wydział pedagogiki i psychologii uwb autoreferat … · miasta białegostoku opracowanie pt....
TRANSCRIPT
-1-
Białystok,dnia26marca2018r.
DrKrzysztofSawicki
ZakładTwórczejResocjalizacji
KatedraPedagogikiSpecjalnej
WydziałPedagogikiiPsychologiiUwB
AUTOREFERAT
ZAWIERAJĄCYOMÓWIENIEPODSTAWOWYCHKIERUNKÓW
PRACYNAUKOWO-BADAWCZEJPRZEDIPOUZYSKANIUSTOPNIADOKTORA
Moje dotychczasowe osiągnięcia naukowe to efekt ponad dwóch dekad łączenia
refleksjiteoretycznejnadmłodzieżą,określanączęstomianem„trudnej”lub„problemowej”,
zbadawcząaktywnościąwśrodowiskuotwartym.Składająsięnaniezarównopoczątkowe
doświadczeniawynikającezpisaniadysertacjidoktorskiej„Dylematytożsamościmłodzieżyw
kontekściemłodzieżowejkulturyhiphopnaprzykładziemiastaBiałegostoku”,napisanejpod
kierunkiem Prof dr. hab. Jerzego Nikitorowicza i obronionej na Wydziale Pedagogiki i
PsychologiiUniwersytetuwBiałymstokuorazpóźniejszeeksploracjenaukoweocharakterze
empirycznym,dotyczącejakościowegomodelubadawczegoorazpodbudowyteoretycznejz
zakresuresocjalizacji,zweryfikowanezarównowpracywplacówkachdladzieciimłodzieży,
jakiwtrakcielicznychbadańempirycznych,którychwynikizostałyzawartewkolejnychmoich
publikacjachnaukowych.
Końcowymefektemaktualnego etapumojegonaukowego rozwoju jestmonografia
zatytułowana „Diady, kliki, gangi. Młodzież nieprzystosowana społeczne w perspektywie
współczesnejpedagogikiresocjalizacyjnej”(OficynaWydawnicza„Impuls”,Kraków2018,ss.
276),napodstawiektórejubiegamsięoprzeprowadzeniepostępowaniahabilitacyjnego.
Mojezainteresowaniabadawczo-naukowechciałbymprzedstawićwnastępującejstrukturze:
1.Wprowadzenie.
2. Specyfikapracynaukowo-badawczej iorganizacyjnejdouzyskania stopniadoktoranauk
humanistycznychwzakresiepedagogiki.
3. Charakterystyka pracy naukowo-badawczej po uzyskaniu stopnia doktora nauk
humanistycznychwzakresiepedagogiki.
-2-
4.Omówieniemonografiibędącejpodstawąwnioskowaniaoprzeprowadzeniepostępowania
habilitacyjnego.
5.Prezentacjadokonańdydaktycznych,organizacyjnychorazsłużącychpopularyzacjiwiedzy.
6.Próbapodsumowaniadotychczasowejpracynaukowo-badawczejiokreśleniekierunków
dalszegorozwojunaukowego.
1.WPROWADZENIE
Charakteryzując dotychczasowe dokonania naukowo-badawcze, dydaktyczne oraz
organizacyjne,któreznalazłyodzwierciedleniewmoichpublikacjach,atakżeinnychformach
aktywnościzawodowej,zawarłemjewnastępującychobszarach:
A. Teoretyczne i metodologiczne konteksty badań nad współczesną młodzieżą jako
fenomenemspołeczno-kulturowym;
B.Subkulturymłodzieżowejakoprzedmiotzainteresowańpedagogikiresocjalizacyjnej;
C.Współczesneparadygmatypostrzeganianieprzystosowaniaspołecznegoorazresocjalizacji
młodzieżywkontekściewybranychteoriipedagogicznychispołecznych;
D.Środowiska"gorszychdzielnic"wperspektywiewspółczesnejmyśliresocjalizacyjnej.
Powyższe zagadnienia ujmowałem w perspektywie współczesnej pedagogiki
resocjalizacyjnej, pedagogiki młodzieży oraz studiów socjokulturowych. W szczególnym
stopniustarałemsięuwzględnićwnichelementyrelatywizmukulturowegoorazkrytycznej
refleksjinadzachowaniamisprzecznymiznormamispołecznymi.
Sposób postrzegania przeze mnie młodzieży społecznie nieprzystosowanej to
wypadkowakilkuczynników.Niedoprzecenienia jestbezpośredniedoświadczeniepracy z
dziećmiimłodzieżąztakzwanych„trudnychdzielnic”,jakiweryfikacjetegodoświadczenia
poprzez badania empirycznew tych środowiskach, któreukształtowaływemnie krytyczny
stosunekdopozytywistycznejperspektywypostrzeganiasocjokulturowegouniwersum,relacji
opartychnahegemonii izależności,obecnychwdziałalności instytucjiodpowiedzialnychza
realizację polityki na rzecz dzieci i młodzieży symptomów mertonowskiego rytualizmu,
niezgodynapraktykępedagogicznąwpisującą sięwmechanizmokreślanymianemdziałań
pozornych. Doświadczenia wyniesione z wieloletniej realizacji empirycznych projektów
międzynarodowychpozwoliłynapozyskanieanglojęzycznej literaturyprzedmiotu,zdobycie
doświadczenia w zakresie pracy ze wspomnianąmłodzieżą trudną, poznaniemodelowych
-3-
rozwiązań, a w efekcie - doskonalenie warsztatu pracy naukowo-badawczej. Istotnym
dopełnieniem tego elementu jest możliwość aktywnego uczestnictwa (od 2013 roku) w
pracach Zespołu Pedagogiki Resocjalizacyjnej przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN.
DziękisugestiomczłonkówZespołuudałomisięsprecyzowaćzamierzeniabadawcze,których
efektemjestmonografia,napodstawiektórejubiegamsięoprzeprowadzeniepostępowania
habilitacyjnego.
Mój autoreferat ma na celu przybliżenie podstawowych obszarów zainteresowań
naukowo-badawczych,którezobrazowałempowołującsięnaprzykładowetekstynaukowe
mojegoautorstwa(bądźwspółautorstwa).Szczegółowywykazpublikacji,osiągnięćnaukowo-
badawczych, dydaktycznych oraz organizacyjnych zawarłemw dokumencie załączonymdo
wnioskuoprzeprowadzeniepostępowaniahabilitacyjnego.
2.SPECYFIKAPRACYNAUKOWO-BADAWCZEJIORGANIZACYJNEJ
DOUZYSKANIASTOPNIADOKTORANAUKHUMANISTYCZNYCH
WZAKRESIEPEDAGOGIKI
Mój warsztat naukowo - badawczy kształtował się w ścisłym powiązaniu wiedzy
teoretycznej z praktyką pedagogiczną, w szczególności poprzez studia empiryczne
dokonywane w trakcie pracy z dziećmi i młodzieżą w środowisku otwartym, zaś źródłem
inspiracji do łączenia obu światów był opisywany przez AnnęWykęmodel badania przez
doświadczenie. W 1994 roku, jeszcze jako student V roku pedagogiki opiekuńczo-
wychowawczejFiliiUniwersytetuWarszawskiegowBiałymstoku,zostałemrokupowołanyna
kierownikaprowadzonegoprzezStowarzyszeniePomocyOsobomZagrożonymUzależnieniem
iUzależnionym(obecnieStowarzyszeniePomocyRodzinie)„Droga”DomuRodzinnego"Nasz
Dom"-pierwszejwregionieorazjednejzpierwszychwPolsceinstytucjiprowadzonejprzez
organizacjępozarządową,którejcelembyławielowymiarowa,środowiskowapracazrodziną
dysfunkcyjną.Pracęwośrodkułączyłemzpełnieniemwlatach1995-1996funkcjipedagoga
szkolnego w Szkole Podstawowej nr 12 w Białymstoku, oddelegowanego (na podstawie
porozumienia między władzami miejskimi a Stowarzyszeniem) do pracy profilaktyczno-
wychowawczejwśrodowisku.
Innowacyjny charakter kierowanej przeze mnie placówki został dostrzeżony przez
władze macierzystej uczelni. W lutym 1996 roku zaproponowano mi zatrudnienie na
stanowisku asystenta stażysty, dzięki czemu miałem możliwość konfrontacji doświadczeń
-4-
wynikającychzmojejaktywności(wtymbadawczej)zwiedząteoretyczną.Pozwoliłomitona
doskonalenie mojego warsztatu naukowo-badawczego, co znalazło odzwierciedlenie w
pierwszychpublikacjach(Wybraneaspektyopiekiipomocyrodziniedysfunkcjonalnej,w:Cz.
Kępski (red.), „Opieka iwychowanie. Systemy opieki iwychowania nad dziećmiw okresie
przemian ustrojowych”, Lublin 1998, ss.255-262; Praca z rodziną dysfunkcjonalną (na
przykładzieDomuRodzinnego„NaszDom”wBiałymstoku),w:J.Żebrowski(red.),„Rodzina
polskanaprzełomiewieków”,Gdańsk2001ss.298-304.
Innym, istotnym doświadczeniem zawodowym uwrażliwiającym na problemy
społecznebyłapracazmłodzieżąuzależnionąodśrodkówpsychoaktywnychwprowadzonym
przez Stowarzyszenie DROGA Młodzieżowym Ośrodku Terapii i Readaptacji ETAP w
Białymstoku - pierwszej w regionie placówce ambulatoryjno-interwencyjnej. Było to
doświadczenie, które dookreśliło moje postrzeganie problemów społecznych, zwłaszcza
nieprzystosowaniaspołecznegonieletnichiwpłynęłonaprofilaktyczno-resocjalizacyjnąopcję
dalszegorozwojunaukowego.Znalazłotoodzwierciedleniewopublikowanychprzezemnie
artykułachnaukowych,będącychefektem łączenia rólbadaczaorazosobydoświadczającej
(ProfilaktykawobecmłodzieżyzagrożonejuzależnieniemwośrodkuETAPwBiałymstoku,w:
G.Olszewska–Baka(red.),„Dzieciulicy–problemy,profilaktyka,resocjalizacja”,ss.137-150,
Systemśw.JanaBoskoaproblemnarkomanii,w:J.Niewęgłowski(red.),„KsiądzBoskoijego
systemwychowawczy”,Warszawa2000,ss.366-374.).
Z czasemrozwójmoich zainteresowańbadawczychukierunkował sięwstronęgrup
subkulturowych,postrzeganychjakoobszarekspresjihabitusuwarunkowanegośrodowiskiem
zamieszkania.Analizadostępnejwówczaspolskojęzycznejliteraturyprzedmiotupozostawiała
pewien niedosyt, wynikający ze skromnej reprezentacji refleksji innych niż bazujące na
paradygmaciepozytywistycznym.Przełamaneimpasubyłomożliwedziękidwómmomentom
zwrotnym.PierwszymznichbyłudziałwLetnichSzkołachMłodychPedagogów(jednąznich,
poświęconą kwestiom tożsamości, współorganizowałem w 2000 roku z dr. Tomaszem
Bajkowskim). Była to znakomita okazja do samorozwoju oraz doskonalenia warsztatu
pisarstwa naukowego. Drugim było pozyskanie (dzięki współpracy zagranicznej) tekstów
przedstawicieli Centre for Contemporary Culture Studiesw Birmingham (CCCS). Do dzisiaj
stanowiąoneteoretycznyfundamentanalizfunkcjonowaniagrupsubkulturowych(zwłaszcza
w kontekście oporu)wprogramach nauczania uczelni zachodnich, stały się także bazą dla
tekstów naukowych mojego autorstwa (O dwoistościach w percepcji subkultur, w: T.
-5-
Bajkowski, K. Sawicki (red.) „Tożsamość osobowa a tożsamości społeczne – wyzwania dla
edukacjiXXIwieku”,Białystok2001,ss.119-131). Wmoimrozwojunaukowymbyłtoetap
krystalizacji założeń teoretycznych oraz dalszego doskonalenia warsztatu naukowo-
badawczego.
Zainteresowania naukowe subkulturami młodzieżowymi oraz przyswojenie założeń
szkoły Birmingham stały się podstawą teoretycznąmojej pracy doktorskiej, zatytułowanej
„Dylematykształtowaniatożsamościmłodzieżywkontekściekulturyhiphopnatereniemiasta
Białegostoku”.Zastosowanywpracymodelbadańprzetestowałemsporządzającnapotrzeby
miasta Białegostoku opracowanie pt. „Białostockie subkultury młodzieżowe (studium
empiryczne)”,którezostałoopublikowanew2002roku.
Pracędoktorskąnapisałempodkierunkiemprof.JerzegoNikitorowiczaiobroniłem15
grudnia2005roku.Zagadnienietożsamościzoperacjonalizowałemwniejjakomodeldualny,
sprowadzający się do identyfikacji oraz przyswajania kultury. Istotne badawczo było
deklarowanieprzezbadanąmłodzieżprzynależnościdogrup(zwłaszczasubkulturowych)oraz
poznaniespecyfikipostrzeganiakanonukulturypolskiej,jakteżdeklarowanychwartościoraz
celów życiowych. Dylemat kształtowania tożsamości dotyczyłwynikającej z eriksonowskiej
fazykryzysutożsamości,koniecznościdokonywaniawyborówwmoratoryjnejteraźniejszości
związanychzrealizowaniemantycypowanegoobrazusiebiewprzyszłości,determinowanego
doświadczeniami przeszłości.W pracy zastosowałem orientację ilościową oraz jakościową.
Przeprowadziłem badania ankietowe na próbie niespełna 900 uczniów szkół
ponadgimnazjalnych, w analizie zebranego materiału posłużyłem się (poza analizą
statystyczną)badaniempólsemantycznych.
Łączenie refleksji naukowej z praktyką znalazło również odzwierciedlenie w mojej
działalności organizacyjnej na rzecz uczelni przed uzyskaniem stopnia doktora nauk
humanistycznychwzakresiepedagogiki.Bazującnakontaktachnawiązanychpodczaspracyw
instytucjach dla dzieci i młodzieży, rozpocząłem w 1998 roku organizację kilkudniowych
wyjazdów hospitacyjnych do placówek opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych
(Młodzieżowy Ośrodek Socjoterapii KĄT, Ośrodki Readaptacyjne Ministerstwa Zdrowia w
KarczewieiPiastowie,MłodzieżowyOśrodekWychowawczyKsiężyOrionistowwWarszawie,
zakładypoprawczedladziewczątwMrozachiFalenicy).
Szczególnym projektem wypracowanym w tym czasie był program stażu
realizowanego we współpracy z Zakładem Poprawczym w Białymstoku, którego formułę
-6-
stworzyłemwspólniezdyrekcjąplacówkiw2004roku.Jesttomodułszkoleniowo-treningowy
ocharakterzeotwartym,cieszącysiędużymzainteresowaniemstudentów.
Wokresieprzedobronąpracydoktorskiejzacząłemtakżeintensywnieangażowaćsię
wewspółpracęmiędzynarodową,nietylkowwymiarzeakademickim.Wramachdziałalności
w Stowarzyszeniu „Droga" organizowałem pomoc charytatywną na rzecz ubogich rodzin z
terenu województwa podlaskiego, koordynując współpracę z duńską organizacją
charytatywnąMaria'sHjælporazStichtingStedenkontaktEindvohen-BiałystokzHolandii.Ta
współpraca umożliwiła mi bliższe poznanie programów pracy z młodzieżą oraz rodziną w
środowiskuotwartym.Doświadczeniezdobytepodczaszagranicznychwizytroboczychbyło
międzyinnymiinspiracjądodalszychdziałańnapograniczupraktykiorazrefleksjiteoretycznej
(UbóstwowPolsceiwNiemczech–wybranezagadnienia,w:J.Nikitorowicz,M.Sobecki(red.),
„EdukacjamiędzykulturowawwymiarzeinstytucjonalnymBiałystok1999,ss.246-252.)
Współpraca międzynarodowa znalazła także odzwierciedlenie w kooperacji z
partnerami z Federacji Rosyjskiej. W okresie od 1998 do 2005 roku byłem uczelnianym
koordynatorem współpracy z Państwowym Uniwersytetem Pedagogicznym im. K.D.
Uszyńskiego w Jarosławlu oraz Państwowym Uniwersytetem im. N.A. Niekrasowa w
Kostromie.Efektemwspólnychdziałańbyłypraktykistudenckie,konferencjenaukoweoraz
wizyty studyjne, których szczególnym celem była refleksja nad młodzieżą zagrożoną
nieprzystosowaniem społecznymoraz społecznie nieprzystosowaną. (Youth subculture and
identity formation process (challenges for education), w: B. Uspienskij, G. Koczeszkow, S.
Kamanow (red.), „Jewropiejskie cennosti obrazowanija i koncepcija postrojennia
grażdanskogoobszczestwawRossiji”,Jarosławl2001,ss.213-224.).
3.CHARAKTERYSTYKAPRACYNAUKOWO-BADAWCZEJ
POUZYSKANIUSTOPNIADOKTORANAUKHUMANISTYCZNYCH
WZAKRESIEPEDAGOGIKI
Zanimprzejdędoscharakteryzowaniamojejpracynaukowo-badawczejpouzyskaniu
stopnia doktora nauk humanistycznych, krótko jeszcze raz odniosę się do wcześniejszego
etapupracyzawodowej.
Wmoichzainteresowaniachnaukowo-badawczychskupiłemsięwówczasnastudiach
nad młodzieżą, w szczególnym stopniu nad socjokulturowymi czynnikami kształtującymi
rozwój młodego pokolenia. Dzięki kontaktom zagranicznym, podejściu do współpracy
-7-
naukowej, moje postrzeganie młodzieży ulegało stopniowej modyfikacji; zagadnieniem
tożsamości młodzieży zająłem się uwzględniając kwestię środowisk defaworyzowanych, w
szczególnościzwracającuwagęnakontekstsubkulturowy.Starałemsięgoprzybliżyć,dążąc
doposzerzeniaobszarurefleksjiteoretycznejnadsubkulturamimłodzieżowymiwPolsce.
Praca doktorska była próbą badań nad tożsamością młodzieży w kontekście
identyfikacji z grupami subkulturowymi na poziomie ogólnym. Kolejnym etapem rozwoju
naukowego była młodzież określanamianem problemowej, który to termin postrzegałem
zgodnie z propozycją wywodzących się bądź nawiązujących do CCCS brytyjskich badaczy
kulturymłodzieżowej(StuartHall,TonyJefferson,StanleyCohen,JohnMuncie).
Wątkami,którymizainteresowałemsięwokresiepóźniejszym,byływszczególności
teoretycznestudianadgrupamisubkulturowymi.Jakjużstwierdziłemwcharakterystycepracy
doktorskiej,toobszarstosunkowozaniedbanywpolskiej literaturzeprzedmiotu,poruszany
sporadycznieiznieadekwatnąreprezentacjąkoncepcjiteoretycznych,zwłaszczabrytyjskich
studiówkulturowych,którestarałemsięzaimplementowaćnagruntpolski.
Tenproblemdotyczytakżeobszarupedagogikiresocjalizacyjnej.Wpublikowanychw
tymobszarzetekstachstarałemsięzwrócićuwagęnakwestiędefiniowaniasamegozjawiska,
analizęstylówsubkulturowych,przybliżałemtypologiesubkultur,kładącnacisknapopularny
w literaturze anglojęzycznej kontekst kulturowy (jak ma to miejsce w pracach
przywoływanegoprzezemnieMike’aBrake’a).Wszczególnymstopniuzwracałemuwagęna
dorobekopisywanejwpracydoktorskiejszkołyBirmingham:pracePaulaWillisa,StuartaHalla
czyTony’egoJeffersona.Dziękitemunawiązałemdoporuszanejprzezprzywołanychautorów
teoriioporu,przybliżającjejznaczeniewgrupowejorazsubkulturowejekspresjinastolatków
orazdodialektycznejzależnościmiędzykulturąśrodowiska,grupąrówieśnicząatakżekulturą
popularną (Subkultury,w:T.Pilch (red.)„EncyklopediaPedagogicznaXXIwieku“,Warszawa
2010,WydawnictwoAkademickie„Żak“,ss.470-476).
Rozwinięciem studiównad teoriami grup subkulturowych było zwrócenie uwagi na
znaczeniowe pogranicza terminu „subkultury”. Posługując się (za Kenem Gelderem),
terminem „presubkultury” wskazywałem, że grupy subkulturowe są swoistego rodzaju
fenomenem socjokulturowym obecnym w społeczeństwach od zarania dziejów. Z drugiej
stronyzwracałemrównieżuwagęnawspółczesnąewolucję terminu,nawskazywaneprzez
reprezentującego szkołę Birmingham Johna Clarke’a procesy rozbrojenia (defusion) i
rozproszenia (diffusion), będące istotnym przejawem wpływu kultury współczesnej w
-8-
zglobalizowanej formie na subkulturowe ekspresje młodzieży. Odwołując się do Davida
Muggletona, starałem się przysposobić na gruncie polskim termin postsubkultury -
współczesnyfenomenbędącyheterogenicznąsymulakrą,cechującąsięfragmentarycznością
tożsamościczłonków,pobieżnymkontaktem i tymczasowąprzynależnością, fetyszyzującym
wymiar estetyczny, w którym celebruje się nieautentyczność (W stronę postsubkultur?
„StudiaEdukacyjne”nr16/2011rednaukK.PrzyszczypkowskiZ.Rudnicki).
W pracy naukowej unikałem monograficznego ujmowania grup subkulturowych.
Wychodziłemzzałożenia, że takiepostrzeganieproblemuprowadzidostereotypizacji,aw
efekciedonadmiernychuproszczeńbędącychprzejaskrawionym,nieadekwatnymdorealiów
obrazemstatusquo.Wybranegrupysubkulturowestanowiłybazędoanalizwokreślonym
kontekście,np.fenomenugrupowejprzynależnościiaktywności(Oidentyfikacjimłodzieżyz
subkulturą kibiców piłkarskich, „Pedagogika Społeczna” 2014 nr 1, s. 143-156
(współautorstwozdr.KarolemKonaszewskim).
WyjątekstanowiłtekstopublikowanywczasopiśmieindeksowanymwJournalCitation
Reports,będącyjakościowymstudiummłodzieżyzperyferióworazpreferowanegoprzeznią
stylu bazującego na kulcie ciała. Należy podkreślić, że nie było to wyłącznie studium
teoretyczne, a zrealizowanena rzetelnej podbudowie z zakresu studiównad subkulturami
badanie terenowe, wpisujące się w nurt opisywanych przez Roberta K. Mertona teorii
średniego zasięgu. Szczególną rolą tego tekstu było pogłębienie studiów nad badaniami
jakościowymi,zwłaszczaprzetestowaniemodelubadań,któryzastosowałemwrozbudowanej
formie podczas gromadzeniamateriału domonografii będącej podstawąwnioskowaniaw
postępowaniuhabilitacyjnym.Szczególnymwyzwaniemwpracynadtymtekstem(zktórym
musiałemsięzmierzyćwcześniej,naetapiepracydoktorskiej)byłslang.Dotyczyłotozarówno
analizy materiału badawczego, jak również zaprezentowania przywoływanych wypowiedzi
osóbbadanychwformiezrozumiałejdlaodbiorcyizzachowaniempierwotnegoznaczenia.W
przypadku tekstu anglojęzycznego dodatkowym problemem było właściwe tłumaczenie
terminów i pojęć będących przejawem młodzieżowego słowotwórstwa, co znalazło
odzwierciedlenie w uwagach osób recenzujących tekst. Efekt finalny był potwierdzeniem
właściwegowyborumodelubadań,analizymateriałubadawczegoorazformyjegoprezentacji
(Bodybuildingas a subcultural lifestyleofperipheral youth, “Health,Risk&Society”, 2016
No.5/8,ss.283-300).
-9-
Kolejnymobszaremrefleksjinaukowejpoobroniepracydoktorskiejbyłakontynuacja
zainteresowańmłodzieżądoświadczającąnierównościspołecznych,zagrożonąmarginalizacją
(po części znalazło to odzwierciedlenie w scharakteryzowanym wyżej artykule,
opublikowanym w czasopiśmie indeksowanym w Journal Citation Reports). Dychotomie
bogactwaibiedystarałemsięopisaćbazującmiędzyinnyminaprzesłankachkorczakowskich
(„O bogactwie i biedzie, czyli dwa światy doświadczeń dzieciństwa, w: Z. Rudnicki (red.),
„Inspiracjekorczakowskie.Wokół„Prawidełżycia””w80.rocznicęwydania”,Poznań2011,
WydawnictwoUAM, ss.119-130). Zgodnie zewspomnianą koncepcją PYD starałem się nie
tylkowskazywaćnegatywneskutkirozwarstwieniaspołecznegowżyciudzieciimłodzieży,ale
równieżpokazywaćpotencjalneorazfaktyczniepodejmowaneinicjatywyminimalizująceten
problem.
Rozwinięcie tego wątku w wymiarze badawczo-rozwojowym było możliwe dzięki
współpracyzBiałostockąFundacjąKształceniaKadrorazKomendąWojewódzkąOchotniczych
HufcówPracywBiałymstokuwprojekcie„INNOWACJE15+.Testowanieiwdrażanienowych
metodwczesnejinterwencjisocjalnejiprzeciwdziałaniawykluczeniuspołecznemumłodzieży
powyżej15rokużycia”wramachProgramuOperacyjnegoKapitałLudzki.Zrealizowanewjego
ramachanalizydanychwtórnychorazbadaniasondażoweumożliwiłydiagnozęspecyficznych
dlaregionuczynnikówryzykaorazczynnikówchroniących,pozwoliłytakżenaopracowanie
rekomendacji do dalszych badań monitorujących oraz wygenerowanie przesłanek do
podejmowania działań na rzecz młodzieży z peryferiów, zagrożonej nieprzystosowaniem
społecznym (bądź przejawiającej jego symptomy). Było to możliwe dzięki wdrożeniu
właściwego dla współczesnych badań naukowych interdyscyplinarnego podejścia do
rozwiązaniaproblemu,poprzezwłączeniedodziałańprojektowychprzedstawicieliedukacji,
służb kuratorskich,małych i średnich przedsiębiorstw.Wraz zewspółautorami poddaliśmy
analizie nie tylko fenomenmarginalizacji, ale także inne czynniki intensyfikujące problem
nieprzystosowania społecznego (kwestia tak zwanych dzieci placówkowych oraz rodzin z
problemem uzależnienia i przemocy). Również w tym przypadku projekt był dla mnie
poligonemdoświadczalnymdorealizacjibadańnaukowych.Efektytegodziałaniazawartow
monografii „Sytuacja społeczna i perspektywy zawodowe 15+ - czynniki, bariery, dobre
praktyki”(współautorstwozdr.TomaszemBajkowskimidr.TomaszemSosnowskim).
Doświadczenie pracy w środowiskach defaworyzowanych spowodowało, że istotną
perspektywąteoriopoznawcząstałosiędlamniepodejścieUrieBronfenbrennera,zgodniez
-10-
którymjednostkapozostajewzłożonejrelacjinietylkoznajbliższymiosobami,aleformalnymi
inieformalnymigrupami,instytucjami(wtymreprezentującymijefunkcjonariuszami).Wtym
układzieniebagatelnąrolęodgrywatakżeemocjonalnawięźzmiejscemzamieszkania, jego
klimatem,specyficznąinfrastrukturą.Toekosystemowymikroświat,któryniebywalerzutuje
na kształtowanie tożsamości człowieka w okresie adolescencji. Biorąc pod uwagę ten
fenomen, starałem się wykazać, jak ważny jest on nie tylkowwymiarze identyfikacji, ale
również jak rzutuje na zróżnicowanie percepcji socjokulturowych, tworzenie demarkacjiw
wymiarze terytorialnym, które Zygmunt Bauman określił jako dychotomię no go out/in.
Uwzględniając to podejście starałem się pokazać, jak bardzo postrzegane ekosystemowo
miejsce, narzucany przez jego społeczność habitus może stać się przyczyną ograniczenia
możliwości rozwoju jednostki. Ten punktwidzenia oparłem częściowo na klasycznej teorii
subkulturWalteraMillera,starającsiępodkreślić,żemodelbyciawświeciekształtowanyprzez
środowiskotokulturainnaoddominującej,specyficznyfolklor,którywswojejtreścipodważa
bądźnegujeobowiązującypowszechniekanonnormiregułwspółżyciaspołecznego.Fenomen
środowiska interesował mnie w szczególności w odniesieniu do młodych mieszkańców
aglomeracji miejskich, które charakteryzuje stosunkowo duża odporność na działania o
charakterzerewitalizacyjnymiprofilaktycznym.(„Złedzielnice.Pedagogikamiejscawpracy
profilaktyczno-wychowawczej”,w:T.Bajkowski,K.Sawicki,U.Namiotko(red.)“Diagnostyka i
metodykapsychopedagogicznawwarunkachwielokulturowości”,WydawnictwoAkademickie
„Żak”,Warszawa2014,ss.143-152;„Przestrzeńmiastaaniedostosowanie”,„Resocjalizacja
Polska”2014nr7, ss.71-84).Tenwątekznalazł szczególneodzwierciedleniewmonografii
będącejpodstawąwnioskowaniawpostępowaniuhabilitacyjnym.Wewstępnychzałożeniach
pracy oraz poprzez przywołane przesłanki teoretyczne starałem się wskazać potencjał
zawierającysięwspecyficefunkcjonowanianieformalnychgrupmłodzieżowychwkontekście
danegośrodowiska.
Konsekwencją zainteresowań środowiskowym kontekstem nieprzystosowania
społecznego stało się poszukiwanie nie tylko przesłanek umożliwiających zrozumienie tak
postrzeganegomechanizmu,aletakżewskazanieteoretycznychorazpraktycznychinspiracji
dorefleksjinaddziałaniamiwśrodowiskuotwartym,wpisującymisięwnurtokreślanyprzez
Wiesława Ambrozika mianem resocjalizacji uspołeczniającej. W wymiarze teoretycznym
znaczącympunktemodniesieniastałysiępracewspółczesnychprzedstawicieliresocjalizacji.
Jedną ze szczególnych inspiracji stała siępropozycja JohnaBraithwaite’a (nagrodzonegow
-11-
2006 The Stockholm Prize in Criminology, nazywaną „kryminologicznym Noblem”) który
posługuje się terminemreintegracjiprzez zawstydzenie (reintegrative shaming). To istotna
inspiracja do działań na rzecz destygmatyzacji sprawców czynów sprzecznych z normami
społecznymi. W odniesieniu do młodzieży przejawiającej symptomy nieprzystosowania to
aspektszczególnieistotny,którymożestanowićprzeciwwagędlarozwojutakzwanejkariery
przestępczej.(Młodzieżazachowaniadewiacyjnezperspektywyteoriireakcjispołecznej,w:
T.Bajkowski,K. Sawicki (red.) „Młodzież–Kultura–Tożsamość”,TransHumana,Białystok
2012,ss.177-194).
Teoretyczneeksploracjewtymobszarzeorazanalizanajnowszejliteraturyzzakresu
resocjalizacji umożliwiły mi zgłębienie koncepcji Good Lives Model (GLM). Stała się ona
teoretycznym fundamentem monografii zgłoszonej przeze mnie w postępowaniu
habilitacyjnym. Traktuję ją jako koncepcję teoretyczną postrzegania pedagogiki
resocjalizacyjnejwkontekściewspółczesnych„pozytywnych”kierunkówrefleksjiteoretycznej
wnaukachspołecznych.
Pozaposzukiwaniamiwliteraturzeprzedmiotustarałemsiętakżepoznaćbliżejmodele
działań podejmowane w środowisku otwartym, zwracając uwagę na ich podbudowę
teoretyczną.Było tomożliwemiędzy innymidzięki stażowinaukowemu,któryodbyłemna
przełomiemaja i czerwca 2015 roku na Uniwersytecie w Kłajpedzie (Litwa), współpracy z
partneramizHolandii,BelgiiiFinlandiiwramachrealizowanegoKursuIntensywnegoErasmus,
czywizytstudyjnych.Byłyonedlamnieźródłempraktycznychdoświadczeń,zapoznaniasięz
realizowanymi w nich modelami wsparcia, interwencji czy terapii. Szczególnym obszarem
moich zainteresowań były instytucje wpisujące się w model resocjalizacji w środowisku
otwartym. (T'salon. Belgijski model środowiskowej pracy profilaktycznej z młodzieżą,
„ProblemyOpiekuńczo-Wychowawcze”,2014nr7,s.37-40).
Dzięki kontaktom zagranicznym mogłem pogłębiać studia nad funkcjonowaniem
młodzieży ze środowisk wielokulturowych. W szczególnym stopniu starałem się zwrócić
uwagę na zjawisko migracji, postrzegając ją w nieco szerszym (aniżeli dominujący w
społecznymdyskursiewPolsce)kontekście.Wskazywałem,żeprzemieszczaniesię ludności
między państwami, a nawet kontynentami, to proces permanentny, który jest źródłem
niepokojów ze strony ludności autochtoniczej, istotny czynnik rzutujący na specyfikę
nierówności społecznych, konfliktów kulturowych, a nawet czynów przestępczych.
Niebagatelnąrolęwinterpretacjifunkcjonowaniamigrantówwnowymotoczeniuspołecznym
-12-
było kulturowe, rozumiejące podejście do problemu. Dotyczy ono nie tylko interpretacji
zachowańsprzecznychznormami,aletakżepodejmowanychmodelioddziaływań,projektów
wpisującychsięwmodelresocjalizacjiwśrodowiskuotwartym.Analizująctozagadnienie,w
szczególnym stopniu zwracałem uwagę na inicjatywy bazujące na zasobach środowiska
lokalnego. (Obcyw obcym kraju. Profilaktyka i resocjalizacjaw środowiskachmigranckich,
„Probacja”2016nr2,ss.95-106).
W ramach wspomnianego programu POKL „INNOWACJE 15+” jesienią 2014 roku
uczestniczyłemwwizycieroboczejweFrancji,wtrakciektórejmiałemmożliwośćzapoznania
się z projektami realizowanymi na rzecz aktywizacji zawodowej oraz przeciwdziałania
marginalizacji społecznej młodzieży. Dodatkowo (w ramach projektu) zarządzałem
testowanieminterdyscyplinarnejgrupyroboczejopracowującejtemat:młodzieżzobszarów
zmarginalizowanych. Wypracowane tezy staną się podstawą do wnioskowania w ramach
kolejnego działania projektowego, mającego na celu zastosowanie nowych technologii w
pracy z młodzieżą z obszarów zmarginalizowanych. Zrealizowane działania były dla mnie
znakomitymdoświadczeniemzzakresuinterdyscyplinarnejwspółpracyprzedstawicielinauki,
jednostek samorządu terytorialnego, sektora małych i średnich przedsiębiorstw oraz
organizacjipozarządowych.Byłyzarazemmożliwościąprzyjrzeniasięrealizowanymzagranicą
modelom pracy z nieletnimi, wpisującymi się we współczesne paradygmaty postrzegania
nieprzystosowaniaspołecznego iresocjalizacjimłodzieży.Takaaktywnośćbyłatakżeokazją
doweryfikacji umiejętności nabytych podczas studiów podyplomowych „Menadżer badań
naukowychipracrozwojowych”,któreukończyłemw2012rokuwWyższejSzkoleEkonomiii
InnowacjiwLublinie.
Wtennurtwpisujesiętakżemojawspółpracazagendąrządową.Jesienią2014roku
zostałem powołany przez Najwyższą Izbę Kontroli na eksperta z zakresu pedagogiki
opiekuńczo-wychowawczej iresocjalizacyjnejdoanalizyefektywnościpracykoordynatorów
rodzinnej pieczy zastępczej. Moje działania sprowadzały się do analizy dokumentów,
prowadzeniawywiadówczęściowoustrukturalizowanychzkoordynatoramipieczyzastępczej,
osobamiprowadzącymirodzinyzastępczeorazrodzinnedomydziecka,atakżeznastoletnimi
wychowankamitychplacówek.Dodatkowozastosowałemzogniskowanywywiadgrupowy,w
którym uczestniczyli przedstawiciele służb społecznych zaangażowanych we współpracę z
rodzinnymi formami pieczy zastępczej. Przeprowadzone przeze mnie w ramach kontroli
badania, prowadzone w duchu współczesnych koncepcji teoretycznych (opartych na
-13-
identyfikacji zasobów i czynników chroniących), potwierdziły zasadność wprowadzenia
instytucjikoordynatora,jegorolęwzmacniającąefektywnośćdziałańśrodowiskowych.Byłto
takżeprzykładpraktycznegozastosowaniapracynaukowo-badawczejzpograniczapedagogiki
opiekuńczo-wychowawczej i resocjalizacyjnej na rzecz zwiększenia efektywności
rozwiązywania problemów społecznych. Ponadto była to kolejna możliwość bliższego
przyjrzenia się i refleksji nad stanem i możliwościami pracy z nieletnimi w środowisku
otwartym.
Istotnymelementemkształtującymmójrozwójnaukowyjestwspółpracazredakcjami
czasopismnaukowych.Wspólniezprof.AnnąKwiatkowskąreprezentujęPolskęwkolegium
redakcyjnymwydawanegoprzezPaństwowyUniwersytetim.N.A.NiekrasowawKostromie
czasopisma„VestnikofKostromaNiekrasovStateUniversity”.Współpracujęzczasopismemz
listy filadelfijskiej „YOUNG – Nordic Journal of Youth Research” (ISSN: 1103-3088, Impact
Factor0.874), dla któregooddwóch lat recenzuję teksty zgłoszonedopublikacji. Ponadto
zostałem zaproszony do pełnienia funkcji recenzenta w czasopiśmie „Ethnicity & Health”
(ISSN:1355-7858, ImpactFactor1.904.Recenzuję także tekstywczasopismachkrajowych,
międzyinnymizgłaszanedoanglojęzycznejwersjiperiodyku„KulturaiEdukacja”.
4.OMÓWIENIEMONOGRAFIIBĘDĄCEJPODSTAWĄWNIOSKOWANIA
OPRZEPROWADZENIEPOSTĘPOWANIAHABILITACYJNEGO
Osiągnieciem naukowym, na podstawie którego wnioskuję o przeprowadzenie
postępowaniahabilitacyjnego, jestmonografia zatytułowana: „Diady, kliki, gangi.Młodzież
nieprzystosowana społecznie w perspektywie współczesnej pedagogiki resocjalizacyjnej”
(Impuls,Kraków,2018).
Pracajestegzemplifikacjązjednejstronyscharakteryzowanychwyżejzainteresowań
naukowych, eksploracji badawczych oraz konsultacji w ramach prac Zespołu Pedagogiki
Resocjalizacyjnej przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN, z drugiej zaś podjętych
dodatkowych,szczegółowycheksploracjinaukowych.
Punktemwyjściajestpostrzeganieadolescencji jakookresurozwojowego,wktórym
szczególną rolę w kształtowaniu tożsamości młodego człowieka wywierają czynniki
środowiskowe, ze szczególnym uwzględnieniem grup rówieśniczych o charakterze
nieformalnym. W sposób szczególny ta prawidłowość znajduje odzwierciedlenie w
perspektywie środowiska lokalnego. Wynika to ze specyfiki analizowanego okresu
-14-
rozwojowego i jest powszechnie przywoływana w literaturze przedmiotu jako teza o
niepewności,nieprzewidywalnościcechującejfunkcjonowanienastolatków,niosącazasobą
konieczność dookreślenia siebie w wymiarze wykraczającym poza dotychczasowe
identyfikacje (ErikH.Erikson).Ponadtoumłodych ludziwystępuje skłonnośćdozachowań
nieadekwatnych,ryzykownych,baząktórychjestmiędzyinnymiprzywoływaneprzezDaniela
K.Lapsley’aprzekonanienastolatkówoichniezniszczalności(invulnerability).
Szczególnym kontekstem dla wskazanych prawidłowości jest funkcjonowanie w
nieformalnych grupach rówieśniczych, które stają się kuźnią doświadczeń społecznych
zdobywanych poza domem rodzinnym. Co istotne, preferuje się w nich wspomniany
„niezniszczalny” model aktywności, co w istotnym stopniu rzutuje na takie zachowania
nieletnich, które zgodnie z literaturą z zakresu pedagogiki resocjalizacyjnej są określane
mianemsymptomównieprzystosowaniaspołecznego.
W przyjętych założeniach teoretycznych pracy (stanowiących płaszczyznę analiz w
części empirycznej) odwołałem się bezpośrednio do prac Urie Bronfenbrennera (w
szczególności do „The Ecology of Human Development” z 1979 roku oraz tekstu „The
BioecologicalModelofHumanDevelopment”opublikowanegow2006roku-współautorstwo
zPameląA.Morris).Sąonesporadycznieprzywoływanewpolskiejliteraturzeprzedmiotujako
tak zwane „pierwsze źródło”.Wskazałem istotne z perspektywymoich badańmodyfikacje
założeńekosystemowychBronfenbrennerawperspektywie resocjalizacyjnej,odwołującsię
dopropozycjiCurta iAnneBartol („JuvenileDelinquency:ASystemsApproach”,Englewod
1988) oraz pracy pod redakcją Michaela Ungara („The Social Ecology of Resilience. A
Handbook of Theory and Practice”, New York 2012). W ten sposób nakreśliłem rolę
dialektycznej relacji między jednostką, jej osobowymi cechami i właściwościami a
środowiskiem, które może ukierunkowywać jej funkcjonowanie. W tej relacji postrzegam
nieformalne grupy rówieśnicze jako warunkowane czynnikami środowiskowymi struktury
społeczne, będące swoistego rodzaju katalizatorami funkcjonowania człowieka w okresie
adolescencji. Zgodnie ze współczesnymi koncepcjami nieprzystosowania stanowić mogą
czynnikrzutującynaniedostosowaniespołeczne,mogąteżbyćzasobamidokonstruowania
projektów oddziaływań resocjalizacyjnych. Warto nadmienić, że postrzegany z tej
perspektywyfenomenśrodowiskaznalazłodzwierciedleniewpracachpolskichpedagogów,
zarównowogólnejperspektywie(StanisławKowalski), jakrównieżjakokoncepcjazasobów
dorealizacjioddziaływańprofilaktyczno-resocjalizacyjnych(WiesławAmbrozik),czyosoby
-15-
społecznie nieprzystosowanej, będącej obiektem oddziaływań resocjalizacyjnych (Marek
Konopczyński).
Wwymiarze naukowym istotnym elementem było przyswojenie oraz adaptacja na
gruntpolski zagranicznychopracowańz zakresuPozytywnegoRozwojuMłodzieży (Positive
Youth Debvelopment - PYD) oraz Modelu Dobrego Życia (Good Lives Model -GLM). Oba
elementy, stanowiące kanon współczesnych modeli oddziaływań profilaktyczno-
wychowawczychorazresocjalizacyjnychzagranicą,sąwdośćskromnymstopniuanalizowane
wliteraturzepolskiej.WzakresiePYDnauwagęzasługująpraceKrzysztofaOstaszewskiego,
natomiast GLM jest opisywany jako wykładnia odstąpienia od przestępczości (Maciej
Muskała),perspektywadiagnostycznaw resocjalizacji (EwaWysocka),bądź też jakomodel
pracyzesprawcamiprzestępstwseksualnych(KrzysztofBiel).
W mojej monografii GLM traktuję jako koncepcję pedagogiki resocjalizacyjnej,
wskazując jego teleologiczny kontekst, przesłanki dla teoriiwychowania oraz dometodyki
wychowania resocjalizującego. Analizując w tym kontekście GLM, starałem się wykazać
podobieństwo założeń modelu z koncepcjami oraz teoriami opracowanymi w Polsce,
podkreślając, żew ogólnej perspektywie zbliżony punktwidzeniamożna dostrzecw teorii
dezintegracji pozytywnej Kazimierza Dąbrowskiego czy koncepcji człowieka
wielowymiarowego Józefa Kozieleckiego. Z kolei na gruncie resocjalizacji można dostrzec
podobieństwopostrzeganiaźródełnieprzystosowania,jakrównieżmetodycznegodziałania,
jakmatomiejscewpropozycjipozytywnejresocjalizacjiKrystynyOstrowskiej,kulturotechnice
(CzesławCzapów)czyzałożeniachMetodyTwórczejResocjalizacjiMarkaKonopczyńskiego.
Przedmiotem zainteresowania w mojej rozprawie były doświadczenia życiowe
nieletnich związane z funkcjonowaniem w środowisku otwartym (ze szczególnym
uwzględnieniem identyfikacji z nieformalnymi grupami rówieśniczymi). Jest to spojrzenie z
perspektywystrukturalistycznej(diady,kliki,grupykoleżeńskie),aletakżepróbauchwycenia
specyfikiwłaściwegodlastudiówkulturowychstylusubkulturowego-językakodów,znaczeń
oraz reguł postępowania. Zgodnie ze wstępnymi założeniami przyjąłem, że habitus grup
rówieśniczych to odzwierciedlenie relacji obowiązujących w środowisku lokalnym – w
przypadku nieletnich uczestniczących w badaniach zazwyczaj peryferyjnym,
defaworyzowanym, podlegającym procesom ekskluzji. W tym kontekście istotę
nieprzystosowania - sprowadzającą się do zachowań niezgodnych z obowiązującymi w
społeczeństwie normami, wartościami oraz regułami - postrzegam jako koincydencję
-16-
predyspozycjijednostkowychorazczynnikówśrodowiskowych,jako(przywołującRobertaK.
Mertona)normalnereakcjeludzinanienormalnąsytuacjęspołeczną.
Na podstawie przyjętych założeń starałem się w pracy rozstrzygnąć kwestię, jak
nieletni,będącywychowankamizakładówpoprawczych,postrzegająswojefunkcjonowaniew
środowiskuotwartym.Zawarłemjąwpytaniach–problemachszczegółowych,dotyczących
między innymi postaw nieletnich wobec własnych symptomów nieprzystosowania
społecznego, relacji z grupami rówieśniczymi w środowisku otwartym, aktywności, reguł
grupowych,strukturrówieśniczych,zktórymisięidentyfikują,postrzeganiaosóbdorosłych,z
którymipozostająwśrodowiskuotwartymwrelacjachnieformalnych(np.członkowierodziny,
sąsiedzi),własnychplanównaprzyszłośćitp.
Problemybadawczeodnosząsiędosyndromunieprzystosowaniaspołecznego:ujęcia
retrospektywnego,symptomóworazstosunkuosóbbadanychdoanalizowanegozagadnienia,
specyfiki relacji badanych osób z grupami rówieśniczymi, z uwzględnieniem zarówno ich
antyspołecznego (czynniki ryzyka,) jak również prospołecznego (czynniki chroniące)
charakteru.Relacjajednostkizgrupąrówieśnicząpozostajewintegralnejrelacjizeświatem
społecznym,któregoszczególnymwymiaremsągraniceśrodowiskalokalnego,wyznaczanego
przez najbliższych, Swoich, Obcych i Wrogów, relacje z szeroko rozumianymi osobami
dorosłymioraz instytucjami funkcjonującymiwmiejscu zamieszkania– te kwestie również
uwzględnionewproblemachbadawczych.
Kilkusłówkomentarzawymagametodologiabadań.Wpracynadjakościowąstroną
pracydoktorskiej(orazpóźniejszycheksploracjach)szczególnieprzydatnebyłykonsultacjez
prof.StanisławemZabielskim,autoremprzekładównajęzykpolskipracMatthewB.Milesai
Michela B. Hubermana („Analiza danych jakościowych”) czy Steinara Kvale („InterViews.
Wprowadzenie do jakościowego wywiadu badawczego”). Zarówno współpraca z prof.
Zabielskim,jakrównieżstudianadliteraturąprzedmiotuukierunkowałymojezainteresowania
badawczekupodejściu jakościowemu.Napodstawieanaliz literaturyprzedmiotuzzakresu
badań jakościowych przyjąłem, że podstawowym sposobem pozyskiwania materiału
badawczego do monografii będą częściowo ustrukturalizowane wywiady pogłębione. To
rozwiązanie umożliwiało zarówno podtrzymywanie kierunku narracji osób, które mają
skłonność dowielowątkowychwypowiedzi, jak również zachowaniewmiarę swobodnego
charakteru relacji. Wynikający z przyjętej opcji sposób konwersacji miał niebagatelne
znaczenie dla pozytywnego klimatu wywiadów, które odbywały się w nie do końca
-17-
sprzyjającym otwartości środowisku placówek resocjalizacyjnych. W efekcie
przeprowadzonych badań zgromadziłem 49 wywiadów z nieletnimi przebywającymi w
schroniskach dla nieletnich, młodzieżowym ośrodku adaptacji społecznej, zakładach
poprawczych o charakterze: półotwartym, zamkniętym, o wzmożonym nadzorze
wychowawczymorazterapeutycznym,którenastępniepoddałemanalizie.
Na jej podstawie postrzegam nieprzystosowanie społeczne badanejmłodzieży jako
dynamiczny układ trzech podstawowych komponentów: stosowania przemocy,
przywłaszczaniamieniaorazzażywaniasubstancjipsychoaktywnych.Zgodnieztąteząmożna
miećdo czynienia zarówno z typami „czystĻymi”, jak również „mieszanymi”.Co istotne,w
przypadku badanychwpisujących sięw typ „czysty”można zauważyć nie tylko stanowcze
deklarowanieokreślonejformyaktywności,aletakżezdecydowaneodcinaniesięodinnych
symptomównieprzystosowania.Zkoleityp„mieszany”cechujesięogromnąróżnorodnością,
wynikającązłączeniadwóch(anawettrzech)wyróżnionychkomponentów.
Efektem analiz grupowej aktywności nieletnich jest także próba jej typologii. Na
podstawiebadańwskazałem, że spoiwemgrupymogąbyćwspólne zainteresowania, chęć
zabawy, zażywanie substancji psychoaktywnych, stosowanie przemocy, przywłaszczenie
mieniaczywybrykichuligańskie.Podobniejakwprzypadkusymptomównieprzystosowaniao
aktywnościgrupmożnamówićjakootypach„czystych”bądź„mieszanych”.
Wynikająca z analiz złożoność problemu stanowi zatem szczególne wyzwanie dla
praktyki resocjalizacyjnej,wktórejszczególnemiejsceupatrujęwkategoriiweberowskiego
verstehenczyżabiejperspektywyGeorgaSimmela.Postrzegamjenietylkojakoperspektywę
rozumiejącąwodczytaniusymptomównieprzystosowania,aletakżewykładniędorealizacji,
swoistego„dostrojenia”oddziaływańresocjalizacyjnych.Zawarłemjewmonografiiwformie
wyróżnionychczynnikówryzykaorazchroniących,zarównowkontekściefunkcjonowaniaw
relacjach rówieśniczych, jak teżw innychwyłonionychw toku analiz obszarach środowisk
otwartych. Smutną konstatacją wynikającą z badań jest to, że badani wychowankowie
placówekresocjalizacyjnychprzeważnieniewidząinnejmożliwościsamorealizacjijakpoprzez
powrótdośrodowiska,wktórymwzrastali,wefekciedofunkcjonowaniawświecieoznacznej
liczbie czynników ryzyka (oraz stosunkowo niewielu czynnikach chroniących). Mimo tego
dysonansumogąone (anawetpowinny) stanowić znaczącypunktodniesieniadlapraktyki
resocjalizacyjnej, ponieważ są to obszary, które warto uwzględnić w działaniach
-18-
diagnostycznych imetodycznych.Na ichpodstawiedokonałemwpracyanalizyprogramów
podejmowanychzmyśląonieletnichwśrodowiskuotwartym.
Podsumowując charakterystykę monografii „Diady, kliki, gangi. Młodzież
nieprzystosowana społecznie w perspektywie współczesnej pedagogiki resocjalizacyjnej”,
(Impuls,Kraków2018)stwierdzam,że jestonapracąsyntetyzującąmojewieloletniestudia
nadpolskąianglojęzycznąliteraturązzakresuresocjalizacji,metodologiibadańjakościowych
oraz doświadczeń zdobytych w toku pracy pedagogicznej. Jest również aktualnym
konterfektemnieletnichzzakładówpoprawczychukazującymproblemy,z jakimitrudnoim
będziesobieporadzićbezpomocyiwsparciawwymiarzeresocjalizacyjnym,readaptacyjnym
czyreintegracyjnym.
Podczaspracynadmonografiązgromadziłemdośćobszernezasobyliteratury,których
nieudałomisięwpełniwykorzystać.Zarównoone,jakteżefektyprzeprowadzonychbadań
są dla mnie źródłem inspiracji oraz pomysłów na kolejne prace naukowo-badawcze.
Potencjalnekierunkirozwojuosobistegoopisałemwostatniejczęściautoreferatu.
5.PREZENTACJADOKONAŃORGANIZACYJNYCH,DYDAKTYCZNYCH,
NAUKOWO-BADAWCZYCHORAZSŁUŻĄCYCHPOPULARYZACJIWIEDZY
Współpraca ze środowiskiem (zwłaszcza z instytucjami działającymi na rzecz
młodzieży), jednostkamisamorząduterytorialnegoorazorganizacjamipozarządowymistały
się bazą dla szeregu inicjatyw o charakterze dydaktycznym, naukowo-badawczym oraz
popularyzatorskim,wktórychuczestniczyłemwokresiepoobroniepracydoktorskiej.
W ramach aktywności na rzecz jednostki macierzystej byłem w latach 2005-2008
członkiemRadyWydziału.Uczestniczyłem takżew jejobradachw latach2012 - 2017 jako
pełniącyobowiązkikierownikaZakładuResocjalizacji.Wlatach2008-2011byłemczłonkiem
UczelnianejOdwoławczej Komisji Dyscyplinarnej dla Studentów iDoktorantów.Wgrudniu
2017rokuwewspółpracyzdrBeatąMiruckąopracowałemkoncepcjęorazregulaminKomisji
do spraw Etyki Badań Naukowych Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w
Białymstoku(którejjestemczłonkiem).
Od2016rokujestemrównieżczłonkiemWydziałowegoZespołudoSprawWeryfikacji
EfektówKształcenia.Wprowadziłemwnim innowacjeusprawniające analizędokumentacji
procesudydaktycznego.Od2012rokujestemtakżeczłonkiemradprogramowychnakierunku
-19-
pedagogika,naspecjalnościach:opiekuńczo-wychowawczaorazresocjalizacyjna.Wramach
reformyprogramunauczanianadrugiejzwymienionychspecjalnościudałosięwypracować
drożny model kształcenia akademickiego. W 2017 roku (pod kierunkiem prof. Marka
Konopczyńskiego)dokonanoweryfikacjiprogramukształcenianadrugimstopniuspecjalności
poprzezwypracowaniedwóchspecjalizacji(penitencjarnejikuratorskiej).Cechąznamienną
dokonanych zmian jest stworzenie odpowiadającego potrzebom rynku pracy systemu
edukacjiakademickiej,łączącegoteorięzezdobywaniemdoświadczeńwzawodzie.
Ponadto, w latach 2009-2017 byłem promotorem 48 prac licencjackich oraz 74
magisterskich. Aktywnie angażowałem się w recenzję prac dyplomowych.Wewskazanym
wyżejokresiezrecenzowałem75praclicencjackichoraz184pracemagisterskie.Wroku2014
byłem także recenzentem pracy doktorskiej: „Gain of prospective teachers’ social
participationinhigherschoollifeasaprerequisiteforcareer(self)education”obronionejna
Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu w Kłajpedzie. Jestem również promotorem
pomocniczym w przewodzie doktorskim mgr Urszuli Namiotko (powołanym decyzją Rady
WydziałuPedagogikiiPsychologiiUniwersytetuwBiałymstokuzdnia22października2015r.).
WewspółpracyzTowarzystwemAMICUSwspółpracowałemwlatach2007-2008przy
programie profilaktycznym „Dramat i tragedię pozostaw teatrowi”. Jego celem jest, poza
promowaniemmałychformteatralnych,włączanieuczniówinauczycielidowspólnejrefleksji
nad problemami spostrzeganymi w najbliższym otoczeniu: rodziny, szkoły czy grupy
rówieśniczej.Toprzykładdziałaniazzakresuprofilaktykipozytywnej,włączającegonietylko
uczniówinauczycieli,aletakżepracownikówteatru,funkcjonariuszyPolicjiczypracowników
dydaktyczno-naukowychdorozwojupotencjałówmłodegopokolenia.
Wlatach2011-2014uczestniczyłemwKursieIntensywnymErasmus(SpecialProgram
InternationalCapacitybuildingYouthWork–SPICY!)realizowanymwspólniezpartneramiz
Holandii,BelgiiorazFinlandii.Podczasdrugiejedycjiprogramu(któraodbyłasięw2013roku
wPolsce)byłemjegokoordynatorem(wspólniezdrEmiliąŻyłkiewicz-Płońską).Ponadtrzylata
współpracy międzynarodowej w ramach SPICY! zaowocowało podniesieniem na wyższy
poziom kompetencji uczestniczących w nim studentów, zacieśniło współpracę między
uczestniczącymiwprojekcienauczycielami.Moimosobistymzyskiembyłozapoznaniesięz
interesującymi mnie modelami pracy profilaktycznej i resocjalizacyjnej z młodzieżą oraz
możliwośćpozyskiwaniainteresującejmnieanglojęzycznejliteraturyprzedmiotu.Projektbył
baządoskładaniaprzezemnie (w imieniuUniwersytetuwBiałymstokuorazzagranicznych
-20-
partnerów)wnioskuopartnerstwostrategicznewramachprogramuErasmus+wlatach2014
-2016(projektGlobalandLocalOpportunities inSupportingSustainableYouthwork inthe
21thcentury–GLOSSY21.Wniosekbyłtrzykrotnieocenionypozytywnie,aleniefinansowany).
W 2013 roku złożyłem wniosek w ramach konkursu ogłoszonego przez NORFACE
WelfareStateFutures(wewspółpracyzpracownikamiHochschuleMerseburg(Niemcy)oraz
(EscolaSuperiordeEduccaodeComibra(Portugalia)).Tematykabadawczadotyczyłastudiów
porównawczychnatematmłodzieżyzobszarówzmarginalizowanych.Projektzostałoceniony
negatywnie (choć opracowana przez mnie analiza literatury przedmiotu uzyskała wysoką
ocenę).
Od2014roku jestemekspertemKomisjiEuropejskiejdoocenywnioskówErasmus+
orazHoryzont2020(nridentyfikacyjnyEX2014D171519).Obszaryproblemowe:socialwork,
youthpolicy,ensureandmaintaininglawandorderfightagainstdelinquencyandinsecurity,
substanceabuse,inequalities,interethnicrelations).W2016zostałemwstępniezaproszony
doocenywnioskówwkonkursie„PersonalisedMedicine”(H2020-SC1-2016-2017),jednakich
wybitniemedycznycharakterspowodował,żeniebrałemudziałuwpracachkomisji.
Wewrześniu2016rokuprzeprowadziłemwarsztatynatemat“RethinkingDelinquent
Youth from Socio-Cultural Perspective” dla słuchaczy 10th International UNESCO Summer
Schoolpodhasłem:„Thecontemporaryproblemsofchildrenandchildhoodinmulticultural
societies – theory, research, praxis”, zorganizowanej przez Katedrę UNESCO im. Janusza
Korczaka, InterdyscyplinarnychStudiównadRozwojem iDobrostanemDzieckawAkademii
PedagogikiSpecjalnej im.M.GrzegorzewskiejwWarszawie.Celemprzygotowanychprzeze
mniezajęćbyłoprzybliżenieuczestnikom(badaczomipraktykomzdwunastukrajówświata)
mechanizmów towarzyszących nierównościom w społeczeństwach wielokulturowych a
prowadzącychdozachowańsprzecznychznormami.
W2017rokuzostałempowołanynarecenzentawnioskówkonkursowychskładanych
do Urzędu Marszałkowskiego w Białymstoku (działalność na rzecz integracji i reintegracji
zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, ochrony i promocji zdrowia
dotyczącego przeciwdziałania alkoholizmowi i przemocy w rodzinie, działalności na rzecz
dzieci imłodzieży,przeciwdziałanieuzależnieniomipatologiomspołecznym).Wokresieod
kwietniadogrudnia2017rokuuczestniczyłemwocenie30wnioskówkonkursowych.
W trzecim kwartale 2017 roku opracowałem oraz koordynowałem (z ramienia
Stowarzyszenia „Schola Humana”) projekt „Rozwijanie profilaktyki pozytywnej w
-21-
białostockich szkołach ponadgimnazjalnych”, sfinansowany przez Urząd Miejski w
Białymstoku.ProjektbyłrealizowanyprzezstudentówinauczycieliakademickichWydziałów:
PrawaorazPedagogikiiPsychologiimacierzystegoUniwersytetu.Stałsięzarazemokazjądo
zacieśnieniawspółpracymiędzyWydziałami,zwłaszczareprezentującychjeosóbdziałających
na co dzień w Interdyscyplinarnej Komisji Naukowej ds. Przemocy i Dyskryminacji (której
jestemczłonkiem).
Pokłosiem uczestnictwa we wspomnianych wyżej Letnich Szkołach Młodych
Pedagogówbyłaopublikowanaw2010rokumonografia„Pisaniepracisztukaichprezentacji”,
nadktórąpracowałemzprof.UKWdr.hab.PrzemysławemPawłemGrzybowskim.Naszym
zamiarembyło stworzenie uniwersalnego kompendium, stosunkowoprostegowodbiorze,
które byłoby pomocne na każdymetapiew samodzielnej pracy nad tekstem. Książka była
adresowananietylkodoosóbpracującychnadpracamidyplomowymi,aletakżedouczniów
szkółponadgimnazjalnych.
Szczególnąformąpopularyzacjiwiedzyzzakresuresocjalizacjijestzainicjowaneprzeze
mnie Forum Resocjalizacji, którego pierwsza edycja odbyła się w 2013 roku. W moim
zamierzeniu(orazzgodniezetymologiąterminu„forum”)jesttospotkaniesłużącewymianie
poglądów i doświadczeń. W proponowanej przez obecny zespół Zakładu Twórczej
Resocjalizacji formie podstawowy obszar zainteresowania stanowi praca z osobami
nieprzystosowanymi społecznie. Ideą spotkań jest łączenie świata nauki ze światem
społecznym,wzajemneuwrażliwianienawyzwaniastojąceprzedwspółczesnąresocjalizacją.
WobecnymkształcieForumResocjalizacji jestkonferencjąogólnopolską. Jegozadanie jest
niezmienne: identyfikacja niedostrzeganych obszarów resocjalizacji, analiza problemów i
poszukiwanie konstruktywnych rozwiązań w zakresie nieprzystosowania społecznego.
Przykładem może być ostatnia edycja konferencji (wrzesień 2017), której tematem
przewodnimbyłohasło:„Resocjalizacja,readaptacja,reintegracja-społecznyteatrpozorów”.
Poza powołaniem do życia Forum Resocjalizacji angażowałem się w organizację
licznych konferencji naukowych: lokalnych, ogólnopolskich i międzynarodowych.W latach
2005-2016byłemwczłonkiemkomitetóworganizacyjnychkonferencjiorganizowanychprzez
Katedrę Edukacji Międzykulturowej na macierzystymWydziale. W 2016 roku wspierałem
organizacjęMiędzynarodowejKonferencji„Współczesnetendencjewresocjalizacji”(Cieszyn,
9-10maja2016),gdziemiędzyinnymibyłemjednązosóbprowadzącychobrady.Wramach
współpracy z Grupą Badawczą „Bezpieczeństwo w systemach edukacyjnych” naWydziale
-22-
StudiówEdukacyjnychUAMwPoznaniuwspółorganizowałemkonferencję„Społeczeństwoi
edukacjapoKonferencjiWannsee”,któraodbyłasięwstyczniu2017rokuwGułtowych.To
nowa forma współpracy międzyuczelnianej, którą zamierzam intensywnie rozwijać w
przyszłości.
Od2015 roku jestemczłonkiemTerenowejRadydoSprawSpołecznejReadaptacji i
PomocySkazanymprzyWojewodziePodlaskim.Osiągnięciem,któreudałomisięwypracować
wspólniezprzewodniczącymRadyorazprzedstawicielamiOkręgowegoInspektoratuSłużby
Więziennej są coroczne otwarte seminaria naukowe, których dodatkowym celem jest
integracja podmiotów zaangażowanych w readaptację skazanych. Szczególnym obszarem
zainteresowaniajestaktywizacjazawodowaosóbodbywającychkarępozbawieniawolności,
którytoobszardziałaniapostrzegamzgodniezkoncepcjąGLM.Efektempracywtymzakresie
jest powołanie mnie w listopadzie 2017 roku do grona ekspertów przy Okręgowym
InspektoracieSłużbyWięziennejwBiałymstoku,oceniającychpracezgłoszonenaogólnopolski
konkursnaProgramResocjalizacjiSprzyjającyReadaptacjiOsóbPozbawionychWolności.
Ponadtoaktywniedziałamna rzeczkultury ludowej regionu.Zapoczątkowałemcykl
konferencji naukowych odbywających się podczas organizowanego przez Stowarzyszenie
MiłośnikówKulturyLudowejMiędzynarodowegoFestiwaluKultur iNarodów„ZWiejskiego
Podwórza”- jednejznajbardziejuznanychwPolsce imprezpromującychkulturę ludowąw
wymiarzemiędzynarodowym.Owocempierwszejznich(z2011roku)byłtompt.Twórczość
ludowaniechsiępodstrzechąniechowa.Szanseizagrożeniadladorobkunaszychprzodków
w dobie postępującej globalizacji, którego byłem redaktorem. Idea konferencji jest nadal
kontynuowana.
Pozawspomnianymiwyżejformamiaktywnościwłączamsięwdziałalnośćorganizacji
pozarządowych. JestemczłonkiemStowarzyszeniaPomocyRodzinieDROGA,od2013 roku
również członkiem, założycielem oraz wiceprezesem Stowarzyszenia „Schola Humana”
działającegonarzeczpopularyzacjinauki.Mojaaktywnośćbyławielokrotnienagradzanaprzez
Rektorów Uniwersytetu w Białymstoku, którzy doceniali mój wysiłek wkładany w pracę
naukową, dydaktyczną oraz organizacyjną. Ponadto w roku 2013 zostałem odznaczony
BrązowymKrzyżemZasługi.Dowodemuznaniamojejaktywnościbyłoprzyznaniemiwlutym
2018rokuprzezMinistraSprawiedliwościodznaczenia„Zazasługiwpracypenitencjarnej”.
-23-
6.PODSUMOWANIE
Dokonując próby podsumowania mojej dotychczasowej aktywności naukowo-
badawczej,dydaktycznejiorganizacyjnej,chciałbymwszczególnościodnieśćsiędodorobku
wypracowanegopouzyskaniustopniadoktoranaukhumanistycznychwzakresiepedagogiki.
Osiągnięciemnaukowym,napodstawiektóregownioskujęoprzeprowadzeniepostępowania
habilitacyjnego,jestscharakteryzowanawpunkcieczwartymautoreferatumonografia,zatem
odniosęsięwpierwszejkolejnościdowątkówporuszanychwtejpracy.
1.Studianadliteraturąumożliwiływykazanierolinieformalnychgruprówieśniczychwżyciu
nastolatków, zwłaszcza w kontekście nieprzystosowania społecznego. Dokonałem
charakterystyki analizowanego problemu ze względu na kontekst strukturalny (tytułowe
diady,klikiorazgrupykoleżeńskie), jakrównieżkulturowy(analizującfunkcjonowaniegrup
rówieśniczych z uwzględnieniem określanego w literaturze przedmiotu stylu
subkulturowego).Szczególnąformą(opisanąwwymiarzeteoretycznymorazprzeanalizowaną
wwymiarzebadawczym)byłygangi. Topojęciepojawia sięobecnie stosunkowo rzadkow
odniesieniu do grup adolescentów preferujących zachowania o charakterze przestępczym,
określanych często mianem podkultur przestępczych, grup chuligańskich, kojarzone jest
przede wszystkim ze zorganizowanymi grupami przestępczymi. Monografia mojego
autorstwa,poprzezpogłębioneanalizyliteraturyprzedmiotu(JeffreyFagan,LewisYablonsky,
MalcolmKlein,DonaldShoemaker,Finn-AageEsbensen),dajemożliwość„uwspółcześnionej”
percepcji analizowanego terminu, będącego istotnym wyzwaniem dla pedagogiki
resocjalizacyjnejwwymiarachteoretycznymorazmetodycznym.
2.MonografiawpisujesięwstosunkoworzadkoporuszanąwPolscesystemowąperspektywę
postrzeganianieprzystosowania społecznego.Szczególnymwkładempracynadmonografią
jestadaptacjateoriiUrieBronfenbrennerawoparciuotekstyźródłowe.Dodatkowonauwagę
zasługuje przybliżenie dotychczas nieuwzględnianego wątku, jakim jest wyróżniany przez
AnneiCurtaBartollinfrasystem.Wartonadmienić,żeprzesłankidosynergicznegoujmowania
jednostki i środowiskamożnaodczytać zpracHelenyRadlińskiej,AleksandraKamińskiego,
orazStanisławaKowalskiego.Wostatnichlatachnagruncieresocjalizacjinaszczególnąuwagę
zasługują praceWiesława Ambrozika o uspołecznieniu oddziaływań resocjalizacyjnych czy
monografiaMałgorzatyMichelz2016roku.Studialiteraturyprzedmiotuorazwnioskizbadań
zawartewmonografiiwpisująsięwtenstosunkowosłaboreprezentowanywnaszymkraju
-24-
obszaranaliz.Dotyczytozwłaszczazagadnieniaresocjalizacjiwśrodowiskuotwartym,który
towątekstanowidośćrzadkoobszareksploracji,analizorazteoretycznychrefleksji.
3.Odnoszącsiędopodbudowyteoretycznejmonografiichcęzwrócićuwagę,żestanowiona
stosunkowo spójną strukturę bazującą na współczesnych „pozytywnych” założeniach z
zakresupsychologii,kryminologii,aprzedewszystkimresocjalizacji.Szczególnymobszaremw
obszarze jest opracowany przez TonyWardaGood LivesModel. Zgodnie z opracowanymi
przezemniewmonografiiprzesłankamiteoretycznymipostrzegamgojakokoncepcjępracyz
osobamiprzejawiającymisymptomynieprzystosowaniaspołecznego.Dodatkowo,zgodniez
założeniem T. Warda, postrzegam GLM jako zbiór ogólnych założeń (teleologicznych,
aksjologicznych, epistemologicznych), przesłanek o charakterze diagnostycznym i
metodycznym.Omawianymodel traktuję jako istotną inspiracjęorazpunktodniesieniado
dalszej aktywności naukowo – badawczej w obszarze (jak to ująłem w tytule pracy)
współczesnejpedagogikiresocjalizacyjnej.
4. W monografii bazowałem na metodologii jakościowej. Należy podkreślić, że pomimo
szeregu publikacji wykorzystujących tę orientację jest ona nadal stosunkowo skromnie
reprezentowanawpedagogice,comożnastwierdzićmiędzyinnyminapodstawiemonografii
Dariusza Kubinowskiego „Idiomatyczność – synergia – emergencja. Rozwój badań
jakościowychwpedagogicepolskiejnaprzełomieXXiXXIwieku”z2013roku.Tenproblemw
szczególności dotyczy pedagogiki resocjalizacyjnej.Opublikowanewostatnich latachprace
Renaty Szczepanik, Piotra Chomczyńskiego, Małgorzaty Michel czy Macieja Muskały to
symptomyjakościowejzmianywpodejściudobadańzzakresuresocjalizacji,wktórytoobszar
wpisujesięrównieżprzedkładanaprzezemniemonografia.Wprzyszłościzamierzamrozwijać
wypracowanymodel badań, realizując gow nie tylkowwarunkach izolacji, ale także jako
badania terenowe na środowiskowych peryferiach. Jako szczególne wyzwanie traktuję
poruszany w monografii w rozdziale „Prawo ponad prawem” wątek opresyjnych relacji
badanychnieletnichzfunkcjonariuszamiPolicji.WskazywanaprzezJohnaMunciekategoria
nieuprawnionych interwencji (intrusive interventions) czy wpisującego się w
schrakteryzowany przez Scotta Silveri police culture - specyficzny model zachowań
funkcjonariuszy(doktórychtobadańodwołujęsięwmonografii)toobszar,któryjakoprzejaw
patologii systemu bywa źródłem oporu, punktem zapalnym sytuacji konfliktowych w
środowisku;jesttoistotnabazadlaterenowycheksploracjiwnajbliższejprzyszłości.
-25-
5.Niebezznaczeniawplanowanychdziałaniachjestichścisłyzwiązekzzasobamilokalnymi,
dlategoteżplanujęrozwijaćdotychczasowąwspółpracęzorganamiadministracji(Najwyższa
IzbaKontroli,UrządMarszałkowski)orazwskazywanymiwautoreferacieinstytucjamicelem
poszukiwania oraz wypracowania modelu resocjalizacji w środowisku otwartym. To także
wdrażaniejednegozzałożeńprzywoływanychprzezemniekoncepcjiteoretycznych,wktórych
kładziesięnacisknawspółpracęświatanaukiześrodowiskiem.
6. Planuję wykorzystać doświadczenie zdobyte podczas realizacji programu Erasmus do
złożeniawnioskuwramachpartnerstwastrategicznego,któregocelembyłobywypracowanie
wspólnegomodelustudiównadmłodzieżąspołecznienieprzystosowaną.
7.Resocjalizacjanieletnichjesttakżepodstawowymzagadnieniemwniosku„Nieletnisprawcy
czynów karalnych a oddziaływanie instytucji resocjalizacyjnych w zakresie reintegracji
społecznej.Polsko-litewskiebadaniaporównawcze”(tytułanglojęzyczny:“JuvenileOffenders
and Institutional Treatments. Polish-Lithuanian Comparative Study of Social Rehabilitation
andReintegration”,akronimJOINT)złożonegowgrudniu2017rokudoNarodowegoCentrum
Nauki w ramach konkursu DAINA. Kierownikiem projektu jest prof. zw dr hab. Marek
Konopczyński,zaśjajestemjegowspółautorem.JOINTjestwtrakcieoceny,jegopotencjalna
realizacja sprowadzi się do intensywnych, trzyletnich badań porównawczych w zakresie
klimatuinstytucjiresocjalizacyjnych,potencjałukadryplacówekoraztożsamościnieletnichw
obukrajach.
Po przybliżeniu kierunkówdalszego rozwojuwynikającego z pracy nadmonografią,
będącąpodstawąwnioskowaniaoprzeprowadzeniepostępowaniahabilitacyjnego,chciałbym
dokonaćogólnegopodsumowaniaaktywnościzawodowej.
Na mój dotychczasowy dorobek naukowo-badawczy składają się 42 referaty
wygłoszonewlatach1998-2017nakonferencjachispotkaniachnaukowych.Wewskazanym
wyżejokresieopublikowałem45pracpunktowanychprzezMinisterstwoNaukiiSzkolnictwa
Wyższego(zktórych34opublikowałempouzyskaniustopniadoktora).Wedługstanunadzień
19 marca 2018 bibliometryczne wskaźniki moich dokonań naukowych przedstawiają się
następująco:
1. Monografie autorskie opublikowane po uzyskaniu stopnia doktora nauk
humanistycznychwzakresiepedagogiki(25pkt).
2. Monografie współautorskie opublikowane po uzyskaniu stopnia doktora nauk
humanistycznychwzakresiepedagogiki(37pkt).
-26-
3.ArtykułwczasopiśmieJournalCitationReportsopublikowanypouzyskaniustopnia
doktoranaukhumanistycznychwzakresiepedagogiki(30pkt).
4,Współredakcjamonografiinaukowych(29pkt)(wtym19pktpouzyskaniustopnia
doktoranaukhumanistycznychwzakresiepedagogiki).
5. Artykuły w polskich czasopismach punktowanych (81pkt) w tym 78 pkt. po
uzyskaniustopniadoktoranaukhumanistycznychwzakresiepedagogiki).
6.Rozdziaływmonografiachwjęzykuangielskim(27pkt)wtym21pktpouzyskaniu
stopniadoktoranaukhumanistycznychwzakresiepedagogiki).
7. Rozdziały w monografiach w języku polskim (67 pkt.) w tym 24 pkt przed
uzyskaniemstopniadoktoranaukhumanistycznychwzakresiepedagogiki).
8.SumarycznyImpactFactorwedługlistyJournalCitationReports(JCR),zgodniez
rokiemopublikowaniawynosi:2.262.
9. Całkowita liczba punktów według zasad punktacji Ministerstwa Nauki i
Szkolnictwa Wyższego: 296 (w tym 253 po uzyskaniu stopnia doktora nauk
humanistycznychwzakresiepedagogiki).
10.Liczbacytowańpublikacji:
wedługbazyWebofScience(WoS):0
wedługbazyGoogleScholar:13
11.IndeksHirscha:
wedługbazyWebofScience(WoS):0
wedługbazyGoogleScholar:2
Informuję,żewlatach2012-2017wypromowałem50praclicencjackichoraz52prace
magisterskie 52. W tym okresie prowadziłem zajęcia dydaktyczne z następujących
przedmiotów: patologie społeczne, subkultury młodzieżowe, pedagogika resocjalizacyjna,
YouthSubcultures,SocialPathologies
W zestawieniu nie uwzględniałem publikacji odbiegających od głównego nurtu
zainteresowańnaukowo-badawczych,sprawozdańorazrecenzji.Biorącpoduwagęwytyczne
MinisterstwaNaukiiSzkolnictwaWyższegodotyczącezasadpunktacjipublikacjinaukowych
stwierdzam,żezawykazanydorobeknaukowyuzyskałem296punktów.
Podsumowując charakterystykę dotychczasowych dokonań stwierdzam, że poprzez
zdobytedoświadczenie, zarównowpracywśrodowisku, jak równieżdziałalnośćnaukowo-