Zapoznanie z zagrożeniami grzybowymi w paszach

Prowadzący

Prof. dr hab. Andrzej Rutkowski

Mykotoksyny (mikotoksyny) – substancje chemiczne będące wtórnymi

metabolitami różnych gatunków grzybów.

Powstają podczas wegetacji roślin, przechowywania produktów rolnych oraz

ich transportu

W 1961 roku wyizolowano i opisano pierwszą grupęmykotoksyn – była to aflatoksyna

Od tego czasu odkryto ok. 400 mykotoksynprodukowanych przez różne grzyby

Mykotoksyny

Rakotwórcze

Aflatoksyna B1Ochratoksyna AFumonizynyZearalenone

Neurotoksyczne

FumonizynyOchratoksynytrichoteceny

Immunosupresyjne

Aflatoksyna B1, ochratoksyna A, oraz T-2 toksyna

Występowanie

aflatoksyna M1, ochratoksyna Produkty mleczarskie

aflatoksyna-B oraz zearalenonzboża, orzeszki -magazynowane

aflatoksyny-BKukurydza i orzeszki ziemne

niwalenol, zearalenon, alternariol,

fumonizyny, ochratoksyna, vomitoksyna

Zboża – wegetacja

Najważniejsze mykotoksyny produkowane przez grzyby z rodzaju Aspergillus

sp.

• Aflatoksyny B1, B2 , G1, G2 – B1 jest toksynąnajczęściej znajdowaną w paszach oraz produktach zwierzęcych w najwyższych stężeniach

• Nomenklatura B oraz G pochodzi od koloru jakim świecą w świetle UV

• Mykotoksyny te najczęściej produkowane sąprzez A . flavus, A . parasiticus i A . nominus.

Normy maksymalnej zawartości Aflatoksyn w paszach

• USA – 20ppb (części na miliard)dla młodych zwierząt oraz dla krów mlecznych, 100 ppb dla drobiu, bydła mięsnego oraz trzody. 200 ppb w paszach typu finiszer dla bydła mięsnego oraz trzody

• UE – 4 ppb dla aflatoksyn w produktach rolniczych, 2ppb dla aflatoksyny B1

Normy dotyczące aflatoksyny w Polsce

• W Polsce istnieje norma tylko na aflatoksynęB1

– Mieszanki paszowe pełnoporcjowe• Dla zwierząt ras mięsnych 0,02 mg/kg paszy• Dla zwierząt ras mlecznych 0,005 mg/kg paszy, • dla cieląt i jagniąt 0,01 mg/kg paszy

– Mieszanki paszowe pełnoporcjowe dla świń i drobiu 0,02 mg/kg paszy

– Mieszanki paszowe uzupełniające • dla bydła, owiec i kóz 0,02 mg/kg paszy

Aspergillus flavus

Aflatoksyna M1, M2

Pochodna aflatoksyny B1

Pochodna aflatoksyny B2

M1, M2 – powstają z A1 oraz A2 w organizmie ssaków (samic) i są wydalane

wraz z mlekiem

Inne mykotoksynyprodukowane przez gatunek Aspergillus

Produkowana przez A .ochraceus

Ochratoksyna A (OTA)

CPAkwas cyklopiazonikowy

• Produkowana przez A. flavus, Penicillium sp

• Powoduje nekrozy wątroby oraz nekrozy układu pokarmowego

Mykotoksyny produkowane przez rodzaj Penicillium

sp.• Około 100 gatunków wytwarzających

toksyny

Mykotoksyny produkowane przez rodzaj Penicillium sp. można podzielić na dwie grupy

O działaniu neurotoksycznym

Toksyny uszkadzające nerki oraz wątrobę

OT-A (Ochratoksyna – A)

•produkowana przezPenicillium verrucosum,

A. ochraceus

• silne działanie nowotworowe

•bardziej odporne na OT-A są zwierzęta

przeżuwające ze względu na degradację OT-A

przez mikroorganizmy żwacza

Przedstawiciel rodzaju Penicillium sp.

W krajach UE za maksymalne stężenie ochratoksyny-A uważa się 5 ppb w zbożach

i produktach zbożowych

W Polsce brak norm

Mykotoksyny produkowane przez rodzaj Fusarium sp.

TrichotecenyF. acuminatum, F. avenaceum, F. camptoceras,F. chlamydosporium, F. compactum, F. scirpi, F. crookwellense, F. semitectum, F. culmorum, F. solani, F. equesiti, F. sporotrichioides,F. graminearum, F. subglutinans,F. moniliforme, F. tricinctum, F. nivale, F. tumidum, F. nygamai F. venenatum, F. sambucinum, F. proliferatum, F. poae, F. oxysporium

• Rodzaj Fusarium sp. wzrasta w kulturach mieszanych – rzadko w czystych. W tak porażonych paszach występują mieszaniny trichotecenów

Fusarium sp. oraz kukurydza porażona przez te grzyby

Typ A

grupa funkcjonalna w pozycji C-8 – inna niż ketonowa

Trichoteceny

Typ BKeton w pozycji C-8

Typ CGrupa epoxydowa

w pozycji C-7 lub 9, 10Typ D – mikrocykliczny

Pierścień w pozycji C-4 i C-5

Trichoteceny

• Fusariotoksykozy

• Zaburzenia w układzie immunologicznym (immunotoksyczność)

• Trichoteceny są inhibitirami proteza

• Oddziaływanie fusariotoksykoz predysponuje organizm zwierzęcy do różnych bakterioz

Powodują

Mykotoksyny produkowane przez rodzaj Fusarium sp.

• Produkowane głównie przez :– Fusarium moniliforme

– F. proliferatum

– F. napiforme

– F. nygamai

Fumonizyny

Fumonizyny

FB 1FB 2

FB 3FB 4

FA 1

FA 2C 1

C 3

Dwie po

dgrup

y

Czterypodgrupy

Fumonizyny z grupy FA występują powszechnie w produktach rolno-spożywczych

Neosolaniol(NE)diacetoksyscirpe

ol

deoksyniwalenol (DON, popularnie

zwany vomitoksyną), niwalenol,

fusarenon-X.

Fumonizyny mają działanie:

•Nowotworowe w stosunku do wątroby

•Inhibicyjne w syntezie sfingolipidów

Mykotoksyny produkowane przez rodzaj Fusarium sp.

•Zearalenon (ZEN, lub F2 toksyna)

•Powoduje: obniżenie ilości płytek krwi, zmiany w proporcjach limfocytów, spadek koncentracji hemoglobiny, redukuje ilośćpobranej paszy, powoduje zmiany skórne, depresje wzrostową

•LD50 przy 2-10g/kg masy ciała

Przypuszczalne maksymalne dawkimykotoksyn rodzaju Fusarium sp. (normy USA)

deoksyniwalenol – bydło i kurczęta – 10 mg na kilogram ziarna lub produktu trzoda 5 mg\ kg ziarna, krowy mleczne

31 mg/kg masy ciała

T-2 (trichotecen) – mniej niż 0,5 mg/kg paszy dla młody świń

Wpływ mykotoksyn na organizmy zwierzęce

Ochratoksyna A

Nerki Trichoteceny

Zearalenon

Organypłciowe

AflatoksynaOchratoksyna

Wątroba

Jelita Trichoteceny

Trichoteceny

Błona śluzowa Jamy gębowej Żołądek

gruczołowy

AflatoksynaTrichoteceny

Ochratoksyna

Produkcja jaj

RozrostDziałanie estrogenne

Rozrost nerek

Spadek odporności

Uszkodzenia nabłonka

Spadek nieśności, opóźnienie początku nieśności

FumonizynyOchratoksyny

Zearalenon

Fumonizyny, Aflatoksyny

Zapalenie wątroby

T2 trichotecen

T2- trichotecen Wątroba

Wzrost śmiertelności zarodków

Podrażnienie nabłonka

jamy gębowej

Spadek spożyciapaszy, wymioty

Wypadnie srom

u Zapalenie wątroby, zaburzenia

genezy limfocytów

Poliuria, spadek przyrostów

Zearalenon

T2 – trichotecen

Aflatoksyna M1

Womitotoksyna

T2 – trichotecen

T2 – trichotecen

oraz ZearalenonImmunosupresja

Wymioty ??

Zanieczyszczenie mleka M1, obniżenie produkcji mleka

Cysty jajnikowe

Wzrost śmiertelności zarodków Wypadanie sromu

Krwotoki wewnętrzne

Buławinka czerwona (sporysz)Clavicepitis purpure,

• Buławinka jest grzybem pasożytniczym, bytującym między innymi na kłosach żyta i innych traw. Występuje w wielu krajach Europy.

• Substancje czynne to Alkaloidy pochodne kwasów D (-) lizergowego– ergometryna,

– ergotamina,

– ergozyna

Działanie

• Alkaloidy sporyszowe wywołują skurcze mięśni gładkich, w szczególności macicy. działanie jest silniejsze w okresie końcowym ciąży niż nieciężarnych. Surowiec powoduje lekkie podwyższenie ciśnienia (skurcz naczyń krwionośnych). Hamuje zakończenia nerwowe układu sympatycznego (poprzez blokowanie alfa receptorów adrenergicznych).

Ziarniaki zaatakowane przez buławinka czerwona

Dziękuję za uwagę