uvod u sis nizih ahordata

8/13/2019 Uvod u Sis Nizih Ahordata

1/39

SISTEMATIKA NIIH

AHORDATA

Prof.dr. Rifat krijelj

Prof. dr. Sadbera Troi-BorovacAldijana Muovi, asistent


2/39

Zoolog i ja je nauka o

ivotinjskom svijetuZooloke discipline:

Morfologija

Anatomija

CitologijaEmbriologija

Zoogeografija

FilogenijaFiziologija ivotinjaSistematika


3/39


4/39

KLASIFIKACIJA ORGANIZAMA

Pod klasifikacijom organizamapodrazumijeva se njihovo

sreivanje igrupisanje poslinosti i srodstvu,redoslijedom kojim su nastajali

u prirodi tokom evolucije.

Klasifikacija organizama

neophodna je zbog njihovog

ogromnog broja (biolozi

pretpostavljaju da danas naplaneti Zemlji ivi izmeu 3 i 10miliona razliitih vrstaorganizama).


5/39


6/39


7/39

Najstarije klasifikacije bile su zasnovane, po pravilu, na

izraenimmorfolokimkarakteristikama, nainuivotai mjestuna kome organizmi ive. To su bile vrlo esto vjetake

klasifikacije, jer je pri grupisanju kao primaran parametaruziman spoljanjiizgled.

Takav pristup dovodio je do brojnih greaka, na primjer dogrupisanja vrsta koje uopte nisu srodne (npr. kitovi su

svrstavani u ribe samo zato tona prvi pogled podsjeajunaribe). Sa druge strane, mnogi srodni organizmi su razdvajani

samo zato topo spoljanjojmorfologiji nisu liili.


8/39

U savremenoj klasifikaciji ima mnogo primjera da su ekoloka,fizioloka, citoloka, molekularno-genetika i drugaistraivanja pomogla u determinaciji organizama i njihovojklasifikaciji, a esto su odluujuu ulogu imali paleontolokipodaci.

Ekoloka prouavanja su pokazala da se biljke i ivotinje

prilagoavaju uslovima sredine na vrlo aktivan nain.

Adaptiranost organizama na spoljanju sredinu ogleda se u:

- njihovom spoljanjem izgledu,- anatomskoj grai i

- u karakteru fiziolokih procesa


9/39

Priroda je puna primjera koji pokazuju blisku povezanost oblika

i funkcija sa uslovima spoljanje sredine (primjer: razlike

izmeupolarne lisice i tropske lisice).Upravo zbog te povezanosti, odnosno sposobnosti adaptacije

uslovima sredine, esto se, pod slinim ivotnim uslovimajavljaju sline ivotne forme biljaka i ivotinja koje su u

sistematskom pogledu vrlo udaljene.

Pojava slinosti u obliku i funkcijikod filogenetski vrloudaljenih organizama naziva se

EKOLOKA KONVERGENCIJAili ANALOGIJA


10/39


11/39

Prethodno navedeni primjeri pokazuju da

SPOLJANJA SLINOST ORGANIZAMA

NE PODRAZUMIJEVA NJIHOVO SRODSTVO

Kako onda odrediti koji su organizmi srodni ?

Kod biljakana osnovu reproduktivnih organa,

kod beskimenjakana osnovu specifinih

taksonomskih parametara (na primjer kod

insekata na osnovu oblika dlaka i ljuspica

na povrini tijela, krilne nervature ili spoljnih

polnih organa mujaka),

kod kimenjaka- na osnovu rasporeda kostiju.


12/39


13/39


14/39

Vrsta (species)

Tipoloki koncept vrste morfoloki definisanavrsta

Nominalistiki koncept vrste - ...vrste u prirodi ne

postoje...Bioloki koncept vrsteope prihvaen

Vrste su ...grupe prirodnih populacija koje se

stvarno ili potencijalno ukrtaju, a koje sureproduktivno izolovane od drugih takvih grupa(Mayr, 1940)


15/39


16/39

Klasifikacija ovjeka

KATEGORIJA TAKSON KARAKTERISTIKE

Carstvo Animalia

Heterotrofni, vieelijski organizmi bez elijskog zida,

poseduju pokretni stadijum u okviru ivotnog ciklusa

Phylum Chordata

ivotinje sa dorzalnim cjevastim nervnim stablom,notohordom, drijelnim krnim prorezima

bar na nekom stadijumu ivotnog ciklusa

Classis Mammalia

Hordata sa samo jednom kosti u donjoj vilici,

tijelo pokriveno dlakom,

mlade uzgajaju mlijekom iz mlijenih lijezda majke

Ordo Primates

Prvobitno arborealni (ivjeli na dreveu) sisari sa spljotenimprstima i noktima, vidom kao najznaajnijim ulom ismanjenom ulogom ula mirisa

Familia HominidaePrimate sa bipednim nainom lokomocije,spljotenim licem, binokularnim vidom

Genus Homo

Hominide sa velikim mozgom, sposobnou govora,produenim periodom brige o potomstvu

Species Homo sapiens Visoko elo, dlakav pokriva redukovan, istaknuta brada


17/39

NOMENKLATURA -

dio sistematike koji se bavi

davanjem naziva taksonima.

Danas je upotrebi

Binarna nomenklatura

(Karl Line, 1758)Hipoderma bovis, Linne, 1758

Diceros bicornis, Linne, 1758


18/39

PRAVILA I OBJANJENJA O PISANJU IKORIENJUIMENA TAKSONA


19/39

PRAVILA I OBJANJENJA O PISANJU I KORIENJU

IMENA TAKSONA

Obavezno pisati

1.Ime roda kada ga prvi put koristimo

u okviru svakog paragrafa - stava

2.Epitet vrste svaki put kada se koristi

Skraenice1.Ime roda skrauje se na njegovo poetno slovoprilikom

drugog i slijedeeg pominjanja u okviru istog stava

2.Kada znamo ime roda, ali ne i vrstu o kojoj govorimo,ili ime vrste nije bitno (u ovom sluaju neophodno jeuvijek napisati ime roda, ak i ako je bilo upravopomenuto

u okviru istog stava - paragrafa)


20/39

ACELULARNI i CELULARNI IVI SISTEMI


21/39

ACELULARNI i CELULARNI IVI SISTEMISve ive sisteme obzirom na sloenost i nivo

tjelesne organizacije moemo podeliti u dvije grupe:

ACELULARNEi CELULARNE.

ACELULARNI ivi sistemisu oni koji nisu dostigli

elijski nivo grae.

CELULARNI OBLICIsu svi ivi sistemiizgraeni od elija

kao osnovne

morfoanatomske,

funkcionalne ireproduktivne jedinice.


22/39

U ACELULARNE forme svrstavamo sve

viruse i subvirusne estice(virus-sateliti,

viroidi, virusoidi i prioni).

Equ ine herpesviru sesti p 1(EHV-1)


23/39

U CELULARNE forme spadaju sva iva bia sacelularnom, tj. elijskom graom tjela. Svi celularni

oblici se na osnovu nivoa sloenosti grae njihoveelije djele u dvije grupe: PROKARYOTA iEUKARYOTA.


24/39


25/39


26/39


27/39

PROTISTA

EUKARYOTA

Kod EUKARYOTA je tokom evolucije dolododiferencijacije protoplasta na tri funkcionalnaelijska djela po kojima se eukarioti razlikuju odprokariota:

PLAZMAMEMBRANACITOPLAZMA SA MEMBRANOZNIM

ORGANELAMA I JEDRO


28/39


29/39

Protozoa se u nov i je vr i jeme izdvajaju u

zasebno carstvo


30/39

Kratak pregled geoloke historije

ivi svijet nastao prije vie od 4 milijarde godina;

Sedimentne stijene predstavljaju kalendar

razvoja i izumiranja vrsta;

Na osnovu starosti geolokih slojeva odreenesu ere kroz koje je protekla evolucija ivota naZemlji:Arhaik, Proterozoik, Paleozoik(Kambrij,

Ordovicij, Silur, Devon, Karbon, Perm),

Mezozoik(Trias, Jura i Kreda), Kenozoiki

Kvartar(Antropogen)


31/39

Promorfologija

Promorfologija je dio zoologije koji se baviistraivanjem simetrije (Hekel);Kod ahordata ne postoji jedinstven plan graeosim u pogledu simetrije;

Simetrija je skladan i ravnomjeran rapored tijelau odnosu na neku osu(longitudinalna, sagitalnaili transferzalna) ili ravan (medijalna,

horizontalna ili transferzalna);Bilateralna, asimetrina, sferina, zrana(radijalna) i biradijalna simetrija


32/39

SIMETRIJA

asimetrini organizmi

radijalno simetriniorganizmi

bilateralnosimetriniorganizmi

sferini organizmi


33/39

SIMETRIJA

Kod BILATERALNO SIMETRINIH organizamaprednji dio tijela se oznaava kao KRANIJALNI,

zadnji deo tijela kao KAUDALNI,

lena strana kao DORZALNA,

trbuna kao VENTRALNA..


34/39

SIMETRIJA

SEKUNDARNO ASIMETRINIna primjer usljed iezavanja

nekih organa (puevi)

SEKUNDARNO RADIJALNO

SIMETRINIna primjer usljed privrivanja

za podlogu (ascidija)


35/39

POLARITET

iva bia su polarizovana, toznaida su njihovi suprotni krajevi razliitipo grai i funkciji.

Postoje

MORFOLOKI iFUNKCIONALNI POLARITET

koji su tijesno vezani i uslovljeni.

Tako Hydra na prednjem (proksimalnom) kraju nosi venacpipaka, a suprotnim (distalnim) krajem je privrena zapodlogu.

Polaritet se zapaa i u grai organa, pa ak i elija.

Pojava polariteta je svakako u vezi sa injenicom da suserazni krajevi organizma nalazili u raznim uslovima.


36/39

METAMERIJA

Simetrino rasporeeniodgovarajuidijelovi tijela koji suanatomski slini(npr. lijevi i desniekstremitet) nazivaju se

ANTIMERAMA.

Serijsko ponavljanje antimeradutjelesne ose oznaava sekao

METAMERIZAM ili

SEGMENTACIJA,

a dio tijela koji sadri lijevu idesnu antimeru naziva se

SEGMENT ili METAMERA.

Segmentacija moe biti

a) SPOLJANJA ib) UNUTRANJA.


37/39

METAMERIJA

SPOLJANJA SEGMENTACIJAmoe biti

HOMONOMNA

(Annelida)i

HETERONOMNA

(Chrustacea,Insecta)

Lumbricus rubellus Astacus leptodactylus


38/39

CEFALIZACIJA

Diferenciranje glavenog regiona oznaava se kaoCEFALIZACIJA i javlja se uglavnom kod BILATERALNO

SIMETRINIH ORGANIZAMA.

Proces

CEFALIZACIJE

ogleda se u

koncentraciji

ulnih organainerava u

prednjem dijelu

tijela.


39/39

CEFALIZACIJA

Cefalizacija je najee praenadiferenciranjem du anterio-

posteriorne ose.

Mantis religiosa

uvod u sis nizih ahordata

Documents