zeka ve akil oyunlari -...

ZEKA VE AKIL OYUNLARI

“Oyun; çocuğun işidir.”

‘’Çocuklar niçin oyun oynar hiç

düşündünüz mü? Yapacak başka işleri

olmadığı için mi? Yoksa ayak altında

dolanıp anne-babalarını lüzumsuz yere

meşgul etmemek için mi?

Elbette hayır! Oyun çocuk için gerçek bir

ihtiyaçtır ve onun bedensel, psikolojik,

sosyal ve zihinsel gelişimi açısından çok

önemlidir.’’

Piaget’e göre oyun bir uyumdur.

Montaigne oyunu, çocukların en gerçek

uğraşıları olarak tanımlamıştır.

Montessori oyunu, çocuğun işi olarak

nitelendirmiştir.

Grass’a göre oyun bir pratiktir.

Oyun çocukların zorunlu değil gönüllü

eylemidir. Oyun çocukları fiziksel ve

duygusal olarak rahatlattığı için zihinsel

olarak da öğrenmeye elverişli bir ortam

sağlar.

Carol ve Byron, her oyuncağın çocuklar için farklı anlamlar taşıdığını tespit etmiştir. Çalışmalar sırasında yaptıkları oyuncak seçimi ve bu oyuncaklar ile oynama şekilleri yaşadıkları sorunun ortaya çıkmasında ve çözülmesinde büyük rol oynar. Örneğin tabancayla oynayan bir çocuk öfkesini ifade etmeye çalıyor olabilir ya oyuncaklar ile kale, şato yapan bir çocuk yüksek ihtimalle kendini güvende hissetmiyordur ve güvenli bir alana ihtiyaç duyuyordur. Arabalarla oynayan bir çocuk tehlikeli bir yerden uzaklaşmaya çalışıyor ya da maceracı ruhunu ortaya koyuyor olabilir. Evcil hayvan oyuncakları genellikle aile, ilişki, korunma gibi anlamlar taşır.

Oyun, çocuğun fiziksel, zihinsel, dil ve

sosyal kapasitesinin gelişmesine fırsat

vererek toplum içindeki sosyal rolünün ve

kendini diğer bireylerden ayıran

özelliklerin farkına varmasını sağlar. Çocuk

oyun sırasında kendisini ve çevresiyle ilgili

bilgileri ifade etme olanağı bulur.

Oyun, çocuğa kurallara uymayı, sorumluluk almayı, işbirliğini ve diğer insanlara saygılı olmayı öğretir. Ayrıca girişimci olma, tehlikeyi göze alma, karar verme ve problem çözme yeteneğinin gelişmesine yardımcı olan önemli bir unsurdur. Bunların yanı sıra, oyun sırasında çocuğun kendisine güvenini geliştirme, duygusal ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamada, kendi kendine yeterli olabilme gibi nitelikler kazandırır.

Oyunu sadece çocuğu oyalayan, vakit

geçirmesini sağlayan bir araç olarak

görmek, oyunun çocuğun iç dünyasındaki

yeri ve önemini çok aza indirmek

anlamına gelir.

Oyun oynamanın çocuğun gelişiminde ve

eğitiminde yarattığı etkiler birkaç açıdan

değerlendirilebilir. Bu etkilerden biri oyunun

çocuğa sağladığı bedensel faydalardır. Çocuk

oyun oynarken bedeninde biriken enerjiyi

boşaltma fırsatı bulur. Ve bunu toplum

tarafından kabul edilen bir yolla yapmış olur.

Koşma, atlama, zıplama ve alet kullanımını

gerektiren oyunlarda enerji boşaltmanın yanı

sıra çocuğun kas sistemi de gelişir.

Oyunun çocuğun gelişiminde yarattığı bir başka etki de çocuğun ruhsal sıkıntılarla baş etmesinde yardımcı olmasıdır. Çocuk, günlük hayatta yaşadığı kaygılarını, korkularını ve sıkıntılarını yetişkinler gibi kelimelerle anlatamaz. Ancak oyun yoluyla onu gerçekten korkutan, kaygılarından, üzen konuları dışa vurur ve bu konularla baş etme yolları geliştirir. Oyunun, hem çocuğa sıkıntılarını dışa vurup rahatlama fırsat sağladığından hem de sıkıntılarıyla baş etme yolları geliştirmesine yardımcı olduğundan, çocuk üzerinde iyileştirici bir etkisi vardır. Bu yüzden çocuğun oyun oynaması, çocuğun gelişimi için çok faydalı ve yapıcı bir süreçtir. Oyunun bir diğer işlevi de, çocuğun içinden gelen saldırganlık hislerini uygun yollarla ifade etmesine olanak tanımasıdır. Çocuklar bu hislerini oyun yoluyla dışa vurur ve kendilerini rahatlamış hissederler.

Çocuklar oynadıkları nesneler yoluyla

zihinsel gelişimlerini ilerletirler. Her yaşta

oynamak için seçilen nesneler, o yaşın

ihtiyaçlarına göre şekillenir. Çocuklar farklı

şekillerde, boyutlarda, renklerde oyun

malzemeleriyle oynayarak objelerin

anlamını, renklerini, boyutlarını

değerlendirmeyi öğrenir. Oyun yoluyla,

çocuk çevresini ve hayatı keşfeder.

Çocuk oyun yoluyla gerçek yaşamda

kendisini rahatsız eden durumları veya diğer

kişilerle paylaşamadığı olumsuz duyguları

ifade edebilir ve bu olayları sembolik olarak

oyununa yansıtabilir. Çocuk sadece

etkilendiği olayları sergilemekle kalmayıp,

aynı zamanda da anlatamadığı kaygılarını dile

getirir ve olayı somutlaştırarak kendi istediği

bir çözüm yolunu bulmaya çalışır. Bu şekilde

de kaygılarından kurtulabilir.

Çocuğa oynamayı men edip devamlı ders

çalışmaya zorlamak onun kalbini öldürür,

zekasını köreltir ve hayatının neşesini

kaçırır. Sonunda çocuk dersten kurtulmak

için bir hile düşünür. (lmam-ı Gazali)

“Oynamasını bilmeyen bir çocuk,(bu

küçük ihtiyar) hiçbir zaman düşünmesini

öğrenmeyecek olan bir büyüktür.” Jean

Chateau.

Çocuk için oyun onun gelişimin en önemli safhasıdır. Onun oyun esnasında yapmış olduğu her davranışı bir vardır. Vermiş olduğumuz bir oyuncağı fırlatan bir çocuğa tekrar oyuncağı verdiğimizde yine fırlatıyorsa aslında bize kendi gücünü göstermeye çalışmaktadır. Onlara bağırdığınızda odalarına çekilip oyuncak bebeklerine sizi şikayet edip onlarla dertleşiyorsa unutmayalım ki çocuğumuz yaşamış olduğu bir çok olayı sizle paylaşmaya çekiniyor demektir.

Sadece oyun mu?

OYUN VE FAYDALARI…

Çocuklar oyunlar ile kişilik kazanır oyunla

temel davranış becerilirini şekillendirirler.

Grup halinde oynanan oyunlar ile

kurallara saygı, kendini ifade etme ,çabuk

karar verme,arkadaşına yardım etme gibi

birçok olumlu davranışı kazanırlar.

Oyun ile çocuğumuzun özellikleri

hakkında fikir sahibi oluruz örneğin

oyunlarda arkadaşlarına emirler veren

onları yönlendiren bir çocuğun liderlik

özelliğinin fazla olduğu neticesine

varabiliriz. ‘’Bir insanla bir saat oyun

oynayarak, onun hakkında onunla bir

yıl konuşarak keşfedebileceğinizden

daha çok şey keşfedebilirsiniz’’Plato.

Oyunlar ile çocuklar sosyalleşir ve

toplumun bir parçası olma yolunda önemli

bir adım atmış olurlar.

Oyunda kurallara uyan bir çocuk toplum

içinde de kurallara uyma davranışını

sergilemekte sıkıntı yaşamaz.

Oyun ile çocuk kendini ifade etme ve

hakkını arama gibi olumlu sosyal

özelliklerinin gelişimine katkıda bulunur.

Oyunlar yoluyla ruh sağlığı bakımından,

sağlıklı ve dengeli bir kişilik kazanır.

Çocukluğunda oyun oynayan ,kitap

okuyan,arkadaşlık ilişkileri edinen bir

kimse ileriki yaşamında da bu

alışkanlıklarını sürdürerek dinlenme

olanağını bulur ve boş zamanlarında

zararlı alışkanlıklar edinmekten korunmuş

olur.

Çocukların IQ sunda 13 puanlık

artış Berkeley üniversitesinde çalışan nörolog Dr. Silvia

Bunge, uzun süredir çocukların zekalarının gelişimini anlamaya yönelik çalışmalar yapmaktadır. Birkaç yıldır da bazı beyinlerin diğerlerinden daha iyi çalışmasını sağlayan şeyin tam olarak ne olduğunu anlamak için çocukların zekalarını ölçüp beyinlerini taramaktadır. Bu çalışma ona çocukların başarabilecekleri zihinsel süreçlere ve bunların nasıl test edilebileceğine ilişkin benzersiz bir sezgi kazandırdı. Geçen yıl, Bung ve mezun olmuş eski öğrencileri çocukların akıllarını eğitip, eğitemeyeceklerini anlamak için denemeye karar verdiler. Çalışmaları kulağa oldukça basit gelebilir, fakat sonuçlar alabildiğince şaşırtıcıydı.

Bunge’nin ekibi oyunları geçmişte devletin yaptığı sınavlarda düşük puanların alındığı Oakland’daki bir ilkokula götürdüler. Araştırmacılar bazı 2., 3. ve 4. sınıflara oyun oynamak için dersten sonra okulda kalmalarını rica ettiler. Çocukların zeka seviyesi (IQ) ortalama 90 civarındaydı ve beyin hızları (zekanın bir alt testi) yüzde birlik dilimde 27. sıraya koydu. Çocukların ailelerinin eğitim düzeyi ise ortalama olarak liseden terktiler. Bu çocuklar her eğitim politikasının hedeflemeyi umduğu ve her sorumluluk duyan liderin onları nasıl geliştireceği hakkında üzerinde düşündüğü çocuklardı.

İlk olarak farklı zihinsel işleyişler gerektiren kullanıma hazır kutu oyunları, kart oyunları ve video oyunlarını aradılar. Bu oyunlardan bir bölümü çocukların akıl yürütme yeteneklerini harekete geçirdiği için seçildi. Çünkü bu oyunlar ileriyi görme, planlama, kıyaslamalar ve mantıksal bütünleme gerektirir. Seçilen oyunlar Set, Trafik sıkışıklığı bulmacası Rush Hour, Qwirkle (Domino ve Scrable ın karışımı). Nintendo DS için Picross ve Big Brain Academy oyunlarını seçtiler. Bilgisayar için iki oyun daha seçtiler; birisi Azada diğeri ise Chocolate Fix.

Haftada iki kere, çocuklar bu oyunlarla 1 saat 15 dakika oynadılar. Her 15 dakikada bir çocuklar beyinlerinin yeni bir şeyle meşgul olmalarını sağlamak için yeni bir oyunun bulunduğu masaya geçtiler. (Nörologlar oturumların eğlenceli olmasının önemli olduğunu düşünüyorlardı.) Sadece 8 hafta sonra, toplam 20 saatlik oynama süresi sonunda Bunge’nin ekibi çocukların zekalarını yeniden test ettiler. Özellikle çocukların mantıklı düşünme yeteneklerini merak ediyorlardı. Zekayla ilgili klasik teorilere göre, mantıklı düşünme yeteneği hem zekanın temel elemanı hem de değiştirilmesi en zor olanıydı. Allyson Mackey, Bunge’nin çalışmayı denetleyen öğrencisi, en fazla 3 – 6 puan arasında bir ilerleme görebileceğini düşündü.

Bunge, yetişkinlerle yaptığı eğitim çalışmalarından sadece sınırlı bir gelişmenin mümkün olduğunu bildiklerini söyledi. Fakat gelişme çok büyüktü. Çocukların mantıklı düşünme puanları, ortalama %32 artmıştı. Bu oran IQ standartları açısından düşünüldüğünde çocukların IQ su ortalama 13 puanlık bir artış göstermişti. Bu artışın değerini daha iyi algılamamız açısından şu bilgiyi vermemiz gerekir: bir çocuğun IQ su bütün bir okul yılı süresince normalde 12 puan artar. Bunge ve Mackey çocuklara tam olarak hedeflenen oyunları vererek yalnızca 20 saatlik oyun oynama süresinde bu puanı geçti.

Belki Bunge’nin verilerindeki en önemli bulgu oyunlarla yapılan çalışmaların ihtiyacı en çok olan çocuğa en çok yardımda bulunduğudur. Seviye olarak çocuk ne kadar aşağıdan başladıysa bilişsel gelişimi o kadar hızlı ve fazla oldu. Bu eğitim yoluyla yapılmaya çalışılan faaliyetlerde oldukça nadir görülür. Genellikle en çok faydalananlar zeki çocuklardır ve başlangıçta mücadele eden çocuklar hayli geride kalır. Daha küçük sınıflar, öğretmen eğitimi, özel okullar ve tüm gün programları gibi geniş çaplı eğitim reformlarının milyonlarca dolarlık maliyetleri vardır.

‘’Oyuncaklar günümüzde çok çeşitlidir. Farklı

maddelerden yapılmış, farklı renklerde ve

farklı özellikte olabilirler. Ancak en iyi

oyuncak, çocuğun tekrar tekrar oynamak

isteyeceği ve her defasında ona daha çok

oyun ve daha fazla haz veren oyuncaktır.

Oyuncak çocukta merak uyandırmalı, kasları

çalıştırmalı, girişimciliği ve düş gücünü

arttırmalı, çocuğu problem çözmeye

yönlendirmelidir’’.

Oyun Sırasında Eğiticinin Rolü

‘’Çocuklar arasında bireysel farklılıklar vardır, bazı çocuklar zaman zaman yetişkinin rehberliğine ihtiyaç duyabilir, çocuğun böyle bir anda eğitimcinin yanında olduğunu düşünmesi onu rahatlatacaktır. Oyun çocuklara deneme yanılma yolu ile problemlerine çözüm getirmelerine yardımcı olur ve çocukların belirli riskleri göze alma deneyimlerini arttırır. Eğitimcinin oyunun çocuğa bu katkıları göz önünde bulundurarak, çocuğa yapacağı rehberliği bir yöntemle belirlemelidir. Eğitimci ne aşırı aktif ne de aşırı pasif, geri planda bir tutum içine girmemelidir. İhtiyacı olduğu anda çocuğu gerçekten rahatlatacak ve onu bir ileri düzeye götürecek bir rol üstlenmelidir. Ancak çocuğa kendi problemini kendi çözebileceği kadar bir süre tanınması gerektiği de göz önünde tutulmalıdır.’’

ZEKA OYUNLARI

Sizlere öğreteceğimiz oyunlar strateji

geliştirme, mantık yürütme, görsel-

uzamsal yetenek, yaratıcılık, dikkat

koordinasyon, hafıza-bellek gibi alanları

içermektedir. Problem çözme becerileri,

sebat etme, genelleme, plan yapma,

işbirliği gibi alanlar diğer elişim alanlarıdır.

Bütün bu becerilerin yanında sistemli oynandığında öğrenciler temel düşünme becerilerini de kazanacaktır; akıl yürütme, uzaysal muhakeme, mantık yürütme, üretici düşünme ve birden fazla çözüm bulma gibi. Dolayısı ile öğrenciler yalnızca müfredattaki konuları pekiştiren materyal yerine başta matematik olmak üzere birçok farklı derslerde konuları algılama ve anlamada temelde olması gereken bu becerileri edinerek derslerde motivasyon sağlayacak bakış açısını yakalayabilecekler ve belki de önyargılarını yıkacaklardır.

Strateji Nedir?

Strateji kelimesi eski Yunanca “Stratos”

(Ordu) ve “Ago” (Yön Vermek, Yönetmek)

sözcüklerinin birleştirilmesiyle

oluşturulmuştur. Strateji kelime anlamı

itibariyle, “Sevk etme, yöneltme,

gönderme, götürme ve gütme”

anlamlarına gelir. Kelimenin eski yunan

generallerinden Strategos’un bilgi ve

sanatına atfen kullanıldığı sanılmaktadır.

Bazı kaynaklarda ise Strateji nin latince yol, çizgi veya nehir yatağı anlamındaki “stratum” dan geldiği belirtilmektedir. Strateji kelimesinin sözlük anlamı ise “bir amaca varmak için eylem birliği sağlama ve düzenleme sanatı” olarak ifade edilebilir. Özellikle askeri terminolojide çok sık kullanılan bir kavramdır. Savunma alanında strateji kelimesi, Eski Yunanlı General Strategos’un adına atıfla kullanılmakta ve bu generalin savunma alanındaki bilgi ve taktiklerini ifade etmektedir.

19. yüzyıla kadar sadece askeri bir kavram olarak kullanılan Strateji, sosyal bilimlerde 20. Yüzyılın ilk yarısında ilk kez Macar Matematikçi John von Neuman ve İktisatçı Oskar Morgenstern tarafından oyun teorisi kapsamında, rakibe karşı üstünlük kurmaya çalışan iki oyuncunun rasyonel davranışları için kullanılmıştır.

Sonuç olarak strateji, amaçlar yönünde hedeflere ulaşabilmek için öngörülen çerçevesi içerisinde yapılması gerekli ardışık eylemler olarak ifade edilebilir. (Garih, 2005: 91)

Strateji Geliştirme Ağırlıklı Oyunlar

Quoridor

Gyges

Batik

Abalone

Mangala

Hedef 4

QUORİDOR…(ZEKA VE

STRATEJİ)


STRATEJİ) Biraz dikkat biraz da kurnazlık size en stratejik

kararları getirecek. Tabii rakibiniz sizi yavaşlatmak için karşınıza sürekli engeller çıkaracaktır ama pes etmeyin. Her zaman bir çıkış yolu vardır! Quoridor’un diğer strateji oyunlarından farkı, kendi hamlelerinizden çok rakibinizi nasıl engelleyeceğinize kafa yormanızı istemesidir. 81 kareye bölünmüş bir oyun platformu üzerinde oynanan oyunda sadece 4 taş olmasına karşın tam 20 engel var ve hedefiniz rakibinizin önündeki 9 kareden herhangi birine ulaşmak.


STRATEJİ) ÖDÜLLER… Mensa Select Top 5 Best Games 1997 - USA

Games Magazine Game of the Year 1997 –USA

Best Bet of the Toy Testing Council 1997 - CANADA

Prix d’Excellence des Consommateurs-Consumer’s Toy Award 1997 –

Quebec, CANADA

Spelgut 1997 – Germany

Grand Prix du Jouet 1997 - FRANCE

Games Magazine “Games 100 Selection” 1998 – USA

Games Magazine “Best Games” – US


STRATEJİ) GELİŞTİRDİĞİ ALAN:

Strateji geliştirme,

Mantık yürütme

Konsantrasyon


STRATEJİ) AMAÇ:

Karşınıza sürekli engeller çıkararak

yolunuzu uzatmaya çalışan rakibinize

rağmen karşı tarafa ulaşan ilk kişi olmak .

YAŞ ARALIĞI: 6-99

OYUNCU SAYISI: 2-4


STRATEJİ)

Batik kid & classic

Batik kid & classic

Geliştirdiği alan:Plan yapma, strateji

geliştirme ve uzaysal algılama.

Amaç:Rakibini, oyun alanına koyacağı

şeklin, oyun alanının dışına çıkacak şekilde

oynamasını sağlamak .

Yaş aralığı: 6-99

Oyuncu sayısı:2

Batik kid & classic

Yaratıcılık

Torrance (1968), yaratıcılığı (creativity) sorunlara; bozukluklara, uyumsuzluğa karsı duyarlı olma, güçlükleri belirleme, çözüm arama, tahminlerde bulunma, eksikliklere ilişkin denenceler gelistirme ya da yeniden sınama (Akt. Sungur;1997) olarak tanımlarken,

Kırısoğlu (2002) çok boyutlu düşünen bir aklın ürünü olarak,

Bentley de (1999); bilginin alınması ve yeni sekil alana ya da yeni bir düşünce oluşturana kadar sekil verilmesi ve yeniden düzenlenmesi süreci olarak tanımlamıştır.

Kısacası yaratıcılık; sadece orijinal bir ürün

ortaya koymak değil, bilinen mevcut

bilgilerden yeni sentezler yapma, sorunlara

farklı çözüm yolları üretme, yeni durumlara

kolayca uyum sağlama ve nesnelerin

işlevlerini alışılagelmişin dışında düşünmektir.

Yaratıcılıkla ilgili araştırmalara bakıldığında

hemen hemen bütün çocuklarda değişik

düzeylerde yaratıcı düşünmenin olduğu

gözlenmiştir.

İnovatif düşünme becerisi Düzey Fikir

geliştire-meyen

İfade etmek istemeyen

Fikir tekrarları

Yüksek yaratıcılık

İlköğretim 0 0 %3 %83

Lise %7 %3 %23 %65

Üniversite %12 %5 %44 %57

Meslek sahibi yetişkin

%2

%4

%76

%34

Technopolis Group Türkiye, 2010 7.3.2015 [email protected] 51

Düzey Oran

Lise %22

Üniversite %5

Meslek sahibi yetişkin %2

Girişimciğe İlgi

Yaratıcı düşünmenin gelişmesine uygun eğitim tarzları oluşturmada eğitim programları ve materyaller önemli bir yere sahiptir. Özellikle ilköğretime başlanan ilk yıllar belli bir yaratıcılık potansiyeline sahip olarak gelen öğrencilerin bu potansiyellerini geliştirmesi ve kullanabilmesi için uygun bir devredir.

Yaratıcılıkla ilgili testlerin analizi yapıldığında çocukların bu testlere merak uyandıran oyunlar gibi yaklaşmaları ilgi çekmektedir. Bunun sonucunda çocukların içten gelen bir güdüyle yaratıcı potansiyelini artırmaya çalıştıkları ve bundan zevk aldıkları kanısına varılmıştır (Bessis-Jaqui, 1973).

Yaratıcılığı Geliştiren Oyunlar:

Kapla

Lego

Brain Box Elektrokit 88 Devre

KAPLA…(UZAMSAL DÜŞÜNME)


Kapla pedagojik bir araç olarak eğitim

sisteminde kullanılmaktadır. Sabitlenmeyen

birbirinin tıpkısı parçaların kullanımı,

çocukların 3 boyutlu uzayda materyalleri

organize etme yeteneğini geliştirir, el

becerilerini keşfetmelerini ve

keskinleştirmelerini sağlar.


Kapla çocuğun geometri, fizik ve teknoloji ile ilgili temelleri anlamasına yardımcı olur. Onları sanatın, şekillerin ve hacimlerin dünyası ile tanıştırırken konsantrasyon ve dengenin gelişimini sağlar. Çocuk kendi başına olduğu gibi arkadaşları ile de oynayabilir. Beynin sol ve sağ yarım kürelerini aynı anda çalıştırma özelliğine sahiptir. Tüm yaşlara hitap eden ve sadece kendi hayal gücümüzle sınırlı olduğumuzu hissettiren bir oyundur. 3 yaşından itibaren herkese hitap eder.

Kapla

Geliştirdiği alan: Ustalık becerilerini ve üretken düşünmeyi bir arada kullanarak kendi hayal dünyalarında var olan figürlerin inşasında etkin rol oynar. Odaklanma becerilerini artırarak uyum problemlerini aşmalarına yardımcı olur.

Amaç:’’Hareketlerinin efendisi olan kendisinin de efendisi olur. Dengeli ve uyumlu bir akıl içim zeka ile beraber koordinasyon becerilerinin de geliştirilmesi önemlidir.

Görsel Algı-Uzamsal Yetenek

Uzamsal yeteneğin çok boyutlu olması araştırmacıların uzamsal yeteneği bütün olarak incelemesini zorlaştırmıştır. Yapılan tanımlar birbirinden farklı olabilmekte ve uzamsal yeteneğin farklı boyutunu ön plana çıkarabilmektedir.

Lohman’a göre uzamsal yetenek iyi yapılandırılmış görselleri zihinde kurabilme, dönüştürebilme, hatırlayabilme yeteneğidir (Aktaran: Bayrak, 2008: 14).

Carroll’a göre uzamsal yetenek, hayal etme, algılama, yorumlama, nesnelerin veya şekillerin görsel ilişkilerini anlama yeteneğidir (Aktaran: Bayrak, 2008: 14).

Towle (2005) tarafından uzamsal yetenek, iki boyutlu görünümleri verilen nesnelerin üç boyutlu hallerini zihinde tasvir edebilme yeteneği olarak tanımlanmıştır (Towle vd., 2005).

Olkun ise uzamsal yeteneği, nesnelerin iki ve üç boyutlu parçalarını zihinde canlandırabilme, döndürebilme, yorumlayabilme yeteneği olarak tanımlamıştır (Olkun, 2003).

Yapılan tanımlardan yola çıkarak araştırmacılar uzamsal yeteneğin farklı boyutlarını ele alarak uzamsal yeteneği incelemiştir:

Olkun, uzamsal yeteneği uzamsal ilişkiler ve uzamsal görselleştirme olarak iki farklı şekilde incelemiştir.

Linn ve Petersen uzamsal yeteneği, uzamsal görselleştirme, uzamsal algılama ve zihinde döndürme olmak üzere üç kategoride incelemiştir.

Karaman uzamsal yeteneği uzamsal görselleştirme, zihinde döndürme ve bütünleştirme hız ve esneklik yetenekleri olarak incelemiştir.

Uzamsal Yeteneğin Önemi

Günlük hayatta insanlar yaşamlarını sürdürmek için birçok yeteneğe gereksinim duyarlar, bunların çoğu uzamsal yetenekle doğrudan ya da dolaylı olarak ilişkilidir. Örneğin, aracımızı park ederken, bulaşık makinesine tabakları dizerken, odamızdaki eşyaları düzenlerken, bowling oynarken, yolda yürürken, ilk defa gittiğimiz bir şehirde harita kullanarak yönümüzü bulmaya çalışırken uzamsal yeteneklerimizi kullanırız. Uzamsal yetenek insanların günlük hayatlarında ihtiyaç duyduğu ve kullandığı bir araçtır.

Uzamsal yetenek; grafikerlik, harita mühendisliği, mimarlık gibi profesyonel alanlarda yaygın olarak kullanılır. Birçok araştırmacı bu meslek grubu öğrencilerinin uzamsal yeteneklerinin geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapmıştır. Fakat zamanla yapılan çalışmalar, uzamsal yeteneğin birçok önemli alanla da ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Günümüzde farklı alanlarda bu yeteneğin geliştirilmesine ve değerlendirilmesine yönelik çalışmalar yapılmaktadır.

Öğrencilerin akademik başarıları uzamsal yetenekleri ile yakından ilişkilidir. Örneğin; Geometri hesaplamalarında, uzamsal yetenek gereklidir ve önemli bir yere sahiptir. Üç boyutlu şekillerin yüzey ve hacim hesaplamalarında uzamsal yetenek ön plana çıkar (Liedtke, 1995). Uzamsal becerileri yeterli düzeyde olmayan öğrencilerin, verilen üç boyutlu cisimlerin yüzey alanlarını hesaplarken zorlandığı görülmüştür. Organik kimya uygulamalarında; öğrencilerin molekül yapılarını doğru çizebilmeleri ve yorumlayabilmeleri uzamsal yeteneklerine bağlıdır (Pribly ve Bodner, 1987).

Yapılan çalışmalar, uzamsal yeteneğin

resim başarısı, fizik başarısı ve matematik

başarısıyla yakından ilişkisi olduğunu

göstermiştir. Aynı şekilde Battista,

Wheatley ve Talsma (1989), uzamsal

yetenekle problem çözme performansı

arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif

bir ilişki olduğunu bulmuştur (Bulut ve

Köroğlu, 2000).

Katamino

Equilibrio / Architecto

Make’n Break

Colour Code

Road Block

Camuflage

Hide & Seek: Pirates - Busy Bugs

Go & Getter: Prince Dragon - Cat Mouse

Bricks

Camelot

Castle Logix

Day and Night

Katamino

Geliştirdiği alan: Uzaysal algılama,

konsantrasyon ve mantık yürütme.

Amaç: Geometrinin temel kavramlarının

anlaşılmasına bir inşa oyunu ile yardımcı

olmak .

Yaş aralığı: 3-99

Oyuncu sayısı: 1-2

zeka ve akil oyunlari -...

Documents