Konu Balklar

KLTRKltrn AnlamTanm I: Toplumun yaay tarzna kltr denir.Tanm II: Bir toplumun yeleri arasnda paylalan, kuaklar aras aktarlan, deiim sreci olan, davran kalplar ile maddi ve manevi deerlerin tmne kltr denir.Kltr iin, ekin, hars ifadeleri de kullanlr.Kltr szck anlam, srmek, ekip-bimekKltrl olmak, bilgili eitim dzeyi yksek, saygl, dnce zenginlii anlamlarnda kullanlr.

Kltr topluma zgdr, millidir. Fakat uygarlk ise milli kltrlerin birlemesinden oluan evrensel deerleri ifade eder. rnein maddi kltr rn olan TV btn insanln deeri olmutur. nsan haklar gibi baz deerler evrensel bir deer haline gelmesi veya tarihi bir eser insanln ortak miras olarak korunmaya alnmas

KavramlarAnlamNitelikKullanma Alanna GreGenelzelBilimdeUygarlkTrk, in uygarlTarihsel, btnsel, evrimselBeeri alandaEitimMesleki,,teknik, tp, hukuk..Eletirici, deerlendiricireticiEstetikteSanatGotik, Barok, modern, resim, romantik, ilkel..Eletirici, gzelletiriciYaratcTeknolojideretimAvclk, tarm, endstri..retici, besleyici,oaltc

Kltrn geleri

Kltrn zellikleri Kltrn levleriKltr toplumsaldr.Kltr hem renilir hem de retilir.Kltr tarihseldir.Kltrn sreklilii grelidir.Kltr zamanla deiir.Kltrel geler birbirini etkiler.Kltrel gelerin deime hzlar farkldr.Kltr kuaktan kuaa dil, eitim ve sanat ile aktarlrToplumlar birbirinden ayrt eder.Kltr insan ihtiyalarn karlar niteliktedir. htiyac kar olamayan geler deiir.Toplumsal dzeni, uyumu, btnl salar.Bireyleri sosyalletirir, kltrel kiilik, kimlik kazandrr.Toplumlarn doal evreyi kendi istek ve karlarna gre ekillendirir.

Kltr ile ilgili Baz KavramlarKltrel Gecikme: Maddi kltrn hzla deimesine ramen manevi kltrn yava deimesinden doan dengesizliktir. rnek; kente g eden bir aile manevi kltrel geleri arasnda oluan gecikmeler.Kltrel atma: dardan alnan kltrlerin toplumun bazlarnca benimsenip, bazlarnca benimsenmemesi sonucu ortaya kan atmadr. Ya da nesiller aras atmadr. Arabesk-pop gibi... Kltrel atmalar iddete bavurmas ise terrdr. Farkllklar karlkl hogr ve sayg duyulmas gerekir.Alt Kltr: Ayn toplumda bir kltrn blgelere zg ald biimdir. Karadeniz kltr, ege veya dou kltr gibiKltrel Deime: geleneksel kltrel gelerin yerine yeni kltr gelerinin gemesi. Kltrel deimeleri tetikleyen yeni bulular, icatlar, teknoloji, iletiim aralar, g farkl kltrlerle etkileimKltrel lerleme: toplumsal gelimeyi salayc, insanlarn ihtiyalarn karlayc nitelikteki deimedir.

Kltr ile ilgili Baz KavramlarKltrel merkeziyetilik (etnosantrizm): Kiinin kendi kltrn dier kltrler asndan deerlendirmesidir. Ars rklktr. Kltr Emperyalizmi: Bir devletin ekonomik ve siyasal karlar iin kendi kltrnden uzaklatrarak kendi kltrn dayatarak uygulad kltrel smrdr. Kendi dilinin yerine yabanc kavramlarn sklkl kullanlmasKltrel Yozlama: Kltrel smr ve kltrleme sonucu ortaya kan bozulmadr. Dilimizin yabanc kelimelerin istilasna uramas sonucu markalarn, lokantalarn, iyerlerinin, maazalarn ngilizceyle ifade edilmesi bir kltrel yozlamadr.Kltrel Asimilasyon: bir kltrn ak veya gizli, baka bir kltr kendi iinde eriterek yok etmesidir. Zorla kltrleme de denir. Kltrel Farkllk: Toplumlar birbirinden ayran zelliklerin btndr.Kltrel Benzeeme: Kltrel arasndaki farkllklarn azalmasdr.

Kltrn KazanlmasHer insan iinde yaad toplumun kltrn kazanr.Birey kendi toplumunun kltrn edinerek kltrel bir kimlik kazanr.Sosyalleme ile de sosyal bir kiilik kazanr.Kltrel kimlik, bireyin yaad toplumunun genel ve zel kltrel unsurlarna katlmas ve kiisel zelliklerini katmasyla edinilir.Kltrel Katlma: Bireyin, toplumun, gruplarn, kategorilerin kltrn kazanma kazandrma srecidir. Dernee ye olma veya zorunlu eitim alma Birey kltre ekilde katlr:Kltrn genel unsurlarna katlma: dili renme, giyim tarz, inan sistemi, genel davran kalplarn renmedir. Kendiliinden gerekleir.Kltrn zel unsurlarna katlma: Bireylerin geliim dzeylerine, ilgilerine, kar ve grlerine belli kurallara bal olarak uygun toplumsal grup ve etkinliklerine katlmadr. Zorunlu eitimden geerek, retmen, doktor olmak gibiSeenekler yoluyla kltrel unsurlara katlma: bireyin isteiyle katlmasdr. Dernee, partiye sendikaya veya sanat etkinliklerine katlmas gibi

Temel Kltrel Sreler

SRELERTANIM VE AIKLAMALARKltrleme Bireyin, doumdan lme kadar toplumun istek ve beklentilerine uyacak ekilde etkilenmesi yani, bireyin ya da grubun toplumun kltr kalplarn edinmesi srecidir. Sosyalizasyon ve eitim ile olur.Kltrleme Kltrlerin etkileimi sonucu, bireylerin karlkl olarak birbirlerinin kltrel unsurlarn alarak her ikisinin de deimesidir. Zorla veya asimile ile olabilirKltrlenme ki farkl kltrn etkileimi sonucu ikisinde de bulunmayan yepyeni bir sentezin(birleimin) ortaya kmasdr. Gecekondu, ArabeskKltrel YaylmaBir toplumdaki kltrel unsurlarn iten-da veya dtan-ie doru yaylmasdr.

Temel Kltrel Sreler

SRELERTANIM VE AIKLAMALARKltr okuBir kltrden baka bir kltre giden bireylerin, yeni kltre uyum salamakta karlatklar glkler, sknt, bunalm gibi tepkilerdir.Zorla KltrlemeBir kltre mensup birey ve gruplarn baka kltr tarafndan zorla deitirilmesidir. Kltrel zmsemeBir kltrn bir baka kltr giderek kendine benzetmesi, kltrel egemenlii altna almasdr. AsimilasyonKltrel DeimeToplumun btnyle veya baz kurumlaryla deimesidir. Ayn zamanda yukardaki kavramlarda bir kltr deimesidir.

Toplumsal kurumTanm: Toplumdaki insanlarn ihtiyalarndan doan, toplumsal yapnn korunmas iin zorunlu, ksmen srekli olan dnceler, davranlar, deerler normlar ile maddi gelerden oluan rgtlenmelerdir.Toplumsal kurumlarn iki yn vardr.Soyut kurum: eitim, salk, siyaset, din, hukuk, sanat, ekonomi, kltr..Somut kurum: partiler, salk bakanl, kltr bakanl, okul, MEB, SHEK, cami, mahkeme, aile, devlet

Toplumsal kurumlarn zellikleriToplumsal kurumlar insanlarn ortak ihtiyalarn karlar. htiyac karlamayan kurumlar ortadan kalkar veya sadece sembolik olarak varln srdrr.Yeni ihtiyalar yeni toplumsal kurumlar dourur.Toplumdan topluma ayn toplumda zamanla deiir.Toplumsal kurumlardaki deiimler birbirini etkiler.Toplumsal kurumlarn deime hzlar ve biimleri birbirinden farkldr.Toplumsal kurumlar birden fazla ilevi, grevi olabilir.Toplumsal kurumlar belli bir toplumsal dzeni salayacak ekilde birbirleriyle uyumludur.

Toplumsal kurum eitleri

FARKLI TOPLUMLARDA TOPLUMSAL KURUMLAR

AileEkonomiEitimSiyasetDinlk Yerleik ToplumlarGeni aileobanlk ve tarmAile ii eitimKabile efleriFetiizm ve ok tanrclkFeodal ToplumlarAtaerkil aileTarmsal retim ve tarmDine dayal eitimTotaliter monarik ynetimlerTek tanrclkSanayi Toplumlarekirdek aileSanayi, ticaret ve hizmetLaik-bilimsel eitimDemokratik ynetimTek tanrc ve laiklik

ALE VE AKRABALIKAile: Anne, baba, ocuklar ve taraflarn akrabalarndan oluan ekonomik, sosyal evrensel bir nitelii olan toplumun en kk birimidir.

Ailenin zellikleri Ailenin levleriEvrensel bir kurumdur.Toplumun en kk birimidir.Birincil ilikiler vardr.Aile toplumsal, hukuksal belli kurallar yelerinin grev ve sorumluluklar vardr.Temeli duygusalla dayanr.Neslin devamn salar.Yeni nesli sosyalletirir.Psikolojik fizyolojik ihtiyalarn karlar. Ekonomik ihtiyalarn karlar salar.En kk toplumsal birlik ve dayanmay salar.

Aile trleri

Aile trleriAnaerkil aile (matriarkal-maderahi): Ana soyu ve otoritesinin egemen olduu ailedir. Baba avclkla uramasndan dolay ev ileri ocuklarn yetitirilmesi ve toplayclkla uramasnda dolay otorite annenin en byk erkek kardeindedir. Akrabalk anne tarafna dayanr. Klanlar da rastlanmaktadr. Ataerkil aile(patriarkal-pederahi): baba soyu ve otoritesinin hkim olduu aile akrabalk baba soyuna dayanr, kararlar baba tarafndan alnr. lk a kent toplumlarnda grlmektedir.Geleneksel(geni) aile: Birok kk aileden oluan, birka kuan oluturduu ailedir. (Anne-baba, ocuklar, bykbaba(dede), bykanne(nine), hala, gibi) ye says oktur. Mlkiyet ailenindir. Aile reisi evin en yalsdr. Otorite bakmndan anaerkil veya ataerkil nitelik tayabilir sanayi ncesi toplumlarda ve krsal kesimde grlmektedir. Meslek edindirme, yelerin eitimi aile iindedir.ekirdek(kk) aile: Genellikle sanayilemi toplumlarda ve kentlerde grlen anne, baba ve evlenmemi ocuklarda oluan ailedir.

ekirdek Ailenin Temel zellikleriye says azdr. Otorite anne baba arasnda ortaktr, demokratiktir. levi neslin devam, psikolojik doyumdur. Meslek edindirme ve eitim kurumlara devredilmitir. Aile retim birimi deil, tketim birimidir. retim ev, aile dndadr.Kadnn da almas erkekle eit haklara sahip olmay dourmutur.Akrabalk hem anne hem de baba tarafndan geer.Byklerin etkisinde olmayan, bamsz bir ailedir.

Sanayilemenin aile zerindeki etkileriGeni aile ekirdek aileye dnmtr.Akrabalk balar zayflamtr.E seiminde gelenekler deil, bireysel irade etkindir.Akraba evlilii azalmtr.ok ele evlilik azalmtr.Evlilikte balk paras azalmtr.Boanma artmtr.

Evlilik TrleriEvlenme, kar cinsten iki insann birbirlerini kabul ederek ve topluca onaylanm, bir arada yaamak iin yaplan bire szlemedir.

Ein seildii gruba greE saysna greOturulan yere greEgzogamiMonogamiMatrilokalEndogamiPoligamiPatrilokalNeolokal

Evlilik trleria.Ein seildii gruba gre;Egzogami: Grup, akraba dndan yaplan evliliktir.Endogami: Grup, akraba iinden yaplan evliliktir.b.E saysna gre;Monogami: tek ele yaplan evliliktir.Poligami: ayn anda birden fazla kiiyle yaplan evliliktir. ki biimde olur:Polijini: Erkein ayn anda birden fazla kadnla evlenmesidir. ok karlk.Poliandri: Kadnn ayn anda birden fazla erkekle evlenmesidir. ok kocalk. Geim kaynaklarnn az olduu, kadn saysnn erkek oranna gre az olduu toplumlarda grlmektedir. Gney Afrikada Tuda kabilesinde grlmektedir.

Evlilik trleric.Elerin oturduu yere gre;Matrilokal: Evlenen erkein kadnn ailesine katld evlenme biimidir i gvey olarak bilinir.Patrilokal: Evlenen kadnn erkein ailesine katld evlenme biimidir.Neolokal: Erkek ve kadnn evlendikten sonra kendi ailelerinden bamsz oturmalardr.Bunu dnda; baldz evlilii (sororat), kayn evlilii (levirat) tr evlenme biimleri de vardr.

Evlilik Trlerinin olumasnda etken faktrlerDemografik nedenler: erkek kadn saylarndaki dengesizlik poliandri tipi veya sororat, levirat tipi evliliklere neden olmaktadr. SavalarDini nedenler: poliandri, egzogami, endogami, sororat, leviratEkonomik nedenler: mirasn blnmesini nleme, taraflardan birini yoksul olmas endogamiSiyasi nedenler: dardan gl ailelerle evliliklerle g kazanma istei, krallarn, imparatorlarn evlilikleri egzogamiToplumsal-kltrel nedenler: toplumsal bask, rf-adetler, ocuklarn bakm levirat, sororat, endogami evliliklere neden olmaktadr.

Boanma, Neden ve SonularBoanma: yasal yollarla kurulmu bir evliliin, amacna ulamamas sonucu yine yasal olarak sona ermesidir.Boanma nedenleri:ZinaAkl hastalCana kastTerkSu ilemeGeimsizlik Sonular;ocuklarn bakm sorunuEler zerinde olumsuz psikolojik ve ekonomik etkiler vardr.Toplumsal yaamda gerginliklere yol aar.toplumsal dayanmay zayflatma, boanmann oalmas toplumsal zlme demektirTrkiye de boanmalar evliliin ilk be ylnda daha fazladr.ocuksuz ailelerde daha fazladr.Kentlerde, sanayilemi yerlerde krsal kesime gre daha fazladr.

DNDini Max Weber, dnyay anlamlandran, doum-lm gibi ikilemlere insann verdii cevap diye tanmlamaktadr.Din sosyolojisi, dine toplumsal bir olgu olarak yaklaan bilim daldr.Dinlerin ortak zellikleri:Kutsal olaylar varlklarn olmasDavran biimleri olmasDinin toplumsal ilevleri:Toplumsal dzeni salamaBireyler aras, toplumsal dayanmay birleme dayanmay salamaDinin bireysel ilevleri:nsanlar psikolojik rahatlk, huzur vermeToplumsal denetimde bireyler yol gsterme

DNToplumsal deimeyle birlikte zaman iinde din ilevlerini baka kurumlara devretmitir.Laik bir devlette bireyler din, vicdan ve inan hrriyetine sahiptir. Devletin grevi bireylerin bu zgrlklerini gvence altna almaktr.Laik bir devlette, devletin siyasal yapsn, hkmetin ileyiini, toplumun yaayn dzenleyen kanun ve kurallar dinsel ilkeler deil, hukuk kurallar belirler.Laiklik ilkesinin devlet tarafndan kabul edilmesi, ayn zamanda demokratik lke olmann koullarndan birisidir.

Din ile ilgili baz kavramalarFetiizm: lkel toplumlarda doast g ve etkisi olduuna inanlan canl ve ya cansz nesnelere tapnma.Totemizm: Klan toplumlarnda grlen, kutsal saylan, topluluu koruduuna inanlan hayvan, bitki ya da cansz nesnelere inanmadr.Animizm: doadaki tm varlklarn bir ruhu olduu, canl olduu ve evrenin ruhlarca ynetildii inancdr.Natrizm: gne, ay, yldrm, ate gibi doa glerine tapmadr.Politeizm: ok tanrclk, hem insanms hem de tanrsal zellikler tana bir ok tanrya inanmadr. Zeus, ArtemisMonoteizm: tek tanrclk, slamiyet, Hristiyanlk, YahudilikKonfyslk ve Budizm de tanr kavram olmaya dinlerdir.

A.Ekonominin AnlamEkonomi, snrsz saydaki insan ihtiyalarn snrl saydaki mal ve hizmetlerle karlamak amacyla mal ve hizmetlerin retimini, tketimini ve dalmn inceleyen bilime ekonomi denir. htiyalarn zellikler:nsan ihtiyalarn karlamaya zorunlu ve snrszdr. htiyacn karlanmas yeni ihtiyalar dourur.htiyalar birbirini yerine geebilir.htiyalarn iddetleri birbirinden farkldr.htiyalar kiiden kiiye deiir. Kitap, sinemahtiyalar iinde yaanlan toplum ve kltr tarafndan belirlenir. inliler salyangoz, Hindular, inek, Mslmanlar ise domuz eti ihtiyac duymamas gibi

Ekonomi ile ilgili baz kavramlar1.Mal: insann ihtiyacn karlayan nesnelerdir.Serbest Mal: Elde edilmesinde emek, maliyet gerektirmeyen mallardr. Hava, gne, kendi kendine yetien aalar, otlar, su, toprak Fakat bunlar ekonomiye kazandrlrsa serbest mal niteliini yitirir. Ekonomi bilimi serbest mallarla ilgilenmez.Ekonomik Mal: Elde edilmesi emek, sermaye gerektiren deiime konu olan mallardr. Serbest maldan ayran temel zellik deiim deerinin olmasdr.

Ekonomik Mallar kiye Ayrlrretim mal: ihtiyalar dolayl olarak karlayan ve yeni bir maln retiminde kullanlan mallardr.Dayankl retim mal: bir baka maln retiminde kullanlan retim aralardr. Traktr, balknn a, terzinin inesi, halcnn tezgah,Dayanksz retim mal: kmr, imento, petrol gibi hammaddelerdir.Tketim mal: htiyalar dorudan karlayan mallardr.Dayankl tketim mal: TV, buzdolab, ev, arabaDayanksz tketim mal: ekmek, su, kmr, domatesEkonomik rasyonellik: insan ihtiya sralamasnda aklc davranmas demektir. Rasyonel davran biimleri toplumdan topluma farkllk gsterir.

Ekonomi ile ilgili baz kavramlar2.Hizmet: insanlarn sosyal, kltrel ihtiyalarn karlayan ilerdir. retmenlik, doktorluk, terzilik, arkclk

Ekonomi ile ilgili baz kavramlar3.Deer: Bir mal veya hizmetin insanlara fayda vermesi veya az ya da ok istenir olmasdr.Kullanm deeri(fayda): mal ve hizmetlerin insanlarn ihtiyalarn gidererek fayda vermesidir.rnek; -paltonun souktan korumas, sobann stmas, kalemin yazmasDeiim deeri: Piyasaya arz edilen mal ve hizmetlerin talep edilerek deiime konu olmasdr. Deer ifadesi genellikle deiim deerini ifade eder.Bir maln kullanm deeri deiim deerini de belirler. Yani kullanm deeri olmayan bir maln deiim deeri de yoktur. Ekvatorda yaayanlar iin krk veya kutuplarda yaayan bir Eskimo iin buzdolabnn kullanm olmad iin deiime de konu olmaz.Kullanm ve deiim deerini insanlarn sosyal ortam(kltr) ve fiziksel ortam(iklim) etkiler.

Deer kuramlarEmek Kuram: maln deerini emek belirler.Fayda kuram: maln deerini ihtiyac karlamadaki faydas belirler.Azlk kuram: maln deerini piyasadaki miktar belirler.Sosyolojik kuram: maln deerini emek, faydas, miktar ile birlikte toplumun deer inan ve kltr belirler.

B.Ekonominin Temel Unsurlar1. retimhtiyalarn giderilmesi amacyla mal ve hizmetlerin elde edilmesi veya yerinde, biiminde deiiklik yaplmasdr.

retimin unsurlarDoa: yeralt ve yer st kaynaklar, yani tarla, su, demir, petrol, altn, bitki rts, ormanEmek(igc): beden veya zihin gcSermaye: retimin says ve kalitesini yani retkenlii arttran her trl ara ve gerelerdir. Emek gc ve doa da bir sermayedir. Para ise sermayeyi oluturan bir eididir. bir eyin sermaye olmas iin retim amacyla kullanlmas gerekir. Sermaye ikiye ayrlr. Sabit sermaye, makine, aletler, bina gibi bir retim dneminden uzun sre kullanlan sermayedir. Dner sermaye, Her retim dneminde yinelenmesi gereken sermayedir. Amortisman: retim aralarndaki ypranma payGiriim(teebbs): Tm retim unsurlarn bir araya getirerek, organize edilmesi ve retime geilmesi aamasdr. Bu faaliyeti yapan kiiye de giriimci denir. Giriim, zel, kamu ve karma giriim olarak biimde gerekleebilir. zel giriim, vatandalarn, zel kiilerin giriimidir.Kamu giriimi, PTT, TPRA, TCDD gibi devlet kurulularnn giriimidir.Karma giriim ise GDA, Ankara metrosu gibi hem devlet hem de zel kii ortakl ile yaplan giriimdir.

B.Ekonominin Temel Unsurlar2. TketimMal ve hizmetlerin ihtiyalarn karlanmas, fayda salamak amacyla kullanlmasdr. Gda mallarn kullanmak bir tketim olduu gibi sinemaya gitmek, resim sergisine gitmekte bir tketimdir.Tketimi bireylerin geliri ile mal ve hizmetlerin fiyat belirler.Tketimi bireylerin ihtiya sralamas da belirler.Toplumun kltr, alkanlklar, zevkleri tketimi etkiler. Hindistanda inek Trkiyede domuz yenmez.Tketimin yksek olmas retimin de yksek olmasn gsterir. yani tketilen retim o lkenin gelimilik dzeyini de gsterir.Bir lkede tketilen demir-elik, enerji, kt o ilkenin gelimilii hakknda fikir verebilir.Tasarruf: htiyalarn karlanmasndan sonra gelirden geriye kalan birikimdir. Yatrm: Tasarrufun retim iin kullanlmasdr. Gnll tasarruflar: ailelerin, bireylerin tasarruflardr.zel irket tasarruflar: irketlerin karlardr.Zorunlu tasarruflar: alanlardan kesilen zorunlu tasarruflar, vergiler, sigorta primleri ve kamu iletmelerinin karlardr.

B.Ekonominin Temel Unsurlar3. Blmretilen mal ve hizmetlerin yani gelirin retime katlanlar arasnda paylalmasdr. Gelirin sahibi, birey, irket veya lkenin tamamdr. lke gelirine milli gelir denir. Milli Gelir: bir lkede bir yl boyunca retilen mal ve hizmet gelirlerinin piyasa fiyatlarna gre oluan toplam gelirdir. Kii Bana Den Milli Gelir: Milli gelirin lke nfusuna blmnden oluan deerdirlevsel Blm: Gelirin retime katlanlar arasnda pay edilmesidir.

retim, blm, tasarruf, yatrm ilikisi

B.Ekonominin Temel Unsurlar4. Deiim(mbadele) retilen mal ve hizmetlerin baka mal ve hizmetlerle veya para ile deitirilmesidir.En geerli deiim arac paradr.Para;Ortak bir deiim aracdr.Mal ve hizmetlerin deeri para ile llr.Tasarruf aracdr.Para deer taycdr.(Alacakl-borlu)ek, senet, tahvil gibi kymetli ktlarda para nitelii tar.Paraya deer bien, gcn veren toplum tarafndan kabul edilmesidir.Trampa (takas) maln malla deitirilmesiPiyasadaki para hacmi (emisyon=srm) ile mal ve hizmetlerdeki dengesizliklerden para, ekonomik problemler ortaya kar

Para problemleriEnflasyon: mal ve hizmetlerin fiyatlar ykselmesine karn parann alm gcnn dmesidir.Maliyet enflasyonu: mal ve hizmetlerin retim kalemlerindeki fiyatlarn artmas ile oluan enflasyondur. rnek petrol, elektrik, doalgazdaki art mal ve hizmetlerin fiyatn etkiler.Talep enflasyonu: talebin arzdan fazla olmasyla oluur. Yani talep artmasna ramen arz artmazsa fiyat artar.Srekli enflasyon ekonomik, toplumsal sorunlara neden olur. Bunlar;Milli paradan ka balar, mal ve dvize hcum balar.Yatrmclar retimden ok ksa vadede kar getiren alanlara ynelir. Faiz gibiGelir dalm bozulur. Sabit ve dar gelirlilerin aleyhine zenginlerin lehine olur. Para paray eker thalat artar., ihracat azalr.Hayat pahall, geimin zorlamas toplumsal sorunlara yol aar. sizlik, kapka,

Para problemleriDeflsyon(durgunluk): fiyatlarn derek parann alm gcnn artmasdr. retim tketimden ok olunca veya ihracat ok olunca grlr. Fakat parann deeri artarsa bu durumda ihracatn azalmasna neden olma gibi risk sz konusudur. Pazar bulunmazsa isizlik artar, yatrmlar azalr.Devalasyon: Milli parann deerinin devlet eliyle drlmesidir. Ama ihracat arttrma, ithalat azaltma ve demeler dengesini salamaktr. Fakat retimi arttrc nlemler alnmazsa yani ihracat talebi karlanmazsa yarar olmaz.Revalasyon(deer artma): Milli parann deerinin dviz ve altn karsnda devlet eliyle ykseltilmesidir. Enflasyon ve deflsyonu piyasa koullar belirler. Devalasyon ve revalasyonu ise devlet eliyle gerekletirir.

C. blmMal ve hizmetlerin retimi, datm ve pazarlamas aamasnda ilerin farkllamasyla farkl ilerin farkl kiilerce yaplmasdr.Doal iblm: ilkel toplumlarda grlen ya ve cinsiyete gre yaplan iblmdr. Erkekler avclk, kadnlar ev ii ve toplayclkMesleki iblm: Topraa yerlemeyle birlikte ilerin, ihtiyalarn farkllamasyla uzmanlk gerektiren farkl ilerin farkl kiilerce yaplmasdr. Marangozluk, terzilik..Teknik iblm: sanayileme ve makinelemeye bal olarak ayn iin ksmlarnn, blmlerinin farkl kiilerce yaplmasdr. Otomobil sektrnde, kaporta, motor, aksesuar, boya ayrm gibi.

blmnn yararlarzel yeteneklerine gre i yapma baar ve verimi arttrr.Ksa srede ok i yapma imkn salarretimde verim ve kalite artar.Meslekte uzmanlama yenilikleri getirebilir.blmnn olumsuz etkileriSrekli ayn ii yapma yeteneklerin krelmesine, iini severek yapmama (yabanclama) ve makinenin bir paras gibi hissettirerek (otomatlama) olur.Uzmanlk gerektiren iler iin yetimi eleman iin eitim bunun iin zaman ve paraya ihtiya vardr. yapanlarn bedensel ve psikolojik rahatszlklar ba gsterebilir.birlii: farkl ier yapan kiilerin amaca uygun olarak birlikte almalardr. mece bir ibirliidir.

D.Ekonomik sistemlerKapitalist Ekonomik Sistemi zellikleri:retim aralar zel kiilere aittir.Serbest rekabet piyasas ve bireysel giriim esastr.Mallarn retimi kara gre belirlenir.retim kar balamnda Pazar iin yaplr.Kapitalist ekonomi sisteminde;Tekelleme nedeniyle eit rekabet ortam bozulma riski tamaktadr(Trst, kartel)Ar retim isizlie yol amaktadr.Servet ve zenginlik tm topluma yaylmamakta toplumsal snflar arasndaki uurum artmaktadr.Toplumsal eitsizlik ortaya kmaktadr.

D.Ekonomik sistemlerSosyalist Ekonomik Sistemi zellikleriretim aralar zel kiilere deil, devlete aittir.Mallarn ne kadar retileceini devlet belirler, serbest piyasa koullarnda olumaz.retimde kar deil, verimlilik amalanr.Sosyalist ekonomi sisteminde;retimde verimlilik rekabet ortam olmamasndan dolay der.Bireysel giriimcilik olmad iin yetenek ve alma istei ortadan kalkar.Avrupada kapitalist ve sosyalist ekonomik sistemlerinin avantajlar bir araya getirilerek sosyal devlet, sosyal demokrasi ilkeleri gelimitir.

D.Ekonomik sistemlerKarma Ekonomik SistemiSosyal ekonomim sistemi olarak ta adlandrlr. Hem zel giriimin olduu hem de kamu giriiminin olduu ekonomik sistemdir. Trkiyede Atatrk zamannda zel sektrn gsz olams dolaysyla devlet eliyle ekonomik faaliyetler yrtlm ve zel sektrde desteklenmitir. Kamu ve zel sektrnde hangisinin arlkl olduunu toplumsal koullara gre deiir.

1. Siyaset sosyolojisiSiyasetin toplumsal kkenlerini, siyasi kurulular ve aralarndaki ilikileri, siyasetin temel kavramlarn bilimsel yntem ve ilkelerle olan olduu gibi aratran bilimdir.

SYASAL KURUM

Siyasetin temel kavramlarSiyasetin temel kurumlarDevletG ve otoriteYnetmeMeruiyetEgemenlikDemokrasiLiderlikktidarSeim Devlet ParlamentoHkmetSiyasi PartilerBask GruplarSivil toplum kurulularSeim kurumu

a.DevletSnrlar belli bir toprak paras zerinde yaayan insan topluluklar zerinde otoriteye sahip, siyasi ve hukuki rgttr. Devletin kelime karl elden ele geen g, iktidar anlamna gelmektedir. Devletin zellikleriDevlete yelik mecburidir. Devlet toplumda dzeni salayan en byk gruptur.Devlet hukuk kurullarna gre ileyen bir kurumdur.Devlet silahl g bulunduran tek kurumdur.Devlet toplumda ekonomik kltrel dzeni salar. Devlette egemenlik yasama, yrtme, yarg ile yrtlr.

Devletin ilevleriKanun, yapmak, uygulamak ve kabilecek sorunlar gidermeVatandalarn sosyal kltrel, ekonomik ihtiyalarn gidermeTehlikelere kar bamszl ve toplumsal dzeni korumaEitlik, adalet ve zgrlk haklarn gvence altna almalke snrlar iinde ve dnda milli karlar korumak ve gelitirmekDevletin temel unsurlarlkeHalkktidarEgemenlik

Devlet biimleriDin-Devlet ilikisine greTeokratik devletDine dayal, VatikanLaik devletDin devlet ileinin ayr olduu devletYapsna greniter devletlkenin her yerinde ayn yasalarn geerli olduu tek bakent, tek meclisin bulunduu devletFederal devletHer birinde farkl yasalarn geerli olduu bir ok eyaletten oluan devletEgemenlik yapsna greOtokratik devletYasama yrtme yargnn tek elde topland devletDemokratik devletYasama yarg ve yrtmenin glerin ayrl ilkesince yrtld devletEkonomik yapsna greKapitalist devletSerbest piyasa artlarnn geerli olduu, kar amal, zel mlkiyet anlaynn egemen olduu devletSosyalist devletEkonomik faaliyetlerin tamamen devlet tarafndan yrtlen, retimin ihtiyalara gre dzenlendii devletKarma ekonomik yapl devletHem devlet hem de zel giriime yer veren devletOrtaya k nedenlerine greEski devletYnetimin tek bir elde topland, yasama yrtme yargnn tek elden yrtld temel hak ve zgrlklerin toplumun ayrcalkl snfna tanna devletYeni devletSosyal hukuk ve laik devlettir. Temel hak ve zgrlkler yneticilerin keyfi kararlarna braklmad devlet.

b.HkmetDevlet adna otorite ve yrtmeyi belli bir sre elinde bulunduran siyasi kurumdur. Hkmet, devletin farkl ihtiyalarn gidermek amacyla kurulmu bakanlklar araclyla yrtlr. Hkmetin grevleriToplumla ilgili amalar gerekletirmekToplumsal kaynaklar harekete geirmekToplumsal dzeni ve kontrol salamakKaynaklarn eit dalmn salamak

c.Parlamento (millet meclisi)Devletin i ve d politikasnn, yasalarn, ynetim esaslarnn belirlendii milletvekillerinden oluan gruptur.

d.Siyasi partilerDemokratik toplumlarda, hkmeti kurarak devleti ynetmeye talip rgtlerdir. Siyasi partiler;Program ve tzylergtsel demokrasisiyle Deer yarglarna ve normlara verdii nem srasylaFelsefi bak asylaToplumsal siyasal, kltrel, ekonomik hayat hakknda nerdii zm yollaryla birbirinden farkllk gsterir.

e.Bask GruplarSendikalar, dernekler, meslek rgtleri, odalar

Seim sistemleriSeim blgelerine greDar blgeSeim blge snrlarnn bir milletvekili karlabilecek ekilde tespit edilmesiGeni blgeSeim blge snrlarnn oy oranlarna gre birden fazla milletvekili karlabilecek ekilde tespit edilmesiSeim saysna greTek turlu seimTek bir oylama ile yaplan seimift turlu seimki turlu yaplan seim. nce tm partiler ikinci turda ise en fazla oy alan iki partiSeim sonularna greounluk sistemiSeim blgelerinden en fazla oy alan partinin tm milletvekillerini kard sistemdir. Hkmetin kolay kurulmas, koalisyona gerek olmamas avantajdr. Fakat milli iradenin meclise yansmamas dezavantajdr. Nispi temsil sistemiHer siyasi partinin ald oy orannda mecliste temsil edildii sistemdir. Milli irade meclise yansmakta fakat hkmet kurmak zorlamaktadr. Yasalarn karlmas yavalamakta meclis yava almasna yol amaktadr. Bu nedenle baraj sistemi getirilmitir. Genel baraj: bir siyasi partini milletvekili karabilmek iin o seim dneminde kullanlan oylarn belli bir oranna erimesidir(%10). Yerel baraj: genel baraj am bir partinin bir seim blgesinde en az bir milletvekili karabilecek oy orann almasdr.

Siyasal Ynetim (Hkmet) ekilleria.Baskc YnetimlerMonari: ktidarn tek bir kiinin elinde olduu ynetimdir. Eski ada Firavunun iktidar, 20.yy da MussoliniTeokrasi: Egemenliklerinin kaynan Tanrya dayandran ynetimdir. Ynetici kendisini tanrnn temsilcisi sayar.Oligari: belli bir zmrenin, snfn, tabakann ynetimidir.Aristokrasi: soylularn ynetimidir.Bu ynetim sistemlerinde halk ynetime katlamamakta, yrtme yarg, yasama genellikle tek elde toplanmaktadr. zgrlk yoktur.a

Siyasal Ynetim (Hkmet) ekillerib.Hrriyeti YnetimDemokratik ynetim sistemidir. Demokrasinin temel ilkelerizgrlk ve adaletEitlikHalk egemenliiParlamentoSiyasal partilerBask gruplarSeimGlerin ayrl ilkesi

Demokraside temel hak ve zgrlklerSeme ve seilmeSiyasi faaliyetlerde bulunmafade zgrlSeyahat yapabilmeKonut dokunulmazlToplant dzenleme ve rgtlemeEitim ve retimHaberleme

Demokratik ynetimin zellikleriHerkes adalet nnde eittir.Btn toplumsal kesimler rgtlenme ve ifade etme zgrlne sahiptir.Kii veya toplumsal gruplar kendilerini siyasi parti ve sivil toplum kurulularnda ifade etme zgrlne sahiptir.Herkes kanunlarn ngrd ltlerde oy verme, partilere girme, aday olma hakkna sahiptir. Kitle iletiim aralar hibir grubun, partinin tekelinde deildir.Btn uygulamalar halkn gz nnde effaf biimde gerekleir.ktidarlarn sresi snrldr. Halk iktidar deitirebilir.Ulusal yasalarn uluslar aras yasalara uyumunun salanmasn tercih edebilir.