TOPRAK İŞLERİ- 2A

1.KAZI YÖNTEMLERİ

2.DOLGULARIN OLUŞTURULMASI

KAZI YÖNTEMLERİ

• Yarma kazıları, doğal zemin üzerindeki bitkiler, ağaç kökleri, tüm organik maddelerle, bitkisel zemin kısmının kaldırılmasıyla başlar.

• Neden?

• Bu tür zeminler, çürümeye müsait olduğundan, ileride çökmeye neden olabilirler.

KAZI YÖNTEMLERİ

Eksen doğrultusuna dik kazı çalışması

Eksen doğrultusuna paralel

kazı çalışması

İki Şekilde Kazı Çalışması Boyuna Yönde İlerler

KAZI YÖNTEMLERİ

Eksen doğrultusuna dik yönde kazı çalışması: Özellikle karışık tip en kesitlerin bulunduğu kesimlerde kullanılması oldukça kolaylık sağlayacaktır. Zira, aynı en kesitte yarmadan çıkan toprak dolguda kullanılır. Çalışmanın eksene dik olmasından dolayı, aynı anda çok sayıda iş makinesının veya işçinin çalışmasına olanak sağlar. İlerleme hızı oldukça yüksektir.

Eksene paralel ilerleyen kazı çalışması: Derin yarma en kesitlerin olduğu durumlarda zorunluluktan dolayı kullanılması gereken yöntemdir. İlerleme hızı düşüktür.

Yarmaların Kazılma YöntemleriYarma derinliği az ise, kazı işlemi tüm derinlik boyunca yürütülür. Ancak, kazı derinliği fazla ise, zemin cinsi ve suyun akış yönüne göre farklı yöntemler kullanılır.

1. Tabakalar halinde kazı

2. Ortada künet açılarak kazı

3. Alt galeri ile huni biçiminde kazı

Yöntemlerden hangisi seçilirse seçilsin; sular, kazı başlangıcına doğru akıtılmalıdır.

Eğimli yol kesiminde, çıkış yönünde kazı ilerletilir.

Bu şekilde, sular kazı yapılmış bölgeye doğru ilerler, kazı çalışmasına engel olmaz ve taşıtlar çıkarken boş, inerken yüklü inerler.

Suların kazı yapılan bölgeye doğru akıtılma olanağıbulunmadığı durumlarda, yani iniş yönünde kazıçalışması yapılması gerektiğinde; iki aşamalı kazıyapılır. Kazı çalışması (a) dan (b) ye doğru ilerlerken,su (a) ay doğru akar. İkinci aşamada (c) den (a) yadoğru ilerlerken, su (c) ye doğru akar.

c

ba

Kırmızı çizgi

KAZI YÖNTEMLERİTabakalar Biçiminde Kazı

Bu yöntemde, yarma kesimi yatay tabakalar biçiminde kazılır. Bir tabakanın kazısına başlamak için, önce genellikle “künet” adı verilen kanal açılır. Tabaka kalınlığı zemin cinsine, kazı makinası ve yükleme araçlarına göre belirlenir.

El aletleriyle çalışmada, kazı yüksekliği 2 metreyi geçmemelidir. Açılan künetlerin amacı, kazılan toprağın taşıma araçlarına yüklenmesini sağlamak içindir.

2 metre

Yüksek yarma kesimlerinde

KAZI YÖNTEMLERİ

Tabakalar Biçiminde Kazı

Kazı 1

2

3

Tabakalar Biçiminde Kazı

KAZI YÖNTEMLERİ

Ortada Künet Açılarak Kazı

Bu yöntemde, yarmanın bir ucundan veya iki ucundan tabakalar halinde kazı yapılarak, yarmanın ortasından “künet” açılır. Açılan künetin taban kotu, yolun kırmızı kotudur. Bu nedenle, kazı sonuna kadar değişmeden kalır.

KAZI YÖNTEMLERİ

KAZI YÖNTEMLERİ

DOLGULARIN OLUŞTURULMASI

1. Tabaka yöntemi

2. Baştan Dökme yöntemi

3. Karışık yöntemler

1.Tabaka YöntemiHer tabaka dolgunun tüm genişliğinde olmak üzere, birbiriniizleyen tabakalar şeklinde oluşturulur. Genelde yan taraftabulunan yarma toprağı, dolguya taşınır.

Kamyon, damper, vagon vb. araçlarla dolgunun yapılacağı yerezemin boşaltılır. Daha sonra tabakalar düzeltilerek sıkıştırılır.Genel olarak, araçların dolu hareketleri iniş yönüne göreayarlanır.

1

2

3

Eğim araçların tırmanacağı değerden büyükse,öncelikle zemin boşaltılarak, araçlarıntırmanabileceği eğim düzeyine getirilir.

1

2

3

4

5

2.Baştan dökme yöntemi

Bu yöntemde dolgu tam yüksekliğince oluşturularakilerlenir. Bu nedenle, zemin dolgu ucundan boşaltılır.Kamyon, damper vb.gibi taşıma araçlarıkullanılıyorsa, zemin dolgunun tüm genişliğinceboşaltılarak devam edilir.

Yüksek dolgularda zeminin iyi sıkışmaması nedeniyle,bu yöntem uygun değildir.

3. Karışık Yöntemler

Oluşturulan dolgu kesiminde bir şantiye demiryolu döşenir; zemin yandan boşaltılarak dolgu genişletilir. Dolgu ilerledikçe, yol dolgu eksenine paralel olarak kaydırılır.

123

Dolguların Sıkıştırılması

Bir dolgunun doğal olarak sıkışması 2-3 yıl gibiuzun süre alabilir. Bu nedenle, çoğu zaman buuzun süre beklenmeden mekanik araçlarlasıkıştırma işlemi gerçekleştirilir.

Sıkıştırmanın amacı, basınçla zemin daneleri arasındaki hava ve suyun dışarı atılmak suretiyle (boşlukların azaltılması) danelerin birbirine yaklaşmasını sağlamaktır. Diğer bir deyişle, birim hacim ağırlığı artırmaktır.

Deneyimler, su muhtevası düşük olan zeminlerin azsıkıştığını; su muhtevasının fazla olduğu durumlardaise, danelerin birbiri üzerinden kolayca kaymasısonucu ve hava kabarcıklarının oluşması sonucu iyi birsıkıştırma yapılamamaktadır. Bu nedenle, optimum sumuhtevasında sıkıştırma yapılmalıdır.

gk

wk Su muhtevası

Kuru

Birim

ağırlık

Proctor Deneyi

Doyma eğrisi

Geçiş sayıları

w1 w2 w3 w4

gk

Kuru

Birim

ağırlık

Su muhtevası

N2

N1

N3

Sıkıştırmada Kullanılan Araçlar

• Düzgün yüzeyli silindirler (Her türlü zemin için uygundur)

• Lastik tekerlekli silindirler (her türlü kohezyonsuz ve az kehezyonlu zeminler için ugyundur)

• Keçi ayaklı silindirler (plastitesi yüksek zeminler için uygun)

• Titreşimli araçlar (iri daneli kohezyonlu zeminlerde uygundur)