UNIDADE 15UNIDADE 15

O NATURALISMO DO S.XIX.O NATURALISMO DO S.XIX.IMPRESIONISMO E POST-IMPRESIONISMO E POST-

IMPRESIONISMOIMPRESIONISMOBorja Campos SeijoBorja Campos Seijo I.E.S García BarbónI.E.S García Barbón

1. REALISMO: COURBET1. REALISMO: COURBET Realismo pode definirse como un Realismo pode definirse como un

compromiso co mundo real, compromiso co mundo real, recuperando a función cívica da arte recuperando a función cívica da arte coma testemuña da realidade cotiá, coma testemuña da realidade cotiá, comprometida en observar a sociedade comprometida en observar a sociedade tal como é, sen deformación, nen tal como é, sen deformación, nen idealismo.idealismo.

A linguaxe realista racha cos A linguaxe realista racha cos convencionalismos de xénero e convencionalismos de xénero e dignifica asuntos que ata entón non dignifica asuntos que ata entón non mereceron a atención da gran pintura mereceron a atención da gran pintura imaxes directas e sinxelas, fieis ao imaxes directas e sinxelas, fieis ao motivo presentado. Pero (e esa é a motivo presentado. Pero (e esa é a clave do papel do realismo na clave do papel do realismo na formación da arte moderna) cando o formación da arte moderna) cando o tema deixa de ser o importante do tema deixa de ser o importante do cadro, os aspectos formais e pictóricos cadro, os aspectos formais e pictóricos comezan a ser decisivos comezan a ser decisivos o realismo o realismo contribúe a poñer en 1º plano a contribúe a poñer en 1º plano a dimensión estética a pintura, dimensión estética a pintura, estimulando así a crecente autonomía estimulando así a crecente autonomía da arte.da arte.

Gustave CourbetGustave Courbet (1819/1877) personifica o aspecto + provocador e polémico (1819/1877) personifica o aspecto + provocador e polémico do Realismo. De pensamento socialista, radical e provocador contra os do Realismo. De pensamento socialista, radical e provocador contra os convencionalismos, desafía os prexuízos en público deixando en evidencia o o convencionalismos, desafía os prexuízos en público deixando en evidencia o o academicismo e o romanticismo, desmitificando o tema na pintura.academicismo e o romanticismo, desmitificando o tema na pintura.

2. 2. O PAI DO IMPRESIONISMOO PAI DO IMPRESIONISMO: : MANETMANET

Edouard Manet (1832-1883) = un pouco + Edouard Manet (1832-1883) = un pouco + vello que os impresionistas, mantivo unha vello que os impresionistas, mantivo unha relación ambigua co grupo relación ambigua co grupo admirado admirado coma pai do movemento, aínda que el coma pai do movemento, aínda que el nunca se sentiu incluido.nunca se sentiu incluido.

De espírito independente, a súa obra De espírito independente, a súa obra reflexiona sobre os grandes mestres do reflexiona sobre os grandes mestres do pasado (actualiza cadros clásicos en pasado (actualiza cadros clásicos en versión moderna) e abre as portas á versión moderna) e abre as portas á pintura moderna (escándalos coma o pintura moderna (escándalos coma o Xantar campestre ou Olimpia) Xantar campestre ou Olimpia) marxinación no Salón e rexeitamento polo marxinación no Salón e rexeitamento polo público, convencional de máis.público, convencional de máis.

A súa revolución non reside no tema A súa revolución non reside no tema senón na técnica senón na técnica grandes manchas de grandes manchas de cor e volumes aplanados cor e volumes aplanados efectos de efectos de claroscuro e modelado, dando os claroscuro e modelado, dando os primeiros pasos para superar o primeiros pasos para superar o ilusionismo e volver o cadro o que é, ilusionismo e volver o cadro o que é, unha superficie plana de manchas de cor.unha superficie plana de manchas de cor.

3. O IMPRESIONISMO3. O IMPRESIONISMO

Na década dos sesenta un grupo de xoves pintores (Claude Monte, Auguste Renoir, Camille Pissarro, Berthe Na década dos sesenta un grupo de xoves pintores (Claude Monte, Auguste Renoir, Camille Pissarro, Berthe Morisot…) comparten en París as mesmas arelas de renovación da pintura contra os ríxidos límites académicos. Morisot…) comparten en París as mesmas arelas de renovación da pintura contra os ríxidos límites académicos. Admiran a Manet, de quen aprenden tanto a liberdade artística como certa audacia na combinación da cor. Admiran a Manet, de quen aprenden tanto a liberdade artística como certa audacia na combinación da cor. Partindo do Realismo practican a pintura ao aire libre Partindo do Realismo practican a pintura ao aire libre observan directamente a natureza e aclaran a súa paleta observan directamente a natureza e aclaran a súa paleta con tons vivos e inmediatos con tons vivos e inmediatos captar os efectos instantáneos e cambiantes da luz sobre os obxectos. captar os efectos instantáneos e cambiantes da luz sobre os obxectos.

Cansos de seren rexeitados sistemáticamente polo Salón Cansos de seren rexeitados sistemáticamente polo Salón organización de exposición particular para acceder ao organización de exposición particular para acceder ao público sen a sanción académica público sen a sanción académica Exposición dos intransixentes Exposición dos intransixentes (1874) (1874) Impresionismo = nome tomado e obra Impresionismo = nome tomado e obra de Monet, en principio con matiz peiorativo, pero aceptada polos pintores coma desafío de Monet, en principio con matiz peiorativo, pero aceptada polos pintores coma desafío denominación de todo o denominación de todo o movemento.movemento.

Linguaxe impresionista Linguaxe impresionista tenta tenta reproducir a impresión óptica simple reproducir a impresión óptica simple e pura da realidade, tal e como a e pura da realidade, tal e como a percibe o ollo. Ao aire libre (pintan percibe o ollo. Ao aire libre (pintan por primeira vez ao natural) por primeira vez ao natural) pretenden captar a vibración fugaz e pretenden captar a vibración fugaz e instantánea da luz natural sobre as instantánea da luz natural sobre as formas da paisaxe. formas da paisaxe.

Descartan o debuxo (a liña non Descartan o debuxo (a liña non existe na natureza) e o claroscuro (o existe na natureza) e o claroscuro (o negro tampoco existe, senón negro tampoco existe, senón sombras coloreadas) sombras coloreadas) aplican unha aplican unha técnica rápida de cores vivas en técnica rápida de cores vivas en toques fragmentados e pinceladas toques fragmentados e pinceladas soltas (comas) de gran atractivo soltas (comas) de gran atractivo estético.estético.

Pero non foron nin moito menos un Pero non foron nin moito menos un movemento uniforme: non sempre movemento uniforme: non sempre estiveron dacordo nos métodos (ex: estiveron dacordo nos métodos (ex: Edgard Degas non compartiu o Edgard Degas non compartiu o principio impresionista de pintura ao principio impresionista de pintura ao aire libre). Nunca definiron un estilo aire libre). Nunca definiron un estilo común, nin publicaron un programa común, nin publicaron un programa traxectorias artísticas diverxentes traxectorias artísticas diverxentes dende os oitenta acadando o éxito dende os oitenta acadando o éxito individualmente.individualmente.

Principais mestres do impresionismo:Principais mestres do impresionismo: Claude MonetClaude Monet (1840/1926): o + puro e xenuino impresionista, leva esta (1840/1926): o + puro e xenuino impresionista, leva esta linguaxe ata as súas derradeiras consecuencias. Adicado ao paisaxe, pescuda linguaxe ata as súas derradeiras consecuencias. Adicado ao paisaxe, pescuda os efectos de luz cambiantes e efímeros na natureza, na auga e na atmósfera os efectos de luz cambiantes e efímeros na natureza, na auga e na atmósfera bretemosa (bretemosa (Impresión: amencerImpresión: amencer). A intención por explorar o mesmo motivo a ). A intención por explorar o mesmo motivo a diferentes horas do día e distintos estados atmosféricos diferentes horas do día e distintos estados atmosféricos series: series: Catedral e Catedral e RouenRouen, , Almiares…; Almiares…; e remata nos Nenúfares onde, apurando o impresionismo e remata nos Nenúfares onde, apurando o impresionismo ata o final fica ás portas da abstracción.ata o final fica ás portas da abstracción.

Auguste RenoirAuguste Renoir (1841/1919): (1841/1919): achegado a impresionismo pola achegado a impresionismo pola estreita relación con Monet, estreita relación con Monet, mantivo sempre preferencia pola mantivo sempre preferencia pola forma plástica (que non esvaece forma plástica (que non esvaece de todo) e a figura humana, de todo) e a figura humana, evolucionando na década dos evolucionando na década dos oitenta a un estilo + clásico que oitenta a un estilo + clásico que recuperaba o vigor do debuxo. recuperaba o vigor do debuxo. Hedonista, Renoir pinta por puro Hedonista, Renoir pinta por puro pracer e crea un mundo festivo e pracer e crea un mundo festivo e agradable, repleto e beleza, agradable, repleto e beleza, poesía, vitalidade e optimismo poesía, vitalidade e optimismo enorme riqueza cromática da súa enorme riqueza cromática da súa paleta e fusión sensuala figura paleta e fusión sensuala figura humana na paisaxe.humana na paisaxe.

PINTORAS IMPRESIONISTASPINTORAS IMPRESIONISTAS

Berthe Morisot Berthe Morisot

Mary CassatMary Cassat

Eva GonzalesEva Gonzales Mary Bracquemond Mary Bracquemond

79. 79. IMPRESIÓN: AMENCERIMPRESIÓN: AMENCERCLAUDE MONETCLAUDE MONET

Pintura impresionista Pintura impresionista francesa.francesa.

Óleo sobre lenzo.Óleo sobre lenzo.

París. 1872.París. 1872.

Xénero: mariña.Xénero: mariña.

Motivo: vista do porto e Le Motivo: vista do porto e Le Havre.Havre.

O nome de O nome de impresionismo impresionismo procede procede deste cadro, froito duns rápidos deste cadro, froito duns rápidos apuntamentos tomados por Monet apuntamentos tomados por Monet desde a xanela dunha habitación desde a xanela dunha habitación no porto de Le Havre na no porto de Le Havre na primaveira de 1872. Dous anos primaveira de 1872. Dous anos despois, para a 1ª exposición do despois, para a 1ª exposición do grupo no estudio do fotográfo grupo no estudio do fotográfo Nadar, a obra titulouse Nadar, a obra titulouse Impresión. Impresión. AmencerAmencer un xornalista nun un xornalista nun artigo satírico inspirouse neste artigo satírico inspirouse neste cadro a chanza para alcumar cadro a chanza para alcumar impresionistas, impresionistas, denominación denominación despectiva que o grupo adoptou despectiva que o grupo adoptou coma un desafío consagrando o coma un desafío consagrando o nome que entraría na Historia da nome que entraría na Historia da Arte.Arte.

Obra inicial do impresionismo, Obra inicial do impresionismo, Monet sumerxe os detalles do Monet sumerxe os detalles do tema baixo a sensación coloreada, tema baixo a sensación coloreada, ata o punto de facelo case ata o punto de facelo case desaparecer esvaecido entre a desaparecer esvaecido entre a brétema. brétema.

O que está a pescudar é a sensación visual, eliminando da pintura todo o que sabemos O que está a pescudar é a sensación visual, eliminando da pintura todo o que sabemos do obxecto pero que non corresponde co que perciben os nosos ollos. Qué ve do obxecto pero que non corresponde co que perciben os nosos ollos. Qué ve realmente a vista antes de que a sensación pura chegue ao cerebro e alí se realmente a vista antes de que a sensación pura chegue ao cerebro e alí se “contamine” con outras procedentes dos demais sentidos e coa experiencia que nos “contamine” con outras procedentes dos demais sentidos e coa experiencia que nos perimte recoñecer as formas? A resposta do impresionismo coida que o único perimte recoñecer as formas? A resposta do impresionismo coida que o único compoñente plenamente óptico na representación pictórica = luz/color, mentres compoñente plenamente óptico na representación pictórica = luz/color, mentres volume, contorno, profundidade son percepcións dos outros sentidos, nas que a vista volume, contorno, profundidade son percepcións dos outros sentidos, nas que a vista desempeña un papel subsidiario.desempeña un papel subsidiario.

A superficie da auga en mov A superficie da auga en mov reflexos de luz fugaces, vibracións coloreadas que se reflexos de luz fugaces, vibracións coloreadas que se independizan dos obxectos. O obxecto e o seu reflexo na auga adquiren para o ollo independizan dos obxectos. O obxecto e o seu reflexo na auga adquiren para o ollo impresionista a mesma entidade visual.impresionista a mesma entidade visual.

Desaliñada, como apuntamento, pero de intensa inspiración poética, Desaliñada, como apuntamento, pero de intensa inspiración poética, nesta tea Monet desbota aspectos académicos (perspectiva e coidado nesta tea Monet desbota aspectos académicos (perspectiva e coidado compositivo) compositivo) técnica rápida de toque áxiles técnica rápida de toque áxiles as formas ceden as formas ceden paso a unha impresión pura e intuitiva, onde os reflexos son trazos paso a unha impresión pura e intuitiva, onde os reflexos son trazos nerviosos que respondan ao movemento fluído das augas e crean nerviosos que respondan ao movemento fluído das augas e crean unha delicada e poética sinfonía de azuis e rosas entre veladuras unha delicada e poética sinfonía de azuis e rosas entre veladuras sutís.sutís.

80. 80. A CATEDRAL DE ROUENA CATEDRAL DE ROUENCLAUDE MONETCLAUDE MONET

Pintura impresionista francesa.Pintura impresionista francesa. Serie de óleos sobre lenzo.Serie de óleos sobre lenzo. Museo d´Orsay. París, 1892/94.Museo d´Orsay. París, 1892/94. Xénero: paisaxe.Xénero: paisaxe. Motivo: vista da fachada da catedral de Rouen en distintos momentos.Motivo: vista da fachada da catedral de Rouen en distintos momentos.

A inclinación de Monet por explorar as distintas impresións percibidas nun mesmo A inclinación de Monet por explorar as distintas impresións percibidas nun mesmo motivo, baixo a luz a diferentes horas do día e distintos estados atmosféricios motivo, baixo a luz a diferentes horas do día e distintos estados atmosféricios desemboca nas series desemboca nas series Estación de San Lázaro. A partir de 1890 emprende de Estación de San Lázaro. A partir de 1890 emprende de xeito sistemático esas variación sobre o mesmo tema que remata nos Nenúfares xeito sistemático esas variación sobre o mesmo tema que remata nos Nenúfares da súa época final.da súa época final.

Os efectos lumínicos que lle interesan son tan breves que non ten tempo de Os efectos lumínicos que lle interesan son tan breves que non ten tempo de conseguilos ao natural e plasmalos na tea conseguilos ao natural e plasmalos na tea solución nas series = nº solución nas series = nº indeterminado de lenzos que describen o mesmo motivo a diferentes horas do indeterminado de lenzos que describen o mesmo motivo a diferentes horas do día, pasando dun a outro consonte muda a luz solar día, pasando dun a outro consonte muda a luz solar captar a instantaneidade captar a instantaneidade pura, a impresión exacta.pura, a impresión exacta.

Durante o inverno de 1892/93 aluga Durante o inverno de 1892/93 aluga unha habitación con vistas á fachada unha habitación con vistas á fachada occidental da catedral gótica de occidental da catedral gótica de Rouen Rouen cincuentena de óleos cincuentena de óleos retocados no seu estudio. Trátase non retocados no seu estudio. Trátase non só da serie + espectacular polo xeito só da serie + espectacular polo xeito en que desmaterializa coa luz a en que desmaterializa coa luz a superficie pétrea dun edificio sólido, superficie pétrea dun edificio sólido, seón que é tamén a serie + seón que é tamén a serie + sistemática de todas: 18 dos cadros sistemática de todas: 18 dos cadros ilustran a mesma vista entre o ilustran a mesma vista entre o amencer e o solpor, con catro amencer e o solpor, con catro momentos identificados polo tons gris, momentos identificados polo tons gris, branco, amarelo e azul.branco, amarelo e azul.

Arquitectura Arquitectura pel que vibra e pel que vibra e responde a cada mínimo cambio responde a cada mínimo cambio lumínico (luz = verdadeiro lumínico (luz = verdadeiro protagonista do cadro), que o pintor protagonista do cadro), que o pintor gradúa con extremada delicadeza gradúa con extremada delicadeza mediante a cantidade de materia mediante a cantidade de materia pictórica e a frecuencia da pincelada pictórica e a frecuencia da pincelada técnica propia para rexistrar a técnica propia para rexistrar a duración da impresión e reter a súa duración da impresión e reter a súa fugacidade.fugacidade.

- Desenvolvendo impresionismo ata as súas últimas consecuencias, Monet Desenvolvendo impresionismo ata as súas últimas consecuencias, Monet evaece as formas sólidas biaxo a vibración lumínica, de xeito que obras evaece as formas sólidas biaxo a vibración lumínica, de xeito que obras finais achéganse á abstracción.finais achéganse á abstracción.

- A súa visión, que pretendía ser obxectiva e natural A súa visión, que pretendía ser obxectiva e natural imaxe poética e imaxe poética e visionaria de cores fluídas que trascende a naturezavisionaria de cores fluídas que trascende a natureza

81. 81. NU Ó SOLNU Ó SOLAUGUSTE RENOIRAUGUSTE RENOIR

Pintura impresionista Pintura impresionista francesa.francesa.

Óleo sobre lenzo.Óleo sobre lenzo. Museo d´Orsay. París. 1876.Museo d´Orsay. París. 1876. Segunda exposición Segunda exposición

impresionista.impresionista. Xénero: nuXénero: nu Motivo: Figura feminina ao Motivo: Figura feminina ao

aire libreaire libre

Si Monet representa o culto á luz, Renoir Si Monet representa o culto á luz, Renoir significa o hedonismo (alegría de vivir) significa o hedonismo (alegría de vivir) cores vivas e luminosas, en temas amables e cores vivas e luminosas, en temas amables e alegres, sensuais = invitación ao optimismo e alegres, sensuais = invitación ao optimismo e á vitalidade.á vitalidade.

Contrariamente a Monet, Renoir introduce á Contrariamente a Monet, Renoir introduce á figura humana e sinte unha particular figura humana e sinte unha particular debilidade polo un. Durante a década dos 70 debilidade polo un. Durante a década dos 70 en que Renoir e Monet crean xuntos o en que Renoir e Monet crean xuntos o impresionismo, o seu interese céntrase no impresionismo, o seu interese céntrase no comportamento da figura humana baixo á luz comportamento da figura humana baixo á luz natural, tema no que o un lle ofrecía un natural, tema no que o un lle ofrecía un amplo campo de experimentación.amplo campo de experimentación.

Este torso corresponde a eses anos de Este torso corresponde a eses anos de investigación, e foi presentado na 2ª investigación, e foi presentado na 2ª exposición impresionista (1876) recibindo exposición impresionista (1876) recibindo unha feroz descalificación por un crítico da unha feroz descalificación por un crítico da arte, non sendo capaz de comprender polo arte, non sendo capaz de comprender polo seu gusto académico a proposta seu gusto académico a proposta impresionista do autor.impresionista do autor.

Coa sensualidade que difen toda a Coa sensualidade que difen toda a obra de Renoir, a luz incide sobre este obra de Renoir, a luz incide sobre este espléndido nu ao aire libre mergullado espléndido nu ao aire libre mergullado baixo un filtro de reflexos brillantes, baixo un filtro de reflexos brillantes, que, ao tempo que aboceta detalles, que, ao tempo que aboceta detalles, fai vibrar sensualmente s superficie da fai vibrar sensualmente s superficie da pel. A paixón de Renoir pola fig pel. A paixón de Renoir pola fig humana evita que a esvaeza de todo humana evita que a esvaeza de todo (como adoitaba Monet), e mantén a (como adoitaba Monet), e mantén a rotunda plenitude deste corpo que rotunda plenitude deste corpo que emerxe dun fondo indefinido e emerxe dun fondo indefinido e colorista. Para acadar tal efecto non colorista. Para acadar tal efecto non recurre a recursos académicos coma recurre a recursos académicos coma un debuxo nítido, senón que lle un debuxo nítido, senón que lle abonda coa pincelada rica en materia abonda coa pincelada rica en materia cromática.cromática.

Desbotando o negro para as sombras Desbotando o negro para as sombras matices de luz por medio dunha matices de luz por medio dunha gama variadísima de diversidade tonal gama variadísima de diversidade tonal entre valores encarnados para as entre valores encarnados para as zonas iluminadas e azulados para a zonas iluminadas e azulados para a penumbra = combinación novidosa penumbra = combinación novidosa que ollo convencional do crítico non que ollo convencional do crítico non era quen de decodificar.era quen de decodificar.

Integra á muller na paisaxe dando ás dúas un tratamento pictórico Integra á muller na paisaxe dando ás dúas un tratamento pictórico semellante, se ben non coa mesma intensidade: no torso da fig, as semellante, se ben non coa mesma intensidade: no torso da fig, as pinceladas son + apertadas e mesturan o pigmento pictórico, mentres pinceladas son + apertadas e mesturan o pigmento pictórico, mentres que ao seu redor constrúe o fondo con toques soltos e fluídos que que ao seu redor constrúe o fondo con toques soltos e fluídos que xustapoñen unha sinfonía cálida dominada por amarelo xustapoñen unha sinfonía cálida dominada por amarelo beleza fundida beleza fundida na natureza.na natureza.

4. A ESCULTURA NO 4. A ESCULTURA NO IMPRESIONISMO: RODINIMPRESIONISMO: RODIN

Auguste Rodin (1840-1917) = + grande Auguste Rodin (1840-1917) = + grande escultor do século XIX, por vontade e escultor do século XIX, por vontade e capacidade creadora.capacidade creadora.

Aínda que o Impresionismo sexa un mov Aínda que o Impresionismo sexa un mov pictórico, na escultura de Rodin pictórico, na escultura de Rodin evidéncianse ptos de contacto coa pintura evidéncianse ptos de contacto coa pintura impresionista: acabado rugoso e impresionista: acabado rugoso e bosquexado de boa parte da obra de bosquexado de boa parte da obra de Rodin Rodin luz extraia vibracións e luz extraia vibracións e contrastes moi próximos á captación do contrastes moi próximos á captación do instante, propio do Impresionismo.instante, propio do Impresionismo.

Rodin (gran admirador de M. Anxo) Rodin (gran admirador de M. Anxo) traballou todo tipo de materiales, técnicas traballou todo tipo de materiales, técnicas e formatos cunha inclinación por temas e formatos cunha inclinación por temas apaixonados e dramáticos apaixonados e dramáticos Burgueses Burgueses de Calais, Balzac, A Catedral…de Calais, Balzac, A Catedral…

Ao igual que o seu admirado M. Anxo, a Ao igual que o seu admirado M. Anxo, a principal obra de Rodin quedou inconclusa principal obra de Rodin quedou inconclusa = = Portas do InfernoPortas do Inferno (1880-1917) (1880-1917) (inspiración Divina Comedia de Dante) (inspiración Divina Comedia de Dante) extraendo delas algunhas das pezas + extraendo delas algunhas das pezas + famosas (famosas (O PensadorO Pensador, ou , ou O BicoO Bico…)…)

82. 82. O PENSADORO PENSADORAUGUSTE RODINAUGUSTE RODIN

Escultura impresionista Escultura impresionista francesa.francesa.

Bronce.Bronce. Museo Rodin. París. Museo Rodin. París.

1880/1900.1880/1900. Peza da Porta do Inferno, Peza da Porta do Inferno,

para o museo de artes para o museo de artes decorativas.decorativas.

Motivo: imaxe de Dante.Motivo: imaxe de Dante.

En 1880 Rodin recibe o encargo En 1880 Rodin recibe o encargo do gob para realizar unha gran do gob para realizar unha gran porta para o proxectado Museo porta para o proxectado Museo das Artes Decorativas de París. das Artes Decorativas de París. Inspirada na Inspirada na Divina Comedia de Divina Comedia de DanteDante, titulouna a , titulouna a Porta do InfernoPorta do Inferno (homenaxe ás (homenaxe ás Portas do ParaísoPortas do Paraíso de Ghiberti en Florencia). A de Ghiberti en Florencia). A desmesura do proxecto, que desmesura do proxecto, que imaxinou de 30 metros de altura, imaxinou de 30 metros de altura, desbordou ao propio Rodin. Nunca desbordou ao propio Rodin. Nunca a chegaría a rematar, pero dos a chegaría a rematar, pero dos bocetos bocetos morea de obras que se morea de obras que se converteron co tempo en converteron co tempo en composicións independentes.composicións independentes.

Xunto con Xunto con O BicoO Bico, a + sobranceira , a + sobranceira é esta figura de é esta figura de O Pensador, O Pensador, prevista para o limiar da prevista para o limiar da monumental porta desde o que monumental porta desde o que contemplaría con desesperación o contemplaría con desesperación o panorama que se extendía aos panorama que se extendía aos seus pés.seus pés.

Proxectada en principio coma imaxe de Dante, de poderosas extremidades Proxectada en principio coma imaxe de Dante, de poderosas extremidades (infuencia de M.Anxo (infuencia de M.Anxo acción en repouso)acción en repouso). Posible Adán ou Prometeo, . Posible Adán ou Prometeo, criaturas ambas primixenias referidas ás orixes da humanidade, deixou Rodin a criaturas ambas primixenias referidas ás orixes da humanidade, deixou Rodin a súa identidade indeterminada, de xeito que, pola postura de reflexiva súa identidade indeterminada, de xeito que, pola postura de reflexiva introspección introspección nome popular de nome popular de Pensador.Pensador.

Achamos noAchamos no Pensador Pensador a mesma contraposición entre materia áspera, sen a mesma contraposición entre materia áspera, sen desbastar onde senta o coloso e a pel pulida onde esvara a iluminación entre desbastar onde senta o coloso e a pel pulida onde esvara a iluminación entre reflexos e sombras. Contraste co que Rodin expresa o xeito en que a materia reflexos e sombras. Contraste co que Rodin expresa o xeito en que a materia bruta da natureza adquire forma na man do escultor. bruta da natureza adquire forma na man do escultor.

Anatomía forte e poderosa Anatomía forte e poderosa intensidade que deixa inconclusos intensidade que deixa inconclusos detalles da musculatura e o pelo, e o corpo surcado de relevos e trazos detalles da musculatura e o pelo, e o corpo surcado de relevos e trazos rústicos e elementais, propios da brutalidade primitiva que a figura rústicos e elementais, propios da brutalidade primitiva que a figura representa. Emana dela unha enerxía que vemos tanto na expresión representa. Emana dela unha enerxía que vemos tanto na expresión concentrada como na composición en liñas angulares e ríxidas concentrada como na composición en liñas angulares e ríxidas pechando a fig no seu propio espazo, alleo a nós.pechando a fig no seu propio espazo, alleo a nós.

5. O POST-IMPRESIONISMO5. O POST-IMPRESIONISMO Co impresionismo estoupa na arte Co impresionismo estoupa na arte

unha crise que se viña xestando 1 unha crise que se viña xestando 1 século antes. Que función lle século antes. Que función lle corresponde a pintura? corresponde a pintura? resposta resposta (E. Manet) = converter o cadro nunha (E. Manet) = converter o cadro nunha superficie plana e coloreada superficie plana e coloreada pintura pura pintura pura inicio de pintura inicio de pintura contemporánea.contemporánea.

Cando o éxito disolve o grupo en Cando o éxito disolve o grupo en 1885 1885 novas propostas: novas propostas: Puntillismo ou neoimpresionismo Puntillismo ou neoimpresionismo (Seurat, Signac…): revisión científica (Seurat, Signac…): revisión científica do impresionismo do impresionismo división división sistemática (case matemática) da sistemática (case matemática) da percepción visual en innumerables percepción visual en innumerables puntos de cor pura.puntos de cor pura. Postimpresionismo: ben diferente, Postimpresionismo: ben diferente, termo impreciso acuñado en 1910 termo impreciso acuñado en 1910 para designar a actividade de artistas para designar a actividade de artistas distintos e coetáneos, que iniciados distintos e coetáneos, que iniciados no impresionismo, evolucionaron no impresionismo, evolucionaron hacia alternativas propias (Van Gogh, hacia alternativas propias (Van Gogh, Gauguin, Cezanne, Toulouse-Latrec).Gauguin, Cezanne, Toulouse-Latrec).

Todos eles constataron no impresionismo a importancia dda luz, pero Todos eles constataron no impresionismo a importancia dda luz, pero coidando que non abondaba con quedarse na sensación visual, coidando que non abondaba con quedarse na sensación visual, optando por indagar trala apariencia das cousas e rescatar as formas optando por indagar trala apariencia das cousas e rescatar as formas da luz da luz cor = instrumento básico de construción formal do cadro ou cor = instrumento básico de construción formal do cadro ou de expresión íntima do artista. de expresión íntima do artista.

Desde un punto de partida común, cada un deles apunta hacia as Desde un punto de partida común, cada un deles apunta hacia as futuras vangardas (ismos) futuras vangardas (ismos) Cezanne ( Cezanne ( cubismo), Gauguin ( cubismo), Gauguin ( fauvismo), Van Gogh (fauvismo), Van Gogh ( expresionismo). expresionismo).

Principais printores post-impresionistas:Principais printores post-impresionistas:1. 1. Vincent Van GoghVincent Van Gogh (1853/1890): 1 dos (1853/1890): 1 dos artistas + coñecidos polo gran público, artistas + coñecidos polo gran público, pero dos menos comprendidos. A súa pero dos menos comprendidos. A súa personalidade (esquizofrenia…) relegan a personalidade (esquizofrenia…) relegan a 2º plano o + importante, a súa contribución 2º plano o + importante, a súa contribución á arte. Pioneiro do expresionismo á arte. Pioneiro do expresionismo cunha cunha tremenda forza e enerxía tremenda forza e enerxía distorsión de distorsión de pincelada e cor para expresar o seu estado pincelada e cor para expresar o seu estado de ánimo. Evolución:de ánimo. Evolución:

a) Obra inicial: vocación artística a) Obra inicial: vocación artística tardía (25 anos cando comeza a pintar), en tardía (25 anos cando comeza a pintar), en Holanda Holanda temas sociais realistas con temas sociais realistas con cores sombrías (cores sombrías (Comedores de patacasComedores de patacas).).

b) Etapa parisiense: marcha a b) Etapa parisiense: marcha a París en 1886 París en 1886 coñece e deslúmbrase co coñece e deslúmbrase co impresionismo (cor) impresionismo (cor) reacciona reacciona aclarando tonalidade e pincelada solta e aclarando tonalidade e pincelada solta e fragmentada (comas) fragmentada (comas) concentra forza concentra forza expresiva en cor e trazo.expresiva en cor e trazo.

c) Etapa de plenitude: en 1888 c) Etapa de plenitude: en 1888 marcha a Arlés (sur de Francia), e convive marcha a Arlés (sur de Francia), e convive con Gauguin con Gauguin deslumbrado por luz deslumbrado por luz mediterránea mediterránea dominio de cálidos dominio de cálidos amarelos nas súas teas. Substitúe a amarelos nas súas teas. Substitúe a técnica impresionista de toques breves por técnica impresionista de toques breves por amplas superficies con cores vivas e amplas superficies con cores vivas e planas, rescatando a consistencia das planas, rescatando a consistencia das formas.formas.

Tralo incidente con Gauguin (está apunto de matalo, mutilándose unha orella), Tralo incidente con Gauguin (está apunto de matalo, mutilándose unha orella), ingresa voluntariamente nun manicomio. A súa visión póboase de remolinos ingresa voluntariamente nun manicomio. A súa visión póboase de remolinos convulsos e atormentados en curvas axitadas que crepitan coma lapas a un convulsos e atormentados en curvas axitadas que crepitan coma lapas a un ritmo frénetico, eco da súa afectividade enferma. Un día de xullo de 1890 saiu ritmo frénetico, eco da súa afectividade enferma. Un día de xullo de 1890 saiu a pintar un campo de trigo, abafado pola soidade pégase un tiro. Tiña 37 anos a pintar un campo de trigo, abafado pola soidade pégase un tiro. Tiña 37 anos e nunca vendera ningún cadro.e nunca vendera ningún cadro.

83.83. A HABITACIÓN DE ARLÉS A HABITACIÓN DE ARLÉSVINCENT VAN GOGHVINCENT VAN GOGH

Pintura postimpresionista.Pintura postimpresionista. Óleo sobre lenzo.Óleo sobre lenzo. 1888, orixinal de outubro. Versións posteriores.1888, orixinal de outubro. Versións posteriores. Motivo: habitación do artista en Arlés.Motivo: habitación do artista en Arlés.

En Arlés (Provenza) acada Van En Arlés (Provenza) acada Van Gogh a súa madurez artística. Gogh a súa madurez artística. Aluga a Aluga a casa amarelacasa amarela, onde se , onde se acha a acha a Habitación de Arlés Habitación de Arlés aquí substitúe a pincelada aquí substitúe a pincelada fragmentada, propia dos fragmentada, propia dos impresionistas pola súa propia de impresionistas pola súa propia de superficies amplas saturadas de superficies amplas saturadas de cores acendidas e planas, alleas cores acendidas e planas, alleas á cor local, que non lle chegaba á cor local, que non lle chegaba para se expresar para se expresar forza ( forza (A cor A cor é para o cadro, como o é para o cadro, como o entusiamo para a miña vidaentusiamo para a miña vida).).

Vincent somete a natureza a Vincent somete a natureza a unha simplificación intencionada. unha simplificación intencionada. Reduce os recursos plásticos a Reduce os recursos plásticos a 2: formas sumarias con 2: formas sumarias con contornos netos e superficies de contornos netos e superficies de cor saturadas, onde son visibles cor saturadas, onde son visibles os surcos de espátula cargados os surcos de espátula cargados de materia.de materia.

As cores actúan por si solas, estas cores rechamantes sen cor local, As cores actúan por si solas, estas cores rechamantes sen cor local, expresan o seu estado de ánimo. Á vez a armonía de cálidos nos obxectos expresan o seu estado de ánimo. Á vez a armonía de cálidos nos obxectos próximos e fríos en paredes e fondo dilatan o espazo, enfocado desde un próximos e fríos en paredes e fondo dilatan o espazo, enfocado desde un ángulo heterodoxo, que abre o 1º plano coma un gran angular, tomado da ángulo heterodoxo, que abre o 1º plano coma un gran angular, tomado da estampa xaponesa (ao igual que contornos marcados dos obxectos).estampa xaponesa (ao igual que contornos marcados dos obxectos).

Hai neste interior, nos obxectos sinxelos, nas cores encendidas e a distorsión Hai neste interior, nos obxectos sinxelos, nas cores encendidas e a distorsión ondulante do espazo ondulante do espazo estraña sensación de ausencia e soidade, calma estraña sensación de ausencia e soidade, calma acolledora pero baleira, onde o acougo parece fugaz.acolledora pero baleira, onde o acougo parece fugaz.

A estridencia cromática e a percepción subxectiva deste cadro contén a A estridencia cromática e a percepción subxectiva deste cadro contén a tensión agochada que estalará no incidente con Gauguin e na pincelada tensión agochada que estalará no incidente con Gauguin e na pincelada convulsa da súa últimas obras.convulsa da súa últimas obras.

2. Paul Gauguin (2. Paul Gauguin (1848/1903): 1 dos artistas malditos 1848/1903): 1 dos artistas malditos do S.XIX, definido pola súa rebelión do S.XIX, definido pola súa rebelión aos 35 aos 35 anos abandona familia, emprego e fortuna para anos abandona familia, emprego e fortuna para vagabundear por Francia e Pacífico na procura vagabundear por Francia e Pacífico na procura dun arte e un mundo dun arte e un mundo auténticos auténticos que non existen.que non existen.

Asimila o impresionismo e chega a expoñer con Asimila o impresionismo e chega a expoñer con eles, pero decide seguir o seu propio camiño eles, pero decide seguir o seu propio camiño rexeitamento da civilización degradada rexeitamento da civilización degradada decide decide converterse nun salvaxe, nun primitivo = volver ás converterse nun salvaxe, nun primitivo = volver ás orixes non contaminadas polo moderno e inicia orixes non contaminadas polo moderno e inicia un recorrido compulsivo que lle leva en poucos un recorrido compulsivo que lle leva en poucos anos por Bretaña, Martinica, Arlés e Tahití, anos por Bretaña, Martinica, Arlés e Tahití, crendo en cada sitio atopar o seu paraíso, pero crendo en cada sitio atopar o seu paraíso, pero sen acougar en ningún.sen acougar en ningún.

A súa`principal novidade artística = radicalismo co A súa`principal novidade artística = radicalismo co que racha coa representación literal da realidade, que racha coa representación literal da realidade, ceibando á pintura da subsimisión ao mundo ceibando á pintura da subsimisión ao mundo exterior exterior xenio creador e imaxinación do artista xenio creador e imaxinación do artista = criterio único de valor artísitico= criterio único de valor artísitico

En Bretaña, país rústico desenvolve Gauguin un simbolismo primitivista e En Bretaña, país rústico desenvolve Gauguin un simbolismo primitivista e transgresor (transgresor (Cristo Amarelo e Visión despois do sermónCristo Amarelo e Visión despois do sermón) ) converte a converte a pintura nunha visión imaxinaria e libre, mediante enfoques insólitos tomados pintura nunha visión imaxinaria e libre, mediante enfoques insólitos tomados da estampa xaponesa e o uso arbitrario das cores simbólicas, planas, sen da estampa xaponesa e o uso arbitrario das cores simbólicas, planas, sen modelado, limitadas por liñas simples.modelado, limitadas por liñas simples.

Gauguin non só racha os convencionalismos senón que se remonta a un Gauguin non só racha os convencionalismos senón que se remonta a un mundo primitivo, que coida puro e auténtico mundo primitivo, que coida puro e auténtico fuxida a Tahití, onde retrata fuxida a Tahití, onde retrata aos eus habitantes en cadros exóticos.aos eus habitantes en cadros exóticos.

84.84. VISIÓN DESPOIS DO VISIÓN DESPOIS DO SERMÓNSERMÓN

PAUL GAUGUINPAUL GAUGUIN

Pintura postimpresionista.Pintura postimpresionista. Óleo sobre lenzo. 1888.Óleo sobre lenzo. 1888. Doado pola artista a unha igrexa local, rexeitada polo párroco.Doado pola artista a unha igrexa local, rexeitada polo párroco. Iconografía: tralo sermón, as mulleres teñen unha visión da loita de Xacobe Iconografía: tralo sermón, as mulleres teñen unha visión da loita de Xacobe

co anxo.co anxo.

Gauguin coidaba degradada esta civilización Gauguin coidaba degradada esta civilización existencia incompleta existencia incompleta abandona familia abandona familia e traballo para ir a vivir cos labregos a Pont-e traballo para ir a vivir cos labregos a Pont-Aven (Bretaña). A relixión formaba parte da Aven (Bretaña). A relixión formaba parte da vida cotiá destas xentes, e na Visión despois vida cotiá destas xentes, e na Visión despois do sermón pintou aquela fe sinxela, firme e do sermón pintou aquela fe sinxela, firme e supersticiosa do mundo rural.supersticiosa do mundo rural.

A paisaxe e a loita só existen na imaxinación A paisaxe e a loita só existen na imaxinación dos parroquianos por mor do sermón dos parroquianos por mor do sermón contraste entre as fig reais e a loita detrás contraste entre as fig reais e a loita detrás nunha paisaxe irreal e desproporcionada.nunha paisaxe irreal e desproporcionada.

A pintura non serve para imitar a natureza nin A pintura non serve para imitar a natureza nin para reproducir o mecanismo de percepción para reproducir o mecanismo de percepción como facían os impresionistas, senón para como facían os impresionistas, senón para proxectar a imaxinación proxectar a imaxinación uso arbitrario e uso arbitrario e simbólico da cor (prado vermello), amplas simbólico da cor (prado vermello), amplas superficies planas, contornos simples superficies planas, contornos simples inspirados en vidreiras góticas, supresión do inspirados en vidreiras góticas, supresión do modelado en fig simplificadas de intenso perfil modelado en fig simplificadas de intenso perfil que trazan arabescos sensuais.que trazan arabescos sensuais.

- O influxo da fotografía apréciase nas figuras cortadas polo marco, e da estampa - O influxo da fotografía apréciase nas figuras cortadas polo marco, e da estampa xaponesa toma o insólito tratamento espacial, ese abrupto 1º plano que inclúe xaponesa toma o insólito tratamento espacial, ese abrupto 1º plano que inclúe ao espectador entre as cofias das mulleres, suprimindo todos os planos ao espectador entre as cofias das mulleres, suprimindo todos os planos intermedios ata a escena do fondo. Mesmos as cofias son arabescos dun intermedios ata a escena do fondo. Mesmos as cofias son arabescos dun marcado sentido ornamental.marcado sentido ornamental.

- Exemplo da madurez de linguaxe de Gauguin: a simplificación sintética das - Exemplo da madurez de linguaxe de Gauguin: a simplificación sintética das formas, a preferencia da idea sobre a realidade natural, da imaxinación sobre a formas, a preferencia da idea sobre a realidade natural, da imaxinación sobre a imitación, triunfo do primitivismo e liberdade artística.imitación, triunfo do primitivismo e liberdade artística.

Paul Cezánne (1839/1906) = punto crítico que rompe co pasado (representación lieral da Paul Cezánne (1839/1906) = punto crítico que rompe co pasado (representación lieral da natureza) natureza) formulación moderna da pintura coma realidade paralela, inspirada na formulación moderna da pintura coma realidade paralela, inspirada na natureza, pero construida con recursos pictóricos diferentes aos naturais. natureza, pero construida con recursos pictóricos diferentes aos naturais.

- Tras inicios impresionistas, retírase a Aix-en-Provence par emprender unha paciente - Tras inicios impresionistas, retírase a Aix-en-Provence par emprender unha paciente investigación. Discrepa da sensación óptica do impresionismo investigación. Discrepa da sensación óptica do impresionismo adica esforzo a adica esforzo a recuperar volume e densidade dos obxectos recuperar volume e densidade dos obxectos buscando a esencia racional das cousas buscando a esencia racional das cousas que hai tras as apariencias causais.que hai tras as apariencias causais.

- Somete aos xéneros tradicionais (bodegóns, paisaxes, retratos…) a un proceso de - Somete aos xéneros tradicionais (bodegóns, paisaxes, retratos…) a un proceso de depuración para reducir o motivo a súa esencia depuración para reducir o motivo a súa esencia simplifica as figuras en obxectos simplifica as figuras en obxectos xeométricos elementais coma cilindros, conos ou esferas.xeométricos elementais coma cilindros, conos ou esferas.

- Reacciona contra os excesos do impresionismo rescatando a plenitude da forma - Reacciona contra os excesos do impresionismo rescatando a plenitude da forma prescinde do claroscuro prescinde do claroscuro gradación tonal = mancha de cores acumuladas en gradación tonal = mancha de cores acumuladas en pinceladas oblicuas envolvendo os obxectos con amplos planos superpostos pinceladas oblicuas envolvendo os obxectos con amplos planos superpostos volume e volume e solidez ás formas.solidez ás formas.

- Cezánne racha tamén coa perspectiva tardicional (Cezánne racha tamén coa perspectiva tardicional (centrífuga e prancha a centrífuga e prancha a ventá renacentista) ventá renacentista) desaparece a profundidade ilusionista desaparece a profundidade ilusionista lenzo = lenzo = superficie bidimensional superficie bidimensional todos os planos ao mesmo nivel sen diferenciar todos os planos ao mesmo nivel sen diferenciar figuras ao fondo.figuras ao fondo.

- A súa investigación, ignorada ata a súa morte A súa investigación, ignorada ata a súa morte culmina en 2 series: as culmina en 2 series: as Bañistas e a Montaña de Saint-Victorie, Bañistas e a Montaña de Saint-Victorie, que o levan por camiños ben opostos que o levan por camiños ben opostos a Monet, ata o mesmo lugar, a un paso da abstracción.a Monet, ata o mesmo lugar, a un paso da abstracción.

85.85. XOGADORES DE CARTAS XOGADORES DE CARTASPAUL CEZÁNNEPAUL CEZÁNNE

Pintura postimpresionista.Pintura postimpresionista.

Óleo sobre lenzo.Óleo sobre lenzo.

Museo d´Orsay. París. Museo d´Orsay. París. 1890/1892.1890/1892.

Serie de cinco lenzos.Serie de cinco lenzos.

Motivo: 2 homes xogando ás Motivo: 2 homes xogando ás cartas.cartas.

- Afastado en Aix-en-Provence, Cezánne traballa pacientemente por devolver ao cadro a Afastado en Aix-en-Provence, Cezánne traballa pacientemente por devolver ao cadro a solidez que el percibe no mundo real: non se trata de regresar á antiga imitación da solidez que el percibe no mundo real: non se trata de regresar á antiga imitación da natureza, senón de crear unha realidade paralela que se inspira e replica á natureza cos natureza, senón de crear unha realidade paralela que se inspira e replica á natureza cos recursos propios da arte recursos propios da arte nova linguaxe figurativa que, tralo impresionismo, pretende nova linguaxe figurativa que, tralo impresionismo, pretende recuperar non a apariencia senóna esencia última que hai neles recuperar non a apariencia senóna esencia última que hai neles forma xeométrica de forma xeométrica de cilindro, cono…, formas que non só están nas cousas, senón tamén no xeito co que as cilindro, cono…, formas que non só están nas cousas, senón tamén no xeito co que as percibimos e percibimos e pensamospensamos..

- Se a pintura non ha de imitar á natureza Se a pintura non ha de imitar á natureza lenzo deixa de simular a profundidade lenzo deixa de simular a profundidade ilusionista ilusionista superficie bidimensional plana. Pero sobre ela as formas poden adquirir o superficie bidimensional plana. Pero sobre ela as formas poden adquirir o mesmo volume e consistencia que os obxectos reais.mesmo volume e consistencia que os obxectos reais.

Herdanza impresionista: protagonismo da Herdanza impresionista: protagonismo da cor para construir as masas: envolve os cor para construir as masas: envolve os obxectos con planos de matices e un obxectos con planos de matices e un cromatismo tan denso e variado cromatismo tan denso e variado sensación de volume e solidez sensación de volume e solidez monumentais.monumentais.

Máis co tema, o que lle interesa aquí a Máis co tema, o que lle interesa aquí a Cezánne é experimentar a súa linguaxe coa Cezánne é experimentar a súa linguaxe coa fig humana fig humana 2 campesiños que botan unha 2 campesiños que botan unha partida coma un ritual solemne, concentrado partida coma un ritual solemne, concentrado un en escoller o xogo mentres o outro un en escoller o xogo mentres o outro agarda agarda espera distraída da esquerda espera distraída da esquerda esprésase con cilindros, liñas ríxidas e tons esprésase con cilindros, liñas ríxidas e tons escuros que suxiren acougo, enfronte, cores escuros que suxiren acougo, enfronte, cores + claras en trazos flexíbles e ondulados + claras en trazos flexíbles e ondulados delatan tensión atenta.delatan tensión atenta.

Ambas figuras = masas de cor compactas Ambas figuras = masas de cor compactas que reaccionan á luz, non esvecendo senon que reaccionan á luz, non esvecendo senon solidificando, incrustadas no fondo do cadro, solidificando, incrustadas no fondo do cadro, xa que Cezánne non diferencia as figuras xa que Cezánne non diferencia as figuras dos fondos.dos fondos.

Figuras construidas mediante planos Figuras construidas mediante planos xustapostos a base de manchea de xustapostos a base de manchea de pinceladas de variedade infinita. En lugar de pinceladas de variedade infinita. En lugar de cor única con tons claros e escuros cor única con tons claros e escuros morea de cores (verdes, vermellos, violetas, morea de cores (verdes, vermellos, violetas, amarelos, azuis,…), superpostas en toques amarelos, azuis,…), superpostas en toques oblicuos.oblicuos.