wydziaŁ - samodzielna katedra ochrony ... · web viewmetody określania potrzeb żywienia roślin...

PAKIET INFORMACYJNY ECTS

OCHRONA ŚRODOWISKA

Opole 2005

WYDZIAŁ PRZYRODNICZO – TECHNICZNY

1

UNIWERSYTETU OPOLSKIEGO

45-052 Opoleul. Oleska 48

DZIEKAN prof. dr hab. inż. Andrzej Gawdzik

Opole, ul. Oleska 48, pok.108 , tel.4545841Dni i godziny przyjmowania stron :

poniedziałek 1200 - 1300

czwartek 1330 – 1430

PRODZIEKAN ds. dydaktyki studiów dziennych dr hab. Stanisław Koziarski, prof. UO

Opole, ul. Oleska 48, pok.108 A, tel.4545841Dni i godziny przyjmowania stron :

poniedziałek 900- 1000 czwartek 1030 – 1130

PRODZIEKAN ds. dydaktyki studiów zaocznych dr inż. Dariusz Suszanowicz

Opole, ul. Oleska 48, pok.108 A, tel.4545841Dni i godziny przyjmowania stron :

czwartek 800- 900

piątek 1200- 1300

DZIEKANAT WYDZIAŁU Opole, l. Oleska 48, pokój 126, tel. 4545841 w.2211 i 2250/Dni i godziny przyjmowania stron :

od wtorku do piątku 1130 – 1400 w soboty 800 – 1200

Kierownik dziekanatu – mgr Anna LUBCZYŃSKA /ul. Oleska 48, pokój124, tel.4545841 w. 2210/

sprawy studentów dziennych i zaocznych prowadzą:

mgr Monika DUŻYŃSKAmgr Grażyna MAJEWSKAmgr Agnieszka KOWALCZYK

Wydział Przyrodniczo - Techniczny Uniwersytetu Opolskiego w roku akademickim 2005/2006 będzie kształcił studentów na kierunkach:

2

magisterskich Ochrona Środowiska (w systemie stacjonarnym i zaocznym) Biologia (w systemie stacjonarnym i zaocznym) Biologia – studia uzupełniające (w systemie stacjonarnym i zaocznym)

wygasające w roku akademickim 2006/07r. Inżynieria Środowiska (w systemie stacjonarnym i zaocznym) Inżynieria Środowiska, specjalność: Podstawowe Problemy Techniki – studia

uzupełniające (w systemie stacjonarnym i zaocznym) Inżynieria Środowiska, specjalność: Inżynieria Procesowa w Ochronie

Środowiska – studia uzupełniające (w systemie stacjonarnym i zaocznym)

zawodowych Biologia (w systemie stacjonarnym i zaocznym) – wygasające w roku

akademickim 2004/2005 Edukacja Techniczno-informatyczna (w systemie stacjonarnym i zaocznym).

Koordynatorzy kierunkowi:

- Ochrona Środowiska (5 letnie, magisterskie): dr Urszula Karwaczyńska- Biologia – studia uzupełniające: dr Anna Kocorek- Biologia (5 letnie, magisterskie): dr Anna Kocorek- Inżynieria Środowiska (5 letnie, magisterskie): dr inż. Dariusz Suszanowicz- Inżynieria Środowiska, specjalność: PPT – studia uzupełniające: mgr Zofia Siwerska- Edukacja Techniczno-Informatyczna: dr Janina Pierańska.

STRUKTURA WYDZIAŁU PRZYRODNICZO – TECHNICZNEGO

3

I. KATEDRA OCHRONY POWIERZCHNI ZIEMI Kierownik Katedry - prof. dr hab. inż. Czesława Rosik–Dulewska

1. ZAKŁAD GLEBOZNAWSTWA I OCHRONY GLEB dr Izabella Pisarek – p.o. kierownika Zakładu

dr Grzegorz KuszaPracownia Ochrony Agrocenoz

dr hab. inż. Bronisław Połcik, prof. UOmgr Jarosław Sławińskimgr Aleksandra Cichoń – prac. techn.

2. ZAKŁAD GOSPODARKI ODPADAMI I ŚCIEKAMI prof. dr hab. inż. Czesława Rosik - Dulewska - kierownik Zakładu

1. prof. dr hab. inż. Krzysztof Kuczewski 2. prof. dr hab. inż. Włodzimierz Czamara3. dr hab. Joanna Kyzioł4. dr Mariusz Głowacki 5. dr Urszula Karwaczyńska 6. dr Beata Gołuchowska7. dr inż. Tomasz Ciesielczuk8. dr inż. Mirosław Wiatkowskimgr Elwira Wiśniewska – prac. techn.

Pracownia Spektrometriimgr Barbara Kotula – Witkowska

3. ZAKŁAD MONITORINGU i ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO dr hab. Stanisław Koziarski, prof. UO – kierownik Zakładu

Pracownia Zagospodarowania Przestrzennegodr hab. Stanisław Koziarski, prof. UOdr Krzysztof Badoradr Krzysztof Lubicz - Miszewski dr Maciej Wyszyńskimgr Radosław Wróbel

Pracownia Edukacji Ekologicznejdr hab. Krystyna Borecka, prof. UOmgr Józef Borecki - starszy wykładowca

Pracownia Monitoringudr Izabela Czerniawska – Kuszadr Elżbieta Gołąbekmgr Agnieszka Brożonowicz – prac. techn.

II. KATEDRA BIOSYSTEMATYKIKierownik Katedry - prof. dr hab. Jerzy Lis 1. ZAKŁAD BOTANIKII SYSTEMATYCZNEJ I FITOSOCJOLOGII2. ZAKŁAD ZOOLOGII BEZKRĘGOWCÓW Pracownia zoologii kręgowców Pracownia paleozoologii Stacja terenowa

4

III. KATEDRA BIOTECHNOLOGII I BIOLOGII MOLEKULARNEJ

Kierownik Katedry – prof. dr hab. Adam Latała

1. ZAKŁAD BIOLOGII KOMÓRKI Pracownia Biologii Człowieka2. ZAKŁAD EKOLOGII I OCHRONY PRZYRODY3. ZAKŁAD BIOTECHNOLOGII

Pracownia Mikrobiologii PrzemysłowejPracownia Genetyki BiochemicznejPracownia BiochemiiPracownia EnzymologiiPracownia Bakteriologii OgólnejPracownia Mikologii OgólnejPracownia Biotechnologicznych Podstaw Żywienia CzłowiekaPracownia Podłoży i Hodowli Szczepów

IV . KATEDRA INŻYNIERII PROCESOWEJKierownik Katedry – prof. dr hab. inż. Andrzej Gawdzik

1. ZAKŁAD REAKTORÓW I TECHNIK SEPARACJI2. ZAKŁAD PROCESÓW JEDNOSTKOWYCH3. ZAKŁAD PROCESÓW CIEPLNYCH

Pracownia Maszynoznawstwa Warsztaty

4. ZAKŁAD SOZOTECHNIKI I STEROWANIA ŚRODOWISKIEM5. ZAKŁAD PROCESÓW MECHANICZNYCH Pracownia informatyki i analizy numerycznej

V . KATEDRA INŻYNIERII ROLNICZEJ I ŚRODOWISKAKierownik Katedry – prof. dr hab. Krystian Ledwoń

1. LABORATORIUM FIZYKI ATMOSFERY I HYDROLOGII STOSOWANEJ

Pracownia Rewitalizacji Wód i Gleby Pracownia Budownictwa Ogólnego i Hydrotechnicznego

VI . KATEDRA TECHNOLOGIIKierownik Katedry – prof. dr hab. inż. Viktor Vlasenko

1. ZAKŁAD BADAŃ FIZYKOCHEMICZNYCH Pracownia Techniki Pomiarów Pracownia Elektroniki2. ZAKŁAD PROJEKTOWANIA TECHNICZNO-INFORMATYCZNEGO3. ZAKŁAD TECHNIKI Pracownia Ekonomiki Kształcenia Zawodowego

5

OCHRONA ŚRODOWISKAJednolite studia magisterskie 5 –letnie

I. OPIS STUDIÓW

Studia na kierunku Ochrona Środowiska trwają 5 lat (10 semestrów) i mają przygotować

specjalistów do programowania, organizowania i prowadzenia kontroli działań w zakresie

ochrony i kształtowania środowiska.

Po ukończeniu studiów (w tym po odbyciu odpowiednich praktyk zawodowych i ewentualnie

pedagogicznych), po wykonaniu i obronie pracy magisterskiej, absolwent uzyskuje dyplom

magistra ochrony środowiska (ewentualnie: magistra ochrony środowiska z przygotowaniem

pedagogicznym) i może pełnić funkcje:

specjalisty w zakresie ochrony środowiska, pracującego w administracji lokalnej, centralnej,

państwowej lub samorządowej;

specjalisty w wybranych działach ochrony środowiska, wykonującego samodzielnie lub

w zespołach projekty, ekspertyzy i oceny środowiska;

konsultanta programów ochrony środowiska w przedsiębiorstwach produkcyjnych

i urzędach celnych;

propagatora edukacji w zakresie ochrony środowiska.

W czasie przebiegu studiów student musi zaliczyć wszystkie przedmioty standardu

(kształcenia ogólnego, przedmioty podstawowe i kierunkowe). Od czwartego semestru

dodatkowo dokonuje wyboru przedmiotów z oferty kursów stałych i zmiennych, które

poszerzają zakres przedmiotów obowiązkowych. Kursy zmienne w każdym roku

akademickim są dobierane przez Radę Programową kierunku na podstawie wykazu

uczelnianego. Od 8 semestru program studiów zapewnia możliwość wyboru specjalizacji

(ścieżek kształcenia).

Na kierunku Ochrona Środowiska prowadzone są następujące pracownie

specjalizacyjne:

1. Gleboznawstwo i Ochrona Gleb

2. Gospodarka Odpadami i Ściekami

3. Monitoring i Zarządzanie Środowiskiem

4. Zagospodarowanie przestrzenne

5. Ekologia

6. Stan i zagrożenie flory

7. Stan i zagrożenie fauny

8. Mikrobiologia, genetyka i biotechnologia

6

9. Biologia człowieka

W skład Rady Programowej na kierunku Ochrona Środowiska wchodzą:

1. prof. dr hab. inż. Czesława Rosik–Dulewska -przewodnicząca

2. dr Urszula Karwaczyńska – koordynator kierunkowy

3. dr Izabela Czerniawska-Kusza

4. dr Ewa Boniewska-Bernacka

5. dr Krzysztof Spałek

6. mgr Agnieszka Brożonowicz

7. Barbara Olszar – przedstawiciel studentów

Tutorzy:

dr Maciej Wyszyński

dr hab. Joanna Kyzioł

dr Krzysztof Lubicz-Miszewski

Opiekun studiów zaocznych:

dr inż. Mirosław Wiatkowski

II. SZCZEGÓŁOWA PROPOZYCJA REALIZACJI PROGRAMU DLA KIERUNKU OCHRONA ŚRODOWISKA W ROKU AKADEMICKIM 2005/2006

Legenda:St – standard – przedmioty obowiązkowe (zgodnie z Rozporządzeniem MENiS: Dz. U. Nr 116, poz. 1004 z 2002 r.)M- blok magisterskiIpo - inne przedmioty obowiązkoweKs - kursy stałeKz - kursy zmienne

W – wykładL - laboratoriumS – seminariumK – konwersatoriumT – zajęcia terenowe

E – egzaminZO – zaliczenie na ocenęZL – zaliczenie bez ocenyA - zgodnie z wymogami

Studium Języków Obcych

Semestr 1

Kod Przedmiot Kate-goria

Liczba godzin Punkty ECTSRazem W S L K T

III/VI.3.1.O Matematyka i statystyka (E)

St 60 30/E 30/ZO 6

VI.3.2.O Chemia ogólna i nieorganiczna (E)

St 90 30/E 45/ZO 15/ZO 7

VI.3.3.O Geologia (E) St 60 30/E 30/ZO 5

VI.3.4.O Informatyka I (ZO) St 75 30/ZO 45/ZO 5

VI.3.5.O Biologia I (zoologia) (E) St 90 45/E 45/ZO 7

Razem przedmioty standardu w semestrze 1: 375 165 165 45 30

Semestr 2



VI.3.6.O Meteorologia z elemen-tami klimatologii (ZO)

St 45 30/ZO 15/ZO 4

7

III/VI.3.7.O Chemia organiczna (E) St 90 30/E 45/ZO 15/ZO 7

VI.3.8.O Ekologia (E) St 75 30/E 30/ZO 15/ZO 6

VI.3.9.O Biologia II(botanika)(E) St 90 45/E 45/ZO 7

III/VI.3.10.O Fizyka z elementami biofizyki (E)

St 75 30/E 45/ZO 6

Razem przedmioty standardu w semestrze 2: 375 165 135 60 15 30

Inne przedmioty obowiązkowe:

Język obcy (ZO) + (E) Ipo A -

W – F (ZL) Ipo 30

Semestr 3



VI.3.11.O Biochemia (E) St 75 30/E 45/ZO 6

VI.3.12.O Hydrologia i gospodarka wodą (E)

St 75 30/E 45/ZO 6

VI.3.13.O Filozofia przyrody (ZO) St 30 15/ZO 15/ZO 3

VI.3.14.O Monitoring i bioindykacja (E)

St 90 30/E 45/ZO 15/ZO 6

VI.3.15.O Informatyka II (Teledetekcja i GIS) (ZO)

St 45 15/ZO 30/ZO 4

VI.3.16.O Instrumentalne metody badań środowiska (ZO)

St 60 15/ZO 45/ZO 5



Język obcy (ZO) + (E) Ipo A A

W – F (ZL) Ipo 30 -

Semestr 4



VI.3.17.O Mikrobiologia ogólna i środowiskowa (E)

St 75 30/E 45/ZO 7

VI.3.18.O Gleboznawstwo (E) St 105 30/E 45/ZO 15/ZO 15/ZO 7

VI.3.19.O Problematyka prawno-ekonomiczna w ochronie środow.I (ZO)

St 45 30/ZO 15/ZO 3

VI.3.20.O Geomorfologia (E) St 30 15/E 15/ZO 3

Razem przedmioty kanonu w sem. 4: 255 105 90 45 15 22



W – F (ZL) Ipo 30 -

Kursy stałe i zmienne: ~ 120~ 135 godzin w zależności od wyboru

VI.3.46.S Biologia człowieka (ZO) Ks 30 30/ZO 2

VI.3.47.S Ekologia roślin (E) Ks 30 15/E 15/ZO 3

VI.3.48.S Gospodarka środowiskiem (ZO)

Ks 60 30/ZO 15/ZO 15/ZO 5

VI.3.49.S Wstęp do entomologii (ZO) Ks 30 15/ZO 15/ZO 3

VI.3.50.S Ochrona wód (ZO) Ks 45 15/ZO 15/ZO 15/ZO 4

VI.3.51.S Naturalne i antropogeniczne sorbenty metali ciężkich w OŚ

Ks 45 30/ZO 15/ZO 3

Kursy zmienne Kz ~30 2

Jeżeli student nie realizuje w semestrze 4 Ipo musi uzyskać z kursów stałych i zmiennych minimum 10 punktów ECTS

8

Semestr 5



VI.3.21.O Toksykologia (E) St 60 30/E 30/ZO 4

VI.3.22.O Ochrona gleb (E) St 60 30/E 30/ZO 4

VI.3.23.O Technologie w ochronie środowiska I (wodno-ściek.) (E)

St 105 30/E 45/ZO 15/ZO 15/ZO 6

II/VI.3.24.O Bioetyka (E) St 30 15/ZO 15/ZO 3

VI.3.25.O Ochrona przyrody I (E) St 75 30/E 30/ZO 15/ZO 6




Kursy stałe i zmienne: ~ 75~90 godzin w zależności od wyboru

VI.3.52.S Kartografia i geodezja (ZO) Ks 60 15/ZO 30/ZO 15/ZO 4

VI.3.53.S Grzyby w agrocenozach (E) Ks 60 30/E 30/ZO 5

VI.3.54.S Ekologia człowieka (E) Ks 45 30/E 15/ZO 4

VI.3.55.S Geochemia (ZO) Ks 30 15/ZO 15/ZO 3

VI.3.56.S Ekologia zwierząt (ZO) Ks 30 15/ZO 15/ZO 3

Limnologia (ZO) Ks 45 15/ZO 15/ZO 15/ZO 3


Jeżeli student nie realizuje w semestrze 5 Ipo musi uzyskać z kursów stałych i zmiennych minimum 7 punktów ECTS

Semestr 6



VI.3.26.O Technologie w ochronie środowiska II (odpady) (E)

St 120 30/E 45/ZO 30/ZO 15/ZO 7

VI.3.27.O Technologie w ochronie środowiska III (Ochrona i zagrożenia atm.) (ZO)

St 60 30/ZO 15/ZO 15/ZO 5

VI.3.28.O Biotechnologia (E) St 75 30/E 45/ZO 5VI.3.29.O Ochrona przyrody II

(agrocenozy) (E)St 60 15/E 45/ZO 5

Razem przedmioty standardu w sem. 6: 315 105 135 45 30 22Inne przedmioty obowiązkowe:

Praktyka zawodowa Ipo 4 tyg. -Kursy stałe i zmienne: ~ 90 ~105 godzin w zależności od wyboruVI.3.57.S Ekologia

mikroorganizmów (E) Ks 30 15/E 15/ZO 3VI.3.58.S Podstawy chemii

środowiska (ZO) Ks 45 30/ZO 15/ZO 4VI.3.59.S Technologie uprawy

roślin (E) Ks 60 30/E 30/ZO 5VI.3.60.S Wybrane zagadnienia z

dendrologii (ZO) Ks 60 15/ZO 30/ZO 15/ZO 5VI.3.61.S Fitopatologia - wybrane

zagadnienia (ZO) Ks 60 30/ZO 30/ZO 5VI.3.62.S Planowanie

eksperymentów w naukach przyrodniczych (ZO)

Ks 30 15/ZO 15/ZO 3

VI.3.63.S Alternatywne źródła energii (ZO)

Ks 30 15/ZO 15/ZO 2

Kursy zmienne Kz ~30 2Jeżeli student nie realizuje w semestrze 6 Ipo musi uzyskać z kursów stałych i zmiennych minimum 8 punktów ECTS

9

Semestr 7



VI.3.30.O Planowanie przestrzenne (E)

St 60 30/E 30/ZO 5

VI.3.31.O Rozwój zrównoważony (E)

St 45 30/E 15/ZO 4

VI.3.32.O Ekologia wód (E) St 75 30/E 30/ZO 15/ZO 5VI.3.33.O Rekultywacja gruntów

(ZO)St 60 30/ZO 15/ZO 15/ZO 5

VI.3.37.O Wykład specjalizacyjny I (ZL)

M 30 30/ZL 2

Razem przedmioty standardu w sem. 7: 270 150 30 60 30 21

Kursy stałe i zmienne: ~ 90 godzin w zależności od wyboruVI.3.64.S Mineralne surowce

odpadowe (ZO)Ks 30 15/ZO 15/ZO 3

VI.3.65.S Ewolucjonizm (E) Ks 30 15/E 15/ZO 3VI.3.66.S Gospodarka odpadami

organicznymi (ZO)Ks 30 15/ZO 15/ZO 3

VI.3.67.S Biogeotechnologia (ZO) Ks 30 30/ZO 3VI.3.68.S Metody opracowywania

wyników eksperymentu (ZO)

Ks 30 15/ZO 15/ZO 3

VI.3.69.S Zagrożenia i ochrona hydrosfery (ZO)

Ks 45 30/ZO 15/ZO 4

VI.3.70.S Substancje humusowe w glebach i odpadach organicznych (ZO)

Ks 45 45/ZO 4

Kursy zmienne Kz ~30 2Jeżeli student nie realizuje w semestrze 7 Ipo musi uzyskać z kursów stałych i zmiennych minimum 9 punktów ECTS

Semestr 8



VI.3.34.O Oceny oddziaływania na środowisko (E)

St 45 30/E 15/ZO 3

VI.3.35.O Zagrożenia cywilizacyjne (E)

St 45 30/E 15/ZO 4

VI.3.36.O Problematyka prawno- ekonomiczna w ochronie środowiska II (ZO)

St 45 30/ZO 15/ZO 3

VI.3.38.S.O Wykład specjalizacyjny II (ZL)

M30 30/ZL

2

VI.3.39.S.O Laboratorium specjalizacyjne I (ZO)

M 120 120/ZO 8

Razem przedmioty standardu w semestrze 8: 285 120 120 45 20Kursy stałe i zmienne: ~ 75 godzin w zależności od wyboruVI.3.71.S Ergonomia (ZO) Ks 45 30/ZO 15/ZO 4VI.3.72.S Ochrona przed hałasem

(ZO)Ks 60 30/ZO 30/ZO 4

VI.3.73.S Rozwój obszarów wiejskich (ZO)

Ks 30 15/ZO 15/ZO 2

VI.3.74.S Fitosocjologia (E) Ks 30 15/E 15/ZO 2VI.3.75.S Geograficzne podstawy

OŚ (ZO)Ks 60 30/ZO 30/ZO 4

VI.3.76.S Fauna Polski (ZO) Ks 30 15/ZO 15/ZO 2VI.3.77.S Genetyka (ZO) Ks 75 30/ZO 45/ZO 6VI.3.78.S Biologia konserwatorska

(ZO)Ks 60 30/ZO 30/ZO 4

VI.3.79.S Gospodarka surowcami naturalnymi (ZO)

Ks 45 30/ZO 15/ZO 3

VI.3.80.S Gospodarka turystyczna (ZO)

Ks 45 30/ZO 15/ZO 3

Kursy zmienne Kz ~30 2Student w semestrze 8 musi uzyskać z kursów stałych i zmiennych minimum 6 punktów ECTS

10

Semestr 9



VI.3.40.S.O Wykład monograficzny (ZL) M 30 30/ZL 2

VI.3.41.S.O Wykład specjalizacyjny III (ZL) M 30 30/ZL 2

VI.3.42.S.O Laboratorium specjalizacyjne II (ZO) M 180 180/ZO 14

VI.3.43.S.O Seminarium magisterskie I (ZL) M 30 30/ZL 6

Razem przedmioty obowiązkowe w semestrze 9: 270 60 30 180 24

Kursy stałe i zmienne: ~ 60 godzin w zależności od wyboru

VI.3.81.S Biogeografia (E) Ks 30 30/E 3

VI.3.82.S Ochrona krajobrazu (ZO) Ks 60 30/ZO 15/ZO 15/ZO 4

VI.3.83.S Prawo w gospodarce wodno-ściekowej (ZO) Ks 45 30/ZO 15/ZO 4

VI.3.84.S Biodegradacja ksenobiotyków (ZO) Ks 30 15/ZO 15/ZO 3

VI.3.85.SOchrona przed promieniowaniem jonizującym (ZO)

Ks 30 15/ZO 15/ZO 2


Student w semestrze 9 musi uzyskać z kursów stałych i zmiennych minimum 6 punktów ECTS

Semestr 10Kod Przedmiot Kate-

goriaLiczba godzin Punkty

ECTSRazem W S L K T

VI.3.44.S.O Pracownia magisterska (ZL)

M bezwymiarowo10

VI.3.45.S.O Seminarium magisterskie II (ZO)

M 30 30/ZO 18

Razem przedmioty obowiązkowe w sem. 10: 30 30 28


Student w semestrze 10 musi uzyskać z kursów zmiennych minimum 2 punkty ECTS

PONADTO STUDENTÓW OBOWIĄZUJE:1. Przysposobienie biblioteczne – 2 godziny jednorazowo2. Szkolenie BHP – 3 godziny jednorazowo

III. STANDARD OCHRONY ŚRODOWISKA (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie określenia standardów nauczania dla poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia -Dz. U. 116, poz. 1004 z dnia 18.04.2002 r.)

W standardzie ochrony środowiska (St) znajduje się 36 przedmiotów obowiązkowych, które student musi zaliczyć w terminie przewidzianym siatką studiów. Wszystkie one kończą się egzaminem lub zaliczeniem na ocenę.

11

Kod Przedmiot Liczba godzin

Semestr Forma zaliczenia

Punkty ECTS

III/VI.3.1.O Matematyka i statystyka 60 1 E 6

VI.3.2.O Chemia ogólna i nieorganiczna 90 1 E 7

VI.3.3.O Geologia 60 1 E 5

VI.3.4.O Informatyka I 75 1 ZO 5

VI.3.5.O Biologia I (Zoologia) 90 1 E 7

VI.3.6.O Meteorologia z elementami klimatologii 45 2 ZO 4

III/VI.3.7.O Chemia organiczna 90 2 E 7

VI.3.8.O Ekologia 75 2 E 6

VI.3.9.O Biologia II (Botanika) 90 2 E 7

III/VI.3.10.O Fizyka z elementami biofizyki 75 2 E 6

VI.3.11.O Biochemia 75 3 E 6

VI.3.12.O Hydrologia i gospodarka wodą 75 3 E 6

VI.3.13.O Filozofia przyrody 30 3 ZO 3

VI.3.14.O Monitoring i bioindykacja 90 3 E 6

VI.3.15.O Informatyka II (Teledetekcja i GIS) 45 3 ZO 4

VI.3.16.O Instrumentalne metody badań środowiska

60 3 ZO 5

VI.3.17.O Mikrobiologia ogólna i środowiskowa 75 4 E 7

VI.3.18.O Gleboznawstwo 105 4 E 7

VI.3.19.O Problematyka prawno-ekonomiczna w Ochronie Środowiska I

45 4 ZO 3

VI.3.20.O Geomorfologia 30 4 E 3

VI.3.21.O Toksykologia 60 5 E 4

VI.3.22.O Ochrona gleb 60 5 E 4

VI.3.23.O Technologie w ochronie środowiska I (wodno-ściek.)

105 5 E 6

II/VI.3.24.O Bioetyka 30 5 ZO 3

VI.3.25.O Ochrona przyrody I 75 5 E 6

VI.3.26.O Technologie w ochronie środowiska II (odpady)

120 6 E 7

VI.3.27.O Technologie w ochronie środowiska III (ochrona i zagr. atm.)

60 6 ZO 5

VI.3.28.O Biotechnologia 75 6 E 5

VI.3.29.O Ochrona przyrody II (agrocenozy) 60 6 E 5

VI.3.30.O Planowanie przestrzenne 60 7 E 5

VI.3.31.O Rozwój zrównoważony 45 7 E 4

VI.3.32.O Ekologia wód 75 7 E 5

VI.3.33.O Rekultywacja gruntów 60 7 ZO 5

VI.3.34.O Oceny oddziaływania na środowisko 45 8 E 3

VI.3.35.O Zagrożenia cywilizacyjne 45 8 E 4

12

VI.3.36.O Problematyka prawno-ekonomiczna w OŚ II

45 8 ZO 3

E – egzamin, ZO – zaliczenie na ocenę, ZL – zaliczenie bez oceny

Oprócz przedmiotów zawartych w powyższej tabeli, studenta w okresie studiów

obowiązuje zaliczenie następujących przedmiotów, tzw. innych przedmiotów

obowiązkowych (Ipo):

PrzedmiotLiczba godzin Semestr Forma

zaliczeniaPunkty ECTS

Wychowanie fizyczne 60 2 – 4 (do wyboru)

ZL -

Język obcy 120 2 – 5(do wyboru)

ZO + E 4

Szkolenie BHP 3 1 lub 2 ZL -Przysposobienie biblioteczne 2 1 ZL -Praktyka zawodowa 4 tyg. po 6 semestrze ZL -

E – egzamin, ZO – zaliczenie na ocenę, ZL – zaliczenie bez oceny

Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, w wymiarze 3 godzin dydaktycznych dla wszystkich studentów Wydziału, będzie realizowane w I lub II semestrze w terminie określonym przez Dziekana. Ukończenie szkolenia potwierdza się wpisem do indeksu (strona nr 77), a jego uzyskanie jest warunkiem zaliczenia I roku studiów.

Przysposobienie biblioteczne, w wymiarze 2 godzin dydaktycznych, będzie realizowane na pierwszym roku studiów. Zajęcia te będą przeprowadzane w Bibliotece Instytutu Techniki przy ulicy Dmowskiego 7/9.

Wychowanie fizyczne obejmuje 60 godzin ćwiczeń do realizacji w trakcie dwóch semestrów (2 x 30 godzin) - w terminie do wyboru od semestru 2 do semestru 4. Zajęcia z wychowania fizycznego organizuje Studium Wychowania Fizycznego i Sportu (pokój nr 7, budynek LO, ul. Pl. Staszica 1, tel. 4545841 wew. 2288). Zapisy na zajęcia przyjmowane są w styczniu i maju każdego roku w sekretariacie Studium. Zajęcia są zróżnicowane, student ma prawo wyboru rodzaju zajęć, których oferta, sposób realizacji oraz warunki uczestnictwa są dostępne w Studium Wychowania Fizycznego i Sportu.

Język obcy jest realizowany w Studium Języków Obcych (ul. Oleska 48, pokój nr 328, tel. 4545841 wew. 2286). Student dysponuje 120 godzinami zajęć z wybranego języka obcego (1 blok językowy) – w terminie do wyboru od 2 do 5 semestru. Student ma do wyboru lektoraty z języka: angielskiego, francuskiego, niemieckiego, rosyjskiego, hiszpańskiego i włoskiego. Egzamin końcowy obowiązuje na poziomie co najmniej średnio-zaawansowanym. 4 punkty ECTS uzyskuje student w semestrze 5 po spełnieniu wymogów stawianych przez Studium Języków Obcych.

Po zakończeniu semestru 6 studentów obowiązuje 4 – tygodniowa wakacyjna praktyka zawodowa (opiekun praktyk studenckich mgr Elżbieta Dudek).

Uwaga!Student może uzyskać uprawnienia nauczycielskie (dające uprawnienia do pracy na stanowisku nauczyciela we wszystkich typach szkół i w innych placówkach oświatowo – wychowawczych)

13

poprzez ukończenie Studium Pedagogicznego w Centrum Kształcenia Nauczycieli i Doskonalenia Pedagogicznego w Opolu (ul. Plebiscytowa 5, tel.4566570, wew. 47). Decyzjao podjęciu kursu jest kwestią suwerennego wyboru studenta. Zajęcia są bezpłatne. Program kursu trwa 5 semestrów i obejmuje: psychologię, pedagogikę, dydaktyki szczegółowe, praktykę pedagogiczną (opiekunowie praktyk z dydaktyki biologii: dr J. Szewczyk, mgr R. Nawrocki). Rekrutacja na dany rok akademicki odbywa się zgodnie z terminarzem Centrum (w pierwszej kolejności przyjmowani są studenci, którzy ukończyli II rok studiów).

Przysposobienie obronneZgodnie z Ustawą Nr 1363 z dnia 13.09.02 o powszechnym obowiązku obrony

Rzeczpospolitej Polskiej, studenci i studentki, którzy ukończyli I rok studiów wyższych mogą odbyć na swój wniosek przysposobienie obronne w semestrze IV. Przysposobienie obronne jest nieobowiązkowym przedmiotem nauki, prowadzonym w systemie samokształcenia i konsultacji. Kurs kończy się egzaminem (Art. 166a).

IV. BLOK MAGISTERSKI

Przedmioty bloku magisterskiego są obowiązkowymi przedmiotami realizowanymi w wybranej przez studenta Katedrze Wydziału Przyrodniczo-Technicznego.

W 7 semestrze Wykład specjalizacyjny I jest realizowany wspólnie przez samodzielnych pracowników naukowych Katedry Ochrony Powierzchni Ziemi (10 godzin wykładów), Katedry Biosystematyki (10 godzin wykładów) i Katedry Biotechnologii i Biologii Molekularnej (10 godzin wykładów). Samodzielni pracownicy naukowi omawiają problematykę badawczą realizowaną w ich zespołach oraz przedstawiają ją w kontekście badań zagranicznych. Student w oparciu o przedstawioną tematykę badawczą wybiera promotora pracy magisterskiej i zakres badań (ścieżkę specjalizacyjną). Po wysłuchaniu cyklu wykładów, w czasie spotkania zaliczeniowego, student otrzymuje od opiekuna przyszłej pracy magisterskiej zadania badawcze do wykonania.

Począwszy od semestru 8 student realizuje pracę badawczą i uczestniczy w wybranych kursach proponowanych w ramach ścieżek specjalizacyjnych, na które składają się wykłady specjalizacyjne, wykład monograficzny, laboratoria specjalizacyjne i seminaria magisterskie w semestrach 8 –10.

Kod Przedmiot Liczba godzin Semestr Forma zaliczenia

Punkty ECTS

VI.3.37.O Wykład specjalizacyjny I 30 7 ZL 2

VI.3.38.S.OVI.3.39.SO

Pracownia specjalizacyjna I:- wykład

specjalizacyjny II- laboratorium specjaliz.

I

Ogółem 150 30W 120L

8ZLZO

Σ10 2 8

VI.3.40.S.O Wykład monograficzny 30 9 ZL 2

VI.3.41.S.OVI.3.42.S.O

Pracownia specjalizacyjna II:- wykład

specjalizacyjny III- laboratorium specjaliz.

II

Ogółem 210 30 W 180 L

9ZLZO

Σ16 2 14

VI.3.43.S.O Seminarium magisterskie I 30 9 ZL 6VI.3.44.S.O Pracownia magisterska bezwymiarowo 10 ZL 10VI.3.45.S.O Seminarium magisterskie II 30 10 ZO 18

Proponowane ścieżki specjalizacyjne

Kod Rodzaj zajęć

14

Semestr 8

VI.3.38-39.S.O Pracownia specjalizacyjna IVI.3. 38-39.S.O /1 Gleboznawstwo i ochrona gleb VI.3. 38-39.S.O/2 Gospodarka odpadami i ściekamiVI.3. 38-39.S.O/3 Monitoring i zarządzanie środowiskiemVI.3. 38-39 S.O/4 Zagospodarowanie przestrzenneVI.3. 38-39.S.O/5 Stan i zagrożenia floryVI.3. 38-39.S.O/6 Stan i zagrożenia faunyVI.3. 38-39 S.O/7 EkologiaVI.3. 38-39 S.O/8 Mikrobiologia, genetyka i biotechnologiaVI.3. 38-39.S.O/9 Biologia człowieka

Semestr 9

VI.3.41-42.S.O Pracownia specjalizacyjna IIVI.3. 41-42.S.O/1 Gleboznawstwo i ochrona gleb VI.3. 41-42.S.O/2 Gospodarka odpadami i ściekamiVI.3. 41-42.S.O/3 Monitoring i zarządzanie środowiskiem VI.3. 41-42.S.O/4 Zagospodarowanie przestrzenneVI.3. 41-42.S.O/5 Stan i zagrożenia floryVI.3. 41-42.S.O/6 Stan i zagrożenia faunyVI.3. 41-42.S.O/7 EkologiaVI.3. 41-42.S.O/8 Mikrobiologia, genetyka i biotechnologiaVI.3. 41-42.S.O/9 Biologia człowieka

Semestr 10VI.3.44-45.S.O Pracownia magisterska + Seminarium magisterskie IIVI.3. 44-45.S.O/1 Gleboznawstwo i ochrona gleb VI.3. 44-45.S.O/2 Gospodarka odpadami i ściekamiVI.3. 44-45.S.O/3 Monitoring i zarządzanie środowiskiem VI.3. 44-45.S.O/4 Zagospodarowanie przestrzenneVI.3. 44-45.S.O/5 Stan i zagrożenia floryVI.3. 44-45.S.O/6 Stan i zagrożenia faunyVI.3. 44-45.S.O/7 EkologiaVI.3. 44-45.S.O/8 Mikrobiologia, genetyka i biotechnologiaVI.3. 44-45.S.O/9 Biologia człowieka

W Katedrze Ochrony Powierzchni Ziemi ścieżki specjalizacyjne realizowane są w ramach następujących Pracowni

I. Gleboznawstwo i ochrona gleb

15

II. Gospodarka odpadami i ściekamiIII. Monitoring i zarządzanie środowiskiemIV. Zagospodarowanie przestrzenne

TREŚCI PROGRAMOWE ŚCIEŻEK SPECJALIZACYJNYCH REALIZOWANYCH W KOPZ

Wykład specjalizacyjny I (VI.3.37.O) Prowadzący: - prof. dr hab. inż. Czesława Rosik-Dulewska Rola gospodarki odpadami w ochronie środowiska. Najnowsze kierunki badań w zakresie

odzysku i unieszkodliwiania odpadów.- dr hab. Stanisław Koziarski, prof. UO Waloryzacja przyrodniczo-krajobrazowa gmin. Ocena oddziaływania na środowisko

wybranych zakładów przemysłowych i gałęzi transportu. Ocena stanu zagospodarowania przestrzennego podstawowych jednostek podziału administracyjnego lub obszarowych form ochrony przyrody.

- dr hab. Krystyna Borecka, prof. UO Główne cele i zakresy badań środowiska przyrodniczo-społecznego realizowanych

w Zakładzie. Uwarunkowania, charakter i kierunki zmian zachodzących w środowisku człowieka oraz możliwości ich naukowego poznania. Problemy deformacji wiedzy środowiskowej i kształtowania pożądanej świadomości ekologicznej społeczeństwa. Zintegrowany monitoring środowiska przyrodniczego, technogennego i społeczno-kulturowego. Inwentaryzacja a waloryzacja przyrodnicza. Przykłady „małych prac badawczych” (magisterskich, dyplomowych), dotyczących wybranych interakcji człowiek-środowisko.

- prof. dr hab. inż. Włodzimierz Czamara Dostępność danych meteorologicznych i hydrologicznych dla potrzeb prac licencjackich,

magisterskich, doktorskich i prac badawczych.- prof. dr hab. inż. Krzysztof Kuczewski Rola gospodarki wodno-ściekowej w ochronie środowiska.

Wykład specjalizacyjny II (VI.3.38.SO)Prowadzący:- prof. dr hab. inż. Czesława Rosik-Dulewska:

Odpady gumowe (charakterystyka wybranych rodzajów, technologie ich odzysku i unieszkodliwiania), mineralne surowce odpadowe (podział na grupy odpadów m.in. charakterystyka fizyko-chemiczna, możliwości i kierunki odzysku w Polsce i na świecie), energia odpadowa (podział, charakterystyka źródeł powstawania, możliwości i kierunki gospodarczego wykorzystania), odpady azbestowe (produkty z udziałem azbestu, klasyfikacja i charakterystyka odpadów azbestowych, metody ich odzysku i unieszkodliwiania, bezpieczne składowanie - wymogi).

- prof. dr hab. inż. Krzysztof Kuczewski, prof. dr hab. inż. Włodzimierz Czamara:Aktualny stan gospodarki wodno-ściekowej w Polsce. Wymogi stawiane ściekom odprowadzanym do wód i gruntów. Hydrosfera województwa Opolskiego – charakterystyka oraz aktualna problematyka badawcza z zakresu hydrologii i gospodarki wodnej. Obliczanie przepływów o określonym prawdopodobieństwie przewyższenia na podstawie istniejących ciągów liczbowych obserwacji hydrometrycznych.

- dr hab. Bronisław Połcik prof.UO: Zmniejszenie konkurencji i redukowanie diaspor za pomocą herbicydów. Zmniejszenie konkurencji ze strony organizmów samożywnych w czasie wzrostu roślin uprawnych (metody stosowania, fazy działania i selektywność herbicydów). Retencja – podstawy

16

fizyczne i biologiczne. Penetracja, surfaktanty i translokacja herbicydów. Czynniki wpływające na efektywność zabiegów chemicznych. Fazy rozwojowe roślin uprawnych i chwastów. Temperatura i wilgotność. Zmniejszenie się ilości diaspor chwastów, redukowanie liczby chwastów znajdujących się w glebie, stan spoczynku i zatrzymanie rozwoju, czynniki wpływające na skuteczność.

- dr hab. Krystyna Borecka prof.UO: Podstawowe typy i warianty interakcji człowiek-środowisko. Sposoby gromadzenia i przetwarzania danych o stanie środowiska człowieka. Ograniczenia i trudności w korzystaniu z danych empirycznych i urzędowych. Dobór i wykorzystanie metod, technik i narzędzi badawczych w monitorowaniu środowiska przyrodniczego i społeczno – kulturowego. Metody kwantyfikowania skutków antropogenicznych oddziaływań na środowisko. Strategie: LCA i EOS. Metodologia studium przypadku („case study”) w zastosowaniu do interdyscyplinarnych problemów środowiskowych. Wybór tematyki pracy magisterskiej.

- dr hab. Stanisław Koziarski prof.UO: Umiejscowienie terenowych badań struktury przestrzennej krajobrazu podstawowych jednostek podziału administracyjnego (np. miasta, gminy, powiatu) lub specjalnego (np. nadleśnictwa, obszarowe formy ochrony przyrody). Źródła informacji naukowej z zakresu gospodarki przestrzennej i ocen oddziaływania na środowisko. Metody pozyskiwania informacji naukowej z zakresu planów zagospodarowania. Studium uwarunkowań do planów zagospodarowania przestrzennego. Materiały źródłowe do struktury użytkowania gruntów w miastach i gminach. Wybór tematyki pracy w kontekście materiałów źródłowych i specyfiki obszaru badawczego. Kolejność realizacji zadań badawczych. Praca z materiałami kartograficznymi i zdjęciami lotniczymi. Metody prowadzenia badań terenowych. Statystyczne i kartograficzne metody obróbki danych. Sposoby weryfikacji zebranych materiałów źródłowych i ich przydatności do podejmowanej problematyki badawczej.

Wykład specjalizacyjny III (VI.3.41.SO):Prowadzący:- prof. dr hab. inż. Czesława Rosik-Dulewska:

Odpady z tworzyw sztucznych (klasyfikacja, technologie odzysku i unieszkodliwiania stosowane w świecie i w Polsce), odpady z odsiarczania spalin (przegląd metod odsiarczania, podział odpadów w zależności od wprowadzonej technologii, unieszkodliwianie i odzysk), oceny oddziaływania składowisk odpadów na środowisko, regulacje prawne w gospodarce odpadami.

- prof. dr hab. inż. Krzysztof Kuczewski, prof. dr hab. inż. Władysław Czamara: Problem oczyszczania ścieków w Polsce w kontekście jakości wód na potrzeby gospodarcze. Rola lokalnych oczyszczalni ścieków (przydomowych) w ochronie środowiska. Pomiary czynników meteorologicznych i hydrologicznych – omówienie stosowanych metod pomiarowych i przyrządów pomiarowych. Obliczanie przepływów charakterystycznych dla rzek niekontrolowanych.

- dr hab. Bronisław Połcik prof.UO: Uprawa roślin a chwasty, introdukcja i rozprzestrzenianie się chwastów. Genetyczne i fizjologiczne modyfikacje chwastów, specjacja. Wpływ technologii uprawy na zmiany zachwaszczenia. Zmianowanie, odmiany roślin uprawnych, przedplon, monokultura i płodozmian, intensyfikacja produkcji roślinnej, dawka wysiewu, rozmieszczenie roślin uprawnych, rośliny okrywowe. Uprawa, głębokość, ilość i redukowanie upraw, resztki roślinne, czas przygotowania pola pod zasiew. Stosowanie herbicydów, konkurencja chwast-chwast, odporność na herbicydy, mieszanki herbicydów, uprawa bez herbicydów. Łączne oddziaływanie zmianowania, uprawy i herbicydów na wzrost i rozwój roślin.

- dr hab. Krystyna Borecka prof.UO: Organizacja, przebieg i etapy postępowania badawczego: Faza koncepcji i faza badań. Metody pozyskiwania i korzystania z informacji naukowej. Podstawowe formy poznania

17

naukowego: problem, hipoteza, prawo, teoria. Reguły teoretycznego i empirycznego opisu wyników badań oraz ich interpretacji. Formułowanie wniosków i uogólnień.

- dr hab. Stanisław Koziarski prof.UO: Podział Polski na jednostki fizyczno-geograficzne według J. Kondrackiego. Budowa i funkcjonowanie krajobrazu. Ocena oddziaływania na środowisko (metoda macierzy). Delimitacja i 22 kategorie użytkowe gruntów (tereny rolne, tereny pod wodami, tereny przemysłowe, komunikacyjne, zurbanizowane itd.). Powierzchnia geodezyjna. Metody pomiarów w terenie. Wykorzystanie zdjęć lotniczych do oceny stanu zagospodarowania terenu. Aktualizacja materiałów kartograficznych. Techniki pozycjonowania obiektów w terenie (GPS). Komputerowe techniki przedstawiania użytkowania terenu. Transformacja badanej przestrzeni w obiekty: punktowe, liniowei powierzchniowe na bazie Systemów Informacji Przestrzennej.

Wykład monograficzny (VI.3.40.S.O)– treści programowe przedstawi prowadzący wykład

Laboratorium specjalizacyjne I (VI.3.39.SO) - wprowadzenie do badań naukowych, opracowywanie metod badawczych, pobór i przygotowanie materiału doświadczalnego

Laboratorium specjalizacyjne II (VI.3.42.SO) - realizacja pracy magisterskiej, analizy laboratoryjne

I. Gleboznawstwo i ochrona gleba. Glebowa materia organicznaProwadzący: dr Izabella Pisarek Laboratorium specjalizacyjne I: Zarys historii badań nad próchnicą glebową- porównanie metod ekstrakcji związków humusowych. Procesy biochemiczne zachodzące w czasie tworzenia się próchnicy. Metody frakcjonowania i badania substancji humusowych. Struktura cząsteczkowa kwasów huminowych.

Laboratorium specjalizacyjne II: Badania przebiegu procesu humifikacji w glebie. Oddziaływania glebowych związków biologicznie czynnych na rośliny i mikroorganizmy.

b. Ochrona glebProwadzący: dr Grzegorz KuszaLaboratorium specjalizacyjne I : Prawodawstwo w Polsce i Unii Europejskiej w zakresie ochrony gleb. Rolnicza i techniczna degradacja struktury ekologicznej. Mechaniczne uszkodzenie lub zniszczenie próchnicznego poziomu gleb. Kwasowa degradacja gleb. Chemiczna degradacja gleb. Erozja, przyczyny, skutki zapobieganie. Przesuszenie i zawodnienie powierzchni ziemi. Degradacja szaty roślinnej. Obszary przemysłowej degradacji środowiska. Chemiczne skażenie gleb, przyczyny i skutki. Ochronne funkcje szaty roślinnej. Gatunki drzew, krzewów i traw do fitomelioracji siedlisk zdegradowanych. Ochrona mokradeł i retencja wodna.

Laboratorium specjalizacyjne II: Ocena stanu zachowania gleb na obszarach o różnym stopniu antropopresji. Identyfikacja zanieczyszczeń w środowisku glebowym. Zasady monitoringu gleb w zależności od struktury ich użytkowania. Metody poboru próbek z warstwy powierzchniowej oraz profilu glebowego (z uwzględnieniem poszczególnych poziomów genetycznych). Wprowadzanie nowych parametrów w analityce laboratoryjnej. Analiza fizyko-chemiczna poszczególnych parametrów mających wpływ na mobilność zanieczyszczeń w glebie. Identyfikacja błędów w analizie materiału glebowego. Interpretacja uzyskanych wyników

18

w oparciu o analizę statystyczną. Zasady prezentacji wyników prac terenowych i laboratoryjnych. Tworzenie map zanieczyszczeń środowiska glebowego w skali gminy, powiatu i województwa.

c. Rekultywacja gruntówProwadzący: dr Grzegorz Kusza Laboratorium specjalizacyjne I : Prawodawstwo w Polsce i Unii Europejskiej w zakresie rekultywacji gruntów. Typy przekształceń środowiska przyrodniczego. Ustalenie przyczyn i skutków degradacji powierzchni ziemi. Kierunki rekultywacji i zagospodarowania terenów zdegradowanych i zdewastowanych. Zasady rekultywacji technicznej i biologicznej stosowane w Polsce i zagranicą. Fitoremediacja gruntów. Metody prac terenowych i laboratoryjnych ze szczególnym uwzględnieniem przemian właściwości fizyko-chemicznych gruntów zdegradowanych. Procesy antropogeniczne i naturalne zachodzące na gruntach zdegradowanych. Dobór roślinności drzewiastej do rekultywacji biologicznej, metoda rekultywacji bezglebowej. Wspomaganie procesów rekultywacji poprzez stosowanie nawozów organicznych i mineralnych. Zjawisko sukcesji naturalnej jako czynnika wspomagającego rekultywację biologiczną.

Laboratorium specjalizacyjne II : Założenie doświadczeń polowych – na gruntach zdegradowanych w wyniku eksploatacji w górnictwie odkrywkowym. Zastosowanie na poletkach doświadczalnych nawozów mineralnych i organicznych, wprowadzanie nowych gatunków drzew i krzewów. Ocena udatności gatunków roślin drzewiastych nasadzonych w procesie rekultywacji biologicznej i wyrosłych z samosiewu. Wspomożenie procesów sukcesji naturalnej na gruntach zdewastowanych w tym powierzchni skarp i ścian poeksploatacyjnych. Identyfikacja przemian zachodzących w gruntach zdegradowanych, poprzez analizę fizyko-chemiczną. Interpretacja uzyskanych wyników prac terenowych i laboratoryjnych w oparciu o analizę statystyczną. Zasady prezentacji uzyskanych wyników prac terenowych i laboratoryjnych. Zastosowanie metod kartograficznych, w tym zdjęć lotniczych w ocenie wielkości przemian powierzchni ziemi w ujęciu przestrzennym.

d. Ochrona agrocenozProwadzący: dr hab. Bronisław Połcik prof. UO, mgr Jarosław Sławiński Laboratorium specjalizacyjne I : Wpływ konwencjonalnych i uproszczonych technologii produkcji ziemiopłodów na zachwaszczenie w agrocenozach prostych i złożonych. Genetyczne, fizjologiczne i morfologiczne zmiany chwastów zwalczanych chemicznie oraz rozwój odporności na herbicydy. Wpływ ograniczonych dawek agrochemikaliów na plony oraz skład chemiczny ziarna pszenicy ozimej i jarej. Oznaczanie elementów struktury plonu zbóż z doświadczeń polowych nad wpływem ograniczonych dawek agrochemikaliów/herbicydy + NPK/na plony i jakość ziarna pszenicy ozimej/jarej. Oznaczanie gatunków chwastów zebranych z doświadczeń polowych z 6 obiektów nad wpływem nawozów zielonych (min. Facelia tanacetifolia) na zachwaszczenie. Pomiary biometryczne masy suchej roślin i pszenicy ozimej/jarej.

Laboratorium specjalizacyjne II : Teoria i praktyka wykorzystywania zegara biologicznego w ochronie agrocenoz poprzez stosowanie nawozów organicznych i mineralnych. Zestawienia tabelaryczne czynników biologicznych (roślina uprawna, gatunki chwastów) nawożenia NPK, ilości, terminów, rodzajów zabiegów mechanicznych oraz stosowania pestycydów i wyników badań nad składem chemicznym ziarna.

Gospodarka odpadami i ściekamia. Gospodarka odpadamiProwadzący: dr Urszula Karwaczyńska, dr inż. Tomasz Ciesielczuk, dr hab. inż. Joanna Kyzioł, dr Beata Gołuchowska

19

Laboratorium specjalizacyjne I: Metodyka badań odpadów oraz oddziaływania składowisk odpadów na środowisko (budowa piezometrów, pobory prób wody, odcieków, odpadów stałych – ich utrwalanie i kolejność wykonywania analiz fizyko-chemicznych). Gaz składowiskowy – powstawanie, skład, pobór i analiza wybranymi metodami. Interpretacja wyników analiz w oparciu o dopuszczalne zawartości wskaźników. Testy wymywalności (metody statyczne i dynamiczne) jako element oceny oddziaływania odpadów na środowisko (gleby, rośliny, wody). Pestycydy chloroorganiczne i VOC jako wskaźniki zalecane do analiz kontrolnych w odpadach. Ilościowa i jakościowa (specjacyjna) analiza osadów ściekowych i kompostów, w tym otrzymywanych z niesegregowanych odpadów komunalnych.

Laboratorium specjalizacyjne II: Identyfikacja błędów w analizie odpadów stałych i ciekłych. Zasady monitorowania zanieczyszczeń w świetle obowiązujących przepisów prawnych. Interpretacja wyników analiz odpadów stałych i ciekłych. Identyfikacja zanieczyszczeń - znaczenie dla środowiska. Interpretacja wyników analiz prowadzonych w ramach prac magisterskich. Zasady opracowywania i prezentacji wyników analiz fizyko-chemicznych.

b. Gospodarka wodno-ściekowaProwadzący: dr Mariusz Głowacki Laboratorium specjalizacyjne I: Systematyka badań jakości wód i ścieków - następczość realizacji analiz. Zasady, metody i techniki poboru prób wód powierzchniowych, podziemnych, technologicznych oraz ścieków do badań fizyko-chemicznych. Zasady analizy uwarunkowań przyszłych obiektów badań będących przedmiotem prac magisterskich poszczególnych uczestników zajęć - analiza danych źródłowych i kartograficznych, wyznaczenie na mapach punktów poboru prób oraz (indywidualnie dla każdego realizowanego tematu) zakresu badań analitycznych. Zasady weryfikacji i weryfikacja ustaleń dokumentacyjnych w terenie, wyznaczenie punktów poboru prób w terenie, instalacja niezbędnego sprzętu kontrolno-pomiarowego, pobór prób wód, wykonanie oznaczeń: temperatury, odczynu, przewodności, zapachu na zimno, w punkcie pobrania wód - zajęcia laboratoryjne poza pracownią analizy wody i ścieków. Ustalenie modyfikacji metodyk analitycznych stosowanych w odniesieniu do pobranych prób - zakres modyfikacji niezbędnych do uzyskania poprawnych wyników (rodzaje

i sposoby usuwania substancji przeszkadzających).

Laboratorium specjalizacyjne II: Identyfikacja błędów w analizie wody i ścieków. Zasady monitorowania zanieczyszczeń wód i ścieków w świetle obowiązujących przepisów prawnych. Interpretacja wyników analiz wód opadowych, powierzchniowych i podziemnych identyfikująca zanieczyszczenia tła geochemicznego. Identyfikacja zanieczyszczeń pochodzenia antropogenicznego w wynikach analiz wód. Charakterystyka chemiczna ścieków generowanych na przedmiotowych obszarach. Przemiany chemiczne wybranych grup zanieczyszczeń w środowisku wodnym i ich znaczenie w analizie wody. Znaczenie biologiczne i gospodarcze zanieczyszczeń wód i ścieków zidentyfikowanych w badaniach prowadzonych w ramach pracy magisterskiej. Zasady opracowywania i prezentacji wyników analiz fizyko-chemicznych wód.

c. Hydrologia i gospodarka wodnaProwadzący: dr Mirosław WiatkowskiLaboratorium specjalizacyjne I: Stan i przekształcenia hydrosfery w dorzeczu Odry. Ocena dynamiki zjawisk i procesów hydrologicznych w zlewniach. Występowanie wód i ich wykorzystanie oraz analiza procesów hydrologicznych w badanych zlewniach. Częstotliwość występowania powodzi i susz hydrologicznych. Statystyczne opracowanie zjawisk hydrologicznych. Cechy fizyczno-chemiczne wód. Normy jakości wód. Rozmieszczenie zbiorników wodnych, ich rola w zwiększaniu zasobów wodnych, ochronie przeciwpowodziowej oraz poprawie jakości wody. Wpływ klimatu na częstotliwość napełniania zbiorników. Ustalenie metodologii oraz harmonogramu prac związanych z

20

realizowanymi tematami prac magisterskich z zakresu hydrologii i gospodarki wodnej. Źródłowe dane hydrologiczne. Atlasy i mapy hydrograficzne, internet. Prace terenowe: wyznaczenie punktów pomiarowych na obiektach wytypowanych do badań, instalacja sprzętu pomiarowego, pomiary meteorologiczno-hydrologiczne w zlewniach rzecznych i jakości wody na wybranych obiektach badawczych. Prace laboratoryjne: analiza fizyczno-chemiczna próbek wody pobranych w terenie. Prace kameralne: opracowywanie pomiarów meteorologiczno-hydrologicznych, jakości wody i rumowiska dennego oraz rzek i akwenów wodnych.

Laboratorium specjalizacyjne II: Realizacja prac magisterskich. Kontynuacja badań terenowych. Metody opracowania danych meteorologiczno-hydrologicznych. Przetwarzanie danych; sporządzanie baz danych. Graficzne metody prezentacji danych. Analiza i interpretacja uzyskanych wyników.

Monitoring i zarządzanie środowiskiem

a. Monitoring i bioindykacjaProwadzący: dr Elżbieta Gołąbek, mgr Józef Borecki Laboratorium specjalizacyjne I: Podstawy ilościowej i jakościowej oceny stanu i zmian zachodzących w środowisku przyrodniczym i społeczno – kulturowym. Zastosowanie strategii LCA i EOS w kwantyfikowaniu skutków antropogennych oddziaływań na środowisko. Wykorzystanie techniki komputerowej w ocenie ekologicznej wydolności wybranych układów przyrodniczych. Organizacja i przebieg postępowania w badaniach kameralnych i terenowych. Państwowy Monitoring Środowiska w Polsce (zasady organizacji, system pomiarowy, wybrane metody badań) monitoring: powietrza, wód powierzchniowych, podziemnych, gleb, hałasu, promieniowania jonizującego, lasów, przyrody. Przykłady metod bioindykacyjnych (metody: najprostsze, obserwacyjne, analizy struktury roślinnej krajobrazu, listy gatunków flory i fauny, analizy specjalistyczne). Metodyka monitoringu drzew (w tym pomnikowych) - stan zdrowotny, zagrożenia wywołane czynnikami abiotycznymi i biotycznymi.

Laboratorium specjalizacyjne II: ustalenie metodologii oraz harmonogramu prac związanych z realizowanymi tematami prac magisterskich. Przeprowadzenie badań.

b. Badania biologiczne wódProwadzący: dr Izabela Czerniawska-Kusza Laboratorium specjalizacyjne I: Wprowadzenie w metodykę terenowych badań hydrobiologicznych. Identyfikacja taksonomiczna makroorganizmów bentosowych z wykorzystaniem kluczy. Biologiczna ocena jakości wód powierzchniowych. Ocena stopnia zanieczyszczenia osadów dennych na podstawie analizy deformacji występujących u Chironomus spp. Charakterystyka bentosu różnych ekosystemów wodnych wraz z analizą zmienności zespołu fauny dennej na tle działających czynników abiotyczny i antropogenicznych.

Laboratorium specjalizacyjneII: Realizacja prac magisterskich. Analiza oraz opracowywanie materiału zebranego w terenie; w przypadku badań deformacji także preparatyka organizmów.

c. Zarządzanie środowiskiemProwadzacy: dr Krzysztof Lubicz- Miszewski Laboratorium specjalizacyjne I: Interpretacja opisowa mapy geologicznej. Rodzaje map geologicznych. Objaśnienia barw i symboli. Znaki konwencjonalne. Przekroje geologiczne. Syntetyczne profile geologiczne. Profil litostratygraficzny. Znaki petrograficzne. Rodzaje niezgodności. Bieg i upad warstw. Formy tektoniczne na mapie i w przekroju pionowym. Częściowa realizacja tematu na ćwiczeniach terenowych (dwa dni terenowe).

Laboratorium specjalizacyjne II: Zagrożenia środowiskowe spowodowane czynnikami geologicznymi. Analiza obszarów zagrożonych; osuwiskami, osiadaniem terenu, podtopieniem

21

i zalaniem oraz obniżeniem poziomu wodonośnego i suszą, a także radioaktywnością i emanacją gazów trujących. Analiza katastrof związanych z poszukiwaniem, rozpoznawaniem

i eksploatacją złóż surowców mineralnych, ropy naftowej i gazu ziemnego. Przyczyny katastrof zapór wodnych. Częściowa realizacja tematu na ćwiczeniach terenowych w Karpatach, Tatrach

i Sudetach oraz na terenie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (4 dni ćwiczeniowe).

IV. Zagospodarowanie przestrzenne

Prowadzący: dr Krzysztof Badora, dr Maciej WyszyńskiLaboratorium specjalizacyjne I: Krajobrazy naturalne - krajobrazy antropogeniczne. Zarys ewolucji krajobrazu wybranych regionów Polski Południowo-Zachodniej. Pole podstawowe oceny w analizach przestrzennych - typologia i regionalizacja fizyczno-geograficzna. Metody ilościowych i jakościowych badań krajobrazowych. Potencjał przyrodniczy i gospodarczy geokompleksów i geosystemów. Wybór, opracowanie, modyfikacja metod badawczych. Standardy ewaluatywne w procesie waloryzacji krajobrazu dla różnych form zagospodarowania przestrzennego - technika konstrukcji skal oceny. Zagadnienie wielofunkcyjności zagospodarowania krajobrazu - analiza konfliktów przestrzennych, sposoby ich rozwiązywania.

Laboratorium specjalizacyjne II: Badania terenowe zgodnie ze specyfiką podjętej tematyki badawczej. Opracowanie zebranego materiału statystycznego. Kartograficzna obróbka materiału pracy metodą tradycyjną (kreślenie na podkładach mapowych) lub komputerową (metody rastrowe lub wektorowe specjalistycznych programów np. Corel Draw, MapInfo).

Seminarium magisterskie I (VI.3.43.S.O):Prowadzący: prof. dr hab. inż. Czesława Rosik-Dulewska, prof. dr hab. inż. Krzysztof Kuczewski, prof. dr hab. inż. Władysław Czamara, dr hab. Bronisław Połcik prof.UO, dr hab. Krystyna Borecka prof.UO, dr hab. Stanisław Koziarski prof.UO.Treści programowe: Przedmiot obejmuje omówienie i umiejscowienie zadań badawczych realizowanych w Katedrze. Omówienie metod pozyskiwania informacji naukowej oraz korzystania z materiałów źródłowych. W ramach zajęć przygotowuje się tematykę badawczą pracy magisterskiej, sposób jej realizacji oraz kolejność wykonywania zadań badawczych. Celem zajęć jest przedstawienie studentom zasad prowadzenia badań naukowych i opracowania wyników badań. Następnie magistranci prezentują swoje dotychczasowe wyniki prac, uczą się rozwiązywać problemy wynikające w trakcie realizacji zadań badawczych.

Seminarium magisterskie II (VI.3.45.S.O):Prowadzący: prof. dr hab. inż. Czesława Rosik-Dulewska, prof. dr hab. inż. Krzysztof Kuczewski, prof. dr hab. inż. Władysław Czamara, dr hab. Bronisław Połcik prof.UO, dr hab. Krystyna Borecka prof.UO, dr hab. Stanisław Koziarski prof.UO.Treści programowe: Magistranci przedstawiają tezy swojej pracy magisterskiej, referują uzyskane wyniki badań. Zajęcia bloku magisterskiego kończą się przedstawieniem przygotowanej pracy magisterskiej wraz z dyskusją uzyskanych wyników.

22

W Katedrze Biosystematyki ścieżki specjalizacyjne realizowane są w ramach następujących Pracowni:I. Stan i zagrożenia floryII. Stan i zagrożenia fauny

TREŚCI PROGRAMOWE ŚCIEŻEK SPECJALIZACYJNYCH REALIZOWANYCH W KB

Wykład specjalizacyjny I (VI.3.37.SO):Prowadzący: prof. dr hab. Jerzy A. Lis, dr hab. Barbara Lis, dr hab. Andrzej Obidowicz, dr hab. Sławomir Sokół, dr hab. Wiesław Włoch, prof. dr hab. Tadeusz Zatwarnicki

Wykład prowadzony przez samodzielnych pracowników naukowych Katedry Biosystematyki, specjalistów w określonych dziedzinach (botanika, zoologia kręgowców, entomologia), w zakresie tematyki podejmowanej przez studentów w ramach prac magisterskich.

Wykład specjalizacyjny II (VI.3.38.SO):Spektrum dotychczasowych badań z zakresu bioróżnorodności (różnorodności biologicznej grzybów, roślin i zwierząt) oraz tzw. biologii konserwatorskiej. Formy ochrony bioróżnorodności – prawne formy ochrony przyrody, botaniczny i zoologiczny aspekt biologii konserwatorskiej. Rola grzybów, roślin i zwierząt w ekosystemie globalnym i ekosystemach lądowych. Podstawy nazewnictwa organizmów żywych oraz zasady ich klasyfikacji, jak również metody rekonstrukcji ich filogenezy. Metody pozyskiwania, preparowania i konserwacji materiałów biologicznych oraz prowadzenia dokumentacji badań naukowych. Metody uzyskiwania informacji naukowej: zasady kwerendy bibliotecznej, wykorzystanie Internetu. Korzystanie z materiałów źródłowych; sposoby cytowania oraz zasady interpretacji danych. Podstawy nazewnictwa angielskiego w biosystematyce i ochronie bioróźnorodności. Zasady przygotowywania publikacji naukowych w języku polskim i angielskim. Precyzowanie tematyki pracy magisterskiej, dobór metod i omówienie kolejności zadań badawczych.

Wykład specjalizacyjny III (VI.3.41.S.O)Prowadzący: prof. dr hab. Jerzy Lis, dr hab. Tadeusz Zatwarnicki prof. UO, dr hab. Sławomir Sokół.

Omówienie szczegółowych zagadnień związanych z wybraną przez magistrantów tematyką pracy. Ostateczne wyznaczenie celów pracy magisterskiej.

Uwaga 1: Wymagana jest zgodność celów pracy z tematyką badawczą ścieżki specjalizacyjnej obranej przez studenta/magistranta.

Laboratorium specjalizacyjne I (VI.3.39.S.O) - zapoznanie magistrantów z metodami badawczymi

Laboratorium specjalizacyjne II (VI.3.42.S.O)- realizacja pracy magisterskiej o ustalonej tematyce

I. Stan i zagrożenia flory

a. Ekologia grzybów ze szczególnym uwzględnieniem grzybów kapeluszowych (macromycetes) – badania ilościoweProwadzący: dr hab. Sławomir Sokół

Laboratorium specjalizacyjne I : Doprecyzowanie metod badawczych: ich rodzaj i zakres. Technika posługiwania się kluczami do oznaczania grzybów kapeluszowych (macromycetes),

23

wprowadzenie w metodykę badań terenowych. Zasady opisu i kolekcjonowania materiału zielnikowego zgodnie ze standardami Herbarium Botanicorum (OPUN) – etykietowanie i katalogowanie. Statystyczne metody analizy danych.

Laboratorium specjalizacyjne II : Realizacja pracy magisterskiej: oznaczanie zebranego materiału (alegatów zielnikowych), opracowanie statystyczne uzyskanych danych.

b) Bioróżnorodność oraz botaniczny aspekt biologii konserwatorskiej Prowadzący: dr Arkadiusz Nowak

Laboratorium specjalizacyjne I : Doprecyzowanie metod badawczych: ich rodzaj i zakres. Technika posługiwania się kluczami do oznaczania roślin naczyniowych (Plantes vasculares), wprowadzenie w metodykę badań terenowych. Zasady opisu i kolekcjonowania materiału zielnikowego zgodnie ze standardami Herbarium Botanicorum (OPUN) – etykietowanie i katalogowanie. Statystyczne metody analizy danych.

Laboratorium specjalizacyjne II : Realizacja pracy magisterskiej: oznaczanie zebranego materiału (alegatów zielnikowych), opracowanie statystyczne uzyskanych danych.

Uwaga 2: w formie alegatów wymaga się od magistranta minimum 100 składek zielnikowych przygotowanych w sposób profesjonalny i włączanych do Zielnika Zakładu Botaniki.

II. Stan i zagrożenia fuuny

a) Ochrona fauny owadów oraz entomofauna terenów podlegających różnym prawnym formom OchronyProwadzący: dr Barbara Lis, mgr Tomasz Blaik

Laboratorium specjalizacyjne I : Morfologia i klasyfikacja owadów. Technika posługiwania się kluczami do oznaczania owadów. Dobór metod badawczych; wprowadzenie w metodykę badań terenowych. Technika preparacji oraz zasady opisu i katalogowania zbiorów entomologicznych. Przygotowanie teoretyczne i praktyczne do prowadzenia badań nad określoną grupa owadów.

Laboratorium specjalizacyjne II : Realizacja pracy magisterskiej: preparowanie oraz oznaczanie materiału zebranego w terenie; wykonywanie preparatów trwałych i nietrwałych. Analiza uzyskanych danych oraz ich opracowywanie od strony faunistycznej, zoogeograficznej oraz zoocenologicznej. W przypadku prac o charakterze morfologicznym – dokonywanie analiz porównawczych struktur wybranych do badań.

b) Ochrona fauny kręgowców oraz fauna kręgowców terenów podlegających różnym formom Ochrony

Prowadzący: dr Grzegorz Hebda, dr Grzegorz Kłys Laboratorium specjalizacyjne I : Doprecyzowanie metod badawczych: ich rodzaj i zakres. Współczesne poglądy na klasyfikację kręgowców oraz przegląd i charakterystyka rzędów ptaków i ssaków świata. Ekologiczne uwarunkowania występowania i hibernacji wybranych taksonów ptaków, drobnych ssaków oraz nietoperzy w Polsce. Przygotowanie teoretyczne i praktyczne do prowadzenia badań nad określoną grupą kręgowców. Techniki wykrywania i odłowów ptaków, drobnych ssaków oraz nietoperzy. Nauka oznaczania krajowych gatunków ptaków, drobnych ssaków i nietoperzy. Wykonywanie pomiarów jaj, piskląt i ptaków dorosłych. Pomiary mikroklimatyczne w hibernakulach nietoperzy. Preparacja wypluwek i oznaczanie materiału kostnego.

Laboratorium specjalizacyjne II: Realizacja pracy magisterskiej: oznaczanie zebranego materiału, opracowanie uzyskanych danych.

24

Seminarium magisterskie I (VI.3.43.S.O):Prowadzący: prof. dr hab. Jerzy Lis, dr hab. Tadeusz Zatwarnicki prof. UO, dr hab. Sławomir Sokół.

Charakterystyka pracy magisterskiej i metody opracowania wyników (zestawienia statystyczne, testowanie hipotez, analizy porównawcze). Magistranci dokonują prezentacji celu pracy, przeglądu literatury, przedstawiają zakres możliwych wniosków, omawiają ewentualne problemy wynikłe w trakcie realizacji zadań badawczych.

Seminarium magisterskie II (VI.3.45.S.O):Prowadzący: prof. dr hab. Jerzy Lis, dr hab. Tadeusz Zatwarnicki prof. UO, dr hab. Sławomir Sokół.

Referowanie tez pracy magisterskiej oraz uzyskanych wyników badań. Zajęcia bloku magisterskiego kończą się przedstawieniem pracy magisterskiej na seminarium i jej przyjęciem, w formie finalnej - po wprowadzeniu poprawek, jeśli są niezbędne - przez promotora.

W Katedrze Biotechnologii i Biologii Molekularnej ścieżki specjalizacyjne realizowane są w ramach następujących PracowniI. EkologiaII. Mikrobiologia, genetyka i biotechnologiaIII. Biologia człowieka

TREŚCI PROGRAMOWE ŚCIEŻEK SPECJALIZACYJNYCH REALIZOWANYCH W KBiBM

Wykład specjalizacyjny I (VI.3.37.S.O):Prowadzący: prof. dr hab. Adam Latała, prof. dr hab. Olga Zhuk, dr hab. Zygmunt Mackiewicz prof. UO, dr hab. Kazimierz Sporek prof. UO, dr hab. Wolodymyr Zinkovskyy prof. UO, dr hab. Maciej Wieczorek.Przedmiot obejmuje zagadnienia związane bezpośrednio z tematyką badawczą realizowaną w poszczególnych Zakładach i pracowniach Katedry. Formułuje przyszłe tematy prac magisterskich.

Wykład specjalizacyjny II (VI.3.38.S.O):Prowadzący: prof. dr hab. Adam Latała, prof. dr hab. Olga Zhuk, dr hab. Zygmunt Mackiewicz prof. UO, dr hab. Kazimierz Sporek prof. UO, dr hab. Wolodymyr Zinkovskyy prof. UO, dr hab. Maciej Wieczorek.Przedmiot obejmuje omówienie zadań badawczych; Omawia metody pozyskiwania informacji naukowej, korzystania z materiałów źródłowych. W ramach zajęć dokonuje się opracowania tematyki pracy magisterskiej, sposobu jej realizacji oraz kolejności wykonywania zadań badawczych.

Wykład specjalizacyjny III (VI.3.41.S.O):Prowadzący: prof. dr hab. Adam Latała, prof. dr hab. Olga Zhuk, dr hab. Zygmunt Mackiewicz prof. UO, dr hab. Kazimierz Sporek prof. UO, dr hab. Wolodymyr Zinkovskyy prof. UO, dr hab. Maciej Wieczorek.Przedmiot przedstawia zagadnienia związane bezpośrednio z wybraną tematyką badawczą. Formułuje cel pracy magisterskiej zgodnie z tematyką badawczą związaną ze ścieżką specjalizacyjną wybraną przez studenta.

25

Laboratorium specjalizacyjne I (VI.3.39.S.O) - opracowanie metod badawczych, przygotowanie materiału doświadczalnego i Laboratorium specjalizacyjne II (VI.3.42.S.O) - realizacja pracy magisterskiej, analizy laboratoryjne:

I Ekologia:a) EkologiaProwadzący: dr hab. Kazimierz Sporek prof. UO, dr Monika SporekSkutki deforestacji, ochrona lasów górskich w Europie. Obszary klęski ekologicznej. Prognoza zagrożenia lasów. Wpływ imisji przemysłowych na plonowanie roślin. Modele zdolności produkcyjnej siedlisk zdegradowanych. Dewastacja układów ekologicznych. Rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń przemysłowych. Chemizm opadów atmosferycznych. Ołów w ekosystemie. Wpływ pyłów przemysłowych na otaczające agrocenozy. Wyznaczenie granicy i obszaru docelowej strefy ochronnej. Wyznaczanie zasięgu rozprzestrzeniania się emisji pyłowych. Bioindykacja w ocenie zagrożeń środowiska przyrodniczego. Zadania i metody ekologii roślin. Miernik zdolności produkcyjnej siedliska. Struktura zbiorowisk i populacji. Dynamika zbiorowisk wielogatunkowych i różnowiekowych. Modelowe ujęcie zjawisk i procesów ekologicznych. Wpływ zanieczyszczeń powietrza emisjami przemysłowymi na plon roślin. Zagęszczenie i biomasa jako podstawowe kryteria oceny produktywności ekosystemów. Struktura biomasy.

II. Mikrobiologia, genetyka i biotechnologiaa) Biotechnologia

Prowadzący: dr Teresa Farbiszewska, dr Sławomir Wierzba;Biodegradacja skrobi; Biodegradacja cellulozy; Analiza spektrometryczna; Oznaczanie cukrów met. Antronowa; Opracowanie uzyskanych wyników.

b) MikrobiologiaProwadzący: dr Teresa Krzyśko-Łupicka, dr Katarzyna Grata, dr Małgorzata NabrdalikOznaczanie aktywności amylolitycznej, proteolitycznej i celulolitycznej Bacillus sp. i Actinomycetes wyizolowanych z gleby; Wpływ różnych dawek Roundupu na wzrost wybranych grzybów z rodzaju Fusarium oraz promieniowców; Częstotliwość występowania bakterii z rodzaju Bacillus w wybranych produktach żywnościowych; zarys mikrobiologii budowlanej. Występowanie grzybów strzępkowych w budynkach mieszkalnych. Metody izolacji i identyfikacji grzybów. Metody określania skuteczności środków dezynfekcyjnych.

c) GenetykaProwadzący: dr Ewa Boniewska-Bernacka, mgr Ewa KuligIzolacja DNA z Escherichia coli; Elektroforeza wybranych próbek DNA w żelu agarozowym; Analiza restrykcyjna DNA; Izolacja DNA plazmidowego z komórek Saccharomyces cerevisiae; Izolacja DNA z żelu agarozowego.

d) BiochemiaProwadzący: prof. dr hab. Olga Zhuk, dr hab. Wolodymyr Zinkovskyy prof. UO Chromatografia cienkowarstwowa aminokwasów Barwne reakcje charakterystyczne dla aminokwasów i białek; Hydroliza kwaśnego roztworu kazeiny przez pepsynę. Rozkład skrobi przez amylazę. Wpływ pH na hydrolizę skrobi. Wpływ temperatury na aktywność amylazy. Wpływ aktywatorów i inhibitorów na aktywność amylazy. Wpływ temperatury na intensywność oddychania tkanek roślinnych. Oznaczenia aktywności peroksydazy ziemniaków.

III. Biologia człowiekaa) Biologia komórki

Prowadzący: dr hab. Z. Mackiewicz prof. UO, mgr Elżbieta Dudek

26

Zapoznanie z metodami badawczymi oraz opanowanie technik laboratoryjnych tematycznie powiązanych z realizowanymi pracami magisterskimi, m.in.:- histologiczna analiza obrazu z wykorzystaniem specjalnych metod barwienia i specjalnych mikroskopów świetlnych (polaryzacyjny, ciemnego pola);- ultrastrukturalna analiza komórek w oparciu o obserwacje w transmisyjnym mikroskopie elektronowym,- wykonywanie naukowej dokumentacji zdjęciowej, jej obróbka i analiza.

b) Biologia człowiekaProwadzący: dr Romana Pawlińska-Chmara, dr Alicja KrajewskaDynamika procesów rozwojowych człowieka; Ochrona zdrowia – biologiczne mierniki zdrowia; Modele zachowań prozdrowotnych; Hipotezy i teorie procesu starzenia się Homo sapiens; Zróżnicowanie populacji ludzkich; Zasady pomiaru i opis ciała ludzkiego; Badania antropometryczne układu kostnego; Cechy opisowe szkieletu.

Seminarium magisterskie I (VI.3.43.S.O):Prowadzący: prof. dr hab. Adam Latała, prof. dr hab. Olga Zhuk, dr hab. Zygmunt Mackiewicz prof. UO, dr hab. Kazimierz Sporek prof. UO, dr hab. Wolodymyr Zinkovskyy prof. UO, dr hab. Maciej Wieczorek.

Treści programowe: Przedmiot obejmuje omówienie i umiejscowienie zadań badawczych w strukturze Wydziału. Omawia metody pozyskiwania informacji naukowej, korzystania z materiałów źródłowych. W ramach zajęć dokonuje się opracowania tematyki pracy magisterskiej, sposobu jej realizacji oraz kolejności wykonywania zadań badawczych. Celem zajęć jest przedstawienie studentom charakterystyki pracy naukowej i opracowania wyników badań. Magistranci przedstawiają cel pracy, omawiają przegląd literatury, rozwiązują ewentualne problemy wynikające w trakcie realizacji zadań badawczych.

Seminarium magisterskie II (VI.3.45.S.O):Prowadzący: prof. dr hab. Adam Latała, prof. dr hab. Olga Zhuk, dr hab. Zygmunt Mackiewicz prof. UO, dr hab. Kazimierz Sporek prof. UO, dr hab. Wolodymyr Zinkovskyy prof. UO, dr hab. Maciej Wieczorek.

Treści programowe: Magistranci przedstawiają tezy swojej pracy magisterskiej, referują uzyskane wyniki badań. Zajęcia bloku magisterskiego kończą się przedstawieniem przygotowanej pracy magisterskiej na seminarium i jej przyjęciem, w formie finalnej - po wprowadzeniu poprawek, jeśli są niezbędne - przez promotora.

V. KURSY STAŁE

Począwszy od semestru czwartego proponuje się studentowi kursy stałe (Ks). Każdemu kursowi przypisywana jest odpowiednia liczba punktów ECTS. Student wybiera przedmioty spośród kursów stałych według własnych zainteresowań. Jednocześnie musi kierować się zasadą zdobycia łącznie minimum 30 punktów w semestrze. Aby dany kurs został zaakceptowany po wyborze, musi zostać wybrany przez grupę minimum 15 studentów.

Kod Przedmiot Liczba godzin

Semestr Forma zaliczenia

Punkty ECTS

VI.3.46.S Biologia człowieka 30 4 ZO 2VI.3.47.S Ekologia roślin 30 4 E 3VI.3.48.S Gospodarka środowiskiem 60 4 ZO 5VI.3.49.S Wstęp do entomologii 30 4 ZO 3

27

VI.3.50.S Ochrona wód 45 4 ZO 4

VI.3.51.S Limnologia 45 4 ZO 3

VI.3.52.S Kartografia i geodezja 60 5 ZO 4

VI.3.53.S Grzyby w agrocenozach 60 5 E 5VI.3.54.S Ekologia człowieka 45 5 E 4VI.3.55.S Geochemia 30 5 ZO 3VI.3.56.S Ekologia zwierząt 30 5 ZO 3VI.3.57.S Ekologia mikroorganizmów 30 6 E 3VI.3.58.S Podstawy chemii środowiska 45 6 ZO 4VI.3.59.S Technologie uprawy roślin 60 6 E 5VI.3.60.S Wybrane zagadnienia z

dendrologii60 6 ZO 5

VI.3.61.S Fitopatologia - wybrane zagadnienia

60 6 ZO 5

VI.3.62.S Planowanie eksperymentóww naukach przyrodniczych

30 6 ZO 3

VI.3.63.S Alternatywne źródła energii 30 6 ZO 2VI.3.64.S Mineralne surowce odpadowe 30 7 ZO 3VI.3.65.S Ewolucjonizm 30 7 E 3VI.3.66.S Gospodarka odpadami

organicznymi30 7 ZO 3

VI.3.67.S Biogeotechnologia 30 7 ZO 3VI.3.68.S Metody opracowywania

wyników eksperymentu30 7 ZO 3

VI.3.69.S Zagrożenia i ochrona hydrosfery 45 7 ZO 4VI.3.70.S Substancje humusowe w glebach

i odpadach organicznych45 7 ZO 4

VI.3.71.S Ergonomia 45 8 ZO 4VI.3.72.S Ochrona przed hałasem 60 8 ZO 4VI.3.73.S Rozwój obszarów wiejskich 30 8 ZO 2VI.3.74.S Fitosocjologia 30 8 E 2VI.3.75.S Geograficzne podstawy OŚ 60 8 ZO 4VI.3.76.S Fauna Polski 30 8 ZO 2VI.3.77.S Genetyka 75 8 ZO 6VI.3.78.S Biologia konserwatorska 60 8 ZO 4VI.3.79.S Gospodarka surowcami

naturalnymi45 8 ZO 3

VI.3.80.S Gospodarka turystyczna 45 8 ZO 3VI.3.81.S Biogeografia 30 9 E 3VI.3.82.S Ochrona krajobrazu 60 9 ZO 4VI.3.83.S Prawo w gospodarce wodno -

ściekowej45 9 ZO 4

VI.3.84.S Biodegradacja ksenobiotyków 30 9 ZO 3

VI.3.85.S Ochrona przed promieniowaniem jonizującym

30 9 ZO 2

VI. KURSY ZMIENNE

Od czwartego semestru student w uzgodnieniu z tutorami i koordynatorem kierunku może wybrać przedmioty spośród kursów zmiennych. Ogólnouczelniana lista przedmiotów do wyboru dostępna jest u koordynatora kierunku, tutorów i stronach www.uni.opole.pl/ects.php

28

Legenda:

VII. SYLABUSY

1. Numer kursu: III/VI.3.1.O 6 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: MATEMATYKA I STATYSTYKA3. Liczba godzin: 30 W + 30 K4. Prowadzący: pracownicy Instytutu Matematyki, Wydział Mat-Fiz-Chem 5. Termin: I semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin pisemny, konwersatorium – zaliczenie na ocenę8. Treść zajęć: Pojęcie funkcji i jej podstawowe własności. Przykłady zależności funkcyjnych w przyrodzie. Rachunek

różniczkowy i całkowy funkcji jednej zmiennej. Układy równań liniowych. Geometria analityczna w przestrzeniach kartezjańskich. Wybrane zastosowania całki w fizyce, mechanice i biologii. Równania różniczkowe zwyczajne i metody ich rozwiązywania. Podstawowe pojęcia rachunku prawdopodobieństwa: zdarzenia, miara prawdopodobieństwa, zmienna losowa i jej rozkład. Metody opracowania danych empirycznych. Wnioskowanie statystyczne. Modele deterministyczne i probabilistyczne wybranych procesów przyrodniczych i ich zastosowanie w ochronie środowiska, statystyka przestrzeni. Podstawowe rozkłady spotykane w przyrodzie. Testowanie hipotez. Analiza wariancji. Analiza trendów i korelacje.

9. Literatura:- Pietraszko J.: Matematyka, teoria, przykłady, zadania. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, 1997,- Dziubiński I., Siewierski L.: Matematyka dla wyższych szkół technicznych. t. 1, - Krysicki W., Włodarski L.: Analiza matematyczna w zadaniach. cz. 1,- Czermiński J.: Metody statystyczne w doświadczalnictwie. PWN, Warszawa 1974.

1. Numer kursu: VI.3.2.O 7 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: CHEMIA OGÓLNA I NIEORGANICZNA3. Liczba godzin: 30W + 45 L + 15 K 4. Prowadzący: dr hab. Krystyna Borecka prof. UO, mgr Józef Borecki5. Termin: I semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin, konwersatorium, laboratorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Chemia jako nauka i jako przedmiot studiów. Chemia i materia, poziomy organizacji materii. Klasyfikacja

prostych i złożonych substancji oraz reakcji chemicznych. Elektron i jądra atomów, współczesna teoria budowy atomu. Układ okresowy pierwiastków a struktura elektronowa atomów, właściwości pierwiastków jako konsekwencja budowy atomów. Warunki powstawania wiązania chemicznego. Cechy podstawowych typów wiązań chemicznych. Chemia roztworów wodnych. Równowaga chemiczna i szybkość reakcji chemicznych. Reakcje utleniania – redukcji. Kwasy, zasady i roztwory buforowe. Właściwości związków chemicznych. Podstawowe metody identyfikacji określonych grup związków chemicznych. Rozpoznawanie typowych zanieczyszczeń nieorganicznych występujących w powietrzu, wodzie i glebie.

9. Literatura:- Arni A.: Repetytorium z chemii. Chemia ogólna i nieorganiczna. WSiP, Warszawa, 1995,- Cipera J.: Podstawy chemii ogólnej. WSiP, Warszawa, 1992,- Lee J. D.: Zwięzła chemia nieorganiczna. PWN, Warszawa, 1994,- Pazdro K.: Zbiór zadań z chemii dla szkół średnich. OE-K, 1994,- Śliwa W., Zelichowicz N.: Nowe nazewnictwo związków nieorganicznych i organicznych. WSiP, Warszawa, 1994.

1. Numer kursu: VI.3.3.O 5 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: GEOLOGIA3. Liczba godzin: 30 W + 30 K4. Prowadzący: dr Krzysztof Lubicz-Miszewski 5. Termin: I semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin pisemny, laboratorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Ziemia w układzie planetarnym, układ planetarny w galaktyce. Cechy diagnostyczne minerałów

pozwalające na ich makroskopową identyfikację. Procesy skałotwórcze prowadzące do powstania skał osadowych i ich klasyfikacja, struktury i tekstury, skład mineralny i chemiczny. Klasyfikacja skał magmowych i ich skład mineralny. Rodzaje metamorfizmu regionalnego, klasyfikacja skał metamorficznych. Rodzaje wietrzenia i ich produkty. Erozja rzeczna, lodowcowa i eoliczna. Środowiska sedymentacyjne. Magmatyzm, plutonizm i wulkanizm oraz trzęsienia ziemi. Odkształcenia tektoniczne. Wody podziemne i ich skład chemiczny. Kras. Stratygrafia, skamieniałości, tabela

29

stratygraficzna.9. Literatura:- Mizerski W.: Geologia Dynamiczna dla Geografów. PWN, 1999, - Mizerski W., Orłowski S.: Geologia historyczna dla geografów. PWN, Warszawa, 2001,- Janeczek J., Kozłowski K., Żaba J.: Zbieramy minerały i skały. Przewodnik po Dolnym - Śląsku pod red. J. Żaby,

Wydawnictwa Geologiczne 1991,- Jaroszewski W., Marks L., Radomski A.: Słownik geologii dynamicznej. 1985,- Jaroszewski W.: Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej. Wydanie IV, - Wydawnictwa Geologiczne 1986,- Stupnicka E.: Geologia regionalna Polski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1997.

1. Numer kursu: VI.3.4.O 5 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: INFORMATYKA I3. Liczba godzin: 30 W + 45 L4. Prowadzący: prof. dr hab. inż. Andrzej Gawdzik, dr inż. Mirosław Bąk, inż. Jerzy Gajda, dr inż. Dariusz Suszanowicz5. Termin: I semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: laboratorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Podstawy użytkowania mikrokomputera (budowa komputera i urządzeń peryferyjnych, system

operacyjny). Uruchamianie i obsługa programów użytkowych (arkusz kalkulacyjny, pomocniki matematyczne). Podstawy programowania komputerowego, strukturalny język programowania – Pascal, funkcje i procedury. Rozwiązywanie typowych problemów numerycznych (równania nieliniowe, układy równań liniowych, interpolacja i aproksymacja, całkowanie numeryczne, równania różniczkowe zwyczajne).

9. Literatura:- Sadowski T.M.: Praktyczny kurs Turbo Pascala. Helion, Gliwice, 1991,- Huettner M.: Metody numeryczne w typowych problemach inżynierii procesowej. Oficyna Wydawnicza Politechniki

Warszawskiej, Warszawa, 1997,- Baron B.: Metody numeryczne w Turbo Pascalu. Helion, Gliwice, 1994.

1. Numer kursu: VI.3.5.O 7 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: BIOLOGIA I (Zoologia)3. Liczba godzin: 45 W + 45 L4. Prowadzący: prof. dr hab. Jerzy Lis, dr Grzegorz Hebda, dr Tomasz Blaik5. Termin: I semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin pisemny, laboratorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Miejsce zoologii w naukach biologicznych. Zoologia i jej działy. Pojęcie gatunku w naukach

zoologicznych. Zasady systematyki zwierząt. Budowa, systematyka i filogeneza poszczególnych typów pierwotniaków. Pochodzenie zwierząt wielokomórkowych. Podstawy embriologii tkankowców. Systematyka i filogeneza wybranych grup bezkręgowców. Szkarłupnie jako pierwsze zwierzęta wtórouste. Systematyka i filogeneza przedstrunowców i strunowców. Przegląd bezkręgowców i kręgowców w ujęciu filogenetycznym, ze szczególnym uwzględnieniem ich morfologii i anatomii. Tkanki zwierzęce. Podstawy zoogeografii; elementy zoogeograficzne w faunie Polski. Przegląd fauny Polski - zajęcia terenowe. Gatunki rzadkie i chronione; czerwona księga zwierząt.

9. Literatura: - Hempel-Zawitkowska J. (red.): Zoologia dla uczelni rolniczych. PWN, Warszawa 1995,- Jura Cz.: Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. PWN, Warszawa 1996,- Rajski A.: Zoologia tom 1. Część ogólna. PWN, Warszawa 1994,- Riedel W. (red.): Ćwiczenia z zoologii bezkręgowców. Wydanie szóste. PWN, Warszawa 1984,- Zamachowski W., Zyśk A.: Strunowce – Chordata. Podręcznik zoologii dla studentów. Wyd. Nauk. WSP, Kraków 1997.

1. Numer kursu: VI.3.6.O 4 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: METEOROLOGIA Z ELEMENTAMI KLIMATOLOGII3. Liczba godzin: 30W + 15K4. Prowadzący: prof. dr hab. inż. Włodzimierz Czamara, dr inż. Mirosław Wiatkowski5. Termin: II semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład – zaliczenie na ocenę, konwersatorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Zadania meteorologii i klimatologii. Atmosfera Ziemi, budowa pionowa i skład. Usłonecznienie. Bilans

cieplny. Woda w atmosferze: wilgotność powietrza, parowanie, produkty kondensacji. Pole ciśnienia powietrza i wiatr. Cyrkulacja atmosferyczna w skali globalnej i lokalnej. Elementy pogody i podstawy prognoz. Klimat. Mikroklimat

30

i klimat lokalny. Procesy kształtujące klimat Polski, zróżnicowanie warunków klimatycznych.9. Literatura:

- Bac S., Rojek M. Meteorologia i klimatologia, PWN, Warszawa 1979,- Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z.: Hydrologia Ogólna., PWN, Warszawa 1999,- Kossowska-Cezak U., Martyn D., Olszewski K., Kopac-Lembowicz M.: Meteorologia i Klimatologia. Pomiary, obserwacje i opracowania. PWN, Warszawa-Łódź, 2000,- Retallack B.J.: Podstawy meteorologii, IMGW, Warszawa 1991,- Trzeciak S. Meteorologia morska z oceanografią. PWN, Warszawa 2004,- Woś A. Meteorologia dla geografów. PWN, Warszawa 2002.

1. Numer kursu: III/VI.3.7.O 6 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: CHEMIA ORGANICZNA3. Liczba godzin: 30 W + 45 L 4. Prowadzący: dr hab. inż. Piotr Wieczorek, dr Jacek Lipok, dr Maciej Makowski, mgr Izabella Jasicka-Misiak5. Termin: II semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin pisemny, laboratorium – zaliczenie na ocenę, konwersatorium – zaliczenie na

ocenę.8. Treść zajęć: Celem zajęć jest zapoznanie studentów z podstawami chemii organicznej oraz wybranymi klasami

związków organicznych ze szczególnym uwzględnieniem tych, które występują w przyrodzie. Omawiane są podstawowe klasy związków organicznych, ich właściwości chemiczne, biologiczne i toksyczność. Zwraca się szczególną uwagę na zależność tych właściwości od budowy chemicznej. Ponadto omawiane są metody analizy związków chemicznych.

9. Literatura:- Mastaterz P.: Podręcznik chemii organicznej. Wyd. Chemiczne Dorota Mastalerz, Wrocław, 1996,- Siemion Z.: Biostereochemia. PWN, Warszawa, 1985,- Kafarski P., Wieczorek P.: Ćwiczenia laboratoryjne z chemii bioorganicznej. Wyd. UO, Opole, 1997,- Pimentel G.C., Conrod J.A.: Chemia dziś i jutro. Wyd. Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, 1993.

1. Numer kursu: VI.3.8.O 7 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: EKOLOGIA 3. Liczba godzin: 30W + 30K+ 15T4. Prowadzący: dr hab. Kazimierz Sporek prof. UO, mgr Agnieszka Rombel5. Termin: II semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursów z: botaniki, zoologii, statystyki.7. Warunki zaliczenia: wykład - egzamin, konwersatorium - zaliczenie na ocenę, terenowe - zaliczenie na ocenę. 8. Treść przedmiotu: Ekologia jako nauka i jej przedmiot badań. Biologiczne poziomy organizacji. Podstawowe pojęcia

ekologiczne. Rola czynników abiotycznych i biotycznych. Układy ekologiczne. Ekologia populacji, biocenoz i ekosystemów. Adaptacja organizmów. Równowaga ekologiczna. Różnorodność i typologia siedlisk. Sukcesja ekologiczna. Modele ekologiczne. Doświadczalnictwo ekologiczne. Wpływ antropopresji na ekosystemy.

9. Literatura:- Wiąckowski S.: Ekologia ogólna, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz, 1998,- Weiner J.: Życie i ewolucja biosfery, PWN, Warszawa, 1999,- Krebs Ch. J.: Ekologia, PWN, Warszawa, 1996,- Czarnowski M. S.: Zarys ekologii roślin lądowych, PWN, Warszawa, 1989.

1. Numer kursu: VI.3.9.O 7 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: BIOLOGIA II (Botanika)3. Liczba godzin: 45 W +45 L4. Prowadzący: dr hab. Wiesław Włoch, dr Grzegorz Leśniański, dr Krzysztof Spałek, dr Arkadiusz Nowak, mgr Sylwia

Nowak5. Termin: II semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin pisemny, laboratorium – zaliczenie na ocenę, zajęcia terenowe – zaliczenie na

ocenę.8. Treść zajęć: Morfologia i anatomia roślin: tkanki roślinne - twórcze, stałe, pierwotne, wtórne. Budowa grzybów. Cykle

życiowe różnych grup organizmów. Systematyka roślin i grzybów (omawiana na przykładach wybranych jednostek systematycznych). Zajęcia w terenie.

9. Literatura:- Szweykowski J., Szweykowska A.: Botanika. Morfologia. t. I, 1992,- Strasburger E.: Botanika. 1972,

31

- Gorczyński T.: Ćwiczenia z botaniki. 1979,- Polakowski B.: Botanika. 1991.

1. Numer kursu: III/VI.3.10.O 6 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: FIZYKA Z ELEMENTAMI BIOFIZYKI3. Liczba godzin: 30 W + 45 L4. Prowadzący: prof. dr hab. Marian Podolak, dr Katarzyna Książek, mgr Jarosław Muzolf, mgr Wiktor Smiatek,

dr Roman Szatanik, dr Stanisław Chabik5. Termin: II semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin pisemny + ustny, laboratorium - zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Wektory. Układy odniesienia. Prawa mechaniki. Wielkości fizyczne i jednostki ich miary. Podstawowe

oddziaływania w przyrodzie. Praca, moc, energia. Zasady zachowania energii, pędu, momentu pędu. Elektrycznośći magnetyzm. Elektroliza. Indukcja elektromagnetyczna. Zjawiska powierzchniowe w cieczach. Statyka i dynamika płynów. Drgania i fale. Fale elektromagnetyczne. Optyka falowa. Mikroskopia optyczna i elektronowa. Rozszczepienie światła. Analiza widmowa. Zjawisko fotoelektryczne i jego prawa. Zjawiska fizyczne w procesach degradacji i ochrony środowiska.

9. Literatura:- Bolton W.: Zarys fizyki. PWN, Warszawa, 1982,- Jaworski B. i in.: Kurs fizyki. t. 1-3, PWN, Warszawa, 1981,- Przestalski S.: Elementy fizyki, biofizyki i agrofizyki. Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, 2001,- Resnick R., halliday D.: Fizyka. t. 1-2, PWN, Warszawa, 1995,- Sawieliew I.W.: Kurs fizyki. t. 1-3, PWN, Warszawa, 1987.

1. Numer kursu: VI.3.11.O 5 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: BIOCHEMIA3. Liczba godzin: 30 W + 45 L4. Prowadzący: prof. dr hab. Olga Zhuk, dr hab. Wolodymyr Zinkovskyy, prof. UO, dr Marian Kuczek5. Termin: III semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursów z chemii ogólnej i organicznej.7. Warunki zaliczenia: wykłady – egzamin ustny, laboratorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Molekularne składniki komórki (białka, węglowodany, tłuszcze, nukleotydy i kwasy nukleinowe, enzymy

i reakcje enzymatyczne, witaminy i koenzymy), budowa struktur komórkowych. Katabolizm i powstanie wiązań wysokoenergetycznych. Biosynteza węglowodanów, lipidów i kwasów nukleinowych. Replikacja, transkrypcja, translacja. Kod genetyczny, regulacja ekspresji genów, molekularne podstawy morfogenezy.

9. Literatura:- Ćwiczenia z biochemii. PWN, 1997,- Stryer L.: Biochemia. PWN, Warszawa, 1997.

1. Numer kursu: VI.3.12.O 6 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: HYDROLOGIA I GOSPODARKA WODĄ3. Liczba godzin: 30 W + 45 K4. Prowadzący: prof. dr hab. inż. Włodzimierz Czamara, dr inż. Mirosław Wiatkowski5. Termin: III semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak. 7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin, konwersatorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Lądowa faza krążenia wody w przyrodzie. Zlewnia i jej parametry. Pomiary hydrometryczne.

Opracowywanie wyników pomiarów hydrometrycznych, krzywa natężenia przepływu, charakterystyczne stany i przepływy wody, podstawowe charakterystyki hydrologiczne. Ruch wody w korycie rzecznym. Odpływ i przepływ. Krzywa sumowa odpływu. Cykl hydrologiczny i jego elementy składowe. Bilans wodny i jego zmienność. Składowe bilansu wodnego. Naturalny bilans wodny i bilans wodno-gospodarczy. Wyznaczanie elementów bilansu wodnego. Ekstremalne zjawiska hydrologiczne: niżówki i wezbrania powodziowe. Prognozy hydrologiczne, statystyczne i dynamiczne. Modelowanie matematyczne w hydrologii. Zajęcia terenowe: pomiary hydrometryczne.

9. Literatura: - Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z.: Hydrologia Ogólna., PWN, Warszawa 1999,- Byczkowski A.: Hydrologia, t. I, II, Wyd. SGGW, 1996,- Eagleson P., Hydrologia dynamiczna. PWN, Warszawa 1978,- Ozga-Zielińska M., Brzeziński J. Hydrologia stosowana. PWN, Warszawa 1997,- Soczyńska U. Hydrologia dynamiczna. PWN, Warszawa 1997.

32

1. Numer kursu: II/VI.3.13.O 3 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: FILOZOFIA PRZYRODY3. Liczba godzin: 15 W + 15 K4. Prowadzący: dr Zenona Nowak5. Termin: III semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak7. Warunki zaliczenia: wykład i konwersatorium - zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: filozofia przyrody a nauki przyrodnicze; spór o naturę rzeczywistości; spór o sposób istnienia świata;

materia - energia - informacja; nowożytne i współczesne kancepcje czasu, przestrzeni i ruchu; determinizm - indeterminizm - finalizm; spór o sposób ujmowania rzeczywistości: dystrybutywizm czy holizm; dylematy współczesnej kosmologii (min. uniwersalność praw fizyki, ewolucyjne modele wszechświata, zasady antropiczne); biogeneza i antropogeneza; prawa fizyki; ewolucyjne modele wszechświata, zasady antropiczne); biogeneza i antropogeneza; natura a kultura.

9. Literatura:- Hempoliński M. (red.): Ontologia. Antologia tekstów filozoficznych. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław -

Warszawa - Kraków, 1994,- Von Weizsacker C.F.: Jedność przyrody (wybrane fragmenty). PWN, Warszawa, 1978,- Butryn S. (red.): Z zagadnień filozofii nauk przyrodniczych (wybrane fragmenty). PAN, Warszawa, 1991,- Tempczyk M.: Świat harmonii i chaosu. PWN, Warszawa,1995,- Zabierowski M.: Wszechświat i metafizyka. PWN, Warszawa, 1998.

1. Numer kursu: VI.3.14.O 7 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: MONITORING I BIOINDYKACJA 3. Liczba godzin: 30 W + 45 L + 15 T4. Prowadzący: dr Elżbieta Gołąbek5. Termin: III semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin, laboratorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Pojęcie monitoringu. Cele i zadania państwowego monitoringu środowiska. Struktura organizacyjna

państwowego monitoringu środowiska. Podsystem monitoringu powietrza, wód powierzchniowych, wód podziemnych , gleb, hałasu, promieniowania jonizującego, lasów i przyrody. Zintegrowany monitoring środowiska przyrodniczego. Podsystem emisji zanieczyszczeń do powietrza. Podsystem emisji zanieczyszczeń do wód. Podsystem "odpady". Oceny i prognozy. Powiązanie sieci monitoringu polskiego z monitoringiem europejskim. Definicja bioindykacji oraz rodzaje metod bioindykacyjnych. Przykłady roślin wskaźnikowych charakterystycznych dla wybranych cech siedliska (np. odczyn gleby, trofizm gleby). Wskaźniki poziomu wód gruntowych. Właściwości wskaźnikowe wybranych gatunków roślin wodnych. Porosty jako bioindykatory zanieczyszczeń powietrza. Określanie nasilenia emisji przemysłowych w oparciu o wrażliwość gatunków drzew. Badanie wpływu zanieczyszczeń powietrza (gazy, pyły) na drzewa i drzewostany. Uszkodzenia drzew i drzewostanów powodowane przez "kwaśne deszcze". Wrażliwość roślin jako wskaźnik stężeń gazów. Tytoń jako wskaźnik stężenia ozonu. Wskaźniki zakwaszania wód. Określenie zawartości tlenu w wodzie rzeki wg występowania ryb. Wskaźnikowe właściwości awifauny.

9. Literatura:- Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska: Program Państwowego Monitoringu Środowiska. Biblioteka Monitoringu

Środowiska, Warszawa,- Jankowski W.: Zastosowanie bioindykacji w praktyce monitoringu środowiska na przykładzie północno - wschodniej

Polski, Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa, 1994,- Kostrzewski A., Mazurek M., Stach A.: Zintegrowany monitoring środowiska przyrodniczego. Zasady organizacji,

system pomiarowy, wybrane metody badań. Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa, 1994,

- różnego rodzaju publikacje dotyczące zagadnień monitoringu i bioindykacji (szczególnie wydawane przez Państwową Inspekcję Ochrony Środowiska).

1. Numer kursu: VI.3.15.O 4 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: INFORMATYKA II (Teledetekcja i GIS )3. Liczba godzin: 15 W + 30 L 4. Prowadzący: dr hab. Stanisław Koziarski, prof. U.O, mgr Radosław Wróbel5. Termin: III semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: zaliczenie na ocenę z wykładu, konwersatorium i ćwiczeń terenowych.8. Treść zajęć: Teledetekcja: Podstawowe pojęcia teledetekcji. Rys historyczny rozwoju teledetekcji. Przegląd zdalnych

metod badawczych środowiska przyrodniczego. Wykorzystanie promieniowania elektromagnetycznego w teledetekcji.

33

Wykorzystanie promieniowania nadfioletowego, widzialnego, podczerwonego i mikrofalowego (techniki pasywne i aktywne) w fotointerpretacji. Fotografia czarno-biała, kolorowa i wielospektralna. Zdjęcia lotnicze. Fotointerpretacja zdjęć lotniczych. Zależności pomiędzy zdjęciem lotniczym a terenem. Pomiary na zdjęciach lotniczych. Orientacja zdjęć. Sposoby obserwacji stereoskopowej. Przenoszenie treści zdjęć na mapę. Instrumenty i przyrządy stosowane w fotointerpretacji. Metodyka interpretacji zdjęć lotniczych. Interpretacja zdjęć lotniczych w badaniach szaty roślinnej. Wykorzystanie zdjęć lotniczych w badaniach wód. Interpretacja zdjęć do celów: przyrodniczych, gleboznawczych, fizjograficznych, ochrony przyrody itp. Fotointerpretacja obiektów, zjawisk i procesów antropogenicznych. Wykorzystanie zdjęć lotniczych dla celów ochrony środowiska. Zdjęcia satelitarne i ich zastosowanie w badaniach naturalnych zasobów Ziemi. GIS: Podstawowe pojęcia Geographical Information System - GIS, System Informacji Przestrzennej - SIT. Systemy informacji przestrzennej (geograficznej) o środowisku. Rozwój systemów informacji przestrzennej w Polsce. Cechy danych systemu informacji przestrzennej. Numeryczne modele przestrzenne. Sprzęt komputerowy w systemach informacji przestrzennej. Pozyskiwanie, obróbka, przekazywanie i wymiana danych. Standaryzacja i zarządzanie danymi. Oprogramowanie systemów informacji przestrzennej. Mapa cyfrowa (rastrowa, wektorowa). Zasady tworzenia systemów informacji przestrzennej. Wybrane pakiety GIS: MapInfo, AutoCad Map, Geo-Info.

9. Literatura:- Borysławski Z.: Komputerowe systemy informacji przestrzennej w ochronie środowiska. Wrocław, 1999,- Ciołkosz A., Miszalski J., Olędzki J.: Interpretacja zdjęć lotniczych. Warszawa, 1986,- Gaździcki J.: Systemy informacji przestrzennej. PPWK, Warszawa-Wrocław, 1990,- Myrda G.: GIS, czyli mapa w komputerze. Wyd. Helion, Gliwice, 1997,- Teledetekcyjny monitoring środowiska. PZLG, z. 3, IgiPZ PAN, Warszawa, 1990,- Urbański J.: Zrozumieć GIS. Analiza informacji przestrzennej. PWN, Warszawa, 1997.

1. Numer kursu: III/VI.3.16.O 5 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: INSTRUMENTALNE METODY BADAŃ ŚRODOWISKA3. Liczba godzin: 15 W + 45 L 4. Prowadzący: dr hab. Joanna Kozioł5. Termin: III semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursu z chemii organicznej oraz ogólnej i nieorganicznej.7. Warunki zaliczenia: wykład – pisemne zaliczenie na ocenę, laboratorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Podział i ogólna charakterystyka metod badań próbek środowiskowych; Przygotowanie próbek do analizy

(roztwarzanie, stapianie, mineralizacja w systemie otwartym i zamkniętym z wykorzystaniem mineralizatora mikrofalowego, metody rozdzielania); Oznaczenia składu fazowego przy wykorzystaniu metod spektroskopowych opartych na widmach molekularnych (spektroskopia w podczerwieni (IR), spektrometria ramanowska, paramagnetyczny rezonans jądrowy (EPR), nuklearny rezonans jądrowy (NMR); metody oparte na widmach promieniowania rentgenowskiego; metody termiczne; Metody oznaczania składu chemicznego (spektrofotometria absorpcyjna cząsteczkowa, absorpcyjna spektrometria atomowa, spektrometria emisyjna ze wzbudzeniem plazmowym, rentgenowska analiza fluorescencyjna).

9. Literatura:- Cygański A.: Metody spektroskopowe w chemii analitycznej Warszawa 1993.- Cygański A.: Podstawy metod elektroanalitycznych. WNT, Warszawa 1999.- Hulanicki A.: Współczesna chemia analityczna. Wybrane zagadnienia. PWN, Warszawa 2001.- Hulanicki A.: Współczesna chemia analityczna PWN Warszawa 2001- Kęcki Z.: Podstawy spektroskopii w podczerwieni, PWN, Warszawa 1992- Kocjan R. (red.): Chemia analityczna. Tom 2. Analiza instrumentalna. PZWL, Warszawa 2000.- Minczewski J., Marczenko Z.: Chemia analityczna. Tom 3. Analiza instrumentalna . PWN, Warszawa 2001- Namieśnik J., Z.Jamrózgiewicz, M.Pilarczyk, L.Torres: Przygotowanie próbek środowiskowych do analizy WN-T

Warszawa 2000- Szczepaniak W.: Metody instrumentalne w analizie chemicznej. PWN, Warszawa 2002.- Szmal Z.S., Lipiec T.: Chemia analityczna z elementami analizy instrumentalnej. PZWL, Warszawa 1996.

1. Numer kursu: VI.3.17.O 5 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: MIKROBIOLOGIA OGÓLNA I ŚRODOWISKOWA3. Liczba godzin: 30 W + 30 L4. Prowadzący: prof.dr hab. Adam Latała, dr Teresa Krzyśko-Łupicka, dr Katarzyna Grata, dr Ewa Moliszewska,

dr Małgorzata Nabrdalik5. Termin: IV semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykłady - egzamin ustny, laboratorium - zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Podstawowe wiadomości z zakresu systematyki, budowy i struktury komórkowej bakterii. Fizjologia

34

bakterii – odżywianie, wzrost, rozmnażanie. Mechanizmy metabolizmu i przemian energetycznych bakterii. Charakterystyka grzybów - budowa, morfologia, odżywianie, rozmnażanie. Mikotoksykozy. Wirusy - budowa, morfologia, metabolizm. Oddziaływanie między mikroorganizmami a innymi formami żywymi. Wirusy – budowa, morfologia, metabolizm. Oddziaływania między mikroorganizmami a innymi formami życia. Mikrobiologiczna przemiana azotu, węgla, siarki, tlenu, żelaza. Rozwój mikroorganizmów w glebie. Udział mikroorganizmów w systemie i rozkładzie próchnicy. Mikroflora płodów rolnych i ogrodniczych. Mikrobiologia wód zanieczyszczonych i ścieków. Mikrobiologia wód przeznaczonych do picia. Mikrobiologia sanitarna. Mikrobiologia powietrza.

9. Literatura:- Gołębiowska J.: Mikrobiologia rolnicza, PWRiL, Warszawa, 1986,- Kunicki-Goldfinger W.: Życie bakterii. PWN, Warszawa, 1996,- Paluch J.: Mikrobiologia wód. PWN, Warszawa, 1973,- Pawlaczek-Szpilowa M.: Mikrobiolgia wody i ścieków. PWN, Warszawa, 1980,- Przegląd mikrobiologii lekarskiej. Praca zbiorowa. PZWL, Warszawa, 1991,- Schlegel H.: Mikrobiologia ogólna. PWN, Warszawa, 1996.

1. Numer kursu: VI.3.18.O 7 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: GLEBOZNAWSTWO 3. Liczba godzin: 30 W + 45 L + 15 K + 15 T4. Prowadzący: dr Izabella Pisarek, dr Grzegorz Kusza5. Termin: IV semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin pisemny, laboratorium i konwersatorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Przedmiot, cel i zadania gleboznawstwa oraz jego powiązanie z innymi naukami przyrodniczymi

i rolniczymi. Czynniki glebotwórcze i powstawanie gleb. Profil glebowy i jego cechy morfologiczne - zajęcia terenowe. Charakterystyka ważniejszych skał glebotwórczych. Gleba jako środowisko fizyczne. Właściwości chemiczne i fizykochemiczne gleb. Gleba jako środowisko biochemiczne i biologiczne. Żyzność i urodzajność gleb, zasady podnoszenia żyzności. Systematyka gleb Polski. Bonitacja gleb Polski. Kompleksy rolniczej przydatności gleb. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej.

9. Literatura:- Buckman H.C., Brady N.C. : Gleba i jej właściwości. PWRiL, Warszawa, 1971,- Drozd J., Licznar M., Pisarek I.: Gleboznawstwo – skrypt. WSP Opole 1992,- Baran S., Turski R.: Degradacja, ochrona i rekultywacja gleb. Wyd. AR w Lublinie, 1996,- Zawadzki S.: Gleboznawstwo. PWRiL, Warszawa 1999.

1. Numer kursu: VI.3.19.O 3 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: PROBLEMATYKA PRAWNO-EKONOMICZNA W OCHRONIE ŚRODOWISKA I3. Liczba godzin: 30 W + 15 K4. Prowadzący: pracownicy Międzywydziałowego Instytutu Prawa i Administracji, mgr inż. Zofia Siwerska5. Termin: IV semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład i konwersatorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Podstawy prawne i ekonomiczne dotyczące środowiska i jego ochrony. Ujęcie klasyczne i neoklasyczne

ekonomiki zasobów naturalnych. Środowiskowe koszty zewnętrzne. Koszt alternatywny. Analiza kosztów i korzyści środowiska naturalnego. Podstawy racjonalnego gospodarowania zasobami naturalnymi. Instrumenty ekonomiczne i administracyjno prawne w racjonalizacji ich wykorzystania. Polityka zrównoważonego rozwoju. Rola państwa w zarządzaniu środowiskiem. Ograniczenia prawne w korzystaniu ze środowiska. Odpowiedzialność prawna w ochronie środowiska . Organizacja ochrony środowiska w Polsce. Korzystanie ze środowiska i jego ochrona w świetle obowiązujących aktów prawnych. Porządek prawny i założenia polityki ochrony środowiska Unii Europejskiej. Prawno materialne podstawy ochrony środowiska Unii Europejskiej. Harmonizacja polskiego prawa ochrony środowiska z wymogami prawa ochrony środowiska Unii Europejskiej.

9. Literatura:- Folmer H., Gabel L., Opschoor H.: Ekonomia środowiska i zasobów naturalnych. Wydawnictwo Krupski i S-ka,

Warszawa, 1996,- Poskrobko B.: Zarządzanie środowiskiem. PWN, Warszawa 1999,- Woś A.: Ekonomika odnawialnych zasobów naturalnych. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 1995,- Famielec J.: Korzyści i straty w środowisku naturalnym. PWE, Warszawa, 1998,- Paczuski R.: Prawo ochrony środowiska. Oficyna Wyd. „BRANTA”, Bydgoszcz, 2000,- Paczuski R.: Prawo ochrony środowiska Unii Europejskiej. TNOiK, Toruń, 1999.

1. Numer kursu: II/VI.3.20.O 3 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: GEOMORFOLOGIA3. Liczba godzin: 15 W + 15 K

35

4. Prowadzący: dr Krzysztof Badora5. Termin: IV semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursu z geologii.7. Warunki zaliczenia: wykład - egzamin, ćwiczenia - zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Rzeźbotwórcza działalność sił zewnętrznych (procesy egzogeniczne): wietrzenie (fizyczne: insolacyjne,

mrozowe, solne; chemiczne), rzeźba denudacyjna – stok (kształt stoków, procesy stokowe, spłukiwanie), rzeźba fluwialna (działalność erozyjna rzek, erozja wgłębna i denna), rzeźba fluwialno-denudacyjna (doliny rzeczne, sieć rzeczna, terasy rzeczne), rzeźba krasowa (krasowienie, formy krasowe, rzeźba krasowa), rzeźba glacjalna (zlodowacenia, powstanie i ruch lodowców, działalność erozyjna lodowców, formy rzeźby powstałe na wskutek działalności lodowców: moreny), rzeźba eoliczna (działalność transportowa, niszcząca i budująca wiatru), rzeźba litoralna - rzeźbotwórcze procesy zachodzące w środowisku morskim (formy utworzone na skutek działalności wód morskich, rodzaje wybrzeży). Geomorfologiczna charakterystyka różnych obszarów Polski: typowe formy morfologiczne i ich geneza, rola ewolucji stoku w kształtowaniu rzeźby. Antropogeniczne przekształcenia litosfery.

9. Literatura:- Klimaszewski M.: Geomorfologia. PWN, Wyd. 3, Warszawa, 2002,- Kondracki J.: Regiony fizycznogeograficzne Polski. PWN, Warszawa, 1977,- Linder L.: Czwartorzęd. Osady. Metody badań. Stratygrafia. PAE, Warszawa, 1992,- Pulina M.: Kras. Formy i procesy. Wyd. UŚ, Katowice, 1999.

1. Numer kursu: VI.3.21.O 4 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: TOKSYKOLOGIA3. Liczba godzin: 30 W + 30 K4. Prowadzący: dr hab. Wlodymyr Zinkovskyy, dr Marian Kuczek5. Termin: V semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin, konwersatorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść kursu: Przedstawienie chemicznych aspektów toksykologii oraz połączenie problemów chemii i biologii

ksenobiotyków oraz ich wpływu na stan organizmu żywego; rozróżnianie ważności i specyfiki zatruć ostrych i przewlekłych oraz ich skutków, omówienie chemicznych skutków zatruć w organizmie człowieka i korelacje między środowiskiem a „stanem zdrowia” ludzi mieszkających na danym terenie. Chemiczne, biochemiczne i biologiczne czynniki warunkujące toksyczność. Mutageneza i karcinogeneza.

9. Literatura:- do uzgodnienia z prowadzącym

1. Numer kursu: VI.3.22.O 4 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: OCHRONA GLEB3. Liczba godzin: 30 W + 30 L 4. Prowadzący: prof. dr hab. inż. Czesława Rosik-Dulewska, dr Grzegorz Kusza5. Termin: V semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursu z gleboznawstwa.7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin pisemny, laboratorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Wprowadzenie do zagadnienia. Definicje pojęć. Prawne podstawy ochrony gruntów. Źródła, rodzaje

i charakterystyka zanieczyszczeń podłoża gruntowego. Degradacja względna, rzeczywista. Przekształcenia i degradacja gleby oraz jej formy: Rolnicza i techniczna degradacja struktury ekologicznej. Mechaniczne uszkodzenie lub zniszczenie próchnicznego poziomu gleby. Kwasowa degradacja gleb. Chemiczna degradacja gleby. Erozja, uwarunkowaniai rodzaje. Przesuszenie i zawodnienie powierzchni ziemi. Zniekształcenie powierzchniowych utworów geologicznychi rzeźby terenu. Degradacja szaty roślinnej. Obszary przemysłowej degradacji środowiska. Ochronne funkcje szaty roślinnej. Gatunki drzew, krzewów i traw do fitomelioracji siedlisk zdegradowanych. Techniczno-biologiczne sposoby ochrony i rekultywacji gleb. Agrotechniczne sposoby ochrony gleb. Ochrona przeciwerozyjna i zagospodarowanie gruntów erodowanych. Ochrona mokradeł i retencja wodna.

9. Literatura: - Siuta J.: GLEBA diagnozowanie stanu i zagrożenia, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 1995.- Zadroga B., Oleńczuk-Neyman K.: Ochrona i rekultywacja podłoża gruntowego, Wydawnictwo Politechniki

Gdańskiej, Gdańsk 2001.- Turski R., Baran S.: Degradacja, ochrona i rekultywacja gleb, Wydawnictwo Akademii Rolniczej, Lublin 1995.- Kowalik P.: Ochrona środowiska glebowego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.- Inżynieria ekologiczna nr 2: Technologie odolejania gruntów, odpadów, ścieków, Polskie Towarzystwo Inżynierii

Ekologicznej, Warszawa 2000.- Siuta J.: Ochrona gleb, Materiały do planowania przestrzennego, zeszyt 2, Instytut Kształtowania Środowiska,

Warszawa 1982.- Siuta J. (red.): Ochrona i rekultywacja gleb, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1978.- Siuta J. (red.): Ochrona i rekultywacja gruntów w gminie, Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej, Warszawa

1999.

36

1. Numer kursu: VI.3.23.O 7 punktów ECTSNazwa przedmiotu: TECHNOLOGIE W OCHRONIE ŚRODOWISKA I (Gospodarka wodno-ściekowa)2. Liczba godzin: 30 W + 45 L + 15 K +15 T3. Prowadzący: prof.dr hab. inż. Krzysztof Kuczewski, dr Mariusz Głowacki, dr Urszula Karwaczyńska4. Termin: V semestr5. Warunki wpisu na kurs: brak.6. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin pisemny, laboratorium – zaliczenie na ocenę, zajęcia terenowe - zaliczenie na

ocenę.7. Treść zajęć: Istniejący stan gospodarki wodno-ściekowej w Polsce (stan zagospodarowania w wodę, kanalizacja,

oczyczszanie ścieków). Charakterystyka ścieków (ścieki bytowo-gospodarcze, ścieki bytowo-przemysłowe, wody opadowe, miary zanieczyszczeń, aktualne przepisy dotyczące odprowadzania ścieków do wód i gruntu). Metody oczyszczania ścieków (schematy blokowe oczyszczania ścieków, metody oczyszczania ścieków, metoda mechaniczna — kraty, rozdrabniarki, osadniki wstępne, osadniki Imhoffa, efekty oczyszczania). Oczyszczanie ścieków metodą biologiczną (zasada oczyszczania ścieków metodami biologicznymi, procesy nitryfikacji i denitryfikacji, defosfatacja, metoda osadu czynnego, metoda złoża biologicznego, oczyszczanie ścieków metodą „beztlenową”, oczyszczanie ścieków metodą kombinowaną — tlenowo-beztlenową, zblokowane oczyszczalnie ścieków, niekonwencjonalne metody oczyszczania ścieków). Ścieki pochodzące z przemysłu rolno-spożywczego. Analiza skuteczności oczyszczania ścieków różnymi metodami. Zasady sporządzania bilansu potrzeb wodnych i ścieków. Zasady uzdatniania wody na cele pitne (odżelazianie, odmanganianie). Ujęcia wód powierzchniowych i podziemnych. Urządzenia służące doprowadzeniu wody do użytkowników.

8. Literatura:- Sikorski M. i in.: Wiejskie oczyszczalnie ścieków. Warszawa, 1991,- Burchard J. i in.: Metody badań i ocena jakości wód powierzchniowych i podziemnych. Łódź, 1990,- Dojlido J.: Chemizm wód powierzchniowych. Białystok, 1995,- Gomółka J.: Ćwiczenia laboratoryjne z chemii wody. Wrocław, 1992,- Szpindor A.: Zaopatrzenie w wodę i kanalizacja wsi. Arkady, Warszawa, 1998,- Łomotowski J., Szpindor A.: Nowoczesne systemy oczyszczania ścieków. Arkady, Warszawa, 1999

1. Numer kursu: II/VI.3.24.O 3 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: BIOETYKA3. Liczba godzin: 15 W + 15 K4. Prowadzący: prof. dr hab. Tadeusz Olewicz5. Termin: IV semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak7. Warunki zaliczenia: wykład, konwersatorium - zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Bioetyka a inne nauki, antropologiczne podstawy bioetyki, sposoby ujmowania i zasady bioetyki,

rozstrzygnięcia zagadnień bioetyki z punktu widzenia głównych (współczesnych) nurtów filozoficznych, nauka a problem odpowiedzialności człowieka, ekofilozofia a bioetyka, godność i wolność człowieka, etyka wobec badań nad ludzkim genomem, status ludzkiego embrionu (problem aborcji), moralne problemy transplantologii (problem legalizacji eutanazji), aksologiczny status ludzkiego życia.

9. Literatura:- Beauchamp T.L., Childress J.F.: Zasady etyki medycznej. Warszawa, 1996,- Grzesica J.: Ochrona naturalnego środowiska człowieka - problem teologiczno-moralny. Katowice, 1983,- Jan Paweł II: Encyklika Evangelium Vitae,- Singer P.: O życiu i śmierci. Warszawa, 1997,- Skolimowski H.: Technika a przeznaczenie człowieka. Warszawa, 1995.

1. Numer kursu: VI.3.25.O 4 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: OCHRONA PRZYRODY I3. Liczba godzin: 15W + 30 K + 15T4. Prowadzący: dr hab.Kazimierz Sporek prof. UO, mgr Agnieszka Rombel 5. Termin: V semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursów z botaniki, zoologii i ekologii.7. Warunki zaliczenia: wykład - egzamin, konwersatorium – zaliczenie na ocenę, zajęcia terenowe -zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Główne cele ochrony przyrody (różnorodność biologiczna). Ochrona przyrody w Polsce – zagrożenia dla

fauny i flory. Kategorie zagrożenia gatunków według klasyfikacji Międzynarodowej Unii Zachowania Przyrody (IUCN). Klasyfikacja i funkcje obszarów chronionych. Ochrona obszarowa. Ochrona gatunkowa. Ochrona indywidualna. Zasady sporządzania planów ochrony. Ochrona przyrody w Unii Europejskiej. Sieć ECONET i CORINE.

9. Literatura: - Olaczek R. 1998. Przyroda Polski pod ochroną. Wyd. Zarząd Główny LOP, Warszawa. - Ustawa o ochronie przyrody, 2004, Dziennik Urzędowy - - Pawlaczyk P. (red), 2002, Zasady ochrony przyrody w lasach gospodarczych, Wyd. Lubuski Klub Przyrodników,

37

Świebodzin

1. Numer kursu: VI.3.26.O 7 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: TECHNOLOGIE W OCHRONIE ŚRODOWISKA II (Gospodarka odpadami)3. Liczba godzin: 30 W + 45 L + 30 K + 15 T4. Prowadzący: prof.dr hab. inż. Czesława Rosik-Dulewska, dr Urszula Karwaczyńska, dr inż. Tomasz Ciesielczuk,

dr Beata Gołuchowska,5. Termin: VI semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursu: gospodarka wodno – ściekowa.7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin pisemny, laboratorium – zaliczenie na ocenę, zajęcia terenowe zaliczenie na

ocenę.8. Treść zajęć: Wprowadzenie do zagadnienia gospodarki odpadami (systemy informacji o odpadach, monitoring

gospodarki odpadami, podstawy i kryteria klasyfikowania odpadów). Organizacja gospodarki odpadami — surowcami wtórnymi — w środowisku. Gospodarka odpadami komunalnymi (charakterystyka odpadów stałych /OKS/, zasady projektowania składowisk, technologie eksploatacji składowisk, procesy zachodzące w składowanych odpadach, rekultywacja techniczna i biologiczna składowisk). Technologiczne możliwości unieszkodliwiania odpadów komunalnych — przegląd procesów. Odpady płynne. Osady ściekowe (metody składowania, gospodarczego wykorzystania i unieszkodliwiania). Odpady przemysłowe — stan gospodarki odpadami (odpady powęglowe, odpady energetyczne, najbardziej uciążliwe i niebezpieczne odpady przemysłowe). Wpływ składowisk odpadów komunalnych i przemysłowych na wybrane elementy środowiska przyrodniczego. Ochrona środowiska przed odpadami. Regulacje prawne i ich skuteczność.

9. Literatura:- Rosik-Dulewska C.: Podstawy gospodarki odpadami. PWN, Warszawa, 2005,- Siuta J.: Przyrodnicze użytkowanie odpadów, Wyd. IOŚ, Warszawa, 2002,- Leboda R., Oleszczuk P.: Odpady komunalne i ich zagospodarowanie, zagadnienia wybrane, Wyd. UMSC Lublin, 2002,- Bień J.B.: Osady ściekowe. Teoria i praktyka, Wyd. Politechnika Częstochowska, 2002- Bień J.B. i in.: Problemy gospodarki osadowej w ochronie środowiska, Wyd. Politechnika Częstochowska, 1998.- Baran S., Turski R.: Wybrane zagadnienia z utylizacji i unieszkodliwiania odpadów. Wyd. Akademia Rolnicza, Lublin

1995.- Bilitewski B., Härdtle G., Marek K.: Podręcznik gospodarki odpadami. Teoria i praktyka. Wyd. Seidel Przywecki.

Warszawa 2003.

1. Numer kursu: VI.3.27.O 4 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: TECHOLOGIE W OCHRONIE ŚRODOWISKA III (Ochrona i zagrożenia atmosfery)3. Liczba godzin: 30W + 15 K + 15 T4. Prowadzący: dr hab. Krystyna Borecka prof. UO, mgr Józef Borecki5. Termin: VI semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład – zaliczenie na ocenę (kolokwium), zajęcia konwersatoryjne i terenowe – zaliczenie na

ocenę.8. Treść zajęć: Budowa i funkcje atmosfery ziemskiej. Podstawowe procesy chemiczne zachodzące w atmosferze.

Naturalne, antropogenne źródła substancji zanieczyszczających. Podstawowe technologie wyzwalające zanieczyszczenia powietrza. Dopuszczalne stężenia zanieczyszczeń, normy. Rozprzestrzenianie zanieczyszczeń w atmosferze. Pomiary stężeń zanieczyszczeń powietrza. Skutki i straty powodowane zanieczyszczeniem atmosfery. Zapobieganie zanieczyszczeniu atmosfery. Ochrona powietrza atmosferycznego w Polsce i na świecie – współpraca międzynarodowa.

9. Literatura:- Czaja S.: Globalne zmiany klimatyczne. Wyd. Polit. Białostockiej, Białystok, 1998,- Gomółka E. Szeynak A.: Chemia wody i powietrza. Oficyna Wyd. Polit. Wrocławskiej, Wrocław, 1997,- O’Nell P.: Chemia środowiska. PWN, Warszawa-Wrocław, 1997,- Wojciechowska A. Wojciechowski T.: Motoryzacyjne zanieczyszczenia atmosfery. Wyd. Polit. Łódzkiej, Bielsko-Biała,

1991,- Żukowski P.: Degradacja i ochrona atmosfery. Wyd. Oświatowe FOSZE, Rzeszów, 1996,- Czasopisma: Ochrona Środwiska, Ochrona powietrza i problemy odpadów, Polish Journal of Environmental Studies.

1. Numer kursu: VI.3.28.O 3 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: BIOTECHNOLOGIA 3. Liczba godzin: 15 W + 30 L4. Prowadzący: prof.dr hab.Adam Latała, dr Teresa Farbiszewska, dr Sławomir Wierzba5. Termin: VI semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursu z ekologii mikroorganizmów.7. Warunki zaliczenia: wykłady - egzamin ustny, laboratorium - zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Znaczenie biotechnologii. Techniczne aspekty biotechnologii. Opracowanie procesów

38

biotechnologicznych. Wybrane grupy drobnoustrojów przemysłowych - kryteria biologiczne i technologiczne. Pozyskiwanie i ulepszanie szczepów przemysłowych metodą mutagenizacji i rekombinacji, selekcji i przechowywanie szczepów. Enzymy i inżynieria enzymatyczna. Biotechnologia a medycyna, weterynaria (antybiotyki, szczepionki, surowice, hormony), przemysł spożywczy, rolnictwo (konserwacja produktów rolniczych, wyroby mleczarskie) i leśnictwo (genetyczne doskonalenie roślin) - zajęcia terenowe. Biotechnologia w ochronie środowiska naturalnego (oczyszczanie ścieków, kompostowanie, detoksykacje substancji szkodliwych). Biogeochemia.

9. Literatura:- Russel S.: Biotechnologia. PWN, Warszawa 1990,- Chmiel A.: Biotechnologia – podstawy mikrobiologiczne i biochemiczne. WN PWN, Warszawa, 1994, - Buraczewski G.: Biotechnologia osadu czynnego. WN PWN, Warszawa 1994,- Przegląd mikrobiologii lekarskiej. Praca zbiorowa. PZWL, Warszawa, 1991,- Gołębiowska J.: Mikrobiologia rolnicza. PWRiL, Warszawa, 1986,- Paluch J.: Mikrobiologia wód. PWN, Warszawa, 1973.

1. Numer kursu: VI.3.29.O 4 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: OCHRONA PRZYRODY II (Agrocenozy) 3. Liczba godzin: 15 W + 45 L4. Prowadzący: prof.dr hab. Bronisław Połcik, mgr Jarosław Sławiński5. Termin: VI semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin ustny, laboratorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Klasyfikacja, skuteczność działania pestycydów i technika ochrony roślin. Ekologizacja produkcji roślinnej.

Ważniejsze agrofagi (owady, bakterie, grzyby, nicienie, gryzonie) agrocenoz i ziemiopłodów. Podstawy Herbologii: definicje, ekologiczne nisze, zmienność, uodparnianie się chwastów, niejednorodność środowiska, K- i r-strategie, specjacja, gatunek, ekotypy, populacja. Ekologiczne koncepcje chwast-roślina uprawna. Reprodukcja chwastów. Wznawianie wzrostu. Konkurencyjność i natura konkurencji chwastów. Znaczenie allelopatii, czynników ekologicznych i biotycznych w zapobieganiu występowania i w zwalczaniu chwastów.

9. Literatura:- Aldrich R. J.: Ekologia chwastów w roślinach uprawnych. Podstawy zwalczania chwastów. Tow. Chem. i Inż. Ekol.,

Opole, 1997,- Czerniakowski Z., Czerniakowski Z.W.: Herbicydy. AR, Kraków, 1993, - Połcik B.: Dobowe wahania wrażliwości roślin w uprawie pszenicy ozimej i jarej. WSP, Opole, 1989,- Goszczyński W.: Zoocydy. SGGW, Warszawa, 1988,- Borecki Z.: Fungicydy stosowane w ochronie roślin. PWN, Warszawa, 1984.

1. Numer kursu: VI.3.30.O 3 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: PLANOWANIE PRZESTRZENNE3. Liczba godzin: 15W + 30 K 4. Prowadzący: dr hab. Stanisław Koziarski prof. UO, dr Krzysztof Badora, 5. Termin: VII semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak. 7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin, konwersatoria - zaliczenie na ocenę. 8. Treść zajęć: Istota planowania przestrzennego. Ewolucja planowania przestrzennego. Pojęcia związane z gospodarką

przestrzenną, regionalną i zagospodarowaniem przestrzennym. Uregulowania prawne i systemy organizacyjne gospodarki przestrzennej w Polsce i w wybranych krajach. Regionalizm i egalitaryzm a kryteria ekologiczne w planach krajowych i regionalnych. Progi rozwoju jednostek osadniczych wynikające z warunków środowiska przyrodniczego. WSOCH – podstawy i etapy konstruowania programów ekorozwoju i planów zagospodarowania.

9. Literatura:- Biuletyny PKZK PAN,- Bodziany B.: Zagospodarowanie przestrzenne. BCB Polskie Centrum Budownictwa, Warszawa, 1998,- Domański R.: Gospodarka przestrzenna. PWN, Warszawa, 1990,- Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju. Polska 2000 plus. Hipoteza t.I, II i III, CUP, Warszawa,

1995.

1. Numer kursu: VI.3.31.O 3 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY3. Liczba godzin: 30 W + 15 K4. Prowadzący: dr Tomasz Ciesielczuk5. Termin: VII semestr

39

6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład - egzamin, konwersatorium - zaliczenie na ocenę.8. Treść kursu: : Istota i zakres bezpieczeństwa ekologicznego w Europie i w Polsce. Ekorozwój jako podstawa

aplikacyjnych założeń strategii gospodarczych. Regionalna i lokalna polityka ekologiczna. Przedsiębiorstwo jako podmiot polityki ekologicznej. Czysta produkcja jako niesformalizowany system zarządzania środowiskowego. EMAS i ISO jako sformalizowany system zarządzania środowiskowego. Proekologiczne koncepcje marketingowe.

9. Literatura:- Lewandowski J.: Zarządzanie jakością. Wyd. Marcus, Łódź, 1998,- Bagiński J.: Menadżer Jakości (Jakość, środowisko, Bezpieczeństwo). Wyd. Polit. Warszaw., 2000,- Pochyluk R. i inni.: Zasady wdrażania systemu zarządzania środowiskowego zgodnie z wymaganiami normy ISO 14001.

EkoKonsuly, Gdańsk, 1999,- Wilk J.: Zintegrowany system zarządzania przedsiębiorstwem. WSHiFM, Warszawa, 2001,- Zimniewicz K.: Współczesne koncepcje i metody zarządzania. PWE, Warszawa,1999.

1. Numer kursu: VI.3.32.O 5 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: EKOLOGIA WÓD3. Liczba godzin: 30W + 30 L + 15 T4. Prowadzący: dr Izabela Czerniawska-Kusza5. Termin: VII semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin, laboratorium – zaliczenie na ocenę, zajęcia terenowe – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Woda jako biotop. Charakterystyka głównych zespołów organizmów wód powierzchniowych (plankton,

bentos, peryfiton, makrofity, nekton, neuston, pleuston). Charakterystyka ekosystemów wód powierzchniowych. Kształtowanie się biocenozy w zbiornikach i ciekach. Główne czynniki środowiskowe i ich znaczenie (temperatura, światło, tlen, chemizm wód, warunki pokarmowe). Produkcja biologiczna a biomasa i liczebność organizmów. Zagadnienia troficzności, saprobowości i samooczyszczania wód powierzchniowych. Zjawiska biologiczne zachodzące w wodach czystych i zanieczyszczonych (wody podgrzane, zakwaszone, zasolone). Wpływ toksyczności ścieków na organizmy wodne. Organizmy wskaźnikowe w biologicznej ocenie stanu wód powierzchniowych. Ekosystemowa ocena jakości jezior. Biologiczna ocena jakości wód płynących (indeks saprobów, bioróżnorodności i biotyczny). Analiza jakościowa i ilościowa wybranych zespołów ekologicznych.

9. Literatura:- Kajak Z. : Hydrobiologia-Limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych. PWN, Warszawa, 2000,- Mikulski J.: Biologia wód śródlądowych. PWN, Warszawa, 1982,- Turoboyski L.: Hydrobiologia techniczna. PWN, Warszawa, 1979,- Stańczykowska A.: Ekologia naszych wód. Wyd. Szkolne i Pedagogiczne Warszawa, 1997,- Lampert W., Sommer U.: Ekologia wód śródlądowych. PWN, Warszawa, 1996,- Allan J.: Ekologia wód płynących. PWN, Warszawa, 1998.

1. Numer kursu: VI.3.33.O 4 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: REKULTYWACJA GRUNTÓW3. Liczba godzin: 30 W + 30 T4. Prowadzący: prof. dr hab. Czesława Rosik – Dulewska, dr Grzegorz Kusza5. Termin: VII semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursu z gospodarki wodnej i ściekowej, gospodarki odpadami.7. Warunki zaliczenia: wykład i zajęcia terenowe – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Regulacje prawne w ochronie powierzchni ziemi, ze szczególnym uwzględnieniem wymogów w zakresie

rekultywacji gruntów. Stan gruntów zdegradowanych i zdewastowanych w Polsce na tle danych z Europy i Świata. Materiały stosowane w rekultywacji gruntów. Rekultywacja gleb zdegradowanych chemicznie. Rekultywacja wyrobisk po odkrywkowej eksploatacji kopalin (wyrobisk piaszczystych, gliniastych i lessowych, wapiennych i gruntów zdegradowanych podczas eksploatacji torfu). Rekultywacja gruntów zniekształconych przez działalność górniczą (poza wymienioną w punkcie 5). Rekultywacja terenów składowania odpadów chemicznych, odpadów komunalnych, osadów ściekowych, odpadów paleniskowych. Rekultywacja gruntów zaolejonych, gruntów erodowanych i gruntów popowodziowych.

9. Literatura:- Siuta J. : Rekultywacja gruntów. Poradnik. IOŚ, W-wa 1988- Turski B., Baran S.: Degradacja, ochrona i rekultywacja gleb. Wyd. AR Lublin 1995- Siuta J. (red.): Ochrona i rekultywacja gleb, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1978.- Dwucet K., Krajewski W., Wach J.: Rekultywacja i rewaloryzacja środowiska przyrodniczego. Uniw. Śląski 1992- Zadroga B., Olańczuk-Neyman K.; Ochrona i rekultywacja podłoża gruntowego. Wyd. Politechniki Gdańskiej 2001 - Praca zbiorowa pod redakcją J. Siuty: Ochrona i rekultywacja gruntów w gminie. PTIE, Warszawa, 1999.- Greszta J., Morawski S.: Rekultywacja nieużytków poprzemysłowych, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne,

Warszawa 1972.

40

1. 1. Numer kursu: VI.3.34.O 4 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: OCENY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 3. Liczba godzin: 30 W + 15 K 4. Prowadzący: dr hab. Stanisław Koziarski, prof. UO5. Termin: VIII semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: egzamin ustny z wykładu, zaliczenie na ocenę z konwersatorium.8. Treść zajęć: Podstawy prawne ocen oddziaływania na środowisko. Cele sporządzania ocen. Przedsięwzięcia

wymagające ocen oddziaływania. Wykonywanie ocen oddziaływania. Metody sporządzania ocen oddziaływania na środowisko (indeksowe, macierzowe, sieciowe). Procedury wykonywania oceny. Podejście ekologiczne i ocena skutków zdrowotnych. Aspekty przestrzenne w ocenach oddziaływania na środowisko. Rola ocen oddziaływania na środowisko w planowaniu przestrzennym. Lista zakładów przemysłowych szczególnie uciążliwych dla środowiska. Wytyczne dotyczące wykonywania ocen oddziaływania na środowisko inwestycji transportowych (autostrad i dróg ekspresowych).

9. Literatura:- Praca zbiorowa pod red. A. Tyszkowskiego: Wytyczne do procedury i wykonywania ocen oddziaływania na środowisko,

Warszawa 1996,- Starzewska-Sikorska A.: Ocena oddziaływania na środowisko jako narzędzie planowania przestrzennego w ekorozwoju,

Wydawnictwo „Ekonomia i Środowisko”, Białystok 1994.

1. Numer kursu: VI.3.35.O 2 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: ZAGROŻENIA CYWILIZACYJNE 3. Liczba godzin: 15 W + 15 K 4. Prowadzący: dr hab. Stanisław Koziarski, prof. UO, dr Maciej Wyszyński5. Termin: VIII semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursów z: botaniki, ekologii, ochrony przyrody.7. Warunki zaliczenia: wykład egzamin, konwersatorium i zajęcia terenowe - zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Rodzaje i klasyfikacja zagrożeń; Globalne problemy środowiskowe; Przyczyny i skutki degradacji

ekosystemów; Modele społeczeństwa konserwacyjnego i konsumpcyjnego; Historyczne i współczesne zagrożenia środowiska; Prognozy zmian elementów środowiska pod wpływem różnorodnych czynników antropogenicznych; Metody oceny i waloryzacji środowiska;

9. Literatura:- Matuszkiewicz W.: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN, Warszawa, 2001,- Olaczek R.: Przyroda Polski pod ochroną. Wyd. Zarząd Główny LOP, Warszawa, 1998,- Spellerberg I. F.:Evaluation and Assessment for Conservation. Conservation Biology Series, Chapman & Hall, London,

1992, - Szafer W., Zarzycki K. (red.): Szata roślinna Polski. T. I, II. PWN, Warszawa, 1972.

1. Numer kursu: VI.3.36.O 2 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: PROBLEMATYKA PRAWNO-EKONOMICZNA W OCHRONIE ŚRODOWISKA II1. Liczba godzin: 15 W + 15 K2. Prowadzący: mgr inż. Zofia Siwerska3. Termin: VIII semestr4. Warunki wpisu na kurs: brak.5. Warunki zaliczenia: wykład i konwersatorium – zaliczenie na ocenę.6. Treść zajęć: Wybrane zagadnienia organizacji i zarządzania dla potrzeb ochrony środowiska. Koncepcja

zrównoważonego rozwoju ekonomicznego i społeczno-ekonomicznego. Międzynarodowe uregulowania prawne dotyczące ochrony środowiska. Model systemu ochrony środowiska. Podstawy prawne ochrony środowiska w Polsce. Zarządzanie środowiskiem i zarządzanie środowiskowe. Program czystszej produkcji. Europejski system ekozarządzania i ekoauditów - EMAS. Podstawowe standardy oceny i doskonalenia systemu zarządzania środowiskiem. Normy serii ISO 14000. Ocena cyklu życia produktu. Najlepsze dostępne praktyki, techniki i technologie. Ekonomiczne przesłanki i warunki realizacji przedsięwzięć ekorozwojowych. rachunek ekonomiczny w ochronie środowiska. Rachunek kosztów i korzyści. Ekonomiczne instrumenty ochrony środowiska. Finansowanie przedsięwzięć ochronnych.

7. Literatura:- Podręcznik akademicki pod red. Z. Nowaka: Zarządzanie środowiskiem. Część I i II. Wydawnictwo Politechniki

Śląskiej, Gliwice 2001. - Pochyluk R., Grudowski P., Szymański J.: Zasady wdrażania systemu zarządzania środowiskowego zgodnego z

wymogami normy ISO 14000, Ekokonsultant, Gdańsk 1999. - Poskrobko B.: Zarządzanie środowiskiem, PWE Warszawa 1998..

41

KURSY STAŁE

1. Numer kursu: VI.3.46.S 2 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: BIOLOGIA CZŁOWIEKA3. Liczba godzin: 30 W4. Prowadzący: dr Alicja Krajewska5. Termin: IV semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak7. Warunki zaliczenia: wykład – zaliczenie na ocenę8. Treść kursu: Właściwości biologiczne i kulturowe człowieka. Człowiek jako gatunek unikatowy w świecie zwierząt,

zwłaszcza Naczelnych – Primates. Rozwój osobniczy człowieka -uwarunkowania genetyczne i środowiskowe. Opis kolejnych etapów rozwoju osobniczego ze szczególnym uwzględnieniem wzrastania i dojrzewania (anafaza). Akceleracja, trend sekularny, retardacja i diskrepancja. Mierniki wieku rozwojowego: morfologiczny, szkieletowy, zębowy i II-rzędnych cech płciowych. Normy rozwojowe. Katafaza: hipotezy i teorie starzenia się. Metafaza i wpływ warunków zewnętrznych na cechy budowy ciała mężczyzn i kobiet. Otyłość – przyczyny i konsekwencje zdrowotne. Klasyfikacja wskaźników WHR i BMI.

9. Literatura:- Malinowski A. (red.): Dziecko wielkopolskie. Seria Antropologiczna nr 3,UAM, Poznań, 1976,- Ereleth, Rh. i Tanner J.M.: Worldwide variation in human growth. Human growth and adolescens, 1983,- Bergman, P.: Bliźnięta wrocławskie. t. 1, MPA nr 108; t. 2, Wyd. Arboretum, 1995,- Welon, Z.: Normy do oceny rozwoju fizycznego dziecka. Monografie ZA PAN,- Chrzanowska, M.: Dziecko krakowskie, 1988,- Cieślik, J. i in.: Dziecko poznańskie. 1994- Artykuły w bieżących wydawnictwach antropologicznych polskich i obcych.

1. Numer kursu: VI.3.47.S 3 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: EKOLOGIA ROŚLIN3. Liczba godzin: 15W + 15 S4. Prowadzący: dr Monika Sporek5. Termin: IV semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursów z: ekologii, botaniki7. Warunki zaliczenia: wykład - egzamin, seminarium – zaliczenie na ocenę8. Treść zajęć: Zadania i metody ekologii roślin. Strategie adaptacji roślin. Miernik zdolności produkcyjnej siedliska.

Struktura zbiorowisk i populacji. Dynamika zbiorowisk wielogatunkowych i różnowiekowych. Modelowanie zjawisk i procesów ekologicznych. Wpływ zanieczyszczeń powietrza emisjami przemysłowymi na plon roślin.

9. Literatura:- Czarnowski M.S.: Zarys ekologii roślin lądowych. PWN, Warszawa, 1989,- Falińska K.: Ekologia roślin. PWN, Warszawa, 1997,- Kershaw K.A.: Ilościowa i dynamiczna ekologia roślin. PWN, Warszawa, 1978.

1. Numer kursu: VI.3.48.S 4 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: GOSPODARKA ŚRODOWISKIEM3. Liczba godzin: 15W + 15 K + 15 T4. Prowadzący: dr Krzysztof Badora5. Termin: IV semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak. 7. Warunki zaliczenia: wykład i konwersatoria zaliczenie na ocenę, zajęcia terenowe – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Człowiek a biosfera (środowisko geograficzne, jego struktura i dynamika, związki i relacje człowiek -

gospodarka – środowisko, rys historyczny oddziaływania człowieka na biosferę, przyczyny zaburzeń w ekosystemie globalnym, ekologiczne uwarunkowania i bariery rozwoju społeczno-gospodarczego). Globalne problemy związane z postępem cywilizacji (dynamika wzrostu liczby ludności świata a wyżywienie, wielkość zasobów wodnych świata i ich wykorzystanie, zasoby surowcowe i problemy związane z ich pozyskiwaniem, energetyczne problemy świata – w tym problemy bezpieczeństwa energetyki jądrowej, las a cywilizacja – funkcje lasu i jego zagrożenie działalnością człowieka, urbanizacja – środowisko antropogeniczne człowieka, biologiczne skutki chemizacji środowiska, turystyka a środowisko; ekorozwój w skali globalnej, krajowej i regionalnej).

9. Literatura:- Kozłowski S. W drodze do ekorozwoju. PWN, 1998,- Czasopisma: Aura, Ochrona przyrody, Ekopartner.

42

1. Numer kursu: VI.3.49.S 3 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: WSTĘP DO ENTOMOLOGII3. Liczba godzin: 15W + 15 L4. Prowadzący: dr Anna Kocorek5. Termin: IV semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak. 7. Warunki zaliczenia: wykład i laboratoria zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Pozycja systematyczna oraz charakterystyka owadów. Budowa zewnętrzna oraz przystosowania do

środowiska, w którym żyją. Znaczenie owadów w przyrodzie i w życiu człowieka - owady pożyteczne i szkodliwe. Przegląd wybranych grup i gatunków występujących w środowisku ze wskazaniem owadów chronionych. Podstawowe informacje o hodowli i odłowie owadów.

9. Literatura: - Boczek J.: Owady i ludzie. PWN, W-wa 1990- Boczek J.: Nauka o szkodnikach roślin uprawnych. PWRiL, W-wa 1988- Klimaszewski S.: Zarys entomologii ogólnej. WUŚ, Katowice 1996- Wigglesworth B.: Życie owadów. PWRiL, W-wa 1996

1. Numer kursu: VI.3.50.S 4 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: OCHRONA WÓD3. Liczba godzin: 15 W + 15 S + 15 T4. Prowadzący: dr Mariusz Głowacki5. Termin: IV semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład i seminarium– zaliczenie na ocenę, zajęcia terenowe – zaliczenie na ocenę.8. Treść kursu: Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z systemem gospodarki wodnej w Polsce i innych krajach.

Podstawą poprawnej gospodarki wodnej jest poznanie systemów wyznaczania zasobów wodnych oraz kontroli ich wykorzystania. Etapem kolejnym kształcenia jest przedstawienie studentom systemu budowli i urządzeń zwiększających zasoby dyspozycyjne wód oraz prezentacja zasad ich eksploatacji. Zasoby wodne podlegają antropopresji oraz oddziaływaniom naturalnym zmieniającym ich jakość. Konieczne zatem jest prowadzenie monitoringu jakości zasobów wodnych oraz wprowadzanie zmian w gospodarce zasobami w celu ich ochrony. W przypadku braku środków finansowych, świadomości ekologicznej, lub innych przyczyn dochodzi często do zniszczenia zasobów wodnych. W trakcie realizacji przedmiotu student powinien zapoznać się z obecnie stosowanymi systemami rekultywacji wód o zdegradowanej jakości.

9. Literatura:- Do uzgodnienia z prowadzącym

1. Numer kursu: VI.3.51.S 3 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: LIMNOLOGIA3. Liczba godzin: 15 W + 15 K + 15 T4. Prowadzący: dr inż. Tomasz Ciesielczuk5. Termin: IV semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursu z hydrologii i gospodarki wodą7. Warunki zaliczenia: wykład, konwersatorium i zajęcia terenowe – zaliczenie na ocenę.8. Treść kursu: Rozmieszczenie jezior w Polsce i na Świecie; klasyfikacja i podział jezior; geneza rozwoju zbiorników

śródlądowych; lokalne uwarunkowania powstawania jezior; wskaźnik jeziorności; morfologia i morfometria jezior; procesy starzenia się jezior; zarastanie i zanikanie jezior; dynamika wód jeziornych; obieg wody w zbiorniku; właściwości fizyczne i chemiczne wód w zbiornikach śródlądowych, przeznaczenie i wykorzystanie jezior.

9. Literatura:- Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z.: Hydrologia ogólna, PWN, Warszawa 1996.- Dojlido J.: Chemia wód powierzchniowych, Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok 1995.- Kudelska d., Cydzik D., Soszka H.: Wytyczne monitoringu podstawowego jezior OIKOS, Warszawa 1994.- Jędrasik J.: Uwarunkowania w kształtowaniu struktur termicznych w jeziorach i morzu zamkniętym, Wyd. Uniwersytetu

Gdańskiego, Gdańsk 1995.- Wiśniewski R.: Rola resuspensji osadów dennych w funkcjonowaniu ekosystemów wodnych, Wyd. UMK, Toruń 1995.

1. Numer kursu: VI.3.52.S 3 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: KARTOGRAFIA I GEODEZJA 3. Liczba godzin: 15 W + 15 K + 15 T

43

4. Prowadzący: dr hab. Stanisław Koziarski, prof. U.O., dr Krzysztof Badora, mgr Radosław Wróbel5. Termin: V semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: egzamin pisemny (ustny) z wykładu, zaliczenie na ocenę z konwersatorium i ćwiczeń terenowych.8. Treść zajęć: Kartografia. Podstawowe pojęcia i rozwój kartografii. Mapa jej pojęcie i nazwa. Elementy mapy. Pomiary

kształtu i wielkości Ziemi. Odwzorowania kartograficzne. Przegląd odwzorowań kartograficznych (odwzorowania płaszczyznowe, stożkowe, walcowe, umowne). Treść mapy. Znaki umowne (sygnatury). Pismo na mapie. Przedstawianie rzeźby terenu na mapach. Generalizacja. Redakcja i sporządzanie map. Mapy topograficzne. Mapy tematyczne. Atlasy. Metody przedstawiania zjawisk na mapach tematycznych. Metoda sygnatur. Metoda punktowa. Metoda izarytmiczna. Metoda zasięgów. Kartodiagramy. Kartogramy. Kartometria. Geodezja. Rozwój systemu miar. Najważniejsze instrumenty i przyrządy używane w geodezji. Rodzaje błędów pomiarowych i ich narastanie. Triangulacja - wyrównanie i obliczenia sieci. Małe zagadnienia triangulacyjne: ciąg poligonowy, pomiar szczegółów: - metodą rzutowania na boki poligonowe,

- metodą biegunową. Pomiary wysokościowe. Układy współrzędnych. Rysowanie mapy szczegółowej. Elektroniczne systemy pozycjonowania w terenie - Global Position System (GPS).

9. Literatura:- Grygorenko W.: Redakcja i opracowanie map ogólnogeograficznych. PPWK, Warszawa, 1970,- Kraak M., Ormeling F.: Kartografia. Wizualizacja danych przestrzennych. PWN, Warszawa, 1998,- Przewłocki S.: Geodezja dla inżynierii środowiska. PWN, Warszawa, 1997,- Saliszczew K.: Kartografia ogólna. PWN, Warszawa, 1998,- Szaflarski J.: Podstawy kartografii. PPWK, Warszawa, 1965.

1. Numer kursu: VI.3.53.S 3 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: GRZYBY W AGROCENOZACH3. Liczba godzin: 15 W + 30 L4. Prowadzący: dr Ewa Moliszewska5. Termin: V semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin, laboratorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Różnorodność mikroorganizmów w agrocenozach. Znaczenie gospodarcze grzybów w agrocenozach.

Podstawowe procesy biologiczne przebiegające z udziałem grzybów (mikoryzy, allelopatia, procesy patologiczne w uprawach). Zasady diagnostyki chorób powodowanych przez grzyby (typy uszkodzeń (typy uszkodzeń, oznaki etiologiczne). Agrotechniczne metody ograniczania występowania patogenów grzybowych.

9. Literatura:- Borecki Z.: Nauka o chorobach roślin. PWRiL, Warszawa,1996,- Red. Kochman J., Wegorek W.: Ochrona roślin. PWRiL, Warszawa,1997.

1. Numer kursu: VI.3.54.S 3 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: EKOLOGIA CZŁOWIEKA3. Liczba godzin: 30 W + 15 K4. Prowadzący: dr Romana Chmara - Pawlińska 5. Termin: V semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin, konwersatorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść kursu: Gatunek Homo sapiens w rzędzie Naczelnych. Właściwości biologiczne i kulturowe oraz możliwości

adaptacyjne do różnych siedlisk. Czynniki endo- i egzogenne w rozwoju osobniczym. Populacja; struktura wewnętrzna: wielkość, zagęszczenie, rozrodczość, śmiertelność, przeciętne dalsze trwanie życia, migracje, zamachy na życie. Sytuacja demograficzna świata i Polski. Cechy środowiska przyrodniczego i jego komplikacje. Czynniki biotyczne i abiotyczne. Człowiek jako czynnik ekologiczny działający na przyrodę i jej zmienność w czasie i przestrzeni. Ekologiczne aspekty chorób.

9. Literatura:- Bartkowski T.: Kształtowanie środowiska człowieka. PWN, Warszawa,1995,- Campbell B.: Ekologia człowieka. PWN, 1995- Krebs Ch.J.: Ekologia. PWN, Warszawa, 1996,- Stawiński S.: Ekologiczne problemy człowieka. Wyd. U. Gdańskiego, Gdańsk, 1996,- Strzałko J., Ostoja-Zagórski J.: Ekologia populacji ludzkich. UAM, 1995,- Roczniki statystyczne.

1. Numer kursu: VI.3.55.S 2 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: GEOCHEMIA3. Liczba godzin: 15 W + 15 K4. Prowadzący: dr hab. Joanna Kyzioł, 5. Termin: V semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.

44

7. Warunki zaliczenia: wykład – pisemne zaliczenie na ocenę, konwersatorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Prawidłowość występowania pierwiastków we wszechświecie. Charakterystyka atmosfery i jej struktura.

Geochemia hydrosfery i geosfer ziemskich. Klasyfikacja geochemiczna pierwiastków. Koncentracja pierwiastków w skorupie ziemskiej – złoża. Obieg pierwiastków w przyrodzie – geochemiczna charakterystyka środowiska. Geochemia szczegółowa wybranych grup pierwiastków chemicznych. Geochemia izotopów. Skażenie radiologiczne środowiska – zagrożenie zdrowia i życia.

9. Literatura: - Polański A.: Geochemia i surowce mineralne. Wydawnictwa Geologiczne,- Mikulski T.: Geochemia. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, 1987,- Polański A.: Geochemia ogólna i organiczna. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 1986.

1. Numer kursu: VI.3.56.S 2 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: EKOLOGIA ZWIERZĄT3. Liczba godzin: 15 W + 15 K4. Prowadzący: prof. dr hab. Tadeusz Zatwarnicki 5. Termin: V semestr 6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursów z: ekologii, zoologii.7. Warunki zaliczenia: wykład i konwersatorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść kursu: Wpływ abiotycznych czynników środowiska na zwierzęta. Charakterystyki struktury zespołów

i zgrupowań. Skupienia zwierząt. Regulacja liczebności populacji. Tolerancja i przystosowania. Aktywność, orientacja i zjawiska preferencji. Dobowy i sezonowy rytm aktywności. Organizacja społeczeństw owadów. Pozyskiwanie zwierzyny, ekologiczne aspekty łowiectwa. Porozumiewanie chemiczne.

9. Literatura: - Alle W.C., i in.: Zasady ekologii zwierząt. PWN, Warszawa, 1958,- Szujecki A.: Ekologia owadów leśnych. PWN, Warszawa, 1983,- Remmert H.: Ekologia. PWRiL, Warszawa, 1985.

1. Numer kursu: VI.3.57.S 3 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: EKOLOGIA MIKROORGANIZMÓW3. Liczba godzin: 15 W + 15 L4. Prowadzący: dr inż. Teresa Krzyśko – Łupicka5. Termin: VI semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin, laboratorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Biocenoza i jej rozwój (zespoły mikroorganizmów, rozprzestrzenianie, zasiedlanie, sukcesja i klimaks,

odżywianie, zakres tolerancji, mikrosiedliska mikroflory, dobór naturalny). Wzajemne oddziaływania między drobnoustrojami (bezpośrednie i pośrednie) i mikroorganizmami a innymi organizmami. Wpływ mikroorganizmów na ich otoczenie.

9. Literatura:- Alexander M.: Microbial Ecology. Wiley, New York, 1971,- Atlas R.M., Bartha R.: Microbial Ecology: Fundamental and Applications, 2. Aufl. Benjamin Publ. Comp. Menlo Park,

California, 1978,- Dawidowicz A.: Homeostaza. Warszawa, 1980.

1. Numer kursu: VI.3.58.S 4 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: PODSTAWY CHEMII ŚRODOWISKA3. Liczba godzin: 30 W + 15 S4. Prowadzący: dr hab. Bronisław Połcik prof. UO5. Termin: VI semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład i seminarium - zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Żywienie roślin – prawa nawozowe. Właściwości gleb a odżywianie się roślin. Formy i przemiany makro-

i mikroelementów w glebie. Metody określania potrzeb żywienia roślin i mechanizmy pobierania składników. Technika i technologia żywienia roślin, a kryteria jakości plonów. Objawy i skutki nadmiaru i niedoboru składników pokarmowych w glebie. Produkcja ekologicznych nawozów organicznych w gospodarstwie.

9. Literatura:- Czuba R. (red.): Nawożenie mineralne roślin uprawnych. Wyd. ZCh „Police”, 1996,- Fotyma M., Mercik S.: Chemia rolna. PWN, Warszawa, 1992.

1. Numer kursu: VI.3.59.S 4 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: TECHNOLOGIE UPRAWY ROŚLIN3. Liczba godzin: 30 W + 30 S

45

4. Prowadzący: dr hab. Bronisław Połcik prof. UO5. Termin: VI semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin, seminarium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Wiadomości ogólne: użytki rolne, podział roślin uprawnych, struktura zasiewów, pogoda i klimat. Uprawa

roli: cel i zadania, zwięzłość i żyzność gleby, maszyny i narzędzia rolnicze. Uprawa roślin: płodozmiany, przedplony, kondycja roślin uprawnych a występowanie chorób i szkodników, konwencjonalna, zredukowana, zerowa, wypalanie i zaorywanie resztek roślinnych, ścieżki technologiczne. Nawożenie : podstawowe, pogłówne, dokorzeniowe, dolistne, pożywki mineralne. Agrochemikalia w rolnictwie ekologicznym. Siew roślin uprawnych: odmiana i jakość materiału nasiennego. Rozpoznawanie roślin w fazach diaspor i wegetacji. Agrotechnika ważniejszych roślin uprawnych: zboża, okopowe, przemysłowe, motylkowe, warzywa, użytki zielone.

9. Literatura:- Domańska H., Droese H., Fabijański J. i inni: Ogólna uprawa roli i roślin. PWN, Warszawa, 1988,- Świętochowski B., Jabłoński B., Krężel R., Radomska M.: Ogólna uprawa roślin. PWRL, Warszawa, 1993,- Krężel R., Parylak D., Zimny L.: Zagadnienia uprawy roli i roślin. Wydawnictwo AR Wrocław, 1999,- Chmura K., Dzieżyc J., Rojek S., Trybała M.: Technologia produkcji rolniczej. Wyd. AR Wrocław, 1999,- Materiały: Ekologiczna uprawa roli i roślin. Międzynarodowa konferencja. Zeszyty Naukowe AR Wrocław, Nr 361,

1999.

1. Numer kursu: VI.3.60.S 4 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: WYBRANE ZAGADNIENIA Z DENDROLOGII3. Liczba godzin: 15W + 30L + 15T 4. Prowadzący: dr Elżbieta Gołąbek5. Termin: VI semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursu z botaniki.7. Warunki zaliczenia: wykład i laboratorium – zaliczenie na ocenę, zajęcia terenowe – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Ogólna charakterystyka roślin drzewiastych. Charakterystyka drzew i krzewów powszechnie

występujących w Polsce (zasięgi występowania, opisy botaniczne, wymagania siedliskowe, wartość użytkowa, zagrożenia abiotyczne, podatność na choroby i szkodniki, wrażliwość na zanieczyszczenia przemysłowe). Funkcje zieleni wysokiej. Grupy wrażliwości drzew na zanieczyszczenie powietrza spowodowane emisjami przemysłowymi i ich wykorzystanie w praktyce bioindykacyjnej. Drzewo pomnikowe jako jedna z form ochrony obiektów przyrodniczych. Najstarsze drzewa w Polsce. Metody oceny stanu zachowania drzew pomnikowych. Pielęgnowanie starych drzew.

9. Literatura: - Tomanek J.: Botanika leśna. PWRiL, Warszawa, 1994,- Seneta W., Dolatowski J.: Dendrologia. PWN, Warszawa, 1997,- Sobczak R.: Drzewa naszych lasów. Oficyna Edytorska „Wydawnictwo Świat”, Warszawa, 1996,- Jaworski A.: Hodowla lasu. Akademia Rolnicza, Kraków, 1994,- Hartmann G., Nienhaus F., Butin H.: Barwny atlas uszkodzeń drzew leśnych. Instytut Badawczy Leśnictwa, Warszawa,- Muszyński Z.: Użytkowanie lasu. Akademia Rolnicza, Kraków, 1992,- Białobok S.: Wpływ zanieczyszczeń powietrza na roślinność. Liga Ochrony Przyrody, Warszawa 1988.

1. Numer kursu: VI.3.61.S 3 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: FITOPATOLOGIA - WYBRANE ZAGADNIENIA3. Liczba godzin: 15W + 30 K4. Prowadzący : dr Ewa Moliszewska5. Termin: VI semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład i konwersatorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Przyczyny chorób roślin na tle różnorodnych czynników chorobotwórczych. Przebieg procesów

chorobowych roślin. Specjalizacja patogenów. Interakcje czynnik chorobotwórczy – roślina chora. Specjalizacja patogenów. Elementy fizjologii rośliny chorej. System obronny rośliny. Omówienie wybranych chorób roślin ozdobnych, parkowych (leśnych), ogrodniczych na tle uszkodzeń wynikających z warunków środowiska zewnętrznego (choroby o podłożu abiotycznym). Wybrane zagadnienia dotyczące ochrony roślin przed chorobami.

9. Literatura: - Mańka K.: Fitopatologia leśna. PWRiL, Warszawa, 1992 (wyd. IV) lub 1998 (wyd.V),- Kochman J., Węgorek W. (red.): Ochrona roślin. PWRiL, Warszawa, 1997 (lub starsze wydanie).

1. Numer kursu: VI.3.62.S 3 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: PLANOWANIE EKSPERYMENTÓW W NAUKACH PRZYRODNICZYCH3. Liczba godzin: 15 W + 15 L4. Prowadzący: dr Bolesław Kiczma, dr Zbigniew Ziembik

46

5. Termin:VI semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak7. Warunki zaliczenia: wykład i konwersatorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Istota badań doświadczalnych i ich przydatność praktyczna. Podstawy planowania eksperymentów -

pojęcia stosowane w planowaniu doświadczeń, klasyfikacja, charakterystyki planów badań eksperymentalnych i ich kryteria wyboru planu badań. Plany badań monoselekcyjne, poliselekcyjne (ortogonalne, rotalne, optymalne), randomizowane i optymalizacyjne.

9. Literatura:- Wójcik A.R., Laudański Z.: Planowanie i wnioskowanie statystyczne w doświadczalnictwie, PWN 1989,- Kacprzyński B.: Planowanie eksperymentów, WNT 1974,- Polański Z.: Planowanie doświadczeń w technice, PWN 1984,- Oktaba W.: Elementy statystyki matematycznej i metodyka doświadczalnictwa, PWN 1980.

1. Numer kursu: VI.3.63.S 2 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: ALTERNATYWNE ŹRÓDŁA ENERGII3. Liczba godzin: 15 W + 15 K4. Prowadzący: dr hab. inż. Maria Wacławek, prof. UO, prowadzący: pracownicy Zakładu Badań Fizykochemicznych

Katedry Technologii5. Termin: VI semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykłady i ćwiczenia – na podstawie obecności, referat tematyczny8. Treść zajęć: Perspektywy zapotrzebowania na energię do 2030 r. i sposoby jego pokrycia. Energetyka konwencjonalna.

Blaski i cienie energetyki jądrowej. Czy można uniknąć światowej katastrofy ekologicznej?Metody oszczędzania energii. Energooszczędne urządzenia, oświetlenie. Racjonalna eksploatacja silników. Zastosowania nadprzewodników. Izolacja cieplna budynków. Alternatywne źródła energii – charakterystyka. Wykorzystanie energii promieniowania słonecznego. Fotowoltaika . Energetyka wodna. Energetyka wiatrowa. Energia geotermalna. Biomasa, biopaliwa i biogaz. Wodór – paliwo przyszłości. Układy hybrydowe. Perspektywy niekonwencjonalnych źródeł energii w Polsce. Samochody przyszłości.

9. Literatura: - Chochowski A. i Czekalski D.: Słoneczne instalacje grzewcze, COIB, Warszawa, 1999.- Klugmann E. i Klugmann-Radziemska E.: Alternatywne źródła energii. Energetyka fotowoltaiczna, Wydawnictwo

Ekonomia i Środowisko, Białystok 1999.- Kucowski J., Laudyn D. i Przekwas M.: Energetyka a ochrona środowiska, wyd. 4, WNT, Warszawa 1997.- Lewandowski W. M.: Proekologiczne źródła energii odnawialnej, WNT, Warszawa 2001. - Nowak W., Sobański R., Kabat M. i Kujawa T.: Systemy pozyskiwania i wykorzystywania energii geotermalnej, Wyd.

Politechniki Szczecińskiej, Szczecin 2000.

1. Numer kursu: VI.3.64.S 4 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: MINERALNE SUROWCE ODPADOWE3. Liczba godzin: 15 W + 30 K4. Prowadzący: dr Beata Gołuchowska5. Termin: VII semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursu: gospodarka odpadami.7. Warunki zaliczenia: wykład i seminarium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Podstawowe problemy gospodarki mineralnymi surowcami odpadowymi (MSO) w Polsce. Komputerowa

baza danych syst. inf. gosp. MSO. Określenie kryteriów wyboru metod i sposobów utylizacji MSO. Analiza krajowych metod (technologii) wykorzystania MSO. Gospodarka mineralnymi surowcami odpadowymi górniczymi i przeróbczymi surowców: energetycznych, metalicznych, chemicznych i skalnych.

9. Literatura:- Publikacje z sympozjów i czasopism autorów: Sztaba K., Weryński B., Tkaczyk S., Goszcz A.- W przygotowaniu monografia

1. Numer kursu: VI.3.65.S 3 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: EWOLUCJONIZM3. Liczba godzin: 15 W + 15 S 4. Prowadzący: dr Alicja Krajewska5. Termin: VII semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin, seminarium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Molekularne podstawy ewolucji. Teoria ewolucji Darwina. Teoria doboru naturalnego. Biologiczne pojęcie

gatunku. Teorie specjacji. Tempo ewolucji na poziomie molekularnym i organizmalnym. Antropogeneza. Historia myśli ewolucyjnej.

9. Literatura:- Krzanowska H., i in. .: Zarys mechanizów ewolucji. PWN, Warszawa, 1997,

47

- Kubicz A.: Tajemnice ewolucji molekularnej. PWN, Warszawa - Wrocław, 1999, - Szarski H.: Mechanizmy ewolucji. PWN, Warszawa, 1989,- Mayr E.: Populacje, gatunki, ewolucja. WP, Warszawa, 1974.

1. Numer kursu: VI.3.66.S 2 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: GOSPODARKA ODPADAMI ORGANICZNYMI3. Liczba godzin: 15 W + 15 K4. Prowadzący: dr Urszula Karwaczyńska5. Termin: VII semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursu: gospodarka odpadami.7. Warunki zaliczenia: wykład i seminarium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Wprowadzenie do zagadnienia gospodarki odpadami organicznymi (podstawy i kryteria klasyfikowania

odpadów). Kierunki i możliwości zagospodarowania i unieszkodliwiania odpadów z przetwórstwa surowców pochodzenia zwierzęcego (odpadów z przemysłu mięsnego, drobiarskiego, mleczarskiego). Zagrożenia środowiska naturalnego odpadami z przetwórstwa surowców pochodzenia zwierzęcego. Przyrodnicze zagospodarowanie odpadów powstających podczas hodowli zwierząt. Kierunki zagospodarowania odpadów organicznych z wybranych gałęzi przemysłu chemicznego, jak np.: odpadów z przemysłu farmaceutycznego. Zagospodarowanie odpadów powstających przy przeróbce ropy naftowej. Możliwości zagospodarowania przepracowanych olejów. Oddziaływanie odpadów z przemysłu chemicznego na środowisko.

9. Literatura:- Pezacki W.: Przetwarzanie surowców rzeźnych. Wpływ na środowisko przyrodnicze. PWN, Warszawa, 1991,- Niewiarowicz A.: Niejadalne produkty z uboju drobiu. Technologia mięsa drobiowego. Praca zbiorowa pod redakcją

T. Grabowskiego, Warszawa, 1993,- Bednarski W.: Biotechnologia żywności. Wyd. ART., Olsztyn,1993,- Koziorowski W.: Oczyszczanie ścieków przemysłowych. Wyd. WNT, Warszawa, 1998. 1. Numer kursu: VI.3.67.S 2. BIOGEOTECHNOLOGIA3. 30 W 4. Prowadzący: dr inż. Teresa Farbiszewska5. Termin: VII semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursu: grzyby w agrocenozach. 7. Warunki zaliczenia: wykład – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Charakterystyka podstawowych gatunków bakterii występujących w złożach kopalin użytecznych.

Geochemiczne działanie mikroorganizmów w złożach rud siarkowych. Zadania i metody polowych badań mikrobiologicznych złóż. Bioługowanie metali kolorowych i rzadkich w warunkach laboratoryjnych. Metody bioługowania kadziowego w pryzmie i in situ. Rola bioługowania w ochronie środowiska. Zajęcia terenowe.

9. Literatura:- Ostrowski M., Skłodowska A.: Małe bakterie – wielka miedź. SCI and ART., Warszawa, 1996,- Kabata – Pendias A., Pendias H.: Biogeochemia pierwistków śladowych. PWN, Warszawa, 1999,Kunicki W., Goldfinger W.: Życie bakterii. PWN, Warszawa, 1998.

1. Numer kursu: VI.3.68.S 3 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: METODY OPRACOWYWANIA WYNIKÓW EKSPERYMENTU3. Liczba godzin: 15 W + 15 L4. Prowadzący: dr Bolesław Kiczma, dr Zbigniew Ziembik5. Termin: VII semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak7. Warunki zaliczenia: wykład i laboratorium– zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Wnioskowanie statystyczne. Estymacja, korelacja, analiza regresji. Metoda najmniejszych kwadratów.

Planowanie eksperymentu. Graficzne opracowanie wyników doświadczeń. Oprogramowanie do obliczeń statystycznych: arkusz kalkulacyjny, Statgraphics, Statistica. Przedmiot ma na celu przygotowanie studentów do obliczeń statystycznych w naukach przyrodniczych.

9. Literatura:- Brandt S.: Analiza danych, PWN 1998, - Stanisz A.: Przystępny kurs statystyki - w oparciu o program STSTISTIKA PL, Wyd. Statsoft 1998,- Podgórsski J.: Statystyka z komputerem - STATGRAPHICS, wersja 5 i 6, Wyd. Mikom 1995.

1. Numer kursu: VI.3.69.S 4 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: ZAGROŻENIA I OCHRONA HYDROSFERY 3. Liczba godzin: 30 W + 15 S4. Prowadzący: prof. dr hab. Władysław Czamara, dr inż. Mirosław Wiatkowski5. Termin: VII semestr

48

6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursu z hydrologii.7. Warunki zaliczenia: wykład i seminarium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Hydrosfera i jej podział. Zasoby wodne hydrosfery. Lądowa część hydrosfery: wody podziemne, wody

powierzchniowe – płynące, stojące, lodowce i pokrywa śnieżna, obszary zabagnione, źródła. Procesy termiczne i dynamiczne w wodach śródlądowych, zlodzenie rzek i jezior. Zarastanie rzek i jezior. Zmiany wielkości zasobów wodnych i ich ochrona. Źródła zanieczyszczenia wody (punktowe, liniowe, obszarowe). Zmiany jakości wód rzecznych, jeziornych i podziemnych. Skutki degradacji wód. Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych przed degradacją. Rekultywacja wód stojących. Układy urządzeń dla celów odnowy wody. Oceanosfera i jej właściwości (morza i oceany, problem ochrony Bałtyku).

9. Literatura:Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z.: Hydrologia Ogólna. PWN, Warszawa 1999,Byczkowski A.: Hydrologia, t. I i II, Wyd. SGGW, Warszawa, 1996,Chełmicki W.: Woda-zasoby, degradacja, ochrona. PWN, Warszawa, 2001,Kowal A.L., Świderska-Bróż M.: Oczyszczanie wody. PWN, Warszawa 2003,Mańczak H.: Techniczne podstawy ochrony wód przed zanieczyszczeniem. Wyd. Polit. Wrocł., Wrocław 1972,Mikulski Z.: Gospodarka wodna. PWN, Warszawa, 1998.

1. Numer kursu: VI.3.70.S 4 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: SUBSTANCJE HUMUSOWE W GLEBACH I ODPADACH ORGANICZNYCH3. Liczba godzin: 45 L4. Prowadzący: dr Izabella Pisarek5. Termin: VII semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursów z: botaniki i gleboznawstwa.7. Warunki zaliczenia: wykład i laboratorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Zarys historii badań nad próchnicą glebową. Procesy biochemiczne zachodzące w czasie tworzenia się

próchnicy. Metody frakcjonowania i badania substancji humusowych. Struktura cząsteczkowa kwasów huminowych. Badania przebiegu procesu humifikacji w glebie. Oddziaływania glebowych związków biologicznie czynnych na rośliny i mikroorganizmy.

9. Literatura:- Prace naukowe w: The role of humic substances in the ecosystems and environmental protection (eds.), PTSH, Wrocław,

1997, 2001,- Trojanowski J.: Przemiany substancji organicznych w glebie. PWRiL, Warszawa,1973.

1. Numer kursu: VI.3.71.S 4 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: ERGONOMIA3. Liczba godzin: 30 W + 15 K4. Prowadzący: dr Alicja Krajewska, dr Romana Chmara - Pawlińska5. Termin: VIII semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursów: biologia człowieka, ekologia człowieka.7. Warunki zaliczenia: wykład i konwersatorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Praca i jej organizacja jako specyficzna właściwość gatunku człowieka. Układ człowiek – maszyna;

funkcjonowanie tego układu. Proces informacji: przekazywanie i odbiór określonymi receptorami. Przetwarzanie – decyzje – stereotyp dynamiczny – automatyzm. Wykonanie – sterowanie. Obciążenia statyczne. Stanowiska pracy i jej rodzaje. Energia i jej zużycie. Makieta doświadczalna i manekiny płaskie w ocenie stanowisk pracy. Ocena ergonomiczna stanowisk pracy. Norma i jej rodzaje, sposób wykorzystania. Centyle: człowiek mini i maksi. Konflikty w układzie człowiek – maszyna.

9. Literatura:- Ergonomia (wybrane artykuły z tomów i numerów). Wyd. PAN, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź,- Rosner J.: wstęp do ergonomii. Warszawa, 1998,- Nowak E.: Atlas antropometryczny populacji polskiej IWP, Warszawa, 2000,- Ergonimics (wybrane artykuły z tomów i numerów). Wydawnictwo Taylor i Francis, Londyn - Filadelfia,- Prace i Materiały (wybrane artykuły). IWP, Warszawa.

1. Numer kursu: VI.3.72.S 4 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: OCHRONA PRZED HAŁASEM3. Liczba godzin: 30 W + 30 L4. Prowadzący: dr Bolesław Kiczma, mgr Jacek Czerniak5. Termin: VIII semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład i laboratorium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Elementy akustyki fizycznej – dźwięk, pole akustyczne, przetwarzanie elektroakustyczne. Anatomia

narządu słuchu. Źródła dżwięków i hałas wybranych maszyn i urządzeń. Metody i sposoby ograniczania hałasu. Problemy akustycznej diagnostyki technicznej i medycznej. Ćwiczenia laboratoryjne obejmują problematykę komputerowych badań audiometrycznych, pomiary hałasu oraz komputerową analizę dźwięków.

9. Literatura: - Roczniak M.: Fizyka hałasu. Wyd. Politechniki Śląskiej, 1996,

49

- Engel Z.: Ochrona środowiska przed drganiami i hałasem. PWN, 1993,- Basztura C.: Komputerowe systemy diagnostyki akustycznej. PWN, 1996,- Hojan E.: Akustyka aparatów słuchowych. Wyd. Uniwersytetu Poznańskiego, 1997.

1. Numer kursu: VI.3.73.S 2 punkty ECTS2. ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH3. 15 W + 15 K4. Prowadzący: dr Maria Śmigielska5. Termin: VIII semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład i konwersatorium - zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Założenia zrównoważonego rozwoju. Zakres i charakter rozwoju określany w dokumentach Unii

Europejskiej. Ekologiczna polityka regionalna. Główne bariery rozwoju obszarów wiejskich i możliwości ich pokonywania. Ekostrategie w rozwoju społeczno-gospodarczym gmin wiejskich. Ekologizacja rolnictwa. Program "Odnowa wsi" na Opolszczyźnie.

9. Literatura:- Stola W.: Klasyfikacja typologiczna obszarów wiejskich. PAN, Warszawa, 1997,- Bański J., i in.: Studium rozwoju obszarów wiejskich. PAN, Warszawa, 2000, 2001,- Śmigielska M.: Wielofunkcyjny rozwój wsi a ochrona środowiska. Kluczbork, 1999,- Wilczyński W.: Odnowa wsi w województwie opolskim. Agrolinia, Poznań, 2001.

1. Numer kursu: VI.3.74.S 2 punkty ECTS2. FITOSOCJOLOGIA 3. 15 W + 15 T4. Prowadzący: dr Krzysztof Spałek5. Termin: VIII semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursu z botaniki.7. Warunki zaliczenia: wykład - egzamin, zajęcia terenowe - zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Podstawowe wiadomości z zakresu fitosocjologii. Techniki wykonywania zdjęć i tabel fitosocjologicznych.

Przegląd systematyczny i charakterystyka zbiorowisk roślinnych Polski ze szczególnym uwzględnieniem zespołów niżowych. Gatunki charakterystyczne i wyróżniające.

9. Literatura:- Fukarek F.: Fitosocjologia. PWRiL, Warszawa, 1967,- Matuszkiewicz W.: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN, Warszawa, 1984,- Scamoni A.: Wstęp do fitosocjologii praktycznej. PWRiL, Warszawa, 1967,- Szafer W., Zarzycki K (red.): Szata roślinna Polski. PWN, Warszawa, 1977.

1. Numer kursu: VI.3.75.S 4 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: GEOGRAFICZNE PODSTAWY OCHRONY ŚRODOWISKA3. Liczba godzin: 30 W + 30 K4. Prowadzący: dr Maciej Wyszyński5. Termin: VIII semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursów z: ekologii, gleboznawstwa, kartografii.7. Warunki zaliczenia: wykład i konwersatorium - zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Miejsce nauk geograficznych w ochronie środowiska i przyrody. Struktura i funkcjonowanie geosystemów

(geokompleksów). Zasady delimitacji geosystemów. Typologia i regionalizacja fizyczno - geograficzna. Metodologia jakościowych i ilościowych badań przestrzeni geograficznej. Modelowanie zjawisk fizyczno - geograficznych. Zastosowanie badań fizyczno - geograficznych.

9. Literatura:- Bartkowski T.: Zastosowania geografii fizycznej. PWN, Warszawa, 1983,- Bartkowski T.: Metody badań geografii fizycznej. PWN, Warszawa, 1977,- Richling A.: Kompleksowa geografia fizyczna. PWN, Warszawa, 1992,- Kondracki J.: Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa, 1999,- Strakel L. (red.): Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze. PWN, Warszawa, 1997.

1. Numer kursu: VI.3.76.S 2 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: FAUNA POLSKI3. Liczba godzin: 15 W + 15 K4. Prowadzący: prof. dr hab. Jerzy Lis, mgr Tomasz Blaik, dr Grzegorz Hebda5. Termin: VIII semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak

50

7. Warunki zaliczenia: konwersatorium– zaliczenie na ocenę8. Treść zajęć: Współczesna fauna Polski na tle fauny Europy i świata; historia jej kształtowania się i rozwoju.

Charakterystyka zoogeograficzna fauny Polski. Zmiany w faunie Polski na przestrzeni lat oraz jej zagrożenia. Czerwona księga zwierząt. Gatunki chronione i introdukowane. Biologia wybranych gatunków zwierząt oraz ich znaczenie dla fauny Polski. Przegląd systematyczny gatunków bezkręgowców i kręgowców występujących na terenie Polski.

9. Literatura:- Głowaciński Z.: Polska Czerwona Księga Zwierząt. PAN, Kraków, 1992,- Juszczyk W.: Płazy i gady krajowe. PWN, Warszawa, 1987,- Serafiński W.: Ssaki Polski. WSiP, Warszawa, 1995,- Sokołowski J.: Ptaki Polski. PZWS, Warszawa, 1972,- Stańczykowska A.: Zwierzęta bezkręgowe naszych wód. WSiP, Warszawa, 1986.

1. Numer kursu: VI.3.77.S 6 punktów ECTS2. Nazwa przedmiotu: GENETYKA3. Liczba godzin: 30 W + 45 L4. Prowadzący: dr Ewa Boniewska-Bernacka5. Termin: VIII semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursu z biotechnologii. 7. Warunki zaliczenia: wykłady i laboratorium –zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Genetyka klasyczna – prawa Mendla, sposoby dziedziczenia cech, odstępstwa od klasycznych stosunków

liczbowych. Chromosomowa teoria dziedziczności. Organizacja genomu Procariota i Eucariota. Rekombinacja, reperacja, replikacja. Geny sprężone. Mapowanie genów. Genetyka człowieka.

9. Literatura: - Gajewski: Genetyka. PWN, 1980, - Malinowski: Genetyka. PWN, 1972,- Lasota: Biologia molekularna. PWN, 1983, - Węgleński: Genetyka molekularna. PWN, 1995,- Berg, Singer: Język genów. Prószyński i S-ka, 1997.

1. Numer kursu: VI.3.78.S 4 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: BIOLOGIA KONSERWATORSKA 3. Liczba godzin: 30 W+ 30 K4. Prowadzący: dr Arkadiusz Nowak5. Termin: VIII semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykłady i konwersatoria - zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Paradygmaty biologii konserwatorskiej; Procesy wymierania: naturalne, antropogeniczne; Klasyczne

przykłady zanikania gatunków; Oceny ryzyka wymarcia; Gatunki zagrożone, charyzmatyczne, tarczowe, parasolowe, inwazyjne; Kategorie zagrożenia gatunków; Czerwone księgi i listy gatunków zagrożonych, niebieskie listy gatunków; Restytucje, reintrodukcje, metaplantacje; Ochrona ex situ, ochrona in situ; Ochrona gatunkowa, biocenotyczna, planistyczna; Metody waloryzacji i inwentaryzacji przyrody; Biologiczne podstawy delimitacji obszarów i obiektów chronionych; Synantropizacja; Degeneracja zbiorowisk roślinnych; Metody; Formy degeneracji zbiorowisk roślinnych, Regeneracja zbiorowisk roślinnych; Geograficzne i historyczne uwarunkowania różnorodności biologicznej; Różnorodność biologiczna Polski; Różnorodność biologiczna województwa opolskiego; Wartość i korzyści różnorodności biologicznej; Metody szacowania różnorodności biologicznej; Czynniki kształtujące różnorodność biologiczną; Stopień poznania różnorodności biologicznej; Strategia ochrony różnorodności biologicznej Polski; Konwencje międzynarodowe, w tym Konwencja o ochronie różnorodności biologicznej; Poziomy różnorodności biologicznej (genetyczna, gatunkowa, biocenotyczna, krajobrazowa).

9. Literatura:- Caughley G., Gunn A.: Conservation Biology in Theory and Practice. Blackwell Science, 1996,- Krajowe, regionalne, wojewódzkie Czerwone księgi i listy gatunków zagrożonych, listy niebieskie.- Andrzejewski R., Weigle A.: Polskie studium różnorodności biologicznej. Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska,

Warszawa, 1993,- Andrzejewski R., Wiśniewski R.J.: Różnorodność biologiczna, pojęcia, oceny, zagadnienia ochrony i kształtowania.

Zeszyt 15, Instytut Ekologii PAN, 1996,- Paneuropejska strategia różnorodności biologicznej i krajobrazowej. Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów

Naturalnych i Leśnictwa, Warszawa, 1998.

1. Numer kursu: VI.3.79.S 3 punkty ECTS2. GOSPODARKA SUROWCAMI NATURALNYMI3. 30 W + 15 K4. Prowadzący: dr inż. Jadwiga Farbiszewska-Kiczma5. Termin: VIII semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.

51

7. Warunki zaliczenia: wykłady i konwersatoria – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: procesy geologiczne zewnętrzne i wewnętrzne. Krążenie pierwiastków w obrębie skorupy ziemskiej.

Tworzenie się minerałów i skał. Powstawanie i rodzaje złóż surowców naturalnych. Dokumentacje geologiczne i eksploatacyjne. Systemy eksploatacji i ich wpływ na środowisko. Racjonalna gospodarka złożem i surowcami mineralnymi.

9. Literatura:- Książkiewicz M.: Geologia dynamiczna. Wydawnictwo Geologiczne, 1972,- Gabzdyl W.: Geologia i kopaliny Górnego Śląska. WPŚl, 1997,- Sokołowski J.: Geologia regionalna i złożowa Polski. Wydawnictwo Geologiczne, 1990.

1. Numer kursu: VI.3.80.S 2 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: GOSPODARKA TURYSTYCZNA3. Liczba godzin: 30 W + 15 K4. Prowadzący: dr Maria Śmigielska5. Termin: VIII semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak7. Warunki zaliczenia: wykład i konwersatoria – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Przemysł turystyczny XXI wieku jako branża gospodarcza - wewnętrzna struktura i trendy rozwoju. Ocena

zasobów i potencjału przyrodniczego oraz walorów turystycznych pozaprzyrodniczych. Metodyka waloryzacji środowiska dla potrzeb turystyki i rekreacji. Terytorialny system rekreacji. Zagospodarowanie turystyczne regionu, miasta, strefy podmiejskiej, osiedli wiejskich, lasów. Proekologiczne zarządzanie turystyką i jej podmiotami w miejscowościach i regionach. Eko i agroturystyka w gospodarce rynkowej.

9. Literatura:- Krzymowska-Kostrowicka A.: Geoekologia turystyki i rekreacji. Wyd. PAN, 1997- Kornak A. S.: Jak gospodarować w regionach, gminach i miejscowościach turystycznych i uzdrowiskowych. Wyd.

Comer, 1997- Praca zbiorowa pod red. Gołembskiego G.: Kompendium wiedzy o turystyce. Wyd. PWN, 2002- Opracowania WUS i Instytutu Turystyki W-wa.

1. Numer kursu: VI.3.81.S 3 punkty ECTS2. BIOGEOGRAFIA3. 30 W4. Prowadzący: dr Barbara Lis5. Termin: IX semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursów z: botaniki, zoologii, ekologii.7. Warunki zaliczenia: wykład – egzamin.8. Treść zajęć: Biogeografia jako dyscyplina naukowa, jej historia i działy. Metody badań biogeograficznych. Koncepcje

elementów biogeograficznych. Regionalizacja flory i fauny oraz jej metody. Znaczenie ruchów kontynentów dla rozmieszczenia organizmów żywych na Ziemi. Zasięgi występowania oraz procesy migracyjne. Bariery ekologiczne i genetyczne. Krainy biogeograficzne na Ziemi, charakterystyka ich flory i fauny.

9. Literatura:- Kornaś J., Medwecka-Kornaś A.: Geografia roślin. PWN, Warszawa, 1986,- Udvardy M.D.F.: Zoogeografia dynamiczna. PWN, Warszawa, 1978,- Umiński T.: Zwierzęta i kontynenty. WSiP, Warszawa, 1991.

1. Numer kursu: VI.3.82.S 4 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: OCHRONA KRAJOBRAZU3. Liczba godzin: 30 W + 15 K + 15 T4. Prowadzący: dr Krzysztof Badora5. Termin: IX semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursu z geologii.7. Warunki zaliczenia: wykład, konwersatoria, zajęcia terenowe - zaliczenie na ocenę.Treść zajęć: Definicje pojęć nauki o krajobrazie. Zróżnicowanie epigeosfery. Hierarchia komponentów środowiska przyrodniczego. Struktura krajobrazu – granice, metody delimitacji i kartowania geokompleksów i geokompleksów częściowych. Taksonomia geokompleksów, regionalizacja i typologia – metody i zastosowania. Regionalizacja i typologia krajobrazu naturalnego Polski. Stabilność i odporność krajobrazu. Modele struktury i funkcjonowania krajobrazu. Ochrona krajobrazu jako realizacja dwu podstawowych nurtów ochrony przyrody – ochrony różnorodności biologicznej i geoochrony. Potencjał krajobrazowy Polski – krajobrazy górskie (górnoreglowe, dolnoreglowe i śródgórskich obniżeń), krajobrazy wyżynne (na skałach węglanowych, na skałach krzemianowych, lessowe), krajobrazy nizinne (staroglacjalne, wydmowe), krajobrazy dolin i obniżeń, krajobrazy ostańców denudacyjnych. Rozwój ochrony krajobrazu na świecie i w Polsce jako efekt rozwoju paradygmatu systemowej ochrony przyrody. Regionalne systemy ochrony krajobrazu. Ochrona regionalnych i lokalnych krajobrazów w krajowych i międzynarodowych systemach ochrony przyrody. Perspektywy ochrony krajobrazu. Projektowanie biocentrów i korytarzy ekologicznych. Ochrona krajobrazu w planach i strategiach rozwoju regionalnego.8. Literatura:- Armand D.L., 1980, Nauka o krajobrazie. PWN, Warszawa.

52

- Ostaszewska K., 2002, Geografia krajobrazu. PWN, Warszawa.- Richling A., 1992, Kompleksowa geografia fizyczna. PWN, Warszawa.- Richling A., red., 1993, Metody szczegółowych badań geografii fizycznej. PWN, Warszawa.

1. Numer kursu: VI.3.83.S 4 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: PRAWO W GOSPODARCE WODNO - ŚCIEKOWEJ3. Liczba godzin: 30 W + 15 S4. Prowadzący: dr Mariusz Głowacki5. Termin: IX semestr6. Warunki wpisu na kurs: zaliczenie kursów z: gospodarki wodnej i ochrony wód.7. Warunki zaliczenia: wykład i seminarium – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Podczas zajęć student powinien opanować wiedzę niezbędną do przygotowywania operatów

wodnoprawnych dla różnych potrzeb. W zakresie tej wiedzy konieczne będzie opanowanie materiału z zakresu hydrologii, gospodarki wodnej, zaopatrzenia w wodę i oczyszczania ścieków (w tym systemy wodociągów i kanalizacji). Osobnym blokiem będzie blok dotyczący przeprowadzenia postępowań wodnoprawnych oraz procedur decyzyjnych i odwoławczych. Część zagadnień wykładów poświęcona zostanie funkcjonowaniu i strukturze administracji odpowiedzialnej za sprawy gospodarowania wodami i ściekami. Oprócz zagadnień teoretycznych podczas zajęć seminaryjnych studenci zdobędą umiejętność samodzielnego (zespołowego) projektowania i przygotowywania operatów wodnoprawnych. Podczas przygotowywania dokumentacji studenci posiądą umiejętność posługiwania się obowiązującą dokumentacją, przepisami, literaturą, materiałami źródłowymi oraz sposobami uzupełniania brakujących elementów niezbędnych do poprawnego skonstruowania operatu.

9. Literatura:- ze względu na szeroki zakres zagadnień dotykających różnych dyscyplin oraz zmieniające się przepisy i struktury

administracyjne literatura zostanie podana bezpośrednio przed rozpoczęciem każdego tematu zajęć.

1. Numer kursu: VI.3.84.S 3 punkty ECTS2. Nazwa przedmiotu: BIODEGRADACJA KSENOBIOTYKÓW 3. Liczba godzin: 15W+ 15K4. Prowadzący: dr inż. Teresa Krzyśko - Łupicka5. Termin: VIII semestr6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykłady i seminaria - zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Charakterystyka ksenobiotyków. Przemieszczanie się ksenobiotyków. Rola mikroorganizmów w rozkładzie

substancji toksycznych. Mechanizm mikrobiologicznych przemian wybranych ksenobiotyków. Udział mikroorganizmów glebowych w biodegradacji pestycydów. Wpływ pestycydów na aktywność biologiczną bakterii i grzybów.

9. Literatura:- Ostroumow S.A. : Wprowadzenie do ekologii biochemicznej. PWN ,1992,- Rejmer P. : Podstawy ekotoksykologii . Wyd. Ekoinżynieria, Lublin ,1997,- Różański L.: Przemiany pestycydów w organizmach żywych i środowisku. PWRiL, Warszawa,1992,- Brown A. : Ecology of pesticides. New York, 1978.

1. Numer kursu: VI.3.85.S 3 punkty ECTS

2. Nazwa przedmiotu: OCHRONA PRZED PROMIENIOWANIEM JONIZUJĄCYM3. Liczba godzin: 15W+ 15K4. Prowadzący: prof. dr hab. inż. Maria Ząbkowska-Wacławek, prowadzący: pracownicy Zakładu Badań

Fizykochemicznych Katedry Technologii5. Termin: 6. Warunki wpisu na kurs: bez warunków wstępnych7. Warunki zaliczenia: opracowanie referatu wprowadzającego do dyskusji, 1 kolokwium z obliczeń, zaliczenie

na ocenę.8. Treść zajęć: Dawki promieniowania, podstawowe pojęcia i jednostki.

Zasady ochrony radiologicznej - sposoby zmniejszenia narażenia i ograniczenia dawek. Postępowanie w przypadku wystąpienia awarii jądrowej.

Osłony przed promieniowaniem, ich rodzaje i dobór materiału. Obliczanie bezpiecznej odległości od nieosłoniętego źródła promieniowania i maksymalnego dopuszczalnego czasu pracy. Obliczanie osłon przed promieniowaniem β. Obliczanie dawek przy narażeniu wewnętrznym. Zastosowania promieniowania jonizującego.9. Literatura:- PN-86/J-80001 Materiały i sprzęt ochronny przed promieniowaniem X i γ. Obliczanie osłon stałych.- Abliwicz Z., Dubrowski W.: Osłony przed promieniowaniem jonizującym, Materiał, konstrukcja, wykonanie, Arkady, Warszawa, 1986.- Bałtrukiewicz Z., Musiałowicz T.: Sto lat ochrony przed promieniowaniem jonizującym, CLOR, Warszawa, 1998.- Gostkowska B.: Fizyczne podstawy ochrony radiologicznej, CLOR, Warszawa, 1992.- Jezierski G.: Radiografia przemysłowa, WNT, Warszawa, 1993.

53

- Międzynarodowe podstawowe normy ochrony przed promieniowaniem jonizującym i bezpieczeństwa źródeł promieniowania, PAA, Warszawa, 1997.- Ocena skażeń promieniotwórczych gleby oraz tła promieniowania gamma w Polsce w latach 1988-2001, BMŚ, Warszawa 2004.- Podstawowe normy bezpieczeństwa dotyczące ochrony zdrowia przed promieniowaniem jonizującym pracowników i ogółu ludności (Dyrektywa Rady Unii Europejskiej Nr 96/29 Eurotom), Bezpieczeństwo Jądrowe i Ochrona Radiologiczna 4/96.

PRZYKŁADOWE KURSY ZMIENNE

1. Numer kursu: II/VI.3.86.D2. Nazwa przedmiotu: INTEGRACJA EUROPEJSKA3. Liczba godzin: 30 K4. Prowadzący: dr Jadwiga Kamińska5. Termin: od IV do X semestru6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: aktywne uczestnictwo w zajęciach.8. Treść zajęć: Celem kursu są refleksje nad podstawowymi zagadnieniami integracji europejskiej, której idea podzieliła

społeczeństwa na jej zwolenników i przeciwników. Pojawiły się problemy wartościowania społeczeństw i narodowości, dodatniego waloryzowania chrześcijaństwa, cywilizacji europejskiej i europejskości. Wydarzenia te wywołują szereg pytań, między innymi o współzależność procesów budowania własnej tożsamości i jednoczesnego otwarcia na cudzą tożsamość, czemu ma służyć integracja kultur narodowych, czy należy mówić o integracji, czy raczej o łączności między narodami?

9. Literatura:- Michalski K.: Europa i co z tego wynika. Warszawa, 1990,- Domenach J.M.: Europa: Wyzwanie dla kultury. Warszawa, 1992,- Miłosz Cz.: Rodzima Europa. Warszawa, 1990.

1. Numer kursu: V/VI.3.87.D2. Nazwa przedmiotu: FILOZOFIA RELIGII3. Liczba godzin: 30 W4. Prowadzący: ks. prof. dr hab. Józef Herbut5. Termin: od IV do X semestru6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: ustne zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Wiara religijna a myśl filozoficzna. Cel i zadania religii. Pojęcia religii. Elementy strukturalne religii. Bóg

jako zasada religii. Człowiek jako podmiot religii. Charakterystyka aktu religijnego. Analiza języka religijnego.9. Literatura:- Bocheński J.M.: Logika religii. Warszawa, 1990,- Bronk A.: Nauka wobec religii. Lublin, 1996,- Dupre'L.: Inny wymiar. Kraków, 1991,- Kłoczkowski J.A.: Między samotnością a wspólnotą. Wstęp do filozofii religii. Tarnów, 1994,- Zdybicka Z.J.: Religia i religioznawstwo. Lublin, 1988.

1. Numer kursu: VI.3.88.D2. Nazwa przedmiotu: CHEMIA PIELĘGNACYJNA3. Liczba godzin: 30 W + 15 T4. Prowadzący: dr Teresa Farbiszewska5. Termin: od IV do X semestru6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Budowa skóry; środki o działaniu przeciwdrobnoustrojowym; antyhydrotyki; adstringenty; antyutleniacze;

witaminy; tenzydy; środki natłuszczające; hydrokoloidy; środki zapachowe; biodegradacja mydeł; biodegradacja detergentów.

9. Literatura:- Malinka W.: Zarys chemii kosmetycznej. Volumed, 1999,- Faber S.: Kosmetyka naturalna. SPAR, Warszawa, 1992,- Janicki S., Fiebieg A.: Farmacja stosowana. PZWL, 1996.

54

1. Numer kursu: I/VI.3.89.D2. Nazwa przedmiotu: WARSZTATY LITERACKIE I DZIENNIKARSKIE3. Liczba godzin: 30 K4. Prowadzący: dr A. Wierciński5. Termin: od V do X semestru6. Warunki wpisu na kurs: przedstawienie próbek twórczości własnej, rozmowa kwalifikacyjna.7. Warunki zaliczenia: zaliczenie na ocenę (próbki twórczości własnej oraz praca pisemna).8. Treść zajęć: Zajęcia dla młodzieży uzdolnionej literacko, dla przyszłych dziennikarzy, publicystów, krytyków,

literatów. Teksty literackie i publicystyczne; gatunki dziennikarskie; pisanie, redakcja, adiustacja; przygotowanie tekstu do druku; ćwiczenia praktyczne (praca z tekstem własnym i cudzym).

9. Literatura:- Magdoń A.: Reporter i jego warsztat. Kraków, 1993,- Mallette M.F. (red.): Zasady i tajniki dziennikarstwa. Podręcznik dla dziennikarzy Europy Środkowej i Wschodniej.

Warszawa, 1996,- Pisarek W.: Retoryka dziennikarska. Kraków, 1988.

1. Numer kursu: I/VI.3.90.D2. Nazwa przedmiotu: KRAJOZNAWSTWO I PILOTAŻ TURYSTYCZNY3. Liczba godzin: 15 W + 30 S4. Prowadzący: dr Czesław Lachur5. Termin: od V do X semestru6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład i seminarium - zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Geografia turystyczna jako nauka; walory turystyczne środowiska przyrodniczego Polski (style w polskiej

architekturze, zabytki architektury, folklor poszczególnych regionów, miejsca kultu religijnego i martyrologii, najpopularniejsze szlaki turystyczne, itd.); wybrane zagadnienia z przepisów prawnych w turystyce, organizacja, struktura i zakres działania biur podróży. Zasady pilotażu turystycznego wycieczek krajowych i zagranicznych. Umowy i dokumenty w obsłudze krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego. Ubezpieczenia.

9. Literatura:- Altkorn J.: Marketing w turystyce. Warszawa, 1994,- Bar R., Doliński A.: Geografia turystyczna. Warszawa, 1976,- Bar R., Doliński A.: Turystyka. Warszawa, 1978.

1. Numer kursu: VI.3.91.D2. Nazwa przedmiotu: GEOGRAFICZNE PROBLEMY ROZWOJU REGIONALNEGO3. Liczba godzin: 15 W + 15 K4. Prowadzący: dr hab. Stanisław Koziarski prof. UO, dr Maciej Wyszyński5. Termin: od V do X semestru6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład + konwersatorium – pisemne zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Miejsce nauk geograficznych w problematyce rozwoju regionalnego. Pojęcie regionu. Zasady i metody

delimitacji regionów. Struktura i funkcjonowanie regionów. Instrumenty realizacji polityki rozwoju regionalnego–strategia rozwoju regionalnego, plan zagospodarowania przestrzennego województwa, kontrakty regionalne i inne. Metodologia jakościowych i ilościowych badań przestrzeni geograficznej regionu dla potrzeb jego rozwoju i ochrony środowiska. Opolszczyzna na tle regionalizacji geograficzno – fizycznych i ekonomicznych kraju. Problemy rozwoju regionalnego na przykładzie województwa opolskiego w ujęciu systemowym – system osadniczy, przemysłowy, rolnictwa i leśnictwa, transportu kolejowego i drogowego, infrastruktury sieciowej (energetycznej, telekomunikacyjnej itp.), turystyki. Ekologiczny system przestrzenny regionu na przykładzie województwa opolskiego. Problemy ochrony środowiska w rozwoju regionalnym – obszary ekologicznego zagrożenia. Problemy konfliktowe i problemowe rozwoju regionalnego.

9. Literatura:- Bartkowski T.: Zastosowania geografii fizycznej. PWN, Warszawa, 1983,- Domański R.: Geografia ekonomiczna. PWN, Warszawa – Poznań, 1977,- Jakubowicz E., Łoboda J. (red.).: Przekształcenia regionalnych struktur funkcjonalno – przestrzennych. Wyd.

Uniwersytetu Wrocławskiego, 1996,- Strakel L. (red.).: Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze. PWN, Warszawa, 1997.

1. Numer kursu: VI.3.92.D2. Nazwa przedmiotu: OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI3. Liczba godzin: 30 W 4. Prowadzący: prof. dr hab. inż. Czesława Rosik - Dulewska

55

5. Termin: od V do X semestru6. Warunki wpisu na kurs: brak.7. Warunki zaliczenia: wykład – zaliczenie na ocenę.8. Treść zajęć: Przyczyny i rodzaje zagrożenia środowiska naturalnego. Zanieczyszczenie i ochrona wód. Istniejący stan

gospodarki wodno – ściekowej w Polsce. Charakterystyka wybranych grup ścieków oraz metod ich oczyszczania i unieszkodliwiania. Analiza skuteczności procesów oczyszczania ścieków. Przekształcenia i degradacja gleb oraz jej formy: erozja, przesuszanie i zawodnienie, zniekształcenie budowy gruntów i rzeźby terenu, degradacja struktury ekologicznej, mechaniczne uszkodzenie lub zniszczenie poziomu próchnicznego gleby, degradacja chemiczna, składniki fitotoksyczne i zaburzające procesy życiowe roślin, zasolenie i metaboliczna intoksykacja gleby. Kierunki i możliwości minimalizacji powstawania i maksymalizacji utylizacji odpadów. Metody i technologie utylizacji i unieszkodliwiania odpadów przemysłowych. Oddziaływanie składowisk odpadów na środowisko. Monitoring powierzchni ziemi. Regulacje prawne w zakresie ochrony powierzchni ziemi.

9. Literatura:- Baran S., Turski R.: Degradacja, ochrona i rekultywacja gleb. Wyd. AR Lublin, 1996,- Praca zbiorowa pod red. Siuta J.: ochrona i rekultywacja gleb. PWRiL, Warszawa, 1978,- Rosik – Dulewska Cz.: Podstawy gospodarki odpadami. PWN, Warszawa, 2000,- Roffer H.: Oczyszczanie ścieków przemysłowych. Wyd.Proj. Pro-Eko, 1998.

1. Numer kursu:.VI.3.93.D2. Nazwa przedmiotu: MIKROBIOLOGIA ŻYWNOŚCI - WYBRANE

ZAGADNIENIA3. Liczba godzin: 15 W + 15K4. Prowadzący: dr inż. Katarzyna Grata5. Termin: brak6. Warunki wpisu na kurs: brak7. Warunki zaliczenia: wykład-zaliczenie bez oceny; konwersatorium -

zaliczenie na ocenę8. Treść zajęć: Mikroflora wybranych surowców i produktów pochodzenia

roślinnego i zwierzęcego. Choroby przenoszone przez żywność. Zatrucia pokarmiowe wywołane m.in przez Salmonella sp., Shigella sp., Bacillus sp., Clostridium sp., Staphylococcus sp., Streptococcus sp. Pokarmowe intoksykacje azotynowe. Zatrucia mikotoksynami wytwarzanymi przez grzyby m.in Aspergillus sp., Penicillium sp., Fusarium sp.

9. Literatura - Burbianka M.- Mikrobiologia żywności, PZWL Warszawa, 1983 - Libudzisz Z. - Mikrobiologia techniczna T.1, Politechnika Łódzka, 2000 - Zalewski S.J. - Mikrobiologia żywności pochodzenia zwierzęcego, WNT, 1985

1. Numer kursu: VI.3.94.D2. Nazwa przedmiotu: MIKOTOKSYNY W ŻYWNOŚCI I ŚRODOWISKU3. Liczba godzin: 30W +15K4. Prowadzący: dr inż. Teresa Krzyśko-Łupicka5. Termin: IV- X semestr6. Warunki wpisu: Bez warunkówwstępnych7. Warunki zaliczenia: wykład – zaliczenie na ocenę , konwersatorium –zaliczenie na ocenę8. Treść zajęć: Warunki i mechanizm tworzenia mikotoksyn. Grzyby toksynotwórcze i ich występowanie w żywności i

środowisku. Charakterystyka mikotoksyn. Losy mikotoksyn w procesach przetwarzania żywności i w paszach. Warunki powstawania mikotoksyn w środowisku z uwzględnieniem budynków mieszkalnych. Zapobieganie tworzeniu się mikotoksyn. Metody oznaczania poziomu mikotoksyn.Mikozy i mikotoksykozy.

9. Literatura:- Chełkowski J.:Mikotoksyny, wytwarzające je grzyby i mikotoksykozy,Wyd. SGGW-AR, Warszawa, 1985.- Czerwiecki L.: Mikotoksyny w żywności. Wykrywanie i oznaczanie. Warszawa ,1993.

1. Numer kursu:.VI.3.95.D2. Nazwa przedmiotu: BIOLOGICZNA OCHRONA ROŚLIN3. Liczba godzin: 15 W +15 K4. Prowadzący: dr inż. Teresa Krzyśko-Łupicka5. Termin: VI-X6. Warunki wpisu: Bez warunków wstępnych7. Warunki zaliczenia: wykład – zaliczenie na ocenę8. Treść zajęć: Pojęcie biologicznej ochrony roślin (Biological control).Wykorzystanie mikroorganizmów

antagonistycznych w ograniczaniu rozwoju drobnoustrojów chorobotwórczych dla roślin. Indukcja w roślinach odporności na patogeny (PGPR). Biopreparatry w biologicznej ochronie roślin.

9. Literatura:

56

- Baker K.F.: Biological control of plant pathogenes,Ed. F. Freeman.San Francisco California,1974.

1. Numer kursu:.VI.3.96.D2. Nazwa przedmiotu: METODOLOGIA BADAŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZO - SPOŁECZNEGO3. Liczba godzin: 30W4. Prowadzący: dr hab. Krystyna Borecka, prof. UO5. Termin: brak6. Warunki wpisu na kurs: brak7. Warunki zaliczenia: zaliczenie na ocenę -pisemne opracowanie propozycji interdyscyplinarnego projektu badawczego z

wykorzystaniem metody „case study” (w oparciu o przygotowaną pracę dyplomową lub magisterską).8. Treść zajęć: zapoznanie studentów z (1)współczesnym systemem nauk i miejscem wśród nich nauk przyrodniczych, ze

szczególnym uwzględnieniem interdyscyplinarnego charakteru nauki o środowisku, (2) przedmiotem i zakresem badań środowiskoznawstwa, (3) pojęciem i naturą problemów środowiskowych, (4) metodami, technikami i narzędziami badawczymi wykorzystywanymi w monitorowaniu i ewaluacji stanu środowiska człowieka (przyrodniczego i społeczno-kulturowego), (5) organizacją i przebiegiem postępowania badawczego oraz z zasadami teoretycznego i empirycznego opisu wyników badań.

9. Literatura: do uzgodnienia z prowadzącym.

17. Numer kursu:.VI.3.97.D18. Nazwa przedmiotu: OWADY W ŻYCIU CZŁOWIEKA19. Liczba godzin: 15 W + 15 L20. Prowadzący: dr Anna Kocorek21. Termin: semestr letni22. Warunki wpisu na kurs: brak23. Warunki zaliczenia: wykład i laboratorium zaliczenie na ocenę24. Treść zajęć: Pozycja systematyczna owadów – najliczniejszej grupy zwierząt na świecie. Charakterystyka owadów –

budowa zewnętrzna oraz przystosowania do środowiska, w którym żyją. Jak widzą i czują owady oraz jak się komunikują i rozmnażają? Tworzenie struktur społecznych wśród owadów – przykłady. Znaczenie tych zwierząt w przyrodzie i w życiu człowieka – owady pożyteczne i szkodliwe. Przegląd wybranych grup i gatunków występujących w środowisku. Podstawowe informacje o hodowli i odłowie owadów.

25. Literatura- Boczek J. – Owady i ludzie, PWN, Warszawa 1990- Klimaszewski S.: Zarys entomologii ogólnej. WUŚ, Katowice 1996.- Wigglesworth B. – Życie owadów, PWRiL, Warszawa, 1996- Wilson E. – Społeczeństwo owadów, PWN, Warszawa, 1989- Wilson E. – Socjobiologia, Zysk i S-ka, 2001

1. Numer kursu:.VI.3.98.D1. Nazwa przedmiotu: PALEONTOLOGICZNE OPRÓBKOWANIE PROFILI GEOLOGICZNYCH2. Liczba godzin: 15 K + 15 T3. Prowadzący: mgr Krzysztof Książkiewicz i mgr Dorota Majer4. Termin: semestr zimowy5. Warunki wpisu na kurs: brak6. Warunki zaliczenia: zaliczenie na ocenę7. Treść zajęć: Zajęcia terenowe: Wyjazd do wybranego odsłonięcia. Referat na temat występującej w danym miejscu

fauny i flory kopalnej. Zebranie skamieniałości. Konwersatoria: Rozpoznawanie zebranych znalezisk przez uczestników kursu w oparciu o odpowiednie materiały.

9. Literatura- Dzik J.; Dzieje życia na Ziemi, W-wa 2003,- Kłapcińskij., Niedźwiecki R.; Zarys geologii historycznej, Wrocław 1996,- Lehman U., Hilmer G.; Bezkręgowce kopalne. W-wa 1991,- Raup D. M., Stanley S. M.; Podstawy paleontologii, W-wa 1984.

1. Numer kursu: VI.3.99.D2. Liczba godzin: Nazwa przedmiotu: PODSTAWY PREPARACJI SKAMIENIAŁOŚCI3. 30L4. Prowadzący: mgr Krzysztof Książkiewicz i mgr Dorota Majer5. Termin: semestr zimowy6. Warunki wpisu na kurs: brak7. Warunki zaliczenia: zaliczenie na ocenę

57

8. Treść zajęć: W trakcie kursu uczestnicy zapoznają się wybranymi metodami preparacji, zabezpieczania i przechowywania skamieniałości. Uzyskają praktyczne umiejętności w tej dziedzinie oraz zapoznają się budową anatomiczną preparowanych okazów.

9. Literatura- Dzik J.; Dzieje życia na Ziemi, W-wa 2003,- Dzik J. (red); Kurs preparacji skamieniałości, W-wa 2000,- Dzik J. (red); Paleontologiczne opróbkowanie profilów geologicznych, Nowa Ruda 2001.- Raup D. M., Stanley S. M.; Podstawy paleontologii, W-wa 1984.

1. Numer kursu:.VI.3.100.D2. Nazwa przedmiotu: WYKOPALISKA PALEONTOLOGICZNE3. Liczba godzin: 30K+45L4. Prowadzący: mgr Krzysztof Książkiewicz i mgr Dorota Majer5. Termin: semestr letni (zajęcia terenowe w trakcie wakacji)6. Warunki wpisu na kurs: brak7. Warunki zaliczenia: zaliczenie na ocenę8. Treść zajęć: W trakcie kursu uczestnicy zapoznają się metodyką prowadzenia paleontologicznych prac

wykopaliskowych, opisu i dokumentacji znalezisk. Uzyskają także wiedzę praktyczną z zakresu: poszukiwania, zabezpieczania, wydobycia i preparacji skamieniałości. Dodatkowo uzyskają wiedzę teoretyczną z zakresu ewolucji płazów i archozaurów (gady), anatomii kopalnych form płazów z rodzaju Metoposaurus, Cyclotosaurus; gadów z rodzaju: Stagonolepis, Teratosaurus, Paleorhinus i dinozaura Silesaurus opolensis.

9. Literatura- Dzik J.; Dzieje życia na Ziemi, W-wa 2003,- Dzik J. (red); Kurs preparacji skamieniałości, W-wa 2000,- Dzik J. (red); Paleontologiczne opróbkowanie profilów geologicznych, Nowa Ruda 2001.- Raup D. M., Stanley S. M.; Podstawy paleontologii, W-wa 1984.

58

wydziaŁ - samodzielna katedra ochrony ... · web viewmetody określania potrzeb żywienia roślin...

Documents