è²Î زØàôÈ ՊԱՇՏՕՆԱԹԵՐԹ՝ ՌԱՄԿԱՎԱՐ ԱԶԱՏԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԵԱՆ

Հայերը՝ Եթովպիայում ԱՆԻ ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ

Երեքշաբթի, 18 Փետրուար 2014 9րդ Տարի, Թիւ 27 էջ 1

Դաւանելով ռամկավար եւ ազատական սկզբունքներ, կը հաւատանք բազմակարծութեան եւ ազատ խօսքի իրաւունքի:

Հետեւաբար՝ հոս հրատարակուած գրութիւնները անպայման չեն արտայայտեր խմբագրութեանս տեսակէտը:

Կամքէ անկախ սպրդած վրիպակներու պարագային, կ՛ապաւինինք յօդուածագիրներուն եւ մեր ընթերցողներուն

ներողամտութեան:

Հայ ժողովուրդը դարեր շարունակ ճակատագրի բերումով

ապրել ու ստեղծագործել է ոչ միայն հայրենի հողում, այլեւ նրա

սահմաններից դուրս: Աշխարհի որ ծագում էլ որ եղել է հայը,

մշտապէս թողել է իր հանճարեղ մտքի արգասիքները՝

նշանակալից ներդրում ունենալով տեղի հասարակական-

քաղաքական ու հոգեւոր-մշակութային զարգացման մէջ:

Հայերի ներկայութիւնն անհերքելի փաստ է անգամ հեռավոր

Եթովպիայում…

Եթովպիան (յունարէն՝ «արեւաթուխ») գտնւում է Աֆրիկայի

հիւսիս-արեւելքում` սահմանակցելով Սուդանին, Քենիային ու

Սոմալիին: Հնում Եթովպիան կոչուել է նաեւ Հաբէշստան, իսկ

ժողովուրդը` հաբէշներ (նման ձեւով են Եթովպիան անուանում

հին հայկական հեքիաթներում), բացի այդ՝ մի շարք հայ

մատենագիրներ եթովպացիներին յիշատակում են՝ որպէս

«խափշիկ»՝ սեւամորթ: Եթովպացիների մասին առաջին

վկայութիւնը հաղորդում է Պատմահայր Խորենացին. «Մի

հնագոյն աւանդութիւն պատմում է` ասորեստանցիների կողմից

Պրիամոսին ուղարկուած օգնական զօրքի մէջ է եղել նաեւ

հայազգի Զարմայր զօրավարը` եթովպական զօրքով»:

Եթովպիան (յունարէն՝ «արեւաթուխ») գտնւում է

Աֆրիկայի հիւսիս-արեւելքում` սահմանակցելով

Սուդանին, Քենիային ու Սոմալիին: Հնում Եթովպիան

կոչուել է նաեւ Հաբէշստան, իսկ ժողովուրդը`

հաբէշներ (նման ձեւով են Եթովպիան անուանում հին

հայկական հեքիաթներում), բացի այդ՝ մի շարք հայ

մատենագիրներ եթովպացիներին յիշատակում են՝

որպէս «խափշիկ»՝ սեւամորթ: Եթովպացիների մասին

առաջին վկայութիւնը հաղորդում է Պատմահայր

Խորենացին. «Մի հնագոյն աւանդութիւն պատմում է`

ասորեստանցիների կողմից Պրիամոսին ուղարկուած

օգնական զօրքի մէջ է եղել նաեւ հայազգի

Զարմայրզօրավարը` եթովպական զօրքով»:

Երեքշաբթի, 18 Փետրուար 2014 9րդ Տարի, Թիւ 27 էջ 2

ՌԱԿ ՄԱՏԵՆԱՇԱՐ

Ռամկավար Ազատական Կուսակցութեան նորագոյն

նախաձեռնութիւնը՝ ի սպաս Հայ դպրութեան

Եթովպիայի հնագոյն հայկական գաղթօջախը

կազմաւորվել է 7-րդ դարում (այն իր գոյութիւնը

պահպանել է մինչեւ 15-րդ դարը), երբ արաբական

խալիֆայութիւնը գրաւում է Սիրիան, Պաղեստինն ու

Եգիպտոսը եւ բազմաթիւ քրիստոնեաներ` այդ թւում

հայեր, գաղթում են Եթովպիա: Նրանք հաստատւում են

Դեսսինէ քաղաքի մօտ, որտեղ կառուցում են Ս.

Ստեփանոս եկեղեցին: Հետաքրքիր է այն հանգա-

մանքը, որ նշուած բնակավայրը հաբէշական մատենա-

գիրները հյիշատակել են՝ որպէս «Հայկական կղզի»:

Կիլիկիայի հայկական պետութեան անկումից յետոյ

հայերի նոր հոսք է ծաւալւում դէպի Եթովպիա:

Տեղի մատենագիրները վկայում են, որ հաբէշական

արքունիքը մեծ վստահութիւն էր ցուցաբերում իր մօտ

ծառայող հայերի նկատմամբ՝ յաճախ բարձր

պաշտօններ տալով նրանց: Այդպիսի հայերից մէկն էր

Մատթէոս անունով հոգեւորականը, որը 1513 թուա-

կանին եթովպական Հեղինէ թագուհու կողմից

բանակցութիւնների է ուղարկւում պորտուգալական

թագաւորի մօտ, եւս երկու հայ` Մուրադ անունով, 17-րդ

դարում նշանակւում են Հաբէշստանի դես-պաններ

Հնդկաստանում եւ Ֆրանսիայում: Այնու-հանդերձ,

հայերի հանդէպ արտօնեալ վերաբերմունքն առաւել

ակներեւ էր այն ժամանակ, երբ 17-րդ դարում

պորտուգալացիների կողմից Եթովպիան գաղութա-

ցնելու անյաջող փորձից յետոյ եթովպացիները խստիւ

արգելեցին սպիտակամորթների մուտքն իրենց երկիր՝

բացառութեամբ հայերի:

Ինչ վերաբերում է հայ-եթովպական դաւանա-

բանական փոխառնչութիւններին, ապա դրանք սեր-

տացել են 5-րդ դարից, երբ եթովպացիները, ասո-

րիները, ղպտիներն ու հայերը դէմ են դուրս եկել

Քաղկեդոնի ժողովի պահանջներին՝ պահպանելով

իրենց կրօնական ինքնութիւնը:

Ս. Գէորգ Հայց. Առաքելական

եկեղեցին, Ադդիս Աբաբա,

Եթովպիա

Հայ դպրոցականներ, Ադդիս Աբաբա

(1918)

Երեքշաբթի, 18 Փետրուար 2014 9րդ Տարի, Թիւ 27 էջ 3

Եթովպական ուղղափառ եկեղեցում Հայ եկեղեցու

հեղինակութեան բարձրացումը կապուած է եթովպական

ամենանշանաւոր սրբերից մէկի` Մակաբա Էկզիէի (Ս.

Եւստաթէոս, 14-րդ դար) անուան հետ, որն իր

կրթութիւնը ստացել է հայկական Ս. Ստեփանոս

վանքում: Նա Հայաստան է այցելել երեք անգամ. վերջին

այցելութեան ժամանակ 14 տարի ապրել է Կիլիկիայում

եւ այստեղ էլ մահացել 1358-ին՝ թաղուելով հայկական

եկեղեցու բակում: Եւստաթէոսի վարդապետութեան

հիման վրայ Զարա Յակոբ թագաւորը վերակառուցել է

Եթովպական ուղղափառ եկեղեցին, ինչն էլ

հնարաւորութիւն է ընձեռել եթովպական քրիստոնէու-

թիւնը ձերբազատել մահմեդական եւ հեթանոսական

բարքերից: Հայ եկեղեցու բարոյական ազդեցութեամբ

կատարուած այդ բարեփոխումների շնորհիւ եթովպա-

ցիները մէկընդմիշտ ճանաչեցին Հայ եկեղեցու առաջա-

տարութիւնն Արեւելեան եկեղեցիների մէջ: Այս ճանաչ-

ման հետեւանքով Հայ եկեղեցու մի շարք սրբեր (Ս.

Գրիգոր Լուսաւորիչ, Ս. Հռիփսիմէ, Ս. Գայիանէ) եւ

աւանդոյթներ տեղ են գտել եթովպական կրօնական

գրքերում ու մատենագրութեան մէջ:

Երկար կարելի է խօսել ու թուարկել այն բոլոր հայերին,

որոնք մեծ ազդեցութիւն են ունեցել եթովպական

պետութեան ու եկեղեցու կայացման գործում: Եզրա-

փակելով՝ ցանկանում եմ նշել կարեւոր մի քանի անուն

եւս. 1882 թուականին Եթովպիայում հաստատուեց

հայազգի Սարգիս Թէրզեանը, որը զբաղեցրել է

զինուորական ու վարչական բարձր պաշտօններ,

գլխաւորել Եւրոպա մեկնած մի շարք պատուիրակու-

թիւններ, նրան Եթովպիայում ընկալում են՝ որպէս

ազգային հերոսի: Ազգութեամբ հայ է նաեւ եթովպական

հիմնի հեղինակը՝ Գէորգ Նալբանդեանը: Համաձայն մի

շարք գիտնականների ուսումնասիրութիւնների՝ չի

բացառւում, որ եթովպական այբուբենի հեղինակը եղել է

հէնց Մեսրոպ Մաշտոցը:

Երեւան, Հայաստանի Հանրապետութիւն

www.facebook.com/RAGmamoul

Սարգիս Թէրզեան

Մակաբա Էկզիէ (Ս. Եւստաթէոս)

We are glad to inform you that RAG MAMOUL will have a “Letter to the Editor” section, where on every Monday we will publish your letters and opinions. Your letter should preferably refer to an article that has appeared within the last seven days, and must include the writer's full name, address and phone numbers. Letters may be edited and shortened for space.

Send a Letter to the Editor to: ragmamoul@gmail.com

Սիրելի ընթերցող,

ՌԱԿ ՄԱՄՈՒԼԻ խմբագրութիւնը հաճոյքը ունի ձեզ

տեղեկացնելու, թէ այսուհետեւ ամէն Երկուշաբթի օրուայ թիւով

մենք պիտի հրատարակենք խմբագրութեանս ուղղուած ձեր

նամակները:

Ձեր նամակը կամ կարծիքը նախնըտրաբար պէտք է վերաբերի

վերջին 7 օրերուն ընթացքին մեր հրատարակած մէկ յօդուածին:

Պէտք է նկատի ունենալ նաեւ, թէ ձեր նամակը ենթակայ պիտի

ըլլայ որոշ խմբագրումի:

Advertise in

è²Î زØàôÈ

Make it reach to our 25000+

worldwide subscribers everyday

Promotional Price List

Duration Size Price

Yearly Contract

Full Page US 999$

Half Page US 599$

Bottom Banner US 399$

Monthly Contract Full Page US 199$

Half Page US 149$

Bottom Banner US 59$

Weekly Contract Full Page US 159$

Half Page US 59$

Bottom Banner US 29$

Daily Contract Full Page US 59$

Half Page US 29$

Bottom Banner US 9$

(Offer valid till 31/03/14)

All non-profit/charity events’ ads are published for free

Contact:

ragmamoul@gmail.com

RAG MAMOUL is published and spread Monday to Friday all year round

HEADLINESUB-HEAD

MONTH, YEAR VOL # ISSUE #

ՄԵՐ ՆՊԱՏԱԿԸ

è²Î زØàôÈ ՊԱՇՏՕՆԱԹԵՐԹ՝

ՌԱՄԿԱՎԱՐ ԱԶԱՏԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԵԱՆ

Պատասխանատու Խմբագիր՝

ԱՍԱՏՈՒՐ ՏԷՎԼԵԹԵԱՆ

Խմբագրական Կազմ՝

ԴՈԿՏ. ՄԻՆԱՍ ԳՈՃԱՅԵԱՆ (Լոս Անճելըս, ԱՄՆ)

ԿԱՍԻԱ ՃՂԱԼԵԱՆ (Գահիրէ, Եգիպտոս)

ՍԵՒԱԿ ՅԱԿՈԲԵԱՆ (Պէյրութ, Լիբանան)

ՀԱՅԿ ՆԱԳԳԱՇԵԱՆ (Մոնթրէալ, Գանատա)

ՅԱԿՈԲ ՉԱՄՔԷՐԹԷՆԵԱՆ (Սիտնի, Աւստրալիա)

ԱԼԻՆ ՊԱԼԵԱՆ (Տուպայ, ԱՄԷ)

ԿԱՐԱՊԵՏ ՍԱՅԱՊԱԼԵԱՆ (Մարսէյլ, Ֆրանսա)

ՏԻԱՆԱ ՏԷՐ ԿԱՐԱՊԵՏԵԱՆ (Պուէնոս Այրէս, Արժանթին)

Վարչական Պատասխանատու՝

ԱՆԱՀԻՏ ՉԷՕՐԷՔՃԵԱՆ

Հեռ. +374 77 00 22 11 Հեռատիպ +1 647 435 0800

ե-նամակ՝ ragmamoul@gmail.com

ՄԵՐ ՆՊԱՏԱԿԸ

ՌԱԿ ՄԱՄՈՒԼԻ նպատակն է ազգային մեր յոյզերն ու մտահոգութիւնները տարածել

աշխարհի չորս ծագերը՝ հրապարակելով Հայրենի թէ Սփիւռքահայ մտաւորականներու

յօդուածները, հայրենիքի եւ զանազան գաղութներու վերաբերող թղթակցութիւններ, ինչպէս նաեւ

ՌԱԿ-ի հետ առնչուող հաղորդագրութիւններ, աւելի քան 25000 ե-նամակի հասցէատէրերու,

բոլորն ալ՝ Հայ ժողովուրդի զաւակներ:

Օրէ օր աճող մեր հասցէացանկը առիթը կուտայ յօդուածագիրներու, իրենց մտքի պտուղը

հանդիսացող ու կարեւոր հարցեր լուսարձակի տակ առնող գրութիւններ, մեր միջոցով, յանձնելու

հազարաւոր Հայորդիներու ուշադրութեան:

Օգտուելով ժամանակակից հնարաւորութիւններու շնորհած այլեւայլ միջոցներէն եւ

հաւատարիմ մեր առաքելութեան, օրական մէկ նիւթի դրութեամբ, ամէնէն արագ, ոչ-դասական եւ

բոլորին հասանելի կերպով, մեզի ուղարկուած յօդուածներն ու թղթակցութիւնները, մեր

գրասենեակներուն մէջ սիրով խմբագրելէ ետք, պիտի հասցնենք բոլոր անոնց, որոնք ծարաւ են

ազգային առումով կենսական հարցերու հրապարակային քննարկման եւ, առ հասարակ՝

Հայկականութեան:

Hayg Nahabed and other Armenian Legends introduces young readers to the legendary Armenian heroes like: Hayg Nahabed, Vahakn the Dragon Killer, Dork Ankegh, Ara the Handsome, and King Dikran Yervantian. Edited By: Sevag Hagopian Illustrated By: David Bedrossian

Order through email:

hagopiansevag@gmail.com