Zaimki wskazujące – ille, illa, illud

Zaimki wskazujące – ille, illa, illud

Ważne daty333 r. p.n.e. – bitwa pod Issos.

Scenariusz lekcji dla nauczyciela.

Źródło: online skills, licencja: CC0.

I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego:d) formy fleksyjne i zasady użycia zaimków.

Nauczysz się

tworzyć krótkie wypowiedzi w języku łacińskim na bazie przeczytanego tekstu;

konstruować krótkie dialogi w języku łacińskim na bazie przeczytanego tekstu.

tworzyć zdania z użyciem zaimków wskazujących;

Autor nieznany, Aleksander na Bucefale w czasie bitwy pod Issos (333 r. p.n.e.). Fragment Mozaiki Aleksandra pochodzi zdomu Fauna w Pompejach. Mozaika została wykonana w II wieku p.n.e., Muzeum Archeologicznne w Neapolu,wikimedia.org, domena publiczna

Zaimki wskazujące – ille, illa, illud

definiować pojęcie karneol.

Zaimek wskazującyWyjaśnienie znaczenia zaimka wskazującego ille, illa, illud oraz przedstawienie formyzaimka we wszystkich rodzajach i liczbach:

1.

Znasz już zaimek wskazujący hic, haec, hoc. Najwyższa pora na poznanie zaimka ille, illa,illud.

1

1

1.

Hīc ānulus.

1.

Ille ānulus.

1.

Hī ānulī.

1

1

1.

Illī ānulī.

1.

Haec margarīta.

1

1

1.

Illa margarīta.

1.

Hae margarītae.

1

1

1.

Illae margarītae.

1.

Hōc ōrnāmentum.

1

1

1.

Illud ōrnāmentum.

1.

Haec ōrnāmenta.

1

1

1.

Illa ōrnāmenta.

Ćwiczenie 1

Autor nieznany, Naszyjnik wykonany ze złota i karneolu, I w. p.n.e. - I w. n.e., Galeria sztuki Walters w Bal�more, USA,wikimedia.org, CC BY 3.0

Tekst łaciński:

1

Ecce taberna Rōmāna, in quā gemmae et margarītae multae sunt. Gemmae et margarītaesunt ōrnāmenta. Cūius est haec taberna? Albinī est. Albīnus hanc tabernam habet. Quītabernam habet tabernārius est. Albīnus est tabernārius quī gemmās et margarītās vēndit.Aliī tabernāriī librōs vēndunt, aliī rosās. Albīnus clāmat: Ōrnāmenta! Ōrnāmenta fēminārum!Or‐nā‐mēn‐ta! Emite ōrnāmenta! Lydia cōnsistit oculōsque ad tabernam Albinī vertit: Lydiatabernam aspicit. Mēdus nōn cōnsistit neque tabernam aspicit.

Lydia: Cōnsiste, Mēdē! Aspice illam tabernam!

Źródło: Fragment podręcznika H. Ørberga Lingua Latina per se illustrata. Pars I FamiliaRomana, Focus Publishing/R. Pullins Co, New York 2011

Tłumaczenie

Ćwiczenie 2

Tekst łaciński - podział na role

Lydia zwraca się do Medusa. Prosi, żeby zwrócił uwagę na sklep Albinusa. Zaraz wykrzyknie:Och, jak piękne są tamte ozdoby!. Czy wiesz w jaki sposób to powie?

Ō, quam pulchra sunt illae ōrnāmenta!

Ō, quam pulchra sunt haec ōrnāmenta!

Ō, quam pulchra sunt illa ōrnāmenta!

Autor nieznany, Para złotych bransolet w kształcie węży z I w. n.e., Galeria sztuki Walters w Bal�more, USA, wikimedia, CC BY 3.0

Tekst łaciński:

Lydia: Ō, quam pulchra sunt illa ōrnāmenta! Lydia tabernam Albinī digitō mōnstrat. Mēdussē vertit, tabernam videt, cum Lydia ad tabernam adit. Mēdus et Lydia ante tabernamcōnsistunt. Albīnus Mēdō ānulum gemmātum ostendit.

Mēdus: Quid?

Albīnus: Pretium hūius ānulī est centum sēstertiī

Mēdus: Centrum sestēriī? Id magnum pretium est!

Mēdus, quī alium ānulum gemmātum post Albīnum videt: Hīc ānulus pulcher nōn est. Quotsēstertiīs cōnstat ille ānulus?

Albīnus: Quī ānulus?

Mēdus: Ille post tē. Quantum est pretium illīus ānulī? Mēdus ānulum post Albīnum digitōmōnstrat.

Albīnus lle quoque ānulus centum sēstertiīs cōnstat. Pretium illīus ānulī tantum estquantum hūius; sed amīca tua hunc ānulum amat, nōn illum.

Lydia ānulum gemmātum ante oculōs tenet. Lydia: Ō, quam pulchrum est hōc ōrnāmentum!Illud ōrnāmentum nōn tam pulchrum est quam hoc, neque illa gemma tanta est quantahaec. Dā huic tabernāriō centum sēstertiōs!

Źródło: Fragment podręcznika H. Ørberga Lingua Latina per se illustrata. Pars I FamiliaRomana, Focus Publishing/R. Pullins Co, New York 2011

Tłumaczenie

Ćwiczenie 3

Tekst łaciński - podział na role

Autor nieznany, Złote pierścienie wysadzane kamieniami z IV w. n.e., Muzeum Brytyjskie, Londyn, Wielka Brytania,sta�cflickr.com, CC BY 3.0

Lydia i Medus znajdują się w sklepie, rozmawiają z Albinusem i oglądają dostępny asortyment.Poniżej znajduje się kilka zdań, które zostały przed chwilą wypowiedziane przez naszychbohaterów. Uzupełnij zdania odpowiednimi zaimkami wskazującymi.

Pre�um ānulī tantum est quantum hūius.

Amīca tua hunc ānulum amat, nōn .

Quot sēster�īs cōnstat ānulus?

ōrnāmentum nōn tam pulchrum est quam hōc!

Quantum est pre�um ānulī?

gemma nōn tanta est quanta haec.

illa illīus illud illum illīus ille

Tekst łaciński:

Mēdus: Id nimis magnum pretium est! Aliī tabernāriī ānulum gemmātum octōgintāsēstertiīs vēndunt.

Albīnus: Quī sunt illī tabernāriī?

Mēdus: Quī in aliīs viīs tabernās habent.

Albīnus: Quae sunt illae viae in quibus illae tabernae sunt? Et quae sunt illa ōrnāmenta quaein illīs tabernīīs parvō pretiō emuntur? Nōn sunt ōrnāmenta! Sed aspicite haec ōrnāmenta:hōs ānulōs, hās gemmās, hās margarītās! Haec ōrnāmenta proba sunt!

Mēdus: Accipe nummōs. Satisne est?

Źródło: Fragment podręcznika H. Ørberga Lingua Latina per se illustrata. Pars I FamiliaRomana, Focus Publishing/R. Pullins Co, New York 2011

Tłumaczenie

Ćwiczenie 4

Znasz już historię Lydii, Medusa i Albinusa. Odpowiedz więc na poniższe pytanie. EmitneMēdus ānulum gemmātum?

Nescīmus, quia Albīnus nihil respondet.

Sīc. Mēdus enim amīcam suam amat.

Nōn, quia sa�s nummōrum nōn habuit.

Ćwiczenie 5

Znasz już treść całej opowieści. Spróbujmy teraz uporządkować poznany materiałgramatyczny. Uzupełnij poniższą tabelę poznanymi formami zaimków wskazujących.

Nomina�vus, Gene�vus, Da�vus, Accusa�vus, Abla�vus, illī, illō, illī, illā, illōrum, illōs, illīs,illārum, illīs, illās, illōrum, illīs, illa, illīs

Singularis m Singularis f

Singularis n Pluralis m Pluralis f

Pluralis n

Nomina�vus

Gene�vus

illōrum illārum

illōrum

Da�vus illī illī

illīs

illīs

Accusa�vus

illōs illās

illa

Abla�vus illō illā

illīs

illīs

Zaimek wskazującySingularis Pluralis

m f n m f n

Nominativus ille illa illud illī illae illa

Genetivus illīus illōrum illārum illōrum

Dativus illī illīs

Accusativus illum illam illud illōs illās illa

Ablativus illō illā illō illīs

Treść merytorycznaZapamiętaj:

1) ille może mieć znaczenie „ten znany”, „ten sławny” np. Achilles ille tłumaczymy jako „tenznany Achilles”

2) W tekstach łacińskich często występuje zestawienie hic... ille... Hic zawsze odnosi się dorzeczownika stojącego bliżej po linii tekstu (lub bliższego emocjonalnie nadawcy), a ille dorzeczownika stojącego dalej po linii tekstu (lub dalszego emocjonalnie nadawcy). Przy czymnie jest istotne, w jakiej kolejności one występują.

Np. Duō collēs Rōmae ex cēterīs ēminent: Capitōlinus et Palātīnus. In illō (scil. Capitōlinō)templum Iovis erat, in hōc (scil. Palātīnō) Rōmulus Rōmam condidit.

Źródło

Zadania

Ćwiczenie 6

Ćwiczenie 7

Przeczytaj poniższe zdania i odpowiedz na pytanie. Magister Paulum et Titum docet. Hīcdiscere nōn vult atque in lūdō dormit, ille autem semper bene respondet et ā magistrōlaudātur. Quis bonus discipulus est?

Paulus

Titus

Magister

Do zaimka ille, illa, illud wyrażonego w liczbie pojedynczej, dobierz jego odpowiednik w liczbiemnogiej.

illum –

ille –

illud –

illa –

illīus –

illam –

illa –

illae illās illīs illōrum illī illōs illa

Polecenie 1

Zapoznaj się z tekstem o Aleksandrze Wielkim, a następnie z pomocą słownikałacińsko-polskiego przełumacz go na język polski.

Magnus ille Alexander multōs scrīptōrēs factōrum suōrum sēcum semper habēbat. Is enim antetumulum Achillis ōlim ste�t et dīxit haec verba: Fuis� fortūnātus, ō adulēscēns, quodHomērum laudātōrem virtū�s tuae invēnis�. Et vērē! Nam, sine Īliade illa, idem tumulus etcorpus ēius et nōmen obruere potuit. Nihil corpus hūmānum cōnservāre potest; sed li�eraemagnae nōmen virī magnī saepe cōnservāre possunt.

Źródło:

Tłumaczenie

Autor nieznany, Aleksander na Bucefale w czasie bitwy pod Issos (333 r. p.n.e.). Fragment Mozaiki Aleksandra pochodzi z domuFauna w Pompejach. Mozaika została wykonana w II wieku p.n.e., Muzeum Archeologicznne w Neapolu, wikimedia.org, domenapubliczna

Słowniki

Słownik pojęć

Karneol

minerał, półszlachetny kamień barwy czerwonej lub brunatnoczerwonej.

Definicja: Karneol

Aleksander III Wielki

urodził się w 356 p.n.e., w Pelli. Był synem Filipa II i Olimpias. Jako następca tronu byłwychowywany przez Arystotelesa (od 342 p.n.e.). W 340 sprawował regencję podnieobecność ojca; 338 odznaczył się w bitwie pod Cheroneą; rozwód Filipa II z Olimpias(337) poróżnił go z ojcem, ale wkrótce doszło do pojednania; po śmierci Filipa (336),w którą zdaniem niektórych miała być zaangażowana Olimpias, Aleksander Wielkiwyeliminował wszystkich konkurentów i został królem Macedonii oraz hegemonemZwiązku Korynckiego.

Słownik łacińsko‐polski

Źródło: online skills, licencja: CC0.

Galeria dzieł sztuki

Autor nieznany, Naszyjnik wykonany ze złota i karneolu, I w. p.n.e. - I w. n.e., Galeria sztuki Walters w Bal�more, USA,wikimedia.org, CC BY 3.0

BibliografiaH. Ørberg, Lingua Latina per se illustrata. Pars I Familia Romana,  Focus Publishing/R.Pullins Co, New York 2011

F. M. Wheelock, Wheelock's Latin, revised by Richard A. LaFleur, 6th Edition Revised,HarperCollins, New York 2005

J. Wikarjak Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe,Warszawa 1978.

Nowa Encyklopedia Powszechna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1995

L. Winniczuk Lingua Latina; Łacina bez pomocy Orbiliusza, Wydawnictwo PWN, Warszawa1975