10

9

REKABET

HABER BLTEN

Say :9 Tarih: 20 Mart 2005 / Sahibi: Rekabet Dernei adna Prof Dr. Erdal Trkkan /Ayda Bir Yaynlanr

Yaz Kurulu:

Ali Ulusoy, Aydn Ayaydn, Ercan Kumcu, Ercment Erdem,

Erdal Trkkan, Gamze z, Hamdi Pnar, brahim Gl,

Kamil Mutluer, Kemal Erol, Kubilay Atasayar, Mmin Erkunt

Nahit Tre, Nejdet Karacehennem, Nurkut nan, Onur Ar,

Osman Sevaiolu,evket zgergin, Tamer Mftolu,

Tuna Yurtseven,Uur zgker, Yavuz Ege

leti Adresi : PK 649 Yeniehir / Ankara

Yazma Adresi: Necatibey caddesi, 94/8 Shhiye / Ankara

Telefon: (532) 341 07 39 rtibat tel: (312) 230 66 44

Faks: (312) 232 01 69

e-posta: rd@rekabetdernegi..org

WEB: www.rekabetdernegi..org : Banka:T.C.Ziraat Bankas 0795 Necatibey ubesi Hesap No: 647 654 kabetdernegi.org

VERG No:Ankara Bakent Vergi Dairesi:7340430101

LK HABER-YORUM

HKMETN REKABET POLTKASI

Prof Dr. Erdal Trkkan Sayfa 2

BRLEME VE DEVRALMALAR

-Basndan Haber Balklar Sayfa 5

REKABET KLTR

HUKUK AIDAN REKABET ET Yard. Do Dr. Gl EFEM S. 6

DZENLEYC KURUMLAR

*REKABET KURULUNUN 8. NC KURULU YILDNMNN DNDRDKLER Dr. Kemal Erol Sayfa

*ST KURULLAR EREVE KANUNU HAKKINDA BR NOT Do. Dr. Ali Ulusoy Sayfa 4

REKABET HUKUKU VE AB YE UYUM

*REKABET HUKUKU UYGULAMASINDA STSNALAR DO DR. NURKUT NAN ,Sayfa 9

*HAKSIZ REKABET VE REKABET HUKUKU AISINDAN TRK VE AVRUPA HUKUKUNDA ARABA YEDEK PARALARI YRD. DO. DR. HAMD PINAR Sayfa 10

DOAL TEKELLER VE REGLASYON

Datmda zelletirme: Bitmeyen ark

Prof. Dr. Osman SEVAOLU S.12

DEVLET YARDIMLARI

-Basndan Haber Balklar s.14

YARIMALAR VE DLLER

-Basndan Haber Balklar s.9

HAKSIZ REKABET

-Basndan Haber Balklar S.17

FKR VE SINA MLKYET

SINA MLKYET HAKLARI ve

VEKLLK HZMET (1)

Tuna Yurtseven Sayfa 16

-Basndan Haber Balklar S.17

ZELLETRME

Basndan Haber Ba. s.14

REKABETN MAKRO EKONOMK KOULLARI

-Basndan Haber Balklar

Sayfa:18

FAKTR PYASALARINDA REKABET

FNANSAL HZMETLER YASASI VE REKABET evket zgergin

-Basndan Haber Balklar S.15

KAMU HALELERNDE REKABET

-Basndan Haber Balklar

Sayfa:18

REKABET GC

-Basndan Haber Balklar S.15

DZENLEYC ve LGL KURUMLAR

-Rekabet Kurulu Karar zetleri

-TKdan Haber Balklar

-EPDKdan Haber Balklar

-Reklam Kurulu Kararlar

-YK ve B Kararlar

Sayfa:18-25

REKABET DERNENDEN HABERLER

*REKABET DERNE STANBUL UBES YASAL KURULU LEMLERN TAMAMLADI s.25

*Rekabet Kurulunun Kararlar Inda Hakim Durumun Ktye Kullanlmas Toplants s. 25

NOT: Bltendeki haberler kaynak gsterilmek kayd ile aynen kullanlabilir ve aktarlabilir

Bltendeki fotoraflar iin: www.rekabetdernegi..org adresine baknz.

LK HABER-YORUM

HKMETN REKABET POLTKASI

Prof Dr. Erdal Trkan (Rekabet Dernei Genel Bakan)

ubat 2004 zmir ktisat Kongresinin alnda Babakan Sn. Recep Tayip Erdoann konumasn dinleyenler, onun kararl bir rekabet taraftar olduu ve tutarl ve etkin bir rekabet politikas izlemeyi amalad konusunda kolayca ikna olabilirlerdi.Sn Erdoan konumasnda onlarca kez rekabet kavramn kullanm, Trkiyenin her konuda rekabeti bir anlay ile ynlendirilmesi gerektiine tam olarak inand izlenimini vermiti.Ayn ekilde Erdoan Hkmetinin enflasyonla mcadele ve IMF ile ilikileri srdrme konusunda gze ald byk siyasi risk de hem onun rekabetin kanlmaz altyapsn oluturan ekonomik istikrar salamadaki kararlln ortaya koyuyor hem de rekabet politikasna birinci derecede nem atfettii izlenimini glendiriyordu. Nihayet Erdoan Hkmetinin AB ile tam yelik yolunda att kararl ve hzl admlar Hkmetin rekabet konusundaki inanllnn bir baka gstergesi olarak kabul ediliyordu. Nihayet Sn.Erdoann bizatihi yatrm ortamnn iyiletirilmesi konusundaki iyi niyetli ve samimi abalar, ayrca zelletirme konusunda istenilen sonu alamasa bile samimi ve istekli grnmesi Hkmetin rekabete olan balln ve rekabeti bir politika izledii inancn glendirecek gstergeler olarak kabul edilebilir.

Ancak tm bu olumlu gstergelere karn temel konuda Hkmetin ortaya koyduu yaklamlar onun tutarl bir rekabet politikasna sahip olmad izlenimini vermektedir.

Hkmetin rekabet inanszl konusunda kuku yaratan gelimelerden birisi devlet yardmlar konusunda ortaya kmtr. Tm uyarlara ve srarl itirazlara karn, Hkmet IMF ile de kar karya gelmeyi gz nne alarak devlet yardmlar yasa tasarsn haksz rekabet yaratacak, rekabeti yapnn yaratt kaynak tahsisini bozacak ve bte dengelerini ve ekonomik istikrar ve IMF ile tesis edilmi olan gven ilikisini tehdit edeci sonular verecek bir biimde biimlendirmekte inat etmitir. Ayrca Hkmet devlet yardmlarnn rekabete uygunluunun denetlenmesi konusunda bamsz bir kuruma (rnein Rekabet Kurumu) yetki verilmesi konusunda gerek AB den gerekse ilgili evrelerden gelen srarl taleplere kulak tkamtr. u anda Hkmet bu konuda uzlamac bir yaklam benimseyecek gibi grnse de bunu istemeden ve inanmadan yapaca ve rekabeti devlet yardmlarn rekabeti bir anlayla yeniden ele alma gibi bir niyete sahip olmad intiban glendirecek bir durum varln srdrmektedir.

Hkmetin kararl bir rekabet politikasna sahip olup olmad konusunda kuku uyandran ikinci nemli husus, bamsz dzenleyici kurumlar konusundaki yaklamlardr.Hkmet uzunca bir sredir tartmaya alm olan ve Meclis gndemine gelmi olan st kurullar yasa tasla zerinde son rtular ynlendirmekle meguldr. Bugne kadar kamu oyundan ve ilgili kii ve kurululardan gelen tm uyarlara ve srarl itirazlara ramen yasa taslanda bamszl glendirecek hkmlere yer verilmedii gibi bu kurulularn Hkmet kontrolne alnmas dorultusunda yeni deiikliklerin gndeme getirildii grlmektedir.Bu kurullarn baz alardan reforme edilmesi gerei olsa bile bunun gerekeleri tam olarak aklanmadan bamszl azaltacak ynde yaplmas Hkmetin rekabet politikasnn tutarll konusunda kuku yaratacak niteliktedir.

Hkmetin rekabet politikalar konusunda kuku uyandran bir baka konu szde gelir salamak amacyla baz mallara kaa, kaakl ve haksz rekabeti tevik edecek dzeyde yksek vergi konulmu olmasdr. Denetim mekanizmalar glendirilmeden vergilerin nemli lde arttrlmasnn kaak ve kaakla yol at artk herkesin bildii bir gerektir. Hkmetin kaak rak faciasna ramen hala lsz vergi artlarnn haksz rekabeti krklediini nemsemiyor grnmesi bir haksz rekabet duyarszl olarak alglanabilir mahiyettedir. zlenilen yksek vergi politikasnn kaytsz ekonomiyi anormal boyutlarda arttrd rakamlarla ortada olduu halde bu konulardan geri adm atlmamas dikkat ekicidir.

inden gelen haksz rekabeti nleme konusunda rekabeti zedeleyecek ar bir tutum iine girmi olmas, kamu ihalelerinde rekabeti salamaya ynelik hale Kanununu bir trl iine sindirememi grnmesi de Hkmetin inanl bir rekabet politikasna sahip olup olmad konusundaki kukular arttrmaktadr.

Trkiyede Hkmet rekabet konusunda rma geip derede boulma durumu ile kar karyadr.Sonu itibariyle Hkmetin Rekabet Politikas netletirmesi konusunda mutlaka birilerinin bir eyler yapmas gerekmektedir. phesiz en iyi zm Hkmetin kendi kendine rekabet politikasn netletirmesi ve gelitirmesidir. Ancak u anda parti ii dinamiklerin ksmen bloke edilmi olmas byle bir olasln gereklemesi ansn azaltmaktadr. kinci bir olaslk Hkmetin hem bamsz kurumlar hem de ilgili sivil toplum kurulularnca toplu bir biimde uyarlmas ve bu uyarlarn sonu alnncaya kadar tekrarlanmasdr. Burada nemli olan bac dvmek deil zm yemektir. Ne ekilde olursa olsun. Hkmetin yeni ve geri dnlmesi zor admlar atmadan rekabet politikasn gzden geirmesi salanmaldr. Bu hem Hkmet asndan hem de Trkiye asnda hayrl ve yararl olacaktr

DZENLEYC KURUMLAR VE REKABET POLTKASI

REKABET KURULUNUN 8. NC KURULU YILDNMNN DNDRDKLER

Dr. Kemal Erol

5 Mart 1997 tarihinde greve balayan lkemizin ilk Rekabet Kurulu yelerinden birisi olarak, 8 nci Kurulu yldnm etkinlikleri erevesinde 4 Mart 2005 tarihinde Ankarada yaplan toplantda hazr bulunmaktan ayr bir keyif aldm. Birden 8 yl ncesini hatrladm. Kurumun oluturulmas aamasnda yaadklarmz film eridi gibi gzmn nnden geti. Bunlar Rekabet Blteni okurlaryla paylamak istedim. Diledim ki, idari ve mali zerklik konusundaki tartmalarn younlat u gnlerde, en baarl zerk kurumlardan birisi olduuna yrekten inandm Rekabet Kurulunun yaad tecrbeler zerklik kavramn bilmek isteyenlere yardmc olsun.

Birbirini hi tanmayan on bir yenin, Yargtayda yaplan yemin trenindeki heyecan ve bu sorumluluun altndan nasl kalklaca konusundaki hakl tedirginlii gzlerinden okunuyordu. yle ya, Avrupa Birliine uyum ve Gmrk Birliinin gereklemesi iin bir art olarak son dakikada 4054 sayl Rekabetin Korunmas Hakknda Kanun kabul edilmi, 13.12.1994 tarihinde de yrrle girmiti. Ancak, 27 ay boyunca eitli nedenlerle, Kurul bir trl oluturulamamt. Sonunda Kurumlarn gsterdii iki misli aday arasndan Bakanlar Kurulu bizleri seip atamt. Yemin de etmitik. imdi artk ne olacakt? Babakanlk Mstear, yemin treninden sonra artk bizim grevimiz bitti; bundan sonras tamamen sizin sorumluluunuzda! Paranz da var. Siz kendi tekilatnz kendiniz oluturacaksnz. dediinde, bizler atanm ama elinde mhr ve oturacak yeri bile olmayan Kurul yeleri olarak ortada kaldmz fark ettik. Allahtan Sanayi ve Ticaret Bakan Yalm Erez, Tandoan semtindeki KOSGEB binasnn 10 ncu katndaki kendi makam odasn ve toplant salonunun kurula geici olarak tahsis etti de iskan sorunu geici olarak zld.

Her biri kendi Kurumlarnda brokrasinin zirvesinden gelen yelerin hi birisinin zerk kurum deneyimi yoktu. Yarg mensubu olan iki ye ile iki eski parlamenter dndakiler, merkezi idarenin ar ve hiyerarik yapsndan byle bir yapya gemekte zorlanacak gibi grnyorlard. Allahtan Kurulun kendi zerkliini test etme frsat ok uzun srmeden karsna kt. Kurul, kendi iinden II. Bakan, seimini yaparken, Babakann (kendi istekli olmamasna ramen) bir arkadamz arzu ettii Mstear aracl ile kulaklara fsldand; hatta, bu seim gereklemezse Kurulun Bakanlar Kurulunca kartlacak ynetmeliklerine geit verilmeyecei tehdidi yapld. Kurul buna ay direndi ve sonunda kendi iradesiyle bir baka arkadamz seti. yelerin gece gndz demeden, Sanayi ve Ticaret Bakanl, Tketicinin ve Rekabetin Korunmas Genel Mdrlnden geici grevlendirilen brokratlarn ve Rekabet hukuku uzmanlarnn desteinde hazrlad Ynetmelik ve Teblilerin Bakanlar Kurulundan gemesi zorunlu olanlar bir trl gemiyordu. Klasik brokrasi, kanunumuzda 2886 sayl ihale mevzuatna tabi olmadmza dair ak hkm olmasna ramen, ihale ynetmeliinde 2886 ya tabi olacamza ilikin hkm koymazsak geirmeyeceini aka ifade ediyordu. Bu arada, Sanayi Bakanlndan yetimi uzmanlarn bir defaya mahsus atanabileceine ilikin kanunun geici madde hkmnn bir yllk sresi dolduu iin atamalar yaplamad. Bu bir yllk srenin Kurulun atanmasndan nceki srede dolmas sebebiyle, Kurulun greve balamasndan itibaren bir yl olarak yorumlanmas talebimiz Dantayda kabul grmedi ve geici madde hkmsz kald.

Kurucu Bakan Prof. Dr. Aydn Ayaydnn olaanst becerisi ve deneyimi sayesinde Ankarann en sekin semti olan Bilkentdeki modern hizmet binas bata olmak zere tm ihtiyalar ok ksa srede tamamland. Rekabet Uzman Yardmcl iin alan snavda kayman kayma saylan yeni mezunlar objektif usullerle seilecek youn bir eitim programna tabi tutuldular. Sekin ve baarl uzman yardmclar prl prl bir hizmet binasnda greve balar balamaz, ayn semtteki bir lojmana ve Belikann Brugges ehrindeki Avrupa Kolejinde youn bir eitim programna gnderilmenin keyfini yaadlar. Ancak bu imkanlar ve pahal yatrmlar, Kuruma ve devlete kaliteli ve verimli hizmet olarak fazlasyla geri dnd. Bu imkanlar prestijli niversitelerin iyi rencileri arasnda hzla duyulduka bavuranlarn says ve nitelii daha da artt ve tam bir yar ortam iinde, Kurumun belkemiini oluturan kariyer mensuplar oluturuldu.

Kurum kimliinin oluturulabilmesi iin kukusuz bina, ara-gere ve personel zenginlii yetmezdi. Kanunun lafzyla ve ruhuyla tam olarak bilinebilmesi doru uygulanmas ve hepsinden nemlisi muhataplar olan teebbslere ve kamuoyuna tantlp anlatlmas gerekiyordu. Kurul bunun da bilincinde olarak, seri halde tantm toplantlar yapt. Medyay da kullanarak kanunun nemini anlatmaya alt. Ancak sanrm; Rekabet Kurulunun nemini anlatmaya yarayan en iyi ara, Petrol Ofisinin zelletirilmesi aamasnda, zelletirme Yksek Kurulu kararna ramen, Kurulca verilen karar oldu. Zamann hkmeti, Kurulun nasl byle bir karar verebildiine akl erdiremedi.

Rekabet Kurulunun 4054 sayl kanundan doan grev sorumluluunun bilinci iinde yetkilerini kullanma kararll, sadece hkmetlerde ve siyasetilerde deil, i dnyasndan da yank buldu. Kanunun ihlal edildiini rendii durumda, ihlali yapann teebbsn byk-kk, kamu-zel,yerli-yabanc, etkili-etkisiz olmasna aldrmadan, kendi vicdanna gre kararlarn oluturdu. Tarafszl ve bamszl kurula gven duyulmasn salad. zellikle, devlet teebbs olduu iin kayrlaca dnlen baz teebbsler, hatta. Anayasada yer alm baz kamusal nitelikli teebbs birlikleri hakknda da rekabeti bozduklar takdirde karar verebilmi olmas Kurulun saygnln arttrd. Dier dzenleyici Kurullarla ilikilerini ve grev ayrmn da adil ve dengeli bir ekilde kuran Rekabet Kurulu doabilecek grev atmalarnn da nne gemek iin protokol ve Teblilerle bu Kurumlarla ibirliini gerekletirmeyi baard. Rekabet politikasnn tm sektrler iin esas politika olmasn, rekabeti yapdan ancak

zorunlu olduu lde saplabilmesi lsn yerletirdi.

Kukusuz, 8 yllk srete Rekabet Kurumunun baarl olmad iler, Kurulun hatal, yanl ve eksik kararlar da olmutur. Ancak, btn bu noksan ve hatalarna karn, Rekabet Kurulu, bence bu ksa srete nnde hibir rnek ve iz olmad halde yepyeni bir kanunu uygulamakta, Rekabet kltrn oluturmakta ve hepsinden nemlisi de, idari ve mali zerklik anlayn yerletirmede, baarl olmutur.Nitekim 2000 ylndaki UNCTAD ve bu ubattaki OECD toplantlarda bu husus kantlanmtr.

Yce Trk milleti adna yasama grevini yerine getirenlerin, Rekabet Kurumu ve bunun gibi iin doas gerei idari ve mali zerk yapda olmalar gereken Kurumlar iin karar vermeden nce, bu Kurumlara neden ihtiya duyulduu konusunda bir tereddtleri varsa nce onu gidermeleri, ancak gerekliliine inanyorlarsa artk onun zerkliini zedeleyecek giriimlere izin vermemeleri gerektiini dnyorum.

ST KURULLAR EREVE KANUNU HAKKINDA BR NOT

Do. Dr. Ali Ulusoy

Ankara niversitesi Hukuk Fakltesi

dare Hukukunda genel olarak Bamsz dari Otoriteler adyla bilinen st Kurullar, toplumsal yaam iin zel bir hassasiyete sahip birtakm faaliyetleri regle etmek (dzenlemek ve denetlemek) zere kurulmu yeni tip idari kurumlardr1). Bu kurumlar baka idari kurum ve kurululardan ayran en nemli zellikleri idari ynden zerk olmalar ve reglasyon ilevi grmeleridir.

Bu kurumlarn karar organlar olan kurullarn yelerinin hangi zellikleri tayanlar arasndan ve nasl bir yntemle seilecei, ye saylarnn ve grev srelerinin nasl olaca, bakan ve yelerin yetkilerinin nasl ayrtrlaca, mali ve yargsal denetimlerinin nasl yaplaca, personelinin nasl ve hangi statde belirlenecei, Hkmet ve ilikili bakanlklarla ilikilerinin nasl olaca gibi konularda her bir st kurul iin uygulamada eitli sorunlar yaanm ve hala da yaanmaktadr.

Bu nedenle Babakanlk tarafndan bu kurumlar iin yukardaki anlan hususlar ynnden ortak ilke ve kurallar ngren bir ereve kanun tasla hazrlanm ve Bakanlar Kurulu tasars olarak TBMMye sunulmutur. Esasen KTleri dzenleyen 233 sayl KHK rneinde olduu gibi, Hukuk Sistemimizde benzer faaliyetleri icra eden kurumlarn eitli hususlar ynnden ortak ilke ve kurallara tabi tutulmas rnekleri bulunmaktadr ve byle bir uygulama, benzer konularda farkl kamusal ilemlerin tesis edilmesini nleyeceinden ve daha yeknesak ve objektif dzenlemeler getireceinden prensipte olumlu bir yaklam olarak deerlendirilmelidir.

Szkonusu tasarnn hazrlanmasnda ilgili tm kurul bakanlar ile konunun uzmanlarnn katld eitli toplantlar yaplm ve ilgili taraflardan grler alnarak deerlendirilmitir.

TBMMde gndeme alnan Tasar, Plan ve Bte Komisyonunda grlm ve kurulan bir Alt Komisyona havale edilmitir.

Anlan Alt Komisyon bu Tasar hakkndaki almalarn tamamlam ve Tasarda baz deiiklikler yapmtr(2)

Yaplan deiikliklerden zellikle ikisi son derece olumsuz sonular douracak niteliktedir :

Bunlardan ilkinde, su iledikleri iddiasyla haklarnda ceza davas alan kurul yelerinin grevden geici olarak uzaklatrlabilmelerine ilikin olarak Tasarnn ilk halinde mahkemelere verilen yetki mahkemelerden alnarak Bakanlar Kuruluna verilmektedir. Buna gre Bakanlar Kurulu, hakknda ceza davas alan bir kurul yesinin grevine devamnda saknca grrse bu yeyi grevden uzaklatrabilecektir. Bu yetkinin mahkemelerden alnp Hkmete verilmesi hem son derece uygunsuz, hem de Anayasaya aykrdr.

Bamsz idari otoriteleri dier idari organlardan ayran iki temel zellikten birincisi bunlarn idari ynden zerk olmasdr. Bu idari zerkliin de iki unsuru bulunmaktadr. Buna gre, bu kurullarn kararlarna idari ynden st bir organ tarafndan mdahale edilememesi ve ayrca, kurul yelerinin grevine de (grev sreleri dolmadan) siyasi iktidar (Hkmet) tarafndan son verilememesi gerekmektedir. Bu iki unsurdan birinde verilecek bir taviz bu tr kurumlarn tm esprisini ve zelliini yok edecektir. Bu nedenle bu yetki, yargsal bir tedbir karar niteliiyle, yarg merciinde kalmaya devam etmelidir.

Dier yandan byle bir dzenleme, bir kimsenin yargsal bir karar olmakszn sulu kabul edilmesi anlamna da geleceinden, hukukun genel ilkelerine ve dolaysyla da Anayasaya aykr olacaktr.

Tasarda yaplan bir dier deiiklik ise, kurul yelerinin atama kararnamesinin Resmi Gazetede gerekeli olarak yaynlanmas yerine gerekesiz olarak yaynlanmas kuralnn benimsenmesidir.

Bilindii zere st kurullara kar kamuoyunda dile getirilen eletirilerin biri de kurul yelerinin niteliklerinin ou kez bu tr bir grev iin yeterli olmad ve ye atamalarnn liyakata gre deil genellikle siyasi kriterlere gre yapld eletirileridir. Bu nedenle, demokratik ve katlmc ynetim anlaynn da gerei olarak, kurul yesinin hangi zellii ve uzmanl nedeniyle tercih edildii konusunda kamuoyunun bilgilendirilmesinden niin ekinildii ve effaflktan niin dn verildii de anlalamamtr.

Bunlara karn Alt Komisyonda RTKn kapsamdan karlmas isteklerine itibar edilmemesi son derece yerinde olmutur. nk RTK, yrtt faaliyetin nitelii itibaryla (reglasyon faaliyeti) dier st kurullardan farkl deildir. stelik st kurullar iin bir ereve kanunu gerekli klan nedenler belki de en fazla RTK iin geerlidir.

(1)Bu tr kurumlar hakknda Bkz. A. Ulusoy, Bamsz dari Otoriteler, Turhan yaynevi, Ankara 2003.

(2)Bkz. 16 Mart 2005 tarihli gazeteler.

HABER BALIKLARI

Rekabet Politikas ve Trkiyede Yatrm Ortamnn yiletirilmesi Konulu Toplant Yapld.

- Vorking:Trkiye Rekabet Alannda Dnm Salarsa Avrupann Kaplan Olabilir dedi Milliyet 5 Mart 2005

-Parlak: Devlet Yardmlar Denetlenmeli dedi Milliyet 5 Mart 2005,

-Hisarcklolu: Fair Play stiyoruz.Milliyet , Hrriyet ,5 Mart 2005

-A. ener: Rekabet Ortamnda Avantaj Yakalayan Glenir. Milliyet 5 Mart 2005;Tevik Yasas deiebilir Hrriyet 5 Mart 2005

Rekabet Kurumundan Bilgi Szdrld ddias

-Rekabet Kurumunda Kstebek Operasyonu,Okan Mderrisolu,Sabah 2 Mart 2005

Rekabet Kurumunda bilgi szdrma etesi Operasyonu,Hrriyet 2 Mart 2004

Rekabette bilgi szdrmaya tutuklama yok Hrriyet 5 Mrt 2005

Rekabet Otoritesinin Saygnl Ercan Kumcu: Hrriyet 13 Mart 23005

Rekabet Kurulunda ye Atanmas Belirsizlii

-Rekabet Kurulunda 21 Nisan Belirsizlii Star 1 Mart 2005

-Rekabet Kurulu Cuma gn bitiyor mu tartmas Sabah 1 Mart 2005

AB Trkiye Mzakere Srecinde Tketicinin Korunmas Toplantsnda Dzenleyici Kurumlarn Tketicinin Korunmasndaki Rol Tartld

Tketiciler Bouna Bekledi.Sabah 16 Mart 2005,

Tketicinin Rolu Byk Tercman 16 Mart 2005

eker Yasasnda Deiiklik Tasla

Yabanc Kolaclardan eker urubu ikayeti Milliyet 5 Mart 2005

Kola ve ekerlemede Haksz Rekabet, Hrriyet 14 Mart 2005.

Sahte Rakda TAPDK nn Sorumluluu Tartlyor

Aydn Ayaydn: Sahte Rak Sorumlular ne diyor? Sabah 5 Mart 2005

Aydn Ayaydn, Sahte ki Sorumlular Kim? Sabah 8 Mart 2005

CHP milletvekilinden Meclise TAPDK ile ilgili soru nergesi Sabah 10 Mart 2005

Sahte Sigaralar ne Olacak? Aydn Ayaydn Sabah 10 Mart 2004

/ Deil 77 Yaz bile az, Aydn Ayaydn,Sabah 12 Mart 2005

Otobster Alkoll ki Servisi Konusunda TAPDK nn artc Dzenlemesi

ki servisi iin fkra gibi izin art,Yldz yazcolu (Ankara) Milliyet 10 Mart 2005

Rekabet Politikamzda Neler Eksik: Aydn Ayaydn Sabah 26 ubat 2005

st Kurullar Yasa Tasarsndaki Deiiklikler Tartlyor

Mstear maana endeksli stkurul bakan ne yapar? Aydn Ayaydn Sabah 8 Mart 2005

zerklie snr geliyor, sakncalya yol grnyor Hrriyet 16 Mart 2005

Hkmete st Kurul Protestosu Milliyet 18 Mart 2005

BRLEME DEVRALMALAR YEN RGTLENMELER

HABER BALIKLARI

Yurtii Kargo Birlemelerle Byyor

Rus Armodilloyu aldk komularla byyeceiz. Hrriyet 5 Mart 2005.

Ticaret Patlad, Yurtii Kargo Rus irketi ald.5 Maet 2005

Koza Devetiye Normandy Madencilii Satn Alyor

Akam 25 ubat 2005

60 Dernek TRKONFEDi Kurdu

TRKONFED 213 Milyar dolarlk i Hacmini Temsil Edecek Vatan 25 ubat 2005

Savunmada ASELSAN, ROKETSAN HAVELSAN TA VE TUSA ile Holdinglemeye Gidiliyor

-Savunmada dev irket douyor Akam 24 ubat 2005

SABANCI Du Pont Paylar n Devrald

DUSA nn 7 lkedeki 9 irketi 110 milyon dolara Sabancnn Hrriyet 24 ubat 2005

Sabanc tamamn ald DUSAy 1 milyar $ cirolu bir dev yapacak Vatan 25 ubat 2005

REKABET KLTR

HUKUK AIDAN REKABET ET

Yard. Do Dr. Gl EFEM

alar boyunca insanlar, toplumsal ilikilerinde ahlak kurallarn yceltmeye, zellikle ekonomik ilikilerini drstlk ve iyi niyet esasna oturtmaya abalamlardr. Baz baarlar elde edilmi fakat hrszlk, yolsuzluk, yamaclk gibi davranlar her toplumda ve tarihin her dneminde varln srdrmtr.

Son iki yzylda gelien kapitalist piyasa ekonomisi temellerini etik kurallar zerine oturtma ihtiyac hissetmemitir. Gerekten artk gnmzde dayanmann deil rekabetin, hizmetin deil- kar peinde komann, fedakarln deil- al-veriin geerli olduunu biliyoruz.

Gelinen bu baarsz noktada; kapitalist sistem etik temellerden yoksun piyasa davranlarn ncelikle sorgulamaya balam, sistemin temelini tekil eden piyasa ilikilerini sosyal dayanma ve etik deerler zerine ina etmek iin uraa girmitir.

1990l yllar, batda, zellikle ABDde etik sorunlarn giderek gndeme geldii, zellikle iletme etiinin tartlmaya baland yllar olmutur. Giderek, kar maksimizasyonu, sosyal sorumluluk, verimlilik, hukuk kurallar, ahlak kurallar ve etik kurallar arasndaki iliki nem kazanmtr. Bu tartmalarn Trkiyede yeni yeni gndeme geldiini belirtmekte yarar var.

Harveyin 1994 ylnda yaynlanan bir yazsnda belirttii gibi genellikle ve anlald biimde etik, bir uygulamann ve hatta bu uygulamann yansmasnn ifadesidir.

Etik bir uygulama olarak ele alndnda bireylerin kendilerinde ve bakalarnda olmas gereken normlar ve deerlere bilinli bir biimde bavurmalar olarak tanmlanabilir.

Bir disiplin olarak etik normatif bilim iinde yer almaktadr. Normatif bilimde zerinde durulan durumun ne olduu, mevcut durumun nasl olutuu ve nasl etkilenebilecei deil; neyin yaplmas ya da yaplmamasnn gerekli olduudur. Tpk hukuk ve siyaset bilimde olduu gibi etikde de nasl davranlmas yada hangi davranlarda kanlmas gereini gsteren normatif belirlemeler bulunmaktadr.

Etik, davranlara yol gsteren doru ve yanln ahlak formllerini iermektedir. Etik davranlar belirleyen prensipler iinde yer olan normlar, ahlaki bir kanaate dayanmaktadr.

Bu durumda ahlak ile etiin farkllndan szetmek gerekir. Ahlak, bireyin davrann belli ahlak standartn hakl karan inanlar sisteminin ifade etmektedir.

Buna gre, ahlaki davranlar niyet, sonular ya da hukukilik bakmndan yarglanabilirken, etik; kltr, uyum ve faaliyet alan itibariyle deerlendirilmektedir.

Hukuk kurallarnn toplum yapsn dzenleyici yaptrm gc olan normlar btn olduu bilinir. Acaba etik deerler hukuki yapy nereye kadar etkiler?

Toplumun sahip olduu etik kodlar kaynann yine o toplum yapsnn dzenleyici hukuk kurallarnda bulur. Hukuk kurallar deien sosyal yap ve gereksinimler dorultusunda dzenleyicilik grevi stlenmitir.

Tpk hukuk kurallar gibi etik kodlar da zamana ve toplumsal yapnn deiim ve gereksinimlerine gre farkllk gstermektedir. rnein, Ispartallarn, yeterince gl olmayan yeni doanlar lme terketmeleri eklindeki davran biimi, toplumun salkl yapsn korumak ve kaynaklar heba etmemek iin herkese onaylanan bir kurald. Pazar ekonomisi iinde nceleri tketici mteri gzn asn (Let the buyer beware) kural hakimken, modern hukuk uygulamasnda bu gr nemini yitirmi ve artk hukuki dzenlemelere yol gsteren dnce satclar gzn asn (Let the seller beware) ekline dnmtr.

Etik kurallar asndan problem iyi ve ktnn deerler sistemi iindeki yerinni saptanmasndaki zorluktur. Fakat her durumda kabul edilebilir gerek sosyal yapnn deiim ve geliiminin etik kavramnn (concept) etkiledii, bu kavramdaki deiikliklerinde hukuk kurallarnn dzenlenmesine kaynak tekil ettiidir.

( Social Forces ( Ethics ( Law ( Solid Environment (Toplumdaki Yapsal Deiiklikler-Etik Deerler-Hukuk Kurallar-Hukuki Yap)

phe yok ki, hukuk kurallar belirgin dengeli (stable) ve somut olmak zorundadr. Aksi takdirde yaptrm gcnden sz edemeyiz.

Etik kurallar ve davran kodlar doal olarak, hukuk kurallar zelliklerin sahip deildir. Fakat yine de; Devletin korunmas, kiilerin korumas, toplum salnn gzetilmesi, gvenlik, zel mlkiyetin korunmas, kiisel hak ve zgrlkler gibi konularn da hukuk kurallarn kaynak tekil ettii tartlamaz. Pazar ekonomileri iinde iletme davranlarn etik ahlak hukuk kurallar ilikisi iinde deerlendirirken sosyal anlama ve sosyal sorumluluk kavramlarn da aklamakta yarar vardr.

Sosyal anlama gerekte yazl olmayan metafizik bir soyutlamadr. Sosyal anlama felsefede geleneksel olarak tartlan devlet ve halk arasndaki ilikiler hakkndadr. Bir anlamda, devleti tanmlama ve onun varln hakl karma yntemidir.

Bu gre gre, bireylerin mlk sahibi olmak, zgr olma, rekabet etmek gibi doal haklar vardr. Bireyler haklarn korumak ve anlamazlklarn bir hakem aracl ile zmek iin bir otoriteye ihtiya duyarlar; bu da sosyal anlamann temelini tekil eder.

Donaldson, devlet ile bireyler arasnda dnlen sosyal anlamann ekonomik kurumlara da uyarlanabileceini ne srmektedir. Yazar, zellikle sosyal devler diye tanmlayabileceimiz byk retim organizasyonlarnn (Microsoft, General Motors) milyonlarca insann yaamn etkilediini vurgulamaktadr.

Bu tr iletmelerin srekli toplumla ibirlii iinde olduklarn, i gcn toplumdan saladklarn, rettiklerini topluma sattklarn, sahip olduklar staty toplum dolaysyla elde ettiklerini dikkate aldmzda, baka bir deyi ile, eer iletmeler var olmak iin gereken koullarn salanmasnda topluma ihtiya duyuyorlarsa toplumun da iletmelerden bekledii baz sorumluluklar olmaldr.

Bir dier gr, iletmelerin sosyal sorumluluklarnn kar paylarn artrmak olduun savunurken konuya pay sahipleri asndan bakmaktadr. Pay sahiplerinin tek istei kar etmek olduuna gre, itimat edilen iletmelere den grev, kar aray ile pay sahiplerinin menfaatini birletirmektir. Pay sahiplerinin paras baka amala kullanlamaz.

letmeyi mal ve hizmet retilmesi iin insanlarn ibirlii iinde olduklar organizasyonlar olarak tanmladmzda, rakipler, mteriler ve alanlar szlemenin nemli unsurlar olarak nmze kmaktadr. Toplum asndan iletmelerin fonksiyonlar: mterilerin ve alanlarn karlarn tatmin suretiyle ve hakkaniyet snrlar iinde kalnarak refahi salamak olmaldr. letmeler bu beklentileri karlayamadklar zaman kendileri ile toplum arasndaki kuramsal anlamaya uymam olacaklardr.

Sosyal sorumluluk, toplum yapsn oluturan sosyal zorunluluklara ve anlamalara katlmaktr. Etik ise bu sorumluluklar iinde barndran kurallar ile ilgilidir.

REKABET VE ETK

Rekabet ve etik ilikisi ele alndnda ncelikle kapitalizmin serbest piyasa rekabetine dayanan bir sistem olduunu vurgulamak gerekir. letmelerin mteri potansiyelini ve karlarn artrmak iin rekabet etmeleri sonucunda, hem tketici isteklerini daha iyi karlayacaklar hem verimlilik ve yaratclk salayacaklar varsaylmaktadr. Fakat sonu itibariyle, kapitalist sistem, adil olmayan refah dalm ve kendi karn maksimize etme abasdr.

Bu gn geldiim noktada, kapitalist ekonomilerin, savunulduu kadar baarl olmad aktr. Kapitalizmin etik temellerden yoksun olmasnn bu baarszlkta nemli rol olduu kabul edilerek yle sorular ortaya atlmaktadr.

(i) Kapitalizmin znde rekabet vardr. Rekabet dmanca ya da sosyal olmayan tutumlar beslemekte midir? Bireylerin birlikte i yapan arkadalar olmalar m; yoksa birbirleriyle savaan dman taraflar olmalarna m sebep olmaktadr?

(ii) Kapitalizm piyasaya dayal olduundan, byk olaslkla iletmeler baarlarnn toplumun en dk ortak paydasnn zevklerini tatmin ederek arttrma yolunu seeceklerdir. Ancak bu durum bir tr kalite dkln artna neden olmayacak mdr? (r: Kalitesiz TV programlar) Bu durumda, bunun uzun dnem sonular nelerdir?

(iii) Kapitalizm, bireyin kendi karn maksimize etmesi temeline dayanmaktadr. Ancak bu ahlak bakmndan kabul edilebilir mi? Ya da kapitalizm bireyleri, bencillik, bakalarn umursamazlk snrn amaya cesaretlendirmekte midir?

(iv) Yasal dzene ve koullara uygun yaplan retim, satm, datm benzeri iletme davranlar acaba yeterince etik deerlere hakkaniyet lsne uygun olabiliyor mu? rnein (A) lkesi evre salk standardna uygun olmad iin sat lke iinde yasaklanan rnler, ayn kanuni dzenlemelere sahip olmayan lkelere ihra edilebilir mi?

Sorular ve bunlara bal rnekler oaltlabilir, almada zellikle bu sonulardan hareketle iletmelerin piyasa iin davranlar rakipler, tketiciler, yasal dzenlemeler ve btn bunlara ait etik uyum ve aykrlklar zerinde durulacaktr.

Rekabet Asndan letme Davranlar ve Etik

Prof.Dr. Erol KATIRCIOLU bir yazsnda yle demektedir: ktisadi alan steril bir alan deildir. Kimsenin kimseye demedii, kurallarn karlardan stn olduu bir alan hi deildir. ktisadi alan deyim yerindeyse bir cehennemdir. Rekabet yasalaryla dzenlenmeye allsa da herkesin kendi karlarn korumak ve arttrmak iin kyasya kapt, blfn, tehdidin ve her trl ayak oyunlarnn oynand bir alandr

imdi byle bir alan iinde, herhangi bir pazardaki rekabet oyununun belirsizlii birden bire artt zaman, iletmeler neler yapyor ona bakalm.

Bu durumda, iletmelerin, aada rnekleri belirtilen, bir seri dengeleme davranna girdii grlmektedir.

(i) Birleme veya tehlikeli rakibin elenmesi

(ii) Rakiple dorudan ibirlii yaplmas

(iii) Pazarn ortak ynlendirilmesi

(iv) Hakim durumda olan firmann kurallar koymas

Rekabetin ve Rekabet Edebilirliin korunmas ancak iyi ileyen Rekabet

Yasalar ile olabilir. Avrupa Birlii ve Amerike Birleik Devletleri Antitrst Kurallar uygulamasnda ok farkl deerlendirme ltleri uyguland grlmektedir. AB iinde ye devletler aras ticaretin akcl, devlet ekonomilerinin btnletirilmesi, ortak deerler oluturulmas lttr. Hem AB hem ABD de alnan kararlar, ounlukla sz konusu sektrn durum ve zelliklerinin kabul edilmesine dayanan, durum ve koullara bal deil, hukuk kurallarnn ve ekonomik analizin destekledii, referans oluturan nitelikte kararlardr.

Fakat bu kurumlar gl rekabet hukuk kurallarn ise bylesine etkili klan, bir ikilem gibi grnse de, iletmelerin rekabet ile ilgili dzenlemeler sahip kdr.

Ayrca, kurumlarn kanunlar uygulamadaki kararllklar, cezalar ve rekabet kanunu ihlallerini hakl karmaya (etik deerleri n planda tutan) inanlar sisteminin gelimi olmas nemlidir.

Hangi boyutta olursa olsun, iletmeler, kanun korumasna bavurmaktan ekinmemektedir. letmelerin verilen kararlara uymakta gsterdii zen de ayrca kayda deerdir.

Piyasalarn dzenlenmesi ile ilgili kararlarn uygulanmasnda, Devlet tarafndan bir dzenleme yaplaca zaman ilgililerin katlaca tartmalar dzenlenmesi, tartmalarn ve kararlarn alenilii nemli bir hususdur. rnein: Fransz sisteminin ok az kullanlmasna ramen, belki de en ilgin zellii, otoritenin rekabeti etkileyebilecek bir yasa tasars zerinde gr olmak zere Rekabet Kurulunu grevlendirilmesidir. ABDde Adalet Bakanl ve kararlar almakla ykml kurulu tarafndan karar almay ynlendiren dnce sisteminin temellerini aklamaya ynelik rehber hazrlanr.

(1) Gazi niversitesi Hukuk Fakltesi Dergisi (Cilt V Say 1-2) nde yaynlanan makale zetidir.

HABER BALIKLARI

Rekabet ve Frsat Eitlii. Ercan Kumcu Hrriyet 6 Mart 2004

Rekabet ve Fikri Mlkiyet Haklar Ercan Kumcu,Hrriyet 20 Mart 2005

YARIMALAR-DLLER

HABER BALIKLARI

Otomotiv Sanayicileri Dernei,hracat ve Yan Sanayi Baar dlleri Datld

Sizde hala i var, 15 milyar dolar ihracat yakalarsnz Sabah 19 Mart 2005

Peugeotun Tasarm Yarmas

-Peugeotun yarmasnda ilk ona bir Trk de girdi. Sabah 2 Mart 2005

Trkiye Kalite Dernei (Kalder) Ulusal Kalite dlleri iin Bavurular Tamamland

Kalder dlne 11 kurulu aday Sabah 8 mart 2005

Ernest& Young Trkiye ve Milliyet Business n dzenledii yln giriimcisi yarmasn Alara Tarm G. Md Kerim Taner Kazand

Patagonyada bahe ald dnya kiraz kral oldu. Hrriyet 5 Mart 2005

Vinalies Internationales 2005 den arap dl

Dolucaya Fransadan iki madalya,Hrriyet 15 Mart 2005

Ceyhun Atf Kansu iir dln Hseyin Ataba Ald

-Kansu dl Ataban Milliyet ,Mart 2005

REKABET HUKUKU VE AB YE UYUM

Rekabet Hukuku Uygulamasnda stisnalar*

Do Dr. Nurkut nan

.

stisna kavram rekabet hukukunda genel olarak kullanlan bir terim deildir. RKHKnun uygulama alann Kapsam baln tayan 2. maddesi belirler. Ancak baz durumlarda ilke olarak 2. madde kapsamna girmekle birlikte, deiik nedenlerle kanunun uygulanmayaca haller ortaya kabilmektedir. stisna kavram ile bu halleri kastetmekteyiz.

stisnalar btn sektrleri kapsayan genel nitelikte olabilir. Bunun yannda baz sektrlerin eitli derecelerde ve eitli nedenlerle kapsam d kaldn da grmekteyiz. Bunlara sektrel istisnalar diyebiliriz. Kanunumuzun mehazn oluturan Avrupa Birlii uygulamalarnda bu istisnalarn byk bir blmnn AB yazl hukukuna dayandn, bir ksmnn ise AB rekabet kurallarn uygulamakla grevli AB Komisyonunun benimsedii rekabet politikas nedeni ile ortaya ktn grmekteyiz.

AB hukuku asndan istisnalar ile Komisyon ile ye devletler arasndaki i blmn dzenleyen hkmleri kartrmamak gerekir. Kurucu Anlamann 81 ve 82 maddelerinin uygulanabilmesi saptanan rekabet ihlallerinin ye devletler aras ticareti etkilemesi kouluna balanmtr. Bu koul mevcut deilse yetki, ye devlet rekabet otoritelerine geecek ve ilgili ye devletin rekabet hukuku kurallar uygulanacaktr. Bu duruma ek olarak AB yeni Rekabet Kurallar Uygulama Tzndeki bir yenilii de belirtmekte yarar vardr. Yeni tzkte ye devlet rekabet otoriteleri AB rekabet hukukunu da uygulamaa yetkilidirler. Komisyon AB karlarn gzeterek Kurucu Anlamann 81 ve 82. maddelerini kendisi uygulayabilecei gibi, bu yetkiyi ulusal rekabet otoritelerine de brakabilir. blmn dzenleyen bu hkmleri istisna olarak grmemek gerekir.

Gerek istisnalara gelince; AB rekabet hukukunda genel nitelikli iki kategori istisnadan sz edilebilir.

Yasaya aykrln ortaya kmas iin rekabetin hissedilir lde snrlanmas gerektii genel lsne dayanan birince istisna, AB hukukunda kullanlan terim ile de minimis ltnn uygulanmasdr. Yani ihmal edilebilecek rekabet snrlamalarna rekabet kurallar uygulanmaz. Bu l esas itibariyle Komisyonun takdir hakkna braklmsa da, Komisyon yaynlad bir De Minimis Teblii ile bu ltleri rakamlara balamtr. Bir anlamaya taraf olan teebbslerin toplam pazar paylar belirli bir rakamn altnda ise (rnein %5), bu anlamaya rekabet kurallar uygulanmaz.

kinci genel istisna dorudan doruya AB Kurucu Anlamasndan doar. Anlamann 86. maddesi ile kamu teebbsleri eer kamu hizmeti gryorlarsa veya devlete gelir salyorlarsa bunlarla snrl olarak istisna edilmilerdir.

AB asndan sektrel istisnalar genellikle yine AB Kurucu Anlamasna dayanr. Tarm sektr (Kurucu Anlama m. 33 ve 26/62 Sayl Tzk), savunma sanayi sektr (Kurucu Anlama m. 296), kara hava ve deniz tamacl sektrleri (1/2003 Sayl Yeni Uygulama Tz m. 32) ve atom enerjisi sektr (Kurucu Anlama m. 305/II) yine belirli koullarda rekabet hukuku uygulamalarndan istisna edilmitir. Bu sektrlerde dahi zaman iinde genel rekabet hukuku uygulama alannn giderek geniledii grlmektedir. rnein tamaclk sektrnde durum byle olmutur. Halen belirli hallerde ve sadece AB dna veya iine d lkelerden yaplan tamaclkta birtakm istisnalar kalmtr. Eskiden tmyle Kurucu Anlama rekabet kurallar dnda olan ve kendi zel kurallarna tabi bulunan kmr ve elik sektrleri artk tmyle genel kurallara tabidir.

AB rekabet hukukunda hakknda zel bir yazl kural olmad halde, salt Komisyonun takdiri ile kapsam d tutulan bir sektr emek pazardr. Toplu i szlemeleri tmyle rekabet kurallar uygulama kapsam dnda kalrlar.

Trkiyede durum ABye benzemekle birlikte, istisnalarn yasal dayanaklar asndan farkllk arz eder. lkemizde istisnalarn ou Rekabet Kurulunun uygulamalar ve izledii politika sonucunda belirgin hale gelmitir.

Genel istisnalar asndan de minimis kural bir istisnadr, ama bu konuda Rekabet Kurulunun bir teblii yoktur. Kurul de minimis kuraln olay baznda verdii kararlarla uygulamaktadr ve rakamsal bir eik mevcut deildir.

RKHKda ABde olduu gibi kamu teebbsleri asndan bir genel istisna yoktur. Rekabet Kurulu eitli kararlarnda kamu teebbslerinin aynen zel sektr teebbsleri gibi rekabet kurallarna tabi olduunu vurgulamtr. Durumun byle olmasna karn, Kurulun kamu teebbsleri hakknda soruturma amakta bir lde ekingen olduu grlmektedir.

Sektrel istisnalarda da durum buna benzer nitelik arzetmektedir.. Kanunumuzda sektrel istisnalar konusunda bir hkm yoktur. Ancak Rekabet Kurulu uygulamalarna bakldnda, savunma sanayi, toplu i szlemeleri salt ifti asndan tarm sektrlerinde istisna olduu sylenebilir. Tama sektrnde ise, zellikle deniz ve hava tamacl konularnda Kurula yine bir ekingenlik hakimdir.

Trkiyede yasal dayana olan istisnalar genel ve sektrel olarak deil, belli sektrlerde belirli baz rekabet ihlali hallerinin yasa ile mmkn klnmas halinde ortaya kmaktadr.

lkemizde RKHKnun yrrlk tarihinden nce mevcut olan baz yasalarda aka rekabeti snrlayc hkmler olduu grlmektedir. Bu snrlamalarn en banda, yar kamu kuruluu saylan baz meslek rgtlerine yasa ile tannan rnein minimum fiyat belirlemesi gibi yetkiler gelir. Bu durumda Rekabet Kurulu ilgili teebbs yahut teebbs birliklerine ceza verememekte, sadece durumu Hkmete bildirmekle yetinmektedir. Ancak yasada zel yetki verilmemi hallerde Kurul, rekabet snrlamas nedeniyle ceza verebilmektedir.

Yasa ile kendilerine tekel hakk tannm olan kamu teebbslerine kar Kurulun tavr ayndr. Kurul yasa ile de olsa tekel hakkna sahip olmann ilgili teebbs RKHKnun 6. maddesi kapsamna dna karmayaca grndedir. Eer hakim durumun ktye kullanlmas olarak nitelendirilen eylem ilgili yasada o teebbse aka verilmi bir yetkiden kaynaklanyorsa, ancak o zaman bir istisna sz konusu olur.

Bu aklamalardan anlalaca zere, kanunlarmzda RKHK dnemi ncesinden kalma ok sayda rekabeti snrlayc hkmler mevcuttur. Rekabet Kurulu bu hkmlerin taranarak deitirilmesi ya da kaldrlmas iin hkmete bir rapor hazrlamak grevini de yklenmitir. Bu amala yaplan bir alma Rekabet Kurulu Dergisinin 9. saysnda yaynlanmtr. Kurul yetkilileri bu konudaki raporun 2005 yl iinde hkmete sunulacan bildirmilerdir.

Son olarak bir noktaya daha deinmekte yarar vardr. RKHK uyguland yedi sene iinde verdii kararlarla Rekabet Kurulunun kurallarn uygulanmasna ilikin belirli politikalar ortaya kmtr. Ancak Kurulun hangi sektrler zerinde younlalmas gerektii ya da hangi ihlallerin soruturulaca konularnda belirgin bir politikas henz olumamtr. Kurul daha ok ikayet yolu ile nne gelen olaylar soruturmaktadr. Resen soruturma at olaylar nispeten daha az saydadr. Zaman iinde Rekabet Kurulundan beklenen belirli sektrlerde piyasadaki rekabet durumunu aratrarak, bu duruma gre resen soruturmalar amasdr.

* Rekabet Derneince 15 ubat 2005 de dzenlenen Rekabet Hukukunda Muafiyet ve stisnalar Konulu Toplantda Sunulan Tebliin zetidir

Haksz Rekabet ve Rekabet Hukuku Asndan Trk ve Avrupa Hukukunda Araba Yedek Paralar (I)

Yrd. Do. Dr. Hamdi PINAR, LL.M. (Mnchen)

hpinar@baskent.edu.tr

Yedek Paralar

levsel zorunluluk arz eden tasarmlar (must fit)

Grsel zorunluluk arz eden tasarmlar (must match)

EndTasKHK m. 10/2ye gre korumadan faydalanamaz. rnein egzoz borusunun balant noktasna ait tasarm

EndTasKHK m. 22deki koullar altnda yedek para reticileri bamsz olarak bunlar retip pazarlayabilir. rnein otomobilin kaps, kaportas, amurluu ve tamponu gibi

tasarlanan veya tasarmn uyguland rnn piyasaya ilk srld tarihten yl gemi olmal,

tasarlanan rnn, bileik bir rnn paras olmal

tasarlanan rnn grnmn, bu bileik rne baml olmal,

tasarlanan rn, bileik rne orijinal grnmn yeniden kazandrmak zere, bileik rnn onarmnda kullanlmal ve

onarm iin kullanlan bu rnn kayna konusunda kamuoyunun yanltlmamaldr.

EndTasKHK ile sadece tescilli tasarmlar korunmaktadr. Eer bir tasarm marka olarak tescil edilmemi veya tescilsiz olsa bile Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa gre, eser olarak kabul edilmeyen tasarmlar, Trk hukukunda ancak haksz rekabete ilikin TKnn 56-65. madde hkmleri erevesinde korunabilir. Ama bu korumada ok hassas olunmas bir zorunluluktur. Haksz rekabetle salanan korumada zel hkmler dikkate alnmaldr. Bu hkmleri ilevselsizlie gtrecek uygulamalardan kanlmaldr. nk esas olan tasarmlarn hangi koullarda ve snrlar ierisinde korunacan dorudan dzenleyen hkmlerin ncelikle uygulanmas hukukun temel ilkelerindir. Bu zel dzenlemeler dikkate alnmadan, genel nitelikteki haksz rekabete ilikin hkmleri geni yorumlayarak varlan sonular uygulamada karkla yol aacaktr.

Nitekim retide eletirilen Yargtayn bir karar bu yndedir. Karara konu olayda Boztekin A.. tarafndan retilen Toros, Renault 12 ve Renault 9 tiplerine uyabilecek olan ve Renault orijinal marka altnda retilen eklen ayn olan kaporta paralarnn retilmesinin yasaklanmas amacyla alan davada bu durumun haksz rekabete yol at yndeki stanbul Ticaret Mahkemesinin vermi olduu karar Yargtayca zerinde titiz bir inceleme yaplmadan onanmtr. Davada sz konusu olan yedek paralar Trkiyede deil Fransada tescil edilmitir. Bu yzden dava haksz rekabet hkmlerine gre almtr. lk derece mahkemesi olan stanbul Ticaret Mahkemesinin ve Yargtayn olayn zerinde yeterli bir aratrma ve inceleme yaptrmadan haksz rekabete ilikin genel hkmlere gre karar vermeleri retide hakl olarak eletirilmitir (Bkz. Arslan, FMR 2001/1., s. 19 vd.; Suluk, Kurultay, s. 552 vd.; Suluk, Tasarm, 303). lk derece mahkemenin kararn onam olan Yargtayn 11. Hukuk Dairesi Bakan Il Ula yapt aklamada bu kararn emsal karar gibi deerlendirilmemesi gerektiini belirtmitir (Bkz. Sulukun tebliinin devamndaki tartmalar, Suluk, Kurultay, s. 578, ayrca Ulan ek aklamalar iin ayn eser, s. 902 vd.).

Trkiyedeki tartmalara k tutmas amacyla Avrupadaki dzenlemelere ksaca gz atmakta yarar vardr. nk 1/95 s. OKKnn Ek 8 m. 4/4de tasarmlara ilikin hukuk dzenlemeler yaplrken Trkiyenin o zaman iin henz tasar halinde olan Topluluk Ynergesinin dikkate alaca belirtilmitir. Bu konuyu Rekabet Blteninin gelecek saysnda ele alacaz.

DOAL TEKELLER SERBESTLEME VE REGLASYON

Datmda zelletirme: Bitmeyen ark !*

Prof. Dr. Osman SEVAOLU

Elektrik ve Elektronik Mhendislii Blm,

Orta Dou Teknik niversitesi,

06531, Balgat, Ankara,

sevaiogl@metu.edu.tr

*Global Enerji, Mart 2005 den alnmtr.

Bitmeyen ark 1976 ylnda Orhan ELMAS tarafndan ynetilmi duygusal bir film. nemli oyuncular: Gnl YAZAR, Hayati HAMZAOLU ve Kenan PARS.Datm sektrnde zelletirme ise o zamanlarda balayan ve hala bitmeyen duygusal bir film. nemli oyuncular: Siyasi rade, Enerji Brokrasisi ve zel Giriim.

Datm sektrnn gnmze kadar geirdii ekteki u tarihsel srece bir baknz;

1984 ylnda, yani bundan tam 21 yl nce yola klm. Bu yllarda tm Dou Bloku ve Orta Asya lkeleri koyu bir Devleti rejim altnda. O gn doan bir ocuk bugn tam 21 yanda i, g, oluk ocuk sahibi yetikin bir insan olmu.

Bir de 2005 ylnda varlan u noktaya baknz:

Gerek ve Tzel Kiilik olarak ortada sadece Kayseri Elektrik A.. kalm. Dierlerinin tm, ya iptal edilmi, ya yrrle girememi, ya tahkimde, ya Uluslararas Yargda, ya da inancn kaybetmi, bkm vazgemi.

Bu 21 yln ksa zeti; yasama, yrtme ve Anayasal Yarg organlar arasndaki sonu gelmez, bitmez tkenmez ekimedir. Yasama organ tarafndan yaplan tek tarafl dzenlemeler Anayasa Mahkemesi tarafndan, yrtme organ tarafndan yaplan tek tarafl uygulamalar ise, Dantay tarafndan srekli ve kararl bir ekilde iptal edilmitir. Siyasi rade bunun zerine mtiyaz Szlemelerinin Dantay incelemesinden gemesine gerek olmadn ne srm ise de, buna da muvaffak olamamtr. En sonunda, Austos 1999 da Dantayn mtiyaz Szlemelerinin incelenmesindeki inceleme yetkisini gr bildirme dzeyine daraltan ve inceleme sresini iki aya indiren bir kanunu Meclisten geirmitir.

Anayasal Yarg; Trkiyede elektrik retimi, iletimi, tesisleri kurmak ve iletmek ve ticaretini yapmak bir kamu hizmetidir. Kamu hizmeti nitelii tayan bir hizmetinin imtiyaz usul ile yrtlmesi szkonusudur. Kamu hizmeti imtiyaz daima belli bir devre (sre) iin verilir. demektedir. Bir baka ifade ile, Anayasal Yarg; bu lkede hukuk dzeni hakim olduu srece, Anayasann 155. maddesi gereince, elektrik retim ve datm iin dzenlenen szlemeler mtiyaz Szlemesi mahiyetindedir ve Dantayn incelemesinden gemek zorundadr. mtiyaz szlemeleri, sonsuz sreli olamaz. Bu nedenle de, datm sektrnde Mlkiyet Devri, yani sat mmkn deildir demektedir. Bu ifadelerin dayanan oluturan Anayasal dzenleme ise halen de mer-idir.

Ekteki tarihsel srete yer alan mcadele, Anayasal Yargnn bu son derece ak ve kesin hkmn bir trl kabul etmeyen ve sen ne dersen de, ben de o zaman elimdeki meclis ounluu ile yasa karr ve bu ii yine yaparm anlay ile yapt eitli dzenlemeler ve Anayasal Yargnn bunlara karlk olarak ortaya koyduu kesin, kararl ve tutarl iptaller ile doludur. Ama gelin grn ki, hukukularn kolayca anladklar bu husus, bugn bile, yasama ve yrme organlar tarafndan hala bir trl anlalamam ve kabul edilememitir. Bugn bile hala Anayasal dzenleme yaplmadan datm sektrnde mlkiyet devrine inananlar vardr ve de bunlar maalesef sektrn en tepesinde yetkili konumlardadr. Siyasi radenin elindeki yaptrm gcn abartmas ve bu gce olduundan fazla inanmas nedeniyle, bu husustaki iyimserlii gereki olmamakla birlikte, belki bir noktaya kadar duygusal bir bak as ile anlaabilir bir husustur. Ama, te yandan, bir ksm enerji brokrasisinin bu yndeki aklamalar Anayasal dayanaktan yoksun, Siyasi radeye mesaj vermeye ynelik, ciddiye alnmamas gereken, basit siyasi topyalardan ibarettir.

Yasama, yrtme ve Anayasal Yarg organlar arasndaki sonu gelmez ekime sonucunda varlan mevcut durum ise, maalesef tam bir hsrandan ibarettir. 21 yl sonra manzara apak karmzdadr; Bir yandan, Devleti yapdan bir trl kamayan, siyasetin iine dm, soruturma tehdidi ve kskac iinde kvranan enerji brokrasisi, dier yandan serbestlemede ynn bulamayan, uzmanl tartmal, birtakm yabanc danmanlk irketlerinden medet uman bir datm sektr. Sektr yabanclar nezdinde itibarn tmyle kaybetmitir. Bu kadar iptalden sonra, sektre artk yabanc yatrmcnn gelmesi kolay deildir. Satlmas dnlen datm varlklar gerekli bakm onarm ve tevsiatn yaplamamas nedeniyle eskimi ve deer yitirmitir. Malzeme, ekipman kalitesi dm, kalifiye personel says azalmtr. Eskiyen yatrmlarn yerlerine yenileri alnamamtr. Kayp kaak gklere kmtr. Personel alma azmini, ruhunu ve inancn yitirmitir. Sonunda kaybeden de elbette sektr ve lke olmutur.

Bununla birlikte, mevcut konjonktrde iinde bulunulan bu mutsuz nokta Siyasi rade iin ayn zamanda nemli bir test sreci ve tarihi bir frsat sunmaktadr. Bu frsat; Anayasal dzenleme yaplmadan datm (ve de elbette retim) sektrlerinde gerek anlamda bir serbestletirme, yani zelletirme yaplmasnn mmkn olmadnn artk grlmesi ve bu ynde hareket edilmesidir. Siyasi radenin Mecliste gemi hibir siyasi iktidarn sahip olamad bir Anayasal ounlua sahip olmas bu ynde bir dzenleme yaplmas iin son derece nemli bir frsattr. Bu testin sonucu Siyasi radenin sektrde Avrupa Birlii Direktifleri dorultusunda bir serbestlemeye gerekten inanp inanmadn ve de onun tarih nndeki sorumluluunu da ortaya koyacaktr. te yandan, Anayasal dayanaa sahip yegane serbestletirme modelinin ise, iletme hakk devri olduu artk grnen ky gibi ortadadr. Grnen ky iin ise, uzmanl tartmal, birtakm yabanc danman irketlerden medet ummaya hi gerek yoktur.

Ek- Datm Sektrnde Serbestlemenin Tarihsel Sreci

*Aralk 1984: 3096 Sayl Trkiye Elektrik Kurumu Dndaki Kurulularn Elektrik retimi, letimi, Datm Ve Ticareti le Grevlendirilmesi Hakknda Yasann yaymlanmas

*Austos 1985: 29 Blgeli letme Hakk Devri (HD) Modeli hakkndaki 85/9799 ve 9800 Sayl Bakanlar Kurulu Kararlarnn yaymlanmas,

*Haziran 1986: 3291 Sayl zelletirme Yasasnn yaymlanmas,

*Aralk 1988: Kayseri Elektrik A..ye blgesinde elektrik retimi, iletimi, datm ve ticareti yapma grevinin verilmesi,

*Haziran 1989: EA, Kepez ve Akta Elektrik A..ye blgelerinde elektrik retimi, iletimi, datm ve ticareti yapma grevinin verilmesi,

*Austos 1989: Akta Elektrik A..nin grevlendirilmesi hakkndaki 89/14303 sayl Bakanlar Kurulu Kararnn yaymlanmas,

*Ekim 1991: 21 Blgeli letme Hakk Devri (HD) Modeli: Trkiye Elektrik Kurumu Dndaki Kurulularn Grevlendirilecekleri Blgeler Hakkndaki Ynetmeliin 2. Maddesinin Deitirilmesine ilikin 91/2300 Sayl, Bakanlar Kurulu Kararnn yaymlanmas

*Eyll 1992: 3096 sayl Trkiye Elektrik Kurumu Dndaki Kurulularn Elektrik retimi, iletimi, Dalm ve Ticareti ile Grevlendirilmesi Hakknda Kanun Hkmleri erevesinde yaplan retim ve grev irketi szlemelerinin kamu hizmeti imtiyaz szlemesi nitelii tad ve Anayasa hkm gerei olarak Dantay'n incelemesinden geirilmesi gereklii hakknda Dantay 1. Dairenin Karar: Trkiyede elektrik retimi, iletimi, tesisleri kurmak ve iletmek ve ticaretini yapmak bir kamu hizmetidir. Kamu hizmeti nitelii tayan bir hizmetinin imtiyaz usul ile yrtlmesi szkonusudur. Kamu hizmeti imtiyaz daima belli ve uzun bir devre (sre) iin verilir.

*Ekim 1991: Aydem, Gkdere, Tektar, Best, Senkom A..ye 30 yl sre ile blgelerinde elektrik retimi, iletimi, datm ve ticareti yapma grevinin verilmesi hakkndaki91/2325 Sayl Bakanlar Kurulu Karar (Bu szlemeler yrrle giremeden Refahyol ktidar dneminde iptal edildi).

*Mart 1994: 3974 Sayl Yasa: Trkiye elektrik Kurumunun mevcut veya yeniden yaplanma sonucunda oluacak teebbslerinin zelletirilmesi hakkndaki Yasann yaymlanmas

*Aralk 1994 Anayasa Mahkemesinin 1994/43 (E), 1994/42-2 sayl Karar ile 3974 Sayl Yasann iptal edilmesi

*Nisan-Haziran 1998: 33 Blgeli letme Hakk Devri (HD) Modeli: 14 irkete blgelerinde 30 yl sre ile blgelerinde elektrik retimi, datm ve ticareti yapma grevinin verilmesi hakkndaki Bakanlar Kurulu Kararnn yaymlanmas,

*Austos 1999: 4446 Sayl Anayasa Deiiklii: 4492 Sayl Yasa: Dantayn yetkilerinin yeniden dzenlenmesi: Dantay, kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz artlama ve szlemeleri hakknda (sadece) dncesini (ve onu da) iki ay iinde bildir(ebil)ir. Tahkim Yolunun Almas: 4501 Sayl Yasa: Kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz szlemelerinden doan uyumazlklarda tahkim yoluyla zlmesi ngrlebilir

*Mart 2001: 4628 Sayl Yasann yaymlanmas: Datm ve perakende hizmetleri birbirinden ayrlmtr. Blgedeki serbest tketiciler datm irketinin perakende kolundan elektrik almak zorunda deildir.

*Nisan 2002: Akta Elektrik A..ye 30 yl sre ile verilmi olan elektrik retimi, iletimi, datm ve ticareti yapma grevinin Bakanlar Kurulu Karar ile yrrlkten kaldrlmas

*Haziran 2003: EA ve Kepez A..nin 70 yl sre ile verilmi olan elektrik retimi, datm ve ticareti yapma grevinin grevinin 2003/5712 Sayl Bakanlar Kurulu Karar ile yrrlkten kaldrlmas

*2003: 33 Blgeli letme Hakk Devri (HD) Modeli ile grevlendirilen 14 irketin blgelerinde 30 yl sre ile blgelerinde elektrik retimi, datm ve ticareti yapma grevinin; irketlerden bir ksmnn statlerinin 3984 sayl RTK Yasasnn baz hkmlerine aykr olmas, geriye kalan ksmnn ise mtiyaz Szlemesindeki baz hkmlerin 4628 Sayl Yasa ile elimesi nedeniyle, Dantay tarafndan kamu yarar olmad gerekesi ile iptal edilmesi,

*Mart 2004: YPK Strateji Belgesinin yaymlanmas: 21 Blgeli letme Hakk Devri (HD) Modeli: irketlere 49 yllk lisans ile blgelerinde elektrik retimi, datm ve ticareti yapma grevinin verilmesi. 4628in baz madde hkmlerinin yok kabul edilmesi. Bir baka ifade ile, 4628 in ksmen ilga edilmesi ve blgelerde perakende hizmetinin sadece datm irketine bal perakende kolu tarafndan yrtlebileceinin kabul edilmesi

HABER BALIKLARI

EPDK Doalgaz Datm haleleri Sryor

Manisa Gazna en Dk Teklifi Cemil Kazancnn AKSA s verdi Vatan 25 ubat 2005

Petrolde Serbest Fiyatlandrma Uygulamasnda Yumuk Gei

Serbest fiyatlandrmada frsatla kaplmadk. Hrriyet 28 ubat 2005

lata Alm Yntemi Kamuya Ar Yk Getiriyor ddias

laca ylda alt milyar dolar fazla dettiler Hrriyet 9 Mart 2005

DEVLET YARDIMLARI VE YKMLLKLER

HABER BALIKLARI

Tevik Kanunu Deitirilecek mi?

Babakan Tevikte sorun olduunu anlad. Gngr Uras Milliyet,22 ubat 2005

Hem IMF yi kzdrdlar hem pilimizi bitirdiler Hrriyet 23 ubat 2005

Depplerden Trkiyeye Tevikte adil ol uyars. Milliyet 21 ubat 2005

Devlet Yardmlar Yasas karlmal Aydn Ayaydn Sabah 24 ubat 2005

SABANCI: Tevikte drt Yanl Var.(Kademelemesiz tevik, kurulu tesislere tevik, Arz fazlas olan alanlara tevik , kaynaksz tevik) Abdurrahman Yldrm. Sabah 25 ubat 2005

Tevikler Stand-bya uygun hale getirilecek. Sabah 16 Mart 2005

slami zel Sektr Destekleme Kurumu AB zlemesinde

AB islami retimde teviki izlemeye ald. Milliyet 17 Mart 2005

LPG Yasa Tasars ile ki Yeni Tevik

Iraka elektrik satan irketlerele seramikilere devlet destei Sabah 25 ubat 2005

kilerde Yksek Vergi-Dk Denetim Kaa Arttryor

Viski enler % 50 azald m kr Kzlot Hrriyet 6 Mart 2005

kilerin vergisi 3 kat artt akamclarn keyfi kat Sabah 1 Mart 2005

kilerde Yksek Vergi Yatrmclar Caydryor

Carlsberg, Trkiyeden ekilmeyi dnyor. Milli,yet 26 ubat 2005

Trkiyeden stikrar bekliyoruz. Srpriz deil.Milliyet,3 Mart 2005.

-Avrupada 1 Euroya arap var biz 1,9 Euro vergi dyoruz. Hrriyet 26 ubat 2005

evre Kanunu da ki ve Sigaraya Vergi Getiriyor

ki ve Sigaraya %2 evre vergisi stiyorlar Milliyet 17 Mart 2005

KAMUDA REKABET-ZELLETRME VE SERBESTLEMELER

HABER BALIKLARI

TPRAn % 14,7 si 446 milyon Dolara Yabanclara Satld

-TPRA2n % 14,7 si Satlyor deeri 3 milyar dolar buluyor ,Hrriyet 2 Mart 2005

-TPRA paraladlar deerini ykselttiler Vatan 2 Mart 2005

-6 Yabanc Ald Tprala 446 Milyon Dolar geldi Hrriyet 5 Mart 2005

-Global TPRAn %5 ini ald Songl Hatsaru ,Milliyet 5 Mart 2005

TPRA Sat Yine Mahkemelik

TPRAn yarg kabusu Hortlad.Sabah 3 Mart 2005

-446 Milyon Dolarlk TPRA satnda iptal kaygs var. Hrriyet 6 Mart 2005

Tprata Sat Neden Mahkemelik Oldu Yavuz Semerci,Sabah 6 Mart 2005

Mahkeme B den Savunma istedi.Sabah 9 Mart 2005

Yabanc Yatrmc Petkimin %18 ine 210 Milyon $ verir. Sabah 13 Mart 2005

Hazineye Gre zelletirmeler Hzlanacak

zelletirmeler hzlanyor. Akam 28 ubat 2005

TELEKOM da zelletirmenin Gecikmeye Tahamml Yok

-Ekinalan TELEKOM Rekabette Yara Alr Hrriyet . 2 Mart 2005

Telekom zelletirmesinde son durum smail Kkkaya Akam 24 ubat 2005 ve Akam 1 Mart 2005

Havayollarndaki Ksmi Serbestleme Olmlu Sonular Vermeye Devam Ediyor

stanbul zmir 59 Miyona ndi Uak Otobs Yakalad Hrriyet 27 ubat

2005

zelletirme Tkankl Gntay imek Sabah 26 ubat 2005

TPRA n Nisanda Blok Sat halesi in Rekabet Kurulundan n Onay

TPRAa Rekabet Kurulundan onay, Akam 14 Mart 2005

SEKAda Kapatma Direnii Sonuland

Trk- ten eylem, Erdoan dan Rest.Hrriyet 2 Mart 2005

SEKA direnii Trkiyeye Yaylyotr. Hrriyet 5 Mart 2005

Babakan: Onlara Bulduk Kabul Etmediler Hrriyet 6 Mart 2005

SEKA iisine son uyar,Hrriyet 8 Mart 2005

Evleri 50 gndr SEKA. Akam 10 Mart 2005

iler kurtuldu, SEKAkapanyor Akam 11 Mart 2005

Nisanda PETKM in %30 Halka Arz edilecek

Petkimin %30 satlacak Sabah 9 Mart 2005

PETKMin arznda %30 muammas Milliyet 9 Mart 2005

Petkimle halktan 400 milyon dolar toplama plan Hrriyet 9 Mart 2005

Halka arz can simidi oldu. Tercman 12Mart 2005

REKABET GC

HABER BALIKLARI

Makine hracatnda Yksek Rekabet Potansiyeli

Makine hracatn 5 ylda 20 milyar dolara karrz. Hrriyet 25 ubat 2005

in le Nasl Rekabet Edilecek?

in ile Rekabet birlii ile Alr A.Ayaydn. Sabah 3 Mart 2005

Otomotivde Rekabet ans Sryor

Otomotiv hracat 2 ayda 2 milyar dolar at Hrriyet 2 Mart 2005

Dk Kura Ramen hracat Ata Devam Ediyor

hracat dk kura ramen mucize yaratyor. Vatan 2 Mart 2005

gc Maliyetleri Rakiplere Gre Yksek

Rekabet Gc Kaytd stihdamla Korunuyor Faik ztrak Milliyet 28 ubat 2005

FAKTR PYASALARINDA REKABET VE REGLASYON

FNANSAL HZMETLER YASASIVE REKABET evket zgergin

ozugergin@ozugerginconsultancy.com.tr

Bir tarafta BDDK ve medyann yazdna gre Babakan , dier tarafta ise IMF ve IMF ile ilikilerde daha hassas olunmas gerektiini bilen Ekonomiden Sorumlu Bakan ile Hazine var. Konu bankalar veya yeni adyla Finansal Hizmetler Yasas.

Tartmann iki temel noktaya odakland anlalmaktadr. Bunlardan birincisi , finans kesiminin nasl denetleneceidir ? BDDK denetim iinin uzmanlk gerektirdiini ve dolaysyla bankalar yeminli murakplarnca halen yaplmakta olan denetim sisteminin srdrlmesini istemektedir. zellikle IMF ise mevcut denetim yapsnn gemite iyi bir snav vermediini , bankalarn gz gre gre battn, 22 bankann g duruma dt sre iinde kontrol mekanizmasnn iyi ilemediini ne srmekte, denetim yapsnn deitirilmesi gerektiini, hatta denetimin yabanc kurumlar tarafndan da yaplabilmesini talep etmektedir. Bizce IMFin bu grlerinde doruluk pay vardr. Denetleme sisteminin gemite ok iyi altn sylemek mmkn deildir. Bu itibarla yapya bir etkinlik kazandrlmas ve uyar sisteminin daha iyi iler hale getirilmesi nemlidir. Bu konunun grmeler sonucunda zlebilecei anlalmaktadr. nk her iki tarafn da hedefi bellidir. Hi kimse gemiteki hatalarn tekrarlanmasn istememektedir.

Asl nemli konu, bundan byle mali adan g duruma decek finans kurumlarnn tabi olaca esaslardr. BDDK ve yine medyadan anladmz kadaryla Babakan bu duruma decek bankalarn Avrupa Birlii uygulamalarnda olduu gibi dorudan tasfiyelerini istemektedir. Batk bankalarn Hazineye getirdii ykn 50 Milyar dolarlara yaklatn bilen herkes bu gre hakl olarak destek vermektedir. IMF ise mevcut uygulamann srdrlmesini, bir baka ifadeyle gerektiinde mali adan g duruma decek bankalarn yine TMSF bnyesine alnmasn istemektedir. Anladmz kadaryla IMFin bu yaklam, gnll bir ekilde olmasa bile, Ekonomiden Sorumlu Bakan ve Hazinece de benimsenmektedir. Bankalar Birlii ise ak bir ekilde genel hkmlere gre tasfiyeden yanadr.

IMFin gerekeleri bellidir. Trkiyeye kredi veren yabanc finansrlerin alacaklarn garanti etmek istemektedir. Eer byle bir garanti olmazsa Trkiyenin uygun koullu krediler bulamayaca dncesindedir. Trk mali sisteminin henz yabanc finans evrelerine yeterli gvenceyi vermediini dnmektedir.

IMFin bu yaklamnda hakllk pay yok deildir. Ancak TMSFye yeniden banka alabilme sisteminin varl yeterince bir gvensizlik iaretidir. Halen uygulanmakta olan 50 Milyar TLlik gvence limitinin yeniden %100e tanmas demektir. yi alan banka ile kt alan banka arasnda fark kalmamas demektir. Haksz rekabetin yasallatrlmas anlamna gelir. Bu alanda haksz kazan yollarnn yeniden almas ihtimali de yok deildir.

nemli olan Trk mali sisteminin yapsnn daha da glendirilmesidir. Zaten sermaye kurallar asndan bankalarmz Avrupa Birlii normlarna yaklamtr. Ekonomi nisbi bir istikrara kavumu, bankalarmz d kredi bulmakta daha az zorlanr hale gelmitir.

Kanmzca IMF isteinin olduu gibi kabul bankaclk alanndaki yeniden yaplanma gayretlerini ve piyasada daha fazla rekabet gc kazanma yarn olumsuz ynde etkileyecektir. Tartmann nasl sonulanacana gelince unu syleyebiliriz: Trkiyede olmas gerekenlerle olanlar ou kez rtmemektedir.

HABER BALIKLARI

2B Yasas Yeniden Gndemde

-2B Yasas kmal . Aydn Ayaydn. Sabah 10 Mart 2005

Yabanclara Gayrimenkul Sat Yasasna Anayasa Mahkemesi ptali

Yabancya Mlk sat durduruldu,yeni yasa art Sabah 15 Mart 2005

Yasaya rtu yapmadan yabancya mal satmayn. Hrriyet 15 Mart 2005

Yabancya gayrimenkul satnda iptal belirsizlii Milliyet 16 Mart 2005

Bankaclk Yasasndaki Koruyucu Tedbirler Tartlyor

zince: nsanlar Alkolik Olacak Diye ki sat Yasaklanmaz. Sabah 28

ubat 2005

Kart Limitini Snrlarsanz vatanda veresiye yazdrr. Vatan 28 ubat 2005

-Ben yourdu taksitle alyorsam kime ne? Milliyet 28 ubat 2005

Kartta takside cunta kafasyla darbe vurmayn. Hrriyet, 13 Mart 2005

Euroclear YTL yi de Listesine Dahil Etti

YTL konvertibilitesinde kinci Adm Vatan 24 ubat 2005

Vadeli lemler Borsnda lem Hacmi 1 Milyon YTL

VOB rendike etkisini arttracak Akam 23 ubat 2005

Kredi Kart Faizleri % 4,5 ile 8,95 arasnda deiiyor

-Kredi kart faizinde ampiyon Citibank, Hrriyet, 28 ubat 2005

Yabanclarn altrlmasnda Brokrasi Direnci Sryor

-Yabanclarn alma izni iin 3 ay bekliyoruz. Sabah 12 Mart 2005

Yabanc Yatrmc Gven Endeksinde lk 25 inde Yer Alamyoruz

-Gelmiyor nk Gvenmiyor. Hurit Gne,Milliyet 23 ubat 2005

6 Ayda Bir Kupon demeli ve Deiken Faizli Tahviller Byk lgi Grd

-%13 reel getiri vadeden tahvillerikaptlar Sabah 23 ubat 2005

Konut Kredilerinde Faizler Dyor

Konut Kredileri En Cazip Gnlerini Yayor Akam 27 ubat 2005

-BankEuropa konut kredi faizini %1,49 a indirdi Vatan 9 Mart 2005

Yabanclarn Borsadaki Pay 20,3 Milyar Dolara kt

MKB de Yabanc Pay Zirvede.Tercman 12