Yoksullukla Mücadelede Kurumsal Politikalar-Üsküdar Belediyesi Örne¤i-

P R O F . D R . A H M E T E M R E B ‹ L G ‹ L ‹Marmara Üniversitesi

D R . S U V A T P A R ‹ N‹stanbul Üniversitesi

Girifl

Bu çal›flman›n amac›, Üsküdar Belediyesi’nin yoksullukla mücadele kapsam›n-da ortaya koydu¤u çabalar›n bütünsel bir de¤erlendirmesi olacakt›r. Yoksulluk-la mücadele, yelpazesi genifl bir faaliyet alan›na iflaret etmektedir. Çal›flmam›z›nana ekseninde kurumsal bir özne olarak Üsküdar Belediyesi’nin g›da, sa¤l›k, e¤i-tim ve giyecek gibi temel ihtiyaçlar çerçevesinde yapt›¤› sosyal ve ekonomik iyi-lefltirmeler yer alacakt›r. Bu aç›dan çal›flman›n temel sorunsal›n›; “Üsküdar Be-lediyesi taraf›ndan gerçeklefltirilen yard›mlar hangi ihtiyaç kategorilerinde yo-¤unlaflm›flt›r? Yoksullu¤u minimize etme çabalar›nda belediye örgütlenmesiyard›m yap›lacak hedef kitleyi belirlemede nas›l bir strateji izlemektedir? Sözkonusu yard›mlar konusunda kurumsallaflm›fl politik bir zemin ve bunu sürdü-ren bir yap›dan söz etmek mümkün müdür? Belediyenin gerçeklefltirdi¤i yar-d›mlar›n gündelik siyaset sarmal› içinde pragmatik bir anlam› var m›d›r?” gibisorularla formüle etmek mümkündür. Yoksulluk, genellikle bütün toplumlarda boyutu ve niteli¤i de¤iflmekle birliktekarfl›lafl›lan bir olgudur. Yoksulluk halinin toplumsal düzlemdeki tarihsel sürek-lili¤i, söz konusu olgunun çok bileflenli bir özelli¤e sahip oldu¤unu, yoksullu¤uniflaret etti¤i ya da özdeflleflti¤i yaflam çizgisinin ortaya ç›k›fl›nda, devam›nda ve or-tadan kald›r›lmas› çabalar›nda farkl› etken, aktör ve uygulamalar›n bulundu¤unu

Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V I

280

Osmanl›’da fakirlereyap›lan yard›mlar›

tasvir edilen gravür(Preziosi)

Y O K S U L L U K L A M Ü C A D E L E D E K U R U M S A L P O L ‹ T ‹ K A L A R- Ü S K Ü D A R B E L E D ‹ Y E S ‹ Ö R N E ⁄ ‹ -

281

göstermektedir. Özellikle yoksulluk sorunuyla mücadele kapsam›nda sosyal, siya-sal ve dinsel kaynakl› oldukça de¤iflik tarihsel ve toplumsal deneyimlerin ve yay-g›nlaflarak sürdürülen pratiklerin varoldu¤u bir gerçektir. Yoksullukla u¤rafl›n merkezinde geçmiflte oldu¤u gibi bugün de merkezi ve ye-rel otoriteler güçlü aktörler olmaya devam etmektedir. Gerek merkezi siyasal güçgerekse mahalli idareler hem yöneten yönetilen iliflkisi ba¤lam›nda sorumlulukalanlar›na girdi¤i için hem ekonomik kaynak tahsisi ve aktar›m› aç›s›ndan güç-lü bir pozisyona sahip olmufl olduklar›ndan hem de yoksula yard›m konusundateorik olarak daha nötr ve ayr›m gözetmeyen bir politikaya sahip olacaklar› dü-flüncesinden ötürü yoksullukla mücadelede ön plana ç›kan aktörler olmufltur.1fiüphesiz bunun yan›nda etkili sivil inisiyatifin hakim oldu¤u giriflimlerden desöz edilebilir. Fakat söz konusu sivil oluflumlar›n s›n›rl› ekonomik potansiyelive yard›m›n ulaflt›r›ld›¤› menzilin siyasal, dinsel, kültürel ve ideolojik temeldeyak›n çevreyi esas alan s›n›rl› bir daire içinde hareket ettikleri varsay›m›ndandolay› bu düzlemdeki bask›n kategoriler ya da özneler olmam›flt›r.Yoksullukla mücadelenin ya da yoksullu¤un ortadan kald›r›lmas›n›n merkeziya da yerel otoriteler için nas›l bir anlam› vard›r? Yoksul kitlelerin sorunlar›ylau¤raflmak politik beklentilerin ötesinde günümüz ça¤dafl devlet organizasyonla-r›n›n zorunlu olarak sorumlu oldu¤u sosyal devlet kimli¤inin bir gere¤idir. Sos-yal devletin yurttafll›k temelinde sa¤lad›¤› eflitlik ilkesi, yoksullar söz konusu ol-du¤unda ekonomik pozisyonlar›ndaki farkl›l›klar d›fl›nda flart koflulmaks›z›nherkese imkân ve destek sa¤layaca¤› anlam›na gelmektedir. Sosyal devlet uygu-lamalar›n›n temel hedefi bu noktada birey ve toplum yaflam›nda sosyal, ekono-mik, sa¤l›k ve e¤itim gibi konularda iyilefltirmelerin yap›lmas›n› ve standartla-r›n yükseltilmesini esas alan bir çerçeveyi tesis etmektir.Üsküdar yerel yönetiminin sosyal devlet mant›¤› içinde yürüttü¤ü politikalarageçmeden evvel Cumhuriyet öncesi Türkiye’sine bu ba¤lamda bir göz atmak ya-rarl› olacakt›r. 1800’lü y›llardan itibaren Osmanl›da merkezi devletin faaliyetalan›na giren unsurlardan biri sosyal politika alan› olmufltur. Bu politikalar do¤-rultusunda devreye sokulan muhtâcin maafl›, Darülaceze, yetimhaneler, tekaüdsand›klar›, eytam sand›klar›, fukaraperver cemiyetleri gibi sosyal politikalar›nve kurumlar›n varl›¤› bu alandaki genifllemeyi ortaya koyan bir anlay›fl› yans›t-maktad›r.2 Osmanl›’da merkezi devletin yan› s›ra sosyal devlet uygulamalar›n›nyürütüldü¤ü kanallardan birini yerel yönetimler oluflturmufltur. Özellikle XIX.yüzy›ldan sonra belediye teflkilat›n›n ve yerel yönetimlerin flekillenmeye baflla-mas› yoksullukla mücadele çizgisine yeni bir boyut kazand›rm›flt›r. 1868 tarih-li Dersaadet ‹dare-i Belediyye Nizamnamesi, belediye dahilindeki yoksullar›nkorunmas› görevini flehremanetine b›rakm›flt›r. Nizamname genel olarak özürlüinsanlar›n, yetim ve sahipsiz çocuklar›n, iflsiz güçsüz kimselerin düflük sosyo-ekonomik pozisyonlar›ndan kurtar›lmalar› için gerekli bütün düzenleme ve ön-leyici tedbirleri belediyenin inhisar›na b›rakm›flt›r. Ayn› görev ve sorumluluklar1877 tarihli Dersaadet Belediye Kanunu ve Vilayet Belediye Kanununda tekrar-lanmak suretiyle pekifltirilerek vurgulanm›flt›r.3 Osmanl›’da bafllayan sosyal

Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V I

282

devlet politikalar›n›n bir silsile içinde devam eden uygulamalar›n›n Cumhuri-yet sonras›nda da yap› ve biçim de¤ifltirerek modern kurumlar arac›l›¤›yla sür-dürüldü¤ü görülmektedir.Türkiye’de yoksullukla mücadelede kamusal kurumsal mekanizmalar›n nas›l vehangi biçimlerde bir yönetim zihniyeti sergiledi¤i sürekli sorgulanan bir konuolmufltur.4 Kurumsal politikalar›n yap›s›, iflleyifli, hedef olarak belirledi¤i kitle,yoksul olarak kategorize edilen kesime yap›lan yard›m›n türü gibi noktalar sözkonusu politikalar›n popülist ve pragmatist vurgular›n› ön plana ç›karan birba¤lam oluflturmufltur. Bu çerçevede gerek merkezi ve yerel yönetimler taraf›n-dan gerçeklefltirilen yard›mlar gerekse sivil toplum örgütleri taraf›ndan gerçek-lefltirilen yard›mlar sürekli olarak tart›fl›lan bir eksen oluflturmufltur. Yoksulluk temelde makro bir sorundur. Çözümü de yerel ölçekli olmaktan ötebütüncül politikalarla mümkündür. Dolay›s›yla yoksulluk konusunda belediye-lerin öneri, katk› ve faaliyetlerini içeren politikalar›n›n s›n›rl› oldu¤u gerçe¤i bu-lunmaktad›r. Bunun yan›nda dönemsel olarak de¤iflen politik kadrolar›n yoksul-lu¤a ve yoksullara iliflkin politik pratikleri de farkl›laflmaktad›r. Farkl› politikkadrolar›n ortak noktas› genellikle geri dönüflü olumlu neticeler verecek yard›mpolitikalar› üretmek olmaktad›r. Bütün bunlar belediye örgütlenmelerinin yar-d›m politikalar›n›n tart›flmaya aç›k yönünü ortaya koymaktad›r.Bu çerçevede genellikle yard›mlar ve desteklemeler siyasi yandafll›k temelindebir örüntü izledi¤i5 yönünde ortak bir kan›ya dayanmaktad›r. Belediyelerin yok-sullukla ilgili pratik düzenlemeleri sürekli olarak bu düzlemde de¤erlendiril-mektedir. Yap›lan her yard›m faaliyetinde bu eksen üzerinde bir tart›flma ve de-¤erlendirme hakim olmaktad›r. Yoksulluk alan›n›n politik ç›karlar için verimlibir alan oldu¤u dolay›s›yla belediyelerin yoksullukla iliflkili her pozisyonu yan-dafll›k iliflkisi, politik beklenti gibi de¤erlendirmelere maruz kalmaktad›r.Üsküdar Belediyesi’nin yoksullukla mücadele politikas› de¤erlendirildi¤indeher fleyden önce belediye örgütlenmesinin faaliyet dizisinde sosyal belediyeci-lik anlay›fl›n›n imar, çöp, temizlik, zab›ta vb. klasik hizmetleri aras›nda yer al-d›¤›n› belirtmek gerekir. Kentin fiziksel dekoruna iliflkin kristalize olmufl faali-yet bütünün yan› s›ra Üsküdar Belediyesi’nde sosyal dokunun aksayan nokta-lar›na görev ve imkanlar› dahilinde müdahale etme gayreti ön plana ç›kmakta-d›r. Sosyal politikalar kapsam›nda gerçeklefltirilen söz konusu pratiklerde bele-diyenin kaynaklar›n elde edilmesi, düzenlenmesi ve da¤›t›m› noktas›nda ku-rumsallaflm›fl etkili bir mekanizmaya sahip oldu¤u görülmektedir.Üsküdar Belediyesi’nin kurumsal politikalar›n›n merkezini etkisi ve s›n›rlar› git-tikçe geniflleyen Toplumsal Geliflim Merkezi (TOGEM) oluflturmaktad›r. TO-GEM baflta Üsküdar sakinleri olmak üzere Türkiye’nin de¤iflik yerleflim noktala-r›na ve s›n›rl› olsa da dünyan›n farkl› bölgelerine kadar uzanan bir yelpazedesosyal, ekonomik, e¤itim, kültür ve sa¤l›k gibi konularda destek sa¤layan ku-rumsallaflm›fl bir yap› özelli¤i göstermektedir. TOGEM ayn› zamanda STK, yar-d›msever kifli ve gruplar aras›nda koordine merkezi rolünü üstlenmektedir. Bafl-

Y O K S U L L U K L A M Ü C A D E L E D E K U R U M S A L P O L ‹ T ‹ K A L A R- Ü S K Ü D A R B E L E D ‹ Y E S ‹ Ö R N E ⁄ ‹ -

283

ka bir ifadeyle kent yaflam›n›n geniflleyen yap›s› yard›m yapacak birey ve grup-larda yard›m edilecek kitleyi belirleme ve onlara ulaflma noktas›nda ciddi zor-luklar oluflturmaktad›r. Üsküdar Belediyesi bu konuda toplum, kurum ve yok-sul kitle aras›nda varolan ba¤lar› harekete geçirmekte ve kurumsallaflmas› yö-nünde güçlü bir irade ortaya koymaktad›r. TOGEM’in iç iflleyifline bak›ld›¤›nda sistematik olarak yoksullara iliflkin bir bil-gi havuzunun oluflturulmufl oldu¤u görülmektedir. Bu yöndeki kurumsallaflmae¤ilimi yard›mlar›n pragmatik eksenli bir düzlemden ziyade ihtiyaç temelinderasyonel verilere dayanan bir eksen üzerinden da¤›t›lmas› anlam›na gelmekte-dir. Böylece ba¤›fllar›n ve yard›mlar›n tüm serüveni kay›t alt›na al›nmakta sonnoktaya teslim edilinceye kadar her an hesap verilebilir bir anlay›fl ve sistemleyürütülmektedir. Belediyenin yürüttü¤ü yard›mlarda yeni ve kullan›lm›fl ürünler birlikte hizmetesunulmaktad›r. ‹kinci el giysi,6 mobilya, kitap, kumafl gibi ürünler bak›m, onar›mve tamirattan sonra yeniden kullan›ma sokulmaktad›r. Kitaplar okullara, kumafl-lar evleneceklere çeyiz olacak flekilde yeniden de¤erlendirilmektedir. Kullan›lm›flgiysiler ve mobilyalar TOGEM’de y›kan›p, ütülenip ve paketlenerek en fl›k hale ge-tirildikten sonra ilgili ihtiyaç sahiplerine ulaflt›r›lmaktad›r. Üsküdar Belediye-si’nin yard›m politikalar›nda kaynaklar› kullanma biçimi iki aç›dan önem arz et-mektedir. Birincisi yeni ve kullan›lm›fl ürünlerin birlikte oluflturdu¤u toplam ula-fl›lacak yoksul say›s›n›n artmas› anlam›na gelmektedir. Bunun yan›nda kullan›l-m›fl her türlü ürünün dönüfltürülerek yeniden hizmete sokulmas› dolayl› da olsaülke ekonomisine katk› sa¤layan bir anlay›fla hizmet etmektedir. Örnek olarak Üsküdar Belediyesi’nin bu ba¤lamda oluflturdu¤u giyim ma¤azala-r›nda yeni ve kullan›lm›fl her türlü giysi bulunmaktad›r. Giyim yard›m› karar›al›nan aileyle iletiflim kurulmakta, aile bireyleri ihtiyac› olan her türlü giysiyiburada al›flverifl yapar gibi kendi seçip be¤enerek ve deneyerek al›p giyebilmek-tedirler. Günlük ortalama yirmi ihtiyaç sahibi aile giyim deste¤i sa¤lanmaktad›r.Bunun yan› s›ra ev kurman›n, ev döflemenin maliyetli oldu¤u gerçe¤i karfl›s›n-da belediyeye ba¤›fllanan çekyat, koltuk, sandalye ve masa gibi malzemeleri üre-terek ve eski olanlar› da tamir ederek ihtiyaç sahibi ailelerin istifadesine sun-maktad›r.7

Üsküdar Belediyesi taraf›ndan 2004-2008 tarihleri aras›nda yap›lan yard›m ka-y›tlar›8 üzerine yapt›¤›m›z incelemelerde belediyenin söz konusu yard›mlar›n›daha net görmek mümkündür. ‹lk olarak belediyenin sa¤lad›¤› yard›m kalemle-rinin tür aç›s›ndan da¤›l›mlar›na bak›ld›¤›nda (Grafik 1) en büyük katk›n›n e¤i-tim alan›na yap›ld›¤› görülmektedir. ‹kinci büyük yard›m kategorisini oluflturangiysi yard›m›n›n da az›msanmayacak bir oran›n›n okul ça¤›ndaki ö¤rencilere ya-p›ld›¤›n› belirtmek gerekir. Genel olarak belediyelerin klasikleflmifl yard›m uy-gulamalar›nda erzak da¤›t›m›n›n ön planda oldu¤u bilinmektedir. Üsküdar öze-linde bu durumun tersi bir durumun varl›¤› söz konusudur. Yine bu grafikteyard›m ve desteklerin sa¤l›k taramas›, ev eflyas› ve kurumlara gönderilen büromalzemesi gibi oldukça genifl bir yelpaze oluflturdu¤u görülmektedir.

Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V I

284

Grafik 1: Üsküdar Belediyesi taraf›ndan gerçeklefltirilen yard›mlar›n/destek-lerin tür aç›s›ndan da¤›l›m› (%)

E¤itim yard›m› olarak kategorize edilen blok içinde okul yap›m›, mobil anaoku-lu, burs, k›rtasiye yard›m›, kitap, nakdi yard›m, okul araç gereçleri ve aile içi e¤i-tim gibi oldukça genifl ve etkili kültürel hizmetlerin yer ald›¤› görülmektedir.Belediyenin sa¤lad›¤› sosyal desteklerin önemli bir oran›n›n e¤itim alan›nda yo-¤unlaflmas› ayr› bir anlam kazanmaktad›r. E¤itim imkânlar›n›n art›r›lmas›na yö-nelik her giriflimin bireyin ve toplumsal yap›n›n kültürel sermayesini art›rmayayol açan etkili bir destek oldu¤unu belirtmek gerekir. Uzun vadeli ve kal›c› so-nuçlar› olan e¤itim alan›na sa¤lanan deste¤in politik sonuçlar› itibariyle de da-ha az tart›flmal› bir konu oldu¤u söylenebilir. Belediyenin yapt›¤› yard›mlar›n ulaflt›¤› hedef kitlelere bak›ld›¤›nda (Grafik 2)önceki grafi¤i (Grafik 1) bütünleyen bir resim ortaya ç›kmaktad›r. Grafik 2’de gö-rüldü¤ü gibi yard›mlar›n ulaflt›¤› ya da desteklenen kitlenin yar›s›na yak›n biroran›n› e¤itim kurumlar› ve ö¤renciler oluflturmaktad›r. Belediye taraf›ndan ya-p›lan yard›mlar›n yo¤unlaflt›¤› apolitik bir ö¤renci kitlesi (okul öncesi, ilkö¤re-tim ve lise ö¤rencileri) ve siyasetin d›fl›nda kalan e¤itim kurumlar›n›n varl›¤› bualandaki yard›mlar›n politik beklenti ve kayg›larla da¤›t›ld›¤› fleklindeki genelkabulleri devre d›fl›nda tutan geliflmeler olarak ön plana ç›kmaktad›r. Belediye-nin tedarik etti¤i desteklerin sadece % 25’i do¤rudan politik beklenti ve sonuç-lar› olabilecek ailelere da¤›t›lm›flt›r.

Y O K S U L L U K L A M Ü C A D E L E D E K U R U M S A L P O L ‹ T ‹ K A L A R- Ü S K Ü D A R B E L E D ‹ Y E S ‹ Ö R N E ⁄ ‹ -

285

Grafik 2: Üsküdar Belediyesi taraf›ndan yap›lan yard›mlar›n/desteklerinulaflt›¤› kitleler (%)

Belediyenin de¤iflen tür ve miktarlarda takviyede bulundu¤u belediye, karakol,hastane, spor kulübü, cami, vak›f, cezaevi, sosyal yard›mlaflma dernekleri gibikurum ve kurulufllar›n varl›¤› (% 16) da yine politik beklenti yard›m iliflkisiniöteleyen kurumsallaflm›fl bir da¤›t›m ve yard›m sisteminin oldu¤u anlam›na gel-mektedir (Grafik 2). Üsküdar Belediyesi’nin yoksullukla mücadelesinde görülen önemli bir uygula-ma yard›mlar›n yerine ulaflmas› için resmi kurum ve kurulufllar ve STK’larlakurdu¤u koordinasyonda görülmektedir. Belediyenin bütçesinden ay›rd›¤› ya datoplanmas›na ve kullan›labilir duruma getirilmesinde etkin bir rol oynad›¤› ih-tiyaç malzemelerinin hedeflenen noktaya ulaflmas›nda okul müdürlükleri, vali-lik, kaymakaml›k, belediye, muhtarl›k, müftülük, cezaevi, hastane ve dernek gi-bi kurum ve kurulufllar›n tercih edilmesi kurumsallaflm›fl bir örüntüye dikkatçekmektedir (Grafik 3).

Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V I

286

Grafik 3: Üsküdar Belediyesi taraf›ndan yap›lan yard›mlar›n/desteklerin tes-lim edildi¤i kurumlar/birimler (%)

Üsküdar Belediyesi’nin yard›mlar›n›n ulaflt›¤› yerleflim noktalar›na bak›ld›¤›nda(Grafik 4) yard›mlardan pay alma oranlar› aç›s›ndan belediyenin s›n›rlar› dahi-linde da¤›tt›¤› yard›mlar bütün yard›mlar›n sadece % 42’sini oluflturmaktad›r.Yard›mlar›n % 12’si ‹stanbul’un di¤er yerleflim noktalar›na da¤›t›l›rken toplamda‹stanbul’a ayr›lan pay % 54 olarak ortaya ç›kmaktad›r. Yard›m kalemlerinin %46’l›k gibi büyük bir oran› da Anadolu’nun de¤iflik kent, ilçe ve köy yerleflimle-rine ve s›n›rl› da olsa dünyan›n yoksul birkaç bölgesine gönderilmifltir.

Grafik 4: Üsküdar Belediyesi taraf›ndan gerçeklefltirilen yard›mlar›n/destek-lerin yap›ld›¤› yerleflim merkezleri (%)

Y O K S U L L U K L A M Ü C A D E L E D E K U R U M S A L P O L ‹ T ‹ K A L A R- Ü S K Ü D A R B E L E D ‹ Y E S ‹ Ö R N E ⁄ ‹ -

287

Bir bütün olarak bak›ld›¤›nda yard›mlar›n üçte ikilik k›sm› Üsküdar yerleflimalan› d›fl›na gönderilmifltir. Baflka bir ifadeyle yard›mlar›n büyük bir k›sm› Üs-küdar yerel yönetiminin etkin oldu¤u sahan›n d›fl›na kayd›r›lm›flt›r. Bu durumyukar›da vurgulanan kurumsallaflm›fl ve ihtiyaç duyulan noktalara odaklanm›flbir yard›m sisteminin varl›¤›n› teyit etmektedir.

Sadece Üsküdar’dakide¤il dünyan›n birçokyerindeki ihtiyaçsahiplerine el uzatanTOGEM’in faaliyetlerinden kesitler

Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V I

288

Grafik 5: Üsküdar Belediyesi taraf›ndan gerçeklefltirilen yard›mlar›n Bölgele-re göre da¤›l›m›

‹stanbul d›fl›na gönderilen yard›mlar›n yo¤unlaflt›¤› bölgelere bak›ld›¤›nda yok-sullu¤un yo¤un yafland›¤› Do¤u Anadolu ve Güneydo¤u Anadolu Bölgelerininön plana ç›kt›¤› görülmektedir (Grafik 5). Bu bölgelere gönderilen yard›mlar›nbüyük bir k›sm›n› e¤itim deste¤i oluflturmaktad›r. ‹l baz›nda bak›ld›¤›nda yar-d›mlar›n Zonguldak, Yozgat, Van, Trabzon, Tokat, Tekirda¤, Sivas, Siirt, Rize,Osmaniye, Ordu, Mufl, Mu¤la, Mardin, Manisa, Kütahya, K›rklareli, Kars, Kara-man, K.Marafl, ‹zmit, ‹zmir, I¤d›r, Hakkari, Elaz›¤, Diyarbak›r, Çorum, Çank›r›,Bursa, Bitlis, Batman, Artvin, Antakya, Aksaray, A¤r›, Ad›yaman, Adana fleklin-de genifl bir alana da¤›t›ld›¤› görülmektedir. Yard›mlar sadece söz konusu ille-rin merkezlerine de¤il ilçe ve köylerine kadar ulaflmaktad›r. Yurt d›fl›na gönde-rilen yard›mlar›n da önemli bir oran (% 6,0) oluflturdu¤u gözden kaçmamakta-d›r(Grafik 5). Üsküdar Belediyesi’nin yoksullukla mücadele politikas› hakk›nda genel olarakflu neticelere varmak mümkün görünmektedir. • Belediyenin yoksullukla mücadelesinde kurumsallaflm›fl bir örgütlenmedensöz etmek mümkündür.• Belediyenin yard›m politikalar›nda e¤itime verilen deste¤in ön plana ç›kt›¤›görülmektedir. • Belediyenin yard›m uygulamalar› Üsküdar’› da içine alan Türkiye’nin ve dün-yan›n de¤iflik noktalar›na ulaflan bir genifllik göstermektedir.• Üsküdar Belediyesi’nin Türkiye genelinde yapt›¤› yard›m tablosunda Do¤u ve Gü-neydo¤u Anadolu bölgeleri en çok destek gören bölgeler olarak ön plana ç›kmaktad›r.

Y O K S U L L U K L A M Ü C A D E L E D E K U R U M S A L P O L ‹ T ‹ K A L A R- Ü S K Ü D A R B E L E D ‹ Y E S ‹ Ö R N E ⁄ ‹ -

289

• Belediye, yoksulluk politikalar›nda kaynak aktaran, kurumlar aras› iflbirli¤isa¤layan, toplumla irtibat kurarak kullan›lm›fl ürünleri yeniden kullan›labilirduruma getirme fleklinde özetlenebilecek bir rol setine sahiptir. Bu durum yar-d›m konseptini güçlendirdi¤i gibi büyük bir kayna¤›n israf›n› da engellemekte-dir.• Belediyenin yoksullukla mücadelesinde karfl›m›za sadece hedef olarak sadeceseçmen kitle de¤il okul öncesi, ilkö¤retim ve lise ö¤rencileri, ilk ve orta derece-li e¤itim kurumlar›, dernek ve vak›f gibi farkl› sivil toplum örgütleri ç›kmakta-d›r.

‹htiyaç sahiplerininyüzünü güldürenTOGEM’in faaliyetlerinden kesitler

Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V I

290

D‹PNOTLAR

1 Ali Seyyar, “Sosyal Siyaset Aç›s›ndan Yoksullu¤a Karfl› Mücadele”, Yoksulluk (ed. A. E. Bilgili, ‹. Al-tan), ‹stanbul 2003, I, 48-58.2 Nadir Özbek, Cumhuriyet Türkiyesi’nde Sosyal Güvenlik ve Sosyal Politikalar, ‹stanbul 2006, s. 29-180.3 a.g.e., s.34.4 Necmi Erdo¤an, “Garibanlar›n Dünyas› Türkiye’de Yoksullar›n Kültürel Temsilleri Üzerine ‹lk Not-lar”, Yoksulluk Halleri, ‹stanbul 2007, s. 31-32. 5 Kemal Can, “Yoksulluk ve Milliyetçilik”, Yoksulluk Halleri, ‹stanbul 2007, s.197-199.6 ‹htiyaç sahiplerine verilmek üzere bu merkezde toplanan giysiler ay›klama (ba¤›fllanan ikinci el giy-silerin kullan›labilir durumuna bak›larak ay›kland›¤› bölümdür), y›kama ve kurutma (kullan›labilir ola-rak ayr›lm›fl ikinci el giysilerin y›kand›¤› ve kurutuldu¤u bölümdür) ütüleme (giysilerin y›kand›ktan vekurutulduktan sonra ütülendi¤i bölümdür) paketleme (giysi ba¤›fllar›n›n ütülendikten sonra paketlen-di¤i bölümdür), sayma ve ay›r›m (paketlenen giysilerin ayr›l›p say›ld›¤› bölümdür) aflamalar›ndan son-ra giyim ma¤azas›na gönderilmektedir. 7 TOGEM konusunda ayr›nt›l› bilgi için bk. http://www.togem-istanbul.org/content/t1.asp?PageName=main, 8 Burada kullan›lan veriler Üsküdar Belediyesi’nden al›nm›flt›r. Verilerin elde edilmesinde büyük kat-k›lar› olan Üsküdar Belediyesi baflkan yard›mc›s› Say›n Hilmi Türkmen’e çok teflekkür ederiz. 9 Korkut Tuna, Hayati Tüfekçio¤lu, Suvat Parin, Seda Bilan “ Üsküdar’da Belediye Hizmetleri Karfl›s›n-da Fark›ndal›k ve Memnuniyet”, VI. Uluslar aras› Üsküdar Sempozyumu, 6-9 Kas›m 2008, ‹stanbul.