yavrularını büyüten akvaryum balıkları

T.C.MLL ETM BAKANLII

DENZCLK

YAVRULARINI BYTEN AKVARYUMBALIKLARI

624B00044

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereveretim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarakrencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renmemateryalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

iAIKLAMALAR .......................................................................................................iiiGR ........................................................................................................................... 1RENME FAALYET1 ........................................................................................ 21. YAVRULARINI BYTEN AKVARYUM BALIKLARINDA ANA SEMYAPMAK..................................................................................................................... 2

1.1. Yavrularn Byten Balk Aileleri ................................................................... 21.1.1. Cichlidae..................................................................................................... 21.1.2 Melek Bal (Skalarya) .............................................................................. 31.1.3 Disk Bal (Symphysodon discus) ........................................................... 121.1.4. Aequidens Cinsi ....................................................................................... 141.1.5. Apistogramma Cinsi................................................................................. 161.1.6. Cichlasoma Cinsi...................................................................................... 181.1.7. Nannacara Cinsi ....................................................................................... 211.1.8. Pelmatochromis Cinsi .............................................................................. 221.1.9. Hemichromis Cinsi................................................................................... 24

1.2. Yumurtalarn Azlarnda Kulukaya Yatranlar........................................... 241.2.1. Haprochromis Cinsi.................................................................................. 25

1.3. Ana Seiminde Dikkat Edilecek Hususlar .................................................... 261.3.1. Salkl Olma............................................................................................ 261.3.2. Ana in Uygun Ya ve Boyutta Olma................................................... 261.3.3. Tre zel Cinsiyet Karakterleri ............................................................... 26

UYGULAMA FAALYET................................................................................... 27LME VE DEERLENDRME......................................................................... 28

RENME FAALYET2 ...................................................................................... 292. YAVRULARINI BYTEN AKVARYUM BALIKLARINDA NKBASYONYAPMAK................................................................................................................... 29

2.1. nkbasyon almasnda Dikkat Edilecek Hususlar...................................... 292.1.1. Su scakl ............................................................................................... 292.1.2. Kollektrler .............................................................................................. 292.1.3. Stres faktrleri .......................................................................................... 30

2.2. Yavrularn Byten Balklarn reme zellikleri ......................................... 31UYGULAMA FAALYET................................................................................... 33LME VE DEERLENDRME......................................................................... 34

RENME FAALYET3 ...................................................................................... 353. YAVRULARINI BYTEN AKVARYUM BALIKLARINDA ........................ 35BAKIM VE BESLEME YAPMAK........................................................................... 35

3.1. Larva Besleme................................................................................................. 363.2. Larva Sonras Besleme.................................................................................... 36

3.2.1. Pul Yemler................................................................................................ 363.2.2. Pelet Yemler ............................................................................................. 373.2.3. Canl Yemler ............................................................................................ 37

UYGULAMA FAALYET................................................................................... 38

NDEKLER

ii

LME VE DEERLENDRME......................................................................... 39MODL DEERLENDRME .................................................................................. 40CEVAP ANAHTARLARI......................................................................................... 42KAYNAKA ............................................................................................................. 43

iii

AIKLAMALARKOD 624B00044ALAN Denizcilik

DAL/MESLEK Su rnleri retimi

MODLN ADI Yavrularn Byten Akvaryum Balklar

MODLN TANIMIYavrularn byten akvaryum balklarnn bakm,beslenmesi, ana seimi ve retimi ile ilgili konularnverildii renme materyalidir.

SRE 40/32

N KOUL Bu modln n koulu yoktur.

YETERLK Yavrularn byten akvaryum balklarn yetitirmek

MODLN AMACI

Genel AmaGerekli ortam ve donanm salandnda teknie uygun olarakyavrularn byten akvaryum balklarnn bakm,beslenmesi, ana seimi ve retimi uygulamalarn balktesislerinde yapabileceksiniz.

Amalar1. Yavrularn byten akvaryum balklarnda ana seimi

yapabileceksiniz.2. Yavrularn byten akvaryum balklarnda inkbasyon

yapabileceksiniz.3. Yavrularn byten akvaryum balklarnda bakm ve

besleme yapabileceksiniz.

ETM RETMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Ortam: Balk retim tesisi, internet ortam, ktphaneDonanm: nkbasyon, bakm ve besleme gibi hijyenikmalzemeler ve aletler, VCD, DVD, bilgisayar

LME VEDEERLENDRME

Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilenlme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.

retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test,doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.)kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi vebecerileri lerek sizi deerlendirecektir.

AIKLAMALAR

1GRSevgili renci,

Akvaryum balklar retiminin balklk sektrndeki neminin artmasylayavrularn byten akvaryum balklarnn retimi konusu da sektr ierisinde ayr bir nemkazanmtr.

Yavrusunu byten akvaryum balklarnn metabolizma ve reme fizyolojisindekifarkllklar dikkate alnarak hazrlanm olan bu modl sayesinde yavrusunu bytenakvaryum balklarnn bakm, beslenmesi, ana seimi ve retimi konularn balktesislerinde uygulamal olarak yapabileceksiniz.

GR

2RENME FAALYET1

Bu faaliyet ile uygun ortam salandnda, yavrularn byten akvaryumbalklarn yetitirebileceksiniz.

.

Akvaryum balklar retim ve sat iletmesine giderek orada yrtlenalmalar hakknda bilgi edininiz.

letme sahibi veya retmeninizden izin alarak; Ana seiminde balklarn izlenmesini, Ana seiminin yaplmasn, Salkl balklarn seimini, Tre zel cinsiyet karakterlerini aratrnz.

Edindiiniz bilgileri kayt altna alarak retmeniniz ve arkadalarnzla paylanz.

1. YAVRULARINI BYTEN AKVARYUMBALIKLARINDA ANA SEM YAPMAK

Balklarn byk bir ounluu, trlerinin srekliliini salayacak yumurtalargeliigzel suya brakp onlarla bir daha hi ilgilenmez, hatta kendi yumurtalarn byk biritah ve agzllkle yer. Bir ksm balklar ise yumurta ve yavrularn bir sre belirli birboya ulancaya kadar bytr.

1.1. Yavrularn Byten Balk Aileleri

Yavrularn byten ve yaygn olarak retimi yaplan akvaryum bal aileleri(familya) aada sralanmtr.

1.1.1. CichlidaeGnmzde 1.000i akn ayr tre sahip olan ve 100 farkl cins iinde toplanan bu

balklarn genel ad Cichlidaedr. Bu geni aile iindeki balklarn tm; akarsu, gl, byksu birikintileri ve bataklk alanlarda yaar.

Cichlidae ailesi yeleri arasnda kk trler de bulunmakla birlikte, genelde iri vebyk balklardr. Boylar ancak 5-10 cmyi bulabilen birkann dnda, ortalama 25-30 cmkadardr. Bazlarnn boyu ise 40 cmye eriir. Dier trlere kar ounlukla hrn vekavgacdrlar.

RENME FAALYET1

AMA

ARATIRMA

3ekil 1.1: Cichlidae erkei

ekil 1.2: Cichlidae diisi

Dii ve erkekler arasnda belirgin bir cinsel ayrm iareti yoktur. Hatta baz trlerdecinsiyet ayrm zor yaplabilmektedir. Bu glk kk yalarda daha fazladr. Bununlabirlikte erkeklerinin yalar ilerledike gvdelerini ssleyen iaretlerin, izgi ve beneklerindaha belirginletii; srt yzgelerinin daha sivri biimli sonland, diiye oranla daha iri vegeni olduklar grlr.

1.1.2 Melek Bal (Skalarya)

Gney Amerika kkenlidir. Amazon rma ve kollarnda geni koloniler hlindeyaayan Pterophyllum cinsinin bir yesidir. Bu ailenin doada Pterephyllum altum,Pterephyllum eimeki ve Pterephyllum scalara gibi trleri vardr.

Tm Avrupada olduu gibi yurdumuzda da yaygn olan tr, Pterophyllum eimekitrdr. Bu balk, 30 cmlik benzerlerinden yar yarya daha kktr. En olgun andaboyu ancak 15 cmye ular. Gzlerini evreleyen mercan krmzs halka onu daha da ekiciklar.

Skalaryalar, akvaryumun en gsterili balklarndandr. Bask, dairesel biimligvdesini tl bir duvak gibi ssleyen srt ve anal yzgeleri sivrilerek son bulur. Bunlar aynzamanda birer duyarga grevini de stlenmitir.

4ekil 1.3: Skalaryalar

Doada bulunan iki yaban tre karn, akvaryumlarda skalaryalardan, renk vebiimce sekinletirilmi eitli zellikler tayan yeni alt trler retilmitir. Genetikzelliklere ve kaltm yasalarna gre sekinletirme ve melezleme yntemlerindenyararlanlarak eitli renk zellii gsteren skalaryalar yetitirilmitir. Bunlar arasndabeenilip yaygnlaanlar:

Parlak krmz gzl, siyah bantl normal skalaryalar zerinde hi bir ak renkli yrenin bulunmad, tmyle siyah renkli kara skalaryalar zerinde hi bir siyah leke veya izginin bulunmad beyaz skalaryalar Normal skalaryaya oranla daha koyu renkte, zellikle uzun kuyruk yzgecinin

koyu gri renkte olduu dumanl skalaryalar

Skalaryalar tercihen kendi tryle birlikte bulundurulmaldr. Akvaryumda keskinkenarl ta ve ssler bulunmamal, gereksiz ss ve biblolarla akvaryum daraltlmamal,yalnzca iri ve geni kenarl bitkilerle fazla sk olmayan bitkilendirme yaplmaldr.

Skalaryalarn akvaryum sular pH 6,6 ile 6,8 arasnda, hafif asitli olmaldr. Yumuaksulardan holanrlar. Bu amala akvaryum suyuna 1/3 orannda yamur suyu katlmal vesular iyice dinlendirilmelidir. Akvaryum tabannda bir miktar bitki dknts bulunmas,suyun istenilen zellii nitelie ulamasn salar.

5Skalaryalar, tropikal balk olmalarna karn, 22 ve 24 0C arasndaki scaklklardarahatlkla yaar. reme, yavrularn byme ve gelime dnemlerinde akvaryumda yksek ssalanmaldr. Scaklk, 27 ila 32 0C arasnda sabit tutulmaldr. Yksek scaklk yavrularnve gen balklarn saln, gelimelerini olumlu ynde etkiler.

Bu balklar, kimyasal maddelere, ilalar ve uygun nitelikte olmayan yemlere kar okduyarldr. Kk canl yemleri, su pirelerini, Artemia salina larvalarn, eitli sineklarvalarn, su kurtuklarn severek yer; kurutulmu su piresi, tlm karides unu gibiyemleri de tketirler.

reme akvaryumu, tercihen 80 cm uzunluunda, 40 cm geniliinde ve 60 cmyksekliinde olmaldr. Akvaryumun suyu son derece berrak (partikllerden arndrlm),iyice dinlendirilmi 1/3 orannda temiz yamur suyu eklenmi (Bu su yamur oluundandoldurulmamaldr.) ve scakl 30 0Cye ayarlanm olmaldr. Yksek sdaki sularnoksijen oran dk olacandan akvaryuma bol hava salanmaldr.

reme akvaryumunun tabanna iri taneli dere kumu denmeli, ayrca dz ve geni birta akvaryum ortasna konulmaldr. Akvaryumun bir kesine de, 10-12 cm geniliinde,25-30 cm uzunluunda ve 1,5 cm kalnlnda parlatlm mermer, saydam plastikten birplaka veya seramik fayans devrilip dmeyecek biimde konulmaldr.

reme dnemine giren skalarya iftinin yumurtalarn nereye brakacan ncedenkestirebilmek son derece gtr. Yumurtalar, bir bitkinin yaprana, akvaryum tabannabraklan st dz bir taa, 45 derecelik bir ayla eik olarak yerletirilen mermer, fayansveya plastik plakaya ya da akvaryumun camna brakabilir.

reme dnemindeki ift, ounlukla sabahn erken saatlerinde yumurta brakmayahazrlanr. Bu amala temizlenen yerde, yumurta brakyormuasna birka kez yaplangidip gelmelerde hi yumurta grlmez. Genellikle drdnc, beinci denemede,yumurtalarn dzenli sralar hlinde ve aadan yukarya doru braklm olduu grlr.Sralanan her dizi yumurtadan sonra erkek bunlar dller ve diinin tekrar yeni bir diziyumurta brakmasn bekler.

Yumurtalarn says dl veren diinin yana ve iriliine bal olarak 300 ile 1200 adetarasnda deiebilir. Yumurta dkme ilemi, 1 ile 3 saat arasnda deien bir zamanaralnda devam eder. Yumurtalarn dkm ve dllenmesi bitince dii ve erkek skalaryayumurtalarn bandan ayrlmaz.

Yumurtalarn atlayp yavrularn kma sreci, byk lde akvaryum suyununscaklna baldr. 2628 oCde bu sre 3-4 gn kadardr. 30- 32 oC gibi yksekscaklklarda ise yumurtalarn kuluka dnemi 24 ile 34 saatle snrl kalr.

Yavrular, yumurtadan ktktan sonra da son derece gsz ve d tehlikelere karkorumaszdr. Yumurtadan ktktan ancak 3- 4 gn sonra kendi balarna yzecek gcesahip olabilir. Bu olgunlua ulancaya kadar karn blgelerindeki vitells keselerindebulunan besini tketirler. Anne ve babalar onlar yzgeleriyle srekli havalandrr. Onlar

6azlarna alarak adeta ykayp stlerini kaplamakta olan bakterilerden temizler, onlarbulunduklar yerden alarak akvaryumun temizledikleri bir baka kesine tarlar.

Yumurtadan ktktan sonra 3 veya 4. gnde serbest olarak yzecek olgunlua erienyavrular, artk dardan besin alabilir ve aldklar bu besinleri sindirebilirler. Yavrular,balangta kat pimi yumurta sars gibi besinlerle beslenir. Daha sonra ince toz yem,artemia larvalar, yavru su piresi, ince kylm tubifex kurtlar ve dier yemleri de yiyecekhle gelirler.

Sklaryalar, yavrularna byme ve gelime srecinde byk bir zenle bakarlar.Ancak bazen yumurta ve yavrularn anne babalar tarafndan yenildii grlr. Sklaryalarnar oranda rktlp korkutulmadka kendi yumurta ve yavrularn yediklerigrlmemitir. Bu nedenle retim akvaryumlarnn sakin bir yere yerletirilmesi, zorunluyaklamalarda dikkatli davranlmas gerekir.

Yumurtalarn anne ve babalar tarafndan yenmesini nlemek iin yumurtlama ilemibittikten hemen sonra yumurtalarn yapk bulunduu bitki, fayans, mermer blok ile birliktebaka bir akvaryuma alnr.

Aratrmalar, retimde anne ve babann devreden kartlmasnn olumsuz sonulardourduunu gstermitir. Skalarya iftinin bakm ve gzetimi altnda ve salanan elverilikoullarda yetitirilen yavrular ok daha salkl olmakta, daha ok geliip bymektedir.Annelerinin onlar azlarna alarak yapt banyolar, srekli bulunduklar yerlerideitirerek temizlenmi ve dezenfekte edilmi yerlere tamalar yavrular bakterilerinolumsuz etkisinden korumaktadr.

Ergin sklaryalar, 5 veya 6 ay sren reme dnemlerinde, 6 haftalk aralklarla yumurtadker.

Genel olarak melek balkl eitleri unlardr:

Normal/dz yzgeli: Kuyruk ve kanatlar ksadr. Baln ekli yuvarlaayakndr. Dier trlere gre hareket kabiliyetleri daha fazladr. Erkek ve diiayrm normal yzgeli balklarda daha belirgindir.

Resim 1.1: Normal/dz yzge

7 Yksek kanatl: Baln srt ve karn yzgeleri uzundur. Tl kuyruktan dahadengeli bir vcut yapsna sahiptir. Yzgeler, aknts fazla olmayan ortamlardakendini gsterir.

Resim 1.2: Yksek kanat

Tl kuyruklu: Son derece uzun, nerdeyse yerlere deecek izlemini verenkuyruklara sahiptir. Kuyruk arlndan tr balk, srekli ba yukardakalacak ekilde yzmek zorundadr. Ya ilerledike iyice uzayan kuyruklarbaln hareket kabiliyetini de kstlar. Bu trler ayn zamanda yksekkanatldr.

Resim 1.3: Tl kuyruk

Silver: Melek balklarnn doadaki grnmleri olan bu trde gvdenin stksmlar mat, karn ksmlar parlak gridir ve gvdenin zerinde burundankuyrua kadar 3 adet gvdenin dikine koyu izgiler vardr. Gzler 5. aydansonra krmz renk alr.

8Resim 1.4: Silver

Zebra: Dikine izgi says 3ten fazladr. Baz izgileri kesik kesit hatta bazblmleri puanl olabilir. Bu tr, dierlerine gre genellikle daha yava byr.

Resim 1.5: Zebra

9 Hayalet: Koyu gri renk gvdenin zerinde daha ak renk alanlar bulunur.Genellikle bu ak renk, baln kafa blgesi civarndadr.

Resim 1.6: Hayalet

Gold: Melek balklarnn ekinik zellik gsteren bu eidinde gvde mat sarrenklidir. Baz gold trleri koiler gibi tam beyaz gvde rengine sahiptir. Kafablgesi ise daha koyu sar olmaktadr.

Resim 1.7: Gold

Mermer: Balk siyah-beyazdr. Kafalar 4. aydan sonra turuncular. Yailerledike bu turunculuk daha da belirginleir. Siyah ve beyaz arasnda belirli

10

bir oran yoktur, siyah daha belirgindir. Ancak genel olarak bu ilk renkbirbirinden net olarak ayrlr.

Resim 1.8: Mermer

Koi: Gold ve mermerin aksine ilk aydan itibaren kafalarnda turuncu renkleresahiptir. Gvdelerindeki beyaz renk lekesiz ve net bir tondadr, gold gibi matsar bir gvde rengine sahip deildir. Yer yer gvdelerinde siyahlklar bulunurancak bu da mermer desendekiler gibi baln nemli bir blmn kaplamaz.

Resim 1.9: Koi

Siyah: Tamamen siyah ve siyaha ok yakn koyu gri renklidir.

Resim 1.10: Siyah

11

Albino: Pigmentasyon genetik nedenlerle olumamtr Bu nedenle balk beyaz-effaftr.

Resim 1.11: Albino

nci gvde: Gvde jelatin grnml parlak pullarla kapldr. Daha koyu vesiyah lekeler, izgiler de bulunabilir. Bu trler de ounlukla krmz gzl olur.nci gvde, melek eitleri arasnda en dikkat ekici trlerin bandagelmektedir.

Resim 1.12: nci gvde

Melek balklarnn renk eitleri bu kadarla snrl deildir. Yukardaki trler hem enyaygn olmalar asndan hem de Trkiyede bulunan trler olmalar asndan elealnmtr.

12

Resim 1.13: Yumurtalarn cama yaptrm melek bal

1.1.3 Disk Bal (Symphysodon discus)

Tre adn veren orijinal disk bal, Rio Negro Nehri ve kollarnda yaar. Azrastlanan bir trdr. Doada boyu 20 cmye ular.

Gvde biimi, genel grnm, fiziki zellikler ve reme biimi asndan skalaryayabyk benzerlik gsteren bir Cichlidae yesidir. Brezilya kkenli olup zellikle AmazonHavzas rmaklarnda yaygndr. Bu ailenin, doada renk farkllklar gsteren deiik birkatr bulunur.

Disk bal, gvdeyi yukardan aaya kesen dikey bantlar, krmz ve mavirenkleriyle yaratt gz alac kontrastlarla olaanst gzeldir.

Kahverengi disk bal (Symphysodon aequifasciata axelrodi): Kahverengidisk bal kk bir trdr. Boylar ortalama 1215 cm kadardr. 10 cmyi pekgemez. Yuvarlak biimde yass gvdelidir, altn sars rengindedir. lkigzlerinin zerinden, sonuncusu kuyruk yzgeci kknden gemek zere 9 tanekoyu renkte dikey bant bu gvdeyi ssler. Baln drtte lk bir blmnyzgeler evreler. Bu yzgeler zerinde grlen parlak mavi lekeler, yzgekenarlarn ssleyen sar fon stndeki mercan krmzs kenarla birlikte tam birrenk cmb yaratr. reme dnemi dnda erkek ve diiyi birbirlerinden ayrtetmek ok gtr. Normal zamanlarda erkekle dii arasndaki ayrt edici ennemli tan, diinin renginin erkee oranla daha soluk ve ak olmas, mavilekelerin daha az bulunmasdr.

Resim 1.14: Kahverengi disk bal

13

Yeil disk bal (Symphysodon aequifasciata aequifasciata): Anal dzyzgeci yeil-mavi renktetir, zerinde krmz ve ufak noktalar bulunmaktadr.Deiken ana renk yeil-kahverengiden yeil-maviye veya yeil-maviden yeil-turkuaza gider.

Resim 1.15: Yeil disk bal

Mavi disk bal (Symphysodon aequifasciata haraldi): Ana renk mavi-kahverengiden mavi-turkuaza gider.

Resim 1.16: Mavi disk bal

Disk bal (Symphysodon discus): Birinci, beinci ve dokuzuncu dikey vcutbarlar daha fazla koyu renktedir. Vcut formasyonu ahenk iindedir, ana renkkahverengi-yeilden kahverengi-maviye alar. Deiken uzunlamasna izgilergri-maviden turkuaza gider.

14

Resim 1.17: Disk balklarnda vcut ksmlar

1.1.4. Aequidens Cinsi

Aequidens ailesi yeleri Gney Amerika kkenlidir. Aequidens cinsi akvaryumlardabelli bal 6 yesiyle temsil edilir.

Aequidens curviceps: Doadaki boyu 8 cm kadardr. zellikle remezamanlarnda karma akvaryumlarda bulundurulduklarnda dier balklar iintehlikeli olurlar. Canl yemi severler. Hafif asitli yumuak sulardan holanrlar.En iyi gelitikleri s 26 28 oCdr.

Resim 1.18. Aequidens curviceps

15

Aequidens itayi: Boyu, doada 14 cmyi bulursa da akvaryumlarda bubykle eritii grlmemitir. Aequidens itayi, yaama ve reme zellikleriasndan Aequidens curvicepsten bir farkllk gstermez. Bu balklar yldabirka kez dl verirler ve her defasnda 400den fazla yumurta brakrlar.

Resim 1.19: Aequidens itayi

Aequidens latisfrons: Doada boylar 20 cmye eriebilmekteyse deakvaryumlarda 15 cmden bykleri pek grlmez. Bedenlerine egemen olanrenk, gri-yeildir. Geni gvdelerini, yukardan aaya parlak ve koyu lacivertrenkte dzensiz izgiler ssler. Kuyruk yzgeci ve srt yzgecinin kenarlararap krmzs olup yzgeler portakal rengi zerine mavi beneklidir.Cinsiyetleri, reme devresi dnda zor ayrt edilir. Erkeklerinin en nemlizellii, renklerinin diilere oranla biraz daha parlak olmas ve yzgelerinindaha ince bir ula sonlanmasdr.

Resim 1.20: Aequidens latisfrons

Aequidens tetramerus: Doada boylar 25 cmye ularsa da akvaryumlarda 20cmden fazla bydkleri pek grlmez, renkleri de baz farkllklara sahiptir.Genel renkleri gri-yeildir, bu renk gvdede yer yer alp koyular. Gsyresi ise pembedir. Gvdeyi batan baa koyu bir izgi geer. Gvdeninortalarnda ve kuyruk yzgecinin kknde birer siyah benek vardr.

Resim 1.21: Aequidens tetramerus

16

Aequidens portalegrensis: Baln temel rengi gri- yeildir. Bu renk yzgelerdealarak sarya dnr. Gzler krmz kenarldr. Gzden balayan siyah biryatay izgi kuyrua doru alarak devam eder. Kuyruk kknde de siyah birbenee sahiptir. ri bir balktr. Doada boyu 25 cmye ular ancakakvaryumlarda ounlukla 20 cmden fazla bymezler.

Resim 1.22: Aequidens portalegrensis

Aequidens maroni: reme etkinlii iindeyken saldrganlar ve dier balklariin tehlikeli olurlar. Boylar yaklak 10 cm kadardr. Gvdelerinin temel rengi,krem ile bej arasnda deiir, gzlerinin zerinden yukardan aaya dorukoyu bir renk band geer. Yine srtnda koyu renkte irice bir benei ve gvdeyiyanlamasna kat eden belli belirsiz izgisi bulunur. Erkei diisinden daha sivribiimli srt yzgeci ile ayrmak mmkndr.

Resim 1.23: Aequidens maroni

1.1.5. Apistogramma Cinsi

Apistogramma yeleri Gney Amerika kkenlidir. Bunlar, boylar 5 ile 8 cm arasndaolan kk balklardr. Bu nedenle Cce cichlidaeler adyla anlrlar. Akvaryumlardayalnzca bir iki tr ile temsil edilirler. Boylarnn kk olmas kk akvaryumlardayaayabilmelerini salar. Hafife asitli ve yumuak suda daha salkl yaarlar. 26 28 0Cscaklkta iyi geliirler. Canl yemden holanrlar.

Apistogrammalarn akvaryumlarda sklkla grlen yeleri unlardr:

Apistogramma agassizi: Temel rengi gri yeildir. Srt koyu mor renkte isede kuyrua doru giderek alr. Koyu renkte zikzakl bir izgi tm gvdeyibatan kuyrua kadar kat eder. Erkekler diilere gre daha byk olur.

17

Yzgeleri daha uzun, renkleri daha parlaktr. Diiler zellikle remednemlerinde sar-turuncu renk alr. Srt yzgeleri erkeklerde daha gelikindirve sivri bir ula son bulma zellii ile bir cinsiyet belirleyicidir. Canl yemleredkndr. Yumurtalarn daha ok dz yzeyli talar zerine brakr.

Resim 1.24: Apistogramma agassizi

Apistogramma ortmanni: Bykleri doada en ok 7 cmye ular.Akvaryumlarda biraz daha kk olur. Temel rengi gri-yeildir, srt menekerengine alar. Solungalar zerinden geen koyu renkte dikey bir band vardr.Ayrca tm gvdesini, gzden kuyruk kkne kadar kat eden bir izgi ssler.

Resim 1.25: Apistogramma ortmanni

Apistogramma ramirezi: Bykl 5 cm kadardr. ok renklidir ve a gredeien yanardnerli renk zellii tar. Gvdesine egemen olan temel renk,portakal rengi ile parlak erguvan arasnda deiir. Tm gvde ve yzgelerde,yatay dorultuda ve dzenli sralar hlinde grlen metalik ltl ak mavirenkte benekler bulunur. Bu balklar bitkilere zarar vermez. yi bitkilendirilmiakvaryumlardan holanr.

18

Resim 1.26: Apistogramma ramirezi

Astronotus ocellatus: Salam ve gl yaps, arpc renk dzeni ve deikenrenk zellii ile geni ilgi gren balklardr. Doada boylar 35 cmye eriebilir.Akvaryumlarda ise boylar ounlukla 20 cm dolaylarnda snrl kalr.Astronotus ocellatusun ilgi ekici zelliklerinden biri, yatan yaa deiimgsteren renkleridir. Baln gvdesine, zellikle genken, siyaha dnk okkoyu kahverengi egemendir. Bu temel renk zerinde balk henz haftalkiken tm gvdeye yaylan gmi lekeler grlr. Daha sonra bu gmi lekeleraltn sars rengine ve daha sonra da parlak ve koyu bir turuncuya dnr ancakileri yalarda bu ekici renk zelliini giderek yitirir. Bu baln rengi gri-kahverengiye dnr.

Resim 1.27: Astronotus ocellatus

1.1.6. Cichlasoma Cinsi

Cichlasoma, cichlidae iinde yer alan doal yaama alan geni bir cinstir.Bydklerinde genellikle 30 cmyi bulan iri balklardr. Gvdeleri geni ve gl, balariri, eneleri kuvvetlidir. Genel grnm olarak Aequidens cinsine ok benzerler. Onlardan

19

ancak balarnn daha iri olmas, azlarnn bykl ve anal yzgelerindeki n saysnn4 ile 12 arasnda olmasyla ayrlrlar. Aequidenslerde bu say yalnzca 3 tr.

Bu geni ailenin bilinen yeleri unlardr:

Cichlasoma biocellatum: Bakla rengine yakn ak kahverenginden koyu yeile,mavi yeilden siyaha yakn bir renge dnr. Baln gvdesi, yanlarda 6veya daha fazla sayda koyu renkte dikey bantlarla ssldr. Biri gvdeninortasnda, dieri kuyruk kknde olmak zere iki tane benei vardr. Kaln altduda mavi renktedir ve solunga kapaklar zerinde parlak mavi benekleresahiptir. Gvdesini kaplayan tm pullarn ortasnda yeil renkte birer benekltyla parldar. Srt yzgecinin st, krmz kenarla son bulur. Boyu, doada20 cmye ulamakta ise de akvaryumlarda 16 cmyi gemez. Dzenli birbiimde ve ok iyi havalandrlan, iyi filtre edilen geni kapsaml akvaryumlarister. Canl yemlere son derece dkndr. Kuru yemlerle srekli beslenmesalklarn bozar, bu nedenle beslenmelerinde su piresi, su kurtlar ve sineklarvalar gibi canl yemlere mutlaka yer verilmelidir. Yksek scakl sever. Eniyi gelitikleri scaklk 28 oCdir.

Resim 1.28: Cichlasoma biocellatum

Cichlasoma festivum: Az yresinden balayp yatay dorultuyla belli bir ayaparak yukar doru ynelen siyah ve dzensiz bant srt yzgecinde de devameder. Srt yzgeci ok iyi gelimi olup sivri bir biimde son bulur. Analyzge, skalaryada olduunca ar bir gelime ile uzam ve bir duyarga hlinialmtr. Doada boyu 15 cmye eriir. Akvaryumlarda ise biraz daha kkolur.

Resim 1.29: Cichlasoma festivum

Cichlasoma meeki: Ortalama bykl 15 cmdir. Dllenme zamanlarndakarn blgesi ve zellikle gs ile az evresi ate krmzs rengini aldndan

20

ate azl cichlidae adyla anlr. Gvdenin temel rengi, meneke rengiizlemini uyandran mavi yeildir. Srt yresi biraz daha koyu renktedir.Gzden balayan ve tam ortasnda iri bir benekle son bulan kesikli bir izgiyesahiptir. Ayrca yanlar 5 ila 7 arasnda deien, deiik renk koyuluunda vekalnlkta dikey bantlarla ssldr. Srt yzgeleri parlak mavi bir kenarladekorlarken anal yzgeleri siyah bir kenarla evrelenir.

Resim 1.30: Cichlasoma meeki

Cichlasoma nigrofasciatum: 8 10 cm boylarnda ok ekici bir balktr.Gvdesine egemen olan renk dzeni nedeniyle zebra bal adyla anlr. Koyukahverengi ve meneke rengi ltlara sahip grimavi pullar, gvdeninyanlarnda ok sayda dikey bantlar oluturur. Ak ve koyu olan bu iki rengingze ok ho grnen dzeni, metalik ltl yeil renkli yzgelerle daha birgzellik kazanr. ok hareketli ve canl bir karaktere de sahip olan bu balk neyazk ki dier trlerle olduu gibi kendi ailesi iinde de kavgac ve geimsizdir.Bu nedenle geni akvaryumlarda ve az sayda olmak zere beslenmelerimmkndr.

Resim 1.31: Cichlasoma nigrofasciatum

21

Resim 1.32: Cichlasoma nigrofasciatum yumurtalar

1.1.7. Nannacara Cinsi

Bu balklar Gney Amerika kkenli olup Apistogramma cinsi yeleri gibi genel olarakcce Cichlidaeler olarak anlrlar. Kk boyutta balklardr. Bunlar akvaryumlarda iki yeile temsil edilir.

Bu balklar, Aequidens cinsi yelerine byk benzerlikler gsterirlerse de onlardanok daha kk olular ile ayrlrlar. reme devreleri dnda karma akvaryumlardabeslenebilecek kadar uysal ve yumuak huyludurlar. Bitkilere zarar vermezler. Bulunduklarakvaryumun, kaya, saks gibi eylerin yan sra bitkilerle de dekore edilmesi gerekir.Supiresi, su kurtlar, sinek larvalar gibi canl yemlerle beslenme, salklar ve geliimleriiin gereklidir.

Akvaryum koullar, yaama, beslenme ve reme zellikleri ile Cichlidae lerin geneleilimlerine uygunluk gsterirler. Diiler, erkeklerinden daha kk olularyla kolayca ayrtedilir.

Nannacara anomala: Baln ba, zerinde siyah benekleri bulunan gri- yeilrenklidir. Yanlar ise yeil renkte olup gvdeyi kaplayan her pul metalik birltya sahiptir ve baklava biimli bir kenarla evrelenmitir. Solungakapaklar zerinde de yeil lekeler vardr. Gvdeyi, birbirine paralel koyu renkteiki izgi kat eder. Geni srt yzgeci trtkl bir kenarla sonlanr. Diisi,erkeinden daha kk oluu ve biraz daha soluk renkleriyle kolayca tannr.Nannacara anomala erkeinin boyu 7,5 cm boyundadr.

22

Resim 1.33: Nannacara anomala

Nannacara taenia: Yavrular ancak 5 gn sonra yzecek olgunlua eriir.Yavrular 2 cmye eritiklerinde anne babalarnn kk birer rnei olur.Yavrularn iyi bir gelime gstermesi iin berrak bir su, bol oksijen ve 26 oCsabit scaklk zorunludur.

Resim 1.34: Nannacara taenia

1.1.8. Pelmatochromis Cinsi

Bunlar hafife tuzlandrlm az asitli sulardan holanr nk genelliklermaklarn denize dkld azlarda, akarsu deltalarnda, delta lagnlerinde yaar.Bu sularn iine deniz sular kartnda bir lde de olsa tuzlu olur. Yaadklarakvaryuma, her 10 litre suya bir veya iki ay ka tuz konulmas ve akvaryumtabannda elodeo dal ve yapraklarndan oluturulmu ince bir dknt tabakassalanmas, onlara aradklar ortam kazandrr. Pelmatochromis cinsi iinde yer alanbalklar canl yem kadar kuru yemlerle de beslenebilir. Doru olan bunlarn herikisinin de dengeli biimde verilmesidir.

Pelmatochromis annectens: Liberya ve Nijeryann akarsu ve glcklerindegrlr. Erkeinin boyu 10 cm kadardr. Diisi ise 8 cmdir. Ayrca erkein srt

23

ve anal yzgeci daha sivri biimle son bulur. Temel renkleri mavi lekeli grisardr.

Resim 1.35: Pelmatochromis annectens

Pelmatochromis kribensis: Afrikann tropik sularnda, zellikle Nijerya rmadeltasnda yaayan bir trdr. Erkeinin boyu en fazla 9 cmye ular. Diisi isehibir zaman 7 cmyi amaz, renkleri yala ve mevsimden mevsime deiimgsterir. Srt mavi ve mor lekelere sahip koyu esmer renktedir. Geni ve sivribiimle sonlanan srt yzgeci boydan boya ak renkte bir eritle ssldr.

Resim 1.36: Pelmatochromis kribensis

Pelmatochromis thomassi: Anal yzge parlak eflatundur. Baln yanlareflatun, sar, esmer, yeil ve krmz lekeler tar. zellikle reme dnemlerindekarn ve gs blgesine parlak bir krmzlk egemen olur. reme,Permatochromis annectensteki gibidir.

Resim 1.37: Pelmatochromis thomassi

24

1.1.9. Hemichromis Cinsi

Bu balklar, mcevher bal adyla tannr. Gney Kongo, Angola ve Nil sularbalca yaama alanlardr. Kalabalk bir aile saylmaz. Bilinen yalnz iki tr vardr vebunlardan yalnzca bir tanesi akvaryumlarda beslenir. Yaama ve reme zellikleri Cichlidaeyeleri gibidir.

Hemishromis bimaculatus : yakut bal veya krmz Cichlidae adlaryla dabilinir. Boylar 15 cm kadardr. reme devresinin dnda baln temel rengisrta doru koyulaan zeytin yeilidir. Bu renk gvdenin yanlarndan alarakgri yeile dnr. Karn ve gs ise ak sar renktedir. reme devresindeise baln bu gsterisiz, mtevazi grn tmyle deiir. Erkek, parltlyeil benekleri bulunan koyu krmz bir grnm kazanr.

Resim 1.38: Hemishromis bimaculatus

1.2. Yumurtalarn Azlarnda Kulukaya Yatranlar

Yumurtalarn azlarnda kulukaya yatranlarda cinsiyet ayrmn belirleyen en barizzellik, kafa ve zellikle ene yapsdr. Bu trdeki balklarn diileri yumurtalar azlarndasakladklar iin, iri ve gelimi bir alt eneye sahiptir. ene altnda sarkan, gerdanbiimindeki oluum dii bal yanlgsz biimde tanma olana salar. Erkekte ise bylebir gelime grnmez.

Birbirleriyle anlaan elemi iftlerin reme etkinliinin balangta ar orandaitahl olduklar grlr. Zaten canl yeme kar dkn olan bu balklar, yumurta dkme

25

ncesi doymak bilmez. Bu bir bakma besin depolama anlam tar. Budan baka renkleri herzamankinden daha deiik zellik kazanr. Renkleri deiir veya daha parlak ve canl olur.

reme etkinlii, yumurta braklacak yerin seimi ile balar. Buras, bir tan stveya bir kovuun ii olabilecei gibi akl deli tabanda alan bir ukur olabilir. Yumurtabrakmak iin seilen yer temizlenip artldktan sonra, dii buraya yumurtalarn brakr.Daha sonra erkek gelerek diinin brakm olduu yumurtalar dller. Buraya kadarCichlidaelerin dier yelerinde gelien reme yeni bir boyut kazanr. Dii, dllenenyumurtann tmn azna alarak burada depolar. Yumurtalar atlayp yavrular kncayadein kadar aznn iinde saklar.

Yumurtalar, annelerinin aznda tam bir gvence iindedir. Burada onlar iin hibirtehlike yoktur. Kendilerini yiyebilecek balklara kar olduu kadar bakterilere kardakorunmaktadrlar. Dii balk, ortalama olarak 10 gn kadar sren uzun bir kuluka dneminihibir besin almakszn geirir. Bu dnemin sonunda atlayan yumurtalardan kan yavrular,annelerinin azdan akvaryuma katlr. Ancak btn bu sre iinde hibir besin almayan diibalk arlnn yaklak 1/3n kaybetmitir.

Henz yzmeye balayan kk yavrular, herhangi bir tehlike annda geldikleri yeregeri dnmekte olduka sratlidir. Onlar rktecek, tehlike duygusu uyandracak bir varlk,sarsnt, ani k gibi etkenler gven duyduklar anne azna snmalarna neden olur.Tehlike getikten sonra yeniden annelerinin alan azndan akvaryuma dnerler.Yumurtalarn azlarnda kulukaya yatran Cichlidae ailelerini yle sralayabiliriz.

1.2.1. Haprochromis Cinsi

Afrika, rdn ve Suriye kkenlidir. Yumurtalarn yavrular kncaya kadarazlarnda saklamalarndan baka yaama, beslenme ve reme zellikleri asndanCichlidaelerden ayrlmaz. Genel olarak kk yapl balklardr. Buna ramen pek saldrganolurlar. Karma akvaryumlarda barnmalar olanakszdr.

Haprochromis multicolor: Cichlidae ailesinin kk ve ilgi ekici bir baldr.Ana vatan Msr olup buradan farkl blgelere yaylmtr. Boyu genellikle 5cmdir ancak 6 cmye kadar da ulaabilir. Dllenme zamanlarnda erkeindeiken bir renk zellii vardr. Gvdede ve yzgelerde genel renk; altnrengi, yeil ve gridir. Bu temel renk zerinde, pembe, mavi ve krmz beneklerbulunur. 24 ila 28 0Cde ok iyi geliirler.

Resim 1.39: Haprochromis multicolor

26

Haplochromis wingati: Gvdenin gs yrelerine altn sars, kuyruunadoru ise gmi mavi egemendir. Gz irisleri mercan krmzs rengindedir.Gzden balayan ve kuyruk kkne kadar devam eden koyu renkli bir bant, drtyerden yukar ve aaya doru dikey uzantlar verir. Bu trn erkei,diisinden daha iri oluuyla kolayca ayrt edilebilir. Ayrca karn yzgecizerinde mercan krmzs beneklere sahiptir.

Resim 1.40: Haplochromis wingati

1.3. Ana Seiminde Dikkat Edilecek Hususlar

1.3.1. Salkl Olma

Genel olarak Cichlidaeler, dier ss balklarna gre d bakterilere kar oldukadayankldr. Beyaz benek veya mantar trevi hastalklar ok kolay atlatr. Ancak iparazitler, her balkta olduu gibi bu balklar da gten drerek lmelerine neden olur.Balk hastalklar ile uramak ok iyi gzlem ve sabr gerektirmektedir. Beyaz benek veyabasit mantar tipi hastalklar piyasada bulunan muhtelif ilalar ile tedavi edilmektedir. Bununyannda kolayca anlalmayan, i hastalklarn tedavisi ise 6 gn ile 1 ay srebilir. Hastalane tr parazitin sebep olduunu anlamak ise tecrbe ve bilgi sahibi olmay gerektirir.

1.3.2. Ana in Uygun Ya ve Boyutta Olma

Cichlidae ailesi yeleri arasnda kk trler de bulunmakla birlikte bunlar ounluklairi ve byk balklardr. Boylar ancak 510 cmyi bulabilen birkann dnda, ortalama 2530 cm kadardr. Bazlarnn boyu ise 40 cmye eriir.

1.3.3. Tre zel Cinsiyet Karakterleri

Dii ve erkek cinsler arasndaki ayrm gsterecek belirgin bir zellik yoktur. Hattabaz trlerde cinsiyet ayrm son derece g yaplabilmektedir. Bu glk kk yalardadaha da artar. Bununla birlikte erkeklerinin yalar ilerledike gvdelerini ssleyen iaret,izgi ve beneklerin daha belirginletii, srt yzgelerinin daha sivri biimli sonland,diiye oranla daha iri ve geni olduklar grlr.

27

UYGULAMA FAALYETYavrularn byten akvaryum balklar yetitiriniz.

lem Basamaklar neriler Yavrusunu byten balk eitlerini

snflandrnz. Balklk atlyesinde alyor iseniz

atlye gvenlik kurallarna uyunuz. Yavrusunu byten balklarn

zelliklerini sralaynz. Damzlk balklar stres faktrlerinden

uzak tutunuz. Trne has zelliklerini dikkate alarak

erkek ve dii damzlklarn seiminiyapnz.

Hijyen kurallarna uyunuz.

Setiiniz damzlklar kenarlar bitki ilezenginletirilmi akvaryum veyatanklara koyunuz.

yerinde gvenlik tedbirleri alnz.

Damzlk balklar, dii damzlklarerkeklerden daha fazla olacak ekildeyerletiriniz.

KONTROL LSTES

Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet,kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1. Yavrusunu byten balk eitlerini snflandrdnz m?

2. Yavrusunu byten balklarn zelliklerini sraladnz m?

3. Trne has zelliklerini dikkate alarak erkek ve diidamzlklarn seimini yaptnz m?

4. Setiiniz damzlklar kenarlar bitki ile zenginletirilmiakvaryum veya tanklara koydunuz mu?

5. Damzlk balklar, dii damzlklar sayca erkeklerden dahafazla olacak ekilde yerletirdiniz mi?

DEERLENDRME

Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnzEvet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

UYGULAMA FAALYET

28

LME VE DEERLENDRMEAadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

1. Aadakilerden hangisi bu aileye ait tr deildir?A) Colisa chunaB) LepistesC)MoliD) Kl kuyrukE) Hepsi

2. Yavrusunu byten balklarda reme ekli aadakilerden hangisidir?A) OoviparB) BlnmeC) DoumD) Eeysiz remeE) Yalanc doum

3. Aadaki trlerden hangisi yavrularn aznda saklar?A) Sar prensesB) ZebraC) TilapiaD) Melek balE) Albino zebra

4. Diilerin hamilelik belirtileri aadakilerden hangisidir?A) Renklerinin solmasB) Renklerinin daha canl olmasC) Karnn ikin olmas ve daha agresif olmalarD) Erkeklere gre iri olmasE) Erkeklerden daha kk olmalar

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevapverirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

LME VE DEERLENDRME

29

RENME FAALYET2

Bu faaliyet ile uygun ortam salandnda, yavrularn byten akvaryum balklarndakulukalama faaliyetlerini yapabileceksiniz.

Su rnleri yetitiricilii atlyesine veya bir retim iletmesine giderek iletmesahibine ve retmeninize almalarnz hakknda bilgi veriniz. Onlardan izinalarak; nkibasyon almalarnda su scakln, nkibasyon almalarnda kullanlan kolektrleri, nkibasyon almalarnda stres faktrlerini

aratrnz.

Edindiiniz bilgileri kayt altna alarak retmeniniz ve arkadalarnzla paylanz.

2. YAVRULARINI BYTEN AKVARYUMBALIKLARINDA NKBASYON YAPMAK

2.1. nkbasyon almasnda Dikkat Edilecek Hususlar

2.1.1. Su scakl

Astronot balnda, suyun pH 6,5-7,5 arasnda olmaldr. Scakln 25-27 0Carasnda olmas idealdir.

Ate az Cichlidea balnda, suyun pH 6-7 arasnda olmaldr. 22-24 0Cscaklk idealdir.

Discus balnda, suyun pHnn 6-7, scaklnn 28-30 0C olmas idealdir. Melek balnda suyun pHnn 6,5-7,5, snn 24-28 0C olmas idealdir. Zebra cichlidea balnda suyun pHnn 6,5-7,5, ssnn 18-25 0C olmals

idealdir.

Grld gibi yavrusuna bakan balklarda su scakl 18 ila 300C arasndadeimektedir.

2.1.2. Kollektrler

Dii yumurtlamaya karar verdiinde ans knts uzar. Dier taraftan dii balkakvaryum ierisinde bir yer bularak kumlar emeye veya camlar temizlemeye balar ya da

RENME FAALYET2

AMA

ARATIRMA

30

tek girii k olan kaya ilerini ve eitli deniz kabuklarnn i ksmlarn yumurtlamakiin seer. Akvaryum iinde yumurtlama alan konusunda fazla seici deildir, buna ramenters evrilmi sakslar, iri deniz kabuklar, plastik borular veya talar kollektr olarakkullanlr.

Resim 2.1: Yumurta nbeti

Resim 2.2: Zebra ciklit yuvasn hazrlarken

Dii, hazrlanan yuvaya 30 ila 50 arasnda deien sayda yumurtalarn brakr.Bundan sonra erkek gelerek yumurtalarn zerine geer ve sperm dkerek onlar dller.Erkek spermini braktktan sonra dii, yumurtalar teker teker toplayarak aznn iindedepolar. Tm kuluka sresince dardan hi besin almamasna ramen onlar korur.

2.1.3. Stres faktrleri

Baklk (mmn) sistemi, hastalklara kar bir mekanizmadr ve evrekoullarndaki ani deiimlere yani strese olduka duyarldr. Kayalar arasna yuva yapar.Kayalarn altnda tneller aar. Yaadklar doal ortamlarda pH 7.49.0 arasndadr. Bunedenle pH deerlerindeki ani ykselme veya dler baklk sistemlerini etkiler veonlar hastalklara kar dayanksz hle getirir. Doal ortamlar sert sulardr. Bu nedenleakvaryuma sertlii artrc ezilmi mercan kumu, kire ta, doal kayalar eklenmelidir.

31

2.2. Yavrularn Byten Balklarn reme zellikleri

Bini bulan deiik tr ve yz ayr balk ailesini iine alan Cichlidaelerde reme,kalplam tek bir biimde gereklemez ancak hepsi yumurta ve yavrularna bakar.

remeye giren bir ift tam anlamyla aile oluturur. reme etkinliinin herdneminde, her annda bir paylama, ortak sorumluluk yklenme, yardmlama ve birliktedavranma sz konusudur. Bu nedenle iftlemelerde genel olarak rastgele bir eleme deil,bir seme zellii grlr. Bir erkek veya dii, yanna geliigzel konulan, dl olgunluunaerimi herhangi bir kar cinsi genellikle e tutmaz. Bu aile iindeki trler, elerini kendileriseer.

iftler dierlerinden ayrlarak zel hazrlanm retim akvaryumlarna alnr. Buakvaryum, sakin ve ok iyi gn alan bir yere konur. Cichlidae ailesi yelerininretiminde kullanlacak akvaryumun byk olmas zorunludur nk bu ailenin yeleri,genel olarak iri yapl balklardr. retime giren tr baln yana da bal olanbyklyle ilikili olarak ounlukla 60 - 80 ve daha byk akvaryumlardayaayabilirler.

retim akvaryumlarnda iri taneli dere kum ve kk akl talarndan oluturulan 56cm kalnlnda bir taban rts gereklidir. Bir keye st dz ve parlak bir mermer paras,bir baka tarafa yan yatrlm orta byklkte bo bir saks konulmaldr.

iftler reme etkinlii iine girmeden ksa bir sre nce anal aklklarnda beyaz biroluum gze arpar. Bu, erkekte kk ve belli belirsiz, diide ise daha byk ve belirgindir.Cichlidae ailesinin pek ok yesi taban dalgal ve engebeli akvaryumlardan holanr veyumurtalarn burada atklar ukurlara brakr. Bazlar bir saksnn kuytu ve gvenlibulduklar i eperini kullanr.

Yumurtlama zemini akvaryum taban seilmi ise karnlar ve yzgeleriyle burayeelerler. rice taneleri azlaryla darya tarlar. Azlar, karnlar ve yzgeleriyle tmpislik ve dkntlerden temizlerler. Yumurta braklacak yer, bir tan st veya bitki iseazlar ve yzgeleri ile burasn yosunlardan, pisliklerden temizler, karnlar ile ova ovaadeta cilalanm bir grnm kazandrrlar. Temizlik ilemi bitince yumurta dizer gibiyaplan birka n gidip gelmelerden sonra, dii buraya 3 ile 8 arasnda deien yumurtabrakr. Erkek ise onun hemen baucunda beklemektedir. lk yumurta ilemi bitince dii,yerine erkee brakr. Erkek, dii ekilir ekilmez yumurtalarn zerine doru gelerek spermdker ve yumurtalar dlleyerek ekilir. Dii, grevini yapan erkein yerini hemen alarakikinci defa yumurta brakr ve yeni braklanlar da dllemesi iin srasn beklemekte olanerkei davet eder. Bu yumurta brakma ve braklan her dizi yumurtann dllenmesi ilemi,tm yumurtalarn braklmasna ve dllenmesine dein yaklak iki saat kadar srer.Braklan yumurta says, trden tre ve yumurta brakan diinin yana gre deimeklebirlikte 500 ile 2000 arasndadr.

32

Yumurtalar brakldktan ve dllendikten sonra da zenle korunurlar. Anne babalaronlar yzgeleri ile srekli yelpazeleyip havalandrarak bakterilere kar korurlar vebylece bozulmalarn nlerler. Baz trlerde anne balk, yumurtalar almadan ksa bir srence onlar azna alarak kk bir banyo yaptrr. Temizlenen yumurtalar yerine koyduktanaz sonra atlayan yumurtalardan yavrularn kt grlr.

Yumurtadan kan yavrular balk yavrusundan ok birer kurtuk grnmdedir.Bunlar yar saydam bir jelatin yn gibi brakldklar yerde topluca durur. Hareketolanandan, yzme yeteneinden yoksundur. Birka gn bu yavrular, ana babalarncaakvaryumun bir o kesine, bir bu kesine tanrlar. Bylece yzecek olgunlua eriinceyedein temizlik ve bakmlar dikkatle srdrlr. Trden tre deien bir zaman dilimi iinde,4 ve 10. gnler arasnda yavrular biim ve g kazanarak kendi balarna yzebilir hlegelirler, ancak anne babalar bu alarda da onlar pek gzden uzak tutmaz. Akvaryumiinde bir konvoy hlinde hep birlikte dolarlar. Anne baba, en ufak bir tehlikede yavrularnkoruma grevlerini stlenirler.

Btn Cichlidae ailesi yeleri yavrularna dkndr. Onlara zen gsterir, onlarkorur ve gzetir ancak baz yelerden bu grev ve koruma sorumluluu daha da artcboyutlara ular. Bunlar, yumurtalar uygun bir yere braklp dllendikten sonra yumurtalarnkorunmas ve saklanmas iin ok deiik bir yntem uygular. Dllenmi yumurtalar kulukadnemini geirip atlayncaya ve yavrular iinden kncaya dein anne balk, yavrularaznn iinde saklar. Bu grevi stlenen dii, yumurtalar azna saklad sre iinde hibirbesin almaz. Ortalama 10 gn gibi olduka uzun kuluka dnemi sresi sonunda o denlizayflar ki arlnn te birini kaybeder. Bu balklar yavrularyla akvaryumda dolarkenherhangi bir tehlike sezdiklerinde, onlar aznda saklayarak korurlar. Tehlike geip aznatklarnda, yavrularn eksiksiz olarak yeniden akvaryuma dnd grlr.

33

UYGULAMA FAALYETYavrularn byten akvaryum balklarnda kulukalama faaliyetlerini yapnz.

lem Basamaklar neriler nkbasyon iin gerekli akvaryum, tank

ve yavruluklar hazrlayarakbitkilendiriniz.

Balklk atlyesinde alyor isenizatlye gvenlik kurallarna uyunuz.

Kolektrleri akvaryum veya tanklarayerletiriniz.

Yumurtlayan balklar stres faktrlerindenuzak tutunuz.

iftleme iin uygun koullarsalaynz. Hijyen kurallarna uyunuz.

Suyun zelliklerini yavrularna bakanbalklara gre ayarlaynz. yerinde gvenlik tedbirleri alnz.

KONTROL LSTES



1. nkbasyon iin gerekli akvaryum, tank ve yavruluklarhhazrlayarak bitkilendirdiniz mi?

2. Kolektrleri akvaryum veya tanklara yerletirdiniz mi?

3. iftleme iin uygun koullar saladnz m?

4. Suyun zelliklerini yavrularna bakan balklara gre ayarladnzm?

5. Doum sonras yavrularn zarar grmemesi iin tedbirler aldnzm?

6. Gerektii takdirde yavrular yavruluklara aldnz m?

DEERLENDRME


UYGULAMA FAALYET

34


1. Erkek dii oran e tutma zaman ne olmaldr?A) 1 erkek / 5 diiB) 2 erkek / 5 diiC) 1 erkek / 4 diiD) 5 erkek / 1 diiE) 1 erkek /1 dii

2. Dii yavrularn ka gnde kusar?A) 10-25 gnB) 20-25 gnC) 10-15 gnD) 0-5 gnE) 2-5 gn

3. Erkek dii ayrmn nasl yaparsnz?A) Dii balkta hamilelik benei oluur.B) Erkek baln dorsal yzgeci daha yuvarlak sonlanr.C) reme dnemi dii balkta tpk kar.D) reme dnemi dii koyular.E) Hepsi doru

4. Cichlidae ailesi yeleri iin aadakilerden hangisi dorudur?A) Yalanc doum yaparlar.B) Kuluka yapmazlar.C) Azlarnda kuluka yaparlar.D) dllenme yaparlar.E) Yavrularna bakmazlar.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevapverirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

LME VE DEERLENDRME

35

RENME FAALYET3

Bu faaliyet ile uygun ortam salandnda, canl douran akvaryum balklarndabakm ve besleme yapabileceksiniz.

Su rnleri retim hanesine veya akvaryum balklar retim ve sat iletmesinegidip almalarnz hakknda bilgi veriniz. letme sahibi ve retmeninizdenizin alarak; Canl douran balklarda larva beslenmenin nasl yapldn, Canl douran balklarda larva sonras beslenmenin nasl yapldn, Canl douran balklarn naklini aratrnz. Edindiiniz bilgileri kayt altna alarak retmeniniz ve

arkadalarnzla paylanz.

3. YAVRULARINI BYTEN AKVARYUMBALIKLARINDA BAKIM VE BESLEME

YAPMAKCichlidae ailesindeki balklarn yavrular yumurtadan ktklarnda ok gsz olur.

Sahip olduklar ince iplikikler araclyla bulunduklar yerde asl dururlar. Hareketetkinlikleri yoktur. Anneleri onlar azna alarak bir yerden dier bir yere tamazsa olduklaryerde kalrlar. Tek yaptklar, kuyruklarn sallayarak kendilerini yzmeye altrmalar vekarnlarnda tadklar Vitells kesesindeki besinden yararlanarak geliip glenmeleridir.Bu devrede dardan besin alamazlar.

Yumurtadan ktktan iki gn sonra kendi gleriyle hareket edecek ve yzecekolgunlua eriirler. Artk dardan besin alp sindirebilecek durumdadrlar. lk besinlerinimikroorganizmalar oluturur.

Cichlidae ailesi yeleri doal ortamlarnda bol oranda canl yem, kurtuk, eitlisivrisinek ve bcek larvas, kendilerinden kk balk ve balk yavrularyla beslendikleri iinakvaryumlarda da daha ok canl yemi tercih ederler.

RENME FAALYET3

ARATIRMA

AMA

36

Sekil 3.1: Sivrisinek larvas

Srekli canl yemle beslenme, onlarda baz barsak bozukluu ve pullarndakabarmalara yol aar nk doada, bir lde de olsa bitkisel besinlerden yararlanmaolana bulurlar. Bunlar beslenmelerinde kullanrlar. Onlar canl yemden yoksunbrakmamal ancak canl yemler kuru yemlerle dzenli bir deiim iinde verilmelidir.

Cichlidae ailesi yelerine verilebilecek canl yemler arasnda; tubifex kurtlar, beyazkurtlar (Enchytraeus albidus), kk toprak kurtuklar (Lumbricus) su piresi (Daphnia) veyavrulara verebilecek canl yem olan Artemia salina saylabilir.

3.1. Larva Besleme

Artemia (Artemia Salina) yavru balk retiminde ve deerli akvaryum balklarnnbeslenmesinde ok yararlanlan bir canldr (Bu canlnn retimini Artemia modlndegrdnz.). Yavrular 10 gnlk olduunda Artemia kurtuklar ile beslemeye balanmaldr.

Daphnia (su piresi) akvaryum yetitiriciliinde en ok kullanlan canl yemlerden birtanesidir (Bu canlnn retimini Su Piresi modlnde grdnz.). Yavrular 15 - 20 gnlkolduunda onlara ok ince yavru su pireleri verilmelidir. Alt haftalk olduklarnda isebeslenmeleri daha da kolaylar. Her trl yemle beslenebilir hle gelirler.

3.2. Larva Sonras Besleme

3.2.1. Pul Yemler

Pul yemlerde aranan en nemli zellik yzerliktir. Pul yem retiminde ise yzerlikyemin ok ince bir tabaka hlinde imal edilmesi sonucu zgl arlnn drlmesi vegeni yzey alan oluturulmas ile salanmaktadr.

37

3.2.2. Pelet Yemler

Peletleme, nceden tlm ve kartrlm en az iki yem ham maddesinin nem,scaklk ve basn etkisi altnda mekanik aralar kullanlarak yemin verilecei trn yapsnauygun bir silindirik ekle getirilmesidir. Pelet yemlerin dier yemlere gre birok stnlesahip olmas kullanm alanlarn geniletmi ve pelet yem yapmnda kullanlanmekanizasyonlarn gelimesine neden olmutur.

Pelet yemlerin dier yemlere stnlkleri;

Peletlenmi yemler retim srasnda belli scaklk, nem ve basn etkisi altndakaldndan kendine has lezzet ve kokuya sahip olmakta bu da yemin verildiihayvanlar tarafndan istekle tketilmesini salamaktadr.

Peletleme sonucu homojen bir besin madde ierii gsteren yemler olumaktave bu da bu yemle beslenen canlnn eksiksiz olarak beslenmesinisalamaktadr.

Peletleme yemlerin toz yemlere gre d etkilerden (nem) % 95 orannda dahaaz etkilenmesini ve yemlerin oksidasyonunun gecikmesini salamaktadr.

Pelet yemlerin tanmas ve depolanmas daha kolaydr. Tm bu stn ynlerine kar pelet yemlerinde baz olumsuz

ynler de bulunmaktadr ancak bunlar uygulanacak iyi bir planlama veynetimle azaltlabilmektedir.

Pelet yemler pahal yemlerdir fakat iyi bir rasyon planlamas ilebeslenen trn ete dnm oran artrlarak bu ak kapatlabilmektedir.

Pelet yemlerin besin madde ierikleri (protein, vitamin) uygulanan scaklnetkisiyle bir miktar azalmaktadr fakat son yllarda vitamin gibi katkmaddelerinin scaa kar dayankl formlarnn kullanlmaya balanmasyla buolumsuz durum da en aza indirilmitir.

3.2.3. Canl Yemler

Beyaz kurt, mikro kurtlar (Anguillula silusiae), grindal kurt (Enichytraeus buchholzi),tubifex, amhipodlar, sivrisinek ve dier uan bcek larvalar, toprak solucanlar canl yemolarak kullanlabilir ancak bu canllar yaam ortamlarndan tadklar hastalk yapc bakterive dier parazitleri balklara bulatrabilecekleri iin yem olarak verilmeden nce ok iyidezenfekte edilmelidir.

38

UYGULAMA FAALYETCanl douran akvaryum balklarnda bakm ve besleme yapabileceksiniz.

lem Basamaklar neriler

Larvalar canl yemle besleyiniz. Hijyen kurallarna uyunuz.

Larvalar bitkisel yemlerle besleyiniz. yerinde gvenlik tedbirleri alnz.

Larvalar toz ve pul yemlerle besleyiniz. Stres faktrlerini azaltnz. Larva saysna gre yem miktarn

ayarlaynz. Larva besleme tablolar oluturunuz.

evre koullarn larvalara greayarlaynz.

KONTROL LSTES



1. Larvalar canl yemle beslediniz mi?

2. Larvalar bitkisel yemlerle beslediniz mi?

3. Larvalar toz ve pul yemlerle beslediniz mi?

4. Larva saysna gre yem miktarn ayarladnz m?

5. evre koullarn larvalara gre ayarladnz m?

DEERLENDRME


UYGULAMA FAALYET

39


1. Aadakilerden hangisi tama kaplarnn zelliklerinden deildir?A) Kolay temizlenebilir.B) Geni hacimlidir.C) Duvarlar przsz ve dzdr.D) Saydamdr.E) Hafif o ve dezenfekte edilebilirdir.

2. i sazan bal etinde aadaki enzimlerden hangisi bulunur?A) ThiaminozeB) LipazC) AmilazD) Lap mayasE) Peptinaz

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevapverirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

LME VE DEERLENDRME

40

MODL DEERLENDRMEAadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgilerdoru ise D, yanl ise Y yaznz.

1 ( ) Melek balklar tropik bir balk olmalarna karn 22 ve 24 oC arasndaki slardarahatlkla yaar.

2 ( ) Melek balklar yetitiriciliinde kullanlan akvaryum sularnn PH 7.6 ile 7.8arasnda hafif bazik olmaldr.

3 ( ) Astronot balnda yetitiriciliinde su pH 6,57,5 su scakl 2527 0C arasndaolmaldr.

4 ( ) Srekli canl yemle beslenme, balklarda barsak bozukluu ve pullarndakabarmalara yol aar.

5 ( ) Cichlidae ailesinde yavrular 30 gnlk olduktan sonra Artemia kurtuklar ilebeslenmeye balamaldr.

6 ( ) Peletleme sonucu homojen bir besin madde ierii gsteren yemler olumaktadr.

PERFORMANS TEST

Bu modl kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evetve Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak kontrol ediniz.


Yavrusunu byten balk eitlerini snflandrdnz m?

Yavrusunu byten balklarn zelliklerini sraladnz m?

Trne has zelliklerini dikkate alarak erkek ve diidamzlklarn seimini yaptnz m?

Setiiniz damzlklar kenarlar bitki ile zenginletirilmiakvaryum veya tanklara koydunuz mu?

Damzlk balklar, dii damzlklar sayca erkeklerden dahafazla olacak ekilde yerletirdiniz mi?

nkbasyon iin gerekli akvaryum, tank ve yavruluklarhazrlayarak bitkilendirdiniz mi?

Kolektrleri akvaryum veya tanklara yerletirdiniz mi?

MODL DEERLENDRME

41

iftleme iin uygun koullar saladnz m?

Suyun zelliklerini yavrularna bakan balklara gre ayarladnzm?

Doum sonras yavrularn zarar grmemesi iin tedbirleraldnz m?

Gerektii takdirde yavrular yavruluklara aldnz m?

Larvalar canl yemle beslediniz mi?

Larvalar bitkisel yemlerle beslediniz mi?

Larvalar toz ve pul yemlerle beslediniz mi?

Larva saysna gre yem miktarn ayarladnz m?

evre koullarn larvalara gre ayarladnz m?

DEERLENDRME

Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetlerini tekrar ediniz. Btn cevaplarnzEvet ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

42

CEVAP ANAHTARLARIRENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI

1 E2 C3 E4 A

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1 D2 E3 B4 A

RENME FAALYET-3N CEVAP ANAHTARI

1 D2 A

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

1 Doru2 Yanl3 Doru4 Doru5 Yanl6 Doru

CEVAP ANAHTARLARI

43

KAYNAKA ALPBAZ Atilla, Akvaryum Balklar Yetitiricilii, Ege niversitesi Su

rnleri Fakltesi.

KAYNAKA

yavrularını büyüten akvaryum balıkları

Documents