İzmir Çocuk ve gençlik ceza İnfaz kurumu İnceleme raporu · İzmir aliağa Çocuk ve gençlik...

İzmir Aliağa Çocuk ve Gençlik Ceza İnfaz Kurumu İnceleme Raporu 1

İzmir Çocuk ve Gençlik

Ceza İnfaz Kurumu

İnceleme Raporu

24. Dönem 3. Yasama Yılı

2013

Rapor, Komisyonun 04.07.2013 tarihli toplantısında kabul edilmiştir.

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ

İNSAN HAKLARINI İNCELEME KOMİSYONU


İZMİR ÇOCUK VE GENÇLİK CEZA İNFAZ KURUMU İNCELEME RAPORU

I. BAŞLANGIÇ

Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu, 13 Ekim 2011

tarihli 3’üncü toplantısında, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde incelemelerde bulunmak

üzere bir Alt Komisyon kurulmasına karar vermiştir.

Anılan Karara istinaden, 03.06.2013 tarihinde İzmir Aliağa Çocuk Ceza İnfaz

Kurumu’nda incelemede bulunan heyet; Alt Komisyon Başkanı ve Çorum Milletvekili Murat

YILDIRIM, Kilis Milletvekili Ahmet Salih DAL, Mardin Milletvekili Abdurrahim AKDAĞ

İstanbul Milletvekili Mahmut TANAL ve Mersin Milletvekili Ertuğrul KÜRKCÜ’den

oluşmuştur. İncelemeye Komisyon görevlilerinden Yasama Uzmanı Abdussamed

SIĞIRTMAÇ eşlik etmiştir.

II. BAŞVURUCULAR

Bazı medya kuruluşlarının haberlerinde ve Komisyonumuza da intikal eden bir kısım

sivil toplum kuruluşu raporlarında Aliağa Ceza İnfaz Kurumu Kampüsü içerisinde yer alan

İzmir Çocuk ve Gençlik Ceza İnfaz Kurumu’nda cinsel taciz-tecavüz, dayak, eziyet ve diğer

kötü muamele iddialarına yer verilmekteydi. Bu iddiaların yoğunlaşması ve konu üzerinde

kamuoyunda oluşan hassasiyet üzerine, Komisyonumuz iddiaların yerinde incelenmesi

kanaatine varmıştır.

III. İNCELEMENİN KONUSU VE AMACI

3686 sayılı “İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Kanunu”nun 6’ncı maddesine göre,

Komisyon; alt komisyonlar kurmak suretiyle çalışabilir ve 5’inci maddesine göre; gerekli

gördüğünde Ankara dışında incelemelerde bulunabilir. Ceza infaz kurumu ve tutukevlerindeki

fiziki şartların ve kurum yöneticilerinin tutum ve davranışları ile mevzuattan kaynaklanan

insan hakkı ihlallerinin incelenmesi amacıyla kurulan Alt Komisyon faaliyet yılı içerisinde,

muhtelif ceza infaz kurumlarında incelemelerde bulunmaktadır. İncelemelerin genel amacı,




ceza infaz kurumlarında, hükümlü ve tutukluların maddi ve manevi dokunulmazlığı haklarına

ve ceza infaz kurumları yaşam koşullarına ilişkin sorunların olup olmadığının tespitidir.

Komisyon hazırladığı raporlarda ilgili kurumların tespit edilen sorunlara dikkatini çekmekte

suç unsuru oluşturabilecek mahiyetteki bulgularla ilgili adli merciler nezdinde suç

duyurusunda bulunabilmektedir. Komisyonumuzun tespit ettiği sorunlara ilişkin çözüm

önerileri, mevzuat değişikliği gerekliliğine vurgu yapabilmekte veya belli bir konudaki

uygulamanın iyileştirilmesine dikkat çeken mahiyette olabilmektedir.

IV. İNCELEMEDE UYGULANAN YÖNTEM

Alt Komisyon Çocuk Ceza İnfaz Kurumu’ndaki incelemesinde ilk olarak kamuoyunda

yer alan iddialarla ilgili ceza infaz kurumlarından sorumlu Başsavcı Vekili Yusuf ASLAN ve

Aliağa Ceza İnfaz Kurumları Kampüsü’nde görevli Cumhuriyet Savcısı Turan

GÜZELOĞLU’ndan bilgi almıştır. Ardından Kurumdaki incelemelere geçilmiştir. Ziyaret

edilen 12 ünitedeki 60’dan fazla çocukla Kurum görevlilerinin nezareti olmaksızın görüşme

gerçekleştirilmiştir. İnceleme kapsamında Kurum Müdürünün yanı sıra, Kurumda görev

yapan değişik branşlardaki 9 öğretmen ve 1 aile hekiminin görüşlerine başvurulmuştur.

Ayrıca Kurumda görev yapan infaz koruma memurları ile de görüşülmüştür.

Son olarak, ceza infaz kurumuna ilişkin bilgi ve belge toplanmıştır.

V. GÖRÜŞME VE İNCELEMELER

1 Ceza İnfaz Kurumlarından Sorumlu Başsavcı Vekili Yusuf ASLAN ve

Cumhuriyet Savcısı Turan GÜZELOĞLU ile Gerçekleştirilen Görüşme

Başsavcı Vekili Yusuf ASLAN ve Cumhuriyet Savcısı Turan GÜZELOĞLU

tarafından kamuoyunda yer alan iddialar hakkında gerçekleştirilen çalışmalara dair heyetimize

genel bir bilgilendirmede bulunulmuştur. Bu çerçevede kötü muamele iddiaları hakkında

başlatılmış idari soruşturmaların bulunduğu ve adli sürecin başlatılması için de yetkili merci

olan Aliağa Cumhuriyet Başsavcılığı’na evrakların iletileceği bilgisi edinilmiştir.

Ayrıca konuya ilişin dokümanlar bir dosya halinde heyetimize takdim edilmiştir.




2 Ünitelerde Gerçekleştirilen İncelemeler

Rastgele seçilen ünitelerde ceza infaz kurumundan hiçbir görevli olmaksızın inceleme

gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen ziyaretlerde ünitedeki çocukların Heyete ilettiği iddia,

şikâyet, beğeni ve diğer anlatılar her ünite için ayrı ayrı sunulmaktadır.

1 Numaralı Ünite1

• Vakit geçirmek için kendi aramızda şarkı, türkü söylediğimizden bir hafta müşahede

odasına alındığımız oldu.

• Burada kalan arkadaşlarımız arasında hiçbir ayrım yoktur. Kavgalar olsa da genelde

herkes birbiriyle dostça geçinmektedir.

• Disiplin cezaları ağırdır. Kavganın cezası bir ay etkinlikten mahrumiyet

olabilmektedir.

• Katılacağımız etkinlikler kendi isteklerimize göre değil; idarenin tasarrufuna göre

belirleniyor.

• Kurumda her gün bir etkinlik bulunmaktadır.

• İnfaz koruma memurları arasında çok iyi olanlar da var, kötüleri de var.

• Müşahede odasında 30 gün kaldığım oldu.

• Grup liderimizle ara sıra voleybol oynamaktayız.

• Makarna ve bulgur pilavı çok çıkan yemeklerden, yemeklerin iyi olduğu günler

Kuruma misafir geldiğini anlıyoruz.

• Sürekli tekrarlayan bir kötü muamele ve eziyete maruz kalmadık. Bununla birlikte

kameranın olmadığı müdür odasında burnundan sert bir şekilde darbe alan

arkadaşımız bulunmaktadır.

2 Numaralı Ünite

• Özellikle Kuruma ilişkin haberlerin televizyonda yer alması durumunda yayınlar

kesiliyor.

• Bir arkadaşımız sadece şarkı söylediği için müşahedeye alındı. Aramızda bir ay

müşahede odasında kalan arkadaşımız var.

1 Ünite numaralandırmaları ceza infaz kurumundaki mevcut ünite isimlendirmesini yansıtmamaktadır.




• Mahkemeye veya hastaneye götürülüp getirilirken jandarmalardan kötü muamele

gördüğümüz oluyor. Bu tip muameleler genelde ring aracı dışındaki bekleme

yerlerinde yapılıyor. Ring aracında şartellerin indirilmesiyle kameranın devre dışı

bırakılabilmesi de mümkün.

• Yemekler yetersiz miktarda geliyor, doymuyoruz.

• Yazdığımız şikâyet içerikli dilekçeler Kurum dışına çıkartılmıyor.

• Taciz tecavüz gibi vakaları Kurum içinde ne gördük ne de duyduk. Bunlar haberlerde

söyleniyormuş.

• Kuruma ilk girişte çıplak arama yapıldığı oluyor.

• Sürekli ünite değişikliği gerçekleşiyor. Arkadaşlar arasındaki kavgaların bir sebebi de

bu değişiklikten kaynaklanan uyum sorunu.

• Kütüphanede istediğimiz kadar kitap var.

• Kuyu suyu içtiğimizden böbreklerimiz ağrıyor.

• Hastanede doktor bizimle ilgilenmiyor. Sadece uzaktan sorunlarımızı dinleyip ilaç

yazıyor.

• Paramız olmadığı için top alamıyoruz. Bu nedenle her ne kadar fiziki imkânlar (basket

potası, file) bulunsa da basketbol ve voleybol oynamamız mümkün olmuyor.

• Kurum malına zarar verdiğimizde hem parası tahsil ediliyor, hem de odaya kapatılma

cezası alıyoruz. İki cezanın verilmesinin ağır olduğunu düşünüyoruz.

3 Numaralı Ünite

• Arkadaşımla yaptığım bir kavga sonrası müdürün odasında tokat yedim.

• Ünitedeki toplar iki gün önce verildi. Daha önce verilmiyordu.

• Sabun aydan aya veriliyordu eskiden ama çoktandır verilmiyor.

4 Numaralı Ünite

• 5 aydır buradayım 2 ayı müşadiye odasında geçti.

• Hastanelerde doktorlar bizimle ilgilenmiyor. Tedavilerimin gerçekleştirilmesinde

aksaklıklar yaşandı.

• Müşadiye odasında hortumla dövüldüğüm oldu.




5 Numaralı Ünite

• Bu Kurum hakkında söylenen tüm kötü sözler tamamen iftira ve yalandır. İdareyle

sorun yaşamak şöyle dursun, aramızdaki sorunların giderilmesi ve barıştırılmamız için

idarecilerimiz ve diğer görevliler seferber oluyor.

• Ülkemizin doğusundan batısından arkadaşlar burada hep beraber sorunsuz bir şekilde

yaşam sürdürmekteyiz. Aramızda “ayrılık - gayrılık” yoktur.

• Yemekler hem yeterli hem de güzel. Yemekler nedeniyle kilo aldık.

• Grup liderimizi ailemizden bir fert gibi hatta anamız babamız gibi görüyoruz.

• Grup liderimizin kendi parasıyla bizim acil ihtiyaçlarımızı giderdiğine çokça tanık

olduk.

• Kurum müdürümüz bizimle sohbet etmekte, halimizi hatırımızı sormaktadır.

6 Numaralı Ünite

• Ben Mardinliyim ve Mersin’deki ceza infaz kurumundan geldim. Burası 5 yıldızlı bir

otel gibi. Kim bize cinsel tacize uğramış veya tacizci yakıştırmalarında bulunuyorsa

hepsinin… (sinkaflı sözler).

• Kurumu kötüleyenler evlerinde buradaki imkânları bulabiliyorlar mı acaba? Yani

evlerinde LCD TV var mı mesela?

• Ekmek yetmediği zaman yenisini alabiliyoruz.

• Bir çocuk daha önce kaldığı memleketindeki ceza infaz kurumuna dönebilmek için

çamaşır suyu ve deterjan içti. Bize de teklif etti, kabul etmedik.

7 Numaralı Ünite

• Müşadiye odasında kalan arkadaşlarımız var.

• Burası ceza infaz kurumundan çok bir yurt gibi. Rahatımız gayet yerinde.

• Bazı memurlar baba gibi çok iyiler.

• Tıraş olduktan sonra jiletler -bizim iyiliğimiz ve güvenlik açısından- alınıyor.

• Ekmek kişi başı günlük iki tanedir. Yemekler yeterlidir.

• Kurum hakkında çıkan haberlerden rahatsızız, özellikle taciz ve tecavüz

dedikodularına ilişkin olanlardan.




8 Numaralı Ünite

• Şu an memleketten uzaktayız pek ziyaretçimiz gelemiyor. Memlekette olsak iyi

olurdu.

• Kuruma girişteki aramalar alt iç çamaşırı (boxer) indirilmeden yapılıyor. Zaten kimse

bana alt iç çamaşırımı indirip arama yapamaz, buna izin vermem.

• Televizyon kanallarından bazılarının yayınlarının kesildiği oluyor.

• İçme suyu içmiyoruz kantinden alıyoruz. Bu nedenle çeşme suyunun sağlık açısından

olumsuz bir yönü var mı bilemeyiz.

• Topumuz yoktu, yukarda bir yere şıkışmış topu tırmanıp aldım.

• Burada haksız yere bulunmaktayım. İsnat edilen suça ilişkin hakkımda şikâyet yoktur.

9 Numaralı Ünite

• Kurumda sinema salonu bile var. Başka nerede bu imkânları bulabiliriz.

• O kadar çok etkinlik var ki bazen yorulup odamızda kalmak istiyoruz.

• Aramalarda alt iç çamaşırının etrafını yokladıkları oluyor, sigara girdirmek isteyenlere

karşı alınmış bir önlem.

10 Numaralı Ünite

• Kurum idaresinin tutum ve davranışlarından yana herhangi bir sorunumuz yoktur.

• Kurum içi aramaların sık gerçekleştirilmesinden şikâyetçiyiz. Aramalarda alt iç

çamaşırı çıkartılmıyor.

11 Numaralı Ünite

• Ünite içerisindeki odalarımızın sabah 8.00’den akşam 17.00’a kadar kapalı tutulması

uygulamasından vazgeçilmelidir. Uyuyamadığımızdan gün geçmiyor.

• Sigarayı bir tek dışarda bulabildiğimizden jandarmadan sigara istediğimiz oluyor.

• Jandarma kötü muamelede bulunsa şikâyet etmiyoruz bir şey değişmez diye.

• Müşadiye odasındayken görevli memur tarafından ayağıma botla basıldı.




12 Numaralı Ünite

• Hiçbir sorunumuz yoktur. Yalnız yemeklerde bir defaya mahsus da olsa mantı

çıkmasını istiyoruz.

3 Kurum öğretmenleri ve aile hekimi ile gerçekleştirilen görüşme

Bilgisayar, unlu mamuller, akvaryumculuk, sanatsal mozaik, cam kumlama, müzik,

beden eğitimi ve akvaryum balığı yetiştiriciliği eğitimlerini veren Halk Eğitim Merkezine

bağlı çalışan 9 öğretmen ile görüşülmüştür. Öğretmenler ve aile hekimi şahit oldukları veya

duydukları herhangi bir kötü muamele vakası olmadığını söylemişlerdir. İddiaların tamamını

medyadan öğrendiklerini ve çalıştıkları Kurumun bu tip vakalarla anılmasından ötürü

şaşkınlık duyduklarını belirtmişlerdir. Öğretmenler idareden yana bir şikâyetlerinin

olmadığını aksine eğitim konusunda idareden hep destek gördüklerini söylemişlerdir.

Diğer taraftan bazı çocuklarla iletişim kurma konusunda sorunlar yaşanıldığı birkaç

öğretmen tarafından ifade edilmiştir. Bu öğretmenler söz konusu sorunları kimi çocukların

psikolojik açıdan daha fazla desteğe ihtiyaç duymasına bağlamaktadır.

4 İnfaz Koruma Memurları İle Gerçekleştirilen Görüşme

Kurumda görev yapan infaz koruma memurları ile gerçekleştirilen görüşmelerde

zikredilen görevliler özellikle son günlerde çalışmış oldukları kurumun medyada yer alan bazı

haberlerde kötü muamele ve cinsel taciz iddiaları ile anılmasında şikâyet etmişlerdir.

Bu durumun toplum ve akrabaları nezdinde itibarlarını sarsıcı olduğu

değerlendirilmesinde bulunmuşlardır. Ayrıca çıkan asılsız haberlerden sonra çalışma

azimlerinin azaldığını ve çalışanlar arasında başka kuruma geçmeyi düşünenlerin

bulunduğunu belirtmişlerdir.

VII.DEĞERLENDİRME VE SONUÇ

İzmir Çocuk ve Gençlik Ceza İnfaz Kurumu çoğunlukla bazı sivil toplum

kuruluşlarının raporlarında yer alan iddialarla ilintili olarak, 24.05.2013 tarihinden itibaren

medyadaki haberlerle gündeme gelmiştir. Söz konusu rapor ve haberlerde cinsel taciz-

tecavüz, dayak, eziyet ve diğer kötü muamele iddialarına yer verilmekteydi.




Cinsel taciz ve tecavüz iddialarının yol açtığı infiali Heyetimiz daha Kuruma girmeden

somut olarak gözlemiştir. Nitekim Aliağa Ceza İnfaz Kurumu Kampüsü girişinde Heyetimizi

durduran bir anne, içerde bulunan evladına sorduğunda bu tip vakaların yaşanmadığı bilgisini

edindiğini ancak çıkan haberlerle sürekli tedirgin ve psikolojisinin altüst olduğunu anlatmıştır.

Bahsedilen anne bu konunun Komisyonca mutlaka aydınlatılmasını talep etmiştir.

Komisyonumuz inceleme bulunduğu 12 ünitede, Kurumda çalışan öğretmen ve diğer

görevlilerle gerçekleştirdiği görüşmelerde bu iddiaları sorgulamıştır. Pek çok ünitede

çocukların medya kanalıyla veya ailelerinin kendilerine yönelttiği sorular üzerine bu

iddialardan haberdar olduğu görülmüştür. O kadar ki, Heyetimizin herhangi bir soru

yöneltmesine gerek kalmaksızın, çocuklar iddiaları kesin bir dille yalanlamışlar ve bu

iddiaları ortaya atanlar hakkındaki kızgınlıklarını dile getirmişlerdir. Kurumda halk eğitim

merkezlerine bağlı görev yapan öğretmenler de görüşmelerde bu iddiaları sadece dışardan

(medyadan) duyduklarını söylemişler ve iddialar hakkındaki şaşkınlıklarını ifade etmişlerdir.

Komisyonumuz gerçekleştirdiği inceleme zarfında taciz ve tecavüz iddialarını

doğrulayıcı veya bu konuda şüphe uyandırıcı hiçbir bulguya rastlamamıştır. Aksine Kurumun

fiziki yapısı itibariyle, bu tip vakaların yaşanmasını adeta imkânsız hale getirdiği bir kez daha

müşahede edilmiştir. Nitekim Kurumdaki çocuklar sürekli olarak ortak alanlardaki

kameraların ve akvaryum adlı bölmedeki grup liderlerinin gözetimi altındadır. 17.00’dan

itibaren tek kişilik odalarına girebilen çocuklar, gece 24.00’dan sonra kendi istekleriyle dahi

odalarına birini alamamaktadır.

Komisyonumuz elde edilen bilgi ve bulgular ışığında, taciz ve tecavüz iddialarının

tamamen asılsız olduğu kanaatine ulaşmıştır.

Yine özellikle bir sivil toplum kuruluşunun raporuna dayandırılan haberlerde

Kurumda bulunan İ.A. ve S.B. adlı çocukların tedavilerinin yapılmadığı ve sağlık hakkı

ihlaline maruz bırakıldıkları iddialarına yer verilmekteydi. Bununla birlikte Kurum kayıtları

incelendiğinde bu iddiaların da gerçeği yansıtmadığı görülmüştür.

Nitekim tıbben “zekâ geriliği” bulunduğu tespit edilen İ.A.’nın İzmir Çocuk ve

Gençlik Ceza İnfaz Kurumu’na nakledildiği 01.01.2013 tarihinden 15.05.2013 tarihine kadar

toplamda 21 kez tedavi hizmetlerinden yararlandırıldığı anlaşılmıştır.




İ.A.’nın “Muayene ve Tedavilerini Gösterir Çizelge” aşağıda sunulmaktadır.

Muayene Edilen veya Tedavi Görülen Sağlık Birimi

Birimdeki Muayene Sayısı

Aile Hekimi 13

Kampüs Sağlık Ocağı 2

Aliağa Devlet Hastanesi 1

Kâtip Çelebi Eğitim ve Araştırma Hastanesi 1

Ege Üniversitesi Hastanesi 2

Behçet Uz Çocuk Hastanesi 2

S.B.’nin ise, İzmir Çocuk ve Gençlik Ceza İnfaz Kurumu’na nakledildiği 01.01.2013

tarihinden 15.05.2013 tarihine kadar toplamda 33 kez tedavi hizmetlerinden yararlandırıldığı

anlaşılmıştır.

S.B.’nin “Muayene ve Tedavilerini Gösterir Çizelge” aşağıda sunulmaktadır.

Muayene Edilen veya Tedavi Görülen Sağlık Birimi

Birimdeki Muayene Sayısı

Aile Hekimi 21

Kampüs Sağlık Ocağı 1

Aliağa Devlet Hastanesi 9

Kâtip Çelebi Eğitim ve Araştırma Hastanesi 1

Behçet Uz Çocuk Hastanesi 1

Medyada ve bazı sivil toplum kuruluşu raporlarında yer alan bir diğer iddia ise, dayak

vakalarına ve olumsuz hitaplara ilişkindir. Görüşülen pek çok çocuk bu iddiaları kesin bir

dille yalanlarken bazı tekil vakaların yaşandığı yönünde kanı oluşturan iddialar da dile




getirilmiştir. Bu konuda memnuniyet verici husus, ceza infaz kurumlarından sorumlu

Cumhuriyet Savcısı’nın bu tür iddiaları hassasiyetle takip ediyor olmasıdır. Bu minvalde kötü

muamele ve dayak iddialarına ilişkin olarak ünitelerdeki çocuklarla -Kurumdan bir yetkilinin

nezareti olmaksızın- görüşüldüğünün ve bu görüşmelerin 28.05.2013 tarihinde tutanağa

bağlandığının altını çizmek gerekir.2 Zikredilen tutanakta bazı çocukların olumsuz hitaplara

ve müessir fiile maruz kaldıkları iddiası kayda geçirilmiştir. Tutanağın içeriğini oluşturan

iddiaların idari ve adli açıdan soruşturulduğu bilgisi edinilmiştir. Yine jandarmadan kaynaklı

hak ihlali iddialarına ilişkin de bir inceleme başlatıldığı öğrenilmiştir.

Sonuç olarak,

1. Kurum hakkında ortaya atılan taciz ve tecavüz türü iddiaların asılsız olduğu

görülmüştür. Bu iddiaların çocuklar, çocukların aileleri ve kamuoyu üzerinde

yarattığı infial düşünüldüğünde medya ve sivil toplum kuruluşlarının ne derece

sorumlu hareket etmesi gerektiği aşikârdır. Konunun diğer boyutu ise, Kurum

çalışanlarına bakan yönüyle önemlidir. Her gün işinden evine giden ve kamusal

alana çıkan bu görevlilerin, dolaylı anlatımlar ve duyumlara dayalı mesnetten

yoksun iddialarla zan altında bırakılması fevkalade onur kırıcıdır. Ayrıca

çalışanların motivasyonunun olumsuz etkilenmesi de mümkündür.

2. Kuruma dair bazı haberlerde yer alan veya ünitelerdeki kimi çocuklarca dile

getirilen dayak ve olumsuz hitap iddialarının hem yerel makamlarca hem de

Adalet Bakanlığı tarafından görevlendirilen kontrolörlerce hassasiyetle tetkik

ediliyor olmasından memnuniyet duyulmuştur. Böylece zaten fiziki şartları

itibariyle mükemmele yakın olan Kurumun insan faktöründen kaynaklı

sorunlarının en aza indirilmesi mümkün olacaktır. Gerçekleştirilen inceleme ve

soruşturmaların bir başka boyutu ise, hiçbir alanda cezasızlık kültürünün

yerleşmemesini temin etmeye yönelik olmasıdır.

3. İzmir Çocuk ve Gençlik Ceza İnfaz Kurumu fiziki koşulları ve mahkûmlara

sunulan diğer imkânları itibariyle oldukça olumlu bulunmuştur. Özellikle suça

sürüklenmiş çocukların yaşam ortamı ile onlara sunulan olanaklar takdirle

karşılanmıştır. Sunulan olumlu koşulların somut bir yansıması olarak, daha önce 2 İzmir Cumhuriyet Savcısı Turan GÜZELOĞLU tarafından düzenlenen 28.05.2013 tarihli tutanak.




farklı ceza infaz kurumundan nakledilen memleketlerinden uzakta bulunan

çocuklardan pek azının uzaklıktan ötürü şikâyette bulunduğuna şahit olunmuştur.

Yine Anadili Türkçe veya Kürtçe olan vatandaşlarımızın, Roman

vatandaşlarımızın aynı ünitede uyumlu bir şekilde yaşamlarını sürdürdüklerini

gözlemlemek memnuniyet verici olmuştur.

4. Grup liderliği görevinin lisans mezunlarınca gerçekleştirilmesinden ve grup

liderliği uygulamasının Türkiye çapında yaygınlaştırılmasından memnuniyet

duyulacaktır. Grup liderlerine çocuk ve genç psikolojisine ilişkin belli periyotlarla

sürekliliği sağlanan eğitimlerin verilmesi uygun olacaktır.

5. Yemeklerle ilgili fazla sayıda olmayan şikâyetlerin genelde miktarın

yetersizliğinden kaynaklandığı görülmüştür. Diğer taraftan kişi başına günde iki

ekmek verilmesine rağmen daha fazla ekmeğin talep edilmesi, sağlıklı olmayan

beslenme alışkanlıklarına bağlanabilir. Bu çerçevede beslenme konusunda

bilgilendirmede bulunulması ve tam buğday ekmeğinin tüketilmesinin

özendirilmesi tavsiye edilmektedir.

6. Kurumdaki bazı çocuklarda sigara bağımlılığının ciddi boyutlara ulaştığı

gözlenmiştir. Bu durum sigara bağımlılığının tedavisine ilişkin somut adımların

atılmasına ihtiyaç bulunduğunu göstermektedir. Bu çerçevede Adalet

Bakanlığı’nın acilen Sağlık Bakanlığı ile birlikte çalışmalar başlatması gerektiğine

kanaat getirilmiştir.

7. Ceza infaz kurumlarının çalışma şartlarının zorluğu ve çalışmak için son tercih

edilen kurumlar arasında bulunduğu bilinmektedir. Bu nedenle zor çalışma

şartlarının gereği olarak ve nitelikli personel istihdamını artıracağı düşüncesiyle,

personel özlük haklarında yapılacak iyileştirmeler memnuniyetle karşılanacaktır.

Yine bu kapsamda Aliağa Ceza İnfaz Kurumu Kampüsü lojmanlarında ikamet

eden personel ve ailelerinin ulaşım, eğitim türü sosyal konulardaki imkânlarının

geliştirilmesi olumlu karşılanacaktır.

8. Ziyaret edilen ünitelerde az sayıda da olsa Kuruma ilk girişte gerçekleştirilen

aramalardan şikâyetçi olanlara rastlanmıştır. Kurum idaresi tarafından hayata

geçirilen “önlüklü arama” uygulamasının zikredilen şikâyetlerin giderilmesinde

olumlu işleve sahip olacağı düşünülmektedir. Böylece şartları oluştuğunda

J.~ ('

TÜRKİYE BÜYÜK MiLLET MECLİSİ İNSAN HAKLARINI İNCELEME KOMiSYONU

gerçekleşebilen çıplak aramaıla insan onuruna azami saygımn temini mümkün

olacaktır.

9. Ceza infaz kurumlarındaki fiziki iyileştirmeler birer araç olup asıl amaçlanan

mahkfunlara insan onuruna uygun bir yaşam ortamı oluşturmak ve onların

iyileştirilmelerini temin etmektir. Bu düşüncelerden hareketle, personel niteliğinin

geliştirilmesi zikredilen amaçların tamamlayıcı bir unsuru olarak görülmelidir.

Ayrıca iyileştirme faaliyetleriyle hedeflenenin gerçekleşip gerçek:leşmediği ve

iyileştirme açısından alınınası gereken tedbirler hakkında çalışmalarda

bulunulması önem arz etmektedir. Bu kapsamda sivil toplum kuruluşlarının yam

sıra; üniversiteler, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı,

Diyanet İşleri Başkanlığı ve Türkiye İstatistik Kurumu gibi kurum ve kuruluşlarla

işbirliğinin geliştirilmesinde fayda mülahaza edilmektedir.

Murat YILDIRIM

Çorum Mv. Alt Komisyon Başkanı

Katılamamıştır rift,ltr/J Aı(ınlt·~~h :DAL Mehmet Kerim YILDIZ

AğrıMv. Kilis Mv. MardinMv.

!.~~ .?et ~ tV'I V ar ' Ertuğrul KÜRKCÜ

İstanbul İstanbul Mv. MersinMv.

~'),r (; s

12

Toplantı No : 23

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLiSi İNSAN HAKLARINI İNCELEME KOMiSYONU

04.07.2013 Konu : Ceza infaz kurumlan ve tutukevlerinde incelemeler yapmak üzere kurulan Alt

Komisyonca hazırlanan "İzmir Çocuk ve Gençlik Ceza infaz Kurumu Raporu"

kabul edilmiştir.

Başkan

Ayhan Sefer ÜSTÜN Sakarya Milletvekili

Sözcü Yalçın AKDOGAN Ankara Milletvekili

Üye ÜlkerGÜZEL

Ankara Milletvekili

'k\~ ~U ye HamzaDAG

İzmir Milletvekili

Üyeq·\\~\\J\ Ahmet Salih DAL Kilis Milletvekili

Üye LeventGÖK

Ankara Milletve'-". ,. ·"'

i fe:; .;0'

Üye AtilaKAYA

İstanbul Milletvekili

Başkanvekili

Mehmet Naci BOSTAN CI Amasya Milletvekili

c:mÇö~t~ Kayseri Milletvekili

Üye Mehmet METİNER Adıyaman Milletvekili

Üye Kerim ÖZKUL

Konya Milletvekili

Cemal s

Üye Sinan Aydın A YGÜN

Ankara Milletvekili

Üye Hüseyin AYGÜN

Tunceli Milletvekili

(Jw~fo1/~~ U ye

Ertuğrul KÜRKCÜ ·M11letve. · i <...

Başkanvekili

Mustafa Sezgin TANRlKULU İstanbul Milletvekili

U ye Mehmet Kerim YILDIZ

Ağrı Milletvekili

~::-ı

OyaERON Diyarbakır Milletvekili

)l~hiL Nevzat PAKDiL

Kahramanmaraş Milletvekili

Mardin Milletvekili

Üye Gülşen ORHAN V an Milletvekili

Üye Reiık ERYILMAZ Hatay Milletvekili

Üye Mustafa ERDEM Ankara Milletvekili

TBMM Tören Salonu Üstü Bakanlıklar-ANKARA Tel. No' (O 312) 420 54 06 Fah (O 312) 420 53 94

Bilgi için: KenanALT AŞ Tel. No; (0312) 420 53 99 e-posta: insanhakkoı[email protected]

TBMM İNSAN HAKLARINI İNCELEME KOMiSYONU BAŞKANLIGINA

TBMM İNSAN HAKLARINI İNCELEME KOMiSYONU İZMİR ÇOCUK VE GENÇLİK KAPALI CEZA İNFAZ KURUMU İNCELEME RAPORUNA

MUHALEFET ŞERHİDİR

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonunda görüşülen İzmir Çocuk ve Gençlik Kapalı Ceza infaz Kurumları İnceleme Raporlarında belirtilen hususlar polis merkezlerinin, tutuklu ve hükümlülerin içinde yaşadıkları fiziki koşulları ve hak ihlallerini yeteri kadar yansıtmarnaktadrr. Raporun bu haliyle kabulü ile komisyon üyeleri büyük bir haksızlığa belge oluşturmuş olacaklardır.

İZMİR ÇOCUK VE GENÇLİK KAPALI CEZA İNFAZ KURUMLARI KAMPÜSÜ İNCELEME RAPORU İLE İLGİLİ TESPİTLER

1- İzmir Çocuk ve Gençlik Kapalı Ceza infaz Kurumunda yapmış olduğunıuz incelemelerde yerleşkenin modem ve düzgün bir fiziki yapısı olmasına

karşın tutuklu ve hükümlülerin ciddi hak ihlalleri ile ınağdur edildikleri görülınüştür.

2- İzmir Çocuk ve Gençlik Kapalı Ceza infaz Kurumunda bulunan tutuklu ve hükümlü çocuk ve gençler karneraların bulunmadığı idare odalarında ve süngerli odada falakaya çekildikleri, işkence ve insan haklarını ihlal eden davranışlara maruz kaldıklarını belirttiler. Hastaneye götürülen, kötü ınuarneleye maruz kalan çocukların muayene sonuçlarında darp izi olınadığı raporlandrrılmıştır. Bunun nedeni çocukların hastaneye geç götürülmesi olduğu bildirilıniştir. Şikayet dilekçelerinin bazen ulaştığı

bazen ulaşmadığı bildirilmiştir.

3- Tutuklu ve hük:iimlüler hastaneye giderken askerler tarafından elleri ve kollarımn büküldüğünü kendilerine kötü davrarnldığını bildirdiler. Bazı çocukların da tacize uğradıkları iddiasında oldukları görüldü. Bu çocuklar hastaneye geç götürüldükleri için de şikayetlerini ilettiler.

4- Roman ve Kürt kültürünün türkü ve şarkılarını söyleyen çocuk ve gençlerin slogan attıkları iddiası ile meydan dayağına çekildİğİ ve terörist muamelesi gördükleri anlatıldı.

5- Cezaevinde çıkan yemeklerle çocuk ve genç, tutuklu ve hükümlüler karınlarının doyınadığını, ekmeğin yemeğin az verildiğini, aç kaldıklarını bildirdiler. Cezaevinde iyi, doyurucu bir yemek çıktığında cezaevine heyet geldiğini anlıyoruz dediler.

1

6- Adalet Bakanlığının 45/1 Nolu Ceza infaz Kurumlannın Tahsisi, Nakil İşlemleri ve Diğer Hükümler Hakkında Genelgesinin Ortak Etkinlikler Başlıklı Üçüncü Bölümünün 13. Fıkrasına göre; "Güvenlik bakmıından tehlike yaratmadığı ölçüde, idare ve gözlem kurulu tarafindan belirlenen istekli hükümlü ve tutuklular, 1 O kişiyi aşmayacak gruplar halinde ve idarenin gözetinıinde, açık görüş alanlarında veya diğer ortak yerlerdeki sosyal faaliyetler çerçevesinde haftada toplam 1 O saati aşmamak üzere sohbet amacıyla bir araya getirilebilir. Bu faaliyet hafta içerisinde açık görüş, avukat ve ziyaretçi görüşlerini aksatmayacak şekilde yaptırılır."

İzmir Çocuk ve Gençlik Kapalı Ceza infaz Kurumu Y erleşkesinde Genelgenin bu maddesine aykırı olarak ayın koğuşta kalan tutuklu ve hükümlüler diğer koğuşlarda bulunan tutuklu ve hükümlülerle haftalık 10 saatlik sohbet hakkından mahrum tutıılmaktadırlar. Genelgenin amaç ve ruhu ayın koğuşta bir arada bulunmayan farklı koğuşlardaki

tutuklu ve hükümlülerin bir araya gelerek sosyalleşmesini amaçladığı halde uygulama bu amaçtan uzaklaşan bir eyleme dönüşmüştür.

7- Çocuk ve gençler için sabun, diş macunu, diş fırçası gibi kişisel temizlik malzemeleri çok az verilmektedir. Sabunun ayda bir kez verildiği

bildirilmiştir. Bu nedenle çocuk ve genç tutuklu ve hükümlüler mağdur edilmektedir.

8- Çocukların psikolojik sorunları olması nedeniyle eğitirnciler diyalog kuramıyorlar. Çocuklara psikolojik desteğin sağlanması gerekmektedir.

9- Cezaevi kütüphanesinde bulunan kitap ve dergiler güncelliğini yitirmiş yayınlardır. Cezaevinde bulunanların faydalanabilmesi için güncel kaynakları cezaevlerine gönderİlınesi gerekmektedir. Aynca bu kütüphanede güneellenmiş mevzuat kaynakları da bulunmalıdır. Bu konu hakkında raporda hiçbir değerlendirmeye yer verilınemiştir.

10- Cezaevinde bir diğer sorun ise, tutuklu ve hükümlülerin izieyebildiği televizyon kanallarının çok sınırlı olmasıdır. Basın halkın sesi, kulağıdır. Burada bulunan vatandaşlarımızın medyayı takip hakları

sınırlandırılınamalıdır. Yayınlanan kanallar içerisinde çocuk kanallan, yerel kanallar, belgesel kanallan, eğitici kanalların hiçbirisi bulunmamaktadır. Yine cezaevirıde yayınlanan kanallar arasında açık öğretim derslerini yayıniayan kanallar da yayınlanmamaktadır. Cezaevi hakkında bir haber basında yer aldığı günlerde cezaevinde TV yayını kesilınektedir.

ll- Tesiste bulunan futbol, basketbol sahaları, gitar, saz çalına imkanları çocuk ve genç tutuklu ve hükümlülerin gözünün önünde olmasına rağınen adeta

2

r .

bir ceza da burada verilip, bu imkanlardan yararlanmaları engelleniyor. Bunları sadece uzaktan seyredebiliyorlar. Çocuklara basketbol, voleybol topu verilmemektedir. Ancak heyet geldiği günlerde verildiği belirtihniştir. Açılan kurslar için kirnin hangi kursa katılacağına idare karar vermektedir. Bu kursa katılmayan çocuklara ceza verildiği bildirilmiştir.

SONUÇ OLARAK

İzmir Çocuk ve Genç Kapalı Ceza infaz Kurumuna kabu1 ve sevklerde, hükümlü ve tutuklu1ar çıplak bir şekilde araınalara maruz kalmaktalar. Cezaevi idaresinin bu tutumu mahkumların kişilik haklanru ihlal niteliğindedir ve hazırlanan raporda gereken önem gösterilmeden ele alındığı görülmektedir.

İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu raporunun, açıklanan hususlar ve ihlaller gereken hassasiyet gösterilmeden hazırlandığı görülmektedir. Gerçekleri, içinde yaşanan fiziki şartları ve ma!ırıııniyetleri göz ardı eden komisyon raporunda

çoğurıluğıuı görüşüne katılmıyorum.

İzmir Çocuk ve Genç Kapalı Ceza infaz Kurumu incelemelerinin ardından 4 Haziran 2013 tarihinde TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Cezaevleri Alt Komisyonu olarak Antalya'ya hareket edilerek burada da cezaevi incelemeleri

yapılacaktı. Ancak ekte sunu1an tutanakla kayıt altına alındığı üzere uçak saati olan 08.00'e 20 dakika kala 07.40'da İzmir Adnan Menderes Havaalanı VİP salonuna vardığımızdauçağın kalkış için hazır olduğu ve tüm kapılarm kapandığını ve uçağa binemeyeceğimizi öğrendik. Bu nedenle İzmir- Antalya uçuşu gerçekleştirile ve Antalya Cezaevleri incelemesi iptal ediliştir. Saygılarımla. 04.07.2013

Ek: Tutanak(! sayfa)

3

' . -------

l,-~'-\~""""'"' ~~\...J.-...p\""' Uc,_~ '---'-"'--L-A.-~ 'S::-*~__..._.._\ (Y~ o <( <::,- """l--~--- ~ı..._...,.,~ 0""'l<........-.._ """""~~=-~"'-\ r r . "n_ -,A~., LA<-,..._.._~"'V""--........,~ C"'QJ-ı:,e: ... J . .,_ \.=e~~ ~~ ·~ . - , 'J ır

\-e~~ ~-e:....'-'-'-~-~~~ . ~-~-~ ~~---u ~hAU\_~ >t~·-=---ıL.~~~-

.J~ l-"f ~'L~y""~ J...=~ ~ s~~~ ~ -{~ 1f,.._,('A.,~ ~ ~~~ ~~~"--~ ---..>~~

~Lde- s~,___~ ç~ ~.e_~~~ ~'S~ ~'--~l(~""2: .-hs- r ~c~ _.Se.~~ Lt;. M_ U---\. 'y"' ~ ~ ~ V-P~).z:ıı ~ -~ '\ '--~"'/ 4-+-~~=r, '--'--"-,--- ~ ~"., v~~-~)~~~~~~~. ~~.__~~~

Lc,'--'~c._s- ~...1...., c~~...,._ .,....c+~......-C,""~ 1~

c_ ~ '--'<-.ı G.ll ~ L

~-~ t'f Ce,~r

(

(-

----T. 13, [Vl. PvL i !-.s:n thı;!~·· · :,--~ "' · --.-u Ea:;kanlığı ~

O&· O"f' :L0!-3 ··~ ~ 02-7-

~- 'i' :ô :

---'-

TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Başkanlığı'na

İzmir Çocuk ve Gençlik Ceza infaz Kurumu İnceleme Raporu'na dair muhalefet şerhim aşağıdaki gibidir.

Bilgilerinize sunarım.

Ertuğrul Kürkçü Mersin Milletvekili

I. ArkaPlan L Çocuk hakları savunucuları ve hukukçularca raporlanan İzmir Aliağa Cezaevi Kampüsü içindeki

Çocuk ve Gençlik Ceza ve infaz Kurumu'nda gerçekleşen ciddi hak ihlali iddialarını göz önünde

tutarak, 23 Mayıs 2013'te "Çocuk Cezaevlerindeki ihlaller" ile ilgili bir alt komisyon kurulması için

yazılı olarak İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu'na başvumuştum. Bu iddiaların yaygın medyada

da yer alınası üzerine, İnsan Hakları İnceleme Komisyonu yeni bir Alt Komisyon kurmak yerine mevcut Cezaevleri Komisyonu'nu konuyu incelemekle görevlendirdi. Elimizdeki rapor, başvururnun

da gerekçesini oluşturan hak ihlali iddialarının araştırılınası amacıyla kurumda yapılan incelemenin

sonucudur.

2. 23 Mayıs tarihli başvurnma temel teşkil eden birinci rapor Mersin'de kurulu Çakıl Derneğiı(www.cakildernegi.org) ve Ankara'da kurulu Gündem Çocuk Derneği2

(www.gundemcocuk.org) tarafından kaleme alınmıştı. Aileleri Mersin'de yaşayan ve Aliağa Çocuk Ceza ve İn faz Kurnınundan kısa süre önce salıverilen çocukların gösterdiği ağır ruhsal travma

belirtilerinden yola çıkılarak yapılan incelemelere dayanan raporda şunlar ifade ediliyordu:

"İzmir Şakran Cezaevinde bulundukları süre içerisinde insanlık dışı ve onur kırıcı muameleye uğradıkları açıkça anlaşılan çocukların ifadelerinden bazı alıntılar aşağıda sunulmuştur. İfadeler değerlendirilirken dikkatle ele alınması gereken husus çocukların kuruma girmeden önce siyasi eylem ve protestoların yaşandığı bir ilde yaşıyor olmalarının gördükleri muamele için gerekçe oluşturmuş olmasıdır."

1 .. Psk. Ozge Yılmaz ve Dr. Didem Gelegen tarafından hazırlanan rapor EK-l'dedir.

2 Çakıl Derneği ve Gündem Çocuk Derneği tarafından hazırlanan rapor EK-2'dedir.

c

Söz konusu rapor ekte sunulmaktadır. Uzman psikolog ve psikiyatrlar çocuklarla yaptıklan görüşmeler

sonunda elde ettikleri ifadelere, gözlem ve incelemelerine dayanarak şu yargıya vannışlardı:

"İ/ adeler çocuklara karşı etiketleme-damgalama, sindirme, kork utma, tehdit gibi ayrımcı, insanlık dışı ve onur kırıcı muamele eylemlerinin gerçekleştiğini, çocukların aileleriyle iletişimlerinin sınıriandırıldığını ve en vahimi çocukların doğrudan veya akranları aracılığıyla fiziksel, duygusal ve cinsel şiddete açık hale getirilerek her birinin şiddet

mağduru olduğunu göstermektedir."

Uzmanları bu yargıya götüren kimi beyanlar da raporda şu şekilde sıralanmıştı:

• "Şakran Cezaevi'nde özellikle Mersin/i çocuklara (çoğu Pozantı Cezaevi kapatıldıktan sonra gönderilmiş) yönelik işkence ve kötü muamele var. Özellikle cezaevi müdürü( ... ) 'Sadullah Ergin benim arkadaşım' diyerek çocuklara bizzat kötü muamelede bulunup şiddet uyguluyor. Bunun dışında cezaevinde bulunan İzmirli çocuklara yönelik kötü muamele yok. Fakat bu çocuklar özellikle de ideolojik farklılıklar ön plana çıkartılarak Mersin/i çocuklara şiddet ve baskı uygulamaları

yönünde teşvik ediliyor. İzmirli çocuklardan bazılarının elinde 3 hilal dövmeleri var ve Mersin/i çocuklar onların koğuşlarının önünden geçerken onları tehdit ediyorlar."

• "Şakran Cezaevi dışardan görünüşü itibariyle 5 yıldız/ı otel gibi. içerde her yerde kameralar var ama kameranın görmediği noktalarda her şey yapılıyor."

• "Çocukların kaldığı toplam 36 koğuş var. Bunlardan birisi cinsel suçlardan hüküm giyen çocukların kaldığı koğuş ... Mersin/i çocuklar sık sık buraya atılmakla

tehdit ediliyor. Burada kalan çocuklar ise elleriyle yuvarlak işareti yaparak "siz teröristsiniz, biz sizi ne yapacağımızı iyi biliyoruz" diyorlar."

• ''Arkadaşlarımız başka bir koğuşta tecavüZ olduğunu söyledi. Onların koğuşunda birkaç çocuğa yapmışlar. Cezaevi müdürü bizi "sizi cinsel koğuşa

('- göndereceğim" diyerek tehdit ediyordu."

• "Çocuklara 60 güne varan hücre cezaları veriliyor. Çocuğa hücre cezası verilebilir mi?"

• "Ailelerimiz ile telefon görüşmelerimiz dinleniyor. İçerde yaşadıklarımızı anlatmaya başlayınca telefon hemen kesiliyor. Bir seferinde "Baba İHD" dedim, hemen telefon kesildi. Ertesi hafta telefonla görüşmeme cezası aldım."

• "LZ isimli arkadaşımız cezaevi müdürünün önünde jandarmaturca dövüldü. Yediği dayak sonucu kollarında şişlik/er oluştu. Kendi ihtiyaçlarını göremez hale geldiği için diğer çocuklar ona yardımcı oluyordu. Kolunun kırık olduğunu ve doktora gitmesi gerektiğini bildirdiğimizde gardiyanlar tarafindan dikkate alınmadık. Müdüre 'Sizi şikayet etmeyeceğim beni hastaneye götürün' dedi fakat yine de tedavisi

sağlanamadı. Birkaç gün sonra kapıya çok sert biçimde vuran LZ koğuştan alınarak hücreye konuldu. Tedavi görmeden 50 gün hücrede tutuldu. LZ. 'ın ruh sağlığı iyi

( \

;fl t,

O';

değil. Hastalanıp cezaevinden kurtulmak için yüzünü buradan buraya kadar (eliyle

şakaktan çenesine kadar olan bölümü işaret ederek) camla kesti. Ama hala orada tutu/maya devam ediyor. Jandarma LZ. 'ı döverken kafası kanadL En çok ağırınuza

giden de yüzüne postalla bastı/ar.

• "İçeride bir akrabasının şah damarını kestiği için bulunan 9 yaşında bir çocuk

vardL Sadallah Ergin cezaevini ziyaret ettiğinde ona oyun parkı yaptırdı."

• "Cezaevi müdürü masasının arkasındaki Atatürk resmini göstererek arkasının

sağlam olduğunu, onu kimsenin oradan atamayacağını söylüyordu. Mahalledeki

TEM'ciler de "sizi bir daha eylemlerde görürsek tekrar Şakran 'a yollarız" diyorlar."

Çakıl ve Gündem Çocuk'un ortak raporu şu yargı ve taleplerle sonuçlandırıyordu:

Çocukların ifadeleri ve uzman değerlendirmeleri, çocukların Şakran Cezaevinde işkence,

insanlık dışı ve onur kırıcı muamele gördüklerini ve çocukların travma geçirdiklerini

göstermektedir. Bu raporla talep edilen, hızlı bir şekilde, özgürlüklerinden yoksun bırakılmış çocukların nasıl bir muameleye tabi tutulduklarını değerlendirmek üzere başta

Şakran Cezaevi olmak üzere çocukların bulunduğu tüm infaz kurumları ivedilikle, bütüncül bir inceleme ve soruşturmaya tabi tutulmalıdır. Söz konusu inceleme, soruşturma

ve ziyaretler Avrupa işkencenin ve İnsanlık Dışı veya Onur Kırıcı Ceza veya Muamelenin

Önlenmesi Komitesi (CP1) standartlarına uygun bir şekilde yapılmalİdır.

Ayrıca süreçte çocuklara özgü bir adalet sisteminin gerekliliği olarak aşağıdaki konuların

özellikle ve önemle göz önünde tutulması talep edilmektedir:

Öncelikle çocukların "çocuk" olduğunun ve bu tür hak ihlallerinin çocukların

yaşanunda kalıcı ve telafisi çok zor izler bıraktığının unutulmaması,

Kapalı kurumlarda bulunan çocukların yaşadıkları il, etnik köken, siyasi olaylarla

ilişkilendirme vb. nedenlerden dolayı hak ihlallerine açık hale geliyor olmalarının

dikkate alınması,

Hak ihlallerinin incelenmesi, araştırılması ve cezalandırılması ile ilgili süreçte çocukların daha da örselenmesini ve etiketlenmesini önleyecek bir yaklaşım

sergilenmesi,

Çocukların infaz kurumlarında karşılaşnuş oldukları hak ihlallerinin önlenmesi, tespiti ve sorumluların cezasız kalmaması için etkin hak arama ve bağımsız izleme

mekanizmalarının geliştirilmesi.

Üçüncü Rapor ise Çağdaş Hukukçular Derneği3 İzmir Şubesi'nden avukat Serdar Gültekin tarafından iki çocukla yapılan görüşme notlarına dayanıyordu. Gültekin ekteki raporlarında İ. A. ve S. B. adlı her

ikisinin de aileleri Mersin'de yaşayan çocuklarla yaptığı görüşmelerde şu tespitiere yer vermişti:

3 Çağdaş Hukukçular Derneği izmir Şubesi tarafından hazırlanan görüşme notları EK-3'tedir

• Görüşmeci (İ. A.) cezaevinde 1. Müdür Emrullah ve 2. Müdür Ercan ve bunların gözetiminde bulunan başta "baş efendi" olarak belirttiği Uğur isimli başgardiyan olmak

üzere bütün gardiyanlar tarafindan kendisi ve cezaevinde kalan diğer kişilere ağır işkence

yapıldığını belirtmektedir. Görüşmeci müdürler ve gardiyanlar tarafindan kendilerine

sürekli olarak yoğun şiddet uygulandığını belirtmektedir. Gardiyanlar tarafindan süngerli

odaya alındıklarını (görüşmeci süngerli odayı "memurlar bizi mavi odaya götürüyor/ar,

duvarlar pamuk kaplı, yumuşak" şeklinde tanımlamıştır.) burada kameralar

kapatıldıktan sonra şiddetli ve yoğun şekilde dövüldüklerini beyan etmiştir. Ayrıca çoğu

zaman süngerli odaya götürülen çocukların elleri ve ayakları plastik kelepçeyle

kelepçe/endikten sonra gardiyanlar tarafindan dövülmektedirler. Çocuklar elleri ve

ayakları plastik kelepçeyle bağlanıp dövüldükten sonra çoğu kez saatlerce bu şekilde

bekletilmektedirler.

• Gardiyanlar çocukları ağır şekilde dövdükten sonra, kurum müdürünün kararı ile,

( müşahede odası denen, içinde bir yatak, masluk ve tuvafet olan 2- 3 metrekare hücrelere

kapatılıyor/ar. Bu hücrelerde günlerce hatta aylarca tutulduklarını beyan etmektedirler.

Hücreye kapatılan çocuklar günlük 1 saat hava/andırmaya çıkmakta ve geri kalan 23

saati yukarıda belirtilen hücrede tek başına geçirmektedir. Cezaevinde toplam 22 tane

hücre bulunmaktadır. Çocukların beyanına göre bu hücreler hiçbir zaman boş

kalmamaktadır.

• Görüşmeci (S. B.) cezaevinde 1. Müdür Emrullah ve 2. Müdür Ercan ve bunların

gözetiminde bulunan gardiyanlar tarafindan kendisi ve cezaevinde kalan diğer kişilere

ağır işkence yapıldığını belirtmektedir. Görüşmeci müdürler ve gardiyanlar tarafindan

kendilerine sürekli olarak yoğun şiddet uygulandığını belirtmektedir. Gardiyanlar

tarafindan sünger/i odaya alındıklarını, burada kameralar kapatıldıktan sonra şiddetli ve

yoğun şekilde dövüldüklerini beyan etmiştir. Ayrıca çoğu zaman süngerli odaya götürülen

çocukların elleri ve ayakları plastik kelepçeyle kelepçe/endikten sonra gardiyanlar

tarafindan dövülmektedirler. Çocuklar elleri ve ayakları plastik kelepçeyle bağlanıp

, - dövüldükten sonra çoğu kez saatlerce bu şekilde bekletilmektedirler. \

• Görüşmeci Şakran cezaevinde geçirdiği 5 aylık tutukluluk süresinin 2,5 ayını

hücrede geçirmiştir.

• Görüşmeci cezaevine dışarıdan bir heyet geldiği zaman müdürün bütün hücreleri

boşaltlığını ve hücrelerde kalan çocukları koğuşlara aldığını beyan etmektedir.

• Kurum 2. Müdür olan Ercan çocukları hortum ile dövmektedir. Görüşmeci

hortumla dövüldükten sonra kollarındaki morluk ve kızarıklık/arı "ortada ince beyaz,

yanlarda iki şerit şeklinde morluklar" şeklinde (ray şekli tanımana uygun) tanımlamıştır.

• 2. müdür Ercan'ın kullandığı lıortumun tanımlanması istendiğinde, iki eliyle

horturnun boyunu göstererek (40-50 cm talımini uzunluk) beyaz düz hortum şeklinde

tanımlamıştır.

(

c

3. Bu raporların medyaya yansıması üzerine 27 Mayıs'ta TBMM'de bir basın toplantısı4 düzenleyerek

iki kuruluştan gelen raporlara dayanarak şu açıklamada bulundum:

• Şüphesiz biz Türkiye Büyük Millet Meclisinde milletvekili olarak bulunan yasama görevi ile yükümlenmiş olan vekiller olarak sadece bunları duyurmakta

yetinemeyiz. Yapmamız gereken ve yapmamız mümkün olan işler vardır. Bunları sırasıyla yapıyoruz ama şunu söylemek istiyorum. Önümüzde şimdi var olan kanalların hiçbirisi bu

zulmü önlemeye yetmiyor. İnsan Hakları İnceleme Komisyonunun, komisyonumuzun

çabaları yetersizdir ve gönülsüzdür. Adalet Bakanlığına yönelik şikayet mekanizması

herhangi bir sonuç yaratmamaktadır. Uluslararası kurumlara yapılan yakınmaların

sonuca bağlanması son derece nzun sürmektedir ve aslında bu kurumların yetki alanında olmadığı için Türkiye, genel olarak Türkiye hükümetine yönelik uyarılarta

yetinilmektedir. Ama biz bu 24'üncü dönem milletvekili olarak bu meclise geldiğimizden

bu yana iki yıldır bu şartlarda herhangi bir iyileşme olmadığını bengördüğümü

söyleyebilirim onun için daha etkin mücadele yolları bulmak üzere tabi ki grubun önüne

bunu götüreceğim aynı zamanda birlikte çalışmaya arzulu olan bütün milletvekilleri ile

beraber de yapacaklarımız var. Ancak ben şöyle düşünüyorum: Asıl güç Türkiye Büyük Millet Meclisi dışındaki gönüllü kuruluşlarda, meslek kuruluşlarında. Onların yaratacağı

kamuoyu ilgisi de, bu dilin doğması için sizin de kameralarınızı ve mikrofonlarınızı bu

taleplere daha hassas hale getirmenizi diliyorum. Medyanın bu konuda bir uyarıcı görev yerine getirmesi pek çok inceleme komisyonunun yapacağı işten daha önemiL Bu beş

olayı gözünüZün önüne getirmekle şu aşamada yeliniyoruz ancak bu ilgili konularla

birlikte bundan sonrasında planlamaya devam edeceğiz

4. Ertesi gün 28 Mayıs'ta iddiaları araştırmak amacıyla Aliağa Ceza infaz Kurumları Kampüsü'ne

giderek Cumhuriyet Savcısı5,Turan Güzeloğlu'na başvurdum Sayın Savcı'nın kolaylaştırıcı tutumu

sayesinde zaman darlığı dışında hiçbir kısıtlama olmaksızın Cezaevinin B-4, B-9, B-lO ve B-1 1

koğuşlarını ziyaret ettim. Burada 26 çocukla baş başa yaptığım görüşmelerde çocuklar bu raporlarda

yer alan iddiaları teyit ettiler. Bu iddiaları şöyle özetleyebilirim:

• İn faz Koruma memurlarınca, yumruk, tekme ve tokatta dövülme, dayak .

• Cezaevi müdürü ve ikinci müdür/erince, idarenin kameralarta izlenmeyen bölümlerinde, yumruk ve tekme ile dövülme, plastik boru ve hortumtarla falaka ve

dayak.

• Cezaevinin dış korumasından sorumlu Jandarmanın mahkeme ve hastane gidiş

gelişlerinde kollarını bükerek, postallarta tekmeleyerek, yere yatırıp kafa ve yüzlerine

postallarta yaptığı eziyet

4 TBMM'de düzenlenen basın toplantısının metni EK-4'tedir.

5 izmir Cumhuriyet Savcısı Turan Güzeloğlu tarafından hazırlanan tutanak metni EK-S'tedir.

•

• Cezaevi infaz koruma memur/arı, müdür ve ikinci müdürlerince tutuklu ve

hükümlü çocuklara, küçültücü ve aşağılayıcı biçimde hitap edilmesi; bu onur kırıcı

muamelelere her ilirazın şiddetle karşılık görmesi

• Cam ya da demirbaşların bilerek ya da istem dışı bir biçimde zarar gördüğüne bakılmaksızın bu durumlarda hücre cezasına çarptırı/manın yanı sıra, bu zarar

ziyanın çocukların emanetteki harç/ıklarından kesilerek para cezasına da

çarptırı/maları

• Keyfi hücre (müşahade) cezalarıyla 5 günden 55 güne kadar kapalı yerde

tut utma.

• "Mavi oda" adı verilen ve çocukların kendilerine zarar vermelerini önlemeye

yönelik olarak düzenlendiği söylenen yumuşak malzemeyle kaplanmış taban ve

duvarları olan odanın eziyet mahalli olarak kullanılması. Plastik kelepçeler/e elleri

( bağlanan çocukların burada dayak ve eziyete maruz kalmaları.

• Kürtçe şarkı ve türkü söylediklerinde infaz koruma memurlarınca "terör

sloganı" attıkları iddiasıyla toplu saldırılara uğrumalan

• Okumak istedikleri gazetelerin kendilerine verilmemesi.

• Dilekçe ve suç duyurularının yazıldıkları makam ve kişilere ulaştırılmaması.

• Çocuklar cinsel taciz ve tecavüze şahsen maruz kalmadıklarını ancak "Suriyeli"

takma adıyla bilinen bir çocuğun tecavüze uğradığını duyduklarını söylediler. Ayrıca;

zaman zaman "cinsel koğuş" denilen daha çok cinsel saldırı suçlamasıyla cezaevine

konulmuş çocukların tutulduğu koğuşa gönderitmekle tehdit edildiklerini bildirdiler.

Bu gözlemlerimi, koğuşlardan ayrıldıktan sonra Cumhuriyet Savcısı Turan Güzeloğlu ile paylaştım.

Sayın Savcı, bana bu iddiaların hepsini kovuşturacağını beyan etti. Nitekim daha sonra Cezaevleri

Komisyonu ile birlikte yeniden cezaevine geldiğimizde idari kovuşturmaya temel teşkil edecek şekilde benim ziyaret ettiğim koğuşlardaki çocukların ifadelerini ve benimle yaptığı görüşmenin tutanağını ve

Aliağa Cınnhuriyet Savcılığına yapılan suç duyurnlarını içeren bir klasör belgeyi bütün heyet üyelerine teslim etti. Sayın Güzeloğlu'nun bu görevini hakkıyla yerine getirmiş olduğuntın altının

çizilmesi gerekir.

II. Çoğunluk görüşünün eleştirisi

1. Raporun 2. sayfasında I I. BAŞVURUCULAR başlığı altında şöyle denmektedir:

"Bazı medya kuruluşlarının haberlerinde ve Komisyonarnaza da intikal eden bir kısım sivil

toplum kuruluşu raporlarında Aliağa Ceza İnfaz Kurumu Kampüsü içerisinde yer alan

İzmir Çocuk ve Gençlik Ceza İnfaz Kurumu 'nda cinsel taciz-tecavüz, dayak, eziyet ve diğer kötü muamele idılialarına yer verilmekteydL Bu iddiaların yoğunlaşması ve konu üzerinde

;('

(

kamuoyunda oluşan hassasiyet üzerine, Komisyonumuz iddiaların yerinde incelenmesi

kanaatine varnuştır. "

Doğrusu, Komisyon, medya kuruluşlarınca haberleştirilmeden önce bu ihlalierin bilgisini çocuk

cezaevleriyle ilgili yeni bir alt komisyon kurulması önerisi yaptığımda benden edinmişti. Bu bilgiye bu

bölümde yer verilmeliydi. Bu bilginin raporda yer almaması, Komisyon'un üyelerden gelen çağnlara yönelik duyarsızlığını ve bu bilgiler medyaya düşmeden önce harekete geçebileceği halde harekete

geçmekten imtina etmiş olduğunu da örtmektedir.

2. Komisyon aynı cezaevinde 04.01.2013 tarihinde de bir inceleme gerçekleştirmiş ve o inceleme

sonuçlarının yer aldığı raporunda şu gözlemlere yer vermişti:

• "Özellikle Çocuk ve Gençlik Ceza İnfaz Kurumu'nun bir ceza infaz

•

kurumundan çok eğitim birimini andırdığını belirtmek gerekir."

"Çocuk Ceza İn faz Kurumu'nda suça sürüklenmiş çocukların yaşam ortunu ile

onlara sunulan olanaklar takdir/e karşılanmıştır."

Oysa, elimizdeki raporun 3.-5. Sayfaları arasında yer verilen ve komisyonun ziyaret ettiği 1.- 4.

ünitelerdeki çocukların anlatımları birinci raporun çizdiğiyle taban tabana zıt bir tablo sunmaktadır.

Rapor bu farkın nedenlerine dair bir açıklama sunması gerektiği halde bunu yapmamaktadır.

Bu farkın en belirgin nedeni ilk inceleme raporunda "Heyet tarafından rastgele seçilen koğuşlarda

hükümlü ve tutuklularla cezaevinden hiçbir görevli olmaksızın görüşme gerçekleştirilmiştir." denmesine karşın gerçeğin böyle olmamasıdır. İlk incelemede ziyaret edilen bütün mahallerde birkaç

koğuş dışında cezaevi yöneticileri heyete eşlik etmişti. Bunun çocuk, kadın ve adli hükümlü ve tutukluların -politik olanlar dışında- kendilerini rahatça ifade etmelerini engellemiş olduğu açıktır.

Ayrıca ihlaliere en açık kategori olan çocuklara yeterince vakit ayrılmamış olduğu da başka bir

gerçektir.

\L Bunun ötesinde önceki raporda dile getirdiğim bir başka konuyu burada da aynen tekrar etmek isterim:

"Raporun 3. Sayfasında IV. iNCELEMEDE UYGULANAN YÖNTEM başlığı altında ifade

edilen yöntemin tutuklu ve hükümlü haklarına yönelik ihlalierin incelenmesi açısından

uygun olmadığını ve bu yöntemin değiştirilmesi gerektiğini düşünüyorum.

"Bir insan hakları inceleme alt komisyonu olduğumaza göre incelemelerimizin amacı

öncelikle ve esas olarak tutuklu ve hükümlü haklarının korunması ve ihlalierin ortaya çıkarılması olmalı ve kullandığımız yöntem de buna hizmet etmelidir.

"Oysa komisyonumuz bir kural olarak incelemelerine ilgili il idaresinin ve bağlı kurumların

ziyaretin zamanı ve amaçları konusunda önceden bilgilendirilmesiyle başlamakla ve bir

yarım gününü il yöneticilerinin ziyaretine ayırmaktadır. Buysa, incelenecek cezaevlerinin

yönetimiyle doğrudan ve do/aylı ilgisi bulunan kişilerin bu cezaevlerindeki ihlal ve

kusurları komisyondan gizlemek, kaçırmak ve birbirlerini koliamuk için zincirleme işbirliği içine girme/erini; tutuklu ve hükümtü/erin yakınmalarının önüne engeller çıkartılmasını

kolaylaştırmakta ve komisyonumuzun ceza infaz kurumlarının özellikle tutuklu ve hükümlülere yönelik muamelelerinin gerçeğe en yakın tablosunu ortaya çıkartmasına engel

olmaktadır."

Nitekim bu sorun, son incelemede kendisini çok çarpıcı bir biçimde ortaya koymuştur. Raporda

görüşlerine yer verilen çocuklardan 1.-4. ünitelerde kalanlar, daha önce benimle görüştükleri sırada,

yukarıda belirttiğim ve Sayın Savcı Güzeloğlu'na verdikleri, ekteki tutanaklardaki ifadelerde dile

getirdikleri bak ihlallerini komisyona da eksiksiz tekrarladıkları halde, daha önce görüşülmeyen çocuklar hep bir ağızdan bunlarla neredeyse taban tabana zıt bir tablo çizmişlerdir. Hayatın olağan

akışına uygun olmayan, yöneten yönetilen çelişkisinin hiçbir izini taşımayan ve diğer çocukların

anlatımlarıyla tam bir zıtlık içindeki bu "sonsuz uyum" tablosunun tek açıklaması, cezaevi yöneticilerinin çocukları komisyon ziyareti için özel olarak hazırlamış, onlara söyleyeceklerini

"ezberletmiş" olmalarıdır. Neredeyse tek bir kalıptan çıkmışçasına her ünitede duyduğumuz bir örnek

"hiçbir sorunumuz yoktur", "taciz, tecavüz iddialarından çok rahatsız oluyoruz", "bize memurlar çok iyi davranıyor" ifadelerinin inandırıcılıktan uzak olduğu ve çocuklara yöneticilerce telkin edildiğini

( düşünmek için yeterince neden vardır.

(

Bu ünitelerde kalanların belirgin özelliği, çoğunluğun İzmir ve Ege havalisinden gelen çocuklardan

oluşmasıdır. Yöneticilerin böl ve yöne! ilkesini uygulamaları için çok elverişli bir ortam olan klasik

yerli-yabancı mahkum geriliminin ihlalleri dile getiren çocukları sindirınek, hiç değilse bunları

dengelemek üzere yöneticilerce manipüle edildiğini anlamak hiç güç değildir. Nitekim Komisyon çoğunluğunun, cezaevi yönetimi ile ters düşme pahasına, bundan hiçbir maddi ve somut menfaatleri

olınayacağı halde olumsuzlukları ifade eden çocukların beyanlarını değil de cezaevi yöneticileriyle

ayuı doğrultuda konuşturulan çocukların beyanlarını asıl kabul etmeleri ve sonuçta idareyi aklayan bir

rapora imza atınaları da bu açıdan semptomatiktir.

3. Çoğunluk raporu, Komisyon'a ulaşan ihbarlar ve Cezaevinde yapılan incelemeler sonucunda elde

edilen bulgular arasında bir ihlaller hiyerarşisi oluşturınakta ve en üste yerleştirdiği "tecavüz"

iddiasının gerçekleşmemiş olduğu saptamasım yürek ferahlatıcı bir bulgu olarak sunmaktadır.

Komisyon çoğunluğu bu türden bir ihlalin gerçekleşmiş olup olınadığını titizlikle araştırmak yerine,

her ne pahasına olursa olsun bu cezaevinde bir tecavüz vakası olmadığını ortaya koyma gayreti içinde

olmuştur. Raporun 7. Sayfasında VII. DEGERLENDİRME VE SONUÇ başlığı altında yer verilen

şu saplama gerçeği yansıtmamaktadır.

"İzmir Çocuk ve Gençlik Ceza İnfaz Kurumu çoğunlukla bazı sivil toplum kuruluşlarının raporlarındayer alan iddialarla iliniili olarak, 24.05.2013 tarihinden itibaren medyadaki

haberler/e gündeme gelmiştir. Söz konusu rapor ve haberlerde cinsel taciz-tecavüz, dayak,

eziyet ve diğer kötü muamele iddialarına yer verilmekteydi.

"Cinsel taciz ve tecavüz iddialarının yol açtığı inftali Heyetimiz daha Kuruma girmeden

somut olarak gözlemiştir. Nitekim Aliağa Ceza İnfaz Kurumu Kampüsü girişinde Heyelimizi durduran bir anne, içerde bulunan eviadına sorduğunda bu tip vakaların

yaşanmadığı bilgisini edindiğini ancak çıkan haberlerle sürekli tedirgin ve psikolojisinin

altüst olduğunu anlatmıştır. Bahsedilen anne bu konunun Ko misyonca mutlaka

aydınlatılmasını talep etmiştir.

"Komisyonumuz inceleme bulunduğu 12 ünitede, Kurumda çalışan öğretmen ve diğer

görevlilerle gerçekleştirdiği görüşmelerde bu iddiaları sorgulamıştır. Pek çok ünitede

çocukların medya kanalıyla veya ailelerinin kendilerine yönelttiği sorular üzerine bu

iddialardan haberdar olduğu görülmüştür. O kadar ki, Heyetimizin herhangi bir soru yöneltmesine gerek kalmaksızın, çocuklar iddiaları kesin bir dille yalanlamış/ar ve bu

iddiaları ortaya atanlar hakkındaki kızgınlıklarını dile getirmişlerdir. Kurumda halk eğitim

merkezlerine bağlı görev yapan öğretmenler de görüşmelerde bu iddiaları sadece dışardan

(medyadan) duyduklarını söylemişler ve iddialar hakkındaki şaşkınlıklarını ifade

etmişlerdir.

"Ko misyonumuz gerçekleştirdiği inceleme zarjinda taciz ve tecavüziddialarını doğrulayıcı

veya bu konuda şüphe uyandırıcı hiçbir bulguya rastlamamıştır. Aksine Kurumun fiziki yapısı itibariyle, bu tip vakaların yaşanmasını adeta imkansız hale getirdiği bir kez daha

müşafıede edilmiştir. Nitekim Kurumdaki çocuklar sürekli olarak ortak alanlardaki kameraların ve akvaryum adlı bölmedeki grup liderlerinin gözetimi altındadır. 17.00'dan

itibaren tek kişilik odalarına girebiten çocuklar, gece 24.00'dan sonra kendi istekleriyle

dahi odalarına birini alamamaktadır.

"Komisyonumuz elde edilen bilgi ve bulgular ışığında, taciz ve tecavüz iddialarının

tamamen asılsız olduğu kanaatine ulaşmıştır."

Buifadelerin gerçeği yansıtmadığına dair kanaatim iki somut olguya dayanmaktadır.

Birincisi, komisyon en büyük kaygısı "tecavüz iddiaları"nın açığa çıkartılması olduğu halde, bu

bakımdan bilgiye ulaşılması en muhtemel ünite olan, "cinsel koğuş" adı verilen ve genellikle cinsel

saldırı .iddialarıyla irtibatlandırılan, kanunla ihtilafa düşmüş çocukların tutulduğu bölümü incelemek

konusunda hiçbir irade ortaya koymamıştır. Bu bölümü ziyaret etmeksizin cezaevinden ayrılmış ve cezaevi yöneticilerinin beyanlarıyla yetinmiştir.

İkincisi ve daha önemlisi, ziyaret ettiğimiz koğuşlardan, Raporda "1. Ünite" olarak zikredilen B-9

1• ünitesinde Komisyona bir tecavüz vakasına bizzat tanık olduğu ve bunun için mahkemede tanıklık ' yapmakta olduğunu söyleyen B.Ç. adlı çocuğu dinlemeye ilgi gösternıemiştir.

Komisyon üyeleri B-9 ünitesindeki çocuklara "tecavüz"le ilgili soru yönelttiklerinde komisyonun

olumlu yaklaşımlarından cesaretlenen B. Ç. kendisinin cezaevinde gerçekleşen ve yargıya intikal eden bir tecavüz davasında tanık olduğunu açıkladı. B. Ç. tam bu konuyla ilgili beyanlarda bulunmaya

hazırlandığı sırada, üniteye giren bir infaz koruma memuru B. Ç'nin ziyaretçisinin geldiğini ve

kendisini beklediğini haber vererek, görüşe çıkarmak istedi. Komisyon başkanının "ziyarete çıksın

sonra devam ederiz" demesi üzerine B. Ç. üniteden alındı. Ancak bir daha B-9'a dönülmeden ziyaret

bitirildi.

B.Ç. 'nin görüşmesinin kesilmesinin geçerli bir mazerete dayanıp dayanmadığı kuşkul uydu. Komisyon

üniteden ayrıldıktan sonra B.Ç. ziyarete çıkarılabilirdi. Komisyon çoğunluğu da bu babaneyi sorgulamak yerine, bu tanıklığı unutınayı seçti. Öyle ohnasa, birden çok kez "B. 'yi unutmayalım" diye

uyarnıama rağmen, B-9 ünitesine dönülmezlik edilmez, bu beyan kayıtlara alınırdı. Ne var ki,

komisyon çoğunluğunun "tecavüz yok" obsesyonu, bu çocuğun tanıklığının işitmezlikten gelinmesine

(

ve incelemenin savsaklanmasına neden oldu. Dolayısıyla, nesnel olarak "elde edilen bilgi ve bulgular ışığında, taciz ve tecavüz iddialarının tamamen asılsız olduğu kanaatine ulaşmıştır." yargısı

temelsizdir ve gerçeğe aykırıdır. Komisyon çoğunluğu bu incelemenin tamamlanması için gayret

gösterıneyerek ihlalin gözden kaçınlmasına neden olmuştur.

4. Çoğunluk raporunun, 1 O. Sayfasında dayak, ce bir, şiddet ve darp olayiarına ilişkin olarak yer alan

şu sonuç yargısı, durumun vahametini örtücü bir biçimde dile getirilmiştir.

"Kuruma dair bazı haberlerde yer alan veya ünitelerdeki kimi çocuklarca dile getirilen

dayak ve olumsuz hitap iddialarının hem yerel makamlarca hem de Adalet Bakanlığı

tarafindan görevlendirilen kontrolörlerce hassasiyetle tetkik ediliyor olmasından

memnuniyet duynlmuştur. Böylece zaten fiziki şartları itibariyle mükemmele yakın olan Kurumun insan faktöründen kaynaklı sorunlarının en aza indirilmesi mümkün olacaktır.

Gerçekleştirilen inceleme ve soruşturmaların bir başka boyutu ise, hiçbir alanda cezasızlık

kültürünün yer/eşmemesini temin etmeye yönelik olmasıdır."

Raporda çocukların dolaysız anlatımiarına dayanılarak sıralanan çok sayıda darp, dayak, kötü muamele, insan onuruna aykırı davranış saptamasının ardından kontrolörlerin olumsuzlukları

gözlemlemelerinin çocukların uğradıkları muamelede hiçbir değişiklik yaratınıyar oluşu asıl üzerinde

önemle durmayı gerektiren durumdur. Ancak, "tecavüzün yokluğu"na kanaat getirmiş olan Komisyon

çoğunluğu, tecavüzden gayri ihlaliere karşı aynı duyarlığı sergilememektedir.

Cezaevleri komisyonumuzun Adalet Bakanlığı'nın ilgili birimlerinin bu hak ihlallerinin hiç

gerçekleşmemesi için uluslararası çocuk hakları sözleşmelerinin işaret ettiği yönde çalışmak

yükümlülüğünü açık bir dille ortaya koyması ve dolambaçlı ifadeler yerine ihlalierin sorumlularının

hızla yargı önüne çıkarılmasını istemesi gerekirdi.

5. Raporda, çocukların dile getirdiği personelin ırkçı ve aynıncı davranışları, hak ettiği önemde yer

almamıştır. Kürt çocuklar, personel arasında yakınları güneydoğudaki çatışmalarda zarar görenlerin kendilerine karşı düşmanlık güttüklerini, kendilerine "terör", "terörist" gibi sıfatlarla seslenilmesinden

duydukları rahatsızlığı, Kürtçe şarkı ve türkü söylemelerine şiddetle müdahale edildiğini açıkça beyan

etmişlerdir. Raporda yer alan farklı kökenierden çocukların birbirleriyle iyi geçindiklerine ilişkin

beyanları elbette ınemnuniyet vericidir. Özellikle birkaç koğuşta Kürt çocukların yaşadıkları

sorunların Türk ve Romanlarca dile getirilmiş olması insanlık için çok ümit vericidir. Ama çocukların infaz koruma personeline yönelik yakınmaları kaygı vericidir. Çocukların zaten yeterince pedagojİk

eğitime sahip olmayan personelin, kendiliğinden ırkçılığına maruz kalmaya devam etmeleri önemsiz

bir durum olarak görülemez.

6. Raporda çocukların sağlık hakkı ihlallerine ilişkin olarak dile getirdikleri yakınmalar, yakınma

sahiplerinin "geri zekalı" olması gerekçe gösterilerek cezaevi idaresinin savunması yönünde

çürütülmeye çalışılmıştır. "Zeka geriliği"nin başlı başına bir tıbbi yardım ve bakım ihtiyacını ifade

etmesi gerekirken bir insan hakları komisyonu raporıında bu dezavantajlarının çocukların yakınmalarına karşı bir argüman olarak ileri sürülmesi kabul edilemez.

Ailelerince ziyaret edilemeyen ve avukatları olmayan, evlerinden binden fazla kilometre uzaktaki bu

çocukların bütün olumsuz koşullara karşın sürdürdükleri mücadeleye saygı göstermek gerekir.

J.'

•

(

7. Sonuç olarak İzmir/ Aliağa Çocuk ve Gençlik Ceza infaz Kurumu'ndaki incelemelerimiz sonucunda

varılması gereken en önemli yargı, fiziki altyapıya ve çocukların barındıkları birimlere yönelik bir dizi iyileşmeye rağmen çocuklara yönelik muamele bakımından Türkiye'nin taraf olduğu çocuk haklarını koruyan uluslararası sözleşmeler ve bunların gerektirdiği uygulama norınlarına aykırılık ve ağır hak

ihlallerinin varlığıdır.

Bu çerçevede İzmir/ Aliağa Çocuk ve Gençlik Ceza infaz Kurumu'nda şu uluslararası antlaşmaların,

çocuklann kapatılınasına dair hemen bütün hükümleri ya da ilgili maddeleri şu ya da bu derecede ihlal

edilmiştir.

i. Özgürlüğünden Yoksun Bırakılmış Çocukların Korunmasına İlişkin Birleşmiş Milletler Kuralları(Havana Kuralları) (http://www.gundemcocuk.org/dokumanlarlhavana_kurallari.doc)

ii. BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşme/ Madde 37 (http:/ /www.gundemcocuk.org/dokumanlar/cocuk _ haklarina _dair _sozlesme.doc)

iii. Birleşmiş Milletler Çocuk Ceza Adaleti Sisteminin Uygulanması Hakkında Asgari Standart Kurallar (Bej ing Kuralları)/Madde 26

(http:/ /www .gundemcocuk.org/ dokumanlar/bej ing_ kurallari.doc)

Bu ihlallerle ilgili olarak Adalet Bakanlığı derhal harekete geçmeli hem idari ve hem adli soruşturmalam başlayarak ihlalcilerin cezalandırılması ve hem İzmir hem de başka cezaevlerinde

çocukların uluslararası antlaşmalara ve çocuk haklarına uygun bir biçimde tutulınalarını sağlamak için üzerine düşenleri yapmalıdır.

Bu çerçevede Bakanlık, ihlalleri ortaya çıkaran ve bunların giderilmesi için öneriler sunan çocuk

tutuklu ve hükümlü hakları kuruluşlarıyla yakın ve açık bir işbirliğini sağlamak ve sürekli kılmak

üzere yeni düzenlemeler gerçekleştirmelidir.

EK-1

MART 2013'DE ŞAKRAN ÇOCUK CEZAEViNDEN TAHLİYE OLAN ÜÇ ÇOCUGUN CEZAEViNDE YAŞANAN ŞiDDETE İLİŞKİN ANLATILARI

(TIBBİ VE PSİKOLOJİK GÖRÜŞMELERDE EDİNİLEN BİLGİLER)

Tarih: 14.05.2013 Hazırlayan: Psk. Özge Yılmaz

Dr. Didem Gelegen

09.05.2013 tarihinde Mart 2013'de Şakran Cezaevinden tahliye olan G.D. (15), Ç.N. (15) ve GN. (15). ( ile kendilerini güvende hissetikleri bir parkta, açık havada, yaklaşık bir saat süren bir görüşme yapıldı.

(

Görüşme yeri ve koşullarının nedeni çocukların daha once görüşme yaptığı psikoloğun ruhsal yardım önerisini kabul etmem el eri, bu parkta kendilerini güvende hissetmeleri, günlerinin pek çoğunu bu parkta geçirmeleri, dolayısıyla parkın onların doğal gündelik yaşam ortamı olması, güven ilişkisi kurmak için onların bulunduğu ortamın tercih edilmesiydi. PTSD sonrası sıkça rastlanılan "kaçınma davranışı" gösteriyor, cezaevinde yaşadıkları olayları hatırlatacak görüşmelerden kaçınıyorlardı.

Çocukların anlatılan:

• "Şakran Cezaevi dışardan görünüşü itibarıyla 5 yıldızlı otel gibi. içerde her yerde kameralar var ama kameranın görmediği noktalarda herşey yapılıyor. "

• "Şakran Cezaevi'nde özellikle Mersin'li çocuklara (çoğu Pozantı Cezaevi kapatıldıktan sonra gönderilmiş) yönelik işkence ve kötü muamele var. Özellikle cezaevi müdürü "Sadullah Ergin benim arkadaşım" diyerek çocuklara bizzat kötü muamelede bulunup şiddet uyguluyor. Bunun dışında cezaevinde bulunan İzmir'li çocuklara yönelik kötü muamale yok. Fakat bu çocuklar özellikle de ideolojik farklılıklar ön plana çıkartılarak Mersin'li çocuklara şiddet ve baskı uygulamaları yönünde teşvik ediliyor. İzmir'li çocuklardan bazılarının elinde 3 hilal dövmeleri var ve Mersin'li çocuklar onların koğuşlarının önünden geçerken onları tehdit ediyorlar.

• "Çocukların kaldığı toplam 36 koğuş var. Bunlardan birisi cinsel suçlardan hüküm giyen çocukların kaldığı koğuş. Mersin'li çocuklar sık sık buraya atılmakla tehdit ediliyor. Burada kalan çocuklar ise elleriyle yuvarlak işareti yaparak "siz teröristsiniz, biz sizi ne yapacağımızı iyi biliyoruz" diyorlar."

• "Çocuklara 60 güne varan hücre cezaları veriliyor. Çocuğa hücre cezası verilebilir mi?"

• "Ailelerimiz ile telefon görüşmelerimiz dinleniyor. içerde yaşadıklarımızı anlatmaya başlayınca telefon hemen kesiliyor. Bir seferinde "Baba İHD" dedim, hemen telefon kesildi. Ertesi hafta telefonla görüşmeme cezası aldım."

• "I.Z. isimli arkadaşımız cezaevi müdürünün önünde jandarmalarca dövüldü. Yediği dayak

(

EK-1

sonucu kollarında şişlikler oluştu. Kendi ihtiyaçlarını göremez hale geldiği için diğer çocuklar ona yardımcı oluyordu. Kolunun kırık olduğunu ve doktora gitmesi gerektiğini bildirdiğimizde gardiyanlar tarafından dikkate alınmadık. Müdüre "Sizi şikayet etmeyeceğim beni hastaneye götürün" dedi fakat yine de tedavisi sağlanamadı. Birkaç gün sonra kapıya çok sert biçimde vuran I.Z. koğuştan alınarak hücreye konuldu. Tedavi görmeden 50 gün hücrede tutuldu. I.Z.'ın ruh sağlığı iyi değil. Hastalanıp cezaevinden kurtulmak için yüzünü buradan buraya kadar (eliyle şakaktan çenesine kadar olan bölümü işaret ederek) cam la kesti. Ama hala orada tutulmaya devam ediyor. Jandarma I.Z.'ı döverken kafası kanadı. En çok ağırımıza giden de yüzüne postalla bastılar.

• "Arkadaşlarımız başka bir koğuşta tecavüz olduğunu söyledi. Onların koğuşunda birkaç çocuğa yapmışlar. Cezaevi müdürü bizi "size cinsel koğuşa göndereceğim" diyerek tehdit ediyordu."

• "içerde bir akrabasının şah damarını kestiği için bulunan 9 yaşında bir çocuk vardı. Sadullah Ergin cezaevini ziyaret ettiğinde ona oyun parkı yaptırdı."

• "Cezaevi müdürü masasının arkasındaki Atatürk resmini göstererek arkasının sağlam olduğunu, onu kimsenin ordan atamayacağını söylüyordu. Mahalledeki TEM'ciler de "sizi bir daha eylemlerde görürsek tekrar Şakran'a yollarız" diyorlar."

Psikolojik Gözlemler ve Öneriler

G.D. yaşadıklarını basınla paylaşmayı düşündüğü için babasından şiddet görmüş ve tehdit edilmişti. Her üç çocuk da cezaevinde yaşanan şiddetin (özellikle arkadaşları I.Z.'a karşı uygulanan şiddetin) durmasıyla ilgili girişimde bulunmayı çok istediklerini, ama ailelerinin izin vermediğini, kendilerinin de tekrar aynı cezaevine dönme ihtimali nedeniyle çok korktuklarını ifade ettiler.

Çocuklar bir hekim ve psikolog tarafından ziyaret edildikleri için memnun, ancak görüşme boyunca anlattıkları olaylar nedeniyle tedirgindiler. Başlangıçta ve görüşme boyunca korku duygularını ifade ettiler. Her olayla ilgili anlatılarının ardından susuyor, başlarını öne eğiyor, el parmaklarını birbirine kenetleyerek ve sıkıştırarak anxiyete davranışları gösteriyordu.

Her üç çocuk da Post Travmatik Stres Bozukluğu belirtilerini herhangi bir tıbbi sorgulama yapmaya gerek kalmadan (çok yoğun korku duygusu, cezaevinde yaşadıkları olayların tekrar tekrar ve zorlanıılı bir şekilde akıllarına gelmesi, cezaevi deneyimi hakkında konuştuktan sonra tedirginlik, korku ve huzurusuzluğun artması, uyku bozukluğu, moral bozukluğu, kaçınma davranışları) ifade ettiler.

Her üç çocuk da ortak PTSD belirtileri gösteriyordu. G.N. adlı çocuğun travmatik cezaevi yaşantısıyla bağlantısı sorgulanamayan kekemelik davranışı gösteriyordu. G.N. adlı çocuğun işlevselliğinin diğerlerine gore daha iyi olduğu gözlemlendi. Bir fabrikada çalışmaya başlamıştı ve iki gün once iş kazası geçirmişti. Alnında pervane kesinine bağlı sütüre kesik vardı. Pansurnan malzemesiyle kapalı olması nedeniyle kesi yeri gözlemlenemedi. Görüşme yeri ve koşulları nedeniyle her üç çocuğa da tıbbi muayene yapılamadı.

Özetle, çocuklarla yapılan görüşmenin süresi ve yapısı derin bir psikolojik değerlendirmeye olanak sağlamamaktadır fakat buna karşın kolayca gözlemlenebileceği gibi her üçü de öne sürdükleri

(

(

EK-1

travmatik deneyimlerle tutarlı bir psikolojik tablo çizrnektedir.

• Her üçünde de travmatik deneyimlerin aktarırnma yönelik bir kaçınma gözlenmektedir. Bunu kendileri de "her anlattıklarında daha kötü oldukları" şeklinde dile getirmişlerdir. Anlatırnın içeriği de buna paralel olarak kendi deneyimlerinden çok diğerlerinin yaşantıianna odak! anmaktadır.

• Öte yandan travmatik örüntüye uygun olarak yaşadıklarının istemleri dışında akıllarına geldiğini ifade etmişlerdir.

• G.N. adlı çocuk kekemelik davranışı göstermektedir. Bunun travmatik olayın ardından gelişmiş olması veya travmatik yaşantıları aktarırken ortaya çıkması olasılığı üzerinde durulmalıdır.

• G.D. adlı çocuk babasından şiddet gördüğünü dile getirmiştir. Şiddetin boyutları ve bu duruma müdahale olanakları araştırılmalıdır.

• Her üç çocuğun ve ailelerinin PTSD açısından izlenmesi ve tıbbi-ruhsal destek almaları sağlanmalıdır.

14.05.2013 tarihinde çocukların avukatıyla görüşme yapıldı.

Avukatla görüşmede edinilen bilgiler:

*Dört çocuğun birlikte yargılandığı "gasp" davası 25.04.2013 tarihinde beraatle sonuçlanmış. *Çocuklar Ocak 2013'de tutuklanmış, kısa bir sureMersin Cezaevinde kaldıktan sonra Şakran Cezaevine gönderilmiş. *Çocukları Şakran Cezaevinde kaldıkları süre içinde bir kez avukatları tarafından görevlendirilen bir avukat ziyaret etmiş. * G.D. 'nin babası avukata çocukların Şakran Cezaevinden memnun olduklarını, cezaevi gibi değil, ıslahevi gibi olduğunu, çocukların orada sosyal faaliyetlere katıldıklarını ifade etmiş. (baba G.D.'ye "cezaevinde yaşadıklarınızı anlatmayın" diyerek şiddet uygulayan, tehdit eden kişi)

,_

EK-2

Şakran Cezaevi ve Çocuk Raporu:

Çocuk Adalet Sistemi Kurumlarında Çocuklara Yönelik işkence ve insanlık Dışı veya Onur Kırıcı Muameleler'

21 Mayıs 2013

GiRiŞ

Bu rapor, Mayıs 2013 itibariyle Türkiye'de çocuk adalet sistemi içerisindeki çocukların halen işkenceye ve insanlık dışı veya onur kırıcı muameleye uğradıkları na dikkat çekerek,

( çocukların insan haklarının korunması konusunda sorumluların harekete geçmesi amacıyla hazırlanmıştır.

Türkiye onayladığı ve gerekliliklerini yerine getirmeyi taahhüt ettiği ulusal ve uluslararası insan hakları belgeleri ışığında, özellikle son 20 yıldır çocuk adalet sistemini güçlendirme konusunda çalışmalar yürütmektedir. Ancak bu raporda görüleceği üzere çocuk adalet sistemi özelinde Türkiye'de çocukların ayrımcılığa uğramaması, yüksek yararları, yaşama ve gelişmelerinin korunması ve kendini ilgilendiren karar süreçlerine katılımları konusunda insan haklarıyla bağdaşmayan uygulamaların sürdüğü anlaşılmaktadır.

Kapalı kurumlarda insanlık dışı ve onur kırıcı deneyimler, birbirinden çok farklı özellikleri olan çocuklar tarafından dile getirilebilmektedir. Ancak bu raporun hazırlığında özellikle çocuğun etnik kökeninin ve yaşadığı ilin siyasi eylemiere sahne olmasının çocuğa karşı daha çok ayrımcı muameleler uygulanmasına neden olduğu görülmüştür. Dolayısıyla

çocuğa özgü yargılamanın gerekliliklerinin yerine getirilmesi, çocukların maruz kaldığı

insanlık dışı ve onur kırıcı muamele ve işkence konusunda biran önce harekete geçilmesi ve bugüne kadar oluşan hak ihlallerinin cezasız bırakılmaması konusunda harekete geçilmesi talep edilmektedir.

Bu rapor, çocuk adalet sistemi içerisinde insan hakları bağlamında kabul edilemez deneyimleri olan çocukların aktarımları ve konuyla ilgili yapılan raporlama çalışmaları

doğrultusunda Çakıl Derneği ve Gündem Çocuk Derneği tarafından kaleme alınmıştır.

Raporun konuyla ilgili ihlaller konusunda gerekli müdahalelerin ivedilikle yerine getirilmesine ve sorumluların cezasız kalmamasma katkı vermesi ümit edilmektedir.

1 Bu rapor, Çakıl Derneği (www.cakildernegi~org) ve Gündem Çocuk Derneği (www.gundı;,rn_ç.ocuk.org) tarafından kaleme alınmıştır.

EK-2

ARKAPLAN

Hatırlanacağı gibi 28-30 Mart 2006 tarihinde ve ardından 2008 Ekim ayı başta olmak üzere farklı tarihlerde Diyarbakır, Adana, Mersin, Batman vb. illerde yaşanan eylem ve protestolar sonucu, yasadışı örgüt üyesi 'adayı' olmak, kamu malına zarar vermek, infaal yaratmak, m em ura mukavemet vb. iddialarla çocuklar tutuklanmıştır.

Söz konusu süreçte olaylarda tutuklanan çocukların adil yargılanma süreci konusunda yaşanan hak ihlalleri başta insan hakları ve çocuk hakları savunucuları tarafından

kamuoyunun gündemine ve uluslararası platformlara taşınmıştır. Yaşanan hak ihlalleri 2010 yılında mevzuattaki ufak değişiklikler sonucu kamuoyunun gündeminden düşmüşse de ilgili çocukların adalet sisteminde yaşadıkları sorunlar sürmüştür. Özellikle 2011 Haziran

( ayında Pazantı M Tipi cezaevinde çocukların cinsel şiddet maruz kaldıkları ve kurumda yaşadıkları, medya aracılığıyla tekrar gündeme gelmiştir. Buna rağmen Pazantı'da

yaşananlar ilgililer tarafından "istisna ve münferit olay" olarak tanımlanmıştır. Ancak 2013

Şubat ayında Diyarbakır Barosu Cezaevi Komisyonu'nun Şakran Cezaevinde gerçekleştirmiş olduğu hak ihlalleri raporlaması ve izmir Şakran Cezaevi'nde bulunan çocukların kurum deneyimlerine dair 2013 Mayıs ayında yapılan görüşmeler, kapalı

kurumlarda çocuklara yönelik insanlık dışı ve onur kırıcı muamelenin sürdüğünü

göstermektedir.

ÇOCUKLARlN YAŞADlKLARI HAK iHLALLERi

i zmir Şakran Cezaevinde bulundukları süre içerisinde insanlık dışı ve onur kırıcı muameleye uğradıkları açıkça anlaşılan çocukların ifadelerinden bazı alıntılar aşağıda sunulmuştur.

ifadeler değerlendirilirken dikkatle ele alınması gereken husus çocukların kuruma girmeden önce siyasi eylem ve protestoların yaşandığı bir ilde yaşıyor olmalarının

gördükleri muamele için gerekçe oluşturmuş olmasıdır. Dolayısıyla her şekilde kabul edilemez ihlalierin sadece yaşanan il ile ilişkilendirilerek bile açığa çıkabildiği ve toplumdaki kutuplaşmanın infaz kurumlarına doğrudan yansıdığı göz önünde tutulmalıdır.

ilgili çocukların kimlikleri, yargı sistemiyle tekrar karşılaşmamaları, özellikle kendilerinin ve ailelerinin talebi doğrultusunda onları bu bağlamda korumak adına gizli tutulmuş, isimleri değiştirilmiş ve kurumda bulundukları tarih belirtilmemiştir. Söz konusu alıntılar çocukların karşılaştığı hak ihlallerinden haberdar olan kişiler ve bazı çocuklarla görüşmeler yapan uzman bir ekip (hekim ve psikolog) tarafından belgelenmiştir.

ifadeler çocuklara karşı etiketleme- damgalama, sindirme, korkutma, tehdit gibi ayrımcı, insanlık dışı ve onur kırıcı muamele eylemlerinin gerçekleştiğini, çocukların aileleriyle iletişimlerinin sınıriandırıldığını ve en vahimi çocukların doğrudan veya akranları

aracılığıyla fiziksel, duygusal ve cinsel şiddete açık hale getirilerek her birinin şiddet mağduru olduğunu göstermektedir.

'Çocuklar için Adalet Girişimi (2009). Çocuk Hakları Komitesine Yönelik STK Raporu: Türkiye'de Çocuk Adalet Sistemi ve Silahlı Çatışma

(

EK-2

"Şakran Cezaevi'nde özellikle Mersin/i çocuklara (çoğu Pazantı Cezaevi kapatıldıktan sonra gönderilmiş) yönelik işkence ve kötü muamele var. Özellikle cezaevi müdürü ... "

"Sadul/ah Ergin benim arkadaşım" diyerek çocuklara bizzat kötü muamelede bulunup şiddet uyguluyor. Bunun dışında cezaevinde bulunan izmirli çocuklara yönelik kötü muamale yok. Fakat bu çocuklar özellikle de ideolojik farklılıklar ön plana çıkartılarak Mersin/i çocuklara şiddet ve baskı uygulamaları yönünde teşvik ediliyor. izmirli çocuklardan bazılarının elinde 3 hilal dövmeleri var ve Mersin/i çocuklar onların koğuşlarının önünden geçerken onları tehdit ediyorlar."

"Şakran Cezaevi dışardan görünüşü itibarıyla 5 yıldız/ı otel gibi. içerde her yerde kameralar var ama kameranın görmediği noktalarda her şey yapılıyor."

"Çocukların kaldığı toplam 36 koğuş var. Bunlardan birisi cinsel suçlardan hüküm giyen çocukların kaldığı koğuş ... Mersin/i çocuklar sık sık buraya atılmakla tehdit ediliyor. Burada kalan çocuklar ise elleriyle yuvarlak işareti yaparak "siz teröristsiniz, biz sizi ne yapacağımızı iyi biliyoruz" diyorlar."

"Arkadaşlarımız başka bir koğuşta tecavüz olduğunu söyledi. Onların koğuşunda birkaç çocuğa yapmışlar. Cezaevi müdürü bizi "sizi cinsel koğuşa göndereceğim" diyerek tehdit ediyordu."

"Çocuklara 6o güne varan hücre cezaları veriliyor. Çocuğa hücre cezası verilebilir mi?"

"Ailelerimiz ile telefon görüşmelerimiz dinleniyor. içerde yaşadıklarımızı anlatmaya başlayınca telefon hemen kesiliyor. Bir seferinde "Baba iHD" dedim, hemen telefon kesildi. Ertesi hafta telefonla görüşmeme cezası aldım."

"I.Z. isimli arkadaşımız cezaevi müdürünün önünde jandarmalarca dövüldü. Yediği

dayak sonucu kollarında şişlik/er oluştu. Kendi ihtiyaçlarını göremez hale geldiği için diğer çocuklar ona yardımcı oluyordu. Kolunun kırık olduğunu ve doktora gitmesi gerektiğini bildirdiğimizde gardiyanlar tarafından dikkate alınmadık Müdüre "Sizi şikayet etmeyeceğim beni hastaneye götürün" dedi fakat yine de tedavisi sağlanamadı. Birkaç gün sonra kapıya çok sert biçimde vuran I.Z. koğuştan alınarak hücreye konuldu. Tedavi görmeden 50 gün hücrede tutuldu. I.Z.'ın ruh sağlığı iyi değil. Hastalanıp

cezaevinden kurtulmak için yüzünü buradan buraya kadar (eliyle şakaktan çenesine kadar olan bölümü işaret ederek) camla kesti. Ama hala orada tutu/maya devam ediyor. Jandarma I.Z.'ı döverken kafası kanadı. En çok ağırımıza giden de yüzüne postalla bastı/ar.

"içerde bir akrabasının şah damarını kestiği için bulunan 9 yaşında bir çocuk vardı. Sadu/lah Ergin cezaevini ziyaret ettiğinde ona oyun parkı yaptırdı."

"Cezaevi müdürü masasının arkasındaki Atatürk resmini göstererek arkasının sağlam olduğunu, onu kimsenin oradan atamayacağını söylüyordu. Mahalledeki TEM'ciler de "sizi bir daha eylemlerde görürse k tekrar Şakran'a yollarız" diyorlar."

(

EK-2

Görüşmeye dair Ek Gözlem ve Bilgiler:

G.D. yaşadıklarını basınla paylaşmayı düşündüğü için babasından şiddet görmüş ve tehdit edilmiştir. Her üç çocuk da cezaevinde yaşanan şiddetin (özellikle arkadaşları I.Z.'a karşı uygulanan şiddetin) durmasıyla ilgili girişimde bulunmayı çok istediklerini, ama ailelerinin izin vermediğini, kendilerinin de tekrar aynı cezaevine dönme ihtimali nedeniyle çok korktuklarını ifade etmişlerdir.

Çocuklar bir hekim ve psikolog tarafından ziyaret edildikleri için memnun, ancak görüşme boyunca anlattıkları olaylar nedeniyle tedirgin olmuşlardır. Başlangıçta ve görüşme

boyunca korku duygularını ifade etmişlerdir. Her olayla ilgili anlatılarının ardından

susmuşlar, başlarını öne eğmişler, el parmaklarını birbirine kenetleyerek ve sıkıştırarak

anxiyete davranışları göstermişlerdir.

Her üç çocuk da Post Travmatik Stres Bozukluğu belirtilerini herhangi bir tıbbi sorgulama yapmaya gerek kalmadan (çok yoğun korku duygusu, cezaevinde yaşadıkları olayların tekrar tekrar ve zorlantılı bir şekilde akıllarına gelmesi, cezaevi deneyimi hakkında

konuştuktan sonra tedirginlik, korku ve huzursuzluğun artması, uyku bozukluğu, moral bozukluğu, kaçınma davranışları) ifade etmişlerdir.

Her üç çocuk da ortak PTSD belirtileri göstermişlerdir. G.N. adlı çocuk travmatik cezaevi yaşantısıyla bağlantısı sorgulanamayan kekemelik davranışı göstermektedir. G.N. adlı

çocuğun işlevselliğinin diğerlerine göre daha iyi olduğu gözlemlense de çalıştığı fabrikada ve iki gün önce bir iş kazası geçirmiştir.

Çocuklarla yapılan görüşmenin süresi ve yapısı derin bir psikolojik değerlendirmeye olanak sağlayamamış olsa da her birinin aktarmış olduğu travmatik deneyimlere tutarlı bir psikolojik tablo çizdiği kolayca gözlenmiştir.

Çocuklarda travmatik deneyimlerin aktarımına yönelik bir kaçınma gözlenmiştir. Bunu kendileri de "her anlattıklarında daha kötü oldukları" şeklinde dile getirmişlerdir. Anlatımlarının içeriği de buna paralel olarak kendi deneyimlerinden çok diğerlerinin yaşantıianna odaklanmıştır.

Çocuklar travmatik örüntüye uygun olarak yaşadıklarının istemleri dışında akıllarına geldiğini ifade etmişlerdir.

G.N. adlı çocuk kekemelik davranışı göstermektedir. Bunun travmatik olayın

ardından gelişmiş olması veya travmatik yaşantıları aktarırken ortaya çıkması

olasılığı bulunmaktadır.

G.D. adlı çocuk babasından "kurumda yaşadıklarını paylaşmama" konusunda şiddet gördüğünü dile getirmiştir. Bu durum ailelerin de büyük bir korku içerisinde olduğu şeklinde yorumlanabileceği gibi şiddetin boyutları ve bu duruma müdahale olanakları araştırılmalıdır.

ilgili çocukların ve ailelerinin, içinde bulundukları korku ve güvensizlik ortamından çıkarılarak psiko-sosyal yönden izlenmesi ve tıbbi-ruhsal destek almaları

sağlanmalıdır.

(

(

EK-2

Sonuç ve Talepler:

Çocukların ifadeleri ve uzman değerlendirmeleri, çocukların Şakran Cezaevinde işkence, insanlık dışı ve onur kırıcı muamele gördüklerini ve çocukların travma geçirdiklerini göstermektedir. Bu raporla talep edilen, hızlı bir şekilde, özgürlüklerinden yoksun bırakılmış çocukların nasıl bir muameleye tabi tutulduklarını değerlendirmek üzere başta Şakran Cezaevi olmak üzere çocukların bulunduğu tüm infaz kurumları ivedilikle, bütüncül bir inceleme ve soruşturmaya tabi tutulmalıdır. Söz konusu inceleme, soruşturma ve ziyaretler Avrupa işkencenin ve insanlık Dışı veya Onur Kırıcı Ceza veya Muamelenin Önlenmesi Komitesi ( CPT) standartlarına uygun bir şekilde yapılmalıdır.

Ayrıca süreçte çocuklara özgü bir adalet sisteminin gerekliliği olarak aşağıdaki konuların

özellikle ve önemle göz önünde tutulması talep edilmektedir:

Öncelikle çocukların "çocuk" olduğunun ve bu tür hak ihlallerinin çocukların yaşamında kalıcı ve telafisi çok zor izler bıraktığının unutulmaması,

Kapalı kurumlarda bulunan çocukların yaşadıkları il, etnik köken, siyasi olaylarla ilişkilendirme vb. nedenlerden dolayı hak ihlallerine açık hale geliyor olmalarının dikkate alınması,

Hak ihlallerinin incelenmesi, araştırılması ve cezalandırılması ile ilgili süreçte çocukların daha da örselenmesini ve etiketlenmesini önleyecek bir yaklaşım

sergilenmesi,

Çocukların infaz kurumlarında karşılaşmış oldukları hak ihlallerinin önlenmesi, tespiti ve sorumluların cezasız kalmaması için etkin hak arama ve bağımsız izleme mekanizmalarının geliştirilmesi.

(

EK-3

22/05/2013 ŞAKRAN ÇOCUK CEZAEVi GÖRÜŞME NOTLARI

i. A. -15 YAŞlNDA, 6 AYDlR TUTUKLU

Görüşmeci mersin 5 Çocuk Ağır ceza Mahkemesinden tutuklu, ailesi Mersin'de yaşıyor. 6 aydır Şakran cezaevinde kalmakta. Görüşmednin ailesi Mersin'de yaşamaktadır. Şakran cezaevine geldiğinden beri hiç kimse ile (avukat ya da görüşçü) görüşme miş. Fırat Duman ve Serdal BAG DU ile birlikte üç kişilik yerde kalıyor.

Görüşmednin gözü tutuklanmadan önce geçirdiği bir kaza nedeniyle yaralı. Tutuklanmadan önce sürdürmekle olduğu tedavi sayesinde yaralı gözüyle az da olsa görebilirken, tutuklandıktan sonra tedavinin yarım kalması ve tüm taleplerine rağmen cezaevinde tedavisinin yapılmaması nedeniyle yaralı olan gözü şu anda görmemektedir. Çıplak gözle bakıldığında görülebilen gözündeki problemin çözülmesi önceliği, şu an görmeyen gözünün tedavi ile kurtarılma ihtimali gereği derhal hastaneye sevki gerekmektedir.

Görüşmeci cezaevinde 1. Müdür Emrullah ve 2. Müdür Ercan ve bunların gözetiminde bulunan başta "baş efendi" olarak belirttiği Uğur isimli başgardiyan olmak üzere bütün gardiyanlar tarafından kendisi ve cezaevinde kalan diğer kişilere ağır işkence yapıldığını belirtmektedir. Görüşmeci müdürler ve gardiyanlar tarafından kendilerine sürekli olarak yoğun şiddet

uygulandığını belirtmektedir. Gardiyanlar tarafından süngerli odaya alındıklarını (görüşmeci

süngerli adayı "memurlar bizi mavi odaya götürüyorlar, duvarlar pamuk kaplı, yumuşak" şeklinde tanımlamıştır. ) burada kameralar kapatıldıktan sonra şiddetli ve yoğun şekilde dövüldüklerini beyan etmiştir. Ayrıca çoğu zaman süngerli odaya götürülen çocukların elleri ve ayakları plastik kelepçeyle kelepçelendikten sonra gardiyanlar tarafından dövülmektedirler. Çocuklar elleri ve ayakları plastik kelepçeyle bağlanıp dövüldükten sonra çoğu kez saatlerce bu şekilde

bekletilmektedirler.

Gardiyanlar çocukları ağır şekilde dövdükten sonra, kurum müdürünün kararı ile, müşahede

odası denen, içinde bir yatak, musluk ve tuvalet olan 2-3 metrekare hücrelere kapatılıyorlar. Bu hücrelerde günlerce hatta aylarca tutulduklarını beyan etmektedirler. Hücreye kapatılan çocuklar günlük 1 saat havalandırmaya çıkmakta ve geri kalan 23 saati yukarıda belirtilen hücrede tek başına geçirmektedir. Cezaevinde toplam 22 tane hücre bulunmaktadır. Çocukların beyanına göre bu hücreler hiçbir zaman boş kalmamaktadır.

Görüşmeci cezaevine ilk geldiğinde önceki cezaevindeki olaylar nedeniyle gelir gelmez hücreye konulmuş ve burada SO gün kaldıktan koğuşa alınmış 2 gün kaldıktan sonra tekrar hücreye konulmuş ve bu kez 23 gün kalmıştır. Bundan sonra da görüşmeci aralıklarla sık sık hücreye konmuştur. En son bir hafta önce hücreden çıkartılmış ve koğuşa konulmuştur.

Görüşmeci cezaevine dışarıdan bir heyet geldiği zaman müdürün bütün hücreleri boşaltlığını ve hücrelerde kalan çocukları koğuşlara aldığını beyan etmektedir.

Kurum 2. Müdür olan Ercan çocukları hortum ile dövmektedir. Görüşmednin beyanına göre yaklaşık bir ay kadar önce 2. Müdür Ercan, görüşmeciyi odasına çıkarttırarak dakikalarca hortum la dövmüştür. Hortumla yediği dayak sonrasında görüşmecinin kolları ve bacaklar şişmiş ve morarmıştır.2. müdür Ercan odasından çıkan görüşmeciye " koridorda sakın sendeleyerek yürüme, yoksa seni yine döverim" diyerek tehdit etmiş. Görüşmeci hortumla dövüldükten sonra kollarındaki morluk ve kızarıklıkları "ortada ince beyaz, yanlarda iki şerit şeklinde morluklar" şeklinde (ray şekli tanımana uygun) tanımlamıştır.

(

(

EK-3

Görüşmeci cezaevindeki neredeyse tüm çocuklara uyku hapı verildiğini beyan etmektedir. "seroger" isimli bu hapı kullanmadan uyuyamadığını, cezaevindeki çocukların neredeyse tamamının bu hapı kullandığını beyan etmektedir.

Görüşmed ayrıca cezaevinde kalmakta olan M.A.G. , K.l. , H. G. isimli çocukların idare ve gardiyanlar tarafından çok yoğun işkenceye maruz kaldıklarını ve cezaevindeki zamanın

neredeyse tamamını hücrelerde geçirdiklerini beyan etmektedir. Bu kişilerin kimi zaman 3 ay süreyle hücreye kapatıldıklarını beyan etmektedir.

Görüşmed idare tarafından verilen cezalar nedeniyle cezaevindeki hiçbir aktiviteye katılamamaktadır. Spor, sinema ve diğer sosyal aktivitelerden yararlandırılmayan müvekkil bu imkanlardan yararlanmayı istemektedir.

Görüşmed, görüşme kapsamında anlattığı olaylarla ilgili olarak 1. Müdür Emrullah, 2. Müdür Ercan ve cezaevinde görevli tüm gardiyanlar ve 21/05/2013 günü kendisini hastaneye götüren ve sa rp eden jandarmalar hakkında şikayette bulunulmasını talep etmektedir.

23/05/2013 Av. Serdar GÜLTEKiN

(

(_

EK-3

22/05/2013 ŞAKRAN ÇOCUK CEZAEVi GÖRÜŞME NOTLARI

S. B. -16 YAŞlNDA, 5 AYDlR TUTUKLU

Görüşmeci tutuklu, ailesi Mersin'de yaşıyor. 5 aydır Şakran cezaevinde kalmakta. Görüşmecinin ailesi Mersin'de yaşamaktadır. Şakran cezaevine geldiğinden beri hiç kimse ile (avukat ya da görüşçü) görüşmemiş. Fırat Duman ve ibrahim ASKAN ile birlikte üç kişilik yerde kalıyor.

Görüşmesi fıtık hastasıdır. Ameliyat olması gerekmektedir. 21/05/2013 günü Aliağa Devlet Hastanesine götürülmüştür. Doktor bulunmadığından herhangi bir işlem yapılmaksızın cezaevine geri getirilmiştir. Hastane çıkışında jandarmalardan biri görüşmecinin kolunu sırtına doğru

kıvırarak arabaya bindirrnek istemiştir. Görüşmeci kolunu çok çevirdiğini ve canının yandığını

belirtmiştir. Bunun üzerine görüşmecinin kolunu kıvıran asker ve diğer askerler görüşmecinin üzerine çullanmış ve kendisini ağır şekilde da rp etmişlerdir. Görüşmecinin yüzünde, burnunda, boynundave kollarında önceki gün meydana gelen da rp nedeniyle morluklar, yaralar ve çizikler tespit edilmiştir.

Görüşmeci cezaevinde ı. Müdür Emrullah ve 2. Müdür Ercan ve bunların gözetiminde bulunan gardiyanlar tarafından kendisi ve cezaevinde kalan diğer kişilere ağır işkence yapıldığını

belirtmektedir. Görüşmeci müdürler ve gardiyanlar tarafından kendilerine sürekli olarak yoğun şiddet uygulandığını belirtmektedir. Gardiyanlar tarafından süngerli odaya alındıklarını, burada kameralar kapatıldıktan sonra şiddetli ve yoğun şekilde dövüldüklerini beyan etmiştir. Ayrıca çoğu zaman süngerli odaya götürülen çocukların elleri ve ayakları plastik kelepçeyle kelepçelendikten sonra gardiyanlar tarafından dövülmektedirler. Çocuklar elleri ve ayakları plastik kelepçeyle bağlanıp dövüldükten sonra çoğu kez saatlerce bu şekilde bekletilmektedirler.

Gardiyanlar çocukları ağır şekilde dövdükten sonra, kurum müdürünün kararı ile, müşahede

odası denen, içinde bir yatak, musluk ve tuvalet olan 2-3 metrekare hücrelere kapatılıyorlar. Bu hücrelerde günlerce hatta aylarca tutulduklarını beyan etmektedirler. Hücreye kapatılan çocuklar günlük 1 saat havalandırmaya çıkmakta ve geri kalan 23 saati yukarıda belirtilen hücrede tek başına geçirmektedir. Cezaevinde toplam 22 tane hücre bulunmaktadır. Çocukların beyanına göre bu hücreler hiçbir zaman boş kalmamaktadır.

Görüşmeci Şakran cezaevinde geçirdiği 5 aylık tutukluluk süresinin 2,5 ayını hücrede geçirmiştir.

Görüşmeci cezaevine dışarıdan bir heyet geldiği zaman müdürün bütün hücreleri boşaltlığını ve hücrelerde kalan çocukları koğuşlara aldığını beyan etmektedir.

Kurum 2. Müdür olan Ercan çocukları hortum ile dövmektedir. Görüşmeci hortum la dövüldükten sonra kollarındaki morluk ve kızarıklıkları "ortada ince beyaz, yanlarda iki şerit şeklinde

morluklar" şeklinde (ray şekli tanımana uygun) tanımlamıştır.

2. müdür Ercan'ın kullandığı horturnun tanımlanması istendiğinde, iki eliyle horturnun boyunu göstererek (40-50 cm tahmini uzunluk) beyaz düz hortum şeklinde tanımlamıştır.

Görüşmeci cezaevinde yaşadığı sürekli işkence ile ilgili olarak adalet bakanlığı ve cumhuriyet savcılığına suç duyurularında bulunmuş ancak hiçbir dilekçesine cevap gelmemiştir. Görüşmeci dilekçelerin idare tarafından gönderilmediğini değerlendirmektedir.

Görüşmeci cezaevinde yaşadığı işkenceler nedeniyle yaklaşık bir ay önce çamaşır deterjanı içerek intihar etmek istemiş. Kaldırıldığı Aliağa devlet hastanesinde 4 gün kaldıktan sonra cezaevine geri getirilmiştir.

'

(

EK-3

2. müdür Ercan'ın kullandığı hortumun tanımlanması istendiğinde, iki eliyle hortumun boyunu göstererek (40-50 cm tahmini uzunluk) beyaz düz hortum şeklinde tanımlamıştır.

Görüşmed cezaevinde yaşadığı sürekli işkence ile ilgili olarak adalet bakanlığı ve cumhuriyet savcılığına suç duyurularında bulunmuş ancak hiçbir dilekçesine cevap gelmemiştir. Görüşmeci dilekçelerin idare tarafından gönderilmediğini değerlendirmektedir.

Görüşmed ayrıca cezaevinde kalmakta olan M.A.G. , K.\. , H. G. isimli çocukların idare ve gardiyanlar tarafından çok yoğun işkenceye maruz kaldıklarını ve cezaevindeki zamanın

neredeyse tamamını hücrelerde geçirdiklerini beyan etmektedir. Bu kişilerin kimi zaman 3 ay süreyle hücreye kapatıldıklarını beyan etmektedir.

Görüşmed idare tarafından verilen cezalar nedeniyle cezaevindeki hiçbir aklivileye katılamamaktadır. Spor, sinema ve diğer sosyal aktivitelerden yararlandırılmayan müvekkil bu imkanlardan yararlanmayı istemektedir.

Görüşmeci, görüşme kapsamında anlattığı olaylarla ilgili olarak ı. Müdür Emrullah, 2. Müdür Ercan ve cezaevinde görevli tüm gardiyanlar hakkında şikayette bulunulmasını talep etmektedir.

23/05/2013 Av. Serdar GÜLTEKiN

(

EK-4

Türkiye'nin ayağa kalkması, çocuklarına sahip çıkması gerekir!

27.05.2013 Pazartesi günü Ertuğrul Kürkçü'nün TBMM' de, Şakran Çocuk Cezaevi'ndeki işkence olaylan ile ilgili basın açıklamasının tam metni.

Günaydın arkadaşlar.

Bugün İzmir Aliağa Cezaevi kampüsündeki çocuk cezaevinde gerçekleşen insan onurunu kıncı, çocuk haklannı ayaklar altına alan bir dizi uygulamadan söz etmek istiyorum ne yazık ki. Çünkü bu

cezaevi daha önce benim de üyesi olduğum Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Haklarını İnceleme Komisyonunun alt komisyonu olan Cezaevlerini İnceleme Komisyonu tarafından incelenmiş ve buranın neredeyse bir eğitim ve kültür kurumu haline geldiği ve göğüs kabartıcı bir yer olduğuna dair bir inceleme raporu hazırlanmıştı. Buradan okuyorurn. Özellikle Çocuk Gençlik Ceza infaz Kurumu bir ceza infaz kurumundan çok eğitim birimini andırdığını belirtmek gerekir diyerek devam eden bir rapor var. Buna da bir şerh koymuş idik. Haksız çıkmak isterdim ancak bugün Mersin'de bir basın açıklamasıyla rapodaıını duyuracak olan şu anda duyurmakta olan Çakıl Derneği ve Gündem Çocuk Derneği'nin bulgularıyla İzmir'de aynı saatte bir açıklama yapan Çağdaş Hukukçular Derneği İzmir Şubesinin de rapor ve değerlendirmelerine baktığımız zaman bu parlak görüntürrün altında son derece çirkin bir hakikatİn yatmakta olduğunu göreceğiz.

Elimizdeki raporlardan beş çocuğun çocuk psikiyatrisi uzmanlarına ve avukatlara verdiği ifadeleri beyanları göreceksiniz. Güvenlik ve sağlıkları için bu çocukların adlarını saklı tutuyoruz ancak hem Çağdaş Hukukçular Derneğinden hem de Çakıl Derneği ve Gündem Çocuk Derneği'nden bu adların sahiciliği teyit edilebilir. Burada bir gerçeğe uymayan durum yoktur. Elinizdeki raporları dikkatle incelediğiniz zaman göreceğiniz şey bu parlak görüntürrün arkasında cinsel taciz ve tecavüzden şiddete ve katıksız hapse kadar cezaevinde bu çocukları yaşlan 13 ila 16-17 arasında değişen hepsi hem yasa hem çocuk hakları genel uygulaması bakırnından çocuk tanırnma uyan bu insanların bu ağır işkencelere maruz bırakıldığını göreceğiz. Ben bu konuda İnsan Haklarını İnceleme Komisyonuna'da başvuruda bulundum. Buradan açıkça beyan ediyorum bundan soırra da Adalet Bakanlığına da bunun için başvuracağım ve açıkça söylemek istiyorum bunlardan sonuç alınamadığı takdirde daha etkili yollar için de hem kamuoyunu uyarmak hem de şahsen girişimde bulunmak kararlılığındayım.

\ Bu raporlara baktığınız zaman şunu görebiliriz. Çocukların kaldığı toplam 36 koğuştan birinde cinsel suçlardan hüküm giyen çocuklar var. Büyük çoğunluğu Mersin' den gelen daha çok siyasi etkinliklere katıldıkları suçlamasıyla cezaevine konmuş olan bu çocukların sık sık buraya atılmakla tehdit edildiğini ve burada kalan çocukların ise elleriyle yuvarlak işaret yaparak "siz teröristsirriz biz sizi ne yapacağımızı iyi biliyoruz" dediklerini aktarıyorlar. Bu çocuklar başka bir koğuşta tecavüz olayı olduğundan söz ediyorlar. Onların koğuşunda birkaç çocuğa yapmışlar. Cezaevi müdürü "sizi cinsel koğuşa göndereceğim" diyerek tehdit ediyor diye bunu anlatıyorlar. Tabi bu, en katlanılmadığı ve ağır olduğu için öne çıkıyor. Ancak bunun ötesinde bu çocuklaıın çeşitli disiplinsizlikler gerekçe gösterilerek müdür tarafından hortuınla dövüldüğü, göz ve kollarındaki yaralanınalar ve bozukluklar, kırıklıklar tedavi edilecek yerde ihmal edilerek sakatlığa mahkum bırakıl dıklarının, tedavi görmeden bir gün boyunca hücrede tutulduklarını bütün bu anlatımlarda görüyoruz, öğreniyoruz.

Bunların sahici olduğundan şahsen ben bu iki yıl boyunca Cezaevleri İnceleme Komisyonunda çalıştığını süre içinde edindiğiın deneyimlere bakarak şu kadar olsun şüphe etmiyorum. Hatta çoğu kez çocuklar kendi başlarına geleni anlatmak yerine bunu yansıtma yoluyla aklararak başkasının başına gelmiş olan şeylerden söz ediyorınuşçasına söz ederek gerçekte kendilerine yapılanları sakhyorlar, aileleri de çocukların uğradıkları bütün bu açıklamalardan sonra özellikle Pazantı Cezaevindeki dururnun arkasından bu açıklamaları yapan çocukların başlarına gelenlerden çekindikleri için

'

(

EK-4

çocuklarını açıklamalarda bulunmaktan sakınmaya, olan biteni örtbas etmeye çalışıyorlar. Bu çocuklar yaşıtlarına, akranlarına göre biraz daha çok politik cesarete sahip oldukları için başlarına geleceklerden daha az korktakları için öne çıkıp konuşuyorlar ve bu çıplak hakikat gözlerimizin önüne seriliyor.

Size şunu hatırlatmak istiyorum. Pazantı cezaevindeki facia ortaya döküldüğü zaman hem Adalete Bakanlığı yetkilileri, Bakanın kendisi hem de çeşitli hükümet yetkilileri bunun münferiden bu cezaevinde ortaya çıkmış birkaç olayla ilgili olduğunu ve bundan ötürü de bu cezaevinin kapatıldığını, çocukların şimdi emin ve salim yerlere aktanldıklarını söylemişlerdi. Ancak görüyoruz ki Pazantı cezaevine göre fiziki altyapısı ve donanunı bakımından bugünkü nonnlara son derece yakın bir cezaevinde, cezaevi yönetimi zihniyeti, cezaevinde mahkumları bulundururken uygulanacak trelınan bakımından ortaçağdan kahnış olan insanların elinde bu cezaevlerinin de yeni birer Pazantı'ya dönüştüğünü Türkiye'nin Pazantılada bir çiçek bozuğunun insan vücudunda yayılması gibi lekeler halinde yayılmaya başladığını söyleyebiliriz. Biz bunları konuşurken iki gün önce Antalya Cezaevinin çocuk koğuşunda aynı şeylerin olduğuna dair çok açık beyanlar ortaya çıktı.

Demek ki bir istisnadan değil artık saklanamayacak olan, artık insanların cesaretle ileriye çıkarak ifade etmekten kaçınınadıkları bir büyük faciayla karşı karşıyayız. Bu bakımdan kamuoyunu uyarınak ve Adalet Bakanlığı yetkililerine de artık bu faciaya çocukların bu şekilde istismarına rıza göstermek, bunları örtbas etınek yerine sorumlular~ failieri cezalandınnayı seçmesini istediğimizi belirtmek istiyoruz. Pazantı cezaevindeki iki müdür de -hepiniz hatırlıyorsunuz- bu cezaevi kapatıldıktan önce ya da kapatıldığı sırada terfi ederek başka cezaevlerine gönderildiler. Bugüne kadar bu uygulamalarla adını kirletmiş olan hiçbir cezaevi yöneticisi cezalandırılmadı, hiçbir cezaevi yöneticisi rütbe tenziline uğramadı herkesin yaptığı yanına kar kaldı. Bunun böyle gidemeyeceğini söylemek istiyorum. İkinci nokta şudur: Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Haklarını İnceleme Komisyonunun bu cezaevlerini incelerken uyguladığı yöntemin yanlışlığı konusunu hatırlarsınız aranızdan kimileri. Burada sizlerle tartışma fırsatı bulmuştum. Bu inceleme yönteminin baştan aşağıya yanlış olduğunu, önceden cezaevi yöneticilerinin bir hafta önceden uyarıldığın~ mülki amirierin günler öncesinden uyarıldığını ve bizim gittiğimiz cezaevlerinde geçici olarak bir istisnai temizlik ve güzellik durumu yaratıldığını, İnsan Hakları İnceleme Kurulu üyelerinin buna aldanınaya çoktan gönüllü oldukları için bu raporlarla geri döndüklerini, bununla başa çıkmanın en tutarlı yolunun, habersiz bu kurumların ineelemnesi ve burada cezaevi yöneticilerinin gözetimi olmaksızın hem çocuklarla hem büyüklerle birebir görüşerek, burada çok uzun zaman geçirerek bu incelemelerin yapılması gerektiğini ileri sürmüştüm.

Haklı olduğurnun ortaya çıkmasından çok üzgününı. Çünkü biz çocukların burada anlattıkları, çocuklara özel bir uygulamanın kimi belirtileri ile karşılaştık gittiğimiz bazı cezaevlerinde. Süngerli oda denilen odaların varlığını gördük. Bize şu şekilde izah edildi. Denildi ki, "burada kriz geçiren hükümlüleri buraya getiriyoruz ve krizleri geçen e kadar burada tutuyoruz bu sünger li odalar onlara zarar verilmesini önlüyor". Ancak Aliağa Cezaevi kampüsünde ki çocuk cezaevindeki çocukların daha birkaç gün önce Avukat Serdar Gülteki n' e verdikleri ifadede aniattıklarından görüyoruz ki bu odalar aslında işkence için kullanılıyor gardiyanlar tarafından sünger! i odaya alındıklarını burada kameralar kapatıldıktan sonra şiddetli ve yoğun şekilde dövüldüklerini beyan etıniş S.B, 16 yaşında Mersin'li. Çoğu zaman süngerli odaya götürülen çocukların elleri ve ayakları plastik kelepçe ile kelepçelendikten sonra gardiyanlar tarafindan dövüldüğünü çocukların elleri ve ayakları plastik kelepçe ile bağlandıktan sonra saatlerce bu şekilde bekletildiğini çocuklar anlattılar. Müdür tarafından dövüldükleriui içinde bir yatak, musluk ve tuvaJet olan 2-3 metre karelik hücrelere kapatıldıklarını ve bu görüşmecinin 5 aylık tutukluluk süresinin 2,5 ayının hücrede geçirildiğini anlattığını görüyoruz. Şimdi gözümüzün önüne getirelim bunlar çocuklar. Bunlar aslında yasanın olağanüstü gereklilikler olmadıkça tutuklanmalarına bile hükmetınediği henüz kendi kendilerini yönetme idaresine sahip olmayan insanlar ve büyüklere uygulandığı zaman bile mahkeme kararı gereken hücre cezalarına müdürlerin

(

( \ -

EK-4

keyfince çarptırılabiliyorlar. Bu çocukların karşı karşıya kaldıklan sonuçları Mersin'deki Çakıl Derneği'nin raporundan ve Gündem Çocuk Derneğinin raporundan izleyelim.

Konuşulan çocukların üçünün de post-travmatik stres bozukluğu belirtileri gösterdiğini teşhis ediyorlar uzman psikiyatrlar. Travmatik cezaevi yaşantısıyla bağlantısı olan kekemelik davranışı gösteriyor birisi, ancak çocuklardan birisi diğerlerine göre daha iyi olduğu gözlemlense de bunlar cezaevinden bırakılmış çocuklar çalıştığı fabrikada 2 gün önce bir iş kazası geçirdiği saptanıyor. Vardıkları sonuçlar şunlardır: Çocuklarda travmatik deneyimlerin aktarırnma yönelik bir kaçınma gözleniyor ve her anlattıklarında daha kötü oldukları şeklinde deneyimleri anlatıyorlar travmatik görüntüye uygun olarak yaşadıklarını istemleri dışında akıllarına geldiğini anlatıyorlar. Babalarından kurumda yaşadıklarını paylaşınama konusunda şiddet görüyorlar, ailelerde büyük bir korku içerisindeler ve bu rapor uzman psikiyatr alanın çocukların psiko-sosyal yönden izlenmesi ve tekli ruhsal destek almalarını sağlanması tavsiyesiyle sona eriyor. Sonuç olarak şunu söylemek istiyorum.

Birincisi çocuk hakları ihlallerinin sona ermesi bakımından Ada1et Bakanlığı 'nın öncü bir kurum olması gerekirken çocuk hakları ihlallerinin en yoğun yaşandığı kurumları Adalet bakanlığı yönetiyor ve bu kurumun yöneticileri Türkiye Büyük Millet Meclisi inceleme kurullarına raporuyla da birer kültür evi yönetiyormuşçasına övünüyorlar. Bu hakikatle artık yüzleşme zamanı gelmiştir. Çocuklar doğdukları iller, etnik kökenieri siyasal olaylarla ilişkisi bakımından aynıncılığa tabidirler özellikle

benim milletvekili olduğum Mersin ilinden başka cezaevlerine nakledilen çocukların hemen hemen hepsinden ailelerinden buna dair yakınmaları sonsuz defalar dinledim ve bunların doğru olduğuna dair de pek çok birbiriyle örtüşen deneyim sahibi, deneyimi işitme imkanı buldum. Hak ihlallerinin incelenmesi, araştırılması cezalandırılması ile ilgili sürecin hemen hemen hiç bir bakımdan bu konularda işlemediğini görüyorum ve bütün bunlarla başa çıkmak içinde bir bağımsız izleme mekanizmasının yaratılması gerektiği konusunda bu raporları kaleme alanlarla hemfikirim. Bir kere daha şunu söylemek istiyorum. Ne yazık ki hem Barış ve Demokrasi Partisinin Aliağa Cezaevleri Kampüsü ile ilgili olarak geçtiğimiz yıl hazırladığı rapor bu durumda doğrulanmış oluyor hem de bizim İnceleme Komisyonunun raporuna koyduğumuz muhalefet şerhini boşuna konmuş olmadığını bir kere daha görüyoruz. Zaten burada bizim tutarlı olduğumuz haklı çıktığımız meselesi tamamen ikinci üçüncü dereceden bir meseledir.

Cezaevleri birer işkence evine, tecavüz evine dönmüştür çocuklar bakımından. Buna son verilmesi bunun için Türkiye'nin ayağa kalkması, çocuklarına sahip çıkması, avukatı olmayan koruyucusu olmayan, ailelerinden evinden binlerce kilometre öteye götürülerele hapsedilmiş, kimsenin sormadığı sorgulamadığı bu çocuklara zalimlerin gaddar insanların, gaddar yöneticilerin saldırılarının ve bunlara yönelik tecavüzlerin hepimizin yüreğini yaralaması bu çocukları bir an önce bu koşullardan kurtarmak için bir şeyler yapmamız gerektiğini söylemek istiyorum.

Şüphesiz biz Türkiye Büyük Millet Meclisinde milletvekili olarak bulunan yasama görevi ile yükümlenmiş olan vekiller olarak sadece bunları duyurmakla yetinemeyiz. Yapmamız gereken ve yapmamız mümkün olan işler vardır. Bunları sırasıyla yapıyoruz ama şunu söylemek istiyorum. Önümüzde şimdi var olan kanalların hiçbirisi bu zulmü önlemeye yetmiyor. İnsan Hakları İnceleme Komisyonu'nun ı, komisyonumuzun çabaları yetersizdir ve gönülsüzdür. Adalet Bakanlığına yönelik şikayet mekanizması herhangi bir sonuç yaratmamaktadır. Uluslararası kurumlara yapılan yakınınaların sonuca bağlanması son derece uzun sürmektedir ve aslında bu kurumların yetki alanında olmadığı için Türkiye, genel olarak Türkiye hükümetine yönelik uyanlarla yetinilmektedir. Ama biz

1 Basın açıklamasında 11kurulunun" olarak geçen ifade, sehven söylenmiş olup ((komisyonunun" olarak

düzeltilmiştir.

(

(

EK-4

bu 24'üncü dönem milletvekili olarak bu meclise geldiğimizden bu yana iki yıldır bu şartlarda herhangi bir iyileşme olmadığını ben gördüğümü söyleyebilirim onun için daha etkin mücadele yolları bulmak üzere tabi ki grubun önüne bunu götüreceğim aynı zamanda birlikte çalışmaya arzulu olan bütün milletvekilleri ile beraber de yapacaklarımız var. Ancak ben şöyle düşünüyorum.

Asıl güç Türkiye Büyük Millet Meclisi dışındaki gönüllü kuruluşlarda, meslek kuruluşlarında. Onların yaratacağı kamuoyu ilgisi de, bu dilin doğması için sizin de kaıneralarınızı ve ınikrofonlarınızı bu taleplere daha hassas hale getirmenizi diliyorum. Medyanın bu konuda bir uyarıcı görev yerine getirmesi pek çok inceleme komisyonunun yapacağı işten daha önemli. Bu beş olayı gözünüzün önüne getirmekle şu aşamada yeliniyoruz ancak bu ilgili konularla birlikte bundan sonrasında planlamaya devam edeceğiz söylemek istedikleriın bu kadar.

EK-5

TUTANAKTIR

Mersin Milletvekili Ertuğrul KÜRKÇÜ'nün 28/05/2013 tarihinde İzmir Aliağa Çoc~ ve Gençlik Kapalı Ceza İnfaz Kurumu'nu ziyaret etmiş, bu ziyaretinde kuruında bulunan hüküınlültutuklu çocuklar ile görüşmüştür. Görüşme sorırasında düşüncelerini paylaşmak üzere Milletvekili Savcılığımızı ziyaret etmiştir. Ziyaretinde Çocuk ve Gençlik Kapalı Ceza İnfaz Kurumundaki dört (4) Üniteyi ziyaret ettiğini, girdiği tüm ünitelerde çocukların kendisirıe şiddete uğradıklarından yakındıklannı aktarnııştır. Yapılan bu görüşme sorırasında aktarılan görüşler ile ilgili olarak tarafımca kuruma gidilerek adı geçen Milletvekilirıin gezdiği üniteler kurum görevlileri olmaksızın gezilrniş, hükümlü/tutuklu çocuklar ile görüşülmüştür. Yapılan bu görüşmelerde kurumda bulunan hll)çüınlü/tutuklu çocuklardan;

B-4 Koğuşundan;

1- Sipan EMEK; Nisan ayunn 27'si gibi amcaoğlu (kuzeni) olan Mustafa DİYAREMEK'in yanına gitmek içirı kurum müdürü Emrullah TURAN ile B Bloktaki müdür görüşme odasında görüştüğürıü, müdürün önce olmaz dediğini, kendisinin ısrar etmesi üzerine müdürürı talimatı ile odadaki Bilal ismindeki infaz ve Koruma Memurunun kendisini yere yatırdığım, Erdal ismindeki müdürün de kendisine vurduğunu, yirıe yaklaşık 2 ay önce bulunduğu ünitedeki sandalyelerde uzanırken ismini bilmediği İnfaz ve Koruma Memurunun içeri girdiğini, kendisine "ben içeri girince neden kalkmıyon" diye bağırdığım, kendisini ittirince odaya gitmek istediğini fakat; memurun izin vermediğini, Osman ismindeki infaz ve Korunıa Başmemurunu çağırdığını, Başmemurun içeri girirıce kendisine "Sen artist misin, kafanı cama gömerim" dediğini, daha sonra müşahedeye götürüldüğünü ve burada Sinan ismindeki memurun kendisine göğüs vurarak "Sen artistnıisin" dediğini, müşahede de kendisirıi 5-6 kişinin dövdüğürıü,

2- Batuhan TARI; Sezai ismindeki gardiyanın kendisini müşahede de dövdüğürıü, bahçeye çıkarak neden cıvıklık yapıyorsun diyerek tekme tokat kendisini dövdüğünü

aktarmışlardır.

B-9 Koğuşundan:

1- Sertaç KURT; 2'nci Tevkifimde, yaklaşık bir sene önce koğuştaki birkaç arkadaşıyla kavga ettiğini, Emrullah müdürün kendisini Bloktaki müdür görüşme odasına çektiğini ve hortumla dövdüğünü, Uğur ismindeki Başmemur ve 1-2 gardiyan kendisini yere yatırdığını ve müdürün plastik beyaz pirnapen su borusu ile falaka yediğini,

2- Kerem GÖÇEROGLU; Ecevit, Burak ve Ceylan ismindeki arkadaşlarının iki ay loktaki müdür görüşme odasında kendisinin müşahedeye giderken Ertan ismindeki

ur tarafından el ve ayaklarına bastırarak Uğur ismindeki Başmemurun ayaklarının arak E ah Müdür tarafından falaka atıldığını gördüğünü, yirıe hiçbir şey yokken en

kendilerini müşahedeye götürüldüğünü koğuşlarının değiştiTildiğini ve aktarınışlardır.

\

EK-5 B-1 O Koğuşundan:

1- Fırat EBEM; 2 hafta önceki Cuma günü Ünitede Kürtçe şarkı söylediklerini, Sefa ismindeki memurun bunu duyduğunu Müdüre söylediğini, "neden slogan atıyorsunuz" diye kendilerine bağırdıklarını, Ahmet YEŞİL YURT, Gökhan TATLI, İsmail ÇOBAN kendisinin ve Ömürhan ŞUÇİFTÇİ ismindeki arkadaşlarının bloktaki Müdür görüşme odasına alındıklarını, Enırullalı Müdür ve odadaki 4 - 5 memur tarafindan plastik çeşme borusu ile dövüldüklerini, dalıa sonra müşalıedeye götürüldüklerini,

2- Mesut ERİLMEZ; 3 ay önce ceza aldığını, müşalıedeye götürüldüğünü, burada gardiyanlar tarafından tutularak Ercan ismindeki Müdürün kendisini tekıııelediğini, 1 saat yemek vermediklerini, ağzının burnunun kanadığını, Kürtçe konuşmak ya da şarkı söylemek yasak diye kendilerinin kanıera altına alınarak dayak yediklerini,

3- Enıre AVCI; Savcıyla görüşmek için dilekçe yazdığun, idare tarafindan bu dilekçenin el altı yapıldığını,

B-ll Koğuşundan:

1- İbralıim ASKA Y; Şiddet gördüğünü, mavi odaya götürdüklerini burada dövdüklerini, 1 ay önce Ercan isınindeki müdürün çay ocağının yanındaki odaya kendisini götürterek plastik horturola kendisini dövdüğünü, Uğurismindeki Başmemurun mavi odada kendisini dövdüğünü, Mersinden geldi diye kendisini 30 gün müşalıedede tuttuklarını, yine C3 Koğuşunda iken Mustafa ÖGLÜ ismindeki hasınıyla kavga ettiğini, Emrullalı Müdürün bu kavgadan dolayı basınına 50 milyonluk kantin verdiğini, bilerek hasmını kolladığını,

kendisini hasmının kaldığı koğuşa verdiğini,

2- Serdar BAGDU; kavgadan müşalıedeye gittiğini, yanındaki arkadaşında gazete olduğunu, okumak için istediğini memura söylediğini, memurun ''verıniyom oğlum" dediğini "oğlum deme" diye karşı çıktığını, bunun üzerine 20 kişinin kendisine vurduğunu, İsmail ve Özkan ismindeki İnfaz ve Koruma Memurlarının "kafanı kanıyor'' demesine rağınen dövmeye devanı ettiklerini, 3-4 ay önce Bilal isınindeki memurun kendisini dövdüğünü ve kelepçeleyerek mavi odaya attığını,

Yukarıda koğuş ve isimleri belirtilen hükürnlü /tutuklu çocuklar belirtilen hususları tarafımıza bildirınişlerdir. Hükürnlü/tutuklu çocuklara eylemlerin zamanı ve yeri sorulmasına karşın açıklayıcı beyanda bulunanıadıkları, kendilerine yönelik tüm eylemlerin kamera olmayan alanlarda olduğunu belirttikleri saptandı.

işbu tutanak tarafıınızca tanzim edilmiş olup, imza altına alınnııştır.28/05/2013

EK-5

TUTANAKTIR

Mersin Milletvekili Ertuğrul KÜRKÇÜ saat 13.27'de İzmir Çocuk ve Gençlik Kapalı Ceza İııfuz Kurumunu ziyaret etmiştir. Bu ziyaret sonrasında görüşlerini dile getirinek için Savcılığınııza uğramış, Savcılığınuzda ziyaret sonrası görüşlerini aktarnııştır. Yapılan

görüşmelerde Ertuğrul KÜRKÇÜ sırasıyla;

1 - Kurum Müd~ Emrullalı TURAN ve İdare Memuru Ercan İNCELER'in pjmapen gibi bir boru ile çocuklara Şiddete uyguladığını 4 Çocuk hüküınlü/tutuklunun bunları söylediği diğerlerinin ise sadece onayladığını ,

2 - Kurumda görev yapan personelin çocuklara sürekli "lan" diyerek hitap ettikleri, çocukların bu durumdan rahatsız olduklarını,

3 - Kurumda düzenlenen sosyal etkinliklerde hali olınayan, psikolojik olarak etkinliklere katılınak istemeyen çocuklara yaptırım uygulandığını, çocukların zorla bu etkinliklere katılınun sağlandığını, katılınanıakta ısrar eden çocukların ınüşalıedeye gönderilip 50 -55 gün bu odalarda tutulduklarını,

4 - Kuralların ihlal edildiğini, çocuklara işledikleri suçlardan dolayı çifte ceza verildiğini, örneğin; bir sandalye kınldığında hem sandalye ücretirıin çocukların

hesaplarındaki paralardan kesildiğini hem de müşalıedeye gönderildiklerini,

5 - Kurumda buliman çocukların Jandarmadan şikayetçi olduklarını, Jandarmanın kendilerine şiddet uyguladığını belirttikleri, (Milletvekili Ertuğrul KÜRKÇÜ tarafından

Sezgin YARDIM CI isimli çocuk malıkunıun Jandarma tarafındiın darp edildiği bildirilmiş, görüşmeler sürerken derhal çocuğun tedavisinin yapılınası için çocuk revire gönderilmiş revirde kurum doktorları tarafından kendisine darp/cebir raporu verilıniş ve evraklar adli yönden kanuni gereğinin işlem ve ifası için Aliağa Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilıniştir.)

6 - Kurumdan hastaneye yapılan sevkierin geç yapıldığını,

7 - İhtiyaçları olduğunda diyafona bastıklarını ancak diyafonlara geç cevap verildiğini ya da cevap verilmediğini,

Kurumda bulunan çocukların kendisine yukarıda belirtilen hususları aktardığını

bildirmiştir. Biz de kendisine belirtilen hususlarda adli yönden kanuni gereğinin işlem ve ifası için Aliağa Cumhuriyet Başsavcılığına gönderildiğini, idari yönden ise gerekli disiplin soruştıırmasının tarafınıızca yürütüleceğini aktardık.

İş bu tu~ak tarafımızca tanzim edilıniş olup, imza altına alınmışf~~05/20 13

Katip




Komisyon raporlarına, http://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/index.htm adresinden ulaşabilirsiniz.

Adres: TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu 06543 Bakanlıklar-ANKARA

Tel: 0 312 420 5406 – 420 53 99 Faks: 0 312 420 53 94 E-posta: [email protected]

İzmir Çocuk ve gençlik ceza İnfaz kurumu İnceleme raporu · İzmir aliağa Çocuk ve gençlik...

Documents