บทท 3 (1)ความเทาเทยมของภาษกรณ

ศกษาภาระแทจรงของภาษ: Tax Incidence

1

บทนำา คำาถามภาระภาษทแทจรงคอ ใครเปนผทรบภาระภาษ

ทแทจรง?Tax incidence คอการประเมนหาวาใคร จะเปน

บคคลธรรมดาหรอนตบคคล ทเปนผบรโภคหรอผผลตทรบภาระภาษทแทจรง◦ซงความคดของภาระภาษอาจมมมมองทแตกตางกนระหวางผ

ออกกฎหมายกบประชาชน เชน การขนภาษเงนไดนตบคคล ท รฐบาลอาจกลาววานตบคคลเปนผรบภาระ แตผผลตอาจอาง

วาในทสดกจะผลกภาระใหแก เจาของปจจยการผลตทใชกได◦ ดงนนการศกษาเรองภาระภาษทแทจรง จงพจารณาเหตผล

และเงอนไขทกอใหเกดการผลกภาระภาษวาขนกบปจจยอะไรและมอทธพลมากนอยแคไหน

2

บทนำาแมจะมความชดเจนในกฎหมายหรอระเบยบ

วธการจดเกบภาษททำาใหเหนผทจายภาษได งาย แตการตอบสนองตอภาระภาษทนำามาใช

ของตลาดทประกอบทงผบรโภคและผผลตทแตกตางกนทำาใหภาระทแทจรงกำาหนดไดยากลำาบาก

3

บทนำาตวอยางในกรณของประเทศไทยทมสดสวน

ของภาษทางออม โดยเฉพาะภาษมลคาเพม สง ทำาใหเหนวาภาระทแทจรงนนอาจไมใชผท

จายภาษเพอการแลกเปลยน

4

บทนำา เปาหมายการศกษาในบทนคอการวเคราะหหา

” ”เทาเทยมของภาษ โดยมหวขอศกษาคอ◦ การศกษากรณดลยภาพบางสวน ทตองม กฎ

ของภาระภาษ Three rules of tax incidence

◦ การวเคราะหดลยภาพทวไปของภาระภาษGeneral equilibrium tax incidence

5

กฎ 3 ขอของภาระภาษ◦กฎหมายหรอระเบยบของการจายภาษไมได

แสดงผรบภาระภาษทแทจรง◦ มตดานของตลาด (side of market) ทม

จดเกบภาษไมมสวนเกยวของกบการกระจายตวของภาระภาษ

◦ หากใคร (ผผลตหรอผบรโภค) มความยดหยน นอย (Inelasticity) กจะเปนฝายทตองรบ

ภาระภาษมากกวา

6

กฎหมายหรอระเบยบของการจายภาษไมไดแสดงผรบภาระภาษทแทจรงStatutory incidence คอภาระภาษท

เปนจำานวนเงนภาษทจายใหแกรฐบาลตามกฎหมายทกำาหนดการจดเกบจากผอยในขายเสยภาษ◦ ตวอยางภาษเงนได ภาษมลคาเพม ภาษนำามน

เปนตนEconomic incidence คอภาระภาษท

วดจากการเปลยนแปลงขนาดของทรพยากร ระหวาง economic agent ทเปนผลจากท

มการเกบภาษ◦ เชนการเกบภาษนำามนดเซลเพมขน 1 บาท ทำาใหผ

ประกอบการขนสงผลกภาระในรปของราคาคา โดยสารเพมขน 10 %

7

กฎหมายหรอระเบยบของการจายภาษไมไดแสดงผรบภาระภาษทแทจรง

เมอเกบภาษจากผผลต ทำาใหผผลตสามารถเพมราคา สนคาทขายเพอเปนการชดเชยภาระภาษทเพมขน กระบวนการนคอวธการผลกภาระภาษของผผลต นนคอ

◦ภาระภาษผผลต = (pretax price – post tax price) + tax payments of producers (ภาษจายโดยผผลต)

เมอเกบจากผบรโภค ผบรโภคจะผลกภาระโดยการไม ยอมรบราคกำาหนดใหม ทำาใหราคาสนคาตองลดลงเพอ

จงใจใหซอ ภาระจงกลบไปสผขาย ภาระภาษผบรโภค คอ:

◦ ภาระภาษผบรโภค = (post tax price – pretax price) + tax payments of consumers (ภาษจายโดยผบรโภค)

8

Price pergallon (P)

P1 = 1.50

Quantity in billionsof gallons (Q)

Q1 = 100

A

D

S1

(a) (b)

A

D

S1

S2

CP2 = 1.80

Q2 = 90

0.50

2.00

Consumer burden = 0.30

Supplier burden = 0.20

Price pergallon (P)

Quantity in billionsof gallons (Q)

B

P1 = 1.50

Initially, equilibrium entails a price of 1.50 and a quantity of 100 units.

การขนภาษ 0.50 shifts the effective supply curve.

The burden of the tax is split between consumers and producers

10

กฎหมายหรอระเบยบของการจายภาษไมไดแสดงผรบภาระภาษทแทจรง

จากรปราคาทดลยภาพของตลาดคอ 1.50 บาทตอ gallon และปรมาณดลยภาพคอ

100 gallons เมอมการเกบภาษเพมขน 0.50 ทำาให

marginal costs ของผผลตเพมขนไปเปนsupply curve S2

ทราคาตลาด ณ ดลยภาพ ม excess demand จำานวน 20 gallons; ราคาเพม

เปน 1.80 ททำาใหตลาดกลบมาไดดลยภาพใหม

11

ราคาของนำามนทเพมขนจงมผล สอง ประการ:◦ทำาใหราคาตลาดเปลยนแปลง◦ ผผลตตองจายภาษใหแกรฐบาล

จากสมการ◦ภาระภาษผบรโภค = (posttax price –

pretax price) + ภาษจายโดยผบรโภค ดงนน◦ภาระภาษผบรโภค = (1.80 - 1.50) + 0 = 30◦ภาระภาษผผลต = (pretax price – posttax

price) + ภาษจายโดยผผลต ดงนน◦ภาระภาษผผลต = (1.50 - 1.80) + 0.50 =

20

12

จากการวเคราะหพบวาผผลตจะไมรบภาระ ตามจำานวนภาษทจาย แตจะเปนจำานวนทนอย

กวา เพราะบางสวนของภาษจะถกผลกใหกบผบรโภคในรปของราคาทเพมสงขน

สวนตางของราคาทเกดจากภาษนเรยกวาtax wedge ซงคอราคาทแตกตางกนระหวางผผลตและผบรโภค◦ ในกรณนคอสวนตางระหวางราคาทผบรโภคจายท

1.80 และทผผลตไดรบท 1.30

13

คำาถามผลลพธจะแตกตางไปหรอไม หากเกบภาษกบผบรโภคแทนทจะเกบจากผผลต

14

P2 = 1.30

P1 = 1.50

Q1 = 100Q2 = 90

D1

S

D2

1.000.50

A

B

CSupplier burden

Consumer burden

Price pergallon (P)

Quantity in billionsof gallons (Q)

Imagine imposing the tax on demanders rather than suppliers.

The new equilibrium price is $1.30, and the quantity is 90.

The quantity is identical to the case when the tax was imposed on the supplier.

The economic burden of the tax is identical to the previous case.

15

ดลยภาพตลาดเรมตนทปรมาณ 100 gallons ณ ราคาขายท 1.50 บาท/gallon.

แมความอยากจะจายใหแกผผลตไมเปลยนแปลง แต การเพมภาษอก gallon ละ 0.50 บาท ทำาใหความ

อยากจะจายของผบรโภค หรอ consumers’ willingness ทใหกบผผลตลดลง 0.50 บาท (เพราะผบรโภคตองรบภาระจายภาษใหกบรฐบาล) ดง

นนเสน demand curve shifts เปน D2 ณ ราคาดลยภาพของตลาด จะม excess supply

ของนำามน ผผลตจงตองลดราคาลดเหลอ 1.30 บาทเพอขจดสวนเกนของ

16

ทำานองเดยวกน ภาษนำามนมผลสองอยาง:◦ทำาใหราคาตลาดเปลยนแปลง◦ ผบรโภคตองจายภาษใหแกรฐบาล

ภาระภาษผบรโภค= (posttax price – pretax price) + ภาษจายใหแกรฐบาลโดยผบรโภค◦ ภาระภาษผบรโภค = (1.30 - 1.50) + 0.50 =

0.30ภาระภาษผผลต= (pretax price –

posttax price) + ภาษทจายโดยผผลต◦ภาระภาษผผลต= (1.50 – 1.30) + 0 = 0.20

17

มตดานของตลาดทมจดเกบภาษไมมสวนเกยวของกบการกระจายตวของภาระภาษขอสงเกตภาระภาษจะเทากนทงสองกรณไม

วาจะจดเกบจากฝายใดกรณศกษานจงสรปไดวาการเกบภาษไมวาจะ

ดำาเนนการจากดานไหนไมมผลตอการกระจายของภาระภาษ

18

การเกบภาษทเปนอยในตลาดเดยว(Partial equilibrium) จะมผลตอราคาสองประเภท◦ ราคารวม gross price คอราคาในตลาด◦ ราคาหลงหกภาษ after-tax price คอราคา

รวม หก ดวย ภาษ (กรณทเกบภาษจากผผลต) หรอบวกจำานวนภาษ (กรณทเกบจากผบรโภค)

19

มตดานของตลาดทมจดเกบภาษไมมสวนเกยวของกบการกระจายตวของภาระภาษ

ความยดหยนของเสน supply and demand กบภาระภาษ

ความยดหยนของเสน supply and demand จะมผลกบภาระภาษทแตละฝายจะไดรบ

โดยทวไปหากฝายใดมความยดหยนมาก(elastic) จะพยายามหลบเลยงภาระภาษไดงายกวากรณทมความยดหยนตำา(inelastic)

20

P2 = 2.00

P1 = 1.50

Q1 = 100

DS1

S2

0.50

ปรมาณ (Q)

ราคาตอแกลอน(P)

Consumer burden

ตวอยาง

ดวย perfectly inelastic demand, ผบรโภคจะรบภาระภาษทงหมด

21

ความยดหยนของเสน supply and demand กบภาระภาษ

จากรปดลยภาพใหมมราคาตลาดท 2 บาท การเกบภาษท0.5 บาท ทำาใหราคาเพมขนเตมทท 0.50 บาท จากราคาเดมConsumer tax burden = (posttax price – pretax price) + tax payments of consumers◦Consumer tax burden = (2.00 - 1.50) + 0 =

0.50 บาทProducer tax burden = (pretax price –

posttax price) + tax payments of producers◦Producer tax burden = (1.50 - 2.00) + 0.50 =

0

22

ขอสงเกต: แมวาภาษจะถกจดเกบจากดาน ผผลตกตาม แตภาระภาษทแทจรงจะถกผลก

ใหแกผบรโภคเตมจำานวนFull shifting คอกรณทฝาหนงฝายใดท

เกยวของกบการแลกเปลยนตองรบภาระภาษ ทงหมด จากกรณตวอยางพบวา

◦ การทม perfectly inelastic demand ผบรโภคจะรบภาระภาษทงหมด

23

ความยดหยนของเสน supply and demand กบภาระภาษ

ความยดหยนของเสน supply and demand กบภาระภาษ

กรณทม perfectly elastic ของผบรโภค

24

P1 = 1.50

Q1 = 100Q2 = 90

D

S1S2

0.50

Price pergallon (P)

Quantity in billionsof gallons (Q)

1.00

Supplier burden

ตวอยาง ท 2

With perfectly elastic demand, producers bear the full burden.

25

ความยดหยนของเสน supply and demand กบภาระภาษ

ราคาดลยภาพของตลาดอยท 1.50 ณ ราคาเรมตนเดม

Consumer tax burden = (posttax price – pretax price) + tax payments of consumers◦Consumer tax burden = (1.50 - 1.50)

+ 0 = 0Producer tax burden = (pretax

price – posttax price) + tax payments of producers◦Producer tax burden = (1.50 - 1.50)

+ 0.50 = 0.5026

ความยดหยนของเสน supply and demand กบภาระภาษ

ในกรณนผผลตรบภาระภาษทงหมด เพราะผ บรโภคสามารถหลบเลยงการจายภาระภาษ

โดยการหยดซอสนคาทถกเกบนน (เพอเลยงราคาทสงขน)

ขอสรป:◦ ฝายใดม inelasticity ไมวาจากดานsupply หรอ demand จะเปนผทรบ

ภาระภาษ◦ แตหากม elasticity ไมวาจากดานsupply หรอ demand จะทำาใหสามารถเลยงภาระภาษได 27

ความยดหยนของเสน supply and demand กบภาระภาษ

◦ คณลกษณะของ Demand ทมความยดหยนมากคอ เมอมความสามารถในการหาสนคาทดแทนไดงาย

( ตวอยาง อาหาร เสอผา ฯลฯ) ◦Demand ทมความยดหยนตำาคอเมอมความสามารถใน

การหาสนคาทดแทนไดยาก( เชน ยารกษาโรค นำามนเชอเพลง)

◦ กรณ Supply ทมความยดหยนมาก เกดขนเมอผผลต มทางเลอกในการผลตหรอใชปจจยการผลตไดหลายชนด

เชน การผลตเสอผา อาหาร◦Supply ทมความยดหยนตำา คอการผลตทหาปจจยการ

ผลตยากหรอจำากด หรอมเทคโนโลยการผลตทเฉพาะ สนคา เชน ผลงานศลปะ ทดน เปนตน

28

ความยดหยนของเสน supply and demand กบภาระภาษ

กรณศกษา: ให demand คงท และมsupply ทเปน inelastic ซงผลทไดคอภาระภาษจะตกกบผผลตเปนจำานวนมาก

29

D

P

Q

S1

S2

(a) เกบภาษกบผผลตเหลก ทมทางเลอกปจจยการผลตตำา

Q1Q2

P1

P2

D

P

Q

S1

S2

(b) เกบภาษกบผขายสนคาทวไปทมทางเลอก หาสนคามาขายไดงาย

Q1Q2

P1

P2

A

B

A

B

Tax

TaxConsumer burden Consumer burden

ตวอยาง

More inelastic supply, smaller consumer burden.More elastic supply, larger

consumer burden.

30

ความยดหยนของเสน supply and demand กบภาระภาษ

จากรป a เมอมการเกบภาษกบผผลตทมเสนsupply แบบ inelastic – กรณนคอพอคา

ทม การผลตทตองใช fixed capital investment ในทนคอวตถดบ แรเหลก-- ผบรโภคจะจายภาระภาษทเพมขนเพยงเลกนอย

เทานน แตสวนใหญของภาระภาษจะรบโดยผ ผลต เพราะไมมทางเลอกในการผลตมากนก

ในรป b ทม elastic supply ผบรโภคจะรบภาระภาษเปนสวนใหญ

31-

ความยดหยนของเสน supply and demand กบภาระภาษ

การศกษาเรองภาระภาษจะสนใจผลดานราคาเปน สำาคญ การเปลยนแปลงดานปรมาณทเกดขนไม

เปนสาระสำาคญ เหตผลทไมสนใจปรมาณการบรโภค เพราะณ

ดลยภาพทงเกา และใหม ผบรโภคไมรสกแตกตางระหวางจายเงนเพอสนคาทถกเกบภาษมาก

ขน หรอนำาเงนไปใชจายกบสนคาอนแทน

32

33

ราคา

ปรมาณ

S

D1

D2

P1

P2

Q1

ภาระภาษรบโดยผผลต

ทงหมด

ภาษ

34

ราคา

ปรมาณ

D

S1

P1

P2

Q1

ภาระภาษรบโดยผบรโภค

ทงหมด

ภาษ

S2

35

ราคา

ปรมาณ

D1

S11S1

2

S21

S22

P1

Q1

ภาษP2

P3

จากรปยงเสน supply มความยดหยนมากเทาไร ภาระภาษในรปของราคาสนคายงถกผลกใหผบรโภคมากขนเทานนในรปราคาทสงขน

36

ราคา

ปรมาณ

P1

Q1

D1

S1

D2

ภาษ D1

D2

P2

P3

E0

E1

E2

Q3 Q2

จากรปยงเสน Demand มความยดหยนมาก จะสามารถผลกภาระภาษใหผผลตในรปของราคาสนคาทลดลงไดมากขน