توشبون به شێرپه نجه ی ناوده م و په نكری��اس، ئه مه جگه ل��ه وه ی كه توش��بونی ه��ۆكاری دوكه ڵه ك��ه ی كه سانی تر به شێرپه نجه ی سییه كان.

- كاتی گونجاوو جۆری دروس��ت بۆ خواردن دابنێ ئه ویش به :

پرۆتینی به كارهێنانی ل��ه زیادكردن ك��ه م روه كیی )پاقله مه نێ��كان(، به كارهێنانی چه وریی و شه كر. چونكه ش��یبونه وه یان دوای خواردنانه ئه م ده بن��ه هۆی زیادبونی بڕی ترش��یی له له ش��داو رێخۆش��كه ر ده بێ��ت بۆ شێرپه نجه ییه كان. خانه گه شه كردنی بۆیه ده كرێت زۆر بایه خ به س��ه وزه و میوه بدرێت كه ده بێته هۆی زیادكردنی تفتی��ی و كه مكردنه وه ی ترش��یی كه

رێخۆشكه ر بوه بۆ نه خۆشیه كه .له قوتونراوو له خواردنی دوركه وتنه وه باش��تر خێرا. ئاماده كراوو خواردنی وای��ه زیاتر بای��ه خ ب��ه و خواردنانه بدرێت كه به سروشتیی گه وره ده بن و تێدا كیمیایی��ان ماده یه ك��ی هی��چ

به كارناهێنرێت بۆ گه وره بونیان.دوربك��ه وه له قه ڵه وی��ی و نه كردن��ی وه رزش. باش��تره رۆژانه نیو كاتژمێر به پێ رێبكرێت بۆ م��اوه ی پێنج رۆژ له هه فته یه ك، هه روه ها هه ر راهێنانێكی تریش بكرێت ئه وه زۆر باشتره له گه ڵ

رێكردن به پێیه كه .به گشتیی پزیش��كیی . پش��كنینی پێویس��ته هه ر ش��ه ش مانگ جارێك پش��كنینی گش��تیی بكرێ��ت ك��ه یارمه تیده ره بۆ دۆزینه وی نه خۆشیی ده ركه وتن��ی پێ��ش ش��ێرپه نجه ئافره تانیش هه روه ها نیش��انه كانی ، پێویس��ته زۆر بای��ه خ به پش��كنینی به ش��ه كانی منداڵ��دان و مه م��ك و ب��ده ن به تایبه ت��ی دوای ته مه نی ٣٥ س��اڵیی ، هه روه ه��ا ئه و كه س��انه ی هه یه ش��ێرپه نجه له خێزانه كه یان��دا پێویسته زۆر زیاتر له خه ڵكی ئاسایی

بایه خ به پشكنینه كان بده ن.

ئا: هاوڕاز سه لیم

زیادبونی كێ��ش بریتیه له و حاڵه ته ی كه مرۆڤ تێیدا كێش��ی زیاد ده كات و

ده گاته سه رو ڕاده ی سروشتیی .نه خۆش: ئه ی قه ڵه ویی چیه ؟

پزیش��ک: ئه و حاڵه ته ی��ه كه مرۆڤ تێیدا كێش��ی زۆر زیاد بكات و شێوه ی

له شی بگۆڕێت.نه خ��ۆش: ك��ه ی زیادبون��ی كێ��ش

روده دات؟ پزیش��ک: زیادبونی كێش و قه ڵه ویی كاتێ��ك روده ده ن ك��ه تێك��ڕای ئه و وزه یه ی وه ریده گریت زیاتره له وه ی كه

ده یسوتێنیت.

هۆكاره كانی قه ڵه ویی چین؟خواردنی خۆراكی چه ورو شیرین و كه م

به ها.وه رزش نه كردن و كه م جوڵه یی .

بۆماوه یی .رۆشنبیریی كه سه كان.

نه خۆشییه هۆرمۆنیه كان.نه خۆش: مه ترسیه كانی قه ڵه وبون چین؟ش��ه كره و نه خۆش��یی پزیش��ک: نه خۆش��یه كانی دڵ و ناڕێكی��ی له كاری توش��بون ئێس��ك و ماس��ولكه كان و به ش��ێرپه نجه به تایبه تی ش��ێرپه نجه ی كۆڵ��ۆن و منداڵدان، هه روه ه��ا قه ڵه ویی نه خۆشیه كان س��ه رجه م بۆ مه ترس��ی

هه یه .

پرسیاری نه خۆش و وه اڵمی پزیشكه ته

تایبه کی

ۆشه ی گ

ه کانۆشی

ه نه خب

چۆن‌زیادبونی‌‌كێش‌روده‌دات؟

ئه مانه ده رباره ی شێرپه نجه بزانه

خوێندن(458( سێشه ممه 162014/12/23

ریکالم

وەزیری پەروەردە لەکۆبونەوەی سەرپەرشتیاراندا:ئەگەر بەقەرزکردنیش بێت، بینای نوێ بۆ قوتابخانەکان دروست دەکەین

[email protected]


وەزیری پەروەردە لەشاری سلێمانیی لەگەڵ سەرپەرشتیارانی

پەروەردەییدا کۆبونەوەیەکی سازکردو سەرپەرشتیاران رەخنەو پێشنیارەکانی خۆیان ئاراستەی وەزیرکرد، وەزیریش دەڵێت "ئەگەر بەقەرزکردنیش بێت، بینای نوێ بۆ قوتابخانەکان دروست

دەکەین"

2014/12/21 یەکش��ەممە رۆژی پشتیوان س��ادق، وەزیری پەروەردەی حکومەتی هەرێم لەش��اری س��لێمانیی لەگەڵ سەرپەرش��تیارانی پەروەردەیی

سنوری پارێزگاکە کۆبویەوە. لەو کۆبونەوەیەدا کە یەکەمین جارە ل��ەدوای دەس��تبەکاربونیەوە وەزیری سەرپەرش��تیاراندا لەگەڵ پ��ەروەردە ب��اس لەکێش��ەو ب��دات، ئەنجام��ی گرفتەکانی پەروەردەو سەرپەرشتیاران

کراوە.بەوتەی سەرپەرش��تیارێکی ئامادەی پ��ەروەردە وەزی��ری کۆبونەوەک��ە، "بەقس��ەکانی خ��ۆی زۆر پاڵپش��تیی لەسەرپەرش��تیاران دەک��رد، دەی��وت دەزانم هەندێکتان وەال خراون و هیچتان بۆ نەک��راوە، ب��ەاڵم من پاڵپش��تیی

سەرپەرشتیاران دەکەم ".ک��ە وت��وە ئەوەش��ی وەزی��ر دەبێ��ت سەرپەرش��تیاران چاالکب��ن و سەرپەرشتیاریی وەک ئیشێکی ئاسایی

بەڕێ نەکرێت.بەڕێوەب��ەری عەل��ی، نەجمەدی��ن پ��ەروەردەی گش��تیی س��لێمانیی کە لەکۆبونەوەک��ەدا ئامادەب��و، لەبارەی کۆبونەوەی وەزی��رو س��ەردانەی ئەو بەئاوێنەی سەرپەرش��تیاران لەگ��ەڵ ب��ۆ کۆبونەوەی��ە "ئ��ەو راگەیان��د ئەوەبو کە سەرپەرش��تیاران قس��ەی خۆی��ان بک��ەن، هەروەه��ا پێداگریی لەس��ەر ئەوەکرا کە سەرپەرش��تیاران لەخوێندنگاکان��دا گرنگی��ی زۆر بدەن خوێندکارو پەروەردەکردنی بەالیەن��ی

تەنها گرنگیی نەدەن بەزانستەکە". بەوتەی سەرپەرشتیارەکە، بەشدارانی کۆبونەوەک��ە بەش��ێکیان پێیانواب��و ئەمیش وەک وەزیرەکانی پێش��و تەنها قس��ەیەو پێناچێت کرداری لەدوابێت، "بەاڵم م��ن پێموایە دەبێ��ت چاوەڕێ بکەین و بزانین تا چەند ئەو بەڵێنانەی جێبەجێی داون، بەسەرپەرش��تیارانی

دەکات".لەکۆبونەوەکەدا زۆر لەسەرپەرشتیاران راس��تەوخۆ رەخنەو پێش��نیارەکانیان ئاراس��تەی وەزیر کرد، بەشێکیش��یان بەهۆی نەبونی کاتەوە فریای قسەکردن نەکەوت��ن، ب��ەاڵم لەڕێی نوس��ینەوە

پرس��یارو رەخنەکانی��ان ئاراس��تەی وەزیرک��رد، "سەرپەرش��تیاران زی��اد لە100 الپ��ەڕە رەخنەو بۆچونی خۆیان

ئاراستەی وەزیرکرد".بەشی زۆر رەخنەو بۆچونەکان زیاتر لەب��ارەی گۆڕان��ی وان��ەی عەرەبیی و گۆڕین��ی ش��ێوازی پرس��یارەکان بۆ هەڵب��ژاردن، هەروەها ئامادەکارییەکان بۆ کۆنگ��رەی پەروەردەی��ی بوە، کە بڕیارە لەسەرەتای ساڵی داهاتودا ساز

بکرێت.پ��ەروەردەی بەڕێوەبەرەک��ەی س��لێمانیی باس��ی لەرێکخس��تنەوەی "کار ک��رد خوێندن��گان ئی��دارەی

دەکەین بۆ ئەوەی بتوانین دەس��ەاڵتی بەڕێوەبەری خوێندنگاکان زیاد بکرێت و ئیش��رافیش چاودێری��ی خۆیان بکەن. رەنگ��ە لەمەوب��ەدوا نوێژەنکردنەوەی بۆی بودجەیەی ئ��ەو خوێن��دگاکان و س��ەرف دەکرێ��ت، لەالی��ەن لیژنەی خوێندگاکانەوە سەرپەرش��تیی بکرێت

نەک لەتەربییەکانەوە".پش��تیوان س��ادق، لەکۆبونەوەکەدا بەسەرپەرش��تیارانی وتوە کە هەمویان ئیمەیڵی تایب��ەت بەخۆیان هەبێت، تا لەو ڕێگەیەوە راستەوخۆ لەگەڵ وەزیردا قسەبکەن. هەروەها وتوشیەتی "ئەگەر داوای پێک��ەوە پێنج سەرپەرش��تیار

کۆبونەوە بکەن، من دێم بۆ التان".لەبارەی کەمی��ی ژمارەی قوتابخانەو خوێندنگاکانیش��ەوە وەزیری پەروەردە ئاشكرایکردوە کە ئەگەر بودجە نەبێت ئەوا لەڕێگەی قەرزکردنەوە، ئەو کێشانە

چارەسەر دەکات. ل��ەو بارەیەش��ەوە نەجمەدین عەلی رایگەیاند "لەس��اڵی ڕاب��ردو کە ئێمە کۆبونەوەمان ک��رد، بڕیاردرا دو هەزار کوردس��تاندا لەهەرێم��ی خوێندن��گا دروستبکرێت، بەاڵم بەهۆی ئەو قەیرانە هات، کوردستاندا بەس��ەر ئابورییەی نەتوانرا ئەو بڕی��ارە جێبەجێ بکرێت. رەنگە وەزیر بۆ ئەو مەبەستە پەنابەرێت

بۆ دەوڵەمەندەکان یاخود هەر الیەنێکی دیک��ە کە خۆی��ان پێیان ب��اش بێت، بتوانن ئەو خوێندنگایانە دروستبکەن و دواتر کاتێک حکومەتی هەرێم بودجەی

هەبو، بتوانێت ئەو قەرزانە بداتەوە".پ��ەروەردەی بەڕێوه بەرەک��ەی س��لێمانی رایگەیاند کە ئەوان زەوییان خوێندنگاکاندابینکردوەودیزایینی ب��ۆ بیناکانیش تەواوکراوەو تەنها چاوەڕێی

بودجەن.پەروەردەی لەس��نوری ئێستاش تا دەوڵەمەندەکانەوە لەرێگەی سلێمانیدا

5 قوتابخانە دروستکراوە.

بۆ ناردنی بابه ت و وتارو سه رنجه کانتان بۆ الپه ڕه ی خوێندنی رۆژنامه ی ئاوێنه ، ده توانن په یوه ندی بکه ن به م ئیمه یڵه وه :

له کۆبونەوەکه دا سەرپەرشتیاران زیاد لە100 الپەڕە رەخنەو بۆچونی خۆیان ئاراستەی وەزیرکرد

[email protected]

بەشداربوانی کۆبونەوەکە بەشێکیان

پێیانوابو ئەمیش وەک وەزیرەکانی

پێشو تەنها قسەیەو پێناچێت کرداری لەدوابێت

(458( سێشه ممه 2014/12/23 [email protected] کۆمه‌اڵیه‌تی

ئـا: هاوكار حسێن

نه ریتی مامه ڵه كردن به ژن و كچانه وه وه ك كه نیزه ك له سه ده ی 21دا و

له سه رده ستی گروپێك به ناوی داعش زیندوده بێته وه ، به اڵم ئیزدییه كان

قوربانیانی یه كه می ئه م جۆره مامه ڵه یه ن، ئاوێنه له رێگه ی دوان

له قوربانیه كانه وه ده چێته ناو بازاڕی كه نیزه كه كان له ناو زۆنی ڕه شدا.

ناوچه كـــه و له مێـــژوی كه نیـــزه ك ئیسالمیشدا، ئه و كچ و ژنانه ده گرێته وه كه له جیهادی ئیسالمیدا به دیل گیراون، دواتر كڕیـــن و فرۆشـــتن و مامه ڵه یان پێوه كراوه له بازاڕه كاندا، پاشـــان وه ك خزمه تكار له ماڵی كڕیاره كاندا خزمه تیان پێكراوه . شه نگال و ئێزدیه كان له ساڵی 2014دا شـــانۆی نمایشـــكردنی ئـــه م

نه ریته ن.چه نـــد كاتژمێرێـــك پێـــش ئـــه وه ی هه ڵبكوتێته سه ریان داعش چه كدارانی له رۆژی 3ی ئابی 2014، حه نان و سه نا )ناوه كانیان خـــوازراوه ( له گه ڵ دایك و برایه كیان له ماڵی خزمێكیان ده مێننه وه له ناوچه یه كی نزیك شه نگال، مامێكیان به ناوی هاشـــم )خوازراو( ته له فۆنیان بۆ ده كات كه ئه وانیش روبكه نه چیای

شـــه نگال بۆئـــه وه ی نه كه ونه ده ســـت داعـــش، بـــه اڵم كات دره نـــگ بو بو، چونكه دوای ئه و ته له فۆنه ئه م خێزانه وه ك سه دان كیژ و ژنی دیكه ی ئێزدیی بونـــه كااڵی ئه و بازرگانیه ی كه داعش له "بـــازاڕی كه نیزه كه كانـــدا" مامه ڵه ی

پێوه ده كردن. لێره وه حه نان و سه نا خۆیان چیرۆكه كه بۆ ئاوێنـــه ته واوده كه ن و باســـی ئه و رۆژگاره تااڵنـــه ده كـــه ن كـــه له ژێـــر جه ورو ســـته می داعش وزۆنی ڕه شـــدا

به ڕێیانكردوه .ســـاڵی 1999 باوكـــی حه نان و ســـه نا به نه خۆشـــیی كۆچی دوایـــی ده كات و سه رپه رشـــتییان مامیـــان هاشـــمی ده كات. به رلـــه وه ی خانـــه و النه یـــان پۆلی خوێندكاری حه نان لێبشـــێوێت سه ناشـــله پۆلی ئاماده یی بـــوه و 12ی

حه وتی بنه ڕه تیی بوه .ده ســـتگیریان داعـــش كاتێـــك له پیـــاوه كان كچـــه كان ژن و ده كات جیاده كه نه وه ،مـــاوه ی 15 رۆژ حه نان و خوشـــكه كه ی و دایكی پێكـــه وه ده بن، لێكجیاده كه نـــه وه ، پاشـــانئه مانیش حه نان و سه نا ڕه وانه ی سوریا ده كه ن و دایكیشیان بۆ ناوچه یه كی نزیك موسڵ. مامه ڵه كردنـــی چۆنیه تـــی له بـــاره ی له گه ڵیان، حه نان داعـــش چه كدارانی

ته نها ده یوت: "پیس بون".حه نان و سه نابۆ ماوه یه ك له باره گایه كی سه ربازیی داعش له سوریا ده مێننه وه و وه ك خۆیان ده ڵێـــن، "زۆر به خراپیی مامه ڵه یـــان له گه ڵ ده كردیـــن و چه ند پاشـــان لێیاندایـــن". جارێكیـــش هه ریه كه یان به بـــڕی 15 هه زار دیناری عێراقی ده فرۆشـــرێن بـــه دو چه كداری

داعش.ئیـــدی لێره وه ئـــه م دو خوشـــكه ش ده برێته حه نـــان له یه كجیاده بنـــه وه و له شـــاره كانی سوریا له یه كێك ماڵێك كه دو چه كداری داعشـــی خاوه ن ژن و منداڵی تێدا ژیاوه و ســـه ناش ده درێته ده ست پیاوێكی ســـعودیی كه ئه ویش به هه مانشـــێوه خاوه ن ژن و منداڵ بوه . هه ردوكیـــان ته نهـــا وه ك كه نیزه كێك ئیشـــی كراوه و له گـــه ڵ مامه ڵه یـــان پاككردنه وه ی ناو ماڵه كه و خزمه تكردنی

خێزانه داعشه كانیانكردوه . ئه و چه كداره داعشـــه ی كـــه حه نانی بـــردوه بۆ ماڵـــی خۆیـــان، به ڕه گه ز ئوســـتورالیی بوه و وه ك خۆی ده ڵێت مامه ڵه ی زۆر باشتر بوه له چاو ئه وانی دیكه دا، "ژنه كه ی مه ســـیحی بوو زۆر

هاوكاریی ده كردم".ئێواره یه كی دره نگ داعشه ئوستورالیه كه له گـــه ڵ چه نـــد هاوڕێیه كـــی خۆی بۆ

ماوه ی نیو كاتژمێرێك ده چنه ده ره وه ئه نجامدانی چاالكییه ك، به مه به ســـتی حه نانی ته مه ن 19 ســـااڵن،به هاوكاریی ژنی ئوستورالیه كه له ماڵه كه راده كات و ده چێته ماڵێكی عه ره ب، بۆماوه ی شه وو رۆژێك ناخه وێت بـــه رده وام جێگۆڕكێ ده كات له م ماڵ بۆ ئه و ماڵ، تاده گاته نزیكه ی ســـنوری توركیا لـــه 10 ماڵ ده مێنێته وه ، به اڵم به هۆی ئه وه ی هیچ ناسنامه یه كی پێنابێت رێگه ی چونه ناو په یوه ندیی دواجار پێناده ن، توركیای له رێگه ی ده كات و به كه سوكاره كه یه وه كه ســـێكه وه به بڕێـــك پـــاره ده برێته توركیـــاو له وێشـــه وه ده هێنرێته وه بۆ

هه رێمی كوردستان. به اڵم چیرۆكی خۆرزگاركردنی ســـه نای ته مه ن 14 ساڵ سه رنجڕاكێشتره له وه ی خوشـــكه كه ی ، چونكه ئـــه م نه ك هیچ نه داوه ، یارمه تیی له ماڵه كه كه ســـێك به ڵكـــو وه ك خۆی ده ڵێـــت، "خێزانی پیاوه ســـعودیه كه كه عه ره ب بو، زۆر توندو خراپ مامه ڵه ی له گه ڵ ده كردم". چه ند رۆژێك ســـه نا پیاوه سعودیه كه نابینێـــت له ماڵه وه ، بۆیـــه نیوه ڕۆیه ك هه واڵی پیاوه كه له ژنه كه ی ده پرسێت؟ ژنه كه ده ڵێت، "پیاوه كه م چه ند رۆژێكه بۆ شـــه ڕ چوه تـــه عێـــراق و به مزوانه ده گه ڕێتـــه وه ". بـــه اڵم ســـه نا ئه مـــه

به ده رفـــه ت ده زانێت بۆئـــه وه ی خۆی ده ربازبكات.

هـــه ر ئـــه و نیوه ڕۆیـــه ســـه نا هه لێك ده قۆزێتـــه وه و به كلیل ده رگای ژوره وه له ســـه ر ژنه كه داده خات و ده چێته سه ر شـــه قامێكی ســـه ره كیی نزیك ماڵه كه كه ئێســـتاش نازانێت ئه و شوێنه كوێ بوه ، له وێ ســـواری پاســـێك ده بێت و شـــۆفێره كه بـــۆ به ســـه رهاته كه ی پێده دات به ڵێنی ئه ویش ده گێڕێته وه ، كـــه یارمه تیی بدات بۆئـــه وه ی بیباته شـــاری حه ڵه ب، له وێشـــه وه ره وانه ی سنوری نزیك توركیای ده كات، ئه میش كه سێكه وه و له رێگه ی به هه مانشـــێوه وه ره قـــه ( 55( دۆالر 5500 به بـــڕی

ده هێنرێته وه بۆ هه رێمی كوردستان.ئه وان نزیكه ی 3 مانگ له ژێر ده ســـتی داعـــش مانـــه وه و، ســـه نا 4ی مانگی رابـــردو گه ڕایـــه وه و حه نانیش رۆژێك له چاوه ڕوانی دواتر، ئێستا هه ردوكیان دایكیـــان و براكه یاندان كه رۆژێك بێت

به دیداری یه كدی شادببنه وه .له وكاته ی كه حه نان و سه نا به سه رهاتی خۆیان بۆ ئاوێنه ده گێڕایه وه ، ده نگۆی هێرشكردنه سه ر شه نگال و رزگاركردنی داعش له ده ســـتی چیـــای شـــه نگال له الیه ن هێزی پێشـــمه رگه وه باڵوبۆوه ، له خۆشییدا هه ردوكیان چاوه كانیان پڕبو

به حه ســـره ته وه ده چو له وه له گریان، دیكه بۆئه وه ی جارێكـــی چاوه ڕێبـــن بگه ڕێنه وه زێدی خۆیـــان و ژیانی نوێ

ده ستپێبكه نه وه . مامی ئه و دو كچه ئێزدییه باسی له وه كرد كه ئێستا له ناوچه یه كی ده وروبه ری سلێمانی له خانویه كدا ده ژین كه نه ئاوو نه كاره بـــای هه یه ، چاوه ڕێـــی الیه نه په یوه ندیـــدار و حكومیه كانـــن به ڵكـــو كه مێـــك له و مه ینه تیه ی سه رشـــانیان

سوك بكه ن. ئه مه جاری یه كه م نیه ئێزدیه كان توشی دۆخێكی تراژیدیی له وشێوه یه ببنه وه ، به ڵكـــو وه ك خۆیان ده ڵێن، به درێژایی مێژو ئه مه )73(هه مین جاره روبه روی

كاره ساتی هاوشێوه ببنه وه .به پێـــی زانیارییه كانی ئاوێنه هێشـــتا زیاتر لـــه 3 هـــه زارو 500 ژن و پیاوی ئێـــزدی له ژێـــر ده ســـتی چه كدارانی به نادیاریـــی چاره نوســـیان داعـــش ماوه تـــه وه ، هه روه ها ئـــه و پیاوو ژن و كچانه ی كه هاوشێوه ی حه نان و سه ناش رزگاریانبـــوه 453 كه ســـن كـــه له م ژماره یه ش 147 منداڵ و ئه وانی دیكه ش له ناوچه كانی ژن و پیاون، زۆرینه شیان ته له عفه رو به عاج و باشـــوری شه نگال و حه مام عه لی و دێره لول و ره ققه و چه ند

شوێنێكی دیكه هه ڵهاتون.

ئـا: ئیحسان مه ال فوئاد

له گه ڵ ئاواره بوندا، نه خۆشیی و بێشوێنیی ژیانی ریاز و خێزانه كه ی

هێنده ی ئاواره بونه كه تاڵكردوه ، ئه و باس له وه ده كات هه رچه نده له نێو كامپه كه دا چادری پێدراوه ، به اڵم به هۆی نه خۆشیی دڵ و سه رماوه

ناتوانێت له ناویدا بخه وێت، به ڵكو ژورێكی به بلۆك دروستكراوی كردوه ته

شوێنی حه وانه وه ی هه میشه یی .

ریاز عوســـمان گه نجێكـــی ته مه ن 29 ســـاڵی خه ڵكی شـــاری قامیشـــلۆیه له رۆژئاوای كوردستان، كه خێزانه كه ی له خـــۆی و ژن و منداڵێك پێكدێت، ژن و منداڵه كه ی شـــه وان له نێو چادره كه دا ده خه ون، به اڵم خۆی له نێو حه مامێكدا ده خه وێت كه به ته نیشـــتی چادره كه وه

به بلۆك دروستكراوه .ئـــه و گه نجه نه خۆشـــیی دڵـــی هه یه ، لـــه م چاوپێكه وتنه ی ئاوێنـــه دا وتی ، "ده مارێكی دڵم گیراوه ، به بۆنی ســـۆپا تێكده چم و هه ناسه م سوار ده بێ ، ته نها

چادرێك دراوه ته خێزانه كه م".به هـــۆی دابه زینی پله كانـــی گه رماوه ریاز شـــوێنه كه ی زستاندا، له شه وانی له حه مامه كه دا هێنده ی ساردكه ره وه یه ك قبوڵی ناچـــاره به اڵم ده یبه ســـتێت، بكات، ئه و ده ڵێت "ده خوازم خانویه كی یه كژوریـــی وه كـــو ئه وانـــی دیكه م بۆ دروســـتبكرێت، بۆ ئه وه ی ژیانم رزگار ببێت، ئـــه وه ژیان نییه له نێو حه مامدا

دور له منداڵه كانم ده خه وم".

كامپـــی عه ربـــه ت جگـــه له خه ڵكـــی عه فرین و قامیشلۆو حه سه كه و چه ندین شوێنی تر، 170 خێزانی كۆبانێ تێیدا نیشـــته جێن، له گه ڵ پێدانی چادردا بۆ هه ر خێزانێـــك تانكییه كی بچوكی ئاو ئاماده كـــراوه ، خه ڵكی كامپه كه گله یی زۆریـــان هه بـــو كه ســـێ رۆژ جارێك تانكییه كه یان بۆ پڕ ده كرێت و ئاوه كه ی

ته نها به شی رۆژێكیان ده كات.ریاز باس له وه ده كات كه ناتوانێت وه كو كه سانی تر كاربكات و ژورێك بۆ خۆی خێزانه كه شی ته نانه ت دروســـتبكات، به هاوكاریـــی خه ڵكی خێرخواز ده ژین و به وتـــه ی خۆیان دۆخـــی ژیانیان زۆر خراپه . له بـــاره ی دروســـتكردنی ئه و

ژورانه ی كـــه به بلۆك دروســـتكراون، "ئاواره كان ریاز ده ڵێـــت، خێزانه كه ی خۆیان دروستیانكردون، هه ندێكیشیان

به هاوكاریی خه ڵكی خێرخواز".ئـــه وه ی ده بینرێت له كامپـــی عه ربه ت هه ر خێزانێك یـــان ژورێكی بلۆكی بۆ دروستكراوه یاخود چادرێكی پێدراوه ، جگه له وه ی قوتابخانه بۆ منداڵه كانیان خوێندنن، ســـه رقاڵی دروســـتكراوه و هه روه ها بنكه ی ته ندروستییشـــیان بۆ دروســـتكراوه ، به اڵم قوڕو لیته و باران

ژیانی قورس كردون.خێزانه كه ی ریاز به ده م گریانه وه ده یوت ئه نجومه نی كامپه كه )كامپی عه ربه ت( جیاوازیـــی ده كات له نێـــوان ئێمـــه ی خه ڵكی قامیشـــلۆو خه ڵكـــی كۆبانێ، هه رچی هاوكاریی بێت بۆ ئێره ده درێته خه ڵكه كه ی كۆبانێ و ئێمه ی لێ بێبه ش

ده كرێین.رێكخـــراوی زانیاریـــی فه رمانبـــه ری UNHCR كامیـــل هاشـــم رایگه یاند، كامپـــی عه ربـــه ت ســـه ر به پارێزگای تێدایـــه خێزانـــی 1059 ســـلێمانیه و كـــه دابه ش كراوه به ســـه ر 5 به شـــی(A, B, C, E, G(دا، كـــه هه مو ئـــه و خێزانانه نزیكـــه ی 4850 كه س ده بـــن، ئه مـــه جگه لـــه وه ی چه ندین خێزان له ســـلێمانی چاوه ڕوانی پێدانی

شوێنن له كامپه كه .به پێـــی وته ی به رپرســـانی رێكخراوی UNHCR بـــه ســـه ر (IMS(ی ژمـــاره ی ســـلێمانی، له پارێـــزگای نزیكه ی پارێزگاكه سنوری ئاواره كانی

22 هه زارو 156 خێزان ده بن.

ئـا: ئیحسان

مێردمنداڵێكی ئاواره له كامپی عه ربه ت ده ڵێت، به هۆی

به كارهێنانی ده رمانێكه وه "ئێستا خه ریكه چاوم كوێر ده بێت". ئه و

چیرۆكی به سه رهاته كه ی بۆ ئاوێنه باس ده كات، "چاوم ئازاری هه بوو

سه ردانی بنكه ی ته ندروستیی كامپه كه م كرد، ده رمانێكیان پێدام، ئێستا هه ردو چاوم سورهه ڵگه ڕاون و

مه ترسییان له سه ره ".

مێردمنداڵێكـــی ته مـــه ن 14 ســـاڵ به ناوی سه عید، چاوی ئازاری هه بوه و سه ردانی بنكه ی ته ندروستیی كامپی ئاواره كانـــی كردوه له نزیك عه ربه ت، ده رمانێـــك بنكه كـــه پزیشـــكانی )قه تره (یه كی پێده ده ن، به اڵم دوای به كارهێنانی هه ردو چاوی به ته واویی خۆیشـــی به وته ی ده بنه وه ، ســـور كاتێـــك به مه به ســـتی ســـكااڵكردن كردوه ته وه ، بنكه كـــه ی ســـه ردانی پێیانوتوه "بڕۆ بۆ نه خۆشـــخانه كانی

سلێمانی".بـــرا گه وره كه ی ســـه عید به ئاوێنه ی راگه یانـــد، "كاتێك رۆیشـــتینه وه بۆ بنكـــه ی كامپه كـــه ، وتمـــان چاوی خه ریكه كوێر ده بێت، به اڵم پێیانوتین نه خۆشـــخانه كانی بۆ بیبه ن به په له ســـلێمانی ، ئێمه پاره مان له كوێ بو بچینه نه خۆشـــخانه كان؟ تكا ده كه م

فریای براكه م بكه ون".

هه ڕاجكردنی ژنانی كورد

له بازاڕی زۆنی ڕه ش

هه ریه كه یان به بڕی 15 هه زار دیناری عێراقی

ده فرۆشرێن به دو چه كداری داعش

ده مارێكی دڵم گیراوه ، به بۆنی سۆپا تێكده چم و هه ناسه م سوار ده بێ ، ته نها چادرێك دراوه ته

خێزانه كه م

ئاواره‌یه‌كی‌‌نه‌خۆش‌له‌كامپی‌عه‌ربه‌تله‌نێو‌حه‌مامدا‌ژیان‌به‌سه‌رده‌بات

منداڵێكی‌ئاواره‌ی‌‌كامپی‌عه‌ربه‌تخه‌ریكه‌‌چاوه‌كانی‌‌له‌ده‌ستده‌دات‌

ناو هاونشـــینه كانی به پێچه وانـــه ی كامپه كـــه وه كه زۆرینه یـــان خه می گه وره یان نان و ئاوو شوێنی گونجاوه ، ئه و مێردمنداڵـــه خه می دۆزینه وه ی

چاره ســـه رێكی به په له یـــه بۆ چاوه ســـورهه ڵگه ڕاوه كه ی ، ئـــه و ده ڵێت: ته ماشـــابكه م و به باشـــیی "ناتوانم

چاوێكم به ته واویی نابینێت".

پێیانوتین به په له بیبه ن بۆ نه خۆشخانه كانی سلێمانی ، ئێمه پاره مان

له كوێ بو بچینه نه خۆشخانه كان؟

حه نان و سه نا

پێشنیارێکی کراوە بۆ بەر دیدی بەڕێزان:

سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان

ئەنجومەنی وەزیرانپەرلەمانی کوردستان

جەماوەری کوردستان***

پارێزەر کامیل ژیر

ب��ۆ دی��اردە مەترس��یدارترین قەوارەیەک��ی سیاس��یی وەک هەرێمی س��وپایەکی نەبون��ی کوردس��تان، یەکگرت��وی حکومەت��ی هەرێم و بونی دو س��وپای حزبیی وەک ئەوەی ئێستا بە )70و80(ی پێش��مەرگە ناوئەبرێن! راس��تە ئەم دو سوپایە لەبارودۆخێکی نائاس��اییدا دروس��تبون، ب��ەاڵم نابێ تا س��ەر بەردەوامبن. ئەگ��ەر لەڕێی بیر ئەبێ یەکنەخران، رێکكەوتنێکەوە لەرێگایەک��ی تر بکرێتەوە. جگە لەوە، نەتەوەیەک��ی دیل و ژێردەس��ەی وەک کورد کە بەدرێژای��ی مێژوەکەی لەژێر ب��وەو ئەبێ، هەڕەش��ەی لەناوبردندا پێویس��تە هەمو تاکەکانی، نێرو مێ،

مەش��قپێکراوی س��ەربازیی و شارەزای بەکارهێنان��ی چەک ب��ن و بەگیانێکی

نەتەوەییانە پەروەردە بکرێن. بۆ ئەو مەبەس��تە، کورتەی پرۆژەو رەشنوسی یاس��ایەک پێشنیار ئەکەین وەک نەخش��ەیەک ب��ۆ دامەزراندن��ی مەشقپێکردنی نیشتمانیی و سوپایەکی گەنجانی هەردو رەگەزی نێرو مێی کورد کە بەرەبەرە هەم��و تاکەکانی کۆمەڵ ئەگرێتەوەو یاساکەش ناوئەنرێ )یاسای سوپای پێشمەرگەی کوردستان( بەپێی

ئەم مادانەی خوارەوە :م-١: پێویستە لەسەر هەمو گەنجێک، نێر یا مێ، کە ١8 س��اڵ تەمەن تەواو ئەکات، بەش��داریی خولێکی مەش��قی س��ەربازیی و فێربون��ی بەکارهێنان��ی چەکی جەنگ بکات بۆ ماوەی ٣ مانگ ک��ە بریتیی��ە لەمانگەکان��ی تەمموزو ئاب و ئەیلولی هەمو س��اڵێک لەیەکێک لەنزیکترین بنکەی پۆلیسی گەڕەکەکەی

یا گوندەکەی یا هەر بنکەیەکی تر.خولەک��ە، تەواوبون��ی دوای م-٢: ئ��ەو بنکەیە ناس��نامەیەک ئەدات بەو کەسانەی لەخولەکەدا سەرکەوتو ئەبن. ئەوانەی س��ەرکەوتو نابن، بۆیان هەیە س��اڵەکانی ئایندە بەشداریی خولی تر

بکەن تا سەرئەکەون.

م-٣: لەدوای دەرچونی ئەم یاسایەوە، ئام��اژە بۆ کراوان لە م-١ی س��ەرەوە بێبەش شارس��تانیی مافێکی لەهەمو ئەبن وەک مافی خوێندن، دامەزراندن، هاوسەرگیریی ش��ۆڤێریی، مڵکداریی، و هتد ئەگەر خاوەنی ئەو ناس��نامەیە نەبن کە لەبنکەی مەش��قپێکردنەکەوە ئەیاندرێتێ بەپێی نمونەیەکی وەکیەک بڕیاری پێش��مەرگە وەزارەت��ی ک��ە

لەسەرئەداو ئەینێرێ بۆ بنکەکان.م-٤: ئەم یاس��ایە ئەوانە ناگرێتەوە کە ئێس��تا پێش��مەرگەن یا پۆلیسن. ئەوان��ەش ناگرێت��ەوە ک��ە توان��ای جەس��تەییان نیە بۆ بەش��داریی لەو خولەدا بەراپۆرتی لیژنەیەکی پزیشکیی کە ئاراستەی هەر بنکەیەکی پۆلیسیی

ئ��ەکات و ئ��ەو بنکەیەش ناس��نامەی تایبەتیی بۆ ئەکات.

ل��ەو س��ەرکەوتویەک ه��ەر م-٥: خوالنەدا ب��ۆی هەیە داواب��کا بچێتە س��وپای پێش��مەرگەی کوردس��تانی

پێشنیارکراوەوە لەم رێگایانەوە: ١: کۆلێجی ئەفس��ەران ٤ ساڵ بۆ ئەوانەی بڕوانامەی ئامادەییان هەیە یا هەر بڕوانامەیەکی هاوشان بەئامادەیی. کۆلێجی پزیش��کیی سەربازیی ٥ ساڵ بۆ دەرچوانی ئامادەیی بەشی زانستیی بەپێ��ی ئ��ەو نمران��ەی بۆ س��کوڵی پزیشکیی زانکۆکانی کوردستان دیاری

ئەکرێ. ب: پەیمانگ��ەی یاوەر ئەفس��ەران )نائیب زابت( ٣ س��اڵ ب��ۆ ئەوانەی

بڕوانامەی ناوەندییان هەیە. ت: خولی پلەدار ١ ساڵ بۆ ئەوانەی

دەرچوانی شەشی بنەڕەتیین. ج: خول��ی س��ەربازیی ٦ مانگ بۆ

ئەوانەی هیچ بڕوانامەیەکیان نیە. هەم��و ئ��ەو توانایانە ش��ەرەفی

پێشمەرگایەتییان پێئەبەخشرێت.م-٦: ئەو توانایانەی م-٥ وابەس��تە پێش��مەرگەوەو بەوەزارەت��ی ئەب��ن وەزارەت رێ��کاری کارگێڕیی و دارایی و یاسایی و فەوجەکانیان بۆ دیاری ئەکا. هەروەها وەزارەت مامۆس��تاو راهێنەر لەهێزەکانی سەربازییەکان و لەکۆلێجە ئەکا تەنسیب پێش��مەرگەوە ئێستای بۆ مەشق و راهێنانی تواناکانی م-٥ ی

سەرەوە.م-7: وەزارەت ب��ۆ ه��ەر س��اڵێک ژمارەی تواناکانی م-٥ بەپێی پێویست

دیاری ئەکات.م-8: م��اوەی راژەو خانەنش��ینیی و ب��ڕی موچ��ەو پاداش��ت و ئافەری��ن و ه��ەر س��زادان و پلەبەرزکردن��ەوەو رێکارێکی پێویست، بەیاسای تر دیاری

ئەکرێت.م-٩: سوپای پێشمەرگەی کوردستان لەوەزی��رەوە ت��ا هەم��و ئەندامان��ی س��وپاکە ئەبێ دورب��ن لەپەیوەندیی

پارتایەتییەوە.***

بەوجۆرە، ئەگەر ئەم پرۆژەیە بخرێتە ب��واری جێبەجێکردن��ەوە، حکومەتی هەرێم ئەبێ بەخاوەنی س��وپای خۆی وەک دەوڵەتانی تر، مەترس��یی شەڕی ناوخۆ نامێن��ێ، هەمو نەوەکانی خوار ١8 ساڵیمان، بەرەبەرە، ئەبنە شارەزا لەبەکارهێنانی چەکداو لەکاتی پێویستدا پش��تیوانیی ئەبنە چەکدارئەکرێ��ن و س��وپای پێش��مەرگەی کوردس��تان و بەرگری��کار لەماڵ و نیش��تمانی خۆیان کە ئەمە بۆ کوردی س��تەمدیدە ئەبێتە رێگ��ر لەمەترس��یی ئەنفالێک��ی ترو تر. ش��ەنگاڵێکی دوبارەنەبون��ەوەی با وانەیەک لەکۆبانێی خۆڕاگریش��ەوە وەربگرین. با جارێکی تر پشت نەکەینە نیشتیمان لەنەتەوەو بەرگریی دوژمن. ئەرکی هەمو تاکێک��ی کۆمەڵە بەپێی قارەمانەکانی پێش��مەرگە توانای��ان. هەڵکش��انی لەگ��ەڵ ئێستاش��مان تەمەنیاندا، لەبەرەوە خانەنشین ئەبن و ئەرکەکانی��ان ئەس��پێرن بەنەوەکانی دوای خۆی��ان، ئەوانەی ئەو یاس��ایە

ئەیانگرێتەوە.ش��ارەزایانی بیرمەندان و بەهی��وام

بەڕێز، نەخشەکە دەوڵەمەندتر بکەن.

"ئاره‌زوی‌کوشتنت‌ده‌كه‌م"جه لالدێكی به ڕه گه ز كوردی داعش له ئاسایشی سلێمانی

چیرۆكی كوشتنی 70 كه س به ده ستی خۆی ده گێڕێته وه

تایبه‌ت (٤٥8( سێشه ممه 18٢0١٤/١٢/٢٣

ئا: ئاوێنه FoxNews

داوێن كه كوردێكه و له ڕیزه كانی داعشدا دژ به كورد جه نگاوه ده ڵێت "په شیمانم"، عومه ریش دان به وه دا ده نێت كه له ماوه ی چه ند مانگێكی

كه مدا 70 كه سی كوشتوه .

عوم��ه ر ك��ه چه كدارێكی پێش��وی ده وڵه تی ناسراو به داعشه و ته مه نی ٢٥ ساڵه ، باس له وه ده كات ده یان كه سی له هاواڵتیانی واڵته كه ی و له خه ڵكی بیانی كوشتوه دوای ئه وه ی چوه ته ریزه كانی داعش��ه وه ، ئه و له حوزه یرانی رابردودا به اڵم هه اڵت��وه ، داعش له ریزه كان��ی له الیه ن ئاسایش��ه وه ده س��تگیركراوه

له سلێمانی.فۆكس په یامنێ��ری م��ه كای هۆلی نی��وز چاوپێكه وتنی له گ��ه ڵ عومه رو چه كدارێكی تریش��دا كردوه كه چه ند پله دارێكی خایان��دوه ، كاتژمێرێك��ی ئاس��ایش و وه رگێڕێكی��ش ئاماده بون، ئه م دو چه كداره ی پێشوی داعش به و مه رج��ه چاوپێكه وتنه كه یان كردوه كه ناوه كانیان به ته واویی ئاشكرا نه كرێت و چاوپێكه وتنه ئ��ه م راب��ردو هه فته ی له الیه ن "فۆكس نیوز"ه وه باڵوكرایه وه .

عوم��ه ر وت��ی "داع��ش گونده كه ی داگیركردی��ن و زۆریان ب��ۆ هێنانین كه ماوه یه ك دوای لێبكه ی��ن، به رگری��ی به منی��ان وت ك��ه ی ده س��تده كه یت

به به رگریی كردن له خاكه كه ت؟".وتیش��ی "پێیانوتم یان ئ��ه م كاره له به رچاوی ده تكوژی��ن، یان ده كه یت خۆم بۆ ترس��اندنم چه ند كه س��ێكیان

كوشت". عوم��ه ر چ��وار په نج��ه ی چه پ��ی له ده س��تداوه و ده ڵێ��ت س��اڵی ٢00٩

له كاتی كاركردندا وام لێبه سه رهاتوه ."خه ریكب��و به هۆی ئ��ه م گرفته وه ، له الیه ن داعش��ه كانه وه بكوژرێم، به اڵم دواج��ار توانیم بۆیان بس��ه لمێنم كه به ده سته راس��تم ده توانم ته قه بكه م و

خه ڵك بكوژم".نهێنیی له زیندانێكی ئێس��تا عومه ر شاری س��لێمانی به پێی یاسای تیرۆر به س��ه رده بات، س��زادانه كه ی ماوه ی له س��ێداره دان س��ه ره تا حوكمی ئه و درا، ب��ه اڵم دادوه ر حوكمه كه ی بۆ كرد

به زیندانی تاهه تایی .له كات��ی هه ندێكج��ار عوم��ه ر چاوپێكه وتنه كه یدا له گه ڵ فۆكس نیوز چ��ا ده خواته وه ، بڕوای ته واوی به وه یه

كه خۆی قوربانیی داعش��ه و ته نانه ت ده پاڕێت��ه وه رێگه ی ب��ده ن بچێت بۆ

شه ڕی دژ به داعش.ب��ه اڵم قوربانیی��ه یان ن��ا، عومه ر جه لالدی داعش بوه و ئه وه ی راگه یاند كه "خه ڵكێكی زۆری بۆ داعش كوشتوه "، ك��ه ده یانژمێرێت ده گه ن��ه 70 كوژراو له ماوه ی چه ند مانگێكدا، باس له وه ش له ڕێگه ی قوربانیه كان��ی ك��ه ده كات

فیشه ك پێوه نانه وه كوشتوه ."چۆن خه ڵكت ده كوشت؟"

"به كاڵش��ینكۆف و چه ك��ی گ��ه وره ئه م كوشتنی هۆكاری ده مكوش��تن"، كه سانه ش��ی ش��یكرده وه ، ئ��ه و وتی "چونكه جوێن و قس��ه ی ناش��یرینیان به عایشه ده وت و مزگه وتیان ده سوتاند،

من ئه وانه م ده كوشت".له به رامب��ه ر ئ��ه م هه مو كوش��تاره زۆره ش��دا ك��ه ئه نجامی��داوه ، هی��چ خه اڵت و پاداش��تێكی گه وره ی له الیه ن س��ه ركرده كانی داعش��ه وه نه ك��راوه و

وه رنه گرتوه .

كاتێك كه پرسیارم لێكرد ئایا هه ست به په شیمانیی ده كه یت؟ ئه و وتی "ئه و كاره ی ئه نجاممداوه به خواس��تی خۆم

نه بوه ".پێشوی تیرۆریستی سه دان عومه رو داع��ش و ئه وانه ی كه هه اڵتون، له الیه ن ده س��تگیركراون ی��ان ئاسایش��ه وه ی��ان به دوایان��دا ده گه ڕێ��ن، نهێن��ی دركاندنه كانی ئه وانی��ش یارمه تییه كی زۆری به پێشمه رگه كان كردوه له شه ڕی

دژ به داعش.ئه م ده ڵێ��ن، ك��ورد به رپرس��انی یاس��ای به پێ��ی ده س��تگیركراوانه نێوده وڵه تیی و به چاودێریی خاچی سور

زیندانییكراون.یه كێك له به رپرس��انی ئاس��ایش كه ل��ه م چاوپێكه وتن��ه دا ئاماده بو، وتی "به ڵگه نامه یه ك��ی زۆرمان به هۆی ئه م

تیرۆریستانه وه ده ستكه وتوه ".عومه رو زۆرێك له م تیرۆریس��تانه ی پێش��وی داعش تۆمه تبارن به كوشتنی خه ڵكێك��ی زۆر و چ��اوه ڕوان ده كرێت

هه مو ژیانیان له زینداندا به سه ربه رن.عومه ر باس له وه ده كات كه بۆ ئه وه ی له ده ست ژنه كه ی رزگاری بێت چوه ته پاڵ داعش، ئه و ئام��اژه به وه ده كات كه ژنه كه ی نه خ��ۆش بوه و نه یتوانیوه منداڵ��ی ببێت، ئه و وت��ی "كاتێك كه ده س��تم به كار كرد له گه ڵ ئه و گروپه هاوسه ره كه شم خه رجیی تیرۆریستییه

دابینكردوه ".عومه ر وت��ی "له تاو داع��ش به ره و كوردستان هه اڵتوم تا كارێك بدۆزمه وه ، له الیه ن حوزه یران��دا ل��ه 8ی ب��ه اڵم پۆلیسه وه ده ستگیركراوم ، له به رئه وه ی

ئاسایش زانیاریی له سه رم هه بوه ".به كاف��ر ئه مه ریكیه كان��ی عوم��ه ر خۆش��ی دوژمنایه ت��ی ناوده ب��ردو به رامب��ه ر به ژنانی رۆژئ��اواو ئه وروپی

نه ده شارده وه .پرس��یارم لێكرد كه "من په یامنێری فۆكس نیوز ژنێك��ی رۆژئاواییم ئه گه ر به م شێوه یه له و سه ر جاده یه بمبینی

چی ده كه ی ؟".

ببی��ت لێده ك��ه م، "داوات وت��ی وازت نه ب��ی ئه گ��ه ر به مس��وڵمان، لێده هێنم". به اڵم زۆرم لێكرد كه قسه ی دڵی بكات، ئه مجاره ی��ان وتی "داوات لێده ك��ه م ببیت به مس��وڵمان، ئه گه ر

نه بیت ئاره زو ده كه م بتكوژم"!عوم��ه ر یه كێكه ل��ه و دو چه كداره ی پێش��وی ده وڵه ت��ی ئیس��المیی ك��ه له ئاس��ایش قس��ه یان بۆ فۆكس نیوز ك��رد، ئه وه ی دوه میان ن��اوی داوێنه و ته مه نی ١٩ س��اڵه ، ئه و به هۆی تۆڕی كۆمه اڵیه تیی فه یسبوكه وه چوه ته پاڵ

داعش.داوێن كه ٢0 رۆژ له ناو داعشدا بوه و دو مانگ له مه وبه ر له الیه ن ئاسایشه وه ده س��تگیركراوه ، په ش��یمانه و ده ڵێت "هیچ كه سێكم نه كوش��توه و كه سیشم كوژرابێت"، به به رچاوم��ه وه نه بینیوه پێش��یوایه كه "چه كداران��ی ده وڵه ی ئیسالمیی ناسراو به داعش به ربه ریین".

پێویستە لەسەر هەمو گەنجێک، نێر یا مێ، کە ١8 ساڵ تەمەن تەواو ئەکات، بەشداریی خولێکی مەشقی سەربازیی و فێربونی بەکارهێنانی چەکی جەنگ بکات

نەخشەیەک بۆ دامەزراندنی سوپای پێشمەرگەی کوردستان

به كاڵشینكۆف و چه كی گه وره

ده مكوشتن چونكه جوێن و

قسه ی ناشیرینیان به عایشه ده وت

(458( سێشه ممه 2014/12/23 19تایبه‌ت

ئومێد لێرەدا کۆڵەکەی سەرەکیی کارکردنی سیاسەتە، سیاسەتێک پابەست بەچاوەڕوانیی شتی باش��تر و زیاتر، یان چاوەڕوانیی شتی خراپی کەمتر و کەمتر.". ئاش��کرایە لێرەشدا یۆتۆپی��ا ب��اس لەبەرنام��ە و پرۆژەیەک��ی ناسیۆنالیس��تیی کۆنکریت ناکات ئەوەندەی باس��ی وزەیەک دەکات کە س��ەرچاوەکەی لەئومێد و چاوەڕوانیی ش��تی باشتری زیاتر و شتی خراپتری کەمتر لەدونیا دەکات. کاری ئەو پیداگۆگییە یۆتۆپیە ئەوەیە کە پرۆژەی گۆڕانی دونی��ا وەک مەح��اڵ دەرنەکەوێت، "یۆتۆپی��ا لێرەدا ئەوەن��دەی جەنگە لەگەڵ مەحاڵ��دا ئەوەندە بەرنامەیەکی سیاس��یی و کۆمەاڵیەتیی نییە.". هه مو ئەمانە نیش��انی ئەدەن کە یۆتۆپیا لەو نوس��ینەدا ئەو شتە نیی��ە ک��ە کاک بەختیار دروس��تی دەکات و

بەخوێنەرانی دەفرۆشرێت.بەاڵم ه��اوکات ئەمە هه مو ئ��ەو مانایانە نیی��ە کە م��ن ل��ەو نوس��ینەدا به چەمکی یۆتۆپیا دەبەخشم، ڕاستە ئەوەی لەسەرەوە بەخوێنەران��م نیش��اندا مانا س��ەرەکییەی یۆتۆپیا له نوسینەکەدا، بەاڵم مانایەکی دیکە هه یە نزیکە لەو مانای��ەوە کە کاک بەختیار له نوسینەکەی مندا به یۆتۆپیای دەبەخشێت. کاک بەختیار لەو خاڵەدا ڕاست دەکات من کە ب��اس له کوبانی دەکەم ته نها باس لەو وزەی گۆڕان��ە ناکەم، بەڵکو باس له دابەزاندنی ئەو وزەیەش بۆ ناو واقیع دەکەم. یانی به یۆتۆپیا ڕەهه ندێکی پراکتیکیی دەبەخشم. بەاڵم ئایا ئەم ڕەهه ندە پراکتیکییە چ مانایەکی هه یە؟ ئایا ئەمە ستایش��ی ناسیۆنالیزم و باسکردنی "هاتن��ەدی و بەرجەس��تەبونی یۆتۆپیایەکی ناسیۆنالیست"ییە، وەک کاک بەختیار دەڵێت، یان مانای "هاتن و گەیشتنی مەهدیی"ە وەک لەپاڵ باس��کردنی مندا بۆ دێریدا تەفسیری دەکات، ئایا مانای کۆتایی چاوەڕوانییکردن و هات��ن و گەیش��تنی فریادڕەس��ە، وەک کاک

بەختیار دەیەوێت به خوێنەری بڵێ؟بەر لەهه مو ش��تێک من ب��اس له کوبانی ناک��ەم وەک "بەرجەس��تەبونی یۆتۆپی��ای ناس��یونالیزمێکی باش". ئەمە داهێنانی کاک بەختیار خۆیەتیی و بەزۆر بەسەر نوسینەکەی مندا س��ەپاندویەتی. کوبانی له نوسینەکەی مندا ته نه��ا لەیەک دۆخ��دا یۆتۆپیایە، یان

ڕەهه ندێک��ی پراکتیکی��ی یۆتۆپی��ی هه یە، ئەویش ئەو کاتەیە کە بەو ژینگە سیاس��یی و ل��ه دەرەوەی فەرهه نگییەی کۆمەاڵیەتی��ی و دەکەین. ب��ەراوردی ئامادەی��ە، کوبانی��دا بونی ژینگەیەک کە من لەو نوس��ینەدا وەک ژینگەیەکی "دیستۆپیایی" یان "دژە یۆتۆپیا" ناونوس��یم کردوە. ئەم��ەش به پلەی یەکەم پەیوەندی��ی بەوەوە هه یە کە داعش چ جۆرە هێزێکە و کوبانیەکان لەگەڵ چ جۆرە دوژمنێکدا دەجەنگن. له نوسینەکەی مندا داعش هێزێکی دیس��تۆپیی، واتە دژە یۆتۆپیایە به بەراورد به کوبانییەکان. ئەگەرچی لەچەند شوێنێکی وتارەکەدا من ئەم خاڵەم شیکردۆتەوە، بەاڵم لێرەدا دێڕەکانی کۆتایی وتارەکە جارێکی تر دەنوسمەوە بۆ ئەوەی فیکرەکە بۆ خوێنەران ت��ەواو ئاش��کرابێت. م��ن بەم ش��ێوەیە جەنگاوەرەکانی کوبان��ی و داعش بەیەکتریی بەراورد دەکەم. " بۆ جەنگاوەرەکانی شارەکە کوبانی خاڵێک نییە لەناو گەردونێکی دینیدا، بەڵکو ماڵێکە له ناو شوناسێکی نیشتیمانیی و نەتەوەییدا. داعش ته نها دژ به فیکرەی ماڵە نیشتیمانیی و نەتەوەییەکە نییە، ته نها دژیش به فیک��رەی ماڵ خۆی وەک ماڵ نییە، داعش له دیدی کوبانییەکاندا دیس��تۆپیایە، ئەو ڕوە ڕەش و تاریکەی دونیایە کە له هه مو ش��تێکدا پێچەوان��ەی یۆتۆپی��ای کوبانییەکانە. بەم مانای��ە داعش ته نها دوژمنێک��ی نەتەوەیی و نیش��تیمانیی نییە، تەنانەت ته نها دوژمنێکی سیاسییش نییە، بەڵکو دوژمنێکی یۆتۆپییە، دوژمنە لەئاس��تی پەیوەندیی یۆتۆپیا به دژە - یۆتۆپیاوە، لەو ئاس��تەدا کە دژە-یۆتۆپیا بەئەرکی خ��ۆی دەزانێت هه مو ڕەهه ندەکانی

یۆتۆپیا وێران بکات."کاک بەختیار گەر مەبەس��تی نەبێت سەر لەخوێن��ەران بش��ێوێنێت دەزانێ��ت من کە باس له تەرجەمەکردنی ئ��ەو وزەی گۆڕانەی ن��او ناس��یۆنالیزم دەکەم ب��ۆ واقیع، باس لە واقیعێکی بێوێنە و دەگمەن ناکەم کە هه مو چارەس��ەرکردبێت، مرۆڤایەتی کێش��ەکانی ب��اس له پیادەکردنی پ��رۆژە و بەرنامەیەکی یۆتۆپیی ناسیۆنالیستیی ناکەم. بەڵکو باس له دروس��تکردنی واقیعێک دەکەم جیاواز لەو ژینگە تایبەت��ەی دەوری ئەو واقیعەی داوە، ب��اس لە واقیع��ی سیاس��یی و کۆمەاڵیەتیی و

فەرهه نگیی ن��او کوبانی دەک��ەم بەبەراورد بەو واقیع��ەی کە هێزەکان��ی وەک داعش و خەالفەتەکەی بەغدادیی و ڕژێمەکەی بەش��ار ئەسەد لەدەرەوەی کوبانیدا دروستیانکردوە. ئەگ��ەر کۆبانی یۆتۆپیا بێ��ت، وەک من لەو نوس��ینەدا دەڵێم، ئەوا ته نه��ا له پەیوەندیدا به دیوە تاریک و وێرانەکەی ئەم یۆتۆپیایەوە، دیوە دیس��تۆپییەکەوە، کە دونیای داعشە، دەکرێ��ت وەک یۆتۆپی��ا ببینرێ��ت. ئەگەر یۆتۆپیا خەون بێت، ئەوا دیستۆپیا کابوسە. بەاڵم پەیوەندیی نێوان یۆتۆپیا و دیس��تۆپیا پەیوەندیی دابڕانێکی مێژویی و ئەبستمۆلۆژیی و س��تراتکتوری گ��ەورە نیی��ە، چونکە هه مو یۆتۆپیای��ەک قابیل��ی ئەوەی��ە بگۆڕێت بۆ دێس��تۆپیا، وەکچۆن هه مو دیس��تۆپیایەک گۆڕاوە له خەونەوە یۆتۆپیایەکە له جەوهه ردا ب��ۆ کاب��وس. بەکورتی کاتێ��ک کە باس له کوبان��ی وەک یۆتۆپیا دەکەم، به ئاش��کرا باس له کوبانی دەکەم به " بەراورد بەو ژینگە سیاس��یی و کۆمەاڵیەتی��ی و فەرهه نگیی��ەی ل��ەدەرەوەی ش��ارەکەدا ئامادەی��ە"، ته نها ل��ەم ب��ەراوردەدا کوبان��ی دەتوانێت وەک یۆتۆپیا دەردەکەوێ��ت، نەک ئەوەی کوبانی ناس��یۆنالیزمی یۆتۆپیایەکی پیادەکردن��ی بێت، یان یۆتۆپیایەک بێت کۆتایی هێنابێت به هه مو ئەو کێش��ە و گرفتان��ەی مرۆڤایەتی بەدرێژای��ی مێژو بەدەس��تیانەوە گیرۆدەیە و

بۆی چارەسەرنەکراوە.

دێریدا و مەهدیگەراییئ��ەوەی ورد وتارەکەی م��ن بخوێنێتەوە دەزانێت دیدی من بۆ بەرگریی جەنگاوەرەکانی کوبانی دیدێکی گەش��بین نییە، من کردەی قارەمانانە به کردەیەک��ی بەرگرییکردنەک��ە دەزانم، بەاڵم ئەوەی نەیەوێت وتارەکەی من بش��ێوێنێت ئەو ڕاستییە س��ادەیە دەبینێت کە من لەو نوس��ینەدا ئاسۆیەک بۆ ڕزگاربون نابینم. من تا ئەو شوێنە دەڕۆم یۆتۆپیبونی کوبانی به "جەنگ لەگەڵ مەحاڵ"دا ناوببەم، وات��ە باس لە وزەیەک��ی ئیرادەگەرانە دەکەم ک��ە نایەوێت س��نورەکانی خۆی بناس��ێت. کەس��ێکیش نەیەوێ��ت نوس��ینەکەی م��ن بش��وێنێت دەزانێت ئەمە دۆخ��ی بینینێکی "کەرنەڤالییان��ەی" کوبان��ی نیی��ە، بەڵکو

دیدێک��ی ت��ەواو تراژیدییە. لەس��ەرێکەوە باس له بون��ی وزەیەکی گەورە و ویس��تێکی گەورەی بەرگرییکردن دەکەم، بەاڵم بەدیوی ئەودی��ودا ب��اس له غیاب��ی هه ر ئاس��ۆیەک بۆ ڕزگاربون و ش��ەڕکردن لەگ��ەڵ مەحاڵدا دەکەم. کە باسیش له تێزەی "مەهدی بەبێ مەهدیب��ون" الی ج��اک دێری��دا دەکەم زۆر به ئاشکرایی نوس��یومە مەبەستم له گەڕانەوە بۆ ئەم تێ��زە بەرگریکردنە ل��ەم ڕوانینە: " ئ��ەوەی جەنگاوەرەکانی کوبانی دەجوڵێنێت ش��تێکە لەبابەت��ی ئ��ەم "مەهدیبون��ی بێ مەهدیی��ە"، جۆرێکە له )ئیرادەی( ڕزگاربونی گەورە بەبێ بونی ئاس��ۆیەکی ڕاستەقینە بۆ ڕزگاربون." ئەم��ەش وەک هه ر خوێنەرێکی س��ادە دەیبینێت نەک حەماسەتسازیی نییە وەک کاک بەختی��ار دەیەوێ��ت له خوێنەری بگەیەنێ��ت، بەڵکو دیدێکی ت��ەواو غەمبار و تراژیدییە. من ئەگەرچی ئیعجابێکی گەورە و بێوێنەم ب��ۆ قارەمانێتی��ی جەنگاوەرەکانی کوبان��ی هه ب��وە و هه یە، بەاڵم پێش��م وابو جەنگەکەیان جەنگێکی دۆڕاوە و ساتێک دێت ناتوانن درێژە بوە بەرگرییکردنە قارەمانانەیە ب��دەن و وەک ئەنفالکراوەکانی کوردس��تانی

باشوریان لێبێت.م��ن پێمواب��و پیالنەکان لەس��ەر کوبانی بەڕادەی��ەک گەورەن ک��ە بەرگرییکردنەکان ب��ەاڵم لەخاڵێکدا چەندە قارەمانانەش بێت تێکدەش��کێنرێت و دەره قەتی ئ��ەو پیالنانە نایەت، دواجاریش کۆمەک��ی هاوپه یمانەکان نەبوایە مەس��ەلەی کەوتن��ی کوبانی ته نها مەس��ەلەی کات ب��و. بەبۆچون��ی من ئەو کۆمەک��ەش پەیوەندیی ب��ەوەوە نییە گوایە "کاپیتالیزم" و "سیستم" هه وڵی ئەوە ئەدەن ڕوی ناش��یرینی خۆی��ان بش��ارنەوە، وەک کاک بەختی��ار دەڵێت، بەڵک��و پەیوەندیی به هه ندێک ڕیزبەندیی هاوکێش��ەی دەسەاڵت به هه ندێ��ک پەیوەندی��ی لەناوچەک��ەدا و ملمالنێی نێودەوڵەتیی��ەوە هه یە کە ناکرێت هه مویان لەپاڵ دەس��تەواژەی "کاپیتالیزم" و "سیس��تم"دا لێکبدەین��ەوە. کاک بەختیار بۆ تێگەیش��تن لەوەی له کوبانی��دا ڕودەدات دەکات، ن��ەوت" له "کاپیتالیزم��ی ب��اس کاپیتالیزمێک گوایە ئەمڕۆکە "وەک قەساب" کار دەکات و مرۆڤەکانی لێ زیادە، لەکاتێکدا

دوان له گەمەک��ەرە ه��ه رە س��ەرەکییەکانی ن��او هاوکێش��ەکەی کوبان��ی هه رچیەک بن "کاپیتالیزمی نەوت" نین، مەبەستم لەوانەش تورکیا و س��وریایە. هه مو لێکۆڵەرەوەیەکی سادەی ئەو ناوچەیە ئەو ڕاستییە دەزانێت کە ئابوریی تورکیا و ئابوریی س��وریا دو ئابوریی نەوتیی نی��ن و ناچنە ناو قاڵبی "کاپیتالیزمە

نەوت"ییەکەی کاک بەختیارەوە.

دێریدا به کۆنکریتییکاک بەختی��ار ل��ەوەدا ڕاس��تدەکات کە تێزەکەی ج��اک دێرێد دەرب��ارەی "مەهدی ب��ێ مەهدیی" به "جێگایەک ی��ان دۆخێکەوە نابەس��ترێتەوە"، ئەم تێ��زە باس له "وەعد" و "پەیم��ان" و "ئاس��ۆیەک" دەکات کە نایەت، بەاڵم لەوەدا ڕاس��تناکات کە ئەم چاوەڕوانیە هه میش��ە به ئەبس��تراکتیی دەمێنتەوە و هیچ پەیوەندییەکی به مێ��ژوی کۆنکریتەوە نییە. بەبۆچون��ی من خ��ودی ئ��ەو چاوەڕوانیی و وەعد و پەیمانانە هه میش��ە له مێژودا له فۆرم و ش��ێوازی کۆنکری��ت و بەناوەرۆک��ی مێژویی کۆنکریت��ەوە دەردەک��ەون. ئەمەش مانای ئەوەی��ه ئەو فۆرم��ەی مەه��دی بێمەهدیی له کوبانیدا دەیگرێتە خۆی، مەرج نییە هه مان فۆرم بێت له ش��وێنێکی دیکەدا. بیرۆکەکە یەکە، "چاوەڕوانی��ی" و "پەیەمان"ەکە یەکە، بەاڵم ش��ێوازی ئەزمونکردن و لەگەڵدا ژیانی له ش��وێنێکەوە بۆ ش��وێنێکی ت��ر جیاوازە. بۆیە ئ��ەوەی گرنگە بیزانی��ن ئەوەیە بکەرە مێژویی��ەکان کێ��ن و له کام کێش��ە و گرفت و قەیرانەوە ئ��ااڵون و کام گوتار و زمان و وێنە و خەیاڵ شوناسیان دەستنیشان دەکات. کاک بەختیار ڕاست دەکات فیکرەی "چاوەڕوانیی بێچاوەڕوانیی" و "مەهدی بەبێ مەهدیەت" هێما بۆ چاوەڕوانیکردنی "بونێکی جیاواز" دەکەن، بەاڵم "بون��ی جیاواز" ش��تێک نییە لەهه مو شوێنێکی دونیادا هه مان شت بێت. به بۆچونی من ئەم دی��دەی دێریدا کاتێک دەکرێت وەک وزەیەک��ی گەورە ب��ۆ گ��ۆڕان ئامادەبێت و کاربکات کە بەشێک بێت له سۆسیۆلۆژیایەکی تایبەتی ئومێ��د و بەرگریک��ردن، دەنا وەک بیرۆکەیەکی ئەبستراکت دەمێنێتەوە کە هیچ ش��تێک نایخاتەوە ناو هیچ کۆنتێکس��تێکی

مێژویی.

به م ش��ێوه یه ده تانه وێ پێش له پرۆسه ی به حزبی كردنی دامه زراوه كان بگرن، كه ئه مه به هه م��و ماناو لێكدانه وه ی��ه ك ته واوكردنی پڕۆژه ی به حزبی كردن��ی ته واوكردنی دام و

ده زگاو دامه زراوه كانه ؟ خاڵێكی تر ك��ه ده مه وێت ئاماژه ی پێ بده م پێش��وتر په رله م��ان داوای له خه ڵكی كوردس��تان ك��رد كه س��یڤی پێش��كه ش بكات؟ كه چ��ی ئه و ڕاستیه ش��یان ده زانی ئه م داوایه بستێك ناڕواو له ژێره وه هه رپێنج حزبه ك��ه خه ریكی رێكه وتن بون؟ ئایا ئه وه یاریكردن نیه به هه ست و سۆزی ئه و خه ڵك؟ كامه یه ماف��ی مرۆڤ و چه مكی هاواڵتیبون و دیموكراس��یه ت كه بانگه شه تان بۆ ده كرد؟ ئایا ئ��ه وه ته نها موزایده ی��ه ك نیه و هیچی

تر؟ با س��ه رنجێكی بنه ڕه تی له سه ر راپۆرتی لیژنه ی ئاماده كارییه كه بێنمه وه ، له كۆی "8" ئه ن��دام دو ئه ندامیان واژۆیان نه كردوه ، واته ل��ه 25% ی ئه ندامانی لیژنه ك��ه ؟ له كاتێكدا ئه و دو ئه ندامه ی واژۆیان نه كردوه له نه ته وه و پێكهاته كانن، ئه ویش دو ئه ندام په رله مانی توركمان و ئاشورن؟ هه ر به راستی ئه م شێوازه له كه داركردنی ناوبانگی هه رێمی كوردستان نی��ه ؟ ئه مه كه مكردنه وه نیه له نرخ و به های رێزگرتن و پێچه وانه ی ئه مه دیموكراس��ی ؟ پاراس��تنی چوارچێوه ی مافی پێكهاته كانی تری كوردستان نیه ؟ كه باس ده كرێ مافی نه ته وه و پێكهاته كان زامن كراوه و هه مومان

شانازیمان پێوه ده كرد؟

پرس��یار ئه وه ی��ه بۆچ��ی نه تانتوانی "سیڤی" پێنج كه سی تر وه رگرن؟ به داخه وه ئه و جورئه ته تان نه بو له به ر ئه وه ی ده تانزانی ئازاو دڵس��ۆزو په رله مانت��اری كۆمه ڵ��ێ پش��ت به ستو به دڵس��ۆزیان بۆ سیسته می حوكمڕانی به الی كه مییه وه به شێكیان ده نگ به پاڵێوراوانی حزبی ن��اده ن، به ڵكو تواناو

بوێری له پێش چاو ده گرن؟له كۆبونه وه كه ش وت��م ئ��ه وكات و م��ن داوام وای��ه ئه ندامان��ی په رله م��ان ده ن��گ به پاڵێ��وراوه كان نه ده ن، نه ك له به ر ئه وه ی كێشه ی كه س��یم له گه ڵ یه كێكیان هه بێت، به پێچه وان��ه وه زۆربه یان هاوڕێ و دۆس��ت و ئازیزمن، به ڵكو له به ر ئه وه ی س��ه رله به ری پرۆس��ه كه پێچه وانه ی بنه ما س��ه ره تایی و

سه ره كییه كانی دیموكراسی بو، ئه مه جگه له وه ی كه پرۆسه یه كی ته واو حزبی بو، دژی هه مو ئه و بانگه شانه بو كه بۆ دیموكراسی و به دامه زراوه ییب��ون ده كرا، ناشیش��ارمه وه ئه مه ده بێته خاڵێك��ی ڕه ش له مێژوی ئه م

خوله ی په رله ماندا .

بۆی��ه ئێس��تاش له رێگای ئه م وت��اره وه به ڕونی داواده كه م:

هه رێم��ی له س��ه رۆكی داوا یه ك��ه م: كوردس��تان ده ك��ه م، یاس��اكه و دانان��ی ئه ندامان��ی كۆمیس��یۆنه كه واژۆ ن��ه كات و خۆی نه كاته به ش��دار له م كاره ناپه سه ندو

نادیموكراسیه . دوه م: هه روه ها داوا له چین و توێژه كانی

ڕێكخراوه كان��ی كوردس��تان و خه ڵك��ی كۆمه ڵگ��ه ی مه ده نی ده ك��ه م هه وڵه كانیان چڕت��ر بكه نه وه و ئێمه مانانی��ش هاوكاریان ده بین بۆ ڕه تكردنه وه ی ئ��ه م هه نگاوه كه به حزبیكردنی ده س��ته ی بااڵی سه ربه خۆی

هه ڵبژاردنه كانی هه رێمی كوردستانه .له كۆتاییدا ناتوانم قس��ه له س��ه ر ئه وه نه كه م، كه ل��ه دوای پێكهێنان��ی كابینه ی نوێ ئه م حكومه ته ئاڕاس��ته یه كی ترسناك دروس��ت بوه ، له الیه ن پێنج حزبی سیاسی له كوردستان بۆ به رته سكردنه وه ی ئازادیه كان له كوردس��تان، به تایبه تی كاتێك یاس��ای هه م��واری خۆپیش��اندان ڕه تكرایه وه ، ئه م پینج فراكس��یۆنه ڕێككه وتن له سه ر ئه وه ی گفتوگۆی له س��ه ر نه كرێ��ت و دوا بخرێت بۆ

كاتێكی نادیار، تا ئ��ه و ڕاده یه یی ئه وانه ی پرۆژه یاس��اكه یان پێشكه ش كردبو نقه یان

لێوه نه هات .هه روه ه��ا حكومه تیان به هه م��ان پێوه ر دابه شكرد، ئه نجومه نی پارته سیاسیه كانیان به هه مان شێوه ، ئه نجومه نی دانوستاندنیش هه ر ئ��ه و پێنج الیه نه ، ه��ه ر بۆیه دوپاتی ده كه مه وه كه ئه م ئاراسته یه نه ك چاره سه ری كێش��ه و گرفت و ناعه داله تی و گه نده ڵی و نا دادپه روه ری 23 س��اڵه ی ڕابردو ناكات، كه پێش��تر ئیدیعاو له وه زیاتریش موزایه ده ی له س��ه ر ده كرا، به ڵك��و كاره نێگه تیڤه كان زیاترو زیاتر ده كات به پێچه وانه ی خواست، س��ۆزی كۆمه اڵنی خه ڵكی كوردس��تان كه

سااڵنێكه خه باتی بۆ ده كه ن .

کوبانی..‌پەیوەندیی‌ناسیۆنالیزم‌و‌یۆتۆپیا...‌پاشماوه‌

په‌رله‌مانی‌‌كوردستان‌و...‌پاشماوه‌

بەراستیش کاتێک دەستورێک رێوشوێنەکانی رێوش��وێنەکانی ب��ەر، گرت��ە دانپیانان��ی دەستکاریکردنی ئەوەندە زەحمەتن کە رەنگە دەیان س��اڵ تیپەڕێت بێ ئەوەی بتوانرێت، مەرجەکانی دەس��تکاریکردنی ئامادە بکرێت. ه��ەر لەبەرئەمەش ئ��ەو دەس��تورانەی کە بەکەموکوڕیه وە تێئەپەڕێنرێن، نەک هۆکاری س��ەقامگیری و دامەزراندنی دەوڵەتی یاس��ا نین، بەڵکو ئەبنە سەرچاوەی پەشێوی و وەک نوس��ەرێک ئەڵێت رەنگە ببنە هۆی کوده تا. مەرجەکانی لەبەرئەوەی دەستور بەراستیش زەحمەت وئەس��تەمن، دەس��تکاریکردنی رێگەیەک بۆ گۆڕانیان نابێت له رێی ش��ۆڕش و کوده ت��اوە نەبێت. له پش��ت ه��ەر کودتا و شۆڕشێکەوە دەس��تورێکی کەموکوڕ و خراپ هەیە. دەس��تور یان ئەبێت نەنوس��رێت یان کە نوس��را ب��ەو رۆحیەتەوە بنوس��رێت کە ت��ەواو کامڵ و بێ خەوش بێ��ت و بەڵگەیەکی گ��ەورەی داکۆکی بێ��ت لەمافەکانی خەڵک و س��نوردانان ب��ۆ دەس��ەاڵتداران. بیرۆکەی سەرەکی دەس��تور دانانی ئەو رێوشوێنانەیە کە رێگ��ە له خراپ بەکارهێنان ودەس��تدرێژی دەسەاڵت ئەگرێت و مافی هاواڵتیان له ئەگەری ئەم دەستدرێژیە ئەپارێزێت. هەر دەستورێک لەژێر ئەم رێنمایەدا نەنوسراو بۆ شەرعیەتدان به زیادەڕەوی و دەسەاڵتی زیاتری دەسەاڵتداران نوسرا )وەک رەشنوس��ی دەستوری هەرێم( نەک هەر مایەی سەقامگیری و دەوڵەتی یاسا نیە، بەڵکو ئەبێتە مۆتەکەیەکی گەورە بەسەر ئازادی و ماف��ی خەڵکەوە ک��ە رەنگە تەنها ش��ۆرش و کوده تا بتوانێت بیس��ڕێتەوە. گەر خەیاڵمان الی واڵتێکی یاسایی و سەقامگیرە، یان ئەبێت واز له نوس��ینی دەستور بۆ کاتێک بهێنین کە هەم��و مەرجەکانی گەاڵڵەکردنی دەس��تورێکی باشمان لەبەردەس��تا ئەبێت، ی��ان ئەبێ��ت له ئیس��تاوە ئامادەبی��ن ب��ۆ دەس��تکاریەکی بنەڕەتی ئەو رەشنوسەی کە جگە سەنەدی کۆیلەیەتی و ماف پێشێلکردن و دەستکردنەوەی دەسەاڵت بۆ چی خراپەکاری

هەیە، هیچی تر نیە.

ئەفسانەی دەستور ... پاشماوه

پ��اش ئ��ه وه ی ده س��ه اڵتدارانی كانتۆنی جه زی��ره ، په یامێكیان ده رك��رد له ژێر ناوی پاراس��تنی مافه كان��ی ژنان و تیای��دا هه مو ئیس��المیان ش��ه ریعه تی ئه حكامه كان��ی له یاس��اكانی ب��اری كه س��ێتیدا ده رهێن��ا، ئه ویش به پاساوی پاراستنی مافه كانی ژنان و رزگاركردن��ی ژن له كۆت و پێوه ن��دی ئاین و رزگارك��ردن بۆ دنیای مه ده ن��ی و ئازاد. هه ر بۆ ئه م مه به س��ته ش له خاڵ��ی 12 دا ده ڵێت "ده بێ��ت زه واج به ش��ێوه ی مه ده نی ئه نجام بدرێ��ت", له خاڵ��ی 10 دا ماره یی ناهێڵێت و له خاڵ��ی 15 دا میرات��ی ده كاته یه كس��انی له نێوان ژن و پیاودا، راس��ته به ش��ێكی زۆر له خاڵه كان شتی باشن و له به رژه وه ندی ژنانی كۆمه ڵگ��ه ی كوردی��دان و له به رامبه ر ئه مه دا ئیس��المیش هی��چ نكۆڵیه كی نیی��ه ، به اڵم ئه وه ی جێگ��ه ی سه رس��وڕمانه ئه وه یه كه ئایا له م زه مه نی كران��ه وه و به جیهانی بون و كۆتایی ئایدۆلۆژیه دا بۆچی هه تا ئێس��تاش

رابه رانی سیاس��یی په یه ده به م شێوه یه بیر ده كه ن��ه وه و چۆن رازی بون كه هه ندێك له و به ندانه راس��ته وخۆ ده رگیربونه له گه ڵ دین چۆن كردیانه پاس��او به پاساوی ئازادكردنی

ژن بڕیاریان له سه ر دا.دكت��ۆر عه ل��ی ش��ه ریعه تی له وته یه كیدا ده ڵێ��ت "ئه گ��ه ر بزانی��ن ل��ه چ زه مه نێكدا ده ژین، ئه وه نیوه ی وه اڵمی پرس��یاره كانمان داوه ت��ه وه "، ب��ه اڵم به رپرس��انی په یه ده ش له كانتۆن��ی جه زیره ده بوایه بزانن ئه وان له چ زه مه نێك��دا ده ژین و ده بێت چۆن سیاس��ه ن بك��ه ن و مامه ڵه ش له گه ڵ ئای��ن و كلتور له م زه مه نی به جیهانی بونه دا ده بێت چۆن بێت، ئه گه ر س��ه یری چه ن��د خاڵێكیان بكه ین له و بنه مایانه ده بینین كه دین به یه كجاری ده كاته ته نانه ت كۆمه ڵ��گاو سیاس��ه ت و ده ره وه ی له بواری یاس��اكانی باری كه سێتیش��دا هیچ پێگه یه كی بۆ ناهێڵێته وه ، ئه مه له كاتێكدایه كه له هه م��و جیهان��ی ئیس��المیدا كه ئه و هه مو ده س��ه اڵتداره عه لمانی��ه توندڕه وه ی تێدای��ه . تائێس��تا جورئه تی��ان نه ك��ردوه هه نگاوی ل��ه و ش��ێوه یه بنێن، واته به هه مو ش��ێوه یه ك دژایه تی ئیس��المی و ئیس��المی سیاس��یی و فیك��ری دینیان ك��ردوه . به اڵم نه هاتون له یاساكانی باری كه سێتیدا ئیسالم بكه نه ده ره وه ، چونك��ه ئه مه یان به كارێكی مه ترسیدار زانیوه . چونكه ئه و بواره بوارێكی كۆمه اڵیه تیه و بوارێكی سیاسیی نییه . ئه گه ر تۆ بته وێ عه لمانیانه ش بی��ر بكه یته وه ئه و بواره په یوه ن��دی به ژیانی تاكه كانه وه هه یه و

هه رتاك��ه ش ئازاده بۆخۆی ك��ه چۆن ژیانی به ڕێوه ، واته ده ب��ات كۆمه اڵیه تی خێ��زان و ئه گه ر له س��ه ر بنه مای دیموكراس��یش بێت ده بێت ئ��ه و ئازادیه ب��ده ن به خه ڵك كه چ جۆره یاس��ایه كی باری كه سێتیان قبوله نه ك له س��ه ره وه به زۆر به س��ه ریاندا بسه پێنیت، به اڵم ده س��ه اڵتدارانی كانتۆنی جه زیره به بێ گه ڕانه وه بۆ رای خه ڵك دێن كۆمه له یاسایه ك كه له الی��ه ن نوخبه یه كه وه ده ركراوه ده كه نه یاس��او ده یانه وێ��ت له دادگاكانیان��دا كاری پێ بك��ه ن. ئه م��ه له كاتێكدایه ك��ه ئه وان ته نه��ا ش��ه رعیه تی شۆڕش��گێڕیان هه یه و ش��ه رعیه تی هه ڵبژاردن و دیموكراسیان نییه ، هه ت��ا به ناوی خه ڵك��ه وه یاس��ا ده ربكه ن، ئه م ش��ێوازه ی كه به رپرس��انی په یه ده له و كانتۆنه دا په نایان بۆ بردوه ، زیانێكی گه وره ده گه یه نێته كێش��ه ی كورد له رۆژئاواو ده یان پرسیار له سه ری دروست ده كات، ئه مه نه ك له الیه ن خه ڵكی موس��ڵمانه وه به ڵكو له الیه ن نامس��وڵمانێكی ئه كادیمی مرۆڤ دۆس��ت و دیموكراسیخوازیش��ه وه ب��ه ره و روی هه مان ره خن��ه ده بنه وه . چونكه ل��ه م زه مه نه دا كه ئایدۆلۆژیایه وه ك ئه ودیوی كرانه وه و زه مه نی دژی ئه وه یه كه ئای��ن بكرێته ئاتیدیۆلۆژیا، به اڵم خۆشی ناكاته ئایدیۆلۆژیایه ك بۆ كردنه

ده ره وه ی دین له كایه كانی ژیان.به ڵك��و مامه ڵه ی له گ��ه ڵ ئاینیش دا وه ك بژارده یه ك ده بێت بۆ چاكسازی و لێبورده یی و ئاسایشی كۆمه اڵیه تی و ده رونی و به هێزكردنی س��ایكۆلۆژیاو رۆح��ی مه عن��ه وی تاكه كان

له به رده م گرفت و نه هامه تیه كانی ژیان له ژێر س��ایه ی مۆدێرن��ه دا. له كاتێكدا ك��ه ئه وان له راگه یاندنه كه یاندا چه ندان ره خنه له ئیسالم ده گرن، به اڵم ئه وانیش وه ك ئایدیۆلۆژیایه كی تون��دڕه و خۆیان نمایش ده ك��ه ن و ته نانه ت بچوكتری��ن پێگه ی كۆمه اڵیه تیش ناهێڵنه وه . كه دین تیایدا رۆڵی هه بێت. ئه م هه ڵوێسته ی ئه م گروپه نواندویانه ، ده گه ڕێته وه بۆ ده یان كۆمۆنیسته كان ده س��ه اڵتی چه پ و س��اڵی له واڵتان��ی رۆژهه اڵت و ده س��ه اڵته عه لمانیه چه په كانی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست، كه هه وڵی ئ��ه وه ده ده ن هه مو نات��ه واوی و گرفت و بێ مافیه كان بده نه پاڵ ئیسالم و به مه ش خۆیان بێب��ه ری بك��ه ن له هه مو ئ��ه و ناعه داله تی و تاك��ڕه وی و عه س��كه رتاری و گه نده ڵیه ی كه ناوه ڕاس��ت رۆژهه اڵتی عه لمانیه كانی رژێمه ئه نجامیان��داوه و به گه له كان��ی خۆی��ان دژ له ئێستاش��دا ك��ه زه مه ن��ی دوای به هاری عه ره بیی��ه و چه پ و عه لمانی و ماركس��یه كان هه مویان بونه پشتیوانی كوده تای سه ربازیی و دیموكراس��ی و نه هێش��تنی خۆس��ه پاندن و ش��ه رعیه تی هه ڵب��ژاردن، له كاتێك��دا ئه مه ئه زمونی عه لمانی و چه په كانه ، ئێس��تا دێن هه مو كه م و كوڕی��ه كان ده ده نه وه پاڵ ئاین و خۆی��ان ب��ێ ب��ه ری ده ك��ه ن له تاوانه كانی

خۆیان.له به رئ��ه وه ئه و هه ڵوێس��ته ی ئه وان له م كات��ه دا ك��ه هه ڵق��واڵوی ئایدیۆلۆژیایه كی تایبه ت��ه و هه رب��ه و نه فه س��ه ئایدیۆلۆژی��ه ده یانه وێ��ت مامه له له گ��ه ڵ كولت��ورو ئاینی

خه ڵك��ی كوردس��تاندا بكه ن ش��تێكی نوێ نییه و ئه زمونێكی تازه نیی��ه له ناوچه كه دا. ئه زمونه كانی به ڵك��و دوب��اره كردن��ه وه ی پێش خۆیانه ، ب��ه اڵم زۆر به توندڕه وانه ترو نا سیاس��یانه ، چونكه ده بوایه ئه و براده رانه بیانزانیای��ه ك��ه كاری سیاس��یی ئه وان بۆ كۆمه ڵگایه كی مس��وڵمانه ك��ه زه ویه كه یان به ش��ێكه له جیهانی ئیسالمی و چوارده وریان هه مو واڵتان��ی ئیس��المین و كلت��ورو مێژوی ئه وان مس��وڵمانانه یه ، له به رئه وه ئه وان وه ك حوش��ترمرخه كه یان لێ هاتوه . كه وا ده زانن ل��ه ده ره وه ی یاس��ایه ك به ده ركردنی چه ند بنه ماكانی شه ریعه تی ئیسالمی ئه وان ده كاته كه سانی پێش��كه وتوخوازو دیموكراسیخوازو مونه وه ر، ئه م جۆره بیركردنه وانه به تایبه تیش له م كاته دا به زیانی گ��ه وره ده گه ڕێته وه بۆ كێشه ی كورد له رۆژئاوادا، چونكه له ئێستادا ك��ۆ ده نگیه كی گه وره له ناو كوردا دروس��ت بوه . گه لی كوردیش كه زۆرینه ی موسڵمانن، زۆربه ی پش��تیوانیه كه هه ڵقواڵوی هه ستێكی نه ته وه ی��ی و مس��وڵمانێتییه و جیاكردنه وه ی ئه م دوانه ش له م كاته دا خزمه ت به كێش��ه ی گه ل��ی كورد ناكات. چونك��ه هه مو ده وڵه ته زلهێزه كانی دراوس��ێمان كه دژی كێش��ه ی بۆ ده یانه وێت كورد وه س��تاونه ته وه گه ل��ی دژایه ت��ی كردن��ی ك��ورد هه س��تی ئایینی ببزوێنن و به تایبه تیش به رامبه ر به ئایدیۆلۆژیاو بیركردن��ه وه ی په ی��ه ده و pkk ئ��ه وه بڵێت كه ئه مان��ه خاوه ن ژایدیۆلۆژی��ای نادینین و له به رئه وه دژایه تی كردنیان واجبێكی ئایینی و

نیشتمانیه .له به رئ��ه وه ل��ه م كات��ه دا كانتۆنه كان��ی رۆژئاوا پێویس��تیان به پشتیوانی گه لی كورد هه یه له هه مو پارچه كانی تری كوردس��تان و ناوچه كه و جیهانی��ش، ده بوایه خۆیان له ئه و خاله هه ستیارانه بپارێزن كه خه ڵكی دڵسارد ده كاته وه له پشتیوانی سیاسیی بۆ كێشه كه ، به رپرسانی په یه ده ده بوایه له جیاتی ئه وه ی هه ستی ئایینی كوردانی مسوڵمانی رۆژئاواو هه مو پارچه كانی تر بریندان بكه ن، به عه قڵێكی كراوه تر مامه له له گه ڵ هه ستی ئاینیدا بكرێت و كارێك ن��ه كات كه ئ��ه وه ی دوژمنانی كورد هاوشێوه كانی داعش و به تایبه تی ده یانه وێت ئێس��تا خۆی به ده س��تی خۆی راستی ئه و بۆچونانه بس��ه لمێنێت، چونكه له ئێستاشدا ئاراس��ته یه كی نوێ��ی كران��ه وه له فیك��ری ئیس��المیدا هه یه ، كه خاوه نی بیركردنه وه ی ت��ازه ن بۆ مامه له له گه ڵ ده ق و ش��ه ریعه تداو به گیانێك��ی ن��وێ خ��وازه وه ده یانه وێ��ت مامه له له گ��ه ڵ دیموكراس��ی و عه لمانیه ت��دا بك��ه ن و به جۆرێك دای بڕێژن��ه وه كه له گه ڵ پێش��كه وتنه كانی س��ه رده م و داواكاریه كانی مرۆڤی نوێ و نه وه ی نوێدا بگونجێت. ده بوایه ئه وانیش س��ودیان له ئه م ته رزه بیركردنه وه نوێیه وه ربگرتای��ه و به جۆرێ��ك مامه ڵه ی��ان له گ��ه ڵ ئایندا بكردایه كه ببێته خاڵی به هێز ب��ۆ یه كبون و چاكس��ازی و به هێزبونی گیانی مه عنه وی و فی��داكاری و كرانه وه و لێبورده یی و چاكه خوازی نه ك ئاین بكه ن به خاڵی س��لبی

كۆمه ڵگاو هه وڵی له ره گ ده رهێنانی بده ن.

توندڕه‌وی‌ئایدیۆلۆژیا‌له‌ژێر‌دروشمی‌پاراستنی‌مافی‌ژناندا

عومه ر عه لی محه مه د

باش گۆڕیتان!‌مه‌ریوان‌فه‌تاح

له‌سه‌ره‌تای‌دروس��تبونی‌بزوتنه‌وه‌ی‌گۆڕانه‌وه‌‌یان‌راشكاوانه‌تر‌زویربونی‌سه‌ركرده‌كانی‌گۆڕان‌له‌ڕیزه‌كانی‌یه‌كێتیی‌نیش��تیمانی‌كوردستاندا،‌ئه‌مه‌ش‌دوای‌كه‌مبونه‌وه‌ی‌بااڵده‌ستی‌ئ��ه‌و‌به‌ڕێزانه‌‌له‌بڕیاردان��ی‌نێوخۆی‌ئه‌و‌حزبه‌دا،‌بۆیه‌‌رێ��گای‌جیابونه‌وه‌یان‌له‌نێو‌حزبی‌ناوب��راودا‌هه‌ڵبژارد،‌ئه‌مه‌ش‌به‌هه‌ر‌پێوه‌رێكی‌سیاس��ی‌پێوانه‌‌بكرێت،‌كارێكی‌دروس��ته‌و‌به‌مافێكی‌ش��ه‌رعی‌و‌ئاس��ایی‌داده‌نرێت،‌چونكه‌‌له‌هه‌مو‌واڵتێكی‌دیموكراس��یدا‌جیاوازی‌بیروڕاو‌فره‌‌حزبی‌و‌زۆربونی‌گروپه‌‌میانڕه‌وه‌كان‌به‌جوانترین‌س��یمای‌پێشكه‌وتن‌داده‌نرێت،‌به‌اڵم‌من‌لێره‌دا‌مه‌به‌س��تم‌جیابونه‌وه‌ی‌ئه‌و‌بزوتنه‌وه‌یه‌‌نییه‌‌كه‌‌پێشتر‌ئاماژه‌م‌پێكردوه‌،‌به‌ڵكو‌مه‌به‌ستمان‌به‌بیرهێنانه‌وه‌ی‌ئه‌و‌بزوتنه‌وه‌یه‌‌كه‌‌له‌دروشم‌و‌وه‌اڵمدانه‌وه‌كانی‌خه‌ڵكیدا‌وێنایه‌ك��ی‌جوانی��ان‌ده‌توانین‌بڵێی��ن‌هه‌ندێك‌خه‌ونئاس��ا،‌له‌بیری‌زۆرین��ه‌ی‌تاكه‌كاندا‌

دروستكردبو.ئه‌و‌دروش��مانه‌ش‌خه‌ون��ی‌له‌مێژینه‌ی‌زۆرینه‌ی‌ش��ه‌قامی‌كوردی‌بو‌وه‌كو‌سیس��تم‌و‌به‌دامه‌زراوه‌ییكردنی‌‌واڵت‌و‌یه‌كس��انی‌له‌نێوان‌هاونیش��تیمانیانداو‌دروس��تكردنی‌هێزێكی‌یه‌كگرت��وی‌نیش��تیمانی‌كه‌‌كاریان‌ته‌نها‌پاراس��تنی‌خاك‌بێت‌نه‌ك‌ب��اره‌گا‌حزبییه‌كان،‌رێگاگرتن‌له‌به‌فیڕۆدانی‌سامانی‌گشتی‌و‌رێكخستن‌و‌دابه‌شكردنی‌به‌سه‌ر‌گه‌لدا‌به‌بێ‌جیاوازی‌چینایه‌تی‌و‌حزبایه‌تی،‌هه‌مو‌بڕیاره‌كانی‌واڵت‌ده‌بێت‌له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‌سه‌رچاوه‌‌بگرێت،‌تا‌كار‌گه‌یشته‌‌ئه‌وه‌ی‌به‌ڵێنی‌بڕینه‌وه‌ی‌موچه‌‌بۆ‌كابانی‌ماڵ،‌ده‌توانین‌بڵێین‌یه‌كێك‌له‌جوانترین‌دروش��مه‌كانی‌ئه‌م‌بزوتنه‌وه‌یه‌‌بڕینه‌وه‌ی‌ده‌ستی‌حزب‌بو‌له‌نێو‌داموده‌زگاكانی‌حكومه‌تدا،‌كه‌‌ئه‌م‌به‌ڵێنه‌یان‌پانتاییه‌كی‌گه‌وره‌ی‌له‌نێو‌بیركرنه‌وه‌ی‌تاكی‌كوردیدا‌دروستكردبو،‌بۆیه‌‌زۆرینه‌ی‌چین‌و‌توێژه‌كانی‌ئه‌م‌واڵته‌‌كه‌وتنه‌‌پاڵشتیكردنی‌گۆڕان‌به‌هه‌مو‌توانایه‌كیانه‌وه‌.

به‌بی��رم‌دێ‌له‌كاتی‌دروس��تبونی‌ئه‌م‌بزوتنه‌وه‌ی��ه‌دا‌پیاوێك��ی‌كه‌مده‌رامه‌تم‌بینی‌كه‌‌به‌موچه‌یه‌كی‌كه‌م‌له‌باره‌گای‌یه‌كێك‌له‌حزبه‌كانی‌ده‌س��ه‌اڵت‌چایچی‌بو،‌لێمپرسی‌ئێستاش‌به‌رده‌وامیت‌له‌كاره‌كه‌ت؟،‌له‌وه‌اڵمدا‌به‌زه‌رده‌خه‌نه‌یه‌كه‌وه‌‌وتی‌ده‌س��تم‌له‌كاركێش��اوه‌ته‌وه‌،‌چونك��ه‌‌تازه‌‌هه‌مو‌ش��تێك‌به‌ره‌و‌گۆڕان‌ده‌ڕوات،‌به‌س‌س��ه‌ركه‌وین‌ژیانم‌به‌ته‌واوی‌چاك‌

ده‌بێت‌و‌به‌ئاواتی‌خۆم‌ده‌گه‌م0به‌ڕاس��تی‌ئومێدی‌له‌و‌ج��ۆره‌‌له‌كه‌م‌بونه‌وه‌ری‌خوادا‌ده‌بینرێ��ت،‌مه‌گه‌ر‌ئه‌وانه‌‌نه‌بێت‌كه‌‌موژده‌ی‌به‌هه‌ش��تیان‌پێ‌درابێت،‌باش��ه‌‌ده‌بێت‌چه‌ندی‌تری‌وه‌ك��و‌ئه‌و‌پیاوه‌‌هه‌مو‌

ئومێدێكیان‌له‌سه‌ر‌ئه‌م‌دروشمانه‌‌هه‌ڵچنیبێت؟!ب��ه‌اڵم‌ئه‌گه‌ر‌له‌دیاریكردنی‌‌پۆس��ته‌كانی‌‌ئه‌مدواییه‌ی‌‌پارێزگای‌‌س��لێمانی‌بڕوانین،‌هیچ‌جیاوازیه‌كی‌ئه‌وتۆ‌نابینین‌له‌كه‌ڵ‌‌حزبه‌كانی‌تری‌كوردستاندا،‌له‌ڕوی‌بیركردنه‌وه‌و‌بڕیاردان‌و‌)دامه‌زران��دن(!‌به‌اڵم‌ده‌توانم‌بڵێ��م‌گۆڕانكارییه‌‌گه‌وره‌كه‌‌ئه‌وه‌یه‌‌زۆنی‌)زه‌ردو‌س��ه‌وز(‌بوه‌ته‌‌زۆنی‌)س��ه‌وزو‌نیلی‌و‌زه‌ردو‌قاوه‌یی‌و‌پرته‌قاڵی(،‌بۆ‌پاڵپشتی‌له‌م‌وتانه‌،‌ئێستا‌ئه‌م‌بزوتنه‌وه‌یه‌‌پانتاییه‌كی‌گه‌وره‌ی‌له‌نێو‌گۆڕه‌پانی‌سیاسی‌و‌ئیداریی‌ئه‌م‌واڵته‌دا‌به‌ده‌ستهێناوه‌‌به‌تایبه‌ت‌دوای‌ئه‌و‌رێككه‌وتننامه‌یه‌‌كه‌‌له‌ئیداره‌ی‌پارێزگای‌سلێمانی‌و‌هه‌ڵه‌بجه‌دا‌كرا،‌وه‌كو‌باس‌ده‌كرێت‌ئه‌م‌پۆس��تانه‌‌به‌ش��ێوه‌ی‌س��ی‌ڤی‌داده‌نرێن،‌به‌اڵم‌كام‌سی‌ڤی؟‌ئه‌و‌سی‌ڤیی��ه‌ی‌كه‌‌ده‌بێت‌له‌ڕێگای‌ئ��ه‌و‌مه‌كۆیانه‌وه‌‌ته‌زكیه‌‌بكرێن‌و‌به‌رزبكرێنه‌وه‌‌كه‌‌س��ه‌ر‌به‌و‌

بزوتنه‌وه‌یه‌ن؟م��ن‌لێره‌دا‌ناڵێم‌ئه‌وه‌‌كارێكی‌ناش��ه‌رعییه‌و‌ئه‌و‌به‌ڕێزانه‌ی‌كه‌‌س��ه‌ر‌به‌و‌بزوتنه‌وه‌یه‌ن‌ده‌بێ��ت‌بێبه‌ش‌بكرێن،‌به‌اڵم‌ته‌نها‌بیرتان‌ده‌خه‌مه‌وه‌و‌ئ��ه‌وه‌‌ده‌ڵێم‌كه‌‌خۆتان‌پێتانوتین‌نابێت‌دامه‌زراندن‌له‌ڕێگای‌)لق‌و‌مه‌ڵبه‌نده‌(كانه‌وه‌‌بێت،‌ئێوه‌‌بون‌پێتانوتین‌هه‌مو‌تاكێكی‌ئه‌م‌كۆمه‌ڵگایه‌‌ده‌بێت‌بێ‌جیاوازی‌بیروڕاو‌به‌پێی‌ش��یاویی‌له‌جێگا‌ش��یاوه‌كاندا‌دابنرێت‌و‌دابمه‌زرێت،‌به‌اڵم‌لێره‌دا‌ده‌توانین‌بڵێین‌به‌داخه‌وه‌‌مێژوی‌حزب‌حزبێنه‌و‌حزبایه‌تی‌كوردیی‌

به‌به‌رگێكی‌تازه‌وه‌‌دوباره‌‌ده‌بێته‌وه‌.لێره‌وه‌‌ده‌بێت‌هه‌مو‌هاونیشتمانییه‌ك‌له‌وه‌‌تێبكات‌حزبه‌كانمان‌له‌به‌ڕێوه‌بردن‌و‌عه‌قڵییه‌تی‌حزبایه‌تیكردندا‌هیچ‌جیاوازییه‌كیان‌نیی��ه‌و‌ده‌بێت‌هه‌موان‌له‌ژێر‌په‌رده‌ی‌حزبێكدا‌جێگای‌خۆیان‌بكه‌نه‌وه‌،‌ئه‌گینا‌پس��پۆڕییت‌هه‌رچییه‌ك‌بێت‌نابێت‌بیر‌له‌جێگا‌ش��یاوه‌كه‌ی‌خۆت‌بكه‌یته‌وه‌،‌واتا‌)كه‌س��ی‌شیاو‌بۆ‌شوێنی‌ش��یاو(‌ته‌نهاو‌ته‌نها‌دروشم‌بو،‌له‌وه‌ش‌گرنگتر‌ده‌بێت‌یان‌له‌خوا‌بپاڕێیته‌وه‌‌تا‌به‌رپرسێك‌خزمت‌بێت،‌یان‌خۆت‌له‌به‌رپرسێك‌نزیكبكه‌یته‌وه‌‌

بۆ‌ئه‌وه‌ی‌ته‌زكییه‌یه‌كی‌حزبییت‌ده‌ستبكه‌وێت‌و‌ببیت‌به‌مودیر.

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

[email protected]کوا‌لێکۆڵینەوەی‌یاسایی‌لەخوێنی‌کاوه‌‌گه‌رمیانی،‌سەردەشت‌عوسمان،‌سۆرانی‌مامە‌حەمە،‌عەبدولستار‌تاهیر

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

‌ریکالم

لەماوەی‌چەند‌مانگی‌ڕابردودا،‌ش��ەنگال،‌هاوش��انی‌کۆبان��ی،‌بوە‌س��یمایەک‌بۆ‌جەنگ��ی‌دژ‌بەچەکدارانی‌داع��ش‌و‌کۆدەنگی��ی‌نێودەوڵەتی��ی‌دژی‌ب��ەو‌گروپە‌تیرۆریس��تە.‌بەش��ێکی‌زۆری‌چاودێرانیش‌پێیانوایە‌کە‌داگیرکردن‌و‌کۆمەڵكوژیی‌ئێزیدییەکان‌لەش��ەنگال،‌بوە‌هۆی‌یارمەتییدان‌و‌پاراستنی‌هەرێمی‌کوردستان‌لەالیەن‌

دەوڵەتە‌زلهێزە‌هاوپەیمانەکانەوە.

لەبەرەبه‌یانییەک��ی‌رۆژی‌‌2014/8/3چەکدارانی‌داعش‌پەالماری‌شاری‌شەنگال‌�‌یان‌داو‌توانییان‌لەماوەیەکی‌کەم��دا‌کۆنترۆڵی‌بکەن‌ک��ە‌ژمارەی‌دانیش��توانەکەی‌نزیک��ەی‌‌100هەزار‌کەس‌دەب��ون،‌بەگوێرەی‌هەندێک‌لەراپۆرتەکان‌لەو‌رۆژەدا‌زی��اد‌لە‌500لەپیاوان‌و‌کوڕانی‌ئێزیدی��ی‌کۆمەڵکوژییک��راون،‌جگە‌لەو‌ژم��ارە‌زۆرەی‌

کچان‌و‌ژنانی‌ئێزیدی‌کە‌رفێندران.

ئۆبام��ا،‌ ب��اراک‌ ‌2014/8/7 ‌یەکگرتوەکانی‌ ویالیەتە‌ سەرۆکی‌ئەمەریکا‌رایگەیاند‌کە‌ئەمەریکا‌پێویستە‌هێزی‌ئاسمانیی‌بەکاربهێنێت‌بۆ‌پاراستنی‌گیان��ی‌هەزاران‌هاواڵتی��ی‌مەدەنی��ی‌کە‌لەدوای‌ ئەمەش‌ لەمەترس��یدایە،‌ گیانیان‌دەنگدانەوەی‌ڕوداوەکانی‌ش��ەنگال‌و‌هه‌ر‌ئه‌وکاتی��ش‌ئۆباما‌بریاری��دا‌که‌‌هاوکاری‌

پێشمه‌رگه‌‌بکرێت‌و‌پڕچه‌ک‌بکرێن

‌2014/8/8فرۆک��ە‌جەنگییەکانی‌ئەمەریکا‌لەجۆری‌ئێف‌‌16یەکەمین‌لەمۆڵگەکان��ی‌ وەش��اند‌ گورزی��ان‌داعش.‌سەرلەئێوارەی‌هەمان‌رۆژیش‌فرۆک��ەکان‌‌8ئامانج��ی‌داعش��یان‌

لەنزیک‌هەولێر‌بۆردومانکرد.

هێلیکۆپتەرێک��ی‌ ‌2014/8/12عێراقی��ی‌لەس��ەر‌چیای‌ش��ەنگال‌کەوتەخ��وارەوە‌کاتێ��ک‌هاوکاری��ی‌ئاوارەکان��ی‌دەک��رد‌لەس��ەر‌چیای‌شەنگال.‌سەرنشینانی‌هێلیکۆپتەرەکە‌

سەرجەمیان‌برینداربون.

جەنگییەکان‌و‌ فرۆکە‌ ‌2014/8/14گەمارۆی‌ توانییان‌ کوردییەکان‌ هێزە‌بش��کێنن‌و‌ ش��ەنگال‌ چیای‌ س��ەر‌ڕێبکەن��ەوە‌بۆ‌ڕزگاربون��ی‌هەزارەها‌

ئاوارە.

لەپرۆس��ەیەکی‌ ‌2014/12/20چڕدا‌هێزەکانی‌پێش��مەرگەو‌یەپەگە‌توانییان‌بەش��ێکی‌زۆری‌ش��ەنگال‌

کۆنترۆڵبکەنەوە.

رۆژژمێریڕوداوەکانی شەنگال

1

3

4

2

ژماره 458

Documents