ustavno pravo evropske unije

PANEVROPSKI UNIVERZITET APEIRONFAKULTET PRAVNIH NAUKA

BANJA LUKA

UVOD

Zbog važnosti obrazovanja svaka vlast želi odrediti njegovu koncepciju i sadržinu, kako bi preko najsnažnijeg instrumenta društvene percepcije i oblika socijalizacije pojedinci prihvatili vrijednosti i norme sistema. Obrazovanje je predstavljeno kao traganje za akademskim i duhovnim osvještavanjem u cilju individualnog ispunjenja. Kroz obrazovni sistem takođe se razvijaju i osjećanja za vlastitu kulturu, poštivanje principa i solidarnost. Danas postoji mnogo inicijativa i programa kojima EU promiče kulturu unutar Unije, uz saradnju na područjima muzike, filma, plesa, naslijeđa, umjetnosti i drugih kulturnih pitanja.

1


BANJA LUKA

1. OBRAZOVANJE I KULTURA U EVROPSKOJ UNIJI

1.1 Obrazovanje u Evropskoj Uniji

Obrazovanje je, u širem smislu riječi, predstavljeno kao traganje za akademskim i duhovnim osvještavanjem u cilju individualnog ispunjenja. Ono ima značajnu funkciju u svakom društvu. Zbog važnosti obrazovanja svaka vlast želi odrediti njegovu koncepciju i sadržinu, kako bi preko najsnažnijeg instrumenta društvene percepcije i oblika socijalizacije pojedinci prihvatili vrijednosti i norme sistema. Zato države preuzimaju brigu o finansiranju obrazovanja. Pored toga u sadržajnom smislu pokušavaju kroz obrazovanje utvrditi društvene norme i vrijednosti i izgraditi osjećanje pripadnosti svojoj zajednici, društvenoj grupi, religiji.Kroz obrazovni sistem takođe se razvijaju i osjećanja za vlastitu kulturu, poštivanje principa i solidarnost. Preko školovanja se oblikuje svijest i gledište pojedinca, kada su u pitanju procesi u društvu i sistem vlasti. Svi obrazovni sistemi su utemeljeni na istoriji znanja i istoriji društva. Institucionalizacija obrazovanja pored toga što se zasniva na usvajanju niza pravila i društvenih vrijednosti, ogleda se i kroz znanje i sposobnosti kojima pojedinac ovladava u procesu osposobljavanja. Putem sistema obrazovanja snažno se mijenja struktura društva, porodice i profesija.Nakon Hladnog rata širenje principa slobodnog tržišta moralo je biti popraćeno približavanjem socijalnih standarda, što se najbolje moglo postići kroz obrazovanje i obuku. Školsko obrazovanje je uključeno zajedno sa obrazovanjem odraslih, čime su ojačani saradnja u visokom obrazovanju putem ECTS-a (Program evropskih kredita i obuke), razne mreže i institucionalni ugovori. Kada je u pitanju obuka, politička saradnja je takođe osnažena a koncepti poput cjeloživotnog učenja i «ekonomije znanja» smjestili su obrazovanje u samo srce ekonomskog razmišljanja, povezujući ga sa fleksibilnim tržištima rada i načinima na koje ljudi percipiraju karijeru.

Devedesete godine su, stoga, postavile osnovu za Lisabon. Lisabonski proces je uveo novi set političkih inicijativa i novi otvoreni metod saradnje, gdje obrazovanje predstavlja ključni element strategije. Naglasak na obrazovanje je veoma jasno artikulisan u glavnoj izjavi gdje stoji da Lisabonski proces namjerava «učiniti Evropsku uniju najkonkurentnijom i najdinamičnijom svjetskom ekonomijom zasnovanom na znanju, sposobnom za održivi rast i sa sve više boljih radnih mjesta i većom socijalnom kohezijom.» To se može postići samo kroz bolju saradnju, koja je bila nemoguća zbog neusklađenog pristupa, i veoma komplikovana zbog subvencija. Lisabon je uveo novi metod, koji se opisuje kao «sindikalizacija» ili kreiranje Evropskog obrazovnog prostora. Ovaj metod podrazumijeva značajniju među-vladinu saradnju u određenim sporazumima i postavljanje jasnih ciljeva. Ključni ciljevi ovih inicijativa su bili promovisanje efikasnosti, jednakosti i učinkovitog nadzora nad obrazovnim politikama širom Evropske unije.

2


BANJA LUKA

Unija mora postati najkonkurentnija privreda na svijetu zasnovana na znanju i sposobna da održi ekonomski rast sa više poslova i sa boljim poslovima, te većom socijalnom povezanošću (Savjet Evrope,Lisabon,Mart 2000). Da bi postigli ovaj ambiciozni cilj, predsjednici država i vlada traže ne samo radikalnu preobrazbu Evropske privrede, već i izazovni program modernizacije socijalne pomoći i obrazovnih sistema. Smatra se da bi do 2010. godine Evropa trebala biti svjetski lider u pogledu kvaliteta obrazovanja i osposobljavanja. Ostvarenje tih planova znači potpunu preobrazbu sistema obrazovanja i osposobljavanja širom Evrope. Proces promjena će biti izveden u svakoj zemlji prema nacionalnom kontekstu i tradiciji te će biti ubrzan između zemalja članica saradnjom na Evropskom nivou, kroz razmjenu iskustava, radeći i učeći prema zajedničkom cilju (“metod otvorene saradnje”). Evropska Unija ne namjerava smišljati ili primjenjivati „ zajedničku politiku“ u obrazovanju, nego želi potaknuti saradnju država na tom području, te dopunjavati obrazovne sadržaje koji već postoje unutar nacionalnih država. Države članice odlučuju o strategiji razvoja školstva jer školski sistemi zamalja članica EU nisu identični. Strategija evropskog obrazovanja kao cilj uključuje i pripremu mladih ljudi za život u demokratskom društvu što upućuje na ostvarenje demokratskih ideala sa kojima bi građanstvo trebalo da se saživi. Među demokratskim idealima koji su već postali dio evropskog identiteta nalaze se poštovanje ljudskih prava, ostvarenje slobode, jednakosti, solidarnosti, tolerancije, odgovornosti. Da bi navedeni ideali imali mogućnost pune primjene, mladi bi već u obrazovnom procesu trebalo da dobiju podršku u pokušaju da saznaju šta Evropa znači. Zato obrazovni sistemi u Evropi prepoznaju važnost mobilnosti mladih ljudi i potrebu za priznavanjem diploma stečenih na univerzitetima u drugim zemljama. Evropsku omladinu mobilnost bogati omogućavanjem korišćenja programa razmjene i dužeg boravka u sredinama koje pripadaju evropskom prostoru. Kreiranjem evropskog obrazovnog prostora, isprepletenog različitim tradicijama obrazovnih sadržaja i metoda, Evropa želi da upotpuni proces ekonomskog i političkog integrisanja kontinenta. Taj cilj slijedi želju da svaki Evropljanin, upitan za svoj identitet, ima mogućnost da se barem u jednom dijelu svoje ličnosti pozove na pripadnost Evropi.

Evropsko obrazovanje predstavljaće element evropskog identiteta. Ono podrazumijeva stalnu pripremu mladih ljudi za svakodnevne kontakte sa multikulturalno i multilingvalnom realnošću Evrope i njihovo prihvatanje odgovornosti za njen razvoj. U ovu svrhu Evropska unija pripemila je različite obrazovne programe za učenike, studente i nastavnike. Njihov cilj je upoznavanje mladih ljudi sa različitostima koje krase evropski kontinent i saznanje da evropska diversifikovanost nosi sa sobom bogatstvo i mogućnosti, a ne sukobe i nerazumijevanja. Svake godine više od milion ljudi koristi programe obrazovanja i stručnogusavršavanja izvan matičnih država, a finansiranih putem različitih fondova EU, što pridonosi razumijevanju među različitim kulturama, toleranciji i ulaganju u ljudski potencijal Unije. Lisabonska strategija dala je temeljne smjernice djelovanja nacionalnim vladama i koordinirajućim tijelima EU u programima obrazovanja i usavršavanja u budućnosti. Kao doprinos tome Vijeće ministara usvojilo je 2001. godine Izvješće o budućim ciljevima sistema obrazovanja i usavršavanja, čime je stvoren strateški plan saradnje u obrazovanju i usavršavanju u EU do 2010. godine.

3


BANJA LUKA

Ciljevi koje EU kroz taj strateški plan želi postići, a da bi se stvorilo društvo temeljeno na znanju su:

- Postotak mladih do 22 godine starosti sa završenim srednjoškolskim obrazovanjem trebao bi biti veći od 85%

- Postotak mladih između 18 i 24 godine starosti s prekinutim srednjoškolskim obrazovanjem treba biti manji od 10%

- Povećanje broja stručnjaka na području prirodnih i tehničkih nauka za 15% uz smanjenje razlika u broju muških i ženskih diplomanata u spomenutim strukama

- Omogućavanje dodatnog stručnog usavršavanja i pomoći u traženju zaposlenja u slučajevima nezaposlenosti nakon završene škole.

- Postotak 15-godišnjaka sa slabim uspjehom iz čitanja trebao bi se smanjiti barem za 20% u usporedbi s razinama iz 2000.

- Prosječna razina sudjelovanja u cjeloživotnom učenju onih u dobi između 24 i 64 godine starosti trebala bi biti barem 12,5%, sistem za prenos kredita što bi olakšalo uzajamno priznavanje i prenosivost strukovnih kvalifikacija

Važan korak za obrazovanje u Evropi učinjen je 1998. kada su ministri obrazovanja iz Francuske, Njemačke, Velike Britanije i Italije potpisali Sorbonsku deklaraciju u cilju harmonizacije visokog školstva. Cilj Deklaracije proširen je sljedeće godine na sveučilištu u Bologni, najstarijoj evropskoj instituciji visokog obrazovanja koja je radila u kontinuitetu, prihvaćanjem Bolonjske deklaracije. Deklaraciju je potpisalo svih 29 evropskih zemalja, koje su na taj način pokrenule Bolonjski proces stvaranja Evropskog prostora visokog obrazovanja (EHEA). Bolonjski proces kasnije je proširen na sastancima evropskih ministara obrazovanja i kroz različite akcije Evropske komisije. - Praškom deklaracijom iz maja 2001. – Bolonjskom procesu dodata su tri elementa, uključujući koncept cjeloživotnog učenja, uključivanje studenata i inicijativu da se Evropski prostor visokog obrazovanja učini atraktivnijim i konkurentnijim u odnosu na druge dijelove svijeta. - Na Berlinskom sastanaku na najvišoj razini u septembru 2003. – učestvovalo je 40 zemalja, naglašeno je da je visoko obrazovanje javna dužnost s jakom socijalnom dimenzijom. Godina 2005. postavljena je kao rok za sustav standarda kvalitete za titule prvostupnika i magistara te za međunarodno priznat sustav titula i studija; nastojala se postići snažnija veza između EHEA i istraživačkog sektora; predstavljeni su planovi kojima bi se državni zajmovi i dotacije učinili mobilnima; naglašeno je uključivanje u studentske organizacije. - Bergenskim sastankom na najvišoj razini, održanim 19. i 20. maja 2005. – utvrđeni su ciljevi za Londonski sastanak na najvišoj razini 2007., uključujući provedbu standarda i smjernica za NQA izvješće i državne okvire obrazovanja; smjernice za nagrađivanje i priznavanje zajedničkih titula među nacijama; stvaranje mogućnosti za uspostavljanje fleksibilnih metoda visokog obrazovanja, uključujući procjenu prethodno stečenog znanja; prema Evropskom kvalifikacijskom okviru za visoko obrazovanje priznaju se tri razine obrazovanja: prvi stupanj, magisterij i doktorat.

4


BANJA LUKA

Ministri obrazovanja složili su se oko tri glavna cilja koja do 2010. treba postići i od kojih će koristi imati građani EU u cjelini, u sklopu Programa obrazovanja i stručnog usavršavanja 2010.: - poboljšati kvalitetu i učinkovitost!!! sustava Evropske unije za obrazovanje i stručno usavršavanje; - osigurati dostupnost programa svima; - ostatku svijeta otvoriti put ka obrazovanju i stručnom usavršavanju.

Kako bi se ti ciljevi ostvarili, dogovoreno je trinaest pojedinačnih smjernica koje pokrivaju različite vrste i razine obrazovanja i stručnog usavršavanja (formalno, neformalno) usmjerenih ka ostvarenju koncepta cjeloživotnog učenja. Sustavi se moraju poboljšati na svim razinama: obuka profesora; osnovne vještine; integracija informacijskih i komunikacijskih tehnologija; učinkovitost ulaganja; učenje jezika; cjeloživotna poduka; fleksibilnost sustava koja omogućuje da učenje bude dostupno svima; mobilnost; obrazovanje građanstva itd. Evropska unija raspolaže brojnim mehanizmima i sredstvima za podsticanje saradnje na području obrazovanja i usavršavanja, a među najznačajnijim programima su:

- Lifelong Learning Programme (LLL) - program cjeloživotnog učenja koji ima za cilj povećanje stope zapošljavanja i jačanje konkurentnosti evropske ekonomije unutar globalne utakmice, što ovaj program čini ključnim elementom Lisabonske strategije. Program potiče i socijalno uključivanje, aktivno građanstvo i osobni! razvoj.

- Youth - program pokretljivosti i neformalnog obrazovanja za mlade od 15 do 25 godina,

- Tempus - panevropski program saradnje u području visokog obrazovanja.

Lifelong learning programe (cjeloživotni program učenja) Jedan od temelja Lisabonske strategije jeste razvoj ljudskih resursa, odnosno obrazovanje i obučavanje svih građana za život i rad u društvu zasnovanom na znanju. Odgovor na pitanje kako to ostvariti, jeste pomoću koncepta doživotnog učenja, koji je EU usvojila kao vodeći princip u definisanju svih politika u oblasti obrazovanja i usavršavanja. Ukratko rečeno, permanentno učenje obuhvata sve vrste učenja u toku života, sa ciljem unapređivanja znanja, veština i sposobnosti za lične potrebe, zbog okruženja i za potrebe posla. To znaci sticanje i inoviranje svih vrsta kvalifikacija, veština i znanja, od predškolskog uzrasta do poznih godina života. Uključeni su svi oblici učenja: kroz formalni sistem opšteg i stručnog obrazovanja i obučavanja, stručno usavršavanje na radnom mestu, samoinicijativno sticanje vještina i znanja tokom cjelog života i dr.Ovaj program ima četiri stuba:1. Comenius program za učenike, učitelje, škole i povezane institucije ili organizacije (predškolsko i školsko obrazovanje do kraja srednjoškolskog obrazovanja )2. Erasmus program za studente, naučnike, profesore, univerzitete i druge povezane ustanove ili organizacije ( visoko obrazovanje, uključujući transnacionalni položaj studenata ).

5


BANJA LUKA

3. Leonardo da Vinci program za početnike, radnike, zaposlenike i druge institucije i organizacije ( stručno obrazovanje i usavršavanje ).4. Grundtvig program za odrasle, učitelje i druge institucije i organizacije aktivne na polju odraslog obrazovanja.

Youth Youth je program koji je EU uspostavila za mlade ljude. Svrha mu je da uspostavi osjećaj aktivnog evropskog državljanstva, solidarnosti i tolerancije među mladim Evropljanima i da ih uključi u oblikovanje budućnosti Unije. Program promoviše mobilnost unutar i izvan granica EU, neformalne, međukulturalne dijaloge i ohrabruje uključivanje svih mladih ljudi, bez obzira na njihov obrazovni, socijalni i kulturološki status. Ciljne grupe su mladi od 15 do 25 godina, omladinske organizacije, omladinski lideri, treneri, neprofitne omladinske organizacije, udruženja i sl.Aktivnosti su:Akcija 1: Mladi za Evropu ( Youth for Europe )- razmjena mladih, upoznavanje sa različitim kulturama- učestovanje u demokratskim projektima, istraživanje zajedničkih temaAkcija 2: Evropska volonterska služba ( European Voluntary Service )- pojedinci od 18 do 25 godina mogu provesti do 12 meseci u inostranstvu kao volonteri u raznim vrstama lokalnih projekata.Akcija 3: Mladi u svijetu ( Youth in the World )- saradnja sa susjednim zemljama Unije- saradnja sa drugim zemljamaAkcija 4: Omladinski sistem podrške- podrška tijelima aktivnim na Evropskom nivou u oblasti sa mladima- obuka aktivnih u radu sa mladima i organizacijama za mlade- projekti koji podržavaju inovativnost i kvalitet- partnerstvo- podrška slijedećim strukturama programa: Euro-Mediterranean Youth Platform, EURODESK i udruženju mladih evropskih volontera.Akcija 5: Podrška Evropskoj saradnji na polju mladih- sastajanje mladih ljudi i onih odgovornih za pitanja mladih

Tempus ( The Trans- European mobility scheme for university studies ) Je program Evropske Unije koji promoviše modernizaciju visokog obrazovanja u zemljama Zapadnog Balkana, Istočne Evrope i Centralne Azije, Sjeverne Afrike i Bliskog Istoka. Analogno postojećim obrazovnim programima, Evropska unija nastoji da putem Tempus programa pomogne zadovoljenje specifičnih potreba srednjoevropskih i istočnoevropskih država. Program omogućava dotiranje aktivnosti organizacija iz država članica EU i partnera iz Srednje i Istočne Evrope. Ustanovljen 1990. godine Tempus je obnavljan 4 puta ( Tempus II, Tempus II bis i Tempus III – 2000 do 2006 ). Ovaj program obezbeđuje finansiranje i ohrabruje uravnoteženu saradnju između univerziteta u Evropskoj uniji i u pomenutim zemljama.

6


BANJA LUKA

U ovoj fazi TEMPUS program pokušava da doprinese:- reformi struktura visokog obrazovanja i upravljanja ovim ustanovama;- razvoju nastavnih programa u prioritetnim oblastima;- razvoju administrativnih i institucionalnih struktura obezbjedujući mrežu i izvore sredstava za obuku njihovog osoblja od strane nacionalnih administracija, polujavnih tela, industrije i kompanija, kao i od nevladinih organizacija;- razvoju ekspertskog treninga za određene i naprednije stepene stručnosti potrebne u toku ekonomske reforme, naročito za poboljšanje i proširivanje veza sa industrijom;- ojačavanju regionalne saradnje naročito među zemljama jugoistočne Evrope, ohrabrivanjem učešća više partnerskih zemalja u istom projektu.

Bolonjska deklaracija – Bolonjski proces

Bolonjska deklaracija u oblasti evropskog visokog obrazovanja, inspirisana Sorbonskom deklaracijom (1998), potpisana je 19. juna 1999. godine od strane ministara odgovornih za visoko obrazovanje sa 29 evropskih zemalja. Osnovni cilj Bolonjskog procesa jeste kreiranje Evropskog prostora visokog obrazovanja (European Space for Higher Education), radi unapređenja zapošljavanja i mobilnosti stanovništva, kao i međunarodne konkurentnosti evropskog visokog obrazovanja. Suočena sa sve većim problemom nekonkurentnosti visokog obrazovanja, Evropska unija je, potpisivanjem Bolonjske deklaracije pokrenula Bolonjski proces u kojem već učestvuje preko 40 zemalja. Bosna i Hercegovina je potpisala Bolonjsku deklaraciju 2003 godine. Potpisivanjem ovog dokumenta države su se dobrovoljno obavezale da reformišu svoje sisteme visokog obrazovanja u skladu sa dogovorenim prioritetima, kako bi se obezbedili uporedivost i povezivanje na evropskom nivou. Bolonjski proces poštuje princip autonomije i raznolikosti, te ne predstavlja pokušaj standardizacije i uniformisanja evropskog sistema visokog školstva.

Prioriteti Bolonjskog procesa su:• usvajanje zajedničkog okvira za uporedivost diploma• uvođenje zajedničkih dodiplomskih i poslijediplomskih stepena u svim zemljama;• uvođenje evropskog sistema transfera kredita (ECTS );• promicanje evropskih standarda za obezbjeđivanje kvaliteta visokog obrazovanja;• promicanje slobodnog kretanja studenata, nastavnika i istraživača• primjena sistema bazirana u osnovi na dva glavna ciklusa

7


BANJA LUKA

1.2 Kultura u Evropskoj Uniji

Prema Ugovoru iz Mastrihta iz 1992., kultura je postala kompetencija zajednice. Danas postoji mnogo inicijativa i programa kojima EU promiče kulturu unutar Unije, uz saradnju na područjima muzike, filma, plesa, naslijeđa, umjetnosti i drugih kulturnih pitanja. Na razini EU kultura je pitanje promicanja panevropskog identiteta, pri čemu valja očuvati mnoštvo jezika, kultura i tradicija građana EU. Program za kulturu (2007 – 2013), s proračunom od 400 miliona eura, namijenjen je razvoju transnacionalne kulturne saradnje između subjekata iz država proširene Evropske unije koje sudjeluju u Programu. Program ima tri središnja cilja koja uveliko doprinose evropskim vrijednostima:

- potpora transnacionalnoj mobilnosti profesionalaca u kulturnom sektoru; - poticanje kruženja umjetničkih djela te umjetničkih i kulturnih proizvoda preko državnih granica; - promicanje interkulturalnog dijaloga na temelju jednakosti kultura.

Program Evropskog glavnog grada kulture svake godine izabere grad koji će kroz tu godinu predstaviti svoje kulturno naslijeđe. Gradovi koji su dosad bili odabrani imali su koristi od međunarodnog interesa koje ovo imenovanje pobuđuje. Dosad su za glavne gradove kulture imenovani samo gradovi u državama članicama i državama kandidatkinjama, no Vijeće može imenovati grad izvan EU ako se on jednoglasno izglasa. Tekući program trebao bi biti aktivan do 2019. godine.

Media je program potpore EU za evropsku audiovizualnu industriju. Media sufinansira inicijative obuke profesionalaca u audiovizualnoj industriji, razvoj produkcijskih projekata (dugometražni filmovi, televizijski filmovi, dokumentarni filmovi, animirani filmovi i novi mediji), kao i promicanje evropskih audiovizualnih radova. Novi program MEDIA 2007 (2007. – 2013.) četvrti je višegodišnji program od 1991., a proračun mu iznosi 755 milijuna eura. Program je podijeljen u pet akcija: - obuka profesionalaca - razvoj produkcijskih projekata i kompanija - distribucija filmskih radova i audiovizualnih programa - promicanje filmskih radova i audiovizualnih programa, što uključuje potporu filmskim festivalima - horizontalne akcije / probni projekti

Politika službene višejezičnosti nastoji promicati šire znanje i korištenje svih službenih jezika u Uniji te zaštititi manjinske jezike. Svaka država članica prilikom pridruživanja Uniji određuje jezike koje želi imenovati službenim jezicima EU.

8


BANJA LUKA

Evropska unija trenutno ima 23 službena jezika, pri čemu je njemački najrašireniji kao maternji jezik. Engleskim jezikom najviše se ljudi koristi kao drugim jezikom i on nedvojbeno postaje najkorišteniji jezik u evropskim transakcijama. U EU postoji 150 neslužbenih evropskih jezika koji su zaštićeni u odgovarajućim državama članicama. U Uniji se govori i raznim drugim jezicima s područja Bliskog istoka, Indije i Balkana, no oni nemaju poseban službeni status u Uniji.

Evropa treba više ulagati u kreativne industrije kao izvor budućeg rasta, rekla je Evropska komisija , dok su ministri EU pozvali da se kultura stavi u "srce" novog blokovskog ekonomskog plana –strategiju Evropa 2020. Evropska komisija će krajem aprila staviti na usvajanje "Zelenu knjigu o kulturnoj i kreativnoj industriji", usmjerenu na otključavanje ekonomskog potencijala kulturne i kreativne industrije u Evropi - sektora koji stvara 5 miliona radnih mjesta i predstavlja 2,6 posto BDP-a u 27 država Unije. Sektor obuhvata raznovrsne oblasti kao što su kino, muzika, izdavaštvo, mediji, moda, enterijer i dizajn proizvoda, kulturni turizam, reproduktivna umjetnost i baština. Prema studiji o ekonomiji evropske kulture, koju je naručila Evropska komisija: "kulturni i kreativni sektor je rastući sektor, razvijajući se pri tome bržim tempom nego ostatak ekonomije i sektorski rast u pogledu radnih mjesta je mimo ostatka ekonomije. "

9


BANJA LUKA

ZAKLJUČAK

Danas je ključni prioritet učiniti Evropsku uniju najkonkurentnijim i najdinamičnijim gospodarstvom koje se temelji na znanju cijelog svijeta, a koje je sposobno pokazati održivi rast uz veću ponudu boljih radnih mjesta te uz veću socijalnu koheziju do 2010. godine.Ministri obrazovanja složili su se oko tri glavna cilja koja do 2010. treba postići i od kojih će koristi imati građani EU u cjelini,

poboljšati kvalitet i učinkovitost sistema Evropske unije za obrazovanje i stručno usavršavanje;

osigurati dostupnost programa svima; ostatku svijeta otvoriti put ka obrazovanju i stručnom usavršavanju.

10


BANJA LUKA

SADRŽAJ

UVOD.............................................................................................................11. OBRAZOVANJE I KULTURA U EVROPSKOJ UNIJI........................2

1.1 Obrazovanje u Evropskoj Uniji.................................................................2 1.2 Kultura u Evropskoj Uniji.........................................................................8 ZAKLJUČAK................................................................................................10 LITERATURA...............................................................................................12

11


BANJA LUKA

LITERATURA

1. Wikipedia, 2010.2. www.euroinfocentar.ba 3. www.eu4journalists.eu 4. www.ceppei.ba 5. www.businessbus.org

12

http://www.businessbus.org/

http://www.ceppei.ba/

http://www.eu4journalists.eu/

http://www.euroinfocentar.ba/

ustavno pravo evropske unije

Documents