ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ

Yöntem kavramı, bugüne kadar farklı şekillerde tanımlanmıştır. Yöntem, bir sorunu

çözmek, bir deneyi sonuçlandırmak, bir konuyu öğrenmek veya öğretmek gibi amaçlara

ulaşmak için bilinçli olarak seçilen ve izlenen düzenli yoldur. Seçilen yöntemin en doğru, en

kolay ve en kısa zamanda amaca ulaşmamıza yardım etmesi gerekir.

Öğretim yöntemleri değişik şekillerde sınıflanmaktadır. Gelişme açısından farkları belirlemek

amacıyla yöntemler geleneksel ve çağdaş olmak üzere iki grupta incelenmektedir.

Geleneksel öğretim yöntemlerinde, bütün faaliyetler öğretmenin merkezde olduğu görüşüne

göre biçimlendirilmiştir. Bu yöntemlerde öğretmen aktif, öğrenci pasif alıcı durumundadır.

ABütün roller öğretmende toplanmıştır. Grup halinde öğretim söz konusudur. Sınıfta sözel

etkileşim büyük ağırlık taşır. Çağdaş öğretim sistemlerinde ise öğrenci aktif durumdadır.

Öğretim sözel semboller yerine görsel olarak yapılır.

Daha çok yaparak, yaşayarak öğrenme vardır. Öğretmenin görevleri de, öğrencinin

öğrenmesini kolaylaştırma, öğrenciye rehberlik etme, öğrenciyi sürekli güdülemeyle

yükümlüdür. Öğrenciye ne sunulduğuyla ilgilenmek yerine öğrencinin ne yaptığı daha önem

kazanmıştır. Çağdaş öğretim yöntemleriyle, öğrencinin kendi kendine öğrenmesini, zamanını

kendine göre ayarlamasını ve öğrenme kaynağı ile doğrudan doğruya etkileşime girmesi

sağlanmaya çalışılmaktadır. Bilgisayar ve iletişim teknolojilerinde ki hızlı ilerleme sonucunda

öğrencinin birincil bilgiye kendi ulaşması ve yapılandırması önem kazanmaktadır. Bu tip

yaklaşımlarda öğretmen öğrenciye kaynak ve yol gösteren bir rehber konumundadır.

Yöntem seçimi, öğrenme öğretme sürecinde öğrencilerde istendik davranışlar

kazandırmada büyük öneme sahiptir. Öğrencilerle etkili bir iletişim muhtevaya uygun bir

yöntem seçimiyle başarılabilir. Yöntem seçiminde başarı sağlanması için ayrıca, öğrencinin

bilişsel ve duyuşsal giriş davranışları, zihinsel gelişim seviyesi, motivasyon düzeyi dikkate

alınmalıdır. Yöntem seçiminde araştırma sonuçlarından faydalanılarak hangi yöntemin hangi

seviye ve konuda başarılı olduğu göz önüne alınarak yöntem seçimi yapılmalıdır.

Yöntem seçimini etkileyen bazı faktörler aşağıda sıralanmıştır (Demirel, 1997):

1. Ulaşılacak hedefler: Öğrencide geliştirilmek istenen nitelikler kullanılacak öğretim

yöntemini etkiler.

Şöyle ki dersin amacı o dersin hangi yöntemle işlenmesi gerektiğini belirler. Örneğin duyuşsal

davranışların geliştirilmesi amaçlanan bir derste rol oynama ve örnek olay incelemesi gibi

yöntemlerin kullanılması beklenir. Bilişsel alanda kavrama seviyesinde kazandırılacak bir

davranış için farklı analiz seviyesinde kazandırılacak bir davranış için farklı öğretim

yöntemlerine ihtiyaç vardır.

2. Öğretmenin yöntem konusundaki becerisi: Öğretmenler kişilik yapılarına göre bazı

yöntemlere daha yatkındırlar. Öğretmen kendini geliştirerek konunun yapısına göre yöntem

seçmelidir. Öğretmenin iletişim becerisi, değerleri yöntem konusundaki becerisini ortaya koyar.

3. İçeriğin yapısı: Bazı konular bazı yöntemlerle işlenmeye daha uygun görünmektedir. Beden

eğitimi dersi için gösteri, tarih dersi için ise anlatım yöntemi daha uygun görünmektedir.

4. Süre, maliyet: Maliyet ve süre yöntem seçimini etkileyebilir. Anlatım ve soru cevap için ek

bir maliyete gerek yokken gezi gözlem türü bir yöntem için para gerekebilir. Bazı yöntemler

daha fazla süre ister. Örneğin grup tartışması yaparken programda verilen süre göz önüne

alınmalıdır.

5. Kullanım kolaylığı: Öğretim yöntemlerinden bazıları ekstra çalışma gerektirir. Bu durum

ise öğretmenin zorlanmasına neden olur. Öğretmenler kolay yöntemleri kullanma

eğilimindedirler

6. Öğrenci sayısı, derslik ve büyüklüğü: Modern öğretim yöntemlerinin uygulanması için

sınıflarda öğrenci mevcudunun düşük olması gerekir. 10-15 kişiden oluşan sınıflarda rol

oynama, örnek olay

1. Anlatım Yöntemi

2. Örnek Olay Yöntemi

3. Problem Çözme Yöntemi

4. Tartışma Yöntemi

5. Gösteri Yöntemi incelemesi gibi yöntemler uygulanabilir. Sayı arttıkça daha klasik

yöntemler kullanmak zorunluluğu oluşur. Dersliklerin yapısı sıraların dağılışı da

yöntemleri etkilemektedir.

7. Öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyi: Öğrencinin konu hakkındaki bilgi seviyesi

seçilecek öğretim yöntemini etkiler. Konu hakkında hiç bilgi sahibi olmayan grupta tartışma

yöntemi amacına tam ulaşamaz. Etkin bir öğretimde yöntem zenginliğine gitmek, artık evrensel

bir konu olmuştur. Çünkü eğitim alanında yapılan araştırmalar göstermiştir ki sınıf içerisinde

bulunan öğrencilerin öğrenme sitilleri ve yöntemleri farklıdır.

Ayrıca dersin konusuna bağlı olarak ta farklı zamanlarda farklı yöntemler kullanmak gerekli

olabilir. Öğretmen bir ders saatinde bir gösteri yöntemiyle başlayıp soru-cevap ile devam

ederek tartışma yöntemiyle dersini tamamlayabilir. Öğretmen öğretim yöntemleri konusunda

yetişmiş olmalı ve sınıf atmosferine bağlı olarak yeni yöntemler kullanmalıdır. Öğretmenin

niçin farklı yöntemler kullanması gerektiğini şu şekilde sıralanmıştır.

1. Her öğrencinin aynı yöntemle öğrenmesi mümkün değildir.

2. Her yöntem her öğrencinin ilgisini eşit düzeyde çekmez.

3. Tek bir yöntem tek başına bütün konulara uygun değildir.

4. Bir öğretim yöntemi belirlenen bütün hedeflere ulaşmayı sağlamada yeterli değildir.

Etkili bir öğretim için öğretmen dersin hedeflerini ve yapısını göz önüne alarak uygun olan

öğretim yöntem ve tekniğini kullanmalıdır. Şimdi bu yöntemlerin özelliklerini, nasıl ve nerede

kullanılması gerektiğini, en iyi kullanım için rehber ilkeleri, yararlarını ve sınırlılıklarını sırası

ile inceleyelim.

ANLATIM YÖNTEMİ

Bilişsel alan: bilgi

Duyuşsal alan: alma

Psikomotor alan: uyarılma

Düzenleyiciler (grafik, şema vb.) kullanılmalı.

Örnekler kullanılmalı.

Sorularla öğrencinin ilgisi çekilmeli.

Bilinenden bilinmeyene doğru ilerlemeli.

Öğrencilerin not alması sağlanmalı.

İlkokul 1,2,3 sınıflarda 2-3 dakika,

4,5 sınıflarda 4-5 dakika,

Ortaokul ve liselerde 5-6,

Üniversitelerinde 7-8 dakika sürekli konuşabilir.

Öğretmenlerin en çok kullandıkları bir yöntem olan anlatma yöntemi öğretmen

merkezlidir ve öğretmenin konuyu öğrencilere aktarması esasına dayanır. Bu yönteme, teorik

olarak işlenebilen derslerde önemli oranda yer verilebilir. Uzun bir tarihi geçmişe sahip olan bu

öğretim tekniği iki bin yıl kadar bir süre varlığını başarıyla sürdürmüştür. Fakat derslerde çok

fazla kullanılması eğitim açısından önemli sakıncalar doğurur. Gerekli olduğu durumlar

haricinde kullanmamakta yarar vardır.

Anlatım yöntemi, işlenmekte olan konuların bir sıra ve düzene göre konuşma yoluyla

açıklamasına ve öğretilmesine denir. Düz anlatım, hazırlanmış bir metnin monoton bir biçimde

okunur gibi tekrarı şeklinde olabileceği gibi, araya örnekler ve fıkralar sokarak ilginç bir hale

getirilmiş bir konuşma biçiminde de olabilir. Bu yöntemin iyi kullanılabilmesi, öğretmenin

kişiliğine, bilgisine, ses tonuna, konuşma gücüne (konuşma temposu, melodisi, telaffuzu, süre

ayarlama), diyalektik yöntemi iyi kullanmasına, jest ve mimiklerine bağlıdır. Bu yöntemle ders

anlatırken drama tekniği, tasvir, açıklama ve hikâye etme gayet ustalıkla kullanılmalıdır.

Anlatım yöntemi bilgi ve kavrama düzeyinin üzerindeki hedefler söz konusu ise, bilgiler

karmaşık ve ayrıntılı ise, öğrenci katılımı gerekli ve önemli ise, öğrencilerin yetenek düzeyleri

ortanın altında ise anlatım yoluyla verilen ders başarılı olamaz.

Anlatma yöntemi, bir ünitenin geliştirilmesinde birçok amaçlar için kullanılabilir. Bu

amaçlardan birkaç tanesi:

1. Yeni bir konunun ortaya atılması ve konunun geliştirilmesinde ve daha önce ele alınmış bir

çalışmanın yeniden gözden geçirilmesi durumunda,

2. Öğrencilerin yeni bir üniteye uyum ve teşvik bakımından yöneltilmesi halinde,

3. Bir dersin ya da ünitenin özetlenmesi durumunda,

4. Bir sorunun çözümünün gösterilmesi gerektiğinde,

5. Ünitelerin kaynak kişi tarafından sunulması gerektiğinde,

6. Ünitelerin işlenmesinin herhangi bir sayfasında, öğrencilerin ilgi ve dikkatlerinin çekilmesi

gerektiği anlarda,

7. Öğretim etkinliklerinde, öğrencilere bazı fikirlerin açıklanmasına ihtiyaç duyulduğunda,

8. Diğer öğretim yöntemlerinin uygulanması için zaman ve şartlar uygun olmadığı anlarda

kullanır.

Düz anlatım, ancak yukarıda sıralanan gerekçelere uyabildiği taktirde bir yöntem

niteliği kazanabilecektir.

Anlatım yöntemi yanlış kullanımları nedeniyle birçok eleştiriye maruz kalmıştır. Ancak sınıfta

bu yöntemi kullanmak zorunludur. Önemli olan anlatımın süresi, yeri, etkisi konunda yapılmış

araştırmaların verilerinden faydalanmadır. Öğretmen öğrencide ki dikkat dağılmasını hissettiği

an anlatım yönteminden farklı yöntemlere geçiş yapmalıdır. Anlatımın kısa ve ilginç olmasını

sağlama ve herkesin dikkatini çekme öğretmenin görevidir.

Öğretmenin konuşmasının, hareketlerinin, görünümünün, anlatımındaki açıklığın ve

öğrencilerle göz göze ilişkisinin bu yöntemde son derece önemli olduğu bilinmektedir.

Bu yöntemin faydalarının, sınırlılıklarının ve en iyi kullanım için rehber ilkelerinin neler

olduğunu şu şekilde sıralamışlardır:

Anlatım yönteminde uyulacak rehber ilkeler:

1. Öğretimin amacı ve önemli noktaları açıkça öğrencilere gösterilmelidir.

2. Anlatım sırasında öğretmen öğrencilerle devamlı göz iletişimi kurmalı ve sözsüz iletişim

tekniklerini etkin olarak kullanmalıdır.

3. Öğretmenin konuyu çok iyi bilmesi, nelerin önce, nelerin sonra anlatılması gerektiği iyi

hesaplanması gerekir

4. Anlatımda kullanılan dil, konuyu ve etkinlikleri açık bir biçimde öğrenciye ulaştıracak

nitelikte olmalıdır. Anlatımın dili öğrencinin düzeyine uygun olmalıdır.

5. Konuşma sırasında eşya, resim, şema, grafik gibi araç ve malzemeler kullanılmalıdır.

6. Anlatımda yeterli sayıda ve nitelikte örneğe yer verilmeli, örnekler gerçekçi olmalıdır.

Öğrencilerin örnek vermesine imkân sağlamalı, her iki durumda da aşırılıktan kaçınılmalıdır.

7. Anlatımda bilinenden başlanıp, bilinmeyen olgu ve olaylara geçmeli ve yargılama yoluyla

yeni gerçekler üretilmelidir.

8. Sorular kullanılarak anlatım yöntemi zenginleştirilmelidir. Soru sorma iki şekilde olabilir.

Öğretmen soruyu sorar biraz bekler ve kendi cevaplar ikinci bir yöntem ise sorunun öğrencilere

sorularak biraz beklenir ve öğrencilere söz verilir. Ayrıca öğrencilere soru sorma hakkı

verilmelidir.

9. Konuşma sırasında öğrencilerin kısa notlar alması sağlanmalıdır.

10.Hedef ve davranışlar bilişsel alanın bilgi, duyuşsal alanın alma, devinişsel alanın uyarılma

basamaklarından birinde olmalıdır. Davranışlar ezberden söyleme, yazma, tanıma ve hatırlama

gibi özellikleri taşımalıdır.

11.Bu tür stratejide öğretmen sürekli olarak 7-8 dakikadan fazla konuşmamalıdır. İlkokul 1,2,3

sınıflarda 2-3 dakika, 4,5 sınıflarda 4-5 dakika, ortaokul ve liselerde 5-6, üniversitelerinde 7-8

dakika sürekli konuşabilir; çünkü öğrencinin dikkati uzun süre konuşmalarda çabucak

dağılabilir.

12.Öğreticinin konuşma süresi arttıkça hatırlama oranı düşmektedir.

Anlatım yönteminin olumlu yönleri:

1. Anlatma yönteminde konu mantıklı bir sıra ve düzen içerisinde verilir.

2. Çok miktarda doğru bilginin kısa zamanda verilebilmesini sağlayan bir yöntemdir.

3. Zaman, emek ve masraftan tasarruf sağlar.

4. Telkin yapmaya, bazı duygu ve düşünceleri vermeye uygundur.

5. Soyut kavramları vermeye uygundur.

6. Bilgileri kalabalık gruplara iletmek için yararlıdır.

7. Oturumda sürpriz bir bilgi ile karşılaşmayacağı için öğretmene güven duygusu verir.

8. Konuşma ile yapılacak bir açıklama, öğrenme etkinlikleri sırasında öğrencilerin

karşılaşacakları güçlüklerin giderilmesini sağlar.

9. Öğrencileri sınıfta kontrol altında tutmak kolaydır.

Anlatım yönteminin sınırlılıkları:

1. Öğretmen coşkulu ve güdüleyici değilse öğrenci ilgisi kısa sürede azalır.

2. Bir ders kitabında kolaylıkla bulunabilecek bilgileri ele alıyorsa zaman kaybına neden olur.

Anlatma, kitabın tekrarı olmamalıdır. Kitaba bir şeyler katmalıdır.

3. Bu yöntemi uygularken konunun öğrenciler için çekici hale getirilmesi gereklidir.

4. Öğretim sırasında öğrencilere soru sorma izni verilmediği için geri dönütü ortadan kaldırır,

eksik iletişime neden olur.

5. Duyuşsal ve psiko-motor alanla ilgili hedefler çok ender oluşur.

6. Bu yöntemle öğretilen bilgilerin pratikte uygulanması güçtür.

7. Sadece anlatım yönteminin kullanılması öğretimin etkisini azaltır. Ezberciliğe teşvik eder.

TARTIŞMA YÖNTEMİ

Fikirler, resim, model, harita, film gibi araçlarla açıklanmalıdır.

Tartışmalarda amaç ve ön hazırlık gereklidir.

Öğrencileri demokratik yaşama hazırlar.

Öğretmen, bir tür gözlemci ve yönetici olarak görev yapar.

Hem duyuşsal hem de bilişsel hedeflere ulaşmak mümkündür.

İki veya daha fazla kişinin, bir konuyu açıklığa kavuşturmak için görüş ve

düşüncelerini, karşılıklı konuşmalar şeklinde ortaya koymalarına tartışma denir. Her

kademedeki okullarda çeşitli derslerin konuları tartışma fırsatları yaratmaktadır. Bu fırsatlar

gereği gibi değerlendirilmelidir. İlköğretim okulları birinci kademesinde Hayat

Bilgisi, Sosyal Bilgiler, Fen Bilgisi gibi dersler, bu yöntemle çalışmalara imkân hazırlar.

Bu yöntem çocuğu zihinsel olarak geliştirdiği gibi onları eğitip, demokratik yaşama da hazırlar.

Bir yaşama biçimi olan demokrasi anlayışı, öğrenci sıralarında verilmek suretiyle onları hayat

hazırlar. Bu yöntem, bilişsel öğrenme alanında bilgi düzeyinin üzerine öğrencileri çıkarıp,

bilginin ikinci ve üçüncü basamağı olan kavrama ve uygulama düzeyinde bilgilerin

aktarılmasını hedefler. Öğrenciler bu yöntem ile farklı görüşler ileri sürerek konunun en doğru

çözümünü bulmayı öğrenirler. Bu beceri hoşgörüye dayalı bir toplum için gerekli bir beceridir.

Öğretmen, bir tür gözlemci ve yönetici olarak görev yapar. Tartışmanın belli bir çizgide

kalmasına dikkat eder.

Aynı zamanda dersin amacına ulaşması için gayret eder. Uygun zamanda tartışmaya

katılır, tartışmayı keser, tartışmayı yönetir. Tartışma dersinin asıl faydası, bütün yan etkileriyle,

öğrencileri bir işe bizzat yapmaya sevk eder. Tartışma dersinin oturma düzeni de değişiktir.

Herkes birbirinin yüzünü görecek şekilde oturmalıdır. Öğretmenin en önemli görevi

öğrencilerin kendilerini rahat hissedebilecekleri bir ortamın yaratılmasıdır.

Tartışmaya bir cümle, soru ya da sorunu gündeme getirerek başlayabilirsiniz. Tartışma

yöntemleri, dört ile altı kişi arasındaki küçük tartışma grupları, iki kişi arasındaki eşli

konuşmalar ve 6-10 kişiden oluşan bir grubun kendi aralarında tartışarak, diğer öğrencilerin bu

grubun etrafında çember oluşturarak dinlemeleri türünde değişik şekillerde olabilir.

Tartışma yöntemi ile hem duyuşsal hem de bilişsel hedeflere ulaşmak mümkündür.

Bilişsel hedeflere yönelik tutumlarda öğrenciler önceki bilgileri hatırlar, yeni durumlara

uygular ve değerlendirme yaparlar. Duyuşsal hedeflere yönelik tartışmalarda ise diğer

öğrencilerin görüşlerini dinleme ve kendi görüşleriyle karşılaştırma becerisi geliştirirler. Sınıfça

herhangi bir çalışma ya da ön hazırlık yapılmadan, doğrudan doğruya akla gelen bir konunun

tartışılmasına geçilirse, tartışan sınıf üyelerinin o konu ile ilgili geçmiş yaşantılarından

edindikleri davranışların dışında yeni bir şey öğrenilemez. Bu olumsuzluğun önüne geçmek

için öğrencilerin belirlenen konular üzerinde çalışma yapmaları tartışma yönteminin amaçlara

ulaşması kolaylaştırılabilir.

Geleneksel soru- cevap metodunda etkileşim daha çok öğretmenle öğrenciler arasında

ve çok sınırlı bir konu üzerinde olmaktadır. Tartışma metodunda ise hem öğretmenle öğrenciler

arasında, hem de öğrenciler arasında dinamik bir etkileşim alış- verişi vardır. Tartışma bir

sohbet değil, amaçlı bir konuşmadır. Tartışmanın başarıyla sonuçlanması için üyelerin

konuştukları konu üzerinde yeterli bilgilerin bulunması ve konuşmaların bulgulara

dayandırılması gerekir.

Tartışma Biçimleri: Ele alınan bir konunun hangi tartışma biçimleri ile işleneceğini

öğretmenin çok iyi bilmesi ve uygulayabilmesi gerekir. Öğrenciler de bu çalışma biçimlerinde

başarılı oldukça, tartışma yönteminden beklenen yarar daha çok sağlanmış olur.

1. Serbest Tartışma: Bu çalışma biçimi öğrenci sayısı az olan sınıflarda daha kolaylıkla

uygulanır burada öğretmen bazı ders konularını serbest tartışma biçiminde işleyebilir. Ancak,

konu ile ilgili gözlem, deney, inceleme ve kaynaklardan bilgi edinmelidir. Doğal olarak burada

da tartışılacak konu ile ilgili yaşantıların olması gereklidir.

2. Küme Çalışması: Kalabalık sınıflarda serbest tartışma zor olduğu için, sınıf küçük sınıflara

ayrılır.

Her kümeye birer başkan seçilir. Kümeler birer komisyon veya serbest tartışma grubu ile

çalışırlar.

Kümeler içinde her öğrenci fikrini açıklama fırsatı bulur.

Küçük Grup Tartışması

Bu tekniğin uygulanması için en az dört koşulun sınıf ortamında sağlanması gerekir. Bunlar :

1. Kazandırılacak istendik davranışlar en az kavrama düzeyinde olmalıdır.

2. Öğrenciler üzerinde tartışacakları konunun bilgi düzeyindeki hedef davranışlarını kazanmış

olmalıdırlar. Yani tartışılacak konu kavrama düzeyinde ise, onun bilgisine, yok eğer analiz

düzeyinde ise, bilgi, kavrama, uygulama düzeyindeki önkoşul olan hedef davranışlara öğrenci

sahip olmalıdır.

3. Sınıftaki öğrenci sayısı 12’ den fazla olmamalıdır.

4. Bir tiyatro oyunu, skeç, konferans, panel, bir film sunulmalı sonra tartışmaya geçirmelidir.

5. Grup22, grup44, grup66, gibi planlamalar yapılır. Bunun anlamı sınıf 6 şar kişilik gruplara

bölünecek ve her grup kendi aralarında 6 dakika düşük sesle tartışacak demektir

Büyük Grup Tartışması

1. Öğretmen konuyu ya da problemi bütün sınıfa açar

2. Sorular sorar, görüşler alınır.

3. Kendi görüşlerini ekler

4. Bunları yorumlar ve değerlendirir.

5. Bu uygulamada tartışmanın yürütücüsü öğretmendir.

6. Küçük gruplardan farklı olarak küçük gruplara ayrılamayacak şekilde (7-9 kişi) olarak

gruplandırılır.

7. Olgu, film, hikâye sunularak tartışmaya geçilir.

Tartışma yönteminde uyulacak rehber ilkeler:

1. Sınıfın bir bölümü tartışmaya katılacaksa öğrenciler tanıtılmalıdır.

2. Tartışma, belirli bir hedefe yönelik, belirli bir yöntemce düzenlenen, sistemli bir konuşma

olmalıdır.

3. Tartışma önceden planlanmalıdır. Zira plansız tartışmalarda konu dağılır ve amaca ulaşmakta

güçlük çekilir.

4. Tartışmaya katılacak öğrenciler önceden konulara değişik kaynaklardan hazırlanmalı, çeşitli

araştırma ve inceleme yapmalıdır. Öğretmen, kaynak seçiminde ve temininde öğrencilere

yardımcı olmalıdır.

5. Tartışmayı ilk yıllarda ve sene başında öğretmenin yönetmesi yararlıdır. Bunun için ilk

günlerde tartışmalar yapılmalı, tartışma kuralları öğrencilere öğretilmelidir. Öğrenciler tartışma

konusunda gerekli beceriyi kazandıktan sonra tartışmanın yönetimi öğrencilere bırakılmalıdır.

Böyle bir çalışma öğrencilere kolaylık sağlayacaktır.

6. Konuşmacı, iyi bir başlangıç konuşması ile dikkatleri tartışmaya toplamalıdır.

7. Tartışmanın bireylerle değil, fikirlerle ve sorunlarla ilgili olduğu hatırlatılmalıdır.

8. Tartışmanın yönetimi öğrencideyken, öğretmen bir üye gibi davranmalıdır. Ancak bu üyelik,

öğretmenin gerekli rehberliği yapmasına engel teşkil etmemelidir.

9. Öğrencilerin, birbirlerinin fikirlerine hoşgörü ve saygı göstermesi konusuna özen

gösterilmelidir.

10. Grubu oluşturan üyeler, tartışmalara etkin bir biçimde katılmalı, bu katılma dinleme,

hazırlanma, konuşma yoluyla çok yönlü olmalı. Tartışmaya ne kadar çok konuşmacı katılmak

isterse, tartışma o kadar başarılı sayılır.

11. Tartışmanın devam ettiği süre içinde, belli aralıklarla özet yapmak gerekir.

12. Zamanın iyi kullanılması, zaman darlığından dolayı tartışmanın bitmemesi durumunda bir

özetle tartışma bitirilmelidir.

13. Varılan sonuçlar, yapılan çalışmalardaki başlıca belge ve görüşler, bir raporla gösterilirse

yararlı olur.

Tartışma yönteminin olumlu yönleri:

1. Tartışma, istenilen nitelikte uygulandığı taktirde grup içinde ve gruplar arasında etkili bir

iletişim kurulup sürdürülmesini sağlamakta, iletişim yeteneğinin gelişmesine yardımcı

olmaktadır.

2. Demokratik bir yöntemdir.

3. Tartışma süresince gerek tartışanların gerek dinleyicilerin ilgi ve dikkatleri daima canlıdır.

4. Öğrenciler, soru sorma, ani cevap verme ve toplum önünde konuşma yeteneklerini geliştirir.

5. Tartışmaya esas olan konuların modelini gösterme, film- slayt ve tepegöz gibi ışıklı araçları

kullanma ile çarpıcı örnekler verme şeklinde diğer eğitim araçlarını rahatça kullanmalarına

imkân verir.

6. Öğrencilere anlayış, gerçekleri görme ve yakalama mahareti, tenkit ve değerlendirme gücü

kazandırır.

7. Öğretmen, değişik bir ortam içerisinde olan öğrencilerinin davranışlarını izleme,

heyecanlarını ölçme, onların zihinsel ve psikolojik gelişmelerini tanıma açısından daha sağlıklı

bir yargıya varır.

8. Bildiklerini ve düşündüklerini toplumda açıkça söyleme ve savunma alışkanlığı kazandırır.

9. Öğrenciler, düşüncelerini açıkça ortaya koyarlar. Arkadaşlarının düşünce ve görüşlerini de

öğrenirler.

10. Öğrencilerin konuyu çözümleme, kavrama ve yorumlama yeteneğini artırır.

11. Bir gruba aidiyet duygusu gelişir. Öğrenciler ekip havasına girdiklerinden birbirlerini daha

yakından tanır ve hissederler.

12. Bir sorunun çeşitli çözüm yolları olduğunu öğrenirler.

Tartışma yönteminin sınırlılıkları:

1. Tartışma yöntemini uygulamak için zamana ihtiyaç vardır.

2. Bazı öğrencilerin tartışmaya katılmak istememeleri, bu yönteminin uygulanmasında güçlük

çıkartır.

3. Zaman az olduğundan ve öğrencilerin iyi hazırlanamamaları yüzünden birçok tartışma

sonuçlanamaz.

4. Kalabalık sınıflarda uygulanması güçtür.

5. Grup üyelerinin bilgili, kültürlü ve yaşantılarının zengin olmasını gerektirir.

6. Tartışacak konunun dinleyicileri de, grubun üyeleri kadar konuya vakıf olmalarını gerektirir.

7. Sınıfın sessizliğini sağlama, tartışılan konuyu saptırmadan amaca doğru yöneltme ve zamanı

ayarlama güçlüğü vardır. Öğretmen ister istemez işe karışacaktır.

8. Grup liderinin özel yetenek, derin bilgi ve ani kavrama gibi özellikleri taşıması gerekir.

9. Konuların iletilmesinde kullanılan söz etkili bir araç değildir. İleri düzeydeki öğrenmelerde

fayda sağlamaz, unutulur gider.

BUZZ (FISILTI/VIZILTI) GRUP TARTIŞMA TEKNİĞİ

Bir konu üzerinde öğrencilere düşünmeye yöneltmek, iyi anlaşılmayan noktaları

açıklamak ve verilen bilgileri pekiştirmek amacıyla kullanılan bir yöntemdir.

Genellikle ilköğretimde ve okul öncesinde kullanılır. Önemli olan husus yaratıcı

düşünce ve soruna değişik çözümler getirmedir ve öğrencinin belirli bir süre bir konu üzerinde

tartışması ve sonunda varılan kararların açıklanmasıdır. Küçük grup çalışmaları öğrencilerin

bireysel ihtiyaçlarına ve gelişimsel hızlarına göre düzenlenir. Bazen de derse eğlenceli bir

başlangıç yapmak için bu yönteme başvurulabilir.

Vızıltı Yönteminin Özellikleri

1. Demokratik bir yöntemdir.

2. Öğrenciler tartışarak öğrenirler.

3. Öğrencilerde dil gelişimin hızlandırır.

4. Grup içinde aidat duygusu gelişir.

5. Düşüncelerini açıkça ortaya koyabilme özellikleri gelişir.

6. Farklı çözümleri görürler.

7. Öğrenciler kendi kendilerini disipline etmeyi öğrenirler.

8. Öğretmen öğrencileri daha iyi tanır.

Vızıltı Yönetiminin Sınırlılıkları

1. Zaman gerektirir.

2. Konuşmalar kolayca konu amacından sapabilir.

3. Sınıfta sessizliği sağlamak zorlaşabilir.

4. Konuşma sürelerine dikkat etmek gerekir.

5. Bazı öğrenciler bu tür etkinliklere katılmak istemeyebilirler.

6. Grup tartışmalarını sonuçlandırmak güç olabilir.

7. Çok kalabalık sınıflarda uygulanamaz.

Vızıltı Yöntemini En İyi Kullanmak İçin Rehber İlkeler

1. Konu seçimine özen gösterilmeli.

2. Grup seçimine özen gösterilmeli.

3. İyi bir hazırlık yapılmalı.

4. Tartışma yöntemi önceden belirlenmeli.

5. Tartışma yöntemine dikkat edilmeli.

Vızıltı Grupları

Vızıltı Grupları çeşitli şekillerde oluşturulur. Vızıltı grupları kişi sayısına göre isim alır.

Örneğin vızıltı 22 de iki öğrenci bir konu üzerinde ikişer dakika konuşur. Vızıltı 66 da ise altı

öğrenci aynı konu üzerinde altışar dakika tartışır. Her katılımcı bire bir tipinde kısa tartışma

için yanındaki (sağ veya sol) komşusuna döner. Vızıltı gruplarında önemli olan belli bir

öğrencinin belirli bir süre bir konu üzerinde tartışması ve sonunda varılan kararların

açıklanmasıdır. Bu tür grup tartışması 4′le 36 dakika arasında sürebileceği için Vızıltı

gruplarına “kısa süreli tartışma grupları” da denilmektedir.

AKVARYUM (İÇ ÇEMBER/OTURUŞ FORMATI)

Akvaryum tekniği, öğrencilerin ilgi duyduğu ya da üzerinde anlaşmaya varamadığı

konuların öğretiminde çok etkili bir tartışma tekniğidir. Öğrencilerin tartışma ve grupla çalışma

becerilerinin geliştirilmesi için kullanılır. Bu tekniği uygularken sınıfın uygun bir yerine bir

çember çizilir. Çemberin ortasına bir boş sandalye konur. Sınıfın tümü çemberin dışındadır.

Konu hakkında yorum yapmak isteyen sandalye oturur, düşüncesini söyler. Daha sonra yerinin

bir gönüllüye bırakmak üzere çemberin dışına çıkar. Bu arada gözlemci olarak nitelenen

çemberin dışındaki diğer öğrenciler tartışmayı izlerler. Ayrıca onlar gözler, düşünür ve

katılımcılara dönütler verirler. Tartışmayı yapılandırmak ve sürdürmek için önceden bir soru

listesi hazırlanmalıdır. Tartışma sırasında çemberi dışındakilerin sessiz olması sadece

sandalyeye oturanın konuşması gerekir. Gözlemciler tartışma sırasında not almalı, tartışma

sonunda sınıfa tartışmanın özeti sunulmalıdır.

Bu teknik, tartışmalı bir konuyu incelemek için öğrencilerin birkaç küçük tartışma

grubuna ayrılması şeklinde de yapılabilir. Her grup bir temsilci seçer ve konu hakkında kendi

ve grubun fikrini açıklar. 15-20 dakikalık tartışmadan sonra, temsilciler dönüt ve bilgi almak

için gruplarına dönebilirler.

Akvaryum Tekniğin Etkinlikle Uygulanabilmesi İçin

Tekniğin amacı belirtilmeli ve teknik, başka örnekler üzerinde öğretilmelidir.

Öğrencilerin konuyla ilgili ön bilgileri tamamlandıktan sonra, bu teknik kullanılmalıdır.

Öğrencilerin görüşlerini sıkılmadan belirtebilmeleri için rahat bir sınıf ortamı oluşturulmalıdır.

Görüşler asla eleştirilmemelidir.

Yararları

- Sınıf içi tartışmaları canlandırır.

- Mümkün olduğu kadar çok sayıda öğrencinin tartışmaya katılımını sağlar.

- Öğrencilerin tartışma ve grupla çalışma becerilerini geliştirir.

- Öğrencilerin ifade güçlerinin artmasına ve kendilerine güven duymalarına yardımcı olur.

- Öğrenciler, görüşleri sessiz ve saygılı bir biçimde dinleme, dinlediklerini kendi cümleleri ile

ifade etme ve not alma becerisi kazanırlar.

- Öğrencilerin, tartışmayı yapılandırmak için tartışma öncesi akıl yürütme ve soru oluşturma

becerileri gelişir.

Sınırlılıkları

Bu teknik her ne kadar tartışma ortamı yaratarak öğrenmede etkili olsa da zaman

yeterliliği açısından sıkıntı yaşanabilir. Tüm öğrencilerin dinlenmesi mümkün olmayabilir.

Örnek

Anlatım bozukluklarının konusunun işlendiği bir derste öğretmen öncelikle konuya kısa

bir giriş yapar. Daha sonra ”anlatım bozuklukları nasıl düzeltilebilir?” sorusunu yöneltir.

Öğrencilere düşünmeleri için zaman verilir. Düşünme sürecinin ardından sınıfın uygun bir

bölümüne çember çizilir. İlk etapta öğrencilerin tümü çemberin dışındadır. Konu hakkında

söyleyecekleri olan öğrenciler çemberin içine girerek görüşlerini belirtirler. Çemberin

dışındakiler ise gözlemcidir ve görüşlerini belirtenleri dinleyip not alırlar. Uygulama sonunda

gözlemciler sınıfa tartışmanın özetini sunarlar.

Uygulama:

Sınıfın uygun bir yerine bir çember çizilir.

Çemberin ortasına bir boş sandalye konur.

Sınıfın tümü çemberin dışındadır.

Konu hakkında yorum yapmak isteyen sandalye oturur, düşüncesini söyler ve çemberin

dışına çıkar.

Çemberin dışındaki diğer öğrenciler tartışmayı izlerler, düşünür ve katılımcılara dönütler

verirler.

Tartışmayı yapılandırmak ve sürdürmek için önceden bir soru listesi hazırlanmalıdır.

Gözlemciler tartışma sırasında not almalı, tartışma sonunda sınıfa tartışmanın özeti

sunulmalıdır.

ÇEMBER TEKNİĞİ

Bu tekniğin uygulanabilmesi için kazandırılacak davranışların en az kavrama düzeyinde

ve öğrencilerin tartışacakları konunun  bilgi ve becerilerine sahip olması gereklidir. Öğrenci

sayısı genellikle 10-15 civarında olmalıdır. Önce tartışmayı yönetecek bir lider seçilmelidir.

Lider hem tartışmayı yönetmeli hem de zamanı ayarlamalıdır. Liderden sonra tartışmada

görüşleri belirleyip yazacak bir sekreter saptanmalı; öğrenciler çember şeklinde oturtulmalıdır.

Önceden hazırlanan sorular teker teker her öğrenciye sorulmalı ve onların yanıtlarına sekreter

tarafından not verilmelidir.

Her öğrenciye her defasında 1-2 dakikalık süre verilmelidir. Tartışmanın sonunda ana noktalar

vurgulanmalıdır. Doğru yanıtlar yoksa öğrencilere ipucu verilmelidir.

RULMAN TEKNİĞİ (TOP TAŞIMA)

Rulman konuşma halkası gibi öğrenciler çember şeklinde dizilirler . Ortaya ise faklı

öğrenciler tarafından başka bir çember şeklinde dizilim olur ve ortadaki öğrencilerin yüzü dış

tarafta yani dıştaki öğrencilere olur. Bir konu hakkındaki tartışmaya sırayla katılırlar. konuşma

halkasıyla tek farkı içteki öğrenciler ile dıştaki öğrenciler sadece kendisine yüzü dönen öğrenci

ile fikir alış verişi yaparlar.

Rulman tekniğine arkadaşın söylediğinin biraz tekrarı ama ayrıntısı olarak şunları

söyleyebilirim. 2 tane iç içe çember vardır ve her iki çemberde de eşit sayıda karşılıklı

sandalyeler vardır. Sandalyelere oturan öğrencilere öğretilmek istenen hedef yada konu

verilir.öğrenciler konuyu sadece karşısındaki arkadaşıyla tartışır.belli bir süre vardır. bu süre

dolunca iç yada dış gruptaki öğrencilerden herhangi bir grup bir sandalye kayarak yerlerini

değiştirirler. Böylece herkes eşini değiştirmiş olur. ve konu yeniden tartışılır. Bu durum bir

öğrencinin tüm öğrencilerle tartışmış olmasıyla sona erer ve tüm sınıf bildiklerini veya

düşündüklerini birbirine aktarmış olur

KONUŞMA HALKASI

Konuşma halkası, öğrencilerin görüş farklılıklarını görmeye ve farklı görüşlere saygı

gösterme davranışını geliştirmeye yarayan bir yöntemdir. Bu yöntemin bir amacı da sınıf içinde

güven ve saygı atmosferi oluşturmak, öğrenciler arasında ilişkileri ve iletişimi geliştirmektir.

Konuşma halkası bir öykü, bir canlandırma, bir olay, bir resim vb. bir durumla ilgili

yapılır. Önce öykü anlatılır, okunur, canlandırma izlenir ya da olay açıklanır. Konuşma halkası

yönteminde katılımcılar kendilerini bu olayda, öyküde yer alan birinin yerine de koyarak

düşündükleri için empati yetilerinin gelişmesi söz konusudur

Katılımcılar konuşma halkası yöntemi uygulaması sonucunda duygularla düşünceleri

ayırt etmeyi de öğrenir. Çünkü konuşma halkası sürecinde üzerinde konuşulacak sorular bazen

duyguları(ne hissetmiştir?),bazense düşünceleri (ne düşünmüştür) konuşmayı gerektirir.

Konuşma halkası yönteminin aşamaları:

1. Sınıftaki bütün masalar geriye çekerek sandalyeleri ya da sıraların oturma kısmını geniş

bir daire oluşturacak şekilde yerleştirin.

2. yöntemin uygulanmasında uyulması gereken kuraları tahtaya ya da büyük bir kartona

yazıp sınıfın duvarına asın ve tek tek okuyun.

Kurallar

1.alaycı, aşağılayıcı ve kırıcı sözler kullanmayacağız.

2. kimsenin söylediğine gülmeyeceğiz.

3.konuşma nesnesi elimizde olmadan konuşmayacağız.

4.konuşan arkadaşımızın yüzüne bakacağız.

5.görüşlerimizin gerekçesini açıklamaya çalışacağız.

6.sınıfla ilgili konular konuşurken isim verceğiz.

7.yanlızca sıramız geldiğinde konuşacağız.

8.söylenenleri çok dikkatli dinleyeceğiz.

9. “ arkadaşıma katılarak şunu söylemek istiyorum ”ya da “arkadaşıma katılmıyorum,

çünkü…”gibi cümleler kurabiliriz.

3. öğrenciler halka şeklinde oturtun.

4. konuşma sırası belirtecek bir cisim bulundurun.(küçük bir kutu, bir deniz kabuğu

vb.olabilir.). bu cisim sırayla elden ele dolaşarak konuşma sırasını diğerini verir.

5. konuşmayı başlatarak durumu anlatın yada olayın canlandırılmasını sağlayın. Konuşma

konusu bir öykü ise öyküyü okuyun ya da bir öğrenciye okutun. Konuşmayı başlatacak

materyal bir resim ise her öğrencide bulunacak şekilde resim çoğaltın. Durumun,olayın

anlaşılmasından emin olun.

6. konuşma nesnesinin yanınızdakine vererek konuşmaya başlayın.

Konuşma halkası soru örnekleri

- sizce…ne hissetmiştir?

- sizce…ne düşünmüştür?

- buna benzeyen bir durum yaşadınız mı?

- sizce ne hissetiniz?

7. yukarıdaki örneklerin her turda yalnızca biri konuşulur. Diğeri öbür turda konuşulur.

8. cismi eline alan öğrenci konuşmak istemezse geç diyerek yanındakine geçirebilir.

9. konuşma sırasını belirleyen cisim en son size geldiğinde sizde cevabınızı verin ,sonra da

söylenenleri hedefleriniz doğrultusunda özetleyin.

10. konuşma halkası yöntemine bağlantılı olarak başka bir yöntemle konuyu

geliştirebilirsiniz.

Konuşma Halkası Yönteminin Kullanılma Amaçları

-sınıf içinde, okulda, bahçede, yaşamda var olan, uyulması gereken kuralları ve sorumlulukları

tanımlama,

-duyguları açıklama

-okulda şiddet,dışlanma gibi konuları tartışma,

-dinleme ve dikkat toplama gibi iletişim becerileri geliştirme,

-öğrencilere daha fazla yetki ve sorumluluk verme,

-daha güçlü bir sınıf duygusunu geliştirme,

-grup içinde konuşma becerisini geliştirme,

-kendini başka birinin yerine koyarak düşünme,

-yaşanmış bir disiplin sorununa çözümler üretme.

Konuşma Halkası Yöntemi Kullanılırken Nelere Dikkat Edilmelidir?

-halkanın eşit bir üyesi olduğunuzu unutmayınız.

-öğrencilerin tamamının birbirinin yüzünü görebilecekleri biçimde bir halka şeklinde oturtun

-görüşlerini anlatmada zorlanan öğrencinin de saygı görmesini sağlayacak bir ortam oluşturun

-yöntemin uygulanmasında uyulması gereken kuralları mutlaka uyun.

-yanıt verme konusunda öğrencileri acele ettirmeyin.

-sabırlı ve sakin olun, çekinerek ve yavaşça konuşan öğrencileri yüreklendirin.

Dezavantajları:

-Bazı öğrencilerin hiç katılamadığı,

-Neyin amaçlandığının iyi tespit edilememesi halinde birebir konu ile ilişki kurulamayabilir

-Amaç ve konu kapsamı dışına çıkma zaman zaman karşılaşılabilecek bir

-Mevcudun fazla olması halinde uygulama zorlukları ortaya çıkacaktır sorundur

-Utangaç ve konuşma yeteneği zayıf olan öğrencilerin bazı uygulamalarda hiç söz almadığı

Görülmüştür

GÖRÜŞ GELİŞTİRME TEKNİĞİ

Eğitim ortamında bir konuda yapılan düşünce alışverişinde, tartışmasında kişinin kendi

görüşünü diğer görüşlerden de yararlanarak geliştirmesini ve savunmasını ya da değiştirmesini,

karşı çıktığı görüşü benimsemesini sağlayan bir öğretme - öğrenme tekniğidir. Görüş

geliştirme, belirgin çelişkiler ve kutuptanmış tutumları kapsayan konuların öğretiminde

öğrencilerde görüş geliştirmek için kullanılan bir tartışma yöntemi olarak tanımlanabilir. Bu

yöntemin kullanılması için konuların belirgin çelişkiler ve kutuplaşmış tutumlar içeren

konuların öğretiliyor olması gerekir. Görüş geliştirme, bütün sınıfın katılımı ile gerçekleştirilir.

Yararları

Öğrencilerin bütün halinde katıldıkları bir çalışmadır.

Öğrencilere kendi görüşlerini ifade etme, bu görüşleri gerekçeleriyle savunma ve fikir

değişikliği yapma olanağı tanır.

Öğrencilere, diğer düşüncelere saygı duymayı, yeni fikirlere açık olmayı öğretir.

Öğrencilerin bir konuyla ilgili değişik bakış açıları oluşturmalarını ve konuya eleştirel

olarak bakmalarını sağlar.

Öğrencilerin ilgi ve dikkatlerini artırarak derse aktif katılımlarını sağlar.

Sınıf içinde zevkli ve eğlenceli bir ortam oluşmasını sağlar

Sınırlılıkları

Tartışmalı konu bulmak her zaman mümkün olmayabilir.

Öğrenciler dinleme ve tartışma kuralları için gerekli davranışları kazanmamışlarsa, sınıf

içinde aynı anda konuşma ve tartışma yaşanmasına ve sınıfta aşırı bir gürültü yaratılarak dersin

akışının bozulmasına neden olabilir.

Öğrencilerin birbirlerinden etkilenerek benzer düşünceleri savunmaları durumda farklı

düşüncelerin ortaya çıkması mümkün olmaya bilir.

Uygulama Aşamaları

Konunun geçerli bir çelişki içerecek nitelikte olması gerektiğini bilmelidir.

Birbirleriyle ilişkili birden çok tartışma konusu belirlenir. Seçilen konuların tartışmaya

açık konular olmasına dikkat edilmelidir.

Slogan kullanılmasını engellemelidir.

Örnek:

- Nükleer santrallerin sayıları arttırılmalıdır.

- Kişilik gelişiminde çevre kalıtıma göre daha etkilidir.

· Beş ayrı kartona;

- Kesinlikle katılıyorum

- Katılıyorum

- Fikrim yok

- Katılmıyorum

- Kesinlikle katılmıyorum

yazılarak sınıfta farklı yerlere asılır.

Konular tahtaya yazılır ve öğrencilere bir süre düşünme fırsatı verilir.

Öğrencilerin kendi görüşlerini gösteren kartonun altında yer alması istenir.

Öğrenciler yerini aldıktan sonra tartışmaya başlanır. Öğrencilerin bulundukları noktada

neden durduklarını, açıklamaları, birbirini dinlemeleri ve ikna etmeye çalışmaları sağlanır.

Öğrencilerin arkadaşlarının açıklamalarından etkilenip etkilenmedikleri sorulurken,

ikna olanların yerlerini değiştirmeleri sağlanmalıdır.

Bütün öğrencilerin tartışmaya katılması için çaba harcanır.

Konunun yeterince tartışıldığına emin olunduğunda tartışma sona erdirilebilir.

Bu yöntemin sonunda “şu görüş doğru, bu görüş yanlıştır.” denilemez. Öğrencilerde; karşıt

görüşü dinleme, karşıt görüşe saygılı davranma, aynı konunun farklı bakış açılarını görme,

kendi görüşlerinin değişebileceği kazanımlar ortaya çıkar.

Görüş Geliştirme Tekniğinde Öğretmenin Görevleri

Konunun geçerli bir çelişki içerecek nitelikte olması gerektiğini bilmelidir.

Slogan kullanılmasını engellemelidir.

Tartışılacak konuyu tekniğe uygun şekilde belirlemelidir.

Sınıfta saygı ortamı yaratmalıdır.

Öğrencilerin sınıf ortamında tartışmalarına olanak verilmelidir.

Görüş belirten öğrencilerden görüşlerinin nedenlerini istemesi, yanlı davranmaması ve

öğrencilerin düşüncelerini eleştirmemesi gerekir.

Sınıf yönetiminde becerikli olmalıdır.

Görüş Geliştirme Tekniği Münazaradan Tamamen Farklıdır. Görüş Geliştirme

Tekniğinde;

İki zıt düşünce yoktur, iki uç noktanın ara noktaları da vardır.

Bütün sınıf tartışmaya katılabilir, jüri yoktur.

Tartışmada kazanan, kaybeden grup yoktur.

Öğrenciler başta savundukları görüşü terk edip başka bir görüşe, hatta karşı çıktığı

görüşe katılabilirler.

MÜNAZARA

Belli bir konunun farklı iki ayrı grup tarafından lehine veya aleyhine tartışılmasıdır.

Münazara için genellikle üçer yada dörder kişilik iki grup kurulur.

Her grubun belli birer süresi varıdır. Ve bu sürede kendi görüşlerini savunarak karşı

tarafı çürütürler.

Gruplardan birisi işlenecek konuya olumlu, diğeri ise olumsuz yönden savunur. Yani bir

grup “tez”, diğer grup ise “antitez” i alır.

Münazara yapacak kişileri değerlendirecek bir “jüri” seçilmelidir. Jüri, ya başlangıçta

yada münazara yapılacağı gün seçilebilir.

Jürinin değerlendirmede dikkat edeceği hususlar;

- Konuşulan dili kullanma gücü (Diksiyon, Vurgu, Tonlama, Kelime Hazinesi,

Cümle Kurma vb. )

- El, kol ve yüz hareketlerini yerinde kullanma

- Savunmada inandırıcı olma. (Belgeler, istatistiki bilgiler, resimler, gazete

haberleri)

- Konuşmacıların fiziki özellikleri.(Temiz ve düzenli giyim vb. )

Münazarada yazılı metne bakarak okuma olmaz.

Gruptaki her kişi aynı alt konuyu savunamaz

Münazaranın Kazandırdıkları

Öğrenciye bir fikri savunmayı veya çürütmeyi, çabuk ve tutarlı davranmayı,

etkili söz söylemeyi sağlaması.

Önce dinlemek gerektiğini öğretmesi

Empatiyi öğretmesi

Fikre saygı duyulması gerektiğini öğretmesi

Kendi eksikliklerini görme avantajı sağlaması

Beyindeki fikir üretimini sürekli aktif tutmayı sağlar

Analitik düşünme sağlar

Münazaranın Olumsuz Yönleri:

Kıskançlık

Kibir

Kin

Dedikodu

Kusur kabul etmemek

Karşıdakinin gizli kusurlarını araştırmak(tecessüs)

Başkasının üzüntüsüne sevinmek, sevinmesine üzülmek

Gösteriş

Kabalaşmak, öfkelenmek, düşmanlık, cimrilik, başkasından üstün görmek,

nankörlük etmek, başkalarını küçük görmek, fazla konuşmak.

PANEL

Toplumu ilgilendiren bir konunun dinleyiciler önünde, sohbet havası içinde, uzmanlar

tarafından tartışıldığı konuşmalara panel denir

Panelin Faydası:

Panelde amaç bir konuda karara varmaktan ziyade sorunu çeşitli yönleriyle

aydınlatmak, farklı görüşleri, farklı anlayışları ortaya koymaktır.

Panelin Özellikleri

Daha çok kalabalık sınıflarda tercih edilir

Konuşmacı sayısı 3 - 6 kişiden oluşur.

Panelin konusu güncel, bilimsel ve ya tartışılacak bir konu olmalıdır.Panelin

Özellikleri

Dinleyiciler tartışmaya katılmaz.

Konuşmacılar düşüncelerini ifade etme süresi 10-15 dakikadır.

Topluma açıktır.

Panelin Uygulanışı

Panelde bir başkan bulunur.

Başkan panel boyunca tarafsız kalmak zorundadır.

Panelin sonunda genel bir özetleme yaparak tartışmayı sonlandırır.

Bu özetlemede kendi görüşlerini ortaya koymaz.

Konuşmacılar uzman oldukları konunun ayrı yönlerini ele alırlar.

Konuşma sırası ve süresi başkan tarafından belirlenir.

Panelin sonunda dinleyiciler paneli sunan konuşmacılara sorular sorabilir.

FORUM

Değişik görüşlere sahip iki ya da daha fazla

konuşmacının belli bir konuda geniş bir kitleye

uzman bilgisi aktarması ve daha sonra da

dinleyicilerden gelecek sorulara cevap

vermesidir.

Küçük bir grubun dinleyicilere bilgi vermesi

ve bu sunumun ardından dinleyici gurubun

konuşmacılara (uzmanlara) soru sordukları

veya düşüncelerini paylaştıkları tekniktir.

Panel, açık oturum ve sempozyumdan sonra

gerçekleşebileceği gibi ayrı bir süreç olarak da

düzenlenebilir.

AÇIK OTURUM

3-5 kişilik bir grubun bir başkan yönetiminde belli konularda fikir ve görüşlerini sırayla

dinleyicilere aktardıkları tekniktir.

Geniş kitleleri ilgilendiren güncel bir konunun uzmanlarınca, bir başkan yönetiminde

dinleyicilerin önünde tartışıldığı bir yöntemdir.

Başkan önce konuyu açıklar, sonra konuşmacıları tanıtır ve söz verir.

Konuşmalar belli bir sıraya göre değil yöneten kişinin tercihine göre (söz alınır) gerçekleşir.

Konuşmacılar birçok defa söz alarak konuşabilirler.

Başkan konu hakkında bilgi sahibi olmalı, tartışma boyunca tarafsız olmalı, konuşmacılara

eşit söz hakkı vermelidir.

Başkan konuşmacılara bir takım sorular yöneltir ve gerektiğinde kısa bir değerlendirme

yapar. Örnek: Siyaset Meydanı

SEMPOZYUM (BİLGİ ŞÖLENİ)

Bir konu ile ilgili iki ya da daha fazla kişinin

katıldığı grup tartışma tekniğidir. Sempozyuma

katılan konuşmacılar konularına hâkim olmalıdır.

Önceden belirlenmiş ve yazılı olarak tartışmaya

katılacaklara duyurulmuş bir konu üzerinde, uzman

kişiler tarafından konunun değişik yönleriyle

genelde 15dakikalık bildirilerle sunulmasıdır.

Her bir oturuma katılacak gruplar 5-6 kişi olabilir.

Bazı bildiriler poster bildiri olarak’ ta asılabilir.

(Uzman kişilerin sundukları ve çoğu zaman yazılı olarak da düzenleme kuruluna verdikleri

konuşmalarına “tebliğ” ya da “bildiri” denir.)

Sempozyum sırasında bildiriler sırasında tartışma olmaz.

Sunular bittikten sonra o oturuma katılanlarla bir forum düzenlenerek, dinleyicilerin

sorularına cevap verilir.

Forum sırasında grup üyeleri arasında tartışma da yapılabilir.

Akademik bir konu (bilimsel, sanatsal, felsefi) üzerinde, uzman kişilerce konunun değişik

yönlerinin sunulmasıdır.

Sunumlar bildiri veya tebliğ niteliğindedir.

Sempozyum sırasında bildiriler veya tebliğler üzerinde tartışma olmaz.

Sempozyum diğer tekniklere göre daha ilmi ve ciddi bir havada geçer.

Sempozyumu bir başkan yönetir ve konuşmacıların sayısı 3-6 kişi, konuşma süreleri 5-20

dakika arasıdır.

Sempozyum, oturumlar halinde, ayrı salonlarda birkaç gün boyunca da sürebilir.

Sunumun ardından forum düzenlenerek, dinleyicilerin sorularına cevap verilebilir.

Dinleyiciler sunum yapılan konu hakkında genelde bilgi sahibi olan kişilerdir.

SEMİNER

Uzmanlık ve bilgi gerektiren bir konuda uzman bir kişinin ilgili gruba sunu yapmasıdır.

Daha çok Yüksek Lisans ve Doktora düzeyindeki eğitim kademesinde kullanılır.

En yaygın kullanım biçimi yazılı bir tez ya da çalışma üzerinde grupça tartışılmasıdır.

Üzerinde görüşülecek yazılı materyal iki-üç hafta önceden grup üyelerine dağıtılır ve ön

çalışma yapılır.

Seminerler genellikle akademik özellik taşırlar.

Bir konuda araştırma yapmış veya o konuda bilgiye sahip kişi izleyicilerle bilgilerini

paylaşır.

KOLLEGYUM YÖNTEMİ

Panele oldukça benzeyen bir tekniktir. Ancak bunda bir yerine iki panel vardır. Birinci panel

kaynak kişilerden ikincisi ise öğrencilerden oluşur. Her iki grupta üçer kişi vardır. Kaynak kişiler

konu uzmanı olmaları nedeniyle davet edilirler. Dinleyicileri temsil eden kişilerin de tartışılan

konuya ilgi duymaları beklenmektedir. Bu grup, kaynak kişilere uygun soruları sorması ve

gerekli görülen katı sağlaması için hazırlıklı olmalıdır.

Uygulanışı

1-Her iki panelin üyeleri dinleyici karşısında yerlerini alırlar.

2-Dinleyicileri temsil eden grup, konuyu sunar ve kaynak panele sorularını yöneltirler.

3-Kaynak kişiler, sorulan sorunun kendi uzmanlık alanlarına giren bölümü açıklarlar.

4-Lider, dinleyicileri soru sorma ve katkıda bulunmaya özendirir.

5-Tartışmalar özetlenir.

Üstün Yönleri

1-Kaynak kişileri, dinleyici sorun ve ihtiyaçlarına yöneliktir.

2-Dinleyici ve konuşmacının eşit koşullarda tartışmaya katıldığı ve işbirliği yaptığı bir tekniktir.

3-Dinleyicilerin uzmanlara ilgi duymasını sağlar.

4-Etkin katılımı özendirir.

Eksik Yönleri

1-Kaynak kişiler, sorunlara yanıt vermekten çok kendi tercih ettikleri konuları tartışmaya

yönelebilirler.

2-Teknik için gerekli zamanı ayırma güç olur.

ZIT PANEL TEKNİĞİNİN AÇIKLAMASI

Bu tekniğin uygulanması için tartışma konusu hakkında öğrencilerin bilgi sahibi olmaları

gereklidir. Bunun için, bu teknik genellikle daha önce öğrenilmiş konuların tekrarında uygulanır.

Ancak öğrencilerin önceden hazırlık yaptıkları bir konuda da uygulanması mümkündür. Örneğin,

dersin başlangıcında, önceki dersin tekrarı yapılırken kullanılabilir. Özellikle daha önceden

işIenmiş olan konuların özetlenmesi açısından yararlı bir tekniktir.

Zıt panelde amaç, öğrencilerin ilgisini çekmek, kısmen tartışılmış ama yeterince açıklığa

kavuşmamış konuları daha anlaşılır hale getirmektir.

Teknik uygulanırken bir lider/yönetici seçilir.

Sınıf ikiye bölünür. Gruplardan biri soru, diğeri cevap grubudur.

Tartışılacak konu sınıfa duyurulur.

Soru grubu soracağı soruları, cevap grubu da muhtemeI/sorulabileceğini düşündüğü soruların

cevaplarını hazırIar.

Bu çalışma için gruplara 10-15 dakika süre verilir ve süre sonunda uygulama başlar.

WORKSHOP(ÇALIŞTAY) TEKNİĞİ

Grup tekniğidir. Bireylerin ortak bir konu üzerinde çalışmalarını, düşünmelerini ve

öğrenmelerini sağlar ve bireyleri belli bir yerde, kısa bir zaman süresinde ortak eğitim

sorunlarını, ilgi veya iş problemlerini bir araya getiren ve öğreten bir tekniktir.

Bu teknikle bilgi ve beceriler bir arada kullanılır ve bu beceriler çok çabuk unutulmaz. Böylece

bu teknikle öğrenme hızla artırılır.

Workshop tekniği çok kalabalık gruplara uygulanmaz bu yüzden de okullarda pek kullanışlı

değildir. Eğitimde ve eğitim konularının dışında kullanılabilir.

Tekniğin uygulamasında planlama katılanlar tarafından yapılabilir. Katılanlar arasından bir lider

seçilir. Lider konuyu belirler. Herkes kendi fikrini söyler ve bir kişi fikirlerden çıkan önemli

noktaları not eder. Toplantı sonunda bir görüşme yapılır ve düşünceler belirtildikten sonra özet

çıkarılır. Çıkarılan özet üyelere dağıtılır.

Bu teknik;

Olayların derinlemesine incelenmesini sağlar,

Araştırma ve problem çözme gücünü geliştirir,

Özgün görüşlerin dile getirilmesini sağlar,

Ortam birlikteliği sağlar.

Öğretmen öğrencilerle bire bir konuşabiliyor.

SOKRAT SEMİNERİ

İçeriği öğretmek, eleştirel düşünme ve tartışma becerileri kazandırmak esastır.

Öğrencilere ağır bir metnin inceletilmesi esasına dayanır. Daha sonra öğrencilere düşünme

biçimlerini geliştirici sorular sorulur.

Sokrat tartışması, Sokrat semineri ve sokratik yöntem (metod) birbirinden farklı kavramlardır.

Sokrat tartışması buldurma tekniği olarak da ifade edilen iki aşamalı bir tekniktir. Sokrat

semineri ağır bir metnin incelenmesine dayanır.

Sokratik yöntem veya sokratik metod olarak ifade edilen kavramsa genel anlamda soru-cevap

tekniği yerine kullanılan bir kavramdır.

Sokrat Tartışması (Buldurma) Yöntemi

Sokrat tekniğinde amaç, insanların bildiklerinden hareketle önceden hazırlanmış sorular

yardımıyla yeni bilgileri öğretmektir. Sokrates’in felsefi tartışmalarda uyguladığı yöntemin

öğretime uyarlanmış şeklidir.

Sokrat tartışması ile soru-cevap tekniği aynı değildir.

Sokrates’e göre insanda tüm bilgiler vardır; ancak uyur, üstü kapalıdır. Bunu uyanık

hale getirmek eğitimin görevidir. Öğretme ise sadece soru sorarak yapılır.

Uygulanması

Yöntemin birinci aşamasında evet hayır sorularıyla öğrenci önceki öğrenmelerinden

şüphe eder hale getirilir.

Öğretmen öğrenciye meydan okuyarak sorularla onu sıkıştırır. Ardından öğrencilerin

yanlış bilgilerini fark etmelerine yardımcı olur. (ironi oluşturma)

İkinci aşamada öğrenci yanlışını fark etmiştir ve önceden planlanmış sorularla doğru

bilgi buldurulur.

Bilinmesi Gerekenler

Öğrenci merkezlidir.

Buluş yoluyla öğretim yaklaşımına temel oluşturur.

Eleştirel düşünme, tartışma yeterliliği gibi becerilerin kazanılmasını sağlar.

Öğrenci bu teknikle öğrenmeyi öğrenir.

Çok iyi uygulanabilmesi için soru-cevap yönteminin bilinmesi gerekir.

BEYİN FIRTINASI NEDİR?

Bireylerin eleştirilme endişesi olmadan fikirlerini rahatlıkla ifade ettikleri grup tartışma tekniğidir.

Beyin fırtınası, değişik fikirlerin ortaya konulmasını destekler, böylece kısa sürede çok sayıda farklı

fikirler üretilir. Bu tekniğin uygulanmasında fikirlerin niteliğinden çok, sayıca çokluğu önemlidir.

Gruplar, bu tekniği uygulayarak daha yaratıcı bir şekilde belirli bir konuda hızlı bir süreç içinde çok sayıda

fikir üretirler. Fikirler, gruptakilerin bilgilerini, tecrübelerini ve ileri görüşlerini birleştirir bir şekilde

toparlanarak listelenir ve ortaya çıkan fikirler listesinden kullanılabilecek olanlar seçilir:

Beyin Fırtınasının Yararları:

-Grubun bütün olarak bilgilerini ve deneyimlerini ortaya koymasına yardımcı olur.

-Yaratıcılığı destekler.

-Grubun bütününün katılımını sağlar.

Nasıl Beyin Fırtınası Yaparız?

-Ekip lideri beyin fırtınası için konuyu yeniden gözden geçirerek netleştirir,

-Belirli bir süre tespit edilir,

-Gruptaki her üye sıra ile bir fikir ortaya atar,

-Ekip lideri her fikri tahtaya yazar. Fikir özetlenerek tahtaya yazılır ise fikri ortaya atan kişinin fikrin

anlamını koruduğunu kabul etmesi gerekir,

-Fikirlerin sayıca çokluğu önemlidir. Bir kişinin fikri daha önce kaydedilen bir başka fikre bağlantılı

olabilir,

-Süreç, gruptakilerin bütün fikirlerini tamamlanıncaya kadar devam eder,

-Ekip lideri bir sonraki aşamaya geçmeden önce gruba kaydedilecek daha başka fikirlerinin olup

olmadığını sorar.

BEYİN FIRTINASI İÇİN KURALLAR:

-Her grup üyesi her seferinde yalnız bir fikir söyler,

-Fikirler dönüşümlü olarak söylenir,

-Fikirler söylenirken ortaya atılan fikirle ilgili olarak hiçbir yorum ve eleştiri yapılmaz, fikirler

sorgulanmaz veya yargılanmaz,

-Hızla bir kişiden diğerine geçilir,

-Grup üyeleri eğer sıra kendilerine geldiğinde söyleyecek fikirleri yok ise "beni geçin" der,

-Her fikir; çılgınca, mantıksızca, aptalca, uygun değil veya tekrar ediliyor gibi görülse bile, kabul edilir,

Tartışma / Açıklama Bölümü:

Bütün fikirlerin ortaya atılışı tamamlandıktan sonra tartışma/açıklama bölümüne geçilir. Ortaya

atılan fikirler üzerinde tartışılarak fikirlerin tam olarak anlaşılması sağlanır. Bu bölümün

sonunda bütün grup üyelerinin uzlaşması ve bir fikir üzerinde hemfikir oluşması zorunluluk

değildir.

-Grup üyelerinin aydınlanmasını istedikleri noktalar üzerinde beyin fırtınası yaratılarak tartışılır,

-amacına uygun olmayan, grubun becerilerinin dışında ve daha önceden tamamlanmış fikirler

elenir,

-Aynı özelliği taşıyan fikirler gruplandırılarak birleştirilir.

Beyin Fırtınasını Ne Zaman Kullanabiliriz?

-Amaçlar belirlenirken,

-Öğretmen/öğrenci katılımını sağlamak için,

-Öğrenci/personel/veli fikirleri arasından öncelik taşıyanların belirlenmesinde,

-Fazla sıklıkla toplanmayan gruplarda fikir üretiminde,

-Büyük değişim yaratacak fikirleri ortaya çıkarmada,

-Personele görüşlerini açıklama fırsatı tanımada,

-Eleştiriyi formülleştirmede,

-Görüş birliğine ulaşmada,

-Gelişim hedeflerinin belirlenmesinde,

-Problem çözümünde,

-Yaratıcı fikirler üretmede.

Beyin Fırtınasının Temel Kuralları:

- Bütün öneriler kabul edilir ve listelenir,

- Hiçbir öneri eleştirilmez,

- Fikirlerin özgürce açıklanması desteklenir,

- Bütün fikirler ortaya konuluncaya kadar önerilerin ortaya konuşu devam eder,

- Fikirlerin sınıflandırılması sağlanır,

- Benzer fikirler fikri ortaya atanın kabulü ile gruplandırılır,

- Öneriler, fikri ortaya atanın kabulü ile geliştirilir.