O SÉCULO XVIII: AS BASES DO MUNDO CONTEMPORÁNEO

01. Europa e a Ilustración01.1. Europa no século XVIII: o final do Antigo Réxime• Establecemento de monarquías absolutas en Europa,

excepto Inglaterra e Países Baixos parlamentarismo.• Guerras pola hexemonía europea e enfrontamentos

polas colonias e polo control das rutas comerciais.• Ampliación dos dominios europeos. Exportación de

manufacturas ás colonias e importación de materias primas.

• Aumento da poboación europea. • Crecemento das clases populares urbanas riqueza e

status social da burguesía.

• A guerra de Sucesión (1700-1714)• Morte de Carlos II sen descendencia dous pretendentes: o arquiduque

Carlos de Austria e Filipe de Anjou.• Recelo europeo ante unha posible alianza entre España e Francia loita

entre os partidarios de ambos candidatos.• Paz de Utrecht (1713) decadencia imperial española e equilibrio de

potencias nas relacións internacionais.

01.2. A Ilustración• Fenómeno europeo (Francia) do s. XVIII

caracterizado polo racionalismo e o espírito crítico fronte ao absolutismo político e a ortodoxia relixiosa. Influencia dos pensadores do s. XVII (Descartes).

• Século das Luces nova mentalidade: perda do poder da Igrexa e o absolutismo monárquico extensión da cultura laica.

• Procedentes de diversas contornas sociais: nobres, burgueses, clérigos… interesados e que se reorganizase a sociedade conforme aos novos valores éticos.

• Principios do novo modelo de convivencia:– Razón: capacidade que permite a cada individuo dubidar e

ser crítico para evitar que outros lle impoñan os seus criterios políticos e relixiosos.

– Felicidade: relacións gratificantes entre o individuo e a colectividade procura do ben individual sen prexudicar o proceso social.

– Liberdade: dependencia exclusiva dos dereitos individuais.– Tolerancia convivencia de ideas políticas e relixiosas

distintas nunha mesma sociedade respecto dos dereitos naturais.

– Progreso: avance cara melloras materiais e espirituais.• Difusión dos valores ilustrados mediante a educación

ensinanza laica e escolarización obrigatoria e gratuita.

02. Liberalismo político e despotismo ilustrado

02.1. O liberalismo político• Influencia de John Locke criticaron o marco agrario e estamental

no que vivía a maioría dos europeos, e propuxeron una nova organización da sociedade e o Estado para lograr o progreso.

• Montesquieu: criticou a monarquía absoluta. Propuxo una monarquía moderada con separación de poderes.

• Voltaire: criticou o fanatismo relixioso e a estrutura da Igrexa, e propuxo una relixión individual. Partidario do despotismo ilustrado, defendeu os dereitos civís individuais e a necesidade de xustiza.

• Rousseau: criticou a desigualdade social e propuxo un modelo de sociedade no que a soberanía estivese en mans do pobo. A sociedade debía someterse á vontade xeral, expresada polo pobo soberano democracia.

02.2. O despotismo ilustrado• Variante da monarquía absoluta que

incorporaba reformas “desde arriba” de acordo con algunas formulacións da Ilustración, sen limitar o poder dos monarcas.

• Importantes ilustrados ao servizo das monarquías absolutas francesa, prusiana, española e rusa como conselleiros ou ministros encargados de racionalizar o funcionamento do Estado.

• Idea de progreso os soberanos gobernaron con maior eficacia e lexitimaron o seu poder.

• Reformas políticas:– Deixaron de convocarse parlamentos e cortes.– Reorganizouse a Admon. provincial para centralizar e reforzar

o poder real.• Reformas económicas:– Introducíronse melloras na agricultura, a artesanía e o

comercio.– Instruíronse os traballadores industriais.– Ampliáronse as vías de comunicación.

• Regalismo intromisión do poder real no eclesiástico.• Os principios do liberalismo político non foron

incorporados xa que pretendíase afianzar o absolutismo e a sociedade estamental.

• Luis XV de Francia, Federico II de Prusia, Catalina II de Rusía, Carlos III de España…

03. Liberalismo Económico• Adam Smith liberalismo económico defendía a liberdade do

individuo para producir e comprar co obxectivo de lograr a riqueza das nacións.

• Criticaba as limitacións dos gremios e monopolios.• Mercantilismo o comercio exterior era a forza vital para a

prosperidade das nacións.• Fisiocracia (Quesnay) agricultura como fonte principal da riqueza.• Ambas defenden o libre funcionamento do sistema económico.03.1. Os progresos científicos e técnicos• Foron dando respostas as esixencias da economía.• James Watt máquina de vapor (1769). En 1785, Cartwright a

aplicou aos teares.• Xeneralización do método para obter ferro coado usando carbón de

coque.

04. Cultura e arte no século XVIII04.1 A difusión da ideas ilustradas• Enciclopedia (Diderot e D’Alembert, 1751-1772)

síntese do coñecemento da época. • Difusión das ideas nos cafés, tabernas e salóns da

nobreza e alta burguesía.• Creación de sociedades de lectura primeiras

bibliotecas populares.• Academias (creadas polos reis) conferencias,

lecturas de artigos científicos e obras literarias e traballos prácticos.

• Mulleres ilustradas: Emilie du Chatelet, María Gaetana Agnesi e Mary Wollstonecraft.

04.2. A arte do século XVIII• O Rococó– O seu nome deriva do uso da rocalla como

elemento decorativo.– Estilo decorativo que influiu na pintura, escultura

e artes menores. Non desenvolveu estilo arquitectónico propio.

– Pintura: temas o cotián, vida campestre e xogos. Obras con brillo e colorido.

– Escultura: temas amorosos e uso da porcelana e o mármore.

– Arquitectura: decoración sobrecargada a base de liñas ondulantes.

• O Neoclásico– Retorno ás formar sinxelas, funcionais e prácticas

da arte grega e romana.– Segunda metade do s. XVIII reacción fronte ao

recargamento do rococó.– Ausencia de decoración e formas equilibradas.– Escultura: perfección técnica e uso da proporción.

Material mármore. Tema figura humana.– Pintura: principalmente en Francia. Pintura

histórica. Predominio da forma sobre a cor Destaca Jaques-Louis David.

– Arquitectura: edificios civís propios da época ilustrada achegamento aos modelos clásicos.