ul. Krakowskie Przedmieście 26/2800–927 Warszawatel.: (+48 22) 55 20 428, (+48 22) 55 21 100fax: (+47 22) 55 21 101www.polon.uw.edu.pl

Wykłady dla liceówPropozycje nieodpłatnych zajęć prowadzonych przez

doktorantów Wydziału Polonistyki UniwersytetuWarszawskiego

I. Literatura

mgr Magda Mika

Poetyka wiersza Różewiczowskiego. Gdzie się poezja zaczyna, a gdzie kończy?Przyjrzymy się twórczości Tadeusza Różewicza i jej burzliwej recepcji. Wspólna lekturawybranego wiersza poety będzie okazją, by zadać trudne pytanie: co jest, a co nie jest poezją i kto o tym decyduje?

Literackie rozmowy z samym sobą, czyli o dziwnej formie solilokwiumSolilokwium jako monolog skierowany do samego siebie i metoda prowadzenia rozważańkojarzone jest głównie z dramatem. Tymczasem formy solilokwijne możemy odnaleźć takżew prozie i w poezji. Co je łączy i czemu właściwie służy mowa do samego siebie? I ktofaktycznie za tą mową stoi?

mgr Emilia Kolinko

Od dziennika osobistego do blogaPisanie o własnym życiu prywatnym jest dziś tak popularne, że nawet na blogach kulinarnychprzepisom towarzyszą krótkie szczegóły o intymnych doświadczeniach blogerów.Prowadzenie osobistych zapisków – także tych z pogranicza intymistyki i kulinariów – mablisko dwusetlenią tradycję. Poznamy dziewiętnastowieczne formy dziennika – od„prymitywnych” wpisów w notesach, przez dzienniki dzieci kontrolowane przez rodziców, ażpo najwybitniejsze przykłady intymnych datowanych zapisków.

Od rękopisu do książkiKiedy czytamy książkę, rzadko myślimy o przedksiążkowej formie tekstu, to jest rękopisie.Porozmawiamy o pracy edytora przygotowującego rękopis do druku, co może mieć znaczeniedla późniejszych interpretacji dzieła literackiego. Poznamy najważniejsze etapy pracy edytora.Na przykładach rękopisów dzieł literackich omówimy najciekawsze zagadnienia związane z przygotowaniem tekstu do druku.

mgr Karol Stefańczyk

Raperzy czytają poezję, czyli co ma wspólnego hip-hop z literaturą?Porozmawiamy o poezji rapowanej przez hip-hopowców (Tadeusz Różewicz w interpretacjiSokoła, Julian Tuwim w interpretacji Lilu) oraz poszukamy nawiązań do klasyki europejskiejliteratury w utworach hip-hopowych (Czarodziejska góra Tomasza Manna w nagraniachDonGuralEsko). Zastanowimy się, czy dziś muzyka hip-hopowa nie przejmuje niektórychfunkcji literatury (czy można traktować teksty hip-hopowe jako poezję? czy teksty te niosąjakąś narrację?).

mgr Paweł Kulpiński

Warszawa literackaWybierzemy się na imaginacyjny spacer po stolicy, na którą spoglądać będziemy przezpryzmat tekstów literackich, począwszy od XVII w., gdy nadworny muzyk króla Zygmunta IIIWazy napisał pierwszy przewodnik po Warszawie, przez teksty romantyków, Lalkę BolesławaPrusa, Złego Leopolda Tyrmanda, Małą apokalipsę Tadeusza Konwickiego – skończywszy natekstach współczesnych.

Czym jest klasycyzm?Klasycyzm kojarzymy przede wszystkim z epoką oświecenia, kiedy to sztuka starożytnychstała się miarą artystycznej doskonałości, a także z tzw. sporem klasyków z romantykamiu progu romantyzmu. Ale przecież nie tylko Ignacy Krasicki czy Jan Śniadecki są klasykami czyklasycystami. Bywali nimi także Jan Kochanowski, Julian Tuwim, Zbigniew Herbert, CzesławMiłosz, Stanisław Grochowiak, Jarosław Marek Rymkiewicz. Poszukamy odpowiedzi napytania, czym jest klasycyzm i kto jest klasykiem.

Melancholia – nic, które boliMelancholia to temat obecny w kulturze od czasów starożytnych. Melancholię najpierwtraktowano jako jeden z czterech ludzkich „humorów”, a także jako jednostkę chorobową,później jako właściwość jednostek genialnych, jako nastrój albo właściwość psychiczną,a wreszcie jako cechę świata, który wypadł ze swoich fundamentów. Śladów melancholiiw literaturze jest mnóstwo, m.in. u Michała Anioła, Juliusza Słowackiego, aż po dziś, np.u Marka Bieńczyka. Przyjrzymy się tym śladom i zastanowimy się nad obecnością motywumelancholii w literaturze i sztuce wszystkich wieków.

mgr Michał Zdunik

Świat, który wypadł ze swoich ram. Kartoteka Tadeusza RóżewiczaWykład poświęcony najsłynniejszemu dramatowi Tadeusza Różewicza, przedstawiający wielewymiarów tego wybitnego tekstu. Kartoteka to wstrząsająca relacja z rozpadu rzeczywistości,manifest powojennego pokolenia, protest przeciw zakłamaniu języka publicznego.Porozmawiamy też o najważniejszych inscenizacjach tej sztuki (m.in. kinowej adaptacjiKrzysztofa Kieślowskiego).

mgr Alicja Urbanik

Juliusz Słowacki, ektoplazma i latające stoliki, czyli spirytyzm w XIX w.Co spowodowało, że praktyki wywoływania duchów tak bardzo rozprzestrzeniły sięw dziewiętnastowiecznych domach i pałacach? Przybliżymy sylwetki znanych spirytystów(takich jak Władysław Reymont, Arthur Conan Doyle czy Bolesław Prus). Dzięki temuuczniowie poznają poważnych pisarzy, naukowców czy ludzi kultury z zupełnie innej strony.Wskażemy wątki spirytystyczne w Lalce oraz opowiemy o mniej znanych dziełach, jak naprzykład Wampir Reymonta.

Czy Lalka to powieść o miłości? Rynek matrymonialny w powieści Bolesława PrusaPrzyjrzymy się Lalce przez pryzmat dziewiętnastowiecznych norm obyczajowych. Analizazwiązków Krzeszowskich, barona Dalskiego i panny Eweliny, a wreszcie relacji Wokulskiegoz kobietami (wbrew pozorom nie była to przecież jedynie Izabela!) będzie przyczynkiem dorozważań na temat dziewiętnastowiecznej moralności. Zastanowimy się również nadrozdźwiękiem pomiędzy sztywnymi normami a rzeczywistością.

mgr Dorota Sech

„Życie jest nowelą”, czyli nowelistyka w drugiej połowie XIX w.Opowiemy o nowelistyce okresu pozytywizmu i Młodej Polski. Porozmawiamy o utworachBolesława Prusa, Henryka Sienkiewicza czy Marii Konopnickiej, które znajdują się pozakanonem lektur. Czy pozytywistyczna nowela realizuje hasła „pracy u podstaw” i „pracyorganicznej”? Zastanowimy się nad formą dziewiętnastowiecznej noweli.

mgr Katarzyna Dźwigała

W świecie papirusów i książek od starożytności do dziś, czyli w jaki sposób przetrwałydo naszych czasów dzieła starożytneJak to się stało, że możemy czytać dzieło powstałe przed dwoma tysiącami lat? Większośćstarożytnych utworów zaginęła bezpowrotnie, a za tymi, które przetrwały, stoi długa tradycjaich ręcznego przepisywania. Zastanowimy się nad historią książki od starożytności do czasównowożytnych.

Czy w greckiej i łacińskiej poezji istniały rymy? Na czym opierała się budowaantycznego wiersza?W dobie poezji pisanej wierszem białym, lub też opartej na rymie i akcencie wyrazowymzaskakujące może się wydawać, że w starożytności greckiej i rzymskiej istniały całkowicieinne zasady budowy wiersza. Rym nie był nigdy stałym elementem poezji, a rytm opierał sięna konwencjonalnych metrach powstających w wyniku opozycji sylab długich i krótkich.Dawało to nadzwyczajne rezultaty – starożytny wiersz brzmi jak muzyka!

Propaganda w poezji religijnej greckiego średniowieczaTworzenie dzieł o charakterze propagandowym, mających skłonić odbiorcę do przyjęciaokreślonego poglądu na dany temat, kojarzy nam się ze współczesnością. W rzeczywistościpropaganda to w literaturze europejskiej nic nowego. W czasach średniowiecznychw Cesarstwie Rzymskim dotarła ona nawet do kościołów, w których cesarze bizantyjscyi przedstawiciele Kościoła chcieli wykorzystać możliwość oddziaływania na regularniegromadzących się tam wiernych.

Metafora jako sposób wyrażenia niewypowiedzianegoMetafora pełni istotną funkcję w literaturze od starożytności do dziś. Już w literaturzeklasycznej pojawia się teoria metafory. W czasach wczesnochrześcijańskich metafora przenikado piśmiennictwa kościelnego, pozwala opowiadać o rzeczywistości tajemnej, niedostępnejdla rozumu. Zagadnienie to można rozważyć na przykładzie poezji liturgicznej.

mgr Helena Balcerek

Czym jest quasi-pamiętnik na przykładzie Pamiętnika z powstania warszawskiegoMirona Białoszewskiego„Będę szczery, przypominający sobie siebie tamtego w fakcikach, może za dokładny, ale za totylko prawda będzie”. Pomimo tego, że w pamięci narratora pojawiają się pewne luki,Białoszewski stara się utrzymać swój Pamiętnik… w formie przypominającej zapis bieżącychwydarzeń, poszerzony o gawędę i rozmowę. Jaki jest naprawdę gatunek Pamiętnika…Białoszewskiego?

„Przychodzi” Norwid do NiemenaW jaki sposób wielki poeta XIX w. wpłynął na wielkiego muzyka XX w.? Zastanowimy się, cozyskały utwory Cypriana Norwida w wykonaniu Czesława Niemena. Jak multiinstrumentalistaodnalazł się w poezji śpiewanej?

mgr Jadwiga Biernacka

Gorszy brat literatury? Kilka słów o reportażuOd momentu swojego powstania reportaż budził wiele kontrowersji, zarówno wśródkrytyków, jak i twórców czy czytelników. Niektórzy twierdzili, że „dobry reportaż jestszacowny stworem Bożym”, podczas gdy inni uważali, że „reporterowi zasadniczo obce jestzagadnienie sztuki”. Kwestia literackości bądź nieliterackości gatunku to tylko jedenz problemów współczesnego odbiorcy. Porozmawiamy również o fikcji w reportażu,o odpowiedzialności czytelnika i pisarza wobec bohaterów, o potrzebie istnienia reportażu wewspółczesnym świecie.

Po co pisarzom środki stylistyczne?Co przekształca komunikat językowy w dzieło sztuki? Jedna z najpopularniejszych odpowiedzina to pytanie brzmi: z utworem literackim mamy do czynienia, gdy tekst uwyraźnia samąmetodę posługiwania się językiem. W jaki jednak sposób do tego dochodzi? Zastanowimy sięnad rolą figur retorycznych, a także nad zagadnieniem oryginalności stosowanych słówi wyrażeń. Przyjrzymy się rozmaitym środkom stylistycznym i porozmawiamy o ich funkcjach.

mgr Lucyna Bagińska

Poeci to są słów malarze, czyli ekfraza jako utwór poetycki zainspirowany obrazemCo wiersz może powiedzieć o interpretacji dzieła plastycznego? Opiszemy dzieło plastyczne,a potem zanalizujemy utwór poetycki. Zajęcia będą pretekstem do ćwiczeń językowychi stylistycznych. Porozmawiamy o różnych rodzajach ekfrazy.

mgr Agnieszka Łaszczuk

„Dla mnie naturą są ludzie”! Zwierzęta i natura w twórczości Witolda Gombrowicza„Nie chcę natury. Dla mnie naturą są ludzie”, powie bohater Ferdydurke. Co znaczą te słowaw kontekście filozofii formy Gombrowicza? W jaki sposób w dziełach pisarza działają opozycjesztuczność – naturalność czy natura – kultura? Skąd u autora deklaratywna niechęć dozajmowania się naturą? W Dziennikach pisarz poświęci zwierzętom wiele miejsca, choćbyw kontekście problemu ich cierpienia. Refleksja nad egzystencją zwierząt przeobrazi sięjednak w namysł nad człowieczeństwem, a jak stwierdzą współcześni filozofowie, oddzieleniesię człowieka od zwierzęcia stanowi konstytutywny moment formułowania się ludzkiejpodmiotowości.

Kategoria postpamięci w badaniach literackich na przykładzie Utworu o Matcei Ojczyźnie Bożeny Umińskiej-KeffDzieło Bożeny Keff to z jednej strony utwór przekraczający granice formalne, z drugiejniezwykle obrazoburczy w swoim ataku na Matkę, Żydówkę ocalałą z Zagłady. Tym samymUtwór o Matce i Ojczyźnie wpisuje się w szereg dzieł współczesnej literatury polskiej pisanychprzez dzieci ocalałych z Shoah (Magdalena Tulli czy Ewa Kuryluk). W ich badaniu przydatnaokazuje się kategoria postpamięci zaproponowana przez Marianne Hirsch, odnosząca się dopamięci odziedziczonej (tzw. drugiego pokolenia). Dzieło Keff tym samym nie tyle mierzy sięz doświadczeniem Zagłady, ile pyta o to, w jaki sposób Shoah wrasta we współczesność i życiekolejnych pokoleń.

mgr Hanna Żbikowska

Po co modernistycznemu poecie Sonety krymskie? – warsztat interpretacjiporównawczejPorównamy wybrane wiersze z Sonetów krymskich Adama Mickiewicza oraz wiersze TadeuszaMicińskiego z cyklu Kaukaz. Wskażemy podstawowe różnice pomiędzy światopoglądemromantycznym a modernistycznym (młodopolskim) w kwestii pojmowania roli poety (artysty,twórcy).

Dziewiętnastowieczny poeta wobec problemów myśli. Model poeta doctus w poezjipolskiej drugiej połowy XIX w.Omówimy cykle poetyckie Adama Asnyka (Nad głębiami), Felicjana Faleńskiego (Meandry)oraz Antoniego Langego (Rozmyślania) nawiązujące do dawnego modelu poeta doctus.Odpowiemy na pytanie, jak rozumiano ten model w różnych epokach literackich.

Nie tylko średniowiecze. Wyobrażenia danse macabre w poezji polskiej XIX i XX w.(wiersze Felicjana Faleńskiego, Bal w Operze Juliana Tuwima, utwory BolesławaLeśmiana i Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej).Poszukamy związków dziewiętnasto- i dwudziestowiecznych tekstów literackich (przedewszystkim poetyckich) ze starą tradycją kulturowo-literacką. Skąd w tych tekstach wziął siętaniec śmierci i co może znaczyć?

Światopogląd rytmiczny Bolesława LeśmianaPrzybliżymy sylwetkę i twórczość Bolesława Leśmiana ze szczególnym uwzględnieniemświatopoglądu poety wyłożonego w tekstach teoretycznych o rytmie. Omówimy problematykęLeśmianowskiej kategorii rytmu, jej uwikłania i konteksty (muzyczność i muzyka jako absolut,„pieśń bez słów”, język poetycki i pojęciowy w związku z filozofią Bergsona).

mgr Artur Hellich

Realizm w literaturze – konteksty filozoficzne i teoretycznoliterackieKiedy myślimy „realizm w literaturze”, do głowy przychodzą nam znane powieści Stendhala,Balzaka, Dickensa, a z polskich autorów – Prusa, Orzeszkowej czy Dąbrowskiej. Realizm to,cytując Arystotelesa, naśladowanie rzeczywistości w dziele literackim. Co to właściwie znaczy,że powieść naśladuje rzeczywistość? Wszystko rozbija się o pozycję narratora, który nadajesens zdarzeniom opisywanym w powieści. Jeśli narrator jest wiarygodny, wówczas najbardziejnieprawdopodobne wydarzenia zyskają rangę realistycznych. Wszak ufamy nie w to, co sięnam opowiada, ale temu, kto nam o tym opowiada.

Stosować ironię i być ironistą – retoryczne i antropologiczne ujęcia ironiiPozornie definicja ironii jest prosta: co innego mówimy, co innego dajemy do zrozumienia. Alewspółcześnie znaczenie ironii znacznie się rozszerzyło. Można wręcz mówić o kulcie ironii –słyszymy o „ironicznym stylu bycia”; do kin, teatrów i na wystawy chodzi się „ironicznie”.Postawa ironisty wiąze się z archetypem błazna. Zdaniem Leszka Kołakowskiego błazen toprzeciwieństwo kapłana, czyli żarliwca, dogmatyka. Kapłan wyznaje jedną, określoną wizjęświata, którą uważa za lepszą od innych. Błazen, przeciwnie, stwierdza, że istnieje wieleprawd, z których żadna nie jest lepsza od pozostałych.

mgr Diana Salmanowicz

Ile można wysnuć z narracji, czyli sztuka analizy. Na przykładach z fantastyki Czy na prozę można spojrzeć jak na poezję i badać ją słowo po słowie? Co przyniesie takaanaliza?

Kim jest ten, o którym mowa. Charakterystyka postaciJak określenie tego, kto mówi w narracji, wpływa na nasze odbieranie bohatera?Porozmawiamy o języku osobniczym postaci jako wskazówce interpretacyjnej, a takżezastanowimy się nad rolą mowy pozornie zależnej.

mgr Łukasz Żurek

Co to znaczy czytać tekst literacki? Od teorii do praktykiWszystkim nam wydaje się, że wiemy, co oznacza czytanie tekstu literackiego. Sytuacjakontaktu czytelnika z wierszem, opowiadaniem lub powieścią, zazwyczaj niepodlegającadyskusji, była jednak tematem wielu sporów w dwudziestowiecznej teorii literatury.Przyjrzenie się kilku bardzo różnym odpowiedziom na pytanie „co to znaczy czytać tekstliteracki?” może pomóc nam uświadomić sobie, że im więcej mamy sposobów na czytanieliteratury, tym bogatsze jest nasze codzienne doświadczenie czytelnicze.

mgr Ewelina Rąbkowska

Czym jest postpamięć? Rozważania nad pamięcią i postpamięcią na przykładziepowieści Hanemann Stefana ChwinaBadaczka zajmująca się mechanizmami pamięci i jej transferu międzypokoleniowego,Marianne Hirsch, powołała termin „postpamięć” na określenie pamięci zapożyczonej, pamięcidrugiego pokolenia po Zagładzie. Wykład jest próbą odczytania utworu Stefana ChwinaHanemann jako literackiej realizacji zagadnień postpamięci.

Treny Jana Kochanowskiego na tle historii dzieciństwaWykład stanowi próbę odczytania Trenów Jana Kochanowskiego na tle Historii dzieciństwaPhilippe'a Ariès. Autorka zaprezentuje główne etapy i przyczyny zmiany myśleniao dzieciństwie człowieka od czasów starożytnych do współczesności. Padnie także pytanieo miejsce dzieła Kochanowskiego na mapie tych zmian: czy stanowi ono literackie świadectwonarodzin dzieciństwa?

Czym jest kategoria „osmalenia” w polskiej literaturze po Shoah? (Osmaleni Irit Amiel)Na podstawie wybranego tekstu z tomu opowiadań Irit Amiel, a także posłowia MichałaGłowińskiego do książki, zdefiniujemy kategorię „osmalenia” w polskiej literaturze poHolokauście. Poszukamy związków tej kategorii z teorią traumy.

Towarzysze dorastania – dobra proza dla młodzieży poszukiwanaPorozmawiamy o ważnych tekstach poruszających temat inicjacji (Szklany klosz Sylvii Plath,Czekoladowa wojna Roberta Cormiera, Buszujący w zbożu Jerome'a Davida Salingera, Gra

w śmierć Stefana Casty, Karolina XXL Marty Fox, Koniec gry Anny Onichimowskiej czy Szczuryi wilki Grzegorza Gortata). Przed wykładem uczestnicy będą proszeni o zapoznanie sięprzynajmniej z jedną pozycją z listy. Teksty te staną się wstępem do dyskusji o literackimobrazie młodości, o emocjach towarzyszących młodym bohaterom, o wyborach, wobecktórych są postawieni.

mgr Stefania Wyszyńska

Julia Hartwig jako portrecistkaJulia Hartwig jest autorką szeregu portretów poetyckich, w których przedstawia postacirzeczywiste i fikcyjne. Przeczytamy kilka wierszy o poetach (m.in. o Norwidzie, Apollinairze,Michaux) i Amerykanach. Spróbujemy dostrzec, z jakich elementów Hartwig buduje swojeportrety, a także – w jakie cechy wyposaża postaci. Zastanowimy się, czy z omawianychwierszy wyłaniają się spójne obrazy poety i Amerykanina.

Autobiografizm, autofikcja i autokreacja w prozie Jerzego PilchaProponujemy krótkie wprowadzenie do twórczości Jerzego Pilcha. Przeczytamy kilkafragmentów z powieści, felietonów i dziennika. Następnie zapoznamy się z pojęciami, którebadacze często odnoszą do współczesnej prozy: autobiografizmem, autofikcją, autokreacją.Spróbujemy zastosować te pojęcia jako klucz (jeden z możliwych) do twórczości Pilcha.

Autokreacja w dziennikach współczesnych pisarzyNa wybranych przykładach zobaczymy, w jaki sposób autorzy dzienników budują swójwizerunek. Zaczniemy od Dziennika Witolda Gombrowicza, a następnie sięgniemy pofragmenty prozy najnowszej: Dziennika Jerzego Pilcha i Kartek z dziennika Stefana Chwina.

mgr Agnieszka Ochenkowska

Witold Gombrowicz – człowiek i pisarzCzy Witold Gombrowicz jako człowiek zachwyca czy nie zachwyca? Co znaczą „pupa” „gęba”i „łydka” z powieści Ferdydurke?

Józef Morelowski – zapomniany poeta epoki oświeceniaLiteratura epok dawnych kojarzy się z trudnym archaicznym językiem. Spotkanie będzieokazją do przełamania tego przekonania. Na przykładzie utworów zapomnianego pisarzaliteratury polskiego oświecenia omówimy podstawowe pojęcia epoki.

Poezja metafizyczna epoki barokuSkąd się wzięło pojęcie „poezja metafizyczna” i co ono znaczy? Przyjrzymy się twórczościMikołaja Sępa Szarzyńskiego oraz Johna Donne’a.

mgr Zofia Mioduszewska

Zdążyć przed Panem Bogiem Hanny Krall – dyskusja o pamięci i bohaterstwieZanalizujemy wybrane fragmenty książki Hanny Krall. Przedstawimy historię powstawania

książki, sylwetkę Marka Edelmana i literacką biografię Hanny Krall. Umieścimy prozę HannyKrall w kontekście dyskusji nad kształtem prozy po Holokauście oraz dyskusji o bohaterstwiei heroizmie. Czy bohaterzy giną jak Pola Lifszyc czy jak Michał Klepfisz? Uczniowie zostanązaproszeni do dyskusji i krytycznej refleksji nad kształtem i kliszami pamięci/upamiętniania.

Leopold Buczkowski: pisarz, malarz, rzeźbiarz – prezentacja biografii i dorobkuPrzedstawimy biografię pisarza i wspólnie przeczytamy fragmenty Czarnego potoku,zanalizujemy film Wieczysty wrot oraz rysunki i rzeźby multimedialnego artysty. Zastanowimysię nad twórczością jako rekonstrukcją przedwojennego, nieistniejącego i wielokulturowegoPodola.

Literatura polska po ZagładzieZanalizujemy wybrane utwory, które powstały w czasie wojny lub tuż po wojnie – i odwołująsię do przeżyć świadka. Przedstawimy biografie klasycznych autorów powojennej prozy:Jerzego Andrzejewskiego, Zofii Nałkowskiej, Adolfa Rudnickiego, ale także autorów mniejznanych: m.in. Leopolda Buczkowskiego. Przywołamy wątki poświęcone Zagładziew twórczości Marii Czapskiej, Romana Kołonieckiego, Kazimierza Moczarskiego i Hanny Krall.

mgr Jan Zdunik

Czego o miłości uczy nas Romeo i JuliaRomeo i Julia to chyba jeden z najbardziej znanych i przetwarzanych, w kulturze wysokieji masowej, tekstów literackich. Przyjrzymy się obrazowi miłości w tym dramacie.Zrekonstruujemy wizję Szekspira, lecz także zastanowimy się nad tym, czego możemy nauczyćsię z tego tekstu dziś, w szkolnym liceum. Zbadamy proces zakochiwania się głównychbohaterów, a także przyjrzymy się rozwojowi ich uczucia. Następnie, wykorzystującosiągnięcia psychologii, stworzymy na tej podstawie ogólny model trwania miłości, którybędzie mógł być dla nas wszystkich przewodnikiem w uczuciowych relacjach.

Bohater literacki u psychoterapeuty. Na co cierpieli bohaterowie lektur?Motywy szaleństwa, choroby psychicznej, trudności w funkcjonowaniu społecznym częstopojawiają się w literaturze. Zastanowimy się, czy postaci znane z lektur możemy diagnozować– to znaczy spojrzeć na nie jak na pacjentów psychoterapeuty czy szpitala psychiatrycznego.Dowiemy się, jakie są podstawowe kategorie diagnostyczne w psychiatrii i psychoterapii, jakprowadzić wywiad z pacjentem, wreszcie: jak stawiać ostateczną diagnozę. Wszystkiegodokonamy na materiale powieściowym – tym samym stworzymy bardzo dokładną,wieloaspektową i oryginalną charakterystykę bohatera literackiego.

mgr Anna Krawczak

Rodzina dana czy konstruowana – o antropologii pokrewieństwa z Granicą ZofiiNałkowskiej w tleJak mogłyby potoczyć się losy Justyny Bogutówny i Zenona Ziembiewicza, gdyby wydarzeniaGranicy rozgrywały się we współczesności? Czy istnieją dziś „bękarty” i czym jest rodzinapatchworkowa? Po co nam „okna życia” i jak działa adopcja w Polsce oraz co tworzy rodzinę:geny czy memy?

mgr Katarzyna Jaworska

Poezja religijna XX w/: ks. Jan Twardowski, Kazimiera Iłłakowiczówna, Jan Paweł IITrzy różne drogi życiowe i trzy różne wizje poezji. Analiza wierszy ks. Jana Twardowskiego,Kazimiery Iłłakowiczówny i papieża Jana Pawła II stanowi szansę nie tylko na zapoznanie sięz twórczością ważnych poetów, lecz także na wspólną refleksję nad miejscem i znaczeniemwspółczesnej poezji religijnej.

Jak zbawić kraj… metodą naukową? O programie pozytywistówPisarze i publicyści doby pozytywizmu proponowali określony model literatury, a takżeprogram społeczny, którego główne postulaty można zamknąć w hasłach: pracy u podstaw,pracy organicznej, emancypacji kobiet i asymilacji mniejszości narodowych. W jakichokolicznościach politycznych powstawał i na jakie zjawiska życia zbiorowego miałodpowiadać ten program? Na jakich założeniach filozoficznych się opierał? A wreszcie: jakjego propagatorzy rozumieli naukowość?

mgr Aleksandra Żdan

Cmentarze Maraka Hłaski, czyli jak piękni dwudziestoletni przestawali wierzyćw socjalizmLiteracka ewolucja Marka Hłaski, jednego z najbardziej rozpoznawalnych przedstawicielipokolenia „pryszczatych”, stanowi przykład komplikacji artystycznych i biograficznychzwiązanych ze społeczno-politycznymi przemianami powojennej Polski (socrealizm,stalinizm). Cmentarze, ostatni napisany w kraju i w dużej mierze autobiograficzny utwórHłaski, jest literackim odzwierciedleniem drogi wielu „pryszczatych” – od wiary w socjalizmi artystyczne zaangażowanie w jego tworzenie, przez zwątpienie i pokoleniowy bunt, któregoskutkiem i wyrazem była odwilż 1956 roku. Porozmawiamy o socrealizmie, narodzinachschematu antysocjalistycznego, o pokoleniowej przynależności pisarzy debiutujących wokresie stalinizmu, o ich „zauroczeniu” socjalizmem oraz o odwrocie od niego w dobieodwilży.

„Wroniec wpadł w środku nocy przez okno i rozszarpał świat na strzępy” – stanwojenny i pamięć o nim w zwierciadle literaturyDwa utwory o stanie wojennym: Raport o stanie wojennym Marka Nowakowskiego i WroniecJacka Dukaja – łączy je temat, dzielą dwadzieścia pięć lat i transformacja ustrojowa. Analizaporównawcza wymienionych utworów pozwoli uczniom zauważyć, jaki wpływ napostrzeganie ważnych historycznych wydarzeń ma dystans czasowy oraz jak literatura starałasię uchwycić „na gorąco” stan wojenny i pamiętać o nim, mimo przemian ustrojowychi kulturowych spowodowanych przełomem 1989 roku.

mgr Anna Kujawska-Kot

Literackie, teatralne i filmowe funkcje masekPorozmawiamy o praktycznych i religijnych znaczeniach masek (odwołamy się do antycznychmasek teatralnych). Zanalizujemy symbolikę spotkania z Maską na balu przebierańców

w szkarłatnym ujęciu Edgara Allana Poego. Zastanowimy się nad skutkami psychologicznymiotrzymania maski (Zwierciadło i maska Jorgego Luisa Borgesa), narodzinami jako Maskaw tajemniczej fabryce Lema oraz definiowana siebie i świata przez pryzmat masek (KordianJuliusza Słowackiego, Ferdydurke Witolda Gombrowicza).

Witrażowa interpretacja poezjiDokonamy interpretacji porównawczej utworu Zbigniewa Herberta Do Marka Aurelego.Ważnymi kontekstami w odczytaniu wiersza staną się dla nas Żywioły StanisławaWyspiańskiego (witraże z kościoła Franciszkanów oraz projekty młodopolskiego twórcy),Apokalipsa św. Jana i O niezłomności mędrca Seneki (w celu wykazania słabości stoicyzmu).Odpowiemy na pytania: czy przy interpretacji utworu poetyckiego uzasadnione jestodwoływanie się do biografii twórcy, adresata/adresatów utworu oraz jaką funkcję pełniąśrodki stylistyczne zastosowane w Do Marka Aurelego.

Historia Hamleta i Ofelii w reinterpretacji Stanisława Wyspiańskiego z secesyjną ważkąw tleCo o ospałym Hamlecie powiedział Stanisław Wyspiański? W jakim celu młodopolski twórcazezwolił Ofelii na rozmowę z kwiatami i wierzbą? W jaki sposób Zielnik Wyspiańskiegoi secesyjną ważkę można odnieść do historii Hamleta i Ofelii? Odwołamy się do Studiumo Hamlecie, Śmierci Ofelii Stanisława Wyspiańskiego oraz porozmawiamy o cechach secesji.

Intertekstualność Wesela Stanisława WyspiańskiegoSpotkanie będzie okazją do wprowadzenia (przypomnienia) takich terminów jak:intertekstualność, ekfraza, synteza sztuk oraz kierunków: symbolizm, impresjonizm,ekspresjonizm. Zastanowimy się nad relacjami pomiędzy tekstem a obrazem, tekstema metodą twórczą zastosowaną w obrazach Stanisława Wyspiańskiego, Jana Stanisławskiego,Jacka Malczewskiego. Odwołamy się do mniej znanych hipotekstów, takich jak Sponsa diLibano Edwarda Burne'a-Jonesa, Wernyhora Wyspiańskiego.

Entropia opowiadań Brunona Schulza a queerowe opowiadania Olgi TokarczukJakie mogą być przesłanki poszukiwania sklepów, czekania na osobliwy pociąg? Z jakichpowodów szafa, w której brak różnicy między kobiecością a męskością, może być kusząca? Czywarto odbyć podróż do płynącego miasta i grać na wielu bębenkach? Zastanowimy się nadproblematyką opowiadań Schulza i Tokarczuk, odwołując się do Księgi bałwochwalczej i pracyJudith Butler Uwikłani w płeć.

Czy marionetka, kukiełka może mieć ludzką twarz, a człowiek puste spojrzenie kukły?Punktem wyjścia rozważań staną się dla nas fragmenty tekstów literackich (Pinokio CarlaCollodiego, Lalka Bolesława Prusa, Wnętrze Maurice'a Maeterlincka, Urodziny Infantki OscaraWilde’a, Medi Romana Jaworskiego), obrazy Witolda Wojtkiewicza oraz sekwencjez Podwójnego życia Weroniki Krzysztofa Kieślowskiego i Lalek Takeshiego Kitano.Zastanowimy się nad relacją między lalkarzem a lalką, teatrem włoskich marionetek a karłem.Porozmawiamy m.in. o teatrze w teatrze, naturalizmie spirytualistycznym i grotesce.

mgr Agnieszka Korycka

Przetłumaczalność i nieprzetłumaczalność, czyli inny – swój czy inny – obcy? Rolatłumacza jako pośrednika miedzy kulturamiKonieczność tłumaczenia jest wynikiem kontaktu międzykulturowego. Barierą w zrozumieniu

komunikatu może być nie tyle inny język, ile odmienny kod kulturowy. W akcie komunikacjidochodzi bowiem do pewnego starcia znanego – swojego i obcego – innego. Tłumacz jestw tym wypadku mostem łączącym dwa światy, umożliwiającym poznanie „rozmówcy”.O zagadnieniach przekładu porozmawiamy na przykładzie utworu Nikołaja KoladyWsjeobjemluszczeje (Wszechobejmujące).

mgr Anna Perzyńska

Literackie konteksty internetuWbrew powszechnej opinii internet nie doprowadza do upadku kultury pisania. Wręczprzeciwnie. Stwarza szansę rozwoju nie tylko tekstów eksperymentalnych (jak hipertekstyliterackie czy poezja digitalna), lecz także literatury tradycyjnej i publicystyki. Porozmawiamyo kulturze literackiej w środowisku internetowym.

mgr Agata Kłosek

Miłość, metafizyka i bunt w IV części Dziadów Adama MickiewiczaPorozmawiamy o zagadkach, które kryje w sobie IV część Dziadów, a także podejmiemy próbęodpowiedzi na pytania: Kim jest Gustaw? Kim jest Ksiądz? Dlaczego Gustaw raz mówio kobiecie z uwielbieniem, a innym razem z nienawiścią? W jaki sposób się wypowiada? Możesię okazać, że w istocie w IV części Dziadów temat miłości wcale nie jest najważniejszy.

Dlaczego „komedia” i dlaczego nie jest „boska”? O rewolucji w dramacie ZygmuntaKrasińskiegoPorozmawiamy o wizji rewolucji w dramacie Krasińskiego Nie-Boska komedia. Okaże się, żew tej epoce nie wszyscy twórcy popierali zrywy zbrojne i nawoływali do buntu wobec zastanejrzeczywistości. Jaką rewolucję ukazał Krasiński? Nie była to przecież Wielka RewolucjaFrancuska.

mgr Agnieszka Jakubik

Techniki czytania i pracy z książką. Podstawy szybkiego czytaniaPrzedstawimy kilka prostych zasad pracy z książką oraz odpowiemy na pytania: Jak szybkomożna czytać? Czy szybkie czytanie jest trudne? Czy wszyscy mogą czytać szybciej? Czyczytanie wolne jest złe? I co ma wspólnego czytanie z bieganiem?

mgr Joanna Dobosiewicz

Gender – fakty i mity„Gender” stało się słowem wytrychem, którego używają wszyscy, a niewiele osób rozumie jegoznaczenie. Opowiemy o historii tego terminu i wykorzystaniu w nauce (gender studies). Naprzykładach różnych tekstów przedstawimy operatywność gender studies w naukachhumanistycznych, przede wszystkim w literaturoznawstwie.

mgr Zbigniew Jazienicki

Klasycyzm, klasycy, klasyczny – o wieloznaczności terminówPamiętne pytanie Thomasa S. Eliota o to, kim jest klasyk, doczekało się wielu konkurencyjnychodpowiedzi (na polskim gruncie interesujące próby doprecyzowania, co należy rozumieć podpojęciem klasycyzmu, podejmowali m.in. Ryszard Przybylski i Jarosław Marek Rymkiewicz).Udzielanym odpowiedziom warto przyjrzeć się raz jeszcze, aby pokazać, jak nagromadzonew słowie „klasycyzm” wieloznaczności wytracają się w jego potocznym, „szkolnym” użyciu.Klasycyzm jest pojęciem wciąż żywym, miejscem, gdzie do głosu dochodzi kluczowy problemliteratury – trudność związana z pogodzeniem potrzeby różnicy z koniecznością powtórzenia.

Czytanie Króla EdypaSofoklejski dramat należy do tekstów fundamentalnych dla kultury europejskiej, zwłaszcza dladwudziestowiecznej humanistyki, ale zredukowany do „tragedii o ludzkich losach i postawwobec życia” przypomina raczej ramotę, pierwszą do odstrzału z listy lektur obowiązkowych.Chciałbym zaproponować taką lekturę Króla Edypa, która dowiodłaby, z jak nieoczywistymtekstem mamy w istocie do czynienia.

mgr Marek Grajek

Literatura w kręgu XIX wiecznych idei światopoglądowychOmówimy dziewiętnastowieczne tendencje ideologiczne: konserwatyzm, nacjonalizm,socjalizm, mesjanizm i dekadentyzm. Zastanowimy się nad kontekstem ideologicznym dziełliterackich, a także wyjaśnimy jego znaczenie w odbiorze literatury tamtego czasu.

Między dekadentyzmem a ekspresjonizmem. Stanisław Przybyszewski jako sejsmografswoich czasówPrzedstawimy sylwetkę biograficzną Stanisława Przybyszewskiego – najbardziej znanegopolskiego pisarza przełomu XIX i XX w. za granicą. Przybliżymy takie pojęcia jak modernizm,dekadentyzm, ekspresjonizm, nietzscheanizm, schopenhaueryzm. Podkreślimy prekursorskąrolę Stanisława Przybyszewskiego w rozmaitych dziedzinach nauki (psychoanaliza) i kultury(teatr).

mgr Bartłomiej Nawrocki

Czy dzieło należy do jego autora? Między Dziadami Adama Mickiewicza a Gwiezdnymiwojnami George’a LucasaDramat recepcji, interpretacje mijające się z dziełem, polityczne zawłaszczenia, nieoficjalnekontynuacje i fanowski bojkot kolejnych edycji. To wszystko łączy dwa wybitne dzieła: z jednejstrony Mickiewiczowskie Dziady, z drugiej – kulturowy fenomen Gwiezdnych wojen George’aLucasa. Zadamy sobie pytanie, czyją własnością jest dzieło – autora czy publiczności.

Kod Mickiewicza – jak powstawały Dziady?Zagadkowa kompozycja Dziadów, ich pozornie przypadkowa numeracja i brak części I – tozagadki, które już za życia poety nie dawały spokoju czytelnikom. Krótkie wzmiankiznalezione w korespondencji, kolejne redakcje tekstów i wspomnienia przyjaciół poetypokazują, jak zmieniał się tekst. Co kierowało Mickiewiczem: romantyczny fragmentaryzm czydążenie do zbyt doskonałej całości? I najważniejsze – czy po tylu latach jesteśmy w stanieznaleźć odpowiedź na to pytanie?

Dwóch na słońcach swych przeciwnych Bogów: między Adamem Mickiewiczema Juliuszem SłowackimSpór dwóch romantycznych wieszczów wyznacza sposób naszego myślenia o polskimromantyzmie. Punktem kulminacyjnym tej rywalizacji miałaby być słynna uczta grudniowa,podczas której doszło między Mickiewiczem a Słowackim do poetyckiego pojedynku.O Słowackim zwykliśmy myśleć jako o człowieku, który chce zająć miejsce Mickiewicza napoetyckiej scenie. Jednak w jego tekstach literackich, które nawiązują do mickiewiczowskichutworów, widzimy młodego poetę z jednej strony zafascynowanego mistrzem, z drugiej zaśrozczarowanego jego postępowaniem.

mgr Magdalena Pawłowska

Śmiech i rozczarowanie. Inne odczytanie Lalki Bolesława PrusaStefan Żeromski zanotował w swoim Dzienniku, że przy lekturze dzieł Bolesława Prusa„czasem czytelnik w najlepsze śmieje się tam, gdzie łzy się sączą”. Ten związek humoruz tkliwością, wyraźny w Lalce, stanowi wyjątkowe zjawisko w historii polskiej literatury.Przedstawimy sylwetkę Bolesława Prusa jako „humorysty w wielkim stylu”. Czy miłośćWokulskiego do Łęckiej – choć tragiczna – może być zabawna? Czy deklaracje Szumanai Ochockiego możemy potraktować całkiem serio? Czemu pamiętnik Rzeckiego, który nakażdej stronie odsłania przed nami świadectwo jego życiowej klęski, jest powszechnieuznawany za najzabawniejszą część powieści?

mgr Katarzyna Kaczmarek

W co wierzyli towiańczycy? Koło Sprawy Bożej w świetle zapomnianych dokumentówW co wierzyli wyznawcy Andrzeja Towiańskiego? Prorok z Litwy przybył do Paryża w 1841 r.,uzdrowił z choroby psychicznej Celinę Mickiewiczową i szybko zebrał wokół siebie grupęnajznamienitszych emigrantów, w której ważne miejsce zajmowali poeci: Adam Mickiewicz,Seweryn Goszczyński i Juliusz Słowacki. Zarówno wśród obserwatorów pochodu SprawyBożej, jak i pomiędzy późniejszymi badaczami tamtych wydarzeń szerzyły się pogłoski o tym,w co wierzyli członkowie paryskiego Koła. Podobno sądzili, że ich Mistrz jest wcieleniemBoga, rzekomo inspirowali się Kabałą, wierzyli w reinkarnację i głosili konieczność życiaw poliamorycznej wspólnocie.

Dziecko i rodzicielstwo w korespondencji Adama MickiewiczaAutorzy opracowań poświęconych życiu i twórczości Mickiewicza często zdawkowo traktujątemat domowego życia poety. Do tej pory zastanawiano się przede wszystkim nad chorobąpsychiczną żony, zwracano też uwagę na stale pogarszające się warunki materialnegospodarstwa Mickiewiczów, wiążące się także ze znaczną – nawet jak na owe czasy –

liczebnością potomstwa (Adam i Celina mieli sześcioro dzieci). Wśród rzetelnie nakreślonychwizerunków: poety i proroka, Gustawa i Konrada, brakuje portretu Mickiewicza ojca.

mgr Helena Markowska

Tajemnice I części DziadówUważana za niedokończoną, niewydana przez Mickiewicza I część Dziadów pozostaje zwyklepoza kanonicznymi odczytaniami dramatu. Jakie groźne myśli może kryć tekst, który poetaprzez wiele lat ukrywał przed samym sobą i przyjaciółmi? Krótka historia rękopisui wprowadzenie w kontekst będą stanowiły wstęp do wspólnej lektury tekstu.

Czy Juliusz Słowacki oszalał?Ostatni okres twórczość Słowackiego, pomimo uznania, jakim od ponad stu lat cieszy się Król-Duch, wciąż pozostaje poza szkolnym kanonem dzieł poety. Na pozór dziwaczny, wariackisystem genezyjski z trudem wpisuje się zarówno w patriotyczne (Kordian), jak i literacko-ironiczne (Balladyna) odczytanie twórczości Słowackiego. Zapraszamy na wykład i dowspólnej lektury fragmentów Genezis z Ducha.

Jak działa wiersz? Warsztaty uważnej lekturyZachęcamy do udziału w warsztatach close reading. Krótkie wprowadzenie dotyczące tejtradycji interpretacyjnej poprzedzi zajęcia poświęcone jednemu z proponowanych utworów:1) Siena. Jak budowa utworu oddaje budowę świata? Zbadamy metrykę, kompozycjęi metaforykę wiersza Czesława Miłosza.2) Tren Fortynbrasa. Ironia i rola. Na przykładzie wiersza Zbigniewa Herberta zobaczymy, jakważne jest, kto mówi w utworze lirycznym

mgr Ewelina Stachura

Barokowy koncept wielokontekstowości w Fudze Stanisława GrochowiakaFuga to sprawdzian warsztatu kompozytorskiego twórcy. Ta kunsztowna struktura muzycznazachwycająca swoją polifonicznością stała się inspiracją dla poety, prozaika i dramatopisarzaStanisława Grochowiaka. Czy autor sprostał wyzwaniu? Czy w krótkiej formie sonetu udałomu się połączyć różnorakie wątki, które razem tworzą polifonię znaczeń, wielokontekstowyświat czekający na odkrycie przez najbardziej wnikliwego odbiorcę? Fuga Grochowiaka topodróż w różne miejsca kultury oraz niesamowita przygoda dla językowego detektywawyczulonego na każde słowo.

Ile norwidowskiego piękna jest w nas?Czym było „piękno” w prozie artystycznej Cypriana Norwida i co to słowo oznaczaw polszczyźnie ogólnej? Podczas zajęć odkryjemy ewolucję znaczenia wyrazu „piękny”w polszczyźnie, do czego posłużą nam słowniki i Narodowy Korpus Języka Polskiego.Porównamy nasze wnioski z tym, jak słowo to pojmował w swojej twórczości Cyprian Norwid.Dzięki zajęciom dowiemy się, z jakich narzędzi warto korzystać przy interpretacji tekstu, orazprzekonamy się, jak na odczytanie utworu wpływa wybór odpowiedniej metody badawczej.

mgr Maria Ciostek

Powieść jako narzędzie pozytywistów, czyli o pożytkach z czytania w dziełach ElizyOrzeszkowejPowieść była dla pozytywistów narzędziem oddziaływania na społeczeństwo. W powieścitendencyjnej w literaturze polskiej przodowała Eliza Orzeszkowa. W jej prozie często pojawiasię motyw dobrej lub złej lektury. Co autorka każe czytać swoim bohaterom i dlaczego? Jakwpływają na nich przeczytane książki? Dlaczego teksty użytkowe, jak podręczniki do naukirolnictwa, mają większą wartość moralną niż poezja?

mgr Olga Szadkowska

Czym Obieżyświat różni się od Łazika, czyli jak ważna jest rola tłumaczaPorozmawiamy o roli tłumaczeń w polisystemie literackim i zastanowimy się nad relacjamipomiędzy tekstem, autorem i tłumaczem. Od inwencji, możliwości oraz kompetencji tłumaczazależy odbiór dzieła w kulturze docelowej i przeniknięcie tekstu do „tkanki” literackiej danegonarodu. Przedstawimy wybrane zagadnienia sztuki przekładu w oparciu o trzy różnetłumaczenia Władcy Pierścieni J.R.R. Tolkiena.

mgr Jiwana Boczkowska

Inspiracje starożytne w serii o Harrym PotterzeSkąd pisarka czerpała inspirację do tworzenia uniwersum Harry'ego Pottera? J.K. Rowling,autorka serii o Harrym Potterze, jest z wykształcenia filologiem klasycznym. Fascynującyświat Hogwartu, pełen magicznych stworzeń, tajemniczych zaklęć i niecodziennych postacistaje się bardziej zrozumiały, gdy poszukamy wyjaśnień w świecie starożytnym. TrzygłowegoPsa Puszka i Sfinksa z Turnieju Trójmagicznego spotkamy w mitologii greckiej, a zaklęciai imiona bohaterów staną się dla nas czytelne już po kilku lekcjach łaciny. Zapraszamy dowspólnej podróży po świecie J.K. Rowling, w którym współczesność przenika się z kulturąGreków i Rzymian.

Fantastyka w starożytności Czy myślałeś, że fantasy i sci-fi pochodzą z XX w.? Nic bardziej mylnego! Podczas tej lekcjipoznasz porywające powieści fantastyczne pochodzące sprzed dwóch tysięcy lat, m.in.pierwszą opowieść o wyprawie na księżyc.

II. Antropologia

mgr Agnieszka Witkowska-Krych

Jak Janusz Korczak radził sobie z nadmiarem pracy i brakiem czasu? Historiai inspiracjePrzedstawimy biografię Janusza Korczaka i szerokie spectrum jego działalności zawodowejoraz sposoby efektywnego gospodarowania wysiłkiem. Zastanowimy się nad kwestiązarządzania czasem. Jakich narzędzi możemy użyć w planowaniu i priorytetyzowaniu zadańoraz szybkim osiąganiu celów?

mgr Agata Sutkowska

Fani zmieniają światZ miłośnikami dzieł kultury popularnej wiąże się wiele stereotypów – czy rzeczywiście sąbiernymi odbiorcami bylejakości? Współcześni badacze nazywają fanów ,,awangardą nowychmediów” i wskazują na to, jak wielkie znaczenie dla współczesnego świata mają zmianyzapoczątkowane przez ruch fanowski. Porozmawiamy o tym, jak fani zmienili podejście dotwórczości i twórcy; jak rozpropagowali idee inteligencji zbiorowej; jak wspierali lokalnespołeczności. Odpowiemy na pytanie, dlaczego nie byłoby telefonów komórkowych, gdyby niezielonokrwiści kosmici z dziwnymi brwiami.

Kanibale w (pop)kulturze,,Jesteś tym, co jesz” – czy w myśl tego powiedzenia kanibale są najbardziej ludzkimi z ludzi?Nic bardziej mylnego – silne tabu łączące się z kanibalizmem od wieków sprawiało, że tym,których nazywani kanibalami, odmawiano statusu ludzi. Baśnie, ludowe podania, legendymiejskie, a później również horrory przestrzegały przed amatorami ludzkiego mięsa,znajdującymi się gdzieś na marginesie cywilizacji. Wszystko jednak zmieniło się, gdywykreowano postać Hannibala Lectera…

Star Trek a zmiany społecznokulturowePo emisji pierwszego odcinka serialu Star Trek 8 września 1966 roku amerykańska kulturapopularna zmieniła się na zawsze. Ale nie tylko ona – przygody załogi statku kosmicznego„Enterprise” wywarły wpływ na projekty naukowe, rozwój techniczny, a przede wszystkim –na sposoby myślenia o rzeczywistości wielu tysięcy ludzi. Porozmawiamy o wpływie utworukultury popularnej na społeczeństwo.

mgr Joanna Kocemba

Sztuka współczesna – jak ją rozumieć, jak ją polubić?Sztuka współczesna nie cieszy się powszechnym szacunkiem. Z jednej strony mamy wieluartystów, krytyków, kuratorów rozmiłowanych w performansie, instalacji, happeningu,konceptualizmie, sztuce nowych mediów czy obrazie abstrakcyjnym. Z drugiej – wyraźniesłychać nieprzychylne komentarze wielu jej potencjalnych odbiorców: „To jest sztuka? Dziecko

w przedszkolu lepiej by namalowało!”. Sztukę współczesną można polubić. Można się w niejnawet zakochać. Warunek jest jeden – należy próbować ją zrozumieć.

Wykład o krytyce teatralnej i warsztat pisania recenzji teatralnejKim jest krytyk teatralny? Czym się zajmuje? Jaka jest jego rola? Komu jest potrzebny? Gdziemożemy odnaleźć prace krytyka? Jak określone medium (książka, czasopismo, gazetacodzienna, internet) kształtuje jego dzieła i relacje z czytelnikami? Czy krytykiem teatralnymmożna być mimochodem? Przymierzymy się do napisania recenzji teatralnej. Zastanowimy sięnad specyfiką teatru i spróbujemy ją uwzględnić w tekstach. Porozmawiamy również o relacjiaktor – widz, czasie i przestrzeni widowisk.

mgr Anna Krawczak

Jak w Polsce konstruuje się publiczną debatę wokół zapłodnienia in vitro?Co ma wspólnego in vitro z Frankensteinem? Co nas przeraża w biotechnologii i co mówi o niejkultura współczesna? Poszukamy odpowiedzi na pytanie, czy jesteśmy marionetkamibiowładzy czy sami tę biowładzę tworzymy oraz czy (i jakie?) są alternatywy, których nieprzewidział Michel Foucault.

mgr Michał Mróz

Multfilmy. Rozwój i przemiany radzieckiego kina animowanego w XX w.Wilk i Zając czy Kiwaczek to tylko najpopularniejsze ikony radzieckich filmów animowanych.Historia tej sztuki w ZSRR jest barwna i dramatyczna.

mgr Anna Cyrych-Bajkowska

Życie codzienne w okupowanej Warszawie na podstawie dzienników Zofii NałkowskiejW tle dramatu drugiej wojny światowej toczyło się codzienne życie warszawiaków. Jakz rzeczywistością radzili sobie mieszkańcy miasta? Jaką pracę podejmowali wówczasinteligenci warszawscy, którzy jeszcze kilka lat wcześniej spotykali się w kawiarniach, bydyskutować o literaturze? Gdzie pracowała sama Zofia Nałkowska, a gdzie inni literaci?Porozmawiamy o życiu codziennym okupowanej Warszawy.

mgr Aleksander Kmak

Ciało poza granicami. Przedstawienia monstrualności we współczesnej kinematografiiZastanowimy się nad przedstawieniami ciała, które z różnych — estetycznych, ideologicznych— powodów wykracza poza granice tego, co uważane jest za społecznie akceptowalne.Zauważymy, że kategoria „monstrum” nie tyle służy rozbijaniu normy od zewnątrz, ile –przeciwnie — wzmacnia ją od środka, a potwory są potrzebne w procesie spajania kultury.

Koniec beztroski. Geneza i skutki rozpadu klasycznego kina Hollywood w latachpięćdziesiatych XX w.W latach pięćdziesiątych dochodzi do rozpadu formuły nazwanej przez historyków filmukinem klasycznym, a pojawiają się symptomy buntu wobec ścisłych reguł produkcji filmowejdwóch poprzednich dekad. Przyjrzymy się dziełom ukazującym koniec epoki beztroski,zmiażdżonej zimną wojną, wyścigiem zbrojeń i poczuciem zagrożenia ze strony komunizmu.

Współczesne kino (krypto)religijneMimo postępującej sekularyzacji w naukach humanistycznych coraz częściej dostrzega siępowrót elementów kojarzonych z religią i boskością. Jak wytłumaczyć ten, wydawałoby się,niechciany i najczęściej źle rozumiany przewrot? Zastanowimy się, jaka relacja zachodzimiędzy kategoriami religijnymi a nowoczesnością. Czy rzeczywiście stoją one w sprzeczności?

mgr Agnieszka Łaszczuk

Druga płeć – uniwersalność podmiotu męskiego albo kto się boi feminizmu?Debatę publiczną w Polsce naznaczyła niedawno dyskusja na temat płci kulturowej – gender.Co właściwie znaczy, że płeć jest konstruowana społecznie? Dlaczego niemal wszystkie znanenam kultury ustanowiły mężczyznę jako centrum, podmiot, esencję, a kobietę obsadziły w roliInnego? Co miała na myśli Simone de Beauvoir, francuska filozofka, autorka monumentalnegodla rozwoju feminizmu dzieła Druga płeć, gdy pisała, że „kobietą się staje”? Kto i dlaczego boisię feministek? Czy mamy prawo uszczęśliwiać kobiety na siłę?

mgr Agnieszka Jakubik

Kiedy i jak zaczęła się nowożytność? Czy nowy sposób postrzegania światazawdzięczamy antycznym autorom czy... Chińczykom?Jak narodził się renesans? Co sprawiło, że ludzie zaczęli inaczej postrzegać świat? Czynowożytność zaczęła się w roku 1460 czy 1492, od Gutenberga czy od Kolumba? A możeprzełomem było odkrycie po długim okresie zapomnienia dzieła rzymskiego poetyLukrecjusza? Kim był Pisanello, jeden z poprzedników Leonarda da Vinci? I co wspólnegoz narodzinami nowożytnego sposobu myślenia ma chińska flota?

mgr Michał Zdunik

Teatr Narodowy – ale jaki? Trzy wizjeW 2015 roku obchodzimy dwieście pięćdziesiątą rocznicę powstania Teatru Narodowegow Warszawie. Z tej okazji przyjrzymy się trzem dwudziestowiecznym koncepcjomprogramowym najważniejszej polskiej sceny, autorstwa Kazimierza Dejmka, AdamHanuszkiewicza i Jerzego Grzegorzewskiego. Przeżyjemy polityczne emocje premieryDziadów Dejmka w 1967 r., zobaczymy, jak w inscenizacji Hanuszkiewicza na motorze wjeżdżaBalladyna, zabłądzimy wśród scenicznych przedmiotów Grzegorzewskiego. Wykładinteraktywny, połączony z prezentacją fragmentów wybranych przedstawień.

Dramat, adaptacja, scenariusz – gatunki tekstów dla teatruZwyczajowo uważamy, że dramat jest jedynym rodzajem tekstu przeznaczonym dla teatru –jednak praktyka sceniczna podpowiada coś innego. Na spotkaniu opowiemy, czymcharakteryzuje się każdy z gatunków, spróbujemy ustalić, ile wolno reżyserowi, poznamyodmienne wyróżniki dramatu i scenariusza filmowego, a także odpowiemy sobie na pytanie,czym różni się dramatopisarz od dramaturga.

mgr Jan Zdunik

Jak żyjemy w grupie? Psychologia społeczna w praktyce (i w literaturze)Każdy z nas – w pracy, w szkole, wśród znajomych – obraca się w grupach – już Arystotelespowiedział, że „człowiek to istota społeczna”. Na podstawie analizy popularnych powieści(m.in. Władcy much Williama Goldinga) dowiemy się, jakie ryzyko niesie za sobąfunkcjonowania w grupie – poznamy podstawowe mechanizmy myślenia i funkcjonowaniawspólnotowego i, poprzez dokładną lekturę literatury pięknej, nauczymy się przeciwdziałaćzagrożeniom.

mgr Zofia Mioduszewska

Kultura europejska po ZagładziePo wojnie Theodor Adorno stwierdził, że pisanie wierszy po Oświęcimiu jest barbarzyństwem(Prismen. Kulturkritik und Gesselschaft, 1951). Przywołamy filozoficzną dyskusję o staniekultury po Holokauście.

Architektura modernistycznej Warszawy: po wojnie, ujęcie antropologicznePrzedstawimy powojenne projekty modernistyczne realizowane w formie osiedlimieszkaniowych. Przyjrzymy się konkretnym przykładom (Sady Żoliborskie, Muranów, Koło,Ursynów Północny i Przyczółek Grochowski), a także poszukamy źródeł inspiracji, z którychczerpali architekci.

Muranów: osiedle – pomnik warszawskiego getta. Historia osiedla i współczesnatożsamość miejscaMuranów jest jak palimpsest, każda warstwa jego historii zaciera poprzednią i zmusza dorekonstrukcji. Przed wojną dzielnica zamieszkiwana w dużej mierze przez Żydów, w czasieokupacji dzielnica zamknięta – getto warszawskie, scena cierpienia tysięcy ludzi, ale takżeoporu cywilnego i zbrojnego (1943), po wojnie modernistyczny eksperyment miejski.Przedstawimy fenomen i genius loci Muranowa.

mgr Aleksandra Majewska

Przemoc, erotyka i widowisko. Krótka opowieść o teatralnych rozrywkach antycznychRzymianJak wyglądała kultura masowa w starożytnym Rzymie? W jaki sposób Rzymianiewykorzystywali setki swoich teatrów, które wznosili na terenie niemal wszystkichpodbijanych ziem? Występy teatralne, naumachie, walki gladiatorów i wyścigi rydwanów;

hektolitry krwi egzotycznych zwierząt zabijanych ku uciesze gawiedzi i chwale ImperiumRomanum, przedstawienia będące okazją do oślepiania przepychem i schlebiania gustompubliczności, epatowania erotyzmem i przemocą – tak wyglądało życie kulturalneprzeciętnego Rzymianina.

mgr Anna Perzyńska

Granice interpretacji? Aktywność odbiorców kultury popularnejPorozmawiamy o formach aktywnego odbioru kultury popularnej, polegającego nawspółtworzeniu i modyfikacji tekstów oryginalnych. Uczniowie będą mogli zapoznać sięz takimi metodami aktywnej interpretacji jak fan fiction i mashupy.

mgr Justyna Schollenberger

Wizerunek zwierzęcia w tekstach kulturyPorozmawiamy o reprezentacji zwierzęcia w rozmaitych tekstach kultury. Zwrócimy uwagę napojawienie się oraz funkcjonowanie różnorodnych zwierzęcych toposów w literaturze orazw sztukach plastycznych (od średniowiecznych bestiariuszy do dzieł współczesnych).Przedstawimy perspektywy badawcze we współczesnej humanistyce unaoczniającewyjątkowość relacji człowiek – zwierzę.

mgr Anna Kujawska-Kot

„Teatr mój widzę ogromny, wielkie powietrzne przestrzenie” – koncepcja teatrua wyobraźnia plastyczna Stanisława WyspiańskiegoSpotkanie będzie okazją do przypomnienia koncepcji „teatru ogromnego” oraz do omówienianastępujących kwestii: oryginalne projekty scenograficzne Stanisława Wyspiańskiego(Warszawianka, Wesele, Wyzwolenie, Protesilas i Laodamia); kostiumologia (lalkibolesławowskie, rysunki do Legendy II), trójwymiarowość zabudowy sceny (Klątwa).Przedstawimy również powody, dla których Wyspiański wycofał swą kandydaturę nadyrektora teatru krakowskiego, a także zastanowimy się nad nonszalancją w zastosowaniuczerwonej kredki w odczytaniu przez Wyspiańskiego Mickiewiczowskich Dziadów.

mgr Magdalena Staroszczyk

Kultura oralna i kultura drukuProponujemy wprowadzenie do antropologii słowa. Poszerzymy pole zainteresowań uczniówo różnorodne, wykraczające poza literaturę, praktyki językowe. Porozmawiamyo właściwościach i funkcjach różnych mediów słowa, a także wskażemy cechy tzw. kulturoralnych, pisma i druku.

Kryjówki w getcie warszawskim w trakcie powstania i po jego upadkuDla ludzi zamkniętych w getcie warszawskim potrzeba znalezienia kryjówki pojawiała sięwielokrotnie. W zależności od etapu Zagłady zmieniały się miejsca, w których się ukrywano.Na początku były to schrony potrzebne na czas blokad, niewielkie, często nawetzaimprowizowane w chwili zagrożenia. Po dwóch wielkich Akcjach Likwidacyjnych, w miaręjak do mieszkańców getta docierało przekonanie o jego nieuchronnej, całkowitej zagładziei faktycznym celu wysiedlenia, zaczęto budować schrony. Przywołamy historię warszawskiegogetta i losy ludzi w nim żyjących.

mgr Karolina Wróbel

Życie codzienne w getcie warszawskimPodczas wykładu przyjrzymy się życiu codziennemu getta warszawskiego. Interesować nasbędą takie zagadnienia jak handel, komunikacja miejska, życie ulicy, hodowla zwierząt,ogródki warzywne i przestrzenie zieleni czy przedmioty codziennego użytku. Zastanowimysię także nad tym, czy istniał specyficzny rodzaj humoru w dzielnicy zamkniętej oraz jakwyglądało życie towarzyskie i kulturalne. Zaprezentujmemy fotografie z getta warszawskiego.

Zwierzęta w czasie drugiej wojny światowejJaką rolę podczas wojny odgrywały zwierzęta? Czy na froncie walczyli tylko ludzie? Czyzwierzęta mogły wpływać na bieg historii? Zaprezentujemy fotografie z drugiej wojnyświatowej.

Czym jest kultura i jak ją badać?Zastanowimy się, czym jest kultura. Porozmawiamy o antropologicznym ujęciu kultury. Kimjest antropolog, jaki jest przedmiot jego badań oraz jakie stosuje metody?

mgr Magda Ciereszko

Humanistyka w mediach społecznościowychRozwój mediów społecznościowych bywa obwiniany za spadek czytelnictwa, brakzainteresowania sztuką czy erozję kompetencji humanistycznych. Tymczasem w przestrzenisocial media nie brakuje inicjatyw promujących kulturę słowa cieszących się dużąpopularnością. Uczniowie poznają nowy nurt poezji Google Poems (wiersze tworzone zapomocą popularnej wyszukiwarki), fan pages ,,Facecje” i ,,Nowe wiersze sławnych poetów”,kanał na Youtube ,,Mówiąc inaczej”, a także ciekawe przedsięwzięcia wydawnictwa Muza(m.in. kanał na Snapchat).

Związki między reklamą i sztukąReklama – często postrzegana jako prymitywna i nachalna forma współczesnego marketingu,pozostaje w ścisłym związku ze światem sztuki. Wiele realizacji, nagradzanych na festiwalachCannes Lions, D&AD i innych, zawiera walory artystyczne. Z reklamą flirtowali uznani artyści,m.in. Salvador Dalí, Andy Warhol, a światowej sławy reżyserzy kręcą także spoty reklamowe(m.in. Ridley Scott, David Lynch, Roman Polański). Twórcy reklam niejednokrotniewykorzystują tropy ze świata sztuki, a nawet inspirują się konkretnymi dziełami. Przeglądwybranych realizacji ukazujących relację między tymi dwoma światami pozwoli postawićpytanie: czy reklama może być sztuką?

Agencja reklamowa jako miejsce pracy dla humanistyPodobno rynek pracy nie potrzebuje humanistów. To nieprawda. Ich kompetencje są na wagęzłota w tzw. branży kreatywnej. W agencji reklamowej współczesny humanista może tworzyćwielkie idee. Uczniowie poznają obszar działań agencji reklamowej, zakres obowiązków nanajważniejszych stanowiskach oraz podstawowe pojęcia z komunikacji marketingowej (brief,grupa docelowa, insight). Wykład uzupełni pokaz wybranych reklam, opartych nawyjątkowych pomysłach i wykonanych z troską o walory artystyczne.

mgr Magdalena Juźwik

Balet romantyczny. Krótka historia tańca klasycznegoTaniec jest sztuką, prawdopodobnie najstarszą ze wszystkich. Przedstawimy teorię tańcaklasycznego i omówimy zjawisko baletu w XIX w. Właśnie w dobie romantyzmu taniec stał sięsztuką autonomiczną. Za sprawą choreografa i teoretyka tańca Jeana-Georges’a Noverre’ajęzyk tańca został ściśle skodyfikowany i ,,nazwany”. XIX w. to okres przemian kulturowych,,,era gwiazd” w teatrze – znacząco wzrosła rola kobiety tancerki. Porozmawiamy teżo różnicach między baletem i tańcem klasycznym.

Estetyka ciała zdeformowanego w teatrze tańca. Czyli piękno prezentowane przeztancerkę z niepełnosprawnością fizycznąTeatr tańca jest zorganizowanym strumieniem żywych impulsów ciała, układających się nascenie w nową rzeczywistość. Porozmawiamy o tańcu wykonywanym przez osobyniepełnosprawne. Estetyzacja ciała zdeformowanego jest niezwykle ważnym aspektemwspółczesnej performatyki. Pokażemy, że inność nie jest czymś negatywnym. Zastanowimy sięnad potrzebą empatii po stronie odbiorcy. Za przykład posłuży spektakl Exerese Monobloc,który został stworzony i wykonany przez Janusza Orlika i Pię Libicką – Pia jest osobąz niepełnosprawnością fizyczną, musiała porzucić marzenia o karierze tanecznej tuż przedobroną dyplomu w szkole baletowej, wtedy to zachorowała na poważne schorzenie stawubiodrowego. Spektakl mówi o przekraczaniu granic własnej fizyczności i barierpsychologicznych.

Męski taniec, czyli triumf baletu romantycznego…, a później pojawił się WacławNiżyńskiTo mężczyźni byli pierwszymi aktorami w antycznym teatrze, to on byli pierwszymitancerzami – odgrywali i tańczyli partie żeńskie w maskach kobiecych. Mężczyzna aktor,tancerz, muzyk, malarz nie był niczym nadzwyczajnym, to raczej rola kobiety – artystki byłapewnego rodzaju novum. Dziś jest inaczej: w szkołach baletowych kształci się około 90 proc.dziewcząt i tylko 10 proc. chłopców. Zawód tancerza uważa się za mało męski. Dlaczego takjest? Jakie ma to znaczenie? I jak na tym tle prezentuje się postać Wacława Niżyńskiego,reformatora baletu klasycznego?

mgr Małgorzata Parys

Jak powstaje kalendarz?Porozmawiamy o stosowanych od średniowiecza sposobów wyliczania dni tygodnia orazwyznaczania terminów Wielkanocy i związanych z nią świąt ruchomych. Na przykładachpolskich i ruskich kalendarzy astrologiczno-prognostykarskich z pierwszej połowy XVIII w.

słuchacze dowiedzą się, jak wyglądały dawne kalendarze (XVI-XVIII w.), jakie segmentyzawierały, kto je wyliczał, kto użytkował i w jaki sposób. Zaprezentujemy elementy kalendarzyodzwierciedlające idee astrologiczne głoszące wpływ ruchów ciał niebieskich na wszelkieaspekty życia ludzkiego.

mgr Agnieszka Witkowska-Krych

Tygodnik „Mały Przegląd”, czyli nowoczesność budowana od podstawTygodnik „Mały Przegląd” założony przez Janusza Korczaka w 1926 roku był unikalnym naskalę światową eksperymentem pedagogicznym, funkcjonującym efektywnie aż do wybuchudrugiej wojny światowej. Czasopismo prawie w całości składało się z listów czytelników.Stanowiło forum wymiany myśli dzieci i młodzieży, ale było także instytucją realniewpływającą na rzeczywistość.

Getto warszawskie — spacer po mieście, które zniknęłoDzięki świadectwom ocalałym z pożogi oraz wspomnieniom pisanym po wojnie udamy się nawirtualną przechadzkę po terenie dawnej warszawskiej dzielnicy zamkniętej. Postaramy sięzajrzeć do działających tam instytucji oraz odwiedzimy miejsca, które były szczególnie ważnedla mieszkańców getta. Spróbujemy złożyć wizytę w prywatnych domach i porozmawiamyo życiu codziennym ludzi, których zamieniono w więźniów.

Taka kuchnia, jakie czasy, czyli o przepisach kulinarnych ostatniej dekady PRLAnaliza książek kucharskich wydawanych w ostatniej dekadzie PRL oraz publikowanych tamprzepisów kulinarnych jest fascynującą podróżą w przeszłość. Pozwala na odkrycie nie tylkonowych źródeł do badań antropologicznych, lecz także całkiem nieznanych smaków (naprzykład lebiody i jarmużu) i potraw (chociażby pizzy z mielonką), których wykonanie — niebez wysiłku — było możliwe w warunkach ciągłego niedoboru produktów żywnościowych.

mgr Piotr Fortuna

Staroświeckie ołtarze „nowej wiary”. Socrealizm w polskich sztukach plastycznych,architekturze i filmiePorozmawiamy o dziełach realizmu socjalistycznego, kierunku łączącego gloryfikację nowegoładu ze swoistym konserwatyzmem formy. Omawiane przykłady ukażemy nie tylko jakorealizację odgórnie narzuconej metody twórczej, lecz także jako efekt kompromisówpomiędzy zastaną tradycją a postępową ideologią, potrzebami odbiorców a zamówieniemwładzy. Odwołamy się do historii architektury, filmu i sztuk plastycznych.

mgr Anna Parcheta

Kazanie sieciowe jako nowa forma ewangelizacjiW Polsce kazanie sieciowe jest wciąż gatunkiem niszowym, uprawianym przez niewielkąliczbę kaznodziejów, m.in. przez ks. Malińskiego czy ks. Stryczka. Wielu teologówi przedstawicieli Kościoła dostrzega zagrożenie w tak nowoczesnej formie kaznodziejskiej,

odmawia jej nawet statusu kazania, niemniej trudno zaprzeczyć, że jest to znak medialnejrzeczywistości.

Biblia do żucia, czyli „dewocjonalia” na miarę naszych czasówDewocjonalia zazwyczaj kojarzą nam się z wizerunkami świętych, figurkami czy różańcami.Tymczasem na polskim rynku pojawia się coraz więcej gadżetów religijnych zawierającychchwytliwe hasła, które mają służyć ewangelizacji, zachęcać do modlitwy, czytania Biblii czychodzenia na msze. Zanalizujemy hasła znajdujące się na tzw. designie religijnym.

mgr Dorota Mieszek

Dorota Masłowska się wygłupiaPisarka zmieniła na chwilę medium swojej artystycznej ekspresji i nagrała płytę. Masłowska,pod pseudonimem Mister D, skanduje popowo, przemawia rapowo i punktuje hip-hopowo –o tym, że społeczeństwo jest niemiłe. Co uwiera laureatkę nagrody Nike? Czy ideaGesamtkunstwerk, swoista synteza tego, co mainstreamowe, typowe, pudełkowe, jestskuteczna i czy może odesłać nas do poważnych treści?

Dlaczego Guślarz pije coca-colę? O Dziadach Radosława RychcikaNa polskie sceny teatralne powracają Dziady: Natalia Korczakowska w Wałbrzychu, MichałZadara we Wrocławiu, Radosław Rychcik w Poznaniu. Dziady Rychcika zanurzone sąw amerykańskiej popkulturze i wypełnione młodzieńczą energią. Chór przemawia tekstamiMartina Luthera Kinga, Jocker staje twarzą w twarz z Marylin Monroe, a Ku Klux Klan zasiadaprzy biesiadnym stole razem z Guślarzem. Profanacja? Multi-kulti? Czy Ameryka może pomócnam zrozumieć Dziady?

mgr Karolina Matuszewska

Początki Teatru Narodowego w PolsceW 2015 roku będziemy obchodzić dwieście pięćdziesiątą rocznicę powstania TeatruNarodowego. Przypomnimy, jakie motywacje i okoliczności towarzyszyły otwarciu tejpierwszej publicznej sceny w Polsce, co było jej misją oraz czym dla naszej kultury zasłużył sięWojciech Bogusławski.

Metafora w teatrzeCo to jest metafora, jakie są jej rodzaje i możliwości? W jaki sposób funkcjonujew przedstawieniu teatralnym i jak należy ją odczytywać? Odpowiedź na te pytania pomożemłodym widzom zrozumieć teatr.

Aktor a postać teatralnaTermin „postać teatralna” to jedno z najbardziej nieokreślonych pojęć w teorii teatru. Jaka jestróżnica pomiędzy postacią a aktorem, który gra rolę? Dziś stawiamy pytanie już nie tyleo sposób konstrukcji scenicznej postaci, ile o to, do jakiego stopnia może być ona tożsamaz aktorem.

III. Język

mgr Jiwana Boczkowska

Łacina – język żywy czy martwy?Teksty po łacinie powstawały już od III w. p.n.e. Język ten był w powszechnym użyciu w całymImperium Rzymskim, a jako językiem literatury, nauki i Kościoła posługiwano się nimw średniowieczu, renesansie, a nawet w XVIII w. Porozmawiamy, do czego dziś przydaje sięłacina, jakie teksty można w niej przeczytać i którego państwa jest ona nadal językiemurzędowym. Nauczymy się też podstawowych łacińskich zwrotów.

mgr Barbara Łukaszewicz

Co kraj, to obyczaj, czyli jak nauczać kultury polskiej na lekcjach języka polskiego jakoobcegoWiele mówi się o skutecznych metodach nauki języka obcego. Mniej uwagi natomiastpoświęca się kwestii nauczania kultury kraju, którego mieszkańcy mówią w danym języku.Dzięki metodom łączącym naukę języka polskiego i kultury polskiej można zauważyć, żew wielu sytuacjach znajomość samego języka bez osadzenia go w realiach kulturowych niewystarczy, by zachować się zgodnie z normami obowiązującymi w konkretnym kraju.

Jak skutecznie (na)uczyć się leksyki języka obcego? Prezentacja wybranych metod naprzykładzie języka polskiego jako obcegoKażdy, kto uczy się języka obcego, wie, jak ważne i niekiedy trudne jest zapamiętanie obcegosłownictwa. Zdają sobie z tego sprawę metodycy nauczania języka angielskiego jako obcego,którzy radzą, jak ułatwić sobie naukę leksyki i zwiększyć szansę na zapamiętanie nowopoznanych słów. Ich propozycje, zaprezentowane na przykładzie nauki języka polskiego jakoobcego, mogą zostać wykorzystane zarówno przez lektorów, jak i osoby uczące się językówobcych.

mgr Jarosław Konopka

Co to jest glottodydaktyka?Czy wiedza z zakresu budowy zgłoskowej wyrazów pomaga pokonać trudności ortofoniczno-ortograficzne wśród dzieci i młodzieży szkolnej? Opowiemy o metodach analizy i syntezywyrazów, a także asocjacji dźwięków z ich odpowiednikami w znakach literowych.

mgr Anna Dąbkowska

Etykieta językowa (językowy savoir-vivre)Zapoznamy uczniów z pojęciem językowej grzeczności. Pokażemy grzeczność jako społecznieakceptowaną grę i przedstawimy jej strategie. Zastanowimy się wspólnie nad różnicamiw grzeczności starszych i młodszych Polaków (omówimy takie procesy jak demokratyzacja

obyczajów grzecznościowych, ich amerykanizacja, utylitaryzm grzecznościowyi upadanieautorytetów wśród młodego pokolenia).

mgr Weronika Piotrowska

Od kościoła z cegły do lajtowego looku. O wpływach języków obcych na polszczyznęPrześledzimy historię zapożyczeń w języku polskim od najdawniejszych po najnowsze.Przekonamy się, jak sytuacja geopolityczna kraju wpływała na rozwój zasobu leksykalnegojęzyka polskiego.

„Polacy nie gęsi, iż swój język mają” . O najważniejszych słownikach dawnychi współczesnych w polskiej leksykografiiSłuchacze poznają najważniejsze pozycje leksykografii polskiej dawnej i współczesnej.Zastanowimy się nad pożytkami płynącymi z tych słowników.

Mazowsze – nasza mała ojczyzna. O dialekcie mazowieckimMazowsze to nie tylko Warszawa, dlatego spróbujemy pokazać bogactwo językowe regionu.Pokażemy zasięg dialektu mazowieckiego, wyjaśnimy, czym są dialekty i gwary, a takżezapoznamy się cechami charakterystycznymi gwar mazowieckich na materiale twórczościludowej (m.in. kurpiowskiej) oraz na podstawie nagrań osób posługujących się gwarą.

Słów kilka o świadomości językowejSpróbujemy wyjaśnić, czym jest świadomość językowa oraz jak się przejawia. Zastanowimysię również, jak badać świadomość językową. Rozważania teoretyczne połączymyz prezentacją wyników badań.

mgr Maciej Mętrak

Najmniejsze języki słowiańskie – nieznani sąsiedziPorozmawiamy o słowiańskich językach mniejszościowych na terytorium Polski i przy jejgranicach (język kaszubski i dwa języki łużyckie). Jakie są metody walki o przetrwanieginących języków? Opowiemy o ustalaniu granicy między gwarą/dialektem a językiem.

mgr Lucyna Bagińska

Nie strzelać kulą w płot – argumentacja w rozprawce jako formie wypowiedziPowiemy, jak posługiwać się rozprawką jako formą wypowiedzi ustnej i pisemnej (matura2015). Przypomnimy definicję rozprawki, jej kompozycję, sposób formułowania tezyi wniosków. Szczegółowo zajmiemy się częścią określaną jako „rozwinięcie”. Odwołamy się dokognitywistycznej teorii Lakoffa i Jonhsona. Porozmawiamy o zasadach retoryki i erystyki.

mgr Martyna Sabała

Historia w antroponimii zamknięta. Analiza najpopularniejszych nazwisk w Polsce Nazwiska są integralną częścią kultury Polaków. Identyfikują obywateli, wskazują powiązaniarodzinne, a ich używanie jest zarówno prawem, jak i obowiązkiem. Zanalizujemy kilkadziesiątnajpopularniejszych nazwisk w Polsce. Odpowiemy na pytanie, jak są zbudowane i jakąhistorię w sobie kryją.

Mateusz to apostoł, Karol to król. O pochodzeniu i motywacjach nadawania niektórychimion Jakub, Mateusz, Aleksander, Anna czy Maria to tylko niektóre imiona, które były nadawane jużw czasach starożytnych. Od wielu stuleci w Polsce cieszą się one dużą popularnością.Przyjrzymy się pochodzeniu wybranych imion. Zastanowimy się również, jakie są motywacjeich nadawania.

Generalizacja lub specjalizacja, melioracja lub degradacja, czyli o pewnym typie zmianznaczeniowych wyrazówTrudno dziś uwierzyć, że słowo kobieta mogło kiedyś obrazić przedstawicielkę płci pięknej,która była nim określana, a mężczyzna wcale nie musiał kraść, żeby można go było nazwaćzłodziejem. Odpowiemy na pytanie, dlaczego tak się działo. Przedstawimy również różnesłowa, które na przestrzeni wieków zmieniły swoje znaczenie oraz wskażemy przyczyny tychzmian.

Czy w Częstochowie coś się chowa? Znaczenie i klasyfikacja wybranych toponimówToponimy to nazwy własne, które odzwierciedlają historię danego regionu oraz żyjącej w nimspołeczności. Są przedmiotem badań nie tylko językoznawców, lecz także historyków czykulturoznawców. Podczas wykładu przedstawimy różne typy nazw miejscowych, spróbujemyzaklasyfikować wybrane toponimy do odpowiednich grup i odczytać zapisaną w nichprzeszłość.

mgr Ewa Wasilewska

Świat metafor – metafora świata: jak działa kognitywistyczna koncepcja metaforyLakoffa i JohnsonaNie tylko my kształtujemy naszą wypowiedź, lecz także ona (zasady języka) – nas. Spojrzymyna język jako na źródło metafor kształtujących nasze myślenie o świecie. Zaprezentujemykilka siatek metafor i zachęcimy uczniów do samodzielnych poszukiwań.

mgr Magda Ciereszko

Językowe elementy komunikatu reklamowegoKomunikat reklamowy może być analizowany w kategoriach doskonale znanych uczniomz lekcji języka polskiego. Możemy wskazać nadawcę (marka lub instytucja), odbiorcę (tzw.grupa docelowa) oraz cały arsenał wykorzystanych środków językowych (m.in. onomatopeje,neologizmy, homonimie). Opowiemy, jakie zabiegi językowe są najczęściej wykorzystywanew reklamach (m.in. stylizacja językowa, rytmizacja) oraz przybliżymy pojęcie sloganu

reklamowego i zasady jego tworzenia. Przeanalizujemy wybrane komunikaty reklamowe podkątem wykorzystania w nich środków językowych.

mgr Izabella Cabaj

Reklamowe opowieści. O nietypowym języku komunikacji w mediachPorozmawiamy o łamaniu reguł konwersacyjnych we współczesnych mediach orazo szczególnej roli informacji przekazywanych w postaci opowiadanych historii. Na przykładzieciekawych reklam zastanowimy się, jaką funkcję w tworzeniu naszej alternatywnejrzeczywistości pełni język w mediach.

Cenny i ceny, [dabrei̯nacy] i dokładnie tak. Prawidłowa wymowa oraz modywymawianiowe Jakie są najczęstsze problemy z wymawianiem wyrazów? Czy samogłoski nosowe jeszczeistnieją? Odpowiemy m.in. na pytanie, jak poradzić sobie z nagromadzeniem spółgłosekw wyrazach oraz jak uratować samogłoski nosowe w polszczyźnie. Sprawdzimy również, ilew nas przestarzałej wymowy, a ile mody wymawianiowej. Jak być poprawnym, aby nie byćhiperpoprawnym?

mgr Jerzy Białomyzy

Strategie, techniki perswazji i manipulacji językowejOmówimy podstawowe techniki perswazji i manipulacji według Cialdiniego, strategieperswazji według Marvella i Schmidta. Zajmiemy się metaoperatorami perswazyjnymi wedługAwdiejewa. Zapoznamy się z językowymi środkami perswazji i manipulacji we współczesnychmediach.

mgr Agnieszka Wąsik

Po łacinie o kamieniach – dlaczego nie?Zapoznamy uczniów z filologią klasyczną jako nauką interdyscyplinarną. Zaprezentujemyosiągnięcia filologii klasycznej i powiemy m.in. o kamieniach szlachetnych w starożytności.

mgr Małgorzata Szubartowska

Co mówimy, kiedy nie mówimy, oraz jak słowa kształtują nasze myśliCo składa się na język? Jak język determinuje nasz sposób myślenia i poznawania świata?W jaki sposób komunikujemy się w codziennych interakcjach? Jak mówią do nas naszewytwory – przestrzeń i świat przedmiotów? Tezy, które postawimy, będą weryfikowanew trakcie warsztatu teatralnego inspirowanego między innymi metodą Violi Spolin.

Człowiek versus maszyna, czyli jak „śmiech z puszki” wpływa na widza telewizyjnegoŚmiech z offu, dzięki swojej niejednoznacznej naturze opartej na grze między słyszalnym,niewidzialnym i nieistniejącym, jest instytucją od lat krytykowaną za automatyzowanie reakcjimyślowych i emocjonalnych widzów. Ale czy Przyjaciele bez widzów rechoczących w tle byliby

równie śmieszni? W czym tkwi zaraźliwa siła śmiechu „znikąd”? Jak komunikuje się z namitelewizja?

mgr Paweł Trzaskowski

Czym jest mowa nienawiści?Jak rozpoznać wypowiedzi nieetyczne i niebezpieczne? Czy kiedy oskarżamy kogoś o mowęnienawiści, naruszamy zasady etyki słowa? Na czym polega naruszanie zasad etyki słowaw mediach? Porozmawiamy o języku medialnym i jego cechach charakterystycznych:kolokwializmach,wulgaryzmach, które coraz częściej pojawiają się w wypowiedziach osóbpełniących funkcje publiczne.

mgr Dorota Kondratczyk-Przybylska

Polska język trudna język, czyli o najpopularniejszych błędach językowychPrzyjrzymy się najczęściej popełnianym błędom językowym i prześledzimy mechanizmy ichpowstawania. Czy i dlaczego polska ortografia jest trudna? Kto rozstrzyga o tym, co jestpoprawne? Gdzie szukać odpowiedzi na nurtujące nas pytania? Czy tylko w słownikach?Internet a poprawność językowa – jak nie dać się oszukać.

Nie przebierając w słowach, czyli o roli przekleństw i wulgaryzmówCzym różnią się wulgaryzmy od przekleństw? Jakie są mechanizmy ich powstawania i jakąpełnią funkcję w komunikacji międzyludzkiej? Czy znajdziemy wulgaryzmy w słowniku i czypowinno być dla nich miejsce w języku? Jakie są konsekwencje stosowania przekleństw?(o sprawczej mocy słowa). Kiedy i czy w ogóle używać wulgaryzmów? Co dobór słownictwamówi o naszym rozmówcy?

Czy selfie może być słitfocią? Kilka słów o zapożyczeniach i neologizmachDlaczego język się zmienia i czy powinniśmy się tym martwić? W jaki sposób język ewoluujeCo sprawia, że jedne wyrazy zmieniają znaczenie, a inne nie? Jak chęć unikania „brzydkichsłów” wpływa na kształt języka? Czemu służą eufemizmy?

Jaki jest koń, każdy widzi, czyli świat zamknięty w słownikachKto i po co tworzy słowniki? Jakie są rodzaje słowników i do czego mogą się przydaćw codziennym życiu? Czy słowniki przekazują informacje pozajęzykowe? Co słownik mówio jego twórcy i epoce historycznej? Czy słownik może być narzędziem propagandowym?

Słowa, które zmieniają świat, czyli o sprawczej mocy językaPorozmawiamy o performatywnej funkcji języka. Wspólnie zastanowimy się nad tym, co siędzieje, gdy ksiądz mówi: „Ja ciebie chrzczę”, sędzia: „Sąd uznaje Jana Kowalskiego za winnego”,nasz kolega: „Obiecuję, że oddam to do środy”. Czy za pomocą słów można zrobić krzywdę?Czym jest mowa nienawiści i jak wpływa na naszą codzienność? Czym jest tabu językowei jakie są konsekwencje jego złamania?

Kontakt:dr Tomasz Jędrzejewskitomasz.jedrzejewski@uw.edu.pl

ul. Krakowskie Przedmieście 26/2800–927 Warszawa

tel.: (+48 22) 55 20 428, (+48 22) 55 21 100fax: (+47 22) 55 21 101

www.polon.uw.edu.pl

Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego jest jednym z największychośrodków filologicznych w Polsce, od lat utrzymującym się w ścisłej czołówcekrajowych rankingów. Wydział stale wzbogaca ofertę kierunków i specjalizacjizawodowych, by odpowiadać na zapotrzebowania rynku pracy. Nasi absolwencipodejmują pracę nie tylko w szkołach i na uczelniach wyższych, lecz także w mediach,wydawnictwach, placówkach kultury, w branży public relations i reklamy. Kształcimyliteraturoznawców, językoznawców, antropologów, bałtystów, slawistów, filologówklasycznych i logopedów.

Studia licencjackie, magisterskie i doktoranckie – prowadzone naWydziale Polonistyki pod opieką wybitnych specjalistów –umożliwiają czynny udział w ogólnopolskimi międzynarodowym środowisku naukowym. Studenciwarszawskiej polonistyki mogą wyjechać do kilkudziesięciumiast europejskich w ramach programu Erasmus, a także doinnych polskich ośrodków akademickich w ramach programuMOST.

Na Wydziale prężnie działa ruch studencki. Nasz samorząd organizuje obozy integracyjnei wycieczki. Na corocznych Dniach Polonistyki odbywają się konkursy, gry i spotkania. Od

2009 roku działa Teatr Polonistyki im. EligiuszaSzymanisa. Tylko w ostatnich latach powstałokilkadziesiąt kół naukowych umożliwiającychindywidualny rozwój pod opieką wybitnych specjalistów.Prężnie działają między innymi: KołoLiteraturoznawców, Niewinni Dziennikarze (prowadzącyportal www.niewinni-czarodzieje.pl), Studenckie KołoKrytyki Medialnej, Studenckie Koło Kulturoznawcze,Międzywydziałowe Koło Kultury Języka Polskiego, KołoNaukowe Młodych Klasyków, Koło Naukowe Bałtystów,

Koło Baśni, Literatury Dziecięcej i Młodzieżowej i Fantastyki, Diachroniczne Koło Naukowe„Twarde Jery”.

Wspólnie z pracownikami naukowymi nasi studenciorganizują konferencje i panele dyskusyjne, publikująw czasopismach i na portalach związanych z WydziałemPolonistyki.

Nasi studenci aktywnie uczestniczą w życiu naukowo-kulturalnym, a także społecznym. W ubiegłym roku –według danych Uniwersyteckiego Centrum Wolontariatu– Wydział Polonistyki znalazł się na drugim miejscu podwzględem liczby aktywnych wolontariuszy z UW.

ul. Krakowskie Przedmieście 26/2800–927 Warszawa

tel.: (+48 22) 55 20 428, (+48 22) 55 21 100fax: (+47 22) 55 21 101

www.polon.uw.edu.pl

Oferta dydaktyczna na Wydziale Polonistyki

I. Filologia polskaspecjalności:– literaturoznawczo-językoznawcza;– literatura i kultura polska w perspektywie europejskiej i światowej;

specjalizacje zawodowe:– nauczycielska;– redaktorsko-wydawnicza;– filologia dla mediów;– glottodydaktyczna;– translatorska.

II. Logoopedia ogólna i klinicznaspecjalizacje zawodowe:– nauczycielska;– glottodydaktyczna.

III. Filologia klasyczna i studia śródziemnomorskiespecjalności:– filologia klasyczna;– literatura i kultura renesansu;

specjalizacje zawodowe:– edytorska;– nauczycielska.

IV. Kulturoznawstwo – wiedza o kulturzespecjalizacje zawodowe:– animacja kultury;– kultura wizualna;– kultura miejska;– teatr w kulturze.

V. Slawistykaspecjalności:– bohemistyka;– bułgarystyka;– kroatystyka;– serbistyka;– słowacystyka;– słowenistyka.

VI. Filologia bałtyckaspecjalność:– lituanistyczno-lettonistyczna.

WWW.POLON.UW.EDU.PL