HISTORIA BEZPIECZEŃSTWA

Literatura:

1. Bobrow, R. Zięba - bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe u schyłku XX wieku2. J. Gryz - Unia zachodnioeuropejska a NATO, UE, OBWE3. R. Zięba - Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa UE4. T. Jemioło, K. Malak - Bezpieczeństwo zewnętrzne RP5. L. Pajórek, M. Szkodzińska – polityka bezpieczeństwa i obrony UE. Budowa Europejskiej

autonomii strategicznej

WYKŁAD I. 28.02.2011R.

BEZPIECZEŃSTWO

1. Bezpieczeństwo jako stan – niezagrożenia, spokoju pewności, poczucia pewności, wolności od zagrożeń, wolność od strachu lub ataku.

2. Bezpieczeństwo jako proces – w których stan bezpieczeństwa i jego organizacja podlegają dynamicznym zmianom stosownie do naturalnych zmian uwarunkowań bezpieczeństwa.

3. W znaczeniu strukturalnym / systemowym – to całokształt przygotowania i organizacji państwa dla ciągłego tworzenia bezpieczeństwa narodowego, z następującymi elementami: prawne podstawy bezpieczeństwa; politykę i strategię bezpieczeństwa narodowego; cywilną i wojskową organizację ochrony i obrony narodowej; infrastrukturę bezpieczeństwa; edukację bezpieczeństwa; sojusze i współpracę międzynarodową w zakresie bezpieczeństwa.

Podstawą struktury bezpieczeństwa narodowego jest: cywilna i wojskowa organizacja ochrony i obrony narodowej;

Siły zbrojne są najważniejszym, niezastąpionym i decydującym o skuteczności bezpieczeństwa narodowego narzędziem (instrumentem) polityki i strategii bezpieczeństwa.

Państwo jako najwyższa forma organizacji społeczeństwa przede wszystkim dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego realizuje ten naczelny cel poprzez politykę bezpieczeństwa, którą można określić jako celową i zorganizowaną działalność upoważnionych organów państwa zmierzających do stałego zapewnienia optymalnego stanu bezpieczeństwa narodowego, a także często równocześnie bezpieczeństwa międzynarodowego.

Bezpieczeństwo – stan, który daje poczucie pewności i gwarancję jego zachowania oraz szansę na doskonalenie. Jedna z podstawowych potrzeb człowieka to sytuacja odznaczająca się brakiem ryzyka utraty czegoś co człowiek szczególnie ceni, na przykład zdrowie, praca, dobra materialne.

1. Bezpieczeństwo globalne, regionalne, narodowe2. Bezpieczeństwo militarne, polityczne, społeczne3. Bezpieczeństwo strukturalne, personalne

Współczesne pojęcie bezpieczeństwa ma szerszy wymiar aniżeli w przeszłości!

Do zasadniczych potrzeb bezpieczeństwa można zaliczyć m.in..:

1. Istnienie2. Przetrwanie3. Całość4. Tożsamość

1

5. Posiadanie6. Pewność rozwoju

Bezpieczeństwo jest kategorią wielowymiarową i może być rozważane w kilku układach odniesienia:

1. W stosunku do obywateli i ich wspólnot2. W sieci współzależności między państwami3. W ramach czynników życia międzynarodowego4. Wobec nadrzędnych norm moralnych i prawa międzynarodowego

BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE

1. Bezpieczeństwo międzynarodowe - w zakresie przedmiotowym obejmuje zespół uwarunkowań, w których państwa nie czują się zagrożone atakiem militarnym oraz presją polityczną lub gospodarczą, mając możliwość swobodnej realizacji własnego rozwoju i postępu

2. Bezpieczeństwo międzynarodowe - wartość chroniona w ramach polityki bezpieczeństwa obejmuje integralność terytorialną oraz zachowanie instytucji państwa

3. Bezpieczeństwo międzynarodowe - obejmuje przetrwanie państwa, narodu, grupy etnicznej integralności terytorialnej, niezależność polityczną oraz jakość życia. (J. Kukułka, Bezpieczeństwo a współpraca europejska)

4. Bezpieczeństwo międzynarodowe - to układ stosunków międzynarodowych zapewniający wspólne bezpieczeństwo państw tworzących system międzynarodowy

Bezpieczeństwo międzynarodowe - brak obiektywnie istniejących zagrożeń i subiektywnych obaw, zgodne działanie społeczności międzynarodowej na rzecz ochrony określonych wartości państwowych i pozapaństwowych za pomocą norm, instytucji zapewniających pokojowe rozstrzyganie sporów oraz tworzenie gospodarczych, społecznych, ekologicznych i innych przesłanek dynamicznej stabilności i eliminowania zagrożeń.

Szeroko rozumiana historia dowiodła, że bezpieczeństwo gwarantowane przez poszczególne państwa nie jest bezpieczeństwem trwałym

System międzynarodowego bezpieczeństwa może być skuteczny tylko w przypadku, kiedy mamy do czynienia z silnym umiędzynarodowieniem gospodarki i stworzeniem wzajemnych więzi współzależności.

Bezpieczeństwo ściśle wiąże się z tym, co dzieje się w gospodarce. Im gospodarka stabilniejsza, bezrobocie mniejsze, społeczeństwo bogatsze, tym bardziej dany kraj przejawia zainteresowanie działaniami stabilizującymi gospodarkę innych krajów.

ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTWA W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH:

Analizując zagrożenia bezpieczeństwa w SM należy uwzględnić strefę rzeczywistości, w której one powstają oraz sferę świadomości, w której dokonuje się ich postrzeganie

Zagrożeniem jest to, co ośrodek decyzyjny czy inny podmiot za zagrożenie uznaje. Zagrożenia rak jak całość zjawiska bezpieczeństwa w stosunkach M, są dynamiczne, zmienne i podlegają ewolucji

Po zakończeniu zimnej wojny i w warunkach coraz głębszych współzależności międzynarodowych, zagrożenia militarne przestają być jedynymi choć w dalszym ciągu istotnymi

Obok innych: zagrożenia polityczne, społeczne gospodarcze, ekologicznie, a więc niemilitarne

2

Podstawowe źródła zagrożeń:

1. Sprzeczności polityczno – militarne Ideologiczne Przeobrażenia demokratyczne Swobody obywatelskie

2. Sprzeczności społeczno – ekonomiczne Gospodarczo-ekonomiczne Etnograficzne Demograficzne Psychologiczne Socjologiczne Kulturowe

3. Sprzeczności biologiczne Choroby cywilizacyjne Brak ochrony środowiska naturalnego Wynaturzenia

JEDNOCZENIE EUROPY – CEL BEZPIECZEŃSTWO:

STAROŻYTNOŚĆ:

W starożytnej Grecji państwa – miasta łączyły się w związki zwane amfiktioniami

Zagrożenie ze strony Persji doprowadziło do powstania ateńskiego związku morskiego, w skład której wchodziła flota wojenna. Oficjalnymi strażnikami związku morskiego były załogi wojskowe oraz specjalni urzędnicy wysyłani przez ateńczyków do poszczególnych miast

W V wieku powstał związek beocki pod hegemonią Teb. W VI w. związek peloponeski pod przywództwem Sparty.

Imperium rzymskie narzucało zwierzchnictwo podbitym plemionom i narodom. Imperium rzymskie stało się fundamentem dalszego rozwoju europy, chociaż nie objęło jej północnych części: Szkocji, Irlandii, Skandynawii, Polski i północnych Niemiec

ŚREDNIOWIECZE:

Karol wielki unifikował Europę, organizował wielonarodowe armie. Jednoczenie Europy przez Karola Wielkiego miało też powstrzymywać ekspansję arabów, którzy otoczyli morze śródziemne ze wszystkich stron i zajęli Karolińskie regiony nadmorskie od Sycylii, poprzez Afrykę północną, aż do Hiszpanii.

Karol Wielki organizował wyprawy przeciwko muzułmanom na terenie Hiszpanii, które uważano za „święte wojny” przeciwko „niewiernym

Od IX do XIII w. rosnąca rola Niemiec w Europie. Władcy niemieccy przejęli po Karolinach tradycje cezarów rzymskich i narzucali zwierzchnictwo Czechom, Danii i Polsce.

INTEGRACJA EUROPY – BEZPIECZEŃSTWO OD XV DO XVIII W.

W latach 1462-1464 Król czeski Jerzy z Podiebrady – propozycja utworzenia Ligii Pokoju (Burgundia, Bawaria, Czechy, Francja, Polska, Wenecja, Węgry) Możliwość stosowania wspólnych sankcji wobec agresora

W 1511 r. papież Juliusz II powołał do życia „Ligę Świętą”. Jej cel – wypędzenie francuzów z Włoch. Do tej Ligii przyłączyli się m.in. Hiszpania, Wenecja, Wielka Brytania oraz cesarz Rzymsko – Niemiecki Maksymilian I.

3

W późniejszych czasach mianem „Ligii Świętej” nazywano kilka koalicji zorganizowanych przez europejskie kraje chrześcijańskie przeciwko Turkom. Autorami tworzenia takich organizacji byli m. In. Erazm z Rotterdamu, który w wydanej publikacji w 1518r „Skarga Pokoju” wzywał władców Europejskich do tworzenia antytureckiego zjednoczenia państwa. Również przeciwko Turkom nawoływał Marcin Luter.

Wojna 30-letnia zakończyła się pokojem westfalskim 1648r., który przyznał Francji dominującą pozycję na kontynencie Europejskim, a jej król Ludwik XIV stał się arbitrem całej Europy. Zgodnie z ustaleniami Francja uzyskała nabytki terytorialne. Mamy wówczas do czynienia z rozszerzaniem się kultury francuskiej oraz powolnym ale sukcesywnym wypieraniem języka łacińskiego przez język francuski

W tym samym wieku Brytyjczyk William Penny (założyciel Pensylwalii i Filadelfii) a także współpraca ugrupowania Kwakrów. Penny proponował przeniesienie modelu wewnętrznego państwa na stosunki między państwami i powołanie europejskiego związku państw z udziałem Rosji i Turcji (nie akceptował podziału dokonanego przez Erazma z Rotterdamu, Marcina Lutra czy Maksymiliana Sullego o wykluczeniu Rosji i Turcji. Proponował zasadę równouprawnienia członków i wzajemną ochronę prawną dla wszystkich państw członkowskich

KOALICJE ANTYFRANCUSKIE W LATACH 1793 – 1815:

<BRAKUJE>

INTEGRACJA OD REWOLUCJI FRANCUSKIEJ DO I WOJNY ŚWIATOWEJ, A BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE :

Na początku XIX w. największy wpływ na kształt Europy wywarły działania cesarza napoleona. Tworzyła się konfederacja państw kontynentalnej europy z centrum politycznym w Paryżu;

Podjęte próby siłowego zjednoczenia Europy - niepowodzenie;

Po pokonaniu Napoleona decydującą rolę w tworzeniu nowego układu sił w Europie odegrała współpraca Anglii, Austrii, Prus i Rosji;

1815r święte przymierze – stworzenie swoistego systemu nadzoru nad Europą. W Opawie (1820r) deklaracja o podejmowaniu działań zabezpieczających państwa przed rewolucją i ich granice.

WYKŁAD II. 07.03.2011R.

SKUTKI KONGRESU WIEDEŃSKIEGO:

Kongres był pierwszą poważniejszą próbą stworzenia wielostronnego układu mającego na celu utrzymanie trwałego pokoju na naszym kontynencie;

Uchwały kongresu utworzyły system sojuszy, który przetrwał aż do końca XIX w.;

Granice państw zostały wyznaczone na kongresie i przetrwały aż do wybuchu I wojny światowej;

W Europie została odgórnie narzucona równowaga sił, która została złamana dopiero w II połowie XIX w.;

III zasady kongresu:

1. Legitymizmu,2. Restauracji,

4

3. Równowagi sił

Arbitralnie narzucone niektórym państwom granice stały się następne przyczyną buntów i wystąpień powstańczych;

STOWARZYSZENIA INTEGRACYJNE W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA:

1815 (Związek reński przekształcił się w Związek niemiecki) – celem było utrzymanie bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego Niemiec, niepodległość i nietykalność państw skonfederowanych;

1867 roku w Genewie międzynarodowy kongres pokoju. Powołano na nim Ligę pokoju i wolności – tworzenie stanów zjednoczonych Europy, w imię pokoju i sprawiedliwości społecznej;

Mitteleuropa – tworzenie pod przewodnictwem Niemiec konfederacyjnego związku państw, łączącego założenia strefy wolnego handlu, układu politycznego sojuszu wojskowego ukierunkowanego przeciwko mocarstwom trójporozumienia;

TRÓJPRZYMIERZE (PAŃSTWA CENTRALNE):

1878 r. – Kongres Berliński – dojrzała myśl sojuszu z Austro – Węgrami; W 1879 r. Niemcy zawarły z Austro – Węgrami przymierze na 5 lat – w praktyce

obowiązywało do katastrofy naddunajskiej w 1918r.; 1881 r. – Układ w Berlinie między Rosją, Niemcami i Austro – Węgrami (nieudana próba

przywrócenia sojuszu trzech cesarzy); 20.06.1882 r. do przymierza przystąpiły Włochy – powstało trójprzymierze.;

TRÓJPOROZUMIENIE:

Zagrożenie Francji i Rosji przez trójprzymierze wpłynęło na zawarcie w 1892r. francusko – rosyjskiego sojuszu wojskowego;

1904r. w Londynie został podpisany układ pomiędzy Wielką Brytanią i Francją (Serdeczne Porozumienie);

1907r. podpisanie porozumienia między Wielką Brytanią a Rosją i powstaje Trójporozumienie.

MIESZKO I BOLESŁAW CHROBRY- PODSUMOWANIE:

Panowanie Mieszka I (7-992) oraz jego syna Bolesława Chrobrego to czasy jednoczenia plemion polskich i budowy nowoczesnego państwa nie tylko silnego wewnętrznie, ale także aktywnie uczestniczącego w polityce Europejskiej;

Polska stała się państwem liczącym się na arenie międzynarodowej;

Wojny umiejętnie prowadzone przez Mieszka i Bolesława przynosiły Polsce nie tylko nabytki terytorialne ale także pozycję państwa silnego i groźnego dla ewentualnego przeciwnika;

Chrobry utworzył system bezpieczeństwa państwa w oparciu o grody zarządzane przez kasztelana były one ośrodkiem administracji państwowej: skarbowej, wojskowej i sądowej;

W razie zagrożenia kraju powoływano pospolite ruszenie, obrona opierała się na wyszkolonej drużynie tworzonej przez załogi grodów oraz osobista gwardia panującego;

Największymi sukcesami polityki zagranicznej pierwszych Piastów były: zjazd w Gnieźnie (1000), na którym Otton I uznał w Bolesławie głównego sojusznika w dziele zjednoczenia Europy pod berłem cesarskim i zgodził się na powołanie Polskiej niezależnej prowincji kościelnej, oraz koronacja Bolesława I na króla Polski w roku 1025.

5

KAZIMIERZ ODNOWICIEL I BOLESŁAW ŚMIAŁY – PODSUMOWANIE:

Kazimierz książę, zwany przez potomnych odnowicielem, dzięki pomocy cesarza Konrada I oraz Henryka III odzyskał władzę w Wielkopolsce i Małopolsce, kosztem złożenia hołdu lennego oraz umiejętnie zawieranym sojuszom (głównie z Rusią Kijowską) przywrócił jedność administracyjną kraju. Wzrosło też znaczenie polski na arenie międzynarodowej;

Politykę ojca kontynuował Bolesław I śmiały. Władca ten dzięki zaangażowaniu się po stronie papiestwa w konflikt o inwestyturę oraz talentom militarnym odzyskał koronę królewską (1076) decydował także o obsadzaniu tronów Rusi, Węgier i skutecznie powstrzymywał ekspansję cesarstwa niemieckiego na wschód;

Ponownie przyłączył do Polski Grody czerwieńskie; umocnił niezależność państwa polskiego wobec Niemiec;

Bolesław II stracił jednak tron (1079) na skutek opozycji wewnętrznej sprzymierzonej z cesarstwem i Czechami. Nie bez znaczenia był tu także konfliktów króla z biskupem krakowskim Stanisławem w wyniku którego Bolesław II stracił poparcie kościoła katolickiego.

BOLESŁAW KRZYWOUSTY:

Okres panowania Bolesława Krzywoustego (bratanka Bolesława Śmiałego) nie powstrzymał ipadku Polski. Władca ten, słynący z talentów militarnych (wygrana wojna z cesarstwem – 1109, odbicie Pomorza 1113-19) postanowił przed śmiercią (1138) podzielić kraj między synów;

ROZBICIE DZIELNICOWE:

Okres rozbicia dzielnicowego trwał przez ponad 150 lat – znaczenie polityczne Polski osłabło, a silną pozycję w Europie odzyskał dopiero w I połowie wieku XIV. Był to jednak okres stabilizacji społecznej i szybkiego rozwoju kraju. Uregulowano stosunki własnościowe ziemi – rycerze w zamian za służbę królowi i księciu stali się właścicielami gruntów, tworzono tysiące nowych wsi i wiele miast. Przybylo do Polski sporo osadników z Niemiec a nad Bałtyk również z Holandii. Powstały dziesiątki klasztorów zakładniczych zwłaszcza przez cystersów i dominikanów

SKUTKI ROZBICIA DZIELNICOWEGO

1. Słaba obronność granic2. Walki wewnętrzne, wyniszczenie dzielnic, upadek gospodarczy3. Wzrost znaczenia duchowieństwa i możnych4. Rozdrobnienie dzielnic właściwych na mniejsze5. Sprowadzenie krzyżaków do polski przez Konrada Mazowieckiego w celu chrystianizacji

ziem Prusów (1226)6. Uzależnienie się Pomorza Gdańskiego, które zostało zajęte przez Krzyżaków (1308);7. Uzależnienie się Pomorza Zachodniego;8. Najazdy Mongołów – bitwa pod Legnicą (1241) porażka wojsk polskich

KAZIMIERZ WIELKI:

Dobre stosunki z Litwą, zakłócone w wyniku rywalizacji o ziemie Ruskie (1360 r. poprawa stosunków z Litwą);

Kazimierz Wielki cele polityczne chciał osiągnąć na drodze dyplomatycznej, nie zawsze skutecznie; zmuszony został do rezygnacji z Pomorza i Śląska, obudził zainteresowanie wschodnim kierunkiem. Nastąpił wzrost znaczenia Polski na arenie międzynarodowej. Początki tworzenia państwa wielonarodowego z tolerancją religijną ( po włączeniu Rusi); związek miast Polskich z Hanzą;

6

Za jego panowania obszar państwa uległ zwiększeniu ze 106 do 270 tysięcy km2

Fortyfikacje – szereg zamków warownych (53) wzdłuż granic (wal obronny na granicy z Brandenburgią, zamki na jurze – krakowsko – częstochowskiej), otoczenie miast murami warownymi (27)

Pozostawił następcy układ sojuszy (stosunki polsko – czeskie – układ w Krakowie – 1339r. oraz uznanie prawa króla czeskiego do Śląska).

WYKŁAD III. 14.03.2011R.

POLSKA I JEJ BEZPIECZEŃSTWO NA PRZESTRZENI WIEKÓW:

Unia polsko – węgierska (1370-1382) Ludwik Węgierski objął tron po śmierci Kazimierza Wielkiego; W 1374 przywilej koszycki dla szlachty, a w 1381r. dla duchowieństwa, w zamian za

zgodę na sukcesję tronu polskiego przez jedną z córek Ludwika Ostateczne odsunięcie dynastii piastowskiej do tronu Polskiego Wybór na tron Polski Jadwigi – córki Ludwika oraz unieważnienie jej małżeństwa z

Wilhelmem Habsburgiem wywołało zatarg z tym rodem Unia Polsko-Litewska w Krewie (14.08.1385r.) przyjęcie chrztu na Litwie; przyłączenie

Litwy do Polski Ugoda w Ostrowie 1392r. – Witold uzyskał zarząd nad Wielkim Księstwem Litewskim,

zamiast Polskich namiestników. Zapoczątkowała ona proces stopniowego rozluźniania związku Polsko-Litewskiego

Zjazd na wyspie Salin w 1398r. – Porozumienie Witolda z Krzyżakami i wspólna walka z Tatarami (zakończona klęską), podczas tego zjazdu musiał odstąpić Żmudź Krzyżakom

Unia Wileńsko-Radomska 1401r. – Witold uznaje zwierzchnictwo Jagiełły i Korony Unia Horodelska 1413 r. – Litwa stała się niezależnym państwem na czele z wielkim

księciem Witoldem, Litwa zobowiązała się do niezawiązywania sojuszów z wrogami Polskimi

SKUTKI ZWIĄZKU POLSKI Z LITWĄ:

Zagrożenie dla zakonu krzyżackiego nad Bałtykiem Zjednoczenie z Litwą – Polska stała się mocarstwem politycznym i militarnym Europy

środkowej królestwo Polskie w bezpośrednim konflikcie z wielkim księstwem moskiewskim i Tatarami

Jagiełło zapoczątkował panowanie dynastii Jagiellonów na tronie Polskim Osłabienie władzy królewskiej w wyniku nadawania przez Jagiełłę i Jagiellończyka

przywilejów szlachty Trwałe powiązanie Litwy i Polski, które doprowadziło do unii realnej (lubelskiej)

w 1569r., jeden organ państwowy – Rzeczpospolita obojga narodów (odrębne skarb, urzędy centralne, wojsko sądownictwo)

Skutki – wzmocnienie potencjału militarnego, uzyskanie przez Koronę granicy z chanatem krymskim i Moskwą, zwiększenie wysiłku militarnego państwa

Bezpotomne odejście Zygmunta II Augusta ostatniego Jagiellona, rozpoczęto okres panowania królów elekcyjnych, traktujących Polski tron jako środek do osiągnięcia własnych celów dynastycznych (oprócz Stefana Batorego)

Ostatnia szansa dla Polski – elekcja hetmana Jana Sobieskiego, jako pogromca innowierców pod Chocimiem bez problemu uzyskał zezwolenie na koronację ze stolicy Piotrowej

Zdawał sobie sprawę z faktu, że nie Turcja jest zagrożeniem dla Polski, lecz okrążający nas z trzecich stron: Prusy od północy; Brandenburgia od zachodu; od Północy Habsburgowie

7

(Cesarstwo), jednak próba wycofania wsparcia dla koalicji antytureckiej, do czego apelowała Francja, wywołało to gwałtowne reakcje papiestwa i kościoła w Polsce

UNIA POLSKI-LITWY Z SAKSONIĄ (1697-1763):

August mocny – elektor saski (przeszedł na katolicyzm) – królem Polski – koronowany w Krakowie

Unia rozkładającej się wewnętrznie Polski i Litwy z wysoko pod względem gospodarczym i kulturalnym – Saksonią, szansą nie tylko przetrwania lecz nawet odegrania roli mocarstwowej

Swoje panowanie rozpoczął od próby opanowania księstw naddunajskich, Mołdawii i Wołoszczyzny. Wyprawa podhajecka wykazała słabość wojski Rzeczpospolitej i niechęć do współdziałania z wojskami saskimi. W zawartym z Turcją w styczniu 1699r. pokoju w Karłowicach, Rzeczpospolita odzyskała Podole a Karol umocnił swą pozycje na tronie polskim

Drugą wielką inicjatywą Augusta II było wznowienie w 1700r w przymierzu Saksonii z Rosją, wojny ze Szwecją o inflanty. Kraina ta jako własno zdobycz dynastyczna Wettinów, przez przyłączenie jej do Polski miała wzmocnić pozycję króla wobec szlachty

Zaangażowany w wojnie o inflanty król August nie zauważył…

<BRAKUJE>

W bitwach Szwedzi rozgromili siły rzeczpospolitej, opanowując prawie cały kraj 19.07.1702 pokonali polaków i Sasów. Do sierpnia 1702 Szwedzi opanowali wszystkie centralne dzielnice Korony

W 1703 roku August II zwołał sejm nadzwyczajny do Lublina, gdzie stawił czoło silnej opozycji, król otwarcie wystąpił przeciwko przywódcy w opozycji prymasowi Michałowi radziejowskiemu

Opozycyjna w stosunku do króla Augusta II szlachta zawiązała zbrojną konfederację w warszawie, a na zjeździe w 1704 roku ogłoszono detronizację Augusta II

Karol XII wskazał na króla polski Leszczyńskiego

Jednak w 1704 sejm elekcyjny wybrał innego króla…

<BRAKUJE>

W 1704 roku zawiązano konfederację Sandomierską grupującą zwolenników Augusta II

August II zawarł porozumienie z Rosją (formalnie znaleźliśmy się w stanie wojny ze Szwecją)

W kraju wojna domowa pomiędzy zwolennikami Augusta II a Leszczyńskiego

Po śmierci Augusta II sejm konwokacyjny 1733 roku przyjął uchwałę o wykluczeniu cudzoziemców do Korony Polskiej

11.08 1733 zbrojna interwencja Rosji, wspierana przez dyplomację Austrii

Na sejmie elekcyjnym szlachta obwołała ponownie królem Stanisława Leszczyńskiego

29.09. 1733 roku August III mocny zostaje wybrany na króla (aby nie przeszkadzać Rosji w jej interesach)

8

1734 na Wawelu August III został koronowany na króla polski. Doprowadziło to do wojny o sukcesję Polską. W maju 1734 roku dochodzi do interwencji Francji dla wsparcia Leszczyńskiego

07.07 Gdańsk kapituluje po kilkumiesięcznym oblężeniu. Stronnictwo leszczyńskiego zawiązało konfederację dzikowską

W 1736 roku odbył się jedyny niezerwany w czasie panowania Augusta III sejm tzw. Pacyfikacyjny na którym potwierdzono jego tytuł królewski

Okres rządów Augusta II i III to czas wojen i pokoju.

W 1763 roku Czartoryscy planowali przeprowadzić zamach stanu z pomocą Rosji i odsunąć Augusta, lecz wcześniej umarł sam król…

<BRAKUJE>

POCZYTAĆ SOBIE…!! AŻ DO KOŃCA PANOWANIA Augusta III <- czasy wolnej elekcji

WYKŁAD IV. 21.03.2011R.

PRZYCZYNY UPADKU RZECZPOSPOLITEJ:

Wewnętrzne:

1. Długoletnie powstrzymywanie się reform anachronicznego systemu;2. Próba radykalnej reformy państwa, ze względu na ogólną słabość zakończona jego

upadkiem;3. Liczne zdrady i przedkładanie własnych korzyści nad państwowymi;4. Słabość gospodarcza i militarna;

Zewnętrzne:

1. Gwałtowny wzrost znaczenia sąsiadów Rzeczpospolitej w XVIII w (Rosja, Prusy i Austria to współczesne mocarstwa europejskie);

2. Brak wartościowych sojuszy (osamotnienie Rzeczpospolitej na arenie międzynarodowej); I rozbiór Polski 1772 II rozbiór Polski 1793 III rozbiór Polski 1795

PAŃSTWA NADBALTYCKIE PO I WOJNIE ŚWIATOWEJ:

Nowe państwa Europejskie Polska, Litwa, Łotwa, Estonia i Finlandia, położone w basenie Morza Bałtyckiego, musiały podjąć działania gwarantujące bezpieczeństwo w tym rejonie;

Rząd Litewski był zdecydowanym przeciwnikiem jakichkolwiek powiązań federacyjnych z Polską;

Pojawia się idea utworzenia „związku państw bałtyckich”, któremu nadawano dyplomacji różne nazwy takie jak: „związek bałtycki” czy też „ententa bałtycka”. Już 13 listopada 1918 roku sformułowano koncepcję przewidującą Inie polityczno – ekonomiczną obejmującą trzy grupy państw: Skandynawię (Szwecję, Danię i Norwegię), państwa Bałtyku południowego (Polska, Litwa) oraz państwa Bałtyku wschodniego (Finlandia, Estonia i Łotwa);

We wrześniu 1919 roku w ramach MSZ Polski utworzono wydział Bałtycko – Skandynawski;

9

W styczniu 1920 roku konferencja w Helsinkach – wówczas pojawia się projekt utworzenia związku państw Bałtyckich – bez rezultatu;

Konferencja w Bulduri pod Rygą, przedstawiciele Polski, Litwy, Łotwy , Estonii i Finlandii oraz Ukrainy decyzja o utworzeniu rady delegatów państw Bałtyckich wyodrębniono Radę Przedstawicieli Wojskowych z siedzibą w Rydze. Estonia i Finlandia dążyły do zawarcia sojuszu militarnego. Litwa negatywnie ze względu na udział Polski;

Projekt – utworzenia sojuszu obronnego zadanie zagwarantowanie bezpieczeństwa przed agresją ze strony Rosji Radzieckiej;

W momencie powołania sojuszu wojskowego zakładano utworzenie wspólnego dowództwa militarnego, opracowanie planów strategiczno – operacyjnych oraz uruchomienie ujednolicenia systemu szkolenia wojskowego we wszystkich wymienionych państwach;

Zabiegi dyplomatyczne się zatrzymały. Wynikało to z polityki zagranicznej poszczególnych państw. Przełomem były wydarzenia w Finlandii z listopada 1921 roku, po których rząd Fiński rozpoczął rozmowy z państwami związku bałtyckiego;

Rozmowy z Polską miały na celu zawarcie polsko-fińskiej konwencji wojskowo – politycznej;

Zorganizowano w marcu 1922 r w warszawie konferencję ministrów spraw zagranicznych Estonii, Łotwy, Finlandii i Polski. Finałem tych rozmów był podpisany układ polityczny z zawartą formułą wojskową, układ podpisano na 5 lat;

Postawa Francji, która na przełomie 1920/21 dała do zrozumienia szczególnie Polsce, że współpraca wojskowa jest ukierunkowana na zapewnienie obrony m.in. morskich granic naszego kraju tylko w przypadku uderzenia ze strony Niemiec. Rozpoczął się proces „wygaszania” aktywności Polski w związku bałtyckim

19 lutego 1921 roku w Paryżu podpisano traktat sojuszniczy Polsko – Francuski/ Zawierał on tajną klauzulę o ataku Niemiec „(…) na wypadek agresji niemieckiej przeciwko jednemu z dwóch krajów, oba kraje są na równi zobowiązane przystąpić do akcji w myśl ogólnego porozumienia…”

WYKŁAD V. 28.03.2011R.

PROBLEMY EUROPY PÓŁNOCNEJ:

W latach 30-tych odżyła idea regionalnego związku bałtyckiego (już bez Polski), powstała wówczas Ententa Bałtycka – Estonia, Łotwa i Litwa

1934r. podpisano traktat Estońsko-Łotewski podpisany w Rydze. Posłużył jako podstawa do paktu Bałtyckiego podpisanego w Genewie 12.09.1934r.

27.05.1938r. w Sztokholmie podpisano deklarację o neutralności – Dania, Finlandia, Islandia, Norwegia i Szwecja

Deklaracja Sztokholmska – szczególnie określała zasady zachowania okrętów państw wojujących na wodach terytorialnych państw neutralnych (warunki zagrażające żywotności okrętu)

EUROPA W LATACH 30 XXw.:

Pakt czterech – projekt przygotowany przez Benito Mussoliniego i przedstawił go w Rzymie w 1933roku miał to być polityczny układ o porozumieniu i współpracy między 4 mocarstwami (Włochy, Wielka Brytania, Niemcy, Francja)

Postanowienia:

1. Mocarstwa miały decydować w sprawie innych państw

10

2. Dyrektoriat 4 mocarstw miał wzorować na ś przymierzu, miał kształtować ład międzynarodowy

3. Równouprawnienie w zakresie rozbrojenia i zbrojeń Niemiec, Austrii, Węgier i Bułgarii

Pakt czterech został parafowany 15.07.1933 w Rzymie (Włochy, Wielka Brytania, a Francja i Niemcy nie ratyfikowały), to zdecydowało o tym, że nie wszedł w życie.

Państwa zachodnie:

1. Spotkanie przywódców 3 mocarstw (Wielka Brytania, Francja i Włochy) 11-14.04.1935 we Włoszech decyzje:

a. Wspólna linia postępowania w związku ze skargami Francji na działalność Niemiec

b. Poparcie dla rokowań w sprawie paktu wschodniego (Francja wiosną 1934r. miał składać się z trzech układów: 1:ZSRR, Niemcy, Polska, Czechosłowacja i państwa Bałtyckie, wzajemna pomoc; 2: radziecko – Francuski – w którym ZSRR przyłącza się do paktu Reńskiego (Locarno); 3: podpisany przez wszystkich czterech uczestników, nawoływał do współdziałania dla pokoju pierwszych dwóch sygnatariuszy

c. Deklaracja wspólna 3 mocarstw, będą przeciwstawiać się każdemu działaniu, które mogłoby zagrozić pokojowi w Europie

2. Londyn 1935r. – rozmowy brytyjsko – niemieckie na temat zbrojeń morskich, Niemcom przyznano prawo do budowy okrętów podwodnych, Brytyjczycy nie konsultowali tego z Francją ani z Ligą Narodów układ morski był Wielkim sukcesem Niemiec

POLITYKA III RZESZY I REAKCJA PAŃSTW ZACHODNICH:

1. Niemcy – zapewnianie świata o pokojowych celach, antykomunistyczna polityka, budowania systemu totalitarnego; prześladowania ludności żydowskiej

2. Państwa zachodnie – przekonane że wersalskiego ładu nie da się utrzymać: próba wpływania na Niemcy i dążenia do złączenia ich w politykę współpracy i pewnych ustępstw (żadne z państw nie chciało się rozbrajać więc po cichu dawały przyzwolenie Niemcom na dozbrajanie się)

3. Zagłębie Saary pod zarządem Ligii Narodów, z jego surowców korzystała Francja: po 15 latach przeprowadzenie plebiscytu; - 90% opowiedziało się za zjednoczeniem tego rejony z Niemcami – zrealizowano to w 1935r.

WYKŁAD VI. 04.04.2011R.

PROBLEMATYKA ROZBROJENIA I ZBROJEŃ:

Niemcy- luty 1935- W. Brytania i Francja- pomysł tzw. powietrznego Locarno- paktu lotniczego sygnatariuszy Paktu Reńskiego ( Francja Wielka Brytania i Włochy podpisały z Niemcami pakt o nienaruszalności granicy zachodniej niemiecko-francuskiej i niemiecko-belgijskiej przy czym Wielka Brytania i Włochy miały w razie agresji niemieckiej lub francuskiej udzielić pomocy stronie napadniętej;

Niemcy 9.03.1935. Goering poinformował świat że Niemcy posiadają lotnictwo wojskowe czego zabraniał im Traktat Wersalski.

Niemcy 16.03.1935. Goering poinformował świat że Niemcy tworzą siły zbrojne i powszechną służbę wojskową czego zabraniał im Traktat Wersalski.

1935- niemieckie ustawodawstwo wojskowe łamiące zapisy T. Wersalskiego;

1935- VII Kongres Międzynarodówki Komunistycznej- ponowna strategia eksportu rewolucji;

11

1936- remilitaryzacja Nadrenii;

1937- Wielka Brytania ogłasza koncepcję własnego bezpieczeństwa:

1. Zabezpieczenie kraju przed atakiem;2. Zabezpieczenie szlaków imperium;3. Utrzymanie sił dla obszarów zamorskich przed atakiem z morza, lądu i powietrza;

1937- zmiana doktryny Francji- „wyczekiwanie” tj. nieangażowanie się militarne na wypadek agresji niemieckiej na Polskę i Czechosłowację;

1938- przedstawiciele sztabów wojskowych Francji i Wielkiej Brytanii informują o defensywnym prowadzeniu wojny z Niemcami w pierwszej fazie;

06.12.1938- deklaracja niemiecko-francuska „o gwarancjach granic obu państw”;

UWARUNKOWANIA GEOPOLITYCZNE ORAZ MILITARNE BEZPIECZEŃSTWA POLSKI W LATACH 1919-1939:

1. Najdłuższa granica z ZSRR 1412km;2. Granica z Czechosłowacją 984 km;3. Granica z Niemcami i Prusami Wschodnimi łącznie 1912km;4. Granica z Rumunią 374km;5. Granica z Litwą i Łotwą 753km;6. Granica morska (Hel x2) 140km;

Kształt powyższy po plebiscytach na Warmii, Mazurach, Powiślu i na Górnym Śląsku;

Granica wschodnia- Traktat Ryski 1921- z Rosją i jej satelickimi republikami Białoruską i Ukraińską formalnoprawnie został uznany przez mocarstwa dopiero 15.03.1923- do tego czasu tymczasowa była zwierzchność Polski nad Galicją Wschodnią. Traktat Mniejszościowy- prawa mniejszości Niemiec w Polsce oraz ich brak dla Polaków w Niemczech.

Rozpad koncepcji federacyjnej- negatywne stanowisko Białorusi, Litwy i innych państw nadbałtyckich. W IV 1920 rozpoczęły się pertraktacje pokojowe tych państw z Moskwą (bez Polski).

Po zakończeniu w 1921 walk o granice polską- ostatni etap to III Powstanie Śląskie które zmieniło położenie Polski.

Dla spraw bezpieczeństwa istotni byli sojusznicy, zwłaszcza państwa zachodnie.

POLITYKA ZAGRANICZNA I BEZPIECZEŃSTWA 1919-1922 :

1. Z CZECHOSŁOWACJĄ: 1918- układ polsko-czeski o Śląsku Cieszyńskim; 1919- wojska czeskie zajęły większość Śląska Cieszyńskiego, Spisz i Orawę; 1924- układ polsko-czechosłowacki „status quo” granic- nieratyfikowany;

2. Z LITWĄ: 1919- Polska zajmuje Wilno; 1920- Wilno zajmuje Armia Czerwona i oddaje je Litwinom; 1920- bunt Żeligowskiego, zajęcie Wilna, zerwanie stosunków dyplomatycznych z Polską;

3. 25.04.1920- układ Piłsudskiego z Petrulą (wspólna walka z Rosją Radziecką); tzw. Umowa Warszawska przewidująca wspólną walkę w wojnie przeciw Bolszewikom, a następnie uznanie przez Polskę niepodległości Ukrainy na terenach na wschód od linii Zabrza;

4. VII-VIII 1920- kulminacja wojna polsko-bolszewickiej;5. 19.02.1921- polsko-francuski Traktat Sojuszniczy- tajna konwencja wojskowa;6. 18.03.1921- polsko-radziecki Traktat Pokojowy w Rydze;

12

7. 03.03.1921- polsko-rumuński układ polityczny i wojskowy;8. 1921- stan bezpieczeństwa Polski zły i bez dobrych rokowań- mimo 2 filarów: Traktatu

Wersalskiego i Traktatu Ryskiego;9. Wpływ czynników zewnętrznych i wewnętrznych:

a. Słaba gospodarka: słaby przemysł, brak infrastruktury, zniszczenia wojenne; do 1920 nie mieliśmy stabilnej waluty; ogromne zadłużenia finansowe na potrzeby wojny polsko-bolszewickiej: 260mln $; ubytek 13% Polaków w wojnach;

b. Liczne mniejszości;c. 50% budżetu poszło na wojnę polsko-bolszewicką; brak wpływów do budżetu;

dodatkowa emisja pieniądza spowodowała wzrost cen żywności o 6000%; kurs dolara wzrósł z 2,9tys do 6,4 mln polskich marek;

d. Brak stabilizacji społecznej, narodowej i politycznej;10. Polska w latach 1921-1926:

a. Osłabienie pozycji- układy genewskie, układ w Rapallo;b. 1924- plan Dawesa;c. 1925- wojna celna;d. 1925- układ Lokarneńskie, odchodzenie Francji od gwarantowania

bezpieczeństwa Polsce;e. Skłonności mocarstw zachodnich do osłabiania mocy Traktatu Wersalskiego;f. 300000 armia- liczna lecz słaba, bez wyposażenia, 22% mniejszości narodowych;g. Niska jakość umocnień i fortyfikacji- pozostałość po wojnie;

POLITYKA ZAGRANICZNA 1926 – 1935:

Ostatnia próba Związku Bałtyckiego- fiasko- 15-17.01.1925 Helsinki (Finlandia, Litwa, Estonia, Polska);

Propozycja Paktu Wiślanego (Wschodniego Locarno) w 1927; Niemcy miały respektować status terytorialny w Europie Wschodniej – gwarantami miały być Francja, Wielka Brytania, i Włochy lecz Wielka Brytania się sprzeciwiła;

1928- Polska podpisuje Pakt Brianda – Kelloga; 1929- podpisanie |Protokołu Litwinowa; 1932- polsko-radziecki Pakt o nieagresji, w 1934 przedłużony na 10 lat; 1934- polsko-niemiecka deklaracja o niestosowaniu przemocy; 1934- minister Beck wypowiada Traktat Mniejszościowy na forum Ligi Narodów;

Francja odchodzi od planu uderzenia prewencyjnego na rzecz doktryny obronnej (linia Maginota);

Francja przyjmuje strategię wojny na wyczerpanie na wzór I wojny światowej;

Francja chce rozluźnić zobowiązania z 1921;

Wielka Brytania chce znieść ograniczenia Niemiec z Traktatu Wersalskiego;

Korekty Polski:

1. Weryfikacja doktryny wojennej a nie założeń strategicznych- priorytet to wojna z ZSRR;2. Zakładano wojnę jednofrontową z udziałem komponentu narodowego (mimo sojuszy

polityczno-militarnych z Francją i Rumunią);

WYKŁAD VII. 11.04.2011R.

POLITYKA ZAGRANICZNA 1936-39:

13

1937- Polska odrzuca niemieckie zaproszenie do udziału w Pakcie Antykominternowskim (Niemcy, Włochy, Japonia-> Berlin- Tokio -Rzym-> przeciw ZSRR);

Konferencja Monachijska- 2.X.1938- zajęcie Zaolzia, części Spiszu i Orawy przez polskie oddziały;

X. 1938- Polska odrzuca niemieckie żądania wysunięte przez Ribbentropa; 1939- fiasko rozmów Hitlera z Beckiem- przygotowania do wojny (plan „Zachód”); III-V 1939- gwarancje Wielkiej Brytanii i Francji; 28.IV.1939- Hitler wymawia polsko-niemiecką deklarację o nieagresji; 25.VIII.1939- polsko-brytyjski oraz polsko-francuski układ sojuszniczy; Jesień 1938- Konferencja Monachijska- przyłączenie do Niemiec Czeskich Sudetów,

udział Polski w przedsięwzięciu, wymuszenie zajęcia zaolziańskiej części Śląska Cieszyńskiego oraz przyłączenie terenów Spiszu i Orawy;

III.1939- zajęcie przez Niemców Czechosłowacji; Położenie geopolityczne i strategiczno-militarne Polski od marca 1939 uległo

radykalnemu pogorszeniu; 25.VIII.1939- martwy polsko-brytyjski układ polityczny; Pogorszenie położenia militarnego…

<BRAKUJE>

WYKŁAD VIII. 18.04.2011R.

OKRES II WOJNY ŚWIATOWEJ- WIZJE BEZPIECZEŃSTWA:

Główną role w koalicji antyfaszystowskiej odgrywały ZSRR, USA i W. Brytania; Sprawę wspólnego prowadzenia wojny oraz ułożenia stosunków po wojnie państwa

koalicji omawiały na kolejnych konferencjach swoich przywódców; 12.07.1941- brytyjsko-radziecki układ o wspólnym prowadzeniu wojny z III Rzeszą; 14.08.1941- Karta Atlantycka USA- W. Brytania; X.1941- porozumienie ZSRR-WB-USA o rozszerzeniu LEND LEASE; 12.07.1941- brytyjsko-radziecki układ o wzajemnej pomocy i wspólnych działaniach

bojowych przeciw Niemcom; 30.07.1941- układ polsko-radziecki tzw. Sikorski-Majski;

DZIAŁALNOŚĆ WIELKIEJ KOALICJI USA-WIELKA BRYTANIA-ZSRR:

14-24.01.1943- konferencja w Casablance- Roosevelt i Churchill- Stalin odmówił przybycia przez bitwę pod Stalingradem- bezwarunkowa kapitulacja Niemiec I koalicji; desant na Sycylię w 1943; II front utworzony dopiero w 1944;

14-24.08.1943- konferencja w Quebeck- prezydent USA i premier W. Brytanii- decyzja o utworzeniu II frontu latem 1944 we Francji; wspólne działania na oceanie Atlantyckim, wspólne ustalenia przed spotkaniem ze Stalinem;

10/11.1943- Moskwa- Konferencja Ministrów Spraw Zagranicznych; 19-30.10.1943- 4 deklaracje:

o W sprawie powszechnego bezpieczeństwa, koordynacji działań wojennych i konieczności utworzenia po wojnie organizacji międzynarodowej dla pokoju;

o W sprawie zasad polityki sojuszników wobec Włoch;o W sprawie odbudowania niepodległości Austrii;o W sprawie odpowiedzialności zbrodniarzy wojennych;

22-26.11.1943- Kair- W. Brytania, USA, Chiny- plany i koordynacja wysiłków w wojnie z Japonią; pozbawienie Japonii po wojnie wysp na Pacyfiku; Korea powinna odzyskać niepodległość;

KONFERENCJA WIELKIEJ TRÓJKI- TEHERAN 28.11-01.12.1943:

14

Sprawa Niemiec- miała ją rozstrzygnąć Europejska Komisja Doradcza; Udzielenie poparcia Jugosławii; Termin otwarcia II frontu; ZSRR wypowie wojnę Japonii po zwycięstwie;

KONFERENCJA JAŁTAŃSKA 4-11.02.1945:

Sprawa Niemiec- (okupacja USA, FR, ZSRR i W. Brytanii); ONZ zastąpi Ligę Narodów; ZSRR wypowie wojnę Japonii; Chiny otrzymają Mandżurię; Miała być próbą zaprowadzenia sprawnego systemu bezpieczeństwa;

KONFERENCJA W POCZDAMIE 17.07-02.08.1945:

Sprawa Niemiec- (Sojusznicza Rada Kontroli)- podział Niemiec na 4 strefy okupacyjne, wprowadzenie 4 D, przesiedlenie Niemców do Niemiec, sądzenie zbrodni ludobójstwa;

Utworzenie Rady Ministrów Spraw Zagranicznych 5 mocarstw dla świata i 4 dla Europy;

WYKŁAD IX. 09.05.2011R.

WOJNA KOREAŃSKA 1950-53:

08.1945- Korea Pn. wyzwolona przez ZSRR a Korea PD. Przez USA: podział wg 38 równoleżnika;

05.1945- wybory w Korei Pd. pod nadzorem ONZ, w Korei Pn. bez ONZ; rezolucja 12.1948 uznała rząd Korei Pd. za jedyny legalny rząd Korei;

26.06.1950- armia północnokoreańska zaatakowała Koreę Pd.- wojna ta groziła wybuchem konfliktu o zasięgu światowym;

Doprowadzono do trwałego podziału Korei;

WIETNAM – WOJNA Z FRANCJĄ:

Przyczyny:o Dążenie FR do przywrócenia swojej kolonii;o Dążenie WT do wprowadzenia lokalnej wersji socjalizmu;

Skutki:o 20.07.1954- Genewa- Układ dzielący WT wzdłuż 17równoleżnika;

Pn- Demokratyczna Republika Wietnamu; Pd- Państwo Wietnamskie;

o FR wycofała swoje wojska i zgodziła się na przyznanie niepodległości Laosowi i Kambodży;

o Zakaz tworzenia baz w Wietnamie, Laosie i Kambodży;o Zakaz zawierania sojuszy wojskowych przez Wt, L i K;

WOJNA WIETNAMSKA Z UDZIAŁEM USA:

Przyczyny:o Układy Genewskie nie były przestrzegane przez oba państwa wietnamskie;o 10.1958- proklamowanie Republiki Wietnamu Południowego- DRW zaczęła na tym

terenie tworzyć partyzantkę;o 1957- pierwsze walki;o 1960- R. Viet Cong powołał do życia Narodowy Front Wyzwolenia Wietnamu

Południowego celem zjednoczenia kraju pod rządami komunistów;o USA wraz z SEATO wsparciem dla RWP;

15

o 08.1964- atak kutrów DRW na okręt USA- początek działań wojennych; Skutki:

o Klęska polityczna USA;o Wzrost wpływu DRW w L i K;

1979- konflikt z Chinami- po ataku DRW na Kampuczę; obalenie cieszącego się poparciem Chin reżimu Czerwonych Khmerów; po obaleniu w Kampuczy reżimu Pol Pota wybucha wojna domowa, która trwała do 1993r.;

Wietnam w latach 90tych będąc państwem socjalistycznym rozpoczął działania w kierunku gospodarki liberalnej;

Wojna kosztowała USA ponad 150 mld $ (licząc koszty pośrednie ubezpieczeń, rent i zasiłków było to 200 mld $);

Przeciętnie w ciągu jednego dnia armia amerykańska zużywała 10 tysięcy pocisków- 1 kosztował 100$;

Amerykanie stracili 4900 helikopterów i 3700 samolotów (odpowiednio 250 i 400 tys. $); Dzięki ratownictwu lotniczemu udało się uratować 80%ciężko rannych; Poległo >58 tys. żołnierzy amerykańskich; W 1994 roku ponad 2400 osób wciąż uważało się za zaginionych;

KRYZYS KUBAŃSKI:

Przyczyny:o Obalenie Batisty przez F. Castro;o Nacjonalizacja własności obywateli;o USA- blokada gospodarcza i próba obalenia rządów Castro- inwazja w Zatoce Świń

17.05.1961;o Współpraca radziecko-kubańska;o 22-28.10.1960- Kryzys Kubański (Rakietowy, Karaibski)- USA vs ZSRR;o Bezpośrednią przyczyną byłą instalacja na Kubie radzeickich rakiet ofensywnych i

wyrzutni rakiet; Skutki:

o Odejście USA i ZSRR od konfrontacji na rzecz negocjacji;o Uruchomienie gorącej linii Kreml-Biały Dom;o Negocjacje i uczestnictwo Stolicy Apostolskiej i Sekretarza ONZ;o 28.10.1962- porozumienie Kennedy-Chruszczow:

USA: zniesienie wojskowej blokady wyspy i deklaracja niedokonywania agresji na Kubę;

ZSRR: wycofanie rakiet i bombowców z Kuby; Proces totalitaryzacji na Kubie;

WYKŁAD X. 16.05.2011R.

WOJNY IZRAELSKO-ARABSKIE:

Wojna o niepodległość 1948 – utworzenie państwa Izrael 15.05.1948r. spowodowało konflikt na bliskim wschodzie, kraje arabskie przeciwko Izraelowi; wojna wygrana przez Izrael – zajął większe terytoria niż przewidywała uchwała ONZ, eksodus Palestyńczyków ok. 900 tys.; państwo Izrael bez formalnych, uznawanych przez sąsiadów granic;

WOJNA O KANAŁ SUESKI 1956r.:

Atak wojsk Izraelskich, brytyjskich i francuskich na Egipt – przyczyna nacjonalizacja kanału Sueskiego; opanowanie półwyspu synajskiego i strefy Gazy przez wojska Izraelskie

16

Na skutek ostrego sprzeciwu ZSRR i braku akceptacji przez USA, nastąpiło wycofanie wojsk najeźdźców

WOJNA 6-CIO DNIOWA:

Wojna czerwcowa 1967r. w ciągu 6 dni zajęcie przez wojska Izraelskie półwysep Synaj, strefę Gazy, rolnicze terytoria Jordanii; zawdzięczał to pomocy USA; państwa socjalistyczne za wyjątkiem Rumunii zerwały stosunki dyplomatyczne z Izraelem;

WOJNA YOM KIPPUR:

10.1973r. wojna Yom Kippur (żydowskie święto w czasie którego Izrael został zaatakowany), zakończyła się jego zwycięstwem; w 1979r. Izrael zawarł dwustronny układ pokojowy w Camp David z Egiptem, który odzyskał półwysep Synaj;

BLISKI WSCHÓD ZAGROŻENIA:

Turcja – Kurdowie Irak - BMR Iran – BMR Egipt Syria Cypr – Grecja / Turcja

KONFLIKTY AFGAŃSKIE (1979 – 2001):

Przyczyny – kluczowe położenie geopolityczne, w latach 70 wzrost napięć między siłami politycznymi;

Skutki – wycofanie wojsk Radzieckich – zmiana rządów, przystąpienie do działań ruchu Talików – popieranych przez Pakistan;

Po wydarzeniach 11 września 2001r. Talibowie odmówili wydania Ossama Bin Ladena 07.10.2001r. USA wspierane przez państwa NATO, a także Rosję, rozpoczęło operację wojskowa przeciw Afganistanowi – pozycjom Talibów;

W grudniu 2001r. w Petersburgu (RFN) 4 największe frakcje Afgańskie podpisały porozumienie o współpracy wewnątrz kraju;

ZAGROŻENIA DLA BEZPIECZEŃSTWA ŚRODKOWEJ EUROPY:

Powstanie węgierskie – 1956r. Przyczyny – w krajach Europy środkowo – wschodniej po 1953r. następowała odwilż,

której nie było na Węgrzech – tam funkcjonował totalitaryzm; w Węgierskiej partii pracy w 1956r. nastąpił rozłam. Władze zgodziły się na pogrzeb zamordowanych w 1949r działaczy komunistycznych, co doprowadziło w 1956r do manifestacji. Trwały one do czasu wkroczenia wojsk radzieckich. Na stanowisku I sekretarza Janos Kadr, a premier Ime Nagya

Zaproponował wystąpienie Węgier z Układu Warszawskiego Skutki – zginęło ok. 20 tys. Węgrów, ponad 200 tys. uciekło na zachód

PRASKA WIOSNA 1963R.:

Przyczyny – pojawienie się ruchów reformatorskich; 1965r. na I sekretarza KPCz wybrano Aleksandra Dubczoka – reformatora. Zagrożenie pozycji z KPCz zaniepokoiło ZSRR, Bułgarii, NRD, Polski i Węgier wkroczyły do Czechosłowacji. Zginęło 200 osób;

Skutki – wprowadzenie feudalizmu Czechosłowackiego; I sekretarzem został Gustaw Husak; do końca 1976r pojawiła się opozycja demokratyczna pod nazwą „KARTA 77”;

17

„DOKTRYNA BREŻNIEWA” – jedyna doktryna wojskowa działająca w Układzie Warszawskim;

OBSZARY NAPIĘĆ W EUROPIE POŁUDNIOWO – WCHODNIEJ W LATACH 90 XX WIEKU:

Problem mniejszości narodowych – przyczyną napięć w Europie południowo – wschodniej (podział Europy na dwa bloki polityczno – militarne zminimalizował to zjawisko);

Cypr wyjątkiem – napięcia Turecko – Greckie, podział wyspy w 1974r na dwie części Upadek bloku wschodniego w 1990r. ponowne napięcia na tle narodowościowym Upadkowi ZSRR towarzyszył konflikt zbrojny w Mołdawii w latach 1990-92 (mniejszość

rosyjska proklamowała niepodległość – powstanie republiki naddniestrzańskiej nie jest uznawana na arenie międzynarodowej i ten region jest traktowany jako część Republiki Mołdawii);

Rozpad Jugosławii lata – 1991-95 walki Chorwacji, Bośni i Hercegowinie – przyczyna proklamowanie przez mniejszość Serbską zamieszkującą w tych państwach własnych republik narodowych;

1998r konflikt zbrojny w Kosowie – ludność Albańska jako większość tej autonomicznej prowincji Serbskiej ogłosiła utworzenie niepodległej republiki.

PODZIAŁ BOŚNI W LATACH 1994-1995:

Rozpadowi Jugosławii towarzyszył wybuch konfliktów zbrojnych w Chorwacji w czerwcu 1991r. oraz w Bośni i Hercegowinie w kwietniu 1992r;

Serbowie z krainy (w Chorwacji) oraz Bośni i Hercegowiny wspierani przez armię dawnej Jugosławii, stworzyli dwie republiki Serbskie;

Od maja 1993r do lutego 1994 przewaga Serbów; Od lipca 1995r. powolny upadek republiki Serbskiej krainy; Grudniu 1995r zakończenie konfliktu Bośniackiego. Uznano republikę serbską jako

jedną z dwóch jednostek terytorialnych wchodzących w skład Bośni i Hercegowiny;

WOJNA W KOSOWIE 1998 – 1999:

Podporządkowane Kosowo Serbii w 1991r. przedstawiciele ludności Albańskiej proklamowali utworzenie republiki Kosowo i rozpoczęli walkę o niepodległość tego regionu

Wiosną 1998r brutalne represje oddziałów Serbskich wobec Albańczyków; 1999r. pod Paryżem rozpoczęły się negocjacje, które zostały zawieszone przez Serbów,

którzy nie chcieli podpisać porozumienia; 1999r. NATO rozpoczęło bombardowanie obszarów Serbii;

18