yerel yönetim mevzuatı ve büyükşehir belediyeleri

YEREL YÖNETİMLER PROGRAMI - II

Afyon, 14 Nisan 2013

Prof. Dr. Önder KutluSelçuk Üniversitesi, Kamu Yönetimi Bölüm Başkanı

[email protected]

Yerel Yönetim Mevzuatı ve Büyükşehir Belediyeleri

1

AK Parti Siyaset Akademisi

Lider Ülke Türkiye

MEVZUATAnayasa’nın 127. maddesi:

“Mahalli idareler, il, belediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, gene kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişileridir.”

5393 Sayılı Belediye Kanunu5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu6360 Sayılı Onüç İlde BŞB Kurulması

Hakkında Kanun5302 Sayılı İl Özel İdaresi KanunuKöy Kanunu

2

“BELEDİYE KANUNU”

3

KurulmasıNüfusu 5000’in üzerinde yerlerde kurulurİl ve ilçe merkezlerinde nüfusa bakılmaksızın belediye

kurulurYöntem:

Bir veya birden fazla köyün köy ihtiyar meclisinin kararı veya seçmenlerinin en az yarısından bir fazlasının mahallîn en büyük mülkî idare amirine yazılı başvurusu ya da valinin kendiliğinden buna gerek görmesi durumunda, valinin bildirimi üzerine, mahallî seçim kurulları, on beş gün içinde köyde veya köy kısımlarında kayıtlı seçmenlerin oylarını alır ve sonucu bir tutanakla valiliğe bildirir.

İşlem dosyası valinin görüşüyle birlikte İçişleri Bakanlığına gönderilir. Danıştay’ın görüşü alınarak müşterek kararname ile o yerde belediye kurulur.

4

Mahalle teşkilatı Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. Belediye sınırları içinde mahalle kurulması, kaldırılması,

birleştirilmesi, bölünmesi, adlarıyla sınırlarının tespiti ve değiştirilmesi, belediye meclisinin kararı ve kaymakamın görüşü üzerine valinin onayı ile olur.

Nüfusu 500’ün altında mahalle kurulamaz. Muhtar, mahalle sakinlerinin gönüllü katılımıyla ortak ihtiyaçları

belirlemek, mahallenin yaşam kalitesini geliştirmek, belediye ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilişkilerini yürütmek, mahalle ile ilgili konularda görüş bildirmek, diğer kurumlarla iş birliği yapmak ve kanunlarla verilen diğer görevleri yapmakla yükümlüdür.

Belediye, mahallenin ve muhtarlığın ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlarının çözümü için bütçe imkanları ölçüsünde gerekli yardım ve desteği sağlar; kararlarında mahallelinin ortak isteklerini göz önünde bulundurur ve hizmetlerin mahallenin ihtiyaçlarına uygun biçimde yürütülmesini sağlamaya çalışır.

BŞB sınırlarındaki belde belediyeleri ve köyler mahalleye dönüştürüldü.

5

Belediyelerin Belediyelerin

Yönetim Yönetim

YapısıYapısı

6

Belediye MeclisiBelediye EncümeniBelediye Başkanı

Belediyelerin OrganlarıBelediyelerin Organları

a

b c

d

7

Belediyenin Belediyenin OrganOrganlarıları

Başkan

Belediye Meclisi

Belediye Encümeni

İhtisas Komisyonları

Şirketler

İdari Birimler

Sayıştay

İçişleri Bakanlığı Denetimi

İç Denetim

Birlikler

8

Belediye MeclisiBelediye Meclisi Belediyenin en üst karar organıdır. Üyeleri halk tarafından seçilir. Üye sayısı nüfusa göre değişir. Toplantılara Bld. Bşk. veya üyeler arasından seçilecek başkan vekili

başkanlık yapar.

9

Belediye Meclisi Üye Sayısı10.000’den az nüfusa sahip yerlerde – 910.001 – 20.000 arası –1120.001 – 50.000 arası – 1550.001 – 100.000 arası – 25100.001 – 250.000 arası – 31250.001 – 500.000 arası – 37500.001 – 1.000.000 arası – 451.000.001 ve üzeri – 55

Aynı sayıda yedek üye seçilir10

Belediye Meclisinin GörevleriBelediye Meclisinin Görevleri

Stratejik plân ile yatırım ve çalışma programlarını, belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini görüşmek ve kabul etmek.

Bütçe ve kesin hesabı kabul etmek, Bütçede kalemler arası aktarma yapmak, Belediyenin imar plânlarını görüşmek ve onaylamak,

11

Belediye Meclisinin GörevleriBelediye Meclisinin Görevleri Borçlanmaya karar vermek, Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis

şeklinin değiştirilmesine karar vermek, Belediye şirketleri kurulmasına karar vermek, Belediye adına imtiyaz verilmesine ve belediye

yatırımlarının yapılmasına, Belediyeye ait şirket, işletme ve iştiraklerin

özelleştirilmesine karar vermek,

12


Meclis başkanlık divanını ve encümen üyeleri ile ihtisas komisyonları üyelerini seçmek,

Norm kadro çerçevesinde belediyenin ve bağlı kuruluşlarının kadrolarının ihdas, iptal ve değiştirilmesine karar vermek,

Belediye tarafından çıkarılacak yönetmelikleri kabul etmek,

Meydan, cadde, sokak, park, tesis ve benzerlerine ad vermek,

13

Mahalle kurulması, kaldırılması, birleştirilmesi, adlarıyla sınırlarının tespiti ve değiştirilmesine karar vermek,

Belediye başkanıyla encümen arasındaki anlaşmazlıkları karara bağlamak.

Mücavir alanlara belediye hizmetlerinin götürülmesine karar vermek.

İmar plânlarına uygun şekilde hazırlanmış belediye imar programlarını görüşerek kabul etmek,


14

Meclisin Toplanma ZamanıMeclisin Toplanma Zamanı Belediye meclisi, her ayın ilk haftası, önceden

kararlaştırdığı günde toplanır. Bütçe görüşmesine rastlayan toplantı süresi en çok yirmi

gün, diğer toplantıların süresi en çok beş gündür.

15

Meclis üyesinin toplantılara aktif katılımı esastır.

Üye, özürsüz veya izinsiz olarak arka arkaya üç birleşim günü veya bir yıl içinde yapılan toplantıların yarısına katılmazsa savunması alındıktan sonra üye tam sayısının salt çoğunluğuyla üyeliğinin düşmesine karar verilir.

Meclis Üyeliğinin Sona ErmesiMeclis Üyeliğinin Sona Ermesi

16

Belediye Meclisi; Kendisine kanunla verilen görevleri süresi

içinde yapmayı ihmal eder ve bu durum belediyeye ait işleri sekteye veya gecikmeye uğratırsa veya

Belediyeye verilen görevlerle ilgisi olmayan siyasî konularda karar alırsa,İçişleri Bakanlığı’nın bildirimi üzerine Danıştay’ın kararı ile feshedilir.

Meclisin FeshedilmesiMeclisin Feshedilmesi

17

Başkan-Meclis UyuşmazlığıBaşkan-Meclis Uyuşmazlığı

Belediye Başkanı, Meclisin bir kararını hukuka aykırı bulursa onaylamaz ve yeniden görüşülmek üzere geri gönderir.

Belediye meclisi, üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar ederse karar bu kez kesinleşir.

Belediye başkanı, meclisin ısrarı ile kesinleşen kararlar aleyhine on gün içinde idarî yargıya başvurabilir.

18

Belediye encümeni, belediye başkanınınbaşkanlığında;

İl belediyelerinde ve nüfusu 100.000'in üzerindeki belediyelerde, belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği üç üye, malî hizmetler birim amiri ve belediye başkanının birim amirleri arasından bir yıl için seçeceği iki üye olmak üzere yedi kişiden,

Belediye EncümeniBelediye Encümeni

19

Belediye EncümeniBelediye Encümeni

Diğer belediyelerde, belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği iki üye, malî hizmetler birim amiri ve belediye başkanının birim amirleri arasından bir yıl için seçeceği bir üye olmak üzere beş kişiden oluşur.Encümende atanmış ve seçilmiş üyeler bir arada bulunur.

20

Stratejik plân ve yıllık çalışma programı ile bütçe ve kesin hesabı inceleyip belediye meclisine görüş bildirmek.

Yıllık çalışma programına alınan işlerle ilgili kamulaştırma kararlarını almak ve uygulamak.

Öngörülmeyen giderler ödeneğinin harcama yerlerini belirlemek.

Kanunlarda öngörülen cezaları vermek. Vergi, resim ve harçlar dışında kalan dava

konusu olan belediye uyuşmazlıklarının anlaşma ile tasfiyesine karar vermek.

Encümenin GörevleriEncümenin Görevleri

21

Encümenin GörevleriEncümenin Görevleri

Taşınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine ilişkin meclis kararlarını uygulamak; süresi üç yılı geçmemek üzere kiralanmasına karar vermek,

Umuma açık yerlerin açılış ve kapanış saatlerini belirlemek.

Diğer kanunlarda belediye encümenine verilen görevleri yerine getirmek.

22

Encümenin Toplanma Zamanı

Encümen haftada en az bir kez önceden kararlaştırılan mekânda toplanır.

Ancak acil durumlarda belediye başkanı önceden çağrı olmaksızın da encümeni toplantıya çağırabilir.

23

Başkan-Encümen AnlaşmazlığıBaşkan-Encümen Anlaşmazlığı

Başkan ile Encümen arasında bir uyuşmazlık olduğu takdirde ihtilafı Belediye Meclisi çözer.

Taraflar karara karşı valiye başvurup sorunun Danıştay’a götürülmesini isteyebilirler.

24

Belediye BaşkanıBelediye Başkanı

Belediye teşkilatının en üst amiridir. Halk tarafından seçilir.

25

Başkanın GörevleriBaşkanın Görevleri

Belediye teşkilâtını sevk ve idare etmek, Belediyenin hak ve menfaatlerini

korumak. Belediye idaresinin kurumsal

stratejilerini oluşturmak ve belediyeyi stratejik plâna uygun olarak yönetmek,

Belediyeyi temsil etmek, Meclise ve encümene başkanlık etmek. Belediyenin taşınır ve taşınmaz mallarını

idare etmek.26

Başkanın GörevleriBaşkanın Görevleri Belediyenin gelir ve alacaklarını takip ve

tahsil etmek. Yetkili organların kararını almak şartıyla

sözleşme yapmak. Meclis ve encümen kararlarını

uygulamak. Bütçeyi uygulamak, bütçede meclis ve

encümenin yetkisi dışındaki aktarmalara onay vermek.

Belediye personelini atamak. Belediye ve bağlı kuruluşları ile

işletmelerini denetlemek.27

Başkanın Görevleri

Belde halkının huzur, esenlik, sağlık ve mutluluğu için gereken önlemleri almak.

Bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği kullanmak,

Özürlülere yönelik hizmetleri yürütmek ve özürlüler merkezini oluşturmak.

28

Başkanlığın Sona ErmesiBaşkanlığın Sona Ermesi

Vefat ve istifa dışında, aşağıdaki durumlarda, İçişleri

Bakanlığının başvurusu üzerine Danıştay kararıyla

Belediye Başkanının başkanlık sıfatı sona erer:

Mazeretsiz ve kesintisiz olarak yirmi günden fazla görevini terk etmesi ve bu durumun mahallin mülkî idare amiri tarafından belirlenmesi,

Seçilme yeterliğini kaybetmesi,29

Başkanlığın Sona ErmesiBaşkanlığın Sona Ermesi

Görevini sürdürmesine engel bir hastalık veya sakatlık durumunun yetkili sağlık kuruluşu raporuyla belgelenmesi,

Meclisin feshine neden olan eylem ve işlemlere katılması.

Ancak acil durumlarda İçişleri Bakanı da belediye başkanını geçici olarak görevden uzaklaştırabilir.

30

Seçilme KoşullarıSeçilme Koşulları

Olumlu koşullar; Türk vatandaşı olmak En az ilkokul mezunu olmak, 25 yaşını bitirmiş olmak Askerlik hizmetini yapmış olmak

(erkekler için)

31

Seçilme KoşullarıSeçilme Koşulları

Olumsuz koşullar;Kısıtlı ve Kamu Hizmetlerinden Yasaklı

Olmamak, Bir yıldan fazla hapis cezası veya süresi ne

olursa olsun ağır hapis cezası almamış olmak,

Yüz kızartıcı suçlardan mahkum olmamış olmak,

Devletin kişiliğine karşı işlenen suçlardan mahkumiyeti bulunmamak,

Halkı kin ve düşmanlığa teşvik suçundan mahkum olmamak.

32

Belediyenin Görevleri 1/5Belediye, mahallî müşterek nitelikte olmak

şartıyla;İmar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı; coğrafî ve kent bilgi sistemleri; çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve

ambulans; şehir içi trafik;

33

Görevleri 2/5defin ve mezarlıklar; ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar; konut; kültür ve sanat, turizm ve tanıtım,

gençlik ve spor; sosyal hizmet ve yardım, nikâh,

meslek ve beceri kazandırma; ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi

hizmetlerini yapar veya yaptırır.

34

Görevleri 3/5Devlete ait her derecedeki okul binalarının

inşaatı ile bakım ve onarımını yapabilir veya yaptırabilir, her türlü araç, gereç ve malzeme ihtiyaçlarını karşılayabilir;

sağlıkla ilgili her türlü tesisi açabilir ve işletebilir; kültür ve tabiat varlıkları ile tarihî dokunun ve

kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin korunmasını sağlayabilir;

bu amaçla bakım ve onarımını yapabilir, korunması mümkün olmayanları aslına uygun olarak yeniden inşa edebilir.

35

Görevleri 4/5Belediye, kanunlarla başka bir kamu kurum ve

kuruluşuna verilmeyen mahallî müşterek nitelikteki diğer görev ve hizmetleri de yapar veya yaptırır.

Hizmetlerin yerine getirilmesinde belediyenin malî durumu ve hizmetin ivediliği dikkate alınarak belirlenir.

Gerektiğinde, öğrencilere, amatör spor kulüplerine malzeme verir ve gerekli desteği sağlar, her türlü amatör spor karşılaşmaları düzenler, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara belediye meclisi kararıyla ödül verebilir.

Gıda bankacılığı yapabilir.36

Görevleri 5/5Belediye hizmetleri, vatandaşlara en yakın

yerlerde ve en uygun yöntemlerle sunulur. Hizmet sunumunda özürlü, yaşlı, düşkün ve

dar gelirlilerin durumuna uygun yöntemler uygulanır.

Belediyenin görev, sorumluluk ve yetki alanı belediye sınırlarını kapsar.

Belediye meclisinin kararı ile mücavir alanlara da belediye hizmetleri götürülebilir.

4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu hükümleri saklıdır.

37

Teşkilat ve personeliBelediye Hizmet Birimleri

Belediye teşkilâtı, norm kadroya uygun olarak yazı işleri, malî hizmetler, fen işleri ve zabıta birimlerinden oluşur.

Beldenin nüfusu, fizikî ve coğrafî yapısı, ekonomik, sosyal ve kültürel özellikleri ile gelişme potansiyeli dikkate alınarak, norm kadro ilke ve standartlarına uygun olarak gerektiğinde sağlık, itfaiye, imar, insan kaynakları, hukuk işleri ve ihtiyaca göre diğer birimler oluşturulabilir. Bu birimlerin kurulması, kaldırılması veya birleştirilmesi belediye meclisinin kararıyla olur.38

Norm Kadro ve personel istihdamı

Belediye personeli, belediye başkanı tarafından atanır. Birim müdürlüğü ve üstü yönetici kadrolarına yapılan atamalar ilk toplantıda belediye meclisinin bilgisine sunulur.

Belediye ve bağlı kuruluşlarında, norm kadroya uygun olarak çevre, sağlık, veterinerlik, teknik, hukuk, ekonomi, bilişim ve iletişim, plânlama, araştırma ve geliştirme, eğitim ve danışmanlık alanlarında avukat, mimar, mühendis, şehir ve bölge plâncısı, çözümleyici ve programcı, tabip, uzman tabip, ebe, hemşire, veteriner, kimyager, teknisyen ve tekniker gibi uzman ve teknik personel yıllık sözleşme ile çalıştırılabilir.

Avukat, mimar, mühendis (inşaat mühendisi ve harita mühendisi olmak kaydıyla) ve veteriner kadrosu bulunmayan veya işlerin azlığı nedeniyle bu unvanlarda kadrolu personel istihdamına ihtiyaç duyulmayan belediyelerde, bu hizmetlerin yürütülmesi amacıyla, haftanın ya da ayın belirli gün veya saatlerinde kısmi zamanlı olarak sözleşme ile personel çalıştırılabilir.39

Zabıta ve itfaiyeZabıta

Belediye zabıtası, beldede esenlik, huzur, sağlık ve düzenin sağlanmasıyla görevli olup bu amaçla, belediye meclisi tarafından alınan ve belediye zabıtası tarafından yerine getirilmesi gereken emir ve yasaklarla bunlara uymayanlar hakkında mevzuatta öngörülen ceza ve diğer yaptırımları uygular.

Görevini yaparken zabıtaya karşı gelenler, kolluk kuvvetlerine karşı gelenler gibi cezalandırılır.

İtfaiyeİtfaiye teşkilâtının çalışma usûl ve esasları, çalışanların

görev ve yetkileri, memurluğa alınması için taşımaları gereken nitelikler, alacakları meslek içi eğitim, görevde yükselme, meslekten çıkarılma, giyecekleri kıyafet ve savunma amaçlı olarak kullanacakları aletler ile itfaiye teşkilâtında hizmet gereklerine göre oluşturulacak birimler, İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

40

Denetim kapsam ve türleriBelediyelerde iç ve dış denetim yapılır. Denetim,

iş ve işlemlerin hukuka uygunluk, malî ve performans denetimini kapsar.

İç ve dış denetim 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu hükümlerine göre yapılır.

Ayrıca, belediyenin malî işlemler dışında kalan diğer idarî işlemleri, hukuka uygunluk ve idarenin bütünlüğü açısından İçişleri Bakanlığı tarafından da denetlenir.

Belediyelere bağlı kuruluş ve işletmeler de yukarıdaki esaslara göre denetlenir.

Denetime ilişkin sonuçlar kamuoyuna açıklanır ve meclisin bilgisine sunulur.

Mali denetim Sayıştay tarafından yürütülür.41

Faaliyet raporuBelediye başkanı, 5018 sayılı Kamu Malî

Yönetimi ve Kontrol Kanununun 41 inci maddesinin dördüncü fıkrasında belirtilen biçimde; stratejik plân ve performans programına göre yürütülen faaliyetleri, belirlenmiş performans ölçütlerine göre hedef ve gerçekleşme durumu ile meydana gelen sapmaların nedenlerini ve belediye borçlarının durumunu açıklayan faaliyet raporunu hazırlar.

Faaliyet raporu Nisan ayı toplantısında belediye başkanı tarafından meclise sunulur. Raporun bir örneği İçişleri Bakanlığına gönderilir ve kamuoyuna da açıklanır.

42

Hizmetlerde aksamaBelediye hizmetlerinin ciddi bir biçimde aksatıldığının ve

bu durumun halkın sağlık, huzur ve esenliğini hayati derecede olumsuz etkilediğinin İçişleri Bakanlığının talebi üzerine yetkili sulh hukuk hâkimi tarafından belirlenmesi durumunda İçişleri Bakanı, hizmetlerde meydana gelecek aksamanın giderilmesini, hizmetin özelliğine göre makul bir süre vererek belediye başkanından ister.

Aksama giderilemezse, söz konusu hizmetin yerine getirilmesini o ilin valisinden ister. Bu durumda vali, aksaklığı öncelikle belediyenin araç, gereç, personel ve diğer kaynaklarıyla giderir. Mümkün olmadığı takdirde diğer kamu kurum ve kuruluşlarının imkânlarını da kullanabilir. Ortaya çıkacak maliyet vali tarafından İller Bankasına bildirilir ve İller Bankasınca o belediyenin müteakip ay genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamı üzerinden belediyeye ayrılan paydan valilik emrine gönderilir.

43

BütçesiBelediyenin stratejik plânına ve performans

programına uygun olarak hazırlanan bütçe, belediyenin malî yıl ve izleyen iki yıl içindeki gelir ve gider tahminlerini gösterir.

Bütçeye ayrıntılı harcama programları ile finansman programları eklenir.

Bütçe yılı Devlet malî yılı ile aynıdır.Bütçe dışı harcama yapılamaz.Belediye başkanı ve harcama yetkisi

verilen diğer görevliler, bütçe ödeneklerinin verimli, tutumlu ve yerinde harcanmasından sorumludur.44

Bütçenin hazırlanması ve kabulü

Belediye başkanı tarafından hazırlanan bütçe tasarısı Eylül ayının birinci gününden önce encümene sunulur ve İçişleri Bakanlığına gönderilir. İçişleri Bakanlığı belediye bütçe tahminlerini konsolide eder ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu uyarınca merkezi yönetim bütçe tasarısına eklenmek üzere Eylül ayı sonuna kadar Maliye Bakanlığına bildirir. Encümen, bütçeyi inceleyerek görüşüyle birlikte Kasım ayının birinci gününden önce belediye meclisine sunar.

Meclis bütçe tasarısını yılbaşından önce, aynen veya değiştirerek kabul eder. Ancak, meclis bütçe denkliğini bozacak biçimde gider artırıcı ve gelir azaltıcı değişiklikler yapamaz. Kabul edilen bütçe, malî yılbaşından itibaren yürürlüğe girer.45

Diğer kuruluşlarla ilişkiler 1/2Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine

yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda;

Mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait yapım, bakım, onarım ve taşıma işlerini bedelli veya bedelsiz üstlenebilir veya bu kuruluşlar ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir ve bu amaçla gerekli kaynak aktarımında bulunabilir.

Mahallî idareler ile merkezî idareye ait aslî görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli aynî ihtiyaçları karşılayabilir, geçici olarak araç ve personel temin edebilir.46

Diğer kuruluşlarla ilişkiler 2/2Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu

yararına çalışan dernekler, özürlü dernek ve vakıfları, kendilerine vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ve Esnaf ve Küçük Sanatkârlar Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir.

Kendilerine ait taşınmazları, aslî görev ve hizmetlerinde kullanılmak üzere bedelli veya bedelsiz olarak mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına devredebilir veya süresi yirmibeş yılı geçmemek üzere tahsis edebilir.

Kamu kurum ve kuruluşlarına belediyeler, bağlı kuruluşları ve belediye şirketlerince devir veya tahsis edilen taşınmazlar, kamu konutu ve sosyal tesis olarak kullanılamaz.47

Hizmetlere gönüllü katılımBelediye; sağlık, eğitim, spor, çevre,

sosyal hizmet ve yardım, kütüphane, park, trafik ve kültür hizmetleriyle yaşlılara, kadın ve çocuklara, özürlülere, yoksul ve düşkünlere yönelik hizmetlerin yapılmasında beldede dayanışma ve katılımı sağlamak, hizmetlerde etkinlik, tasarruf ve verimliliği artırmak amacıyla gönüllü kişilerin katılımına yönelik programlar uygular.

48

Tasarrufundaki yerlerDiğer kanunlarla getirilen hükümler saklı kalmak

üzere, mezarlıklar ile belediye sınırları içinde bulunan ve sahipsiz arazi niteliğinde olan seyrangâh, harman yeri, koruluk, dinlenme yerleri, meydanlar, bataklık, çöp döküm sahaları, yıkılmış kale ve kulelerin arsaları ve enkazı ve benzeri yerler belediyenin tasarrufundadır.

Belediye tarafından deniz, akarsu ve gölden doldurma suretiyle kazanılan alanlar, Kıyı Kanunu ve ilgili mevzuata uygun olarak kullanılmak şartıyla Maliye Bakanlığı tarafından belediyelerin, büyükşehirlerde büyükşehir belediyelerinin tasarrufuna bırakılır.

49

Özel terminal ve akaryakıt istasyonları

Belediye sınırları ve mücavir alanları içinde, kara yolu ile yolcu taşıma hakkına sahip gerçek ve tüzel kişilerin şehirlerarası otobüs terminali kurmalarına ve işletmeleri ile her türlü akaryakıt ile sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) istasyonlarına nazım imar ve uygulama imar plânına uygun olmak kaydıyla belediye tarafından izin verilebilir.

Akaryakıt istasyonlarına izin verilmesi için nazım imar plânında akaryakıt istasyonu olarak gösterilmesi şarttır. Bu istasyonlara çalışma ruhsatı büyükşehirlerde büyükşehir belediyesi tarafından verilir.

50

Büyükşehir Belediyeleri

51

GENEL BİLGİLER

52

TanımBüyükşehir belediyesi; sınırları il sınırları olan ve sınırları içindeki ilçe belediyeleri arasında koordinasyonu sağlayan; idarî ve malî özerkliğe sahip olarak kanunlarla verilen görev ve sorumlulukları yerine getiren, yetkileri kullanan; ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişisi

Toplam nüfusu 750.000’den fazla olan illerin il belediyeleri kanunla büyükşehir belediyesine dönüştürülebilir.

53

Kurulması1982 Anayasası’nın 127. maddesi “büyük

yerleşim birimleri için özel yönetim biçimleri oluşturulabilir” dediği için bu belediyeler kuruldu.

İlk kez 1984 yılında kanunla kuruldu.Belediye sınırları içindeki yerleşim birimlerinin

son nüfus sayımına göre toplam nüfusu 750.000'den fazla olan il belediyeleri, fizikî yerleşim durumları ve ekonomik gelişmişlik düzeyleri de dikkate alınarak, kanunla büyükşehir belediyesine dönüştürülebilir.

Türkiye’de toplam 30 BŞB’si bulunmaktadır.54

Büyükşehir olan iller (toplam 30 adet)

Adana * Ankara * Aydın * TekirdağAntalya * Bursa * Balıkesir * TrabzonDiyarbakır* Erzurum * Denizli * ŞanlıurfaEskişehir* Gaziantep * Hatay * VanMersin * İstanbul * Malatya * Manisaİzmir * Kayseri * Mardin * OrduKocaeli * Konya * Muğla *KahramanmaraşSakarya * Samsun

55

Büyükşehir BelediyeleriTürkiye’deki ilk büyükşehir

belediyeleri 1984 yılı Ocak ayında çıkarılan 2972 sayılı yasa ve Mart ayında çıkarılan 195 sayılı kanun hükmünde kararname uyarınca üç büyük kentte (Ankara, İstanbul, İzmir) kuruldu.

Aynı yılın Temmuz ayında çıkarılan 3030 sayılı yasa ile Büyükşehir ve ilçe belediyeleri statüleri netleşti.

56

Büyükşehir Belediyeleri1986-1988 döneminde beş büyükşehir

belediyesi daha kuruldu. 1986 yılında Adana, 1987 yılında Bursa, Gaziantep ve Konya, 1988 yılında ise Kayseri büyükşehir statüsüne geçirildiler.

1993 yılında yedi büyük şehir belediyesi daha kuruldu. Bu belediyeler; Antalya, Diyarbakır, Eskişehir, Erzurum, Mersin, İzmit ve Samsun’dur.

57

6 Aralık 2012 tarihli değişiklikler

13 ilde daha Büyükşehir Belediyesi kuruldu – toplamda 29 tane oldu

13 ilde 26 İlçe kurulduBüyükşehir belediyelerinde hizmet sınırı mülki

sınırlar olduBu illerde İl Özel İdareleri kapatıldıBelde belediyeleri kapatıldıKöyler lağvedildiBucaklar kaldırıldı

22 Mart 2013 tarihli Kanunla Ordu ili BŞB oldu.

Bir ilçe kuruldu58

GÖREVLER VE HİZMETLER

59

BŞB’nin görevleri 1/10İlçe belediyelerinin görüşlerini alarak belediyenin

stratejik plânını, yıllık hedeflerini, yatırım programlarını ve bunlara uygun olarak bütçesini hazırlamak.

Çevre düzeni plânına uygun olmak kaydıyla, büyükşehir belediye sınırları içinde 1/5.000 ile 1/25.000 arasındaki her ölçekte nazım imar plânını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak;

Sınırları içindeki belediyelerin nazım plâna uygun olarak hazırlayacakları uygulama imar plânlarını, bu plânlarda yapılacak değişiklikleri, parselasyon plânlarını ve imar ıslah plânlarını aynen veya değiştirerek onaylamak ve uygulanmasını denetlemek;

60

BŞB’nin görevleri 2/10Kanunlarla kendilerine verilmiş görev ve

hizmetlerin gerektirdiği proje, yapım, bakım ve onarım işleriyle ilgili her ölçekteki imar plânlarını, parselasyon plânlarını ve her türlü imar uygulamasını yapmak ve ruhsatlandırmak,

Büyükşehir belediyesi tarafından yapılan veya işletilen alanlardaki işyerlerine büyükşehir belediyesinin sorumluluğunda bulunan alanlarda işletilecek yerlere ruhsat vermek ve denetlemek.

Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak;

61

BŞB’nin görevleri 3/10Ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve

koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek;

Durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek;

Kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek.

Büyükşehir belediyesinin yetki alanındaki meydan, bulvar, cadde ve ana yolları yapmak, yaptırmak, bakım ve onarımını sağlamak;

62

BŞB’nin görevleri 4/10Coğrafî ve kent bilgi sistemlerini kurmak.Sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun olarak

çevrenin, tarım alanlarının ve su havzalarının korunmasını sağlamak; ağaçlandırma yapmak; hafriyat toprağı, moloz, kum ve çakıl depolama alanlarını, odun ve kömür satış ve depolama sahalarını belirlemek, bunların taşınmasında çevre kirliliğine meydan vermeyecek tedbirler almak; büyükşehir katı atık yönetim plânını yapmak, yaptırmak; katı atıkların kaynakta toplanması ve aktarma istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek;

63

BŞB’nin görevleri 5/10İlân ve reklam asılacak yerleri ve bunların

şekil ve ebadını belirlemek; meydan, bulvar, cadde, yol ve sokak ad ve numaraları ile bunlar üzerindeki binalara numara verilmesi işlerini gerçekleştirmek.

Sanayi ve tıbbî atıklara ilişkin hizmetleri yürütmek, bunun için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek;

Gıda ile ilgili olanlar dâhil birinci sınıf gayrisıhhî müesseseleri ruhsatlandırmak ve denetlemek, yiyecek ve içecek maddelerinin tahlillerini yapmak üzere laboratuarlar kurmak ve işletmek.64

BŞB’nin görevleri 6/10Büyükşehir belediyesinin yetkili olduğu veya işlettiği

alanlarda zabıta hizmetlerini yerine getirmek.Yolcu ve yük terminalleri, kapalı ve açık otoparklar

yapmak, yaptırmak, işletmek, işlettirmek veya ruhsat vermek.

Büyükşehrin bütünlüğüne hizmet eden sosyal donatılar, bölge parkları, hayvanat bahçeleri, hayvan barınakları, kütüphane, müze, spor, dinlence, eğlence ve benzeri yerleri yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek;

Gerektiğinde amatör spor kulüplerine malzeme vermek ve gerekli desteği sağlamak, amatör takımlar arasında spor müsabakaları düzenlemek, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara belediye meclis kararıyla ödül vermek.65

BŞB’nin görevleri 7/10Gerektiğinde sağlık, eğitim ve kültür hizmetleri için

bina ve tesisler yapmak, kamu kurum ve kuruluşlarına ait bu hizmetlerle ilgili bina ve tesislerin her türlü bakımını, onarımını yapmak ve gerekli malzeme desteğini sağlamak.

Kültür ve tabiat varlıkları ile tarihî dokunun ve kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin korunmasını sağlamak, bu amaçla bakım ve onarımını yapmak, korunması mümkün olmayanları aslına uygun olarak yeniden inşa etmek.

Büyükşehir içindeki toplu taşıma hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek, büyükşehir sınırları içindeki kara ve denizde taksi ve servis araçları dahil toplu taşıma araçlarına ruhsat vermek.

66

BŞB’nin görevleri 8/10Su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek, bunun için

gerekli baraj ve diğer tesisleri kurmak, kurdurmak ve işletmek; derelerin ıslahını yapmak; kaynak suyu veya arıtma sonunda üretilen suları pazarlamak.

Her çeşit toptancı hallerini ve mezbahaları yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek, imar plânında gösterilen yerlerde yapılacak olan özel hal ve mezbahaları ruhsatlandırmak ve denetlemek.

İl düzeyinde yapılan plânlara uygun olarak, doğal afetlerle ilgili plânlamaları ve diğer hazırlıkları büyükşehir ölçeğinde yapmak; gerektiğinde diğer afet bölgelerine araç, gereç ve malzeme desteği vermek; itfaiye ve acil yardım hizmetlerini yürütmek; patlayıcı ve yanıcı madde üretim ve depolama yerlerini tespit etmek, konut, işyeri, eğlence yeri, fabrika ve sanayi kuruluşları ile kamu kuruluşlarını yangına ve diğer afetlere karşı alınacak önlemler yönünden denetlemek, bu konuda mevzuatın gerektirdiği izin ve ruhsatları vermek.67

BŞB’nin görevleri 9/10Sağlık merkezleri, hastaneler, gezici

sağlık üniteleri ile yetişkinler, yaşlılar, engelliler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel hizmetleri yürütmek, geliştirmek ve bu amaçla sosyal tesisler kurmak, meslek ve beceri kazandırma kursları açmak, işletmek veya işlettirmek, bu hizmetleri yürütürken üniversiteler, yüksek okullar, meslek liseleri, kamu kuruluşları ve sivil toplum örgütleri ile işbirliği yapmak.

68

BŞB’nin görevleri 10/10Merkezî ısıtma sistemleri kurmak,

kurdurmak, işletmek veya işlettirmek.Afet riski taşıyan veya can ve mal

güvenliği açısından tehlike oluşturan binaları insandan tahliye etmek ve yıkmak.

Mezarlık alanlarını tespit etmek, mezarlıklar tesis etmek, işletmek, işlettirmek, defin ile ilgili hizmetleri yürütmek.

69

İlçe belediyelerinin görev ve yetkileriKanunlarla münhasıran büyükşehir belediyesine verilen

görevlerin dışında kalan görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak.

Büyükşehir katı atık yönetim plânına uygun olarak, katı atıkları toplamak ve aktarma istasyonuna taşımak.

Sıhhî işyerlerini, 2. ve 3. sınıf gayrisıhhî müesseseleri, umuma açık istirahat ve eğlence yerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek.

Otopark, spor, dinlenme ve eğlence yerleri ile parkları yapmak; yaşlılar, özürlüler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik sosyal ve kültürel hizmetler sunmak; mesleki eğitim ve beceri kursları açmak; sağlık, eğitim, kültür tesis ve binalarının yapım, bakım ve onarımı ile kültür ve tabiat varlıkları ve tarihî dokuyu korumak; kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin geliştirilmesine ilişkin hizmetler yapmak.

Defin ile ilgili hizmetleri yürütmek.70

Altyapı hizmetleri 1/2Büyükşehir içindeki altyapı hizmetlerinin

koordinasyonu için büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşların temsilcilerinin katılacağı alt yapı koordinasyon merkezi kurulur.

Büyükşehir ilçe belediye başkanları kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüşülmesinde koordinasyon merkezlerine üye olarak katılırlar.

Merkez kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşlar tarafından büyükşehir içinde yapılacak alt yapı yatırımları için kalkınma plânı ve yıllık programlara uygun olarak yapılacak taslak programları birleştirerek kesin program hâline getirir.71

Altyapı hizmetleri 2/2Ortak programa alınan hizmetler için kamu

kurum ve kuruluş bütçelerinde yeterli ödeneğin bulunmadığının bildirilmesi durumunda, büyükşehir belediyesi veya ilgisine göre bağlı kuruluş bütçelerinden bu hizmetler için kaynak ayrılabilir.

Ortak programa alınmayan yatırımlar için bakanlıklar, ilgili belediye ve diğer kamu kurum ve kuruluşları alt yapı koordinasyon merkezi tarafından belirlenen programa göre harcamalarını kendi bütçelerinden yaparlar.

Koordinasyon merkezleri tarafından alınan kararlar, belediye ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır.

72

Ulaşım hizmetleri 1/2Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu

üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla, büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluş temsilcilerinin katılacağı ulaşım koordinasyon merkezi kurulur.

Büyükşehir ilçe belediye başkanları üye olarak katılırlar.

Bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır. 73

Ulaşım hizmetleri 2/2Kararları, BŞB başkanının onayı ile yürürlüğe

girer. Toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler

ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır.

Merkezin çalışma esas ve usulleri ile bu kurullara katılacak kamu kurum ve kuruluş temsilcileri, İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Büyükşehir belediyelerine bu Kanun ile verilen görev ve yetkilerin uygulanmasında, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.

74

BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİNİN

ORGAN VE GÖREVLİLERİ

75

Büyükşehir belediye meclisi

Büyükşehir belediye meclisi, büyükşehir belediyesinin karar organıdır ve ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre seçilen üyelerden oluşur.

Büyükşehir belediye başkanı büyükşehir belediye meclisinin başkanı olup, büyükşehir içindeki diğer belediyelerin başkanları, büyükşehir belediye meclisinin doğal üyesidir

Büyükşehir ilçe belediye meclisleri ile bunların çalışma usul ve esaslarına ilişkin diğer hususlarda Belediye Kanunu hükümleri uygulanır.

Belediyenin karar organıdır ve ilçe belediye meclisi üyelerinin seçiliş sırasına göre 1/5’inden oluşur76

Meclis toplantısıMadde 13- Büyükşehir belediye meclisi, her ayın ikinci

haftası önceden meclis tarafından belirlenen günde mutat toplantı yerinde toplanır (...) Bütçe görüşmesine rastlayan toplantı süresi en çok yirmi, diğer toplantıların süresi en çok beş gündür. Meclis kendi belirleyeceği bir ay tatil yapabilir.

Mutat toplantı yeri dışında toplanılmasının zorunlu olduğu durumda üyelere önceden bilgi vermek kaydıyla belediye hudutları dahilinde meclis başkanının belirlediği yerde toplantı yapılır. Ayrıca, toplantının yeri ve zamanı mutat usullerle belde halkına duyurulur.

Büyükşehir belediye başkanı, acil durumlarda lüzum görmesi halinde belediye meclisini bir yılda üç defadan fazla olmamak ve her toplantı bir birleşimi geçmemek üzere toplantıya çağırır. 77

Meclis kararlarının kesinleşmesi 1/3

BŞB başkanı, hukuka aykırı gördüğü belediye meclisi kararlarını, yedi gün içinde gerekçesini de belirterek yeniden görüşülmek üzere belediye meclisine iade edebilir.

Yeniden görüşülmesi istenilmeyen kararlar ile yeniden görüşülmesi istenip de büyükşehir belediye meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilen kararlar kesinleşir.

Büyükşehir belediye başkanı, meclisin ısrarı ile kesinleşen kararlar aleyhine on gün içinde idarî yargıya başvurabilir.

78

Meclis kararlarının kesinleşmesi 2/3Kararlar, kesinleştiği tarihten itibaren en geç yedi

gün içinde mahallin en büyük mülkî idare amirine gönderilir. Mülkî idare amirine gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez.

Mülkî idare amiri hukuka aykırı gördüğü kararlar aleyhine on gün içinde idarî yargı mercilerine başvurabilir.

İlçe belediye meclislerinin bütçe ve imarla ilgili olanlar dışındaki kararları dayanak belgeleriyle birlikte büyükşehir belediye başkanına gönderilir. Büyükşehir belediye başkanı, yedi gün içinde, gerekçesini de belirterek hukuka aykırı gördüğü kararların yeniden görüşülmesini isteyebilir. İlgili meclis, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile kararında ısrar ederse karar kesinleşir. 79

Meclis kararlarının kesinleşmesi 3/3

Kesinleşen kararlar yedi gün içinde büyükşehir belediyesine gönderilir. Belediye başkanı, kesinleşen kararın iptali için on gün içinde idarî yargı merciine başvurabilir.

Büyükşehir kapsamındaki ilçe belediye meclisleri tarafından alınan imara ilişkin kararlar, kararın gelişinden itibaren üç ay içinde büyükşehir belediye meclisi tarafından nazım imar plânına uygunluğu yönünden incelenerek aynen veya değiştirilerek kabul edildikten sonra büyükşehir belediye başkanına gönderilir.80

İhtisas komisyonları 1/2BŞB meclisi, her dönem başı toplantısında, üyeleri

arasından seçilecek en az beş, en çok dokuz kişiden oluşan ihtisas komisyonları kurabilir.

İhtisas komisyonları, her siyasî parti grubunun ve bağımsız üyelerin büyükşehir belediye meclisindeki üye sayısının meclis üye tam sayısına oranlanması suretiyle oluşur.

İmar ve bayındırlık komisyonu, çevre ve sağlık komisyonu, plân ve bütçe komisyonu, eğitim, kültür, gençlik ve spor komisyonu ile ulaşım komisyonunun kurulması zorunludur.

Diğer komisyonlar meclis kararı ile kurulabilir.

81

İhtisas komisyonları 2/2Komisyon çalışmalarında uzman kişilerden

yararlanılabilir. Gündemdeki konularla ilgili olmak üzere; kurum temsilcileri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, üniversitelerin ilgili bölümlerinin, sendikalar ve uzmanlaşmış sivil toplum örgütlerinin temsilcileri ile davet edilen uzman kişiler, oy hakkı olmaksızın ihtisas komisyonu toplantılarına katılabilir ve görüş bildirebilir.

İhtisas komisyonlarının görev alanına giren işler bu komisyonlarda görüşüldükten sonra büyükşehir belediye meclisinde karara bağlanır.

Komisyon raporları alenîdir, çeşitli yollarla halka duyurulur ve isteyenlere büyükşehir belediye meclisi tarafından belirlenecek maliyet bedeli karşılığında verilir. 82

EncümenBŞB encümeni, belediye başkanının

başkanlığında, belediye meclisinin her yılın ilk olağan toplantısında kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur.

Başkanın katılamadığı toplantılarda, genel sekreter başkanlık eder.

83

Büyükşehir belediye başkanı

Başkan, belediye idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Başkan il sınırları içindeki seçmenler tarafından doğrudan seçilir.

Başkan vekili, Belediye Kanunundaki usullere göre belirlenir. Ancak, ilçe belediye başkanları büyükşehir belediye başkan vekili olamaz.

Büyükşehir ve ilçe belediye başkanları görevlerinin devamı süresince siyasi partilerin yönetim ve denetim organlarında görev alamaz; profesyonel spor kulüplerinin başkanlığını yapamaz ve yönetiminde bulunamaz.

84

Büyükşehir belediyesi teşkilâtı

Büyükşehir belediyesi teşkilâtı; norm kadro esaslarına uygun olarak genel sekreterlik, daire başkanlıkları ve müdürlüklerden oluşur.

Birimlerin kurulması, kaldırılması veya birleştirilmesi büyükşehir belediyesi meclisinin kararı ile olur.

Büyükşehir belediyesinde başkan yardımcısı bulunmaz.

Hizmetlerin etkili ve verimli bir şekilde yürütülebilmesi için, genel sekretere yardımcı olmak üzere, nüfusu üç milyonun üzerindeki büyükşehir belediyelerinde en fazla beş, diğerlerinde en fazla üç genel sekreter yardımcısı atanabilir.

85

Personel istihdamıBŞB personeli başkan tarafından atanır. Müdür ve

üstü unvanlı olanlar ilk toplantıda büyükşehir belediye meclisinin bilgisine sunulur.

Genel sekreter, belediye başkanının teklifi üzerine İçişleri Bakanı tarafından atanır.

Sözleşmeli ve işçi statüsünde çalışanlar hariç belediye memurlarına, başarı durumlarına göre toplam memur sayısının % 10'unu ve Devlet memurlarına uygulanan aylık katsayının (30.000) gösterge rakamı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere hastalık ve yıllık izinleri dahil olmak üzere, çalıştıkları sürelerle orantılı olarak encümen kararıyla yılda en fazla iki kez ikramiye ödenebilir.

86

Şirket kurulmasıBüyükşehir belediyesi kendisine verilen görev ve

hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye şirketleri kurabilir.

Genel sekreter ile belediye ve bağlı kuruluşlarında yöneticilik sıfatını haiz personel bu şirketlerin yönetim ve denetim kurullarında görev alabilirler.

Büyükşehir belediyesi, mülkiyeti veya tasarrufundaki hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini işletebilir; ya da bu yerlerin belediye veya bağlı kuruluşlarının % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilir.87

GÖZETİM, DENETİM VE DİĞER HUSUSLAR

88

Belediyeler arası ilişkiler ve koordinasyon 1/4

Büyükşehir kapsamındaki belediyeler arasında hizmetlerin yerine getirilmesi bakımından uyum ve koordinasyon büyükşehir belediyesi tarafından sağlanır. Büyükşehir ve ilçe belediyeleri arasında hizmetlerin yürütülmesiyle ilgili ihtilâf çıkması durumunda, büyükşehir belediye meclisi yönlendirici ve düzenleyici kararlar almaya yetkilidir.

Yeni kurulan büyükşehir belediyelerinde meydan, bulvar, cadde, yol, sokak, park, spor ve kültürel tesislerin büyükşehir belediyesi ile büyükşehir kapsamındaki diğer belediyeler arasında dağılımına ilişkin esaslar büyükşehir belediye meclisi tarafından belirlenir.89


Büyükşehir belediyesi, hizmetleri malî ve teknik imkânları çerçevesinde, nüfus ve hizmet alanlarını dikkate alarak, bu hizmetlerden yararlanacak büyükşehir kapsamındaki diğer belediyeler arasında dengeli olarak yürütmek zorundadır.

İlçe belediyelerine ait görevlerden bir veya birkaçı, bedeli kendileri tarafından karşılanmak ve istekte bulunmak kaydıyla, büyükşehir belediye meclisinin kararına dayanarak, ortaklaşa veya bizzat büyükşehir belediyesi tarafından yapılabilir.

90


Büyükşehir belediyesi ve ilçe belediyeleri ile ortak projeler geliştirebilir ve yatırım yapabilir. Büyükşehir belediyesi, kesinleşmiş en son yıl bütçe gelirinin % 3’ünü aşmamak ve bütçede ödeneği ayrılmış olmak şartıyla, ilgili belediyenin yatırım programında yer alan projelerin finansmanı için büyükşehir belediye başkanının teklifi ve meclisin kararıyla ilçe ve ilk kademe belediyelerine malî ve aynî yardım yapabilir.

Büyükşehir belediyesi ile bağlı kuruluşları, belediye başkanının onayı ile birbirlerinin nakit ihtiyacını karşılayabilir. Bu şekildeki ödünç vermelerde faiz uygulanmaz.

91

Belediyeler arası ilişkiler ve koordinasyon 4/4Yapılacak herhangi bir yatırımın büyükşehir

belediyesi ile bağlı kuruluşlarından bir veya birkaçını aynı anda ilgilendirdiği ve tek elden yapılmasının maliyetleri düşüreceğinin anlaşıldığı durumlarda, büyükşehir belediye meclisi, yatırımı kuruluşlardan birinin yapmasına karar verebilir. Bu takdirde yatırımın ilgili diğer kurumu ilgilendiren kısmına ait harcama tutarı o kurumun hesabında borç, yatırımcı kuruluş hesabında alacak olarak gösterilir.

92

Diğer hükümler Belediye Kanunu ve diğer ilgili

Kanunların bu kanuna aykırı olmayan hükümleri ilgisine göre büyükşehir ve büyükşehir ilçe belediyeleri hakkında da uygulanır.

93

İl Özel İdareleri ve Köyler

94

İL ÖZEL İDARELERİ

95

İl Özel İdareleri Temel Kanunlarıİl Özel İdareleri Temel Kanunları

1864 Tarihli Vilayet Nizamnamesi1870 Tarihli İdare-i Umumiye-i Vilayet

Nizamnamesi1913 Tarihli İdare-i Umumiye-i Vilayet

Kanunu Muvakkati1929 Tarihli ve 1426 Sayılı Vilayet İdaresi

Kanunu1949 Tarihli ve 5442 Sayılı İl İdaresi Kanunu1987 Tarihli ve 3360 Sayılı İl Özel İdaresi

Kanunu2005 Tarihli ve 5302 Sayılı İl Özel İdaresi

Kanunu 96

İl Özel İdarelerinin Kuruluşuİl Özel İdarelerinin Kuruluşu

İl yönetimiyle birlikte yasa ile kurulurlar.

İllerin büyüklükleri bakımından ise önemli farklılıklar vardır. Kanunla il ve il özel idaresi kurulabilse de bazı anayasal sınırlamalar vardır.

Anayasanın 126. maddesine göre; coğrafi durum, ekonomik şartlar ve kamu hizmetlerinin gerekleri göz önünde tutularak il kurulabilir ve mevcut bir il kaldırılabilir. 97

İl Özel İdaresinin Görevleriİl Özel İdaresinin Görevleri

Kanunla başka kurum ve kuruluşlara verilmeyen mahalli müşterek nitelikteki görevleri yapmak, kararları almak, uygulamak ve denetlemekle görevli bulunan İl Özel İdarelerinin görevleri 5302 sayılı kanunu 6. maddesinde sayılmış ve önceki kanunlara göre bir çok yeni görevler ihdas edilmiştir.

98

İl Özel İdaresinin Görevleri İl Sınırları İçinde:

Sağlık,Tarım,Sanayi ve Ticaret,İlin Çevre Düzeni,Bayındırlık ve İskan,Toprağın korunması,Erozyonun önlenmesi,Sosyal hizmet ve yardımlar,Yoksullara mikro kredi, Çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtları, İlk ve orta öğretime arsa temini, bina yapımı,

bakım ve onarımı.99

İl Özel İdaresinin GörevleriBelediye Sınırları Dışında:

İmar,Yol, su ve kanalizasyon,Katı atık,Çevre,Acil yardım ve kurtarma,Kültür,Turizm,Gençlik ve spor,Orman köylerinin desteklemesi,Ağaçlandırma, park ve bahçe tesisiVd.

100

İl Özel İdaresinin Yetkileri ve İmtiyazlarıİl Özel İdaresinin Yetkileri ve İmtiyazları

İl özel idareleri kendilerine verilen görevleri yerine getirebilmek için 5302 sayılı kanunun 7. maddesinde sayılan bir kısım yetki ve imtiyazları şunlardır:

Kanunla verilen görev ve yetkileri yerine getirebilmek için her türlü etkinliği yapmak, gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetleri için kanunla belirtilen izin ve ruhsat vermek ve denetlemek,

Yönetmelik çıkarmak, emir vermek, yasal koymak, ceza vermek ve bunları uygulamak,…101

İl Özel İdaresi Bütçesiİl Özel İdaresi Bütçesi

İl özel idaresinin bütçesi ve nasıl hazırlanacağı ile ilgili açıklamalar ilgili kanunun 44. maddesinde açıklanmıştır. -İl özel idaresi bütçeleri İçişleri Bakanlığı tarafından onaylanır. İl genel meclisinde görüşülerek kabul edilen bütçe, o yılın programı da eklenerek toplantının sona ermesinden itibaren 15 gün içinde İçişleri Bakanlığına gönderilir. -İçişleri Bakanlığının onay süresi 30 gündür. Bu süre içinde onaylanmazsa kendiliğinden onaylanmış sayılır.

102

İl Özel İdaresinin Organlarıİl Özel İdaresinin OrganlarıYerel yönetimlerdeki temel örgütlenme

birimleri başkan, meclis ve encümen şeklindedir.

Buna göre il özel idarelerinin organları şu şekildedir:

Vali, İl genel meclisi ( her ilçeden ilçenin

nüfusuna göre 25.000’den azsa – 2; 25-50 arası 3; 50-75 arası 4; 75-100 arası 5; artı herbir 100 bin için 1 üye bulunur)

İl encümeni (5 Meclis üyesi + 5 atanmış üye)103

KÖYLER

104

KöylerKöyler

Geleneksel yerleşim yerleri olarak köyün tarihi insanlık tarihi kadar eskidir.

Köy, insanların birlikte yaşadığı en küçük yerleşim birimidir. Ülkemizde de kuruluşu çok eski zamanlara kadar gitmesine rağmen bir yerinden yönetim birimi ve tüzel kişilik kazanabilmesi nispeten yakın zamanlarda olmuştur 105

KöylerKöylerÜlkemizde 1924 tarih ve 442 sayılı Köy

Kanunu ile köy muhtarlıklarına tüzel kişilik verilmiş ve bu yerleşim birimlerinin tüm düzenlemeleri bu yasayla yapılmıştır. Köylerin kurulması, il idare kurulu, il genel meclisi ve Bayındırlık Bakanlığının mütalaası ile İçişleri Bakanının kararıyla kurulur.

Köy Kanunun 2. maddesinde köy, şu şekilde tanımlanmıştır: “Cami, mektep, otlak, yaylak, baltalık gibi ortak malları bulunan ve toplu veya dağınık evlerde otura insanlar bağ, bahçe ve tarlalarıyla birlikte bir köy teşkil ederler.”106

Türkiye’de Yıllara Göre Köy Nüfusu ve Genel Türkiye’de Yıllara Göre Köy Nüfusu ve Genel Nüfustaki OranıNüfustaki Oranı

Yıl Köy Sayısı

Köy Nüfusu

(Bin Kişi)

Türkiye Nüfusu

(Bin Kişi)

Genel Nüfusa Oranı (%)

1927 39.901 10.342 13.648 75,8

1935 34.067 12.355 16.158 76,5

1940 33.134 13.475 17.821 75,6

1950 33.305 15.703 20.947 75,0

1960 34.548 18.895 27.755 68,1

1970 35.110 21.914 35.605 61,5

1980 35.268 25092 44.737 56,1

1990 35.532 23.147 56.473 41,0

2000 37.371 23.736 67.845 35,0

2008 34.442 20.838 70.586 29,5

2012 26107

Köy OrganlarıKöy Organları

Köy derneği

Köy ihtiyar heyeti

Köy muhtarı

108

Teşekkür ederiz…Sorular…

[email protected]

109

yerel yönetim mevzuatı ve büyükşehir belediyeleri

Documents