tÜrkİye İÇİn enerjİ verİmlİlİĞİ...

Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü (EİE)

Ulusal Enerji Tasarrufu Merkezi (UETM)

Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu

TÜRKİYE İÇİN ENERJİ VERİMLİLİĞİ STRATEJİSİ

Türkiye’de enerji verimliliğinin iyileştirilmesi projesi

çerçevesinde

Hazırlayanlar :

Gözden geçirilmiş, Nisan 2004 Teşekkürler

Bu rapor, MVV Consultants and Engineers GmbH, Berlin, tarafından hazırlanmış olup ilgili bakanlıkların görüşleri doğrultusunda revize edilmiştir. Rapor, ayrıca, EİE İdaresi Genel Müdürlüğü bünyesinde bulunan Ulusal Enerji Tasarrufu Merkezi (EİE/UETM) uzmanları ile yakın işbirliği içerisinde hazırlanmıştır.

Raporda, proje çalışmaları sırasında görüşmeler yapılan kamu kurumlarının büyük ölçekli desteklerinden ve tavsiyelerinden de yararlanılmıştır.

Ancak; MVV Consultants and Engineers GmbH, bu belgenin içerdiği tahlillerden ve tavsiyelerden tek başına sorumludur. Bu raporda verilen öneriler, durumun ve ihtiyaçların detaylı analizlerine dayanmaktadır. Lehdar, hiçbir şekilde projeyi önerilen biçimde gerçekleştirmekle sınırlı değildir.

Döviz Karşılıkları (Nisan 2003 itibariyle)

1 EURO = 1.800.000 TL (Türk Lirası)

Ağırlıklar ve Ölçüler (Metrik ve Uluslararası Sistemler)

Gcal : Gigacalorie (106 kcal); (1 MWh = 0,86 Gcal ) GJ : Gigajoule (109 Joule); (1 MWh = 3,6 GJ; 1 GJ = 0,0341 tce; 1 GJ = 0,0239 toe) h : saat kW : kilowatt MW el : Megawatt elektrik (1.000 kilowatt) MW th : Megawatt termik (0,86 Gcal/saat) tce : ton eşdeğer kömür (7*106 kcal veya 29.302 MJ veya 8,14 MWh) toe : ton eşdeğer petrol (107 kcal veya 41.860 MJ veya 11.628 MWh) yr : yıl

Kısaltmalar AB Avrupa Birliği AK Avrupa Komisyonu BAT En İyi Mevcut Teknoloji (Best Available Technology) BI Bölgesel Isıtma DPT Devlet Planlama Teşkilatı EBRD Avrupa Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası EIB Avrupa Yatırım Bankası (European Investment Bank) EİE Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü EM Enerji Yönetimi EnR Ulusal Enerji Kuruluşları Avrupa Şebekesi EPDK Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu ESŞ Enerji Servis Şirketi ETKB Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ETKK Enerji Tasarrufu Koordinasyon Kurulu EV Enerji Verimliliği EVF Enerji Verimliliği Fonu GM Genel Müdürlük GSİT Gayri safi Yurtiçi Tüketim (enerji balansında kullanılmaktadır) GSMH Gayri safi Milli Hasıla HES Hidroelektrik Santral HOB Isıtma Kazanı IEA Uluslararası Enerji Ajansı IFI Uluslararası Finans Kurumu International Financial Institution (örneğin, WB, EBRD, KfW) KfW Kreditanstalt für Wiederaufbau KIG Kombine Isı ve Güç Üretimi KÖİ Kamu-Özel Sektör-İşbirliği KSS Kullanım Sıcak Suyu LPG Sıvılaştırılmış Petrol Gazı Mtoe Mega Ton Eşdeğer Petrol NET Nihai Enerji Tüketimi (enerji balansında kullanılmaktadır) ODAÜ Orta ve Doğu Avrupa Ülkeleri OPET Enerji Teknolojileri İlerletme Örgütü (AB şebekesi) PKB Program Koordinasyon Birimi PR Halkla İlişkiler PUB Proje Uygulama Birimi REK Rasyonel enerji kullanımı SDG Sıkıştırılmış doğal gaz STK Sivil Toplum Kuruluşları (NGO) ŞTT Şehir içi Toplu Taşıma TD Teknik Destek TES Termik Santral TH Türk Hükümeti TR Türkiye UETM Ulusal Enerji Tasarrufu Merkezi UNFCCC United Nations Framework Climate Convention Centre WB / DB Dünya Bankası YEK Yenilenebilir enerji kaynakları YİD Yap İşlet Devret

İÇİNDEKİLER 1 ÖZET ................................................................................................................. 1 2 STRATEJİNİN KURUMSAL ÇERÇEVESİ ........................................................ 5

2.1 İlgili Hedef Gruplar ve Taraflar ..................................................................... 7 2.2 Türk Enerji Sektörüne Yönelik Uluslararası Yardımlar ve Bağışlar .............. 11

3 MÜDAHALE ....................................................................................................... 14

3.1 Hedefler ....................................................................................................... 14 3.2 İhtiyaçların Değerlendirilmesi – Ele Alınması Gereken Sorunlar / Gelişme

Tavsiyeleri .................................................................................................... 15 4 VARSAYIMLAR VE RİSKLER .......................................................................... 29

4.1 Tüm Varsayımlar ve Riskler ......................................................................... 29 4.2 Riskler ve Esneklik Mekanizmaları ............................................................... 29

5 STRATEJİNİN UYGULAMA PROGRAMI ......................................................... 30

5.1 Enerji Verimliliği Stratejisi Uygulama ve Faaliyetlerine Genel Yaklaşım ...... 30 5.2 Uygulama, Yatay ve Başlatma Faaliyetleri İçin Temel Koşullar ................... 34 5.3 Nihai Enerji Tüketim Sektörlerindeki Önlemler ............................................. 39 5.4 Strateji Sonuçlarının Gözlemlenmesi ve Değerlendirilmesi .......................... 46

6 STRATEJİ UYGULAMA TAKVİMİ .................................................................... 48 6.1 Türk Hükümeti Tarafından Yürütülecek Faaliyetler için Kısa Vadeli Öncelikler .................................................................................. 48 6.2 AB Tarafından Desteklenecek Faaliyetler İçin Kısa-Orta Vadeli Öncelikler . 49 6.3 Uygulama Programı Takvimi ........................................................................ 50

7 SONUÇLAR VE TAVSİYELER .......................................................................... 51 8 EKLER – YARARLANILAN KAYNAKLAR ....................................................... Ek – 1 AB Müktesebatının Uyumlaştırılması Amaçlı Ulusal Program’ın Enerji Verimliliği Bölümü ...................................................................... Ek – 2 Türkiye’de Doğal Gaz Kullanımı İle İlgili Mevcut Durum ve Gelecek İle İlgili Projeksiyonlar ............................................................ Ek – 3 Yakın Zamanlı Ekonomik Yeniden Yapılanma İle İlgili Bilgi .................

BAŞLARKEN

Katılım öncesi dönem içinde, Türkiye Ulusal Programı, ülkemizin kısa ve orta vadedeki yükümlülükleri ve sorumluluklarını kapsamakta olup Türk Hükümeti için resmi bir yol gösterici olarak tanımlanabilir. Revize edilen Türkiye Ulusal Programı, TBMM tarafından onaylanmış ve Haziran 2003 tarihinde de yürürlüğe girmiştir. Program, ilgili AB müktesebatı ile uyumlaştırma çalışmaları için detaylı ve stratejik zaman cetvelini içermekte ve enerji verimliliği de bu kapsamda Program dahilindeki konular arasında bulunmaktadır. Bu açıdan, AB Finansal İşbirliği Programı çerçevesinde bir Ulusal Enerji Verimliliği Stratejisinin hazırlanması öngörülmüştür.

Türkiye’deki enerji verimliliğinin artırılması için gerekli ihtiyaçların değerlendirilmesi Stratejinin temelini oluşturmaktadır. Enerji Verimliliği Stratejisi, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının da üzerinde mutabık olduğu bir belge olarak hedeflenen/bütünleşik programların ve projelerinin geliştirilmesi ve uygulanması için bir temel teşkil edecektir. Bu doğrultuda, EV Stratejisi, konu ile ilgili mevcut yasalar, yönetim yapısı ve ülke genelindeki nihai tüketim sektörlerinde enerjinin durumuna dayanılarak hazırlanmıştır.

Bu bağlamda, önerilen organizasyon yapısı ve metodolojik yaklaşım, uluslar arası kuruluşlar da dahil olmak üzere enerji ile ilgili kurum ve kuruluşları; öngörüler ve esneklik mekanizmaları ile birlikte olası riskleri; sektörel bazda uygulama programlarını, bu programların uygulamalarında önerilen önlemlerin etki ve sonuçlarının izlenmesi ve değerlendirilmesini; kısa ve orta vadede Türk Hükümetinin yürüteceği faaliyetler ile AB tarafından desteklenecek faaliyetlerin uygulama takvimlerini kapsamaktadır.

Enerji Verimliliği Strateji belgesi, ETKB bünyesinde yer almakta olan EİE/UETM’nin koordinatörlüğünde ülke genelinde enerji sektöründeki değişikliklere göre stratejinin etkili ve bütünleşik olarak uygulanmasının sağlanması için ekonomik ve çevresel koşullar göz önünde bulundurularak yenilenebilir ve revize edilebilir.

1. ÖZET Bu projenin genel amacı, Türkiye’de enerji verimliliğinin, iyileştirilmesidir. Toplam hedef, nihai enerji tüketim sektörlerinde enerji verimliliğini iyileştirmektir. Belirlenen hedeflere ulaşmak için, (i) devlet yönetiminin ve yerel yönetimlerin rasyonel (hedefli ve bütünleşik) bir enerji politikası tanımlanmasında ve uygulanmasında desteklenmesi ve (ii) nihai tüketicilere ve sanayi kuruluşlarına, sektörlerine uygun önlemleri uygulayarak daha iyi verim elde etmelerini sağlamak için ekipman yardımı, danışmanlık firmaları ile ilgili bilgilerin yaygınlaştırılması ve uygun kredi koşullarının belirlenmesi gibi teknik ve finansal destek sağlanması (iii) mevcut idari ve yasal yapının geliştirilmesi, (iv) AB ve destek olabilecek diğer potansiyel kurumların yasal ve idari düzenlemelerin geliştirilmesi ve enerji verimliliğine yönelik bir dizi faaliyetlerin ortaklaşa finanse edilmesi hususlarında Türkiye’deki faaliyetleri destekleme niyetlerinin vurgulanması önerilmektedir.

Tüm nihai enerji tüketim sektörlerinde enerji verimliliğinin artırılması önünde saptanan engelleri ortadan kaldırmaya yardımcı olmak, enerji verimliliği stratejisinin en önemli görevlerinden biridir.

Başlıca nihai tüketim sektörlerinde enerji verimliliğinin artırılması ve yerel kaynakların optimum kullanımının sağlanması, ulusal enerji politikasının ana unsurlarını oluşturmaktadır. Dolayısıyla, EİE/UETM’in ana misyonu, enerjinin rasyonel kullanımını desteklemek ve talep tarafında enerji verimini iyileştirmek için ilgili kurum ve kuruluşlar ile birlikte planlanan ve bütünleşik işbirliği mekanizmalarını oluşturmaktır. Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının geliştirilmesi faaliyetleri de yine EİE bünyesinde bulunan Enerji Kaynakları Etüt Dairesi Başkanlığı tarafından yürütülmektedir.

Bu hedeflere ulaşmak için gerekli araç, mevcut devlet kurumlarının ve özellikle EİE/UETM’nin güçlendirilmesi ile idari düzenlemelerin, konu ile ilgili AB kurum ve kuruluşlarından veya diğer destek olabilecek uluslararası kurumlardan sağlanacak yeterli düzeydeki know-how ve finansal yardımla geliştirilmesidir.

Türkiye’de bir Enerji Verimliliği Stratejisinin geliştirilmesi için temel gereklilik, ilgili mevzuatın mevcut durumunun, idari yapının mevcut statüsünün ve ülke genelinde nihai tüketim sektörlerindeki halihazırdaki durumun analiz edilmesidir. Buna göre, Türkiye’de enerji verimliliği uygulaması önündeki engelleri saptayan bir ihtiyaçların değerlendirmesi raporu hazırlanmıştır ve bu değerlendirme raporu ayrı bir belge olarak sunulmuştur. Türkiye’de enerji verimliliği önlemlerinin etkili bir şekilde uygulanması koşullarından bazıları aşağıda kısaca özetlenmektedir:

Türkiye İçin Enerji Verimliliği Stratejisi (İngilizce Orijinal Döküman Geçerlidir )Energy Efficiency Strategy in Turkey – EU Del. Ankara – April 2004

sayfa 1

Destekleyici koşullar Engelleyici koşullar

Enerji tarifeleri oldukça yüksektir, bu da enerji tasarrufu önlemlerinin ekonomik olarak uygulanabilir olması açısından önemlidir,

Merkezi idare kısmında temel idari yapı ve kapasiteler mevcuttur,

Enerji verimliliği üzerine AB müktesebatının temel elemanları uygulanmaktadır,

Hükümet karar verme sürecinde enerji verimliliği bilinci yeniden oluşmuştur,

Türkiye enerji tasarrufu teknolojileri vs. için çok büyük bir pazardır.

Serbest piyasa ortamı, enerji (elektrik/gaz) piyasasında kurulmuş olup verimlilik uygulamaları için bir nevi destek niteliği taşımaktadır.

AB müktesebatının benimsenmesine yönelik olan Ulusal Program, enerji verimliliği stratejisinin etkili bir şekilde uygulanmasını destekleme potansiyeline sahiptir.

AB ve diğer destek olabilecek kurumlardan sağlamakta olan finansal yardım henüz istenilen seviyeye ulaşmamıştır.

Enerji verimliliği hususunda bütünleşik ve programlı bir yaklaşım henüz tam olarak geliştirilmemiştir.

Binalarda mevcut ısı yalıtımı ile ilgili yasal düzenlemelere uyulması ve takibinin yasalara uygunluğu yetersiz düzeyde olup geliştirilmesi gerekmektedir.

Merkezi düzeyde bir organizasyona dayanan verimlilik politikaları, çoğu zaman uygulama kapasitesinin yetersizliği ve diğer olumsuz koşullar nedeniyle yerel düzeylere ulaşmamaktadır.

Mali kaynakların yetersizliği nedeniyle finansman sağlanamamaktadır.

Enerji verimliliği strateji taslağı Ankara EİE/UETM’de 7 Nisan 2003 tarihinde yapılan çalışma toplantısında ilgili kurumların görüşlerine sunulmuş olup toplantıya çoğunluğu kamu kurumlarından olmak üzere enerji verimliliği ile ilişkili olan 82 kişi katılmıştır.

ETKB, 2003 yılında tüm stratejiyi gözden geçirmiş ve revize etmiştir.

Enerji sektöründeki paydaşlar, enerji verimliliğinin ülke genelinde daha etkin bir biçimde uygulanmasını olanaklı kılmak için bazı koşulların sağlanması gerektiği hususunda mutakabata varmışlardır ve bu koşullar aşağıda sıralanmaktadır:

Enerji Verimliliği Stratejisinin, ilgili kamu kuruluşları tarafından benimsenecek düzeye ulaştırılmasının sağlanması

Enerji Verimliliği Stratejisinin Kabul Edilmesi ve ilgili tüm kamu kuruluşlarının stratejiyi benimsemesi

Enerji verimliliği programlarının oluşturulması ve mevcut enerji performans göstergelerinin etkin bir biçimde denetlenmesine olanak sağlayacak Yasal çerçevenin oluşturulması. Özellikle enerji verimliliğini iyileştirilmesi yoluyla karbon dioksit emisyonlarının azaltılması hakkındaki 93/76/EEC sayılı ve binaların enerji performansı hakkındaki 2002/91/EC sayılı Konsey Direktiflerinin gerekliliklerini karşılamak için yeni düzenlemelerin oluşturulması

Enerji verimliliği çalışmalarını yürüten kamu kuruluşunun (EİE/UETM) ilgili kamu kuruluşları (Bakanlıklar), aracılar ve nihai tüketiciler ile yoğun işbirliğine olanak tanıyan İdari çerçeve düzenlemelerin sağlanması

Enerji tasarrufu potansiyeli analizlerine, stratejik programlara ve strateji faaliyetlerinin uygulanmasını sağlamak için, enerji verimliliği çalışmalarından sorumlu olan EİE/UETM’de kapasite oluşturulması


sayfa 2


sayfa 3

Kısıtlı bütçe kaynaklarının göz önünde bulundurmak suretiyle gerekli finans mekanizmalarının koşulları

Çeşitli nihai tüketim sektörlerinde enerji tasarruf potansiyellerinin belirlenmesi

Hedefe yönelik/entegre sektorel ve yatay programlarının geliştirilmesi

Yeterli oranda know-how ve tecrübe transferi ile ilgili AB kurumlarından ve diğer uluslararası destek kuruluşlarından teknik/mali destekler.

Genellikle AB’nin ilgili programlarına katılım yolu ile demonstrasyon projelerinin gerçekleştirilmesi

Şekil 1.1, ara görevler, projeler ve dönüm noktalarını tespit etmek suretiyle Türkiye’de Enerji Verimliliğinin iyileştirilmesine ve uygulanmasına yönelik, bir bakış açısı sunmaktadır.

Türkiye’de enerji verimliliğinin etkin bir biçimde uygulanabilmesi için mevcut engellerin incelenmesi çalışmalarının sonuçlarına göre, müdahale ve çalışma programlarının kavramsal yaklaşımları oluşturulmuş bulunmaktadır. Ayrıca, bu programlar dahilindeki faaliyetlerin ana basamakları da saptanmıştır:

Kurumsal/Yönetimsel altyapının geliştrilmesi Politika ile ilgili faaliyetler

Nihai enerji tüketim sektörlerinde ilgili

önlemlerin uygulanması

Katılım öncesi dönemi şartları çerçevesinde, Türkiye’nin kısa ve orta vadeli zorunluluklarını ve sorumluluklarını içeren ve bu kapsamda ülkemiz için bir yol haritası niteliği taşıyan Ulusal Program, TBMM tarafından hazırlanmış ve benimsenmiş bulunmaktadır. Haziran 2003’te revise edilen Ulusal Program ise ilgili AB müktasebatının uyumlaştırılması için detaylı ve hedefleri belirlenmiş bir zaman cetvelini de kapsamaktadır. Strateji belgesinin EK-1 bölümü, ulusal programda yer almakta olan enerji verimliliği müktesebatı ile ilgili bilgileri içermekte ve ilerlemelere göre düzenli olarak revize edilmektedir.

İlerlemenin takibi ve değerlendirmesi ile birlikte uygulamanın önündeki engellere karşı alınacak önlemler, ilgili tüm kamu kurum/kuruluşlarının üst kademe yöneticilerinden oluşan ve ABGS koordinasyonunda oluşturulmuş Ulusal Koordinasyon ve Düzenleme Komitesi tarafından düzenli olarak değerlendirilmektedir. Söz konusu komite, Bakanlar Kurulu’na her ay düzenli olarak rapor sunmaktadır.

Enerji verimliliği ile ilgili AB programlarına (SAVE, ALTENER, CARNOT, INTELLIGENT ENERGY, TEN) etkin olarak katılım ve uygun AB fonlarından ayrılabilecek yeterli miktarda finansman diğer aday ülkelere (Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri) kıyasla Türkiye için daha büyük bir önem arz etmektedir. Türkiye günümüze kadar AB mali kaynaklarından çok düşük müktarda mali yardım alabilmiştir. Yukarıda adı geçen enerji verimliliği ile ilgili AB programlarına, Türkiye ancak 2002 yılı itibariyle katılabilme hakkını elde etmiş bulunmaktadır.

Türkiye İçin Enerji Verimliliği Stratejisi (İngilizce Orijinal Döküman Geçerlidir )Energy Efficiency Strategy in Turkey – EU Del. Ankara – April 2004 sayfa 4

Şekil 1-1: Türkiye’de Enerji Verimliliği geliştirme zaman çizelgesi projeksiyonu


sayfa 5

2. STRATEJİNİN KURUMSAL ÇERÇEVESİ Enerji verimliliği politikalarından ve faaliyetlerinden sorumlu olan ana kuruluşlar ETKB ve Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü (EİE) / Ulusal Enerji Tasarrufu Merkezidir (UETM). EİE/UETM, tüm nihai tüketim sektörlerinde enerji verimliliğini artırmak için eğitim, etüt, mevzuat, bilinçlendirme ve tanıtım faaliyetlerini yürütmektedir. Ayrıca EİE/UETM Türkiye’de DB, AB, JICA, GTZ gibi uluslararası örgütlerle işbirliği içerisinde enerji verimliliği projelerini de yürütmektedir.

Enerji tasarrufu ve verimliliğinin sağlanması için politika oluşturulması, işbirliği çalışmaları ve destekleme faaliyetleri genellikle ETKB tarafından ulusal enerji politikaları ve stratejileri çerçevesinde koordine edilmektedir. Sekreterya hizmetleri EİE/UETM tarafından yapılmakta olan Enerji Tasarrufu Koordinasyon Kurulu (ETKK) halkın bilinçlendirilmesi çalışmalarından sorumlu kurumdur. Enerji kaynaklarının etkin biçimde kullanılması sonucunda çevre korunmasına direkt olarak katkıda bulunan enerji tasarrufu ve verimlilik çalışmaları ise EİE/UETM tarafından yürütülmektedir.

Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü enerji verimliliği ile alternatif ve yenilenebilir enerji kaynaklarının geliştirilmesi gibi faaliyetlerin yanında, ulusal su kaynaklarının değerlendirilmesi için projelerin hazırlanması, elektrik üretimi için uygun su kaynaklarının saptanması ve barajlar ve hidroelektrik tesisleri ile ilgili teknik ve fizibilite raporlarının hazırlanması gibi faaliyetlerden de sorumludur.

Şekil 2.1, uzman görüşlerine dayanarak hazırlanmış olup, enerji verimliliği ile ilgili kamu kurum ve kuruluşları arasındaki idari ilişkileri göstermektedir.

ETKB’ye bağlı bir kurum olan EİE/UETM birçok sektörle (bina, ulaşım, sanayi ve çevre gibi) yatay olarak ilişkili olan enerji verimliliği ve verimlilik önlemleri ile aktif olarak ilgilenmektedir. Ana paydaşlar ve kuruluşlar arasındaki işbirliği ve koordinasyon tam anlamı ile oluşturulmuş bulunmamaktadır. EV projelerinin ve programlarının etkili bir biçimde uygulanmasını engelleyen başlıca faktörler yeterli kapasitenin ve finansal kaynağın olmaması olarak belirtilebilir. Türkiye için AB fonları ve diğer kaynaklardan sağalanmakta olan teknik ve finansal destekler günümüze kadar diğer katılım öncesi dönemde bulunan ülkelerden (özellikle Orta ve Batı Avrupa ülkelerinden) daha sınırlı olarak sağlanmıştır. Bu kapsamda, stratejik ve bütünleşik enerji verimliliği önlem ve programlarının, mevcut idari yapı ve işbirlikleri çerçevesinde etkili bir şekilde uygulanabilmesi başlıca ilgi alanı olarak karşımıza çıkmaktadır. EV Yasası ile EİE/UETM’nin kapasitesinin artırılması, ilgili kurumlar arasındaki koordinasyonun sağlanması ve EV Stratejisinin etkili bir şekilde uygulanmasını sağlayacaktır.

iye İçin Enerji Verimliliği Stratejisi İngilizce Orijinal Döküman Geçerlidir )Energy Efficiency Strategy in Turkey – EU Del. Ankara – April 2004

sayfa 6

Türk(

Şekil 2-1 Türkiye’de enerji verimliliği ile ilgili paydaşların mevcut idari ilişkileri

2.1. İlgili hedef gruplar ve taraflar Enerji verimliliği sektöründe rol alabilecek paydaşlar (kuruluşlar ve nihai tüketim sektörleri), üç gruba ayrılabilir. Bu gruplar, politika belirleyiciler, aracılar ve tüketiciler olmak üzere Tablo 2.1’de verilmiştir. Bu tabloda, sözkonusu paydaşlar, gerek enerji verimliliği stratejisi içerisindeki faaliyetlere katkıda bulunacak birer aktör gerekse kendi potansiyellerine göre enerji verimliliği stratejisi içerisinde yer alan uygulama ve önlemlerden yararlanacak lehdar olarak rolleri gösterilmektedir. Bireysel paydaşlar, strateji kapsamında farklı düzeyde bir öneme sahip bulunmaktadırlar fakat önem derecelerine göre sıralanmamışlardır. Ancak, bu paydaşların tamamı, rollerini gerçekleştirmek ve sonuçlarını etkin bir biçimde yaymak suretiyle enerji verimliliğini destekleyebilirler. Bu açıdan, çok büyük önem arz eden bazı paydaşların mevcut olduğu açıktır:

‘Politika belirleyiciler’ kategorisinde en önemli paydaş enerji verimliliğinin artırılması ile görevli olan EİE/UETM’dir. Ağustos 2001’de, içerisinde anahtar kamu kuruluşlarının, özel sektörün, üniversitelerin ve sivil toplum kuruluşlarının yer aldığı Enerji Tasarrufu Koordinasyon Kurulu (ETKK) Sekreterya hizmeti EİE/UETM’ne devredilmiştir.

İlgili kamu yönetimi makamlarının yanı sıra, ‘Aracılar’ kategorisinde yer alan ve aşağıda belirtilen gruplar enerji verimliliğinin farklı uygulama alanlarında (ulaştırma, sanayi ve bina) önemli roller oynamaktadır:

− Sanayi ve Ticaret Odaları – sanayide enerji verimliliği projeleri

− TÜBİTAK, Üniversiteler, Teknik Fakülteler ve Teknik Bilim ve Araştırma Enstitüleri – araştırma faaliyetleri;

− Türkiye Mimarlar ve Mühendisler odası ve Türkiye Odalar ve Borslar Birliği– teşvik, bilgilendirme faaliyetleri.

“Tüketiciler” kategorisinde yer alabilecek dört alt grup aşağıda belirtilmektedir:

− İmalat sektörü;

− Tüzel kişiler, belediye işletmeleri ve idari organları ile araba, otobüs filosu ve diğer karayolu taşıt araçları sahipleri gibi ticari işletmeler;

− Genellikle alan ısıtması, sıcak su, havalandırma, ev ve ofis uygulamaları için çeşitli enerji kaynakları tüketen konut ve ofis binaları sahipleri ve kiracıları;

− Kamu binaları (ofis binaları, okullar, hastaneler, vs.) sahipleri gibi Hükümet düzeyindeki ve yerel düzeydeki kamu idareleri.

Konu ile ilgili metodolojik yaklaşımın amaçları;

1) Kurum/kuruluş/şirket ve tüzel kişlerin enerji verimliliği ile ilgili başlıca çalışma ve faaliyetlerinin belirlenmesi

2) Bu kurumların güçlerine, kapasitelerine ve güvenilirliklerine göre EV Stratejisinin uygulanmasında AKTÖR olarak rollerinin belirlenmesi,

3) EV Stratejisinin ve takip eden proglamların uygulanması sonucunda LEHDAR olarak rollerinin belirlenmesi


sayfa 7

Tablo 2-2: İlgili lehdarların ve tarafların ilgi derecelerine göre listesi Kuruluş

veya grup Faaliyetler EV Stratejisinde AKTÖR olarak rolü

EV Stratejisinde LEHDAR olaraki rolü

Politika belirleyiciler Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı

• Hükümetin enerji politikasını belirleme • Enerji mevzuatının, ikincil mevzuatın ve düzenlemelerin hazırlanması ve kabul edilmesi

• EV stratejisinin hayata geçirilmesinde EİE/UETM misyonunu ve faaliyetini olanaklı kılmak • EV stratejisinin hayata geçirilmesine mali katkı

• Bilgi sağlanması • Enerji politikası hedeflerinin bir parçası olarak enerji verimliliğinin teşviki

Enerji politikası geliştirilmesine destek Devlet EV programlarının ve yatırımlarının etkilerinin değerlendirilmesi Kendi binalarında/kamu binalarında enerji tasarrufu

Ulaştırma Bakanlığı

• Türkiye’de her türlü ulaşım biçiminin planlanması

• Ulaşım Sektörü Mastır Planının hazırlanması

• Ulaştırma Mastır Planı elemanlarıyla enerji verimliliği stratejisinin desteklenmesi

• Ulaştırma politikasının enerji verimliliği amaçlarına göre düzenlenmesi

• Demonstrasyon projelerinin sonuçları

• KTT şirketlerine EV yöntemleri hakkında tavsiye vermek için kılavuz

• Kendi binalarında / kamu binalarında enerji tasarrufu

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı

• İnşaat / yapı standartlarının yerine getirilmesi denetimi

• Binalarda ısı kayıpları için bina kodlamalarının geliştirilmesini amaçlayan işbirliği

• Hükümet binalarının inşaatı ve denetimi

• İnşaat ve alt yapı rehabilitasyonu üzere uzmanlık sağlanması

• Bayındırlık ve İskan Bakanlığının organizasyonu ve görevleri hakkında 209 sayılı yasanın, kamu idarelerinin ve organlarının görevlerini kapsayan ısı yalıtımı düzenlemesi hakkında 32.maddenin hayata geçirilmesinin desteklenmesi

• Geliştirilmiş yapı standartları ve uygulama için metodolojiler

• Uzman düzeyinde artırılmış know-how transferi

• Demonstrasyon projeleri sonuçları

• İnşaatta EV’nin hayata geçirilmesi için ikincil yasaların hayata geçirilmesi üzerine teknik tavsiyeler

• Kendi binalarında/ kamu binalarında enerji tasarrufu

Hazine Müsteşarlığı

• Borç yönetim politikalarının oluşturulması ve gerçekleştirilmesi

• Hem iç hem de dış sermayenin yatırım teşvikleri ile ilgili politika belirlenmesi ve yerine getirilmesi

• EV önlemlerine/programlarına yönelik devlet bütçe yardımlarının onaylanması

• EV önlemlerinin hayata geçirilmesi için mali teşvik önlemlerinin geliştirilmesinde destek (EV teçhizatı üretimi ve ithali için vergi muafiyeti)

• Kredi sağlanması ve teminatları • Enerji verimliliği projeleri için

krediler ve bağışlar yönlendirilmesi


• Kamu hizmetlerinde enerji tedariki için bütçe harcamalarının azaltılması

Devlet Planlama Teşkilatı

• Devlet planlamalarının ve yatırım planlarının koordinasyonu ve onaylanması

• Teknik destek koordinasyonu

• Uzman katkısı • TD projelerinin ve EV sektörü

içerisinde çabaların koordinasyonu

• Kredi sağlanması ve teminatı için onay

• 5 yıllık plan ve bütünleşmiş yaklaşıma uygun, iyi hazırlanmış proje ve yatırım önergeleri

Çevre Bakanlığı

• Çevre dostu enerji verimliliği projeleri üzerine işbirliği;

• Çevre koruması için yasaların geliştirilmesi

• Kazanların emisyon kontrolü

• Emisyonları azaltmak için yasal ve düzenleyici önlemlerin ortaklaşa hayata geçirilmesi

• EV politikasının AB çevre standartlarına uygun olarak gelişiminin sağlanması

• Tüm sektörlerde ve ulaştırmada enerji üretiminden kaynaklanan emisyonların azaltılması

• Çevre ve enerji denetimi üzerine çabaların birleştirilmesi

• UNFCC görüşmelerinde geliştirilmiş konum

• Çevre politikasına uygun olarak enerji politikasının kesinleştirilmesi



sayfa 8

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı

• Türk ekonomisinin çeşitli sektörel kollarının desteklenmesi

• Bağlantıların sağlanması • Sanayi işbirliğinin

geliştirilmesi • Türk mevzuatının AB

müktesebatına uyumu, örneğin EV etiketlemesi

• EV teçhizatının yerel üretiminin teşvik edilmesi

• Eğitimin desteklenmesi • Sanayi işbirliğine bağlı know-how

transferinin desteklenmesi • Yerel endüstrilerin EV alanında

enerji yoğunluğunu azaltmakta, bankalar, yatırımcılar ve Türkiye Hükümeti ile görüşmelerde desteklenmesi

• EV ürünlerinin ve hizmetlerinin sınıflandırılmasının desteklenmesi

• Türkiye’ye EV teçhizatı üzerine know-how transferi

• Yerel olarak üretilmiş EV teçhizatının teşvik edilmesi

• İyi tanımlanmış sanayi kalkınma planı

Aracılar Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü (EİE)

• ,ilgili bakanlıklarla işbirliği yaparak ikincil mevzuatının ve düzenlemelerin geliştirilmesi veya bilgi sağlanması

Enerji verimliliği programlarının uygulanması ve izlenmesi için ilgili gruplarla diyalogta bulunmak

• EİE/UETM’nin EV stratejisinin hayata geçirilmesinde en önemli rol oynama misyonunun olanaklı kılınması

• EV stratejisinin hayata geçirilmesine mali katkı

• Bilgi sağlanması

• Enerji verimliliği politikasının geliştirilmesinin desteklenmesi

• Devlet EV programlarının ve yatırımlarının etkilerinin değerlendirilmesi


Ulusal Enerji Tasarrufu Merkezi (UETM)

• EV teşviki • İkincil mevzuat ve

düzenleme geliştirilmesi • EV gerçekleştirilmesi için

müşteri grupları ile görüşmeler

• EV stratejisinin hayata geçirilmesinde aktif bir rol

• EV projelerinin koordinasyonu (AB, JICA, GTZ)

• Kendi EİE/UETM personeliyle proje uygulanmasına katılım

• EV’nin ulusal politikalar üzerinde artan rolü

• Somut uygulama süreçleri üzerine Know-how

• EV önlemlerinin geniş ölçekli uygulanışı

TÜBİTAK • Araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin koordinasyonu

• EV stratejisi programlarının hayata geçirilmesi ve EV demonstrasyon projelerinin desteklenmesi

• Araştırma faaliyetlerinin/projelerinin desteklenmesi

• Diğer EV girişimleri ile etkileşimin ve işbirliğinin desteklenmesi

• EV teknolojisinin hayata geçirilmesinde kamu-özel sektör işbirliğinin geliştirilmesi

• EV programlarının, projelerinin ve girişimlerinin etkin ve entegre şekilde hayata geçirilmesi

• EV projeleri / araştırmaları için Devlet bütçesinin etkin ve entegre biçimde harcanması

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu EPDK

• Elektrik Piyasası Kanunu ve Doğal Gaz Piyasası Kanunu hükümlerinin uygulanması,

• Talimatların ve düzenlemelerin, şebeke kurallarının, dağıtım kurallarının, müşteri kurallarının ve denge ve iskan kurallarının onaylanması,

• Piyasada işleyen yasal varlıkların faaliyetlerinin ve uygulamalarının izlenmesi, ve de eşitlik ve şeffaflık standartlarına uyulmasını sağlamak amacıyla bunların lisans şartlarına uymalarının kontrol edilmesi;

• Piyasa koşulları açısından uygun olmayan tüketicilere elektrik satışında kullanılacak fiyatlandırma ilkelerinin oluşturulması

• Medeni Kanun hükümleri altında işleyen mali açıdan yeterli ve şeffaf bir elektrik piyasasının geliştirilmesi ve tüketicilere yeterli, iyi kaliteli, düşük maliyetli ve çevre dostu elektrik dağıtımı, ve bu

• Tarifelerin onaylanmasında şirketin verimliliğinin dikkate alınması ve etkili yönetimin özendirilmesi için teşviklere dayanan hedeflerin belirlenmesi.

• Maliyet yansıtıcı fiyatların uygulanması ve uygulanabilir düzenlemeler gereğince teknik ve teknik olmayan kayıpların minimize edilmesini amaçlayan önlemlerin kullanılması,

• Piyasa performansının gözlemlenmesi; performans standartlarının ve dağıtım ve müşteri hizmetleri kurallarının taslağının çizilmesi, değiştirilmesi, uygulanması ve kontrol edilmesi,

• Hedeflenen enerji verimliliği programlarının geliştirilmesine uzman katkısı (örneğin kazan dönüşüm programı paralelinde belediye gaz tedariki)


• Elektik Piyasası Kanunu, bir bütün olarak elektrik sektöründe çok büyük kazanımlar yaratacak, etkin ve verimli biçimde işleyen bir piyasanın çerçevesini oluşturmaktadır.


sayfa 9

piyasanın özerk olarak tanzim edilmesi ve denetlenmesi.

Türki Standartları Enstitüsü

• AB Direktiflerine uygun olarak ilgili ekipmanların sertifikasyonu

• Standartların çıkartılması

• Üreticilerin standartları anlamaları ve uygulamaları için Ürün ve Süreç Belgelendirmesi

• Standartların daha etkin uygulanması

Belediyeler • Belediye altyapı sistemlerinde, kamu ve idari binalarda karar vericilik

• Belediye hizmet yapılarında enerji verimliliğinin planlanması ve hayata geçirilmesi

• Bina yalıtımının/enerji performansının denetlenmesi ve kabul edilmesi

• EV projelerinin geliştirilmesi ve desteklenmesi

• Daha büyük altyapı EV yatırımları için yerel siyasi ortak karar ve yerel EV politikası geliştirilmesi

• Talebe göre gaz şebekeleri için büyümenin belirlenmesi

• Trafik akışının ve toplu taşıtların planlanması/izlenmesi

• Etkin bir yerel enerji tedariki stratejisinin (gaz) geliştirilmesi ve hayata geçirilmesi üzerine tavsiye

• Yerel EV girişimleri üzerine destek

• Demonstrasyon projeleri • Yerel düzeyde enerji tasarrufunu

ve çevre korunmasını destekleyen ikincil mevzuat

• Belediyelerin izleme görevi için kapasitelerinin artırılması (mali olarak ve düzenleme)


Sanayi Odaları

• Sanayi kuruluşlarının temsil edilmesi

• Hedeflendirme bilgisi ve sanayi kuruluşlarının üretim veriminin artırılması

• Ürünlerin pazarlanmasının desteklenmesi

• Sanayi kuruluşu verilerinin sağlanması

• Enerji verimliliği ve teknolojik süreçler üzerine en iyi deneyimlerin yayılması

• Sonuçların organize edilmesinin desteklenmesi

• Üyelerin üretim maliyetlerini indirmek için üst yönetim taahhütleri

• EV potansiyel analizleri için uzman katkısı ve sanayide alt sektör EV programlarının/stratejilerinin geliştirilmesi

• Hedeflenen sanayi sektörleri için düşük faizli kredilerin geliştirilmesinin desteklenmesi

• Tekrarlama için en iyi uygulama projeleri hakkında Bilgilendirme

• EV’ni ana sanayi dallarında hayata geçirmek için stratejiler

• Demonstrasyon projeleri • Uluslararası ve ulusal

hedeflendirme üzerine Bilgilendirme

• Vasıflı enerji denetçilerinin bulunması

• Sanayide KIGÜ’nün artırılması

Ticaret Odaları

• Türk ekonomisinin farklı dallarının desteklenmesi

• kontratlı faaliyetlerin yaygınlaştırılması

• Sanayi ve ticari işbirliğinin geliştirilmesi

• EV teçhizatının yerel üretiminin teşviki

• faaliyetlerin ve eğitimin desteklenmesi

• Sanayi işbirliğine bağlı know-how transferinin desteklenmesi

• Bankalar, yatırımcılar ve TH ile görüşmeler yapmak için EV alanındaki yerel sanayilere destek sağlanmasıEV konusunda KOBİ’lerin desteklenmesi

• Üyelerin üretim maliyetlerini düşürmek için üst yönetim taahhütleri

• EV ürünlerinin ve hizmetlerinin sınıflandırılmasının desteklenmesi

• Türkiye’ye EV teçhizatı üzerine know-how transferi

• Yerel olarak üretilen EV teçhizatlarının teşviki

Üniversiteler • Temel ve uygulamalı araştırma

• Ekipman üreticilerinin desteklenmesi

• Eğitim • Enerji yönetimi

konferansları

• Belirli ölçme, tanımlama ve sertifikasyon önlemleri için uzman sağlanması

• Belirli teknoloji uygulamalarının etkilerinin değerlendirilmesi üzerine uzman know-how sağlanması

• Araştırma faaliyetlerini ve servislerini, sanayi, TH ve EİE/UETM taleplerine uygun olarak pratik proje uygulamasına yönlendirilmesinde yardım

Devlet İstatistik Enstitüsü

• Yıllık enerji balansı • Sanayi dallarının enerji

rakamlarının karşılaştırılabilirliği

• Ekonomi sektörleri hakkında ilgili verilerin sağlanması

• Sonuçların ve enerji balansı verilerinin yayılması

• EV stratejisinin hayata geçirilmesinin değerlendirilmesi için desteki

• İstatiksel olarak karşılaştırılabilir veriler

• Uluslararası standartlara uygun olarak enerji balans sisteminin hayata geçirilmesi

Tüketici birlikleri

• İleri ve verimli teknolojiler ve aygıtlar üzerine tüketici bilgileri

• Enerji verimliliği faaliyetlerinin teşviki

• Sonuçların yayılması

• Bilgi ve teşvik materyallerinin ve EİE/UETM’den alınan tavsiyelerin kullanımı


sayfa 10

• Tüccar bilgileri • Tüketici haklarının

korunması

• Nihai enerji tüketim gruplarının talep bilgisinin değerlendirilmesi ve bilgi önlemlerinin uygun bir biçimde ayarlanması için EİE/UETM’nin desteklenmesi

• Enerji verimli teçhizatların ve aygıtların yayılması (sınıflandırma hareketleri vs.)

Çevre grupları ve birlikleri (yerel STK’lar)

• Çevre korumasının, kirlilik azaltımının teşviki ve bu gibi girişimler

• Yerel faaliyetlerin ve işbirliğinin başlatılmasının desteklenmesi

• EV ve çevre koruması hakkında yerel bilgi sonuçlarının desteklenmesi

• çevre koruması ve emisyon azaltma faaliyetlerinde faal konuma gelmeleri için Yetkililerin motive edilmesi

• Bilgi ve teşvik materyallerinin ve EİE/UETM’den alınan tavsiyelerin kullanımı

Tüketici grupları Sanayi sektörü

• Sanayi şirketi tarafından sağlam ve ekonomik olarak uygulanabilir enerji tedarikinin sağlanması

• Üretim sürecinin verimliliğinin maksimize etmek

• EV ve rehabilitasyon önlemlerinin başlatılması

• Kıyaslama(benchmarking) hakkında bilgi

• EV önlemleri ve oto-prodüktör hakkında en iyi uygulamalar hakkında bilgi sağlanması

• enerji tasarrufu etüt çalışmalarının yapılması

• Demonstrasyon projeleri • Enerji faturalarının azaltılması

Bina sektörü • Enerji tüketimi • ev, işyeri ve ticari binalarda

rehabilitasyon önlemlerinden sorumlu

• EV için şahsi (kişisel) girişimlerin geliştirilmesi

• Satın almalarda EV ekipmanların tercih edilmesi

• Yaşam kalitesinin geliştirilmesi • kararlı enerji ikmali • Enerji faturasının indirilmesi

Ticaret sektörü

• Enerji tüketimi • Rehabilitasyon

önlemlerinden sorumlu

• EV için şahsi (kişisel) girişimlerin geliştirilmesi

• Satın almalarda EV ekipmanların tercih edilmesi

• İş yerlerinin kalitesinin geliştirilmesi

• kararlı enerji ikmali Enerji faturalarının indirilmesi

Özel ve toplu taşıma sektörü

• Yolcu taşıma • Yük taşıma

• Daha az maliyetli ve daha fazla güvenilir taşıma biçimlerinin seçilmesi

• EV taşıtların tercih edilmesi

• Yakıt faturalarının indirilmesi • Zaman ve rahatlık açısından

kaliteli ulaşım

Kamu sektörü

• mahal ısıtması, soğutması için enerji tüketimi

• ofis aletleri için enerji tüketimi

• Ulaşım taşıtları için enerji tüketimi

• Tesis yönetme sistemlerinin uygulanması

• Daha verimli aletlerin ve araçların satın alınması

• Enerji faturalarının indirilmesi • Geliştirilmiş bina iklimlendirmesi • Daha iyi çalışma koşulları

2.2. Türk enerji sektörüne uluslararası yardımlar ve bağışlar Türkiye’ye yapılan tüm uluslararası yardımlar DPT tarafından koordine edilmektedir. Kredi anlaşmalarının bulunması durumunda, donörler ve DPT arasındaki sözleşmeler Hazine Müsteşarlığı tarafından da imzalanmaktadır.

Türk lehdarların dış yardım talepleri, belirli süreçlerin ve metodların izlenmesini takiben DPT’ye yapılmalıdır.

Geçmiş dönemde, AB Komisyonu tarafından Finansal İşbirliği Programı dahilinde onaylanan EİE’nin proje önerisi (Türkiye Enerji Verimliliği Stratejisi) dışında enerji verimliliği sektöründe AB ile herhangi bir dikkate değer işbirliği olmamıştır.


sayfa 11

Tablo 2-3: Geçmişte Enerji Verimliliği alanında AB tarafından desteklenmiş teknik yardım projeleri

Destekleyen/ Ülke

Uygulama Ajansı Proje ve Faaliyetler Desteğin tipi/ bileşenleri

Uygulama dönemi/ Tamamlama

AB 5. Çerçeve Programı Ar-Ge SOL-MED Projesi

Yunanistan’daki uygulamayı baz alarak Akdeniz ülkelerinde Avrupa Güneş Enerji Teknolojilerinin kullanımının yaygınlaşması

İkinci aşama: İtalya, Fransa, Bulgaristan, Romanya, Türkiye

2002

AB 5. Çerçeve Programı Ar-Ge SME-TC Projesi

Üçüncü Dünya Ülkelerinde yüksek potansiyeli olan agro-sanayinde biokütle teknolojilerinin kullanımı

2001

AB EPDK EPDK’ya Destek

AB mali kaynaklarından desteklenecek ve EPDK ile birlikte diğer ilgili kamu kurum/kuruluşlarında Türkiye’deki enerji piyasasının düzgün işlemesini sağlayacak kapasite artırımını amaçlayan bir program önerilmesi ve uygulanması

2002

AB Thermie-Programme action

Türk Enerji Sektörü için YİD ve Teknik yardım, Danışmanlık 1997/98

AB Thermie-Programme action

AB Enerj Teknolojisi İşbirliği-Türkiye Koordinasyon Merkezi

Türk piyasasının Avrupa enerji teknolojileri kapsamında araştırılması için hedef gruplara THERMIE projesi ile ilgili bilgilerin sağlanması

1996-98

Unutulmamalıdır ki Türkiye AB üyeliği için katılın öncesi dönemde bulunmaktadır. Teknik/mali AB yardımları (kapasite geliştirme, know-how ve tecrübe transferi) katılım öncesi dönem boyunca en önemli hususlar olarak karşımıza çıkmaktadır ve herhangi bir üçüncü dünya ülkesinin alabileceği diğer uluslararası yardım mekanizmaları ile aynı katogoride ele alınmamalıdır. Geçmişte, AB yardımları TAIEX yardımları ile sınırlı kalmış ve teknik/mali yardımların payı çok düşük olarak gerçekleşmiştir.


sayfa 12

Tablo 2-4 Enerji verimliliği sektöründe gerçekleştirilmiş ve devam eden teknik destek projeleri

Bağış yapan / ülke

Uygulama kuruluşu Projeler ve faaliyetler Yardım türü Uygulama

süresi/ Durum

Almanya GTZ

Erzurum’da binalarda enerji verimliliğine destek

UETM’de kapasite inşaası, enerji yöneticilerinin eğitilmesi, demonstrasyon projeleri

2002 – 2005, devam etmekte

Almanya KfW Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerde (KOBİ) çevre yatırımları

Kredi kolaylığı, KOBİ’ler için Enerjinin Rasyonel kullanımı ile ilgili yatırımlariçin kullanılabilir.

2003, devam etmekte

Japonya JICA Sanayide Enerji Tasarrufu

UETM’de kapasite arttırılması etütler, enerji yöneticilerinin eğitilmesi, politika belirlenmesi enerji verimliliği uygulama tesisi

2000 – 2005, Temmuz 2005 itibarıyla sona ermiştir

Dünya Bankası EİE, ETKB

veDSİ

Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının artırılması ve yenilenebilir enerji mevzuatının hazırlanması

Bir dizi küçük projeler ile kredi temini; EİE’de Proje Uygulama Birimi (PUB)

2003, devam etmekte

AB TAIEX Türk mevzatının AB müktesebatına uyumlaştırılması

Kapasite inşası, hizmetler, analizler

2002, devam etmekte

AB İdari İşbirliği Programı

EV Stratejisi, İhtiyaçların Değerlendirilmesi, Twining Projesi Fişinin hazırlanması

Danışmanlık hizmetleri 2003-2004

AB ETKB, EİE/UETM

Türk mevzuatının AB müktesebatı ile uyumlaştırılması

Kapasite inşaası ve Twining Projesi 2004

AB

ETKB ve MEDA Programı

MEDA programı dahilinde teknik yardım, Yasal ve kurumsal enerji sektörü veri tabanının yenilenmesi

Yasal düzenlemeler ile idari çerçevede deneme çalışmaları, çevre boyutu ve enerji sektöründe reform ihtiyacı

2001-2004

Bu kapsamda, JICA, DB ve GTZ projeleri ile elde edilen tecrübeler ve sonuçlar EİE/UETM bünyesinde gerçekleşek diğer projelere büyük katkı sağlayacaktır.

Sektörde sinerji sağlanması ile koordinasyonlu bir şekilde yürütülecek uygulamaların geliştirilmesi ve hayata geçirilmesi için de yine yukarıda sıralanan projelerin sonuçlarının değerlendirlmesi ve göz önünde bulundurulması önem taşımaktadır.

Ulusal ve yerel bazda EV faaliyetlerinin etkili bir biçimde uygulanamamasının temel nedeni finansal kaynakların eksikliğidir.


sayfa 13

3. MÜDAHALE 3.1. Hedefler Genel hedef, AB’ deki en iyi uygulamaları göz önüne alarak Türkiye’de enerji verimliliğinin iyileştirilmesidir.

Toplam hedef, nihai enerji tüketim sektörlerinde enerji verimliliğini iyileştirmektir. Belirlenen hedeflere ulaşmak için,

(i) devlet yönetiminin ve yerel yönetimlerin rasyonel (hedefli ve bütünleşik) bir enerji politikası tanımlanmasında ve uygulanmasında desteklenmesi

(ii) nihai tüketicilere ve sanayi kuruluşlarına, sektörlerine uygun önlemleri uygulayarak daha iyi verim elde etmelerini sağlamak için ekipman yardımı, danışmanlık firmaları ile ilgili bilgilerin yaygınlaştırılması ve uygun kredi koşullarının belirlenmesi gibi teknik ve finansal destek sağlanması

(iii) mevcut idari ve yasal yapının geliştirilmesi ve AB müktesebatı ile uyumunun sağlanması,

önerilmektedir.

AB ve destek olabilecek diğer potansiyel kurumların yasal ve idari düzenlemelerin geliştirilmesi ve enerji verimliliğine yönelik faaliyetlerin ortaklaşa finanse edilmesi çalışmalarında enerji verimliliği de vurgulanmaktadır.

Yukarıda diğer bölümlerde vurgulanan enerji verimliliğinin etkin olarak uygulanması önündeki engellerinin ortadan kaldırılmasına yardımcı olmak, EV Stratejisinin en önemli görevlerinden biri olacaktır. Dolayısıyla, EİE/UETM’nin ana misyonu, rasyonel bir enerji kullanımını geliştirmek ve talep tarafında enerji verimliliğini iyileştirmek, enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesine yardımcı olmak, ve Türkiye’de yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını geliştirmektir.

Bu hedeflere ulaşmak için gerekli olan mekanizmalar, mevcut kamu kuruluşları arasında yer alan ve EV çalışmaları ile doğrudan ilişkili olan EİE/UETM’nin yapısının güçlendirilmesi ve AB kurumları ve diğer donörlerden sağlanacak teknik ve finansal destekler ile idari yapının yeniden oluşturulmasıdır. Oluşturulan enerji verimliliği programının etkili bir şekilde finanse/ortaklaşa finanse edilmesinin doğruluğu, aşağıda belirtilen sonuçlar ile kanıtlanabilecektir:

Kamu hizmetlerindeki verimlilik artışı ile devlet bütçe harcamalarının azalması

EV artırılması ile enerji talebinin azalması

Çevre kirliliğinin azalması

Oldukça büyük teknoloji piyasasına know/how ve tecrübe transferlerinin artması

Ulusal ekonomi üzerindeki enerji ithalatından kaynaklanan ağır maliyetin azalması

Yeni iş olanaklarının oluşması.

Önerilen Hedeflerin Başlıca Unsurları ve Metodları Tüm nihai enerji tüketim sektörlerinde (sanayi, bina, ulaşım) enerji verimliliği

stratejisinin geliştirilmesi ve uygulanması için teknik/finansal destek sağlanması

Mevzuatın geliştirilmesi ve AB müktesebatına uyumun sağlanması

İdari ve bütünleşik/koordineli düzenlemelerin ve işbirliklerinin geliştirilmesi

Stratejinin uygulanmasının temini için idari düzenlemelerin desteklenmesi

EV Stratejisinin ve ulusal bazda etkili bir enerji yönetiminin uygulanmasının desteklenmesi


sayfa 14

Enerji verimliliği stratejisinin amacı EV Stratejisinin stratejik ve ilgili kurumlar ile birlikte bütünleşik olarak uygulanmasının

sağlanması için kamudaki paydaşlara ana hatları içeren bir dökümanın oluşturulması

Stratejinin bütünleşik ve işbirliği içerisinde uygulanması için ilgili kamu kuruluşlarının katılımının etkili olarak sağlanması

Stratejik ve bütünleşik enerji verimliliği projelerinin ve ulusal enerji verimliliği programlarının tasarlanması için gerekli temel araçlar olan önlemler ile ilgili analizler ve öneriler yapılması ve ilgili donörlerin destek sağlamaları için teşvik edilmesi

Önerilen faaliyetlerin uygulanması için zaman cetvelinin ve finansal kaynakların tanımlanması.

Beklenen sonuçlar EV’nin bütünleşik ve ilgili kurumlar ile birlikte oluşturulan faaliyetlerinin nihai enerji

sektörlerindeki eneji tasarruf potansiyellerinin belirlenmesi yolu ile ulusal enerji planlarına dahil edilmesinin sağlanması

Yasama ve yürütme düzeyinde enerji verimliliği yönleri hakkında tartışma ve karar için bir platform oluşturulması

Enerji verimliliği stratejisinin benimsenmesi ile uluslararası finans örgütlerinin dikkatinin çekilmesi ve projelerin uygulanmasına politik destek sağlanması

Stratejiye dayanarak, ilgili AB programlarından ortaklaşa finansman için uygulanabilecek yenilikçi enerji verimliliği projelerinin geliştirilmesi amacıyla kurumlar arası işbirliği ve kamu-özel sektör işbirliği oluşturulması

Strateji ile stratejik ve bütünleşik projelerin yurt çapında uygulanan enerji verimliliği politikaları ile paralel olarak geliştirilmesi

Stratejinin daha ileri düzeyde geliştirilmesi ve uygulanmasının Türk Hükümetinin ilgili kamu kurumları tarafından sağlanması ve başlıca yürütme merciinin ETKB olması.

3.2. İhtiyaçların değerlendirmesi – değinilecek sorunlar – gelişme için tavsiyeleri

Türk enerji sektörü incelendiğinde, geniş ölçüde uygulanabilir ve kısa vadede yüksek karlılığa sahip enerji verimliliği önlemlerinin mevcut olduğu açıkça görülmektedir. Ancak Türkiye’de enerji verimliliği önlemlerinin hayata geçirilmesini engelleyen bir takım sorunlar mevcuttur.

Avrupa ülkelerine göre nihai tüketim sektörlerindeki (bina, sanayi ve ulaşım) düşük seviyeli kişi başı gelir (3400 $/kişi) ve yüksek enerji tarifeleri, tüketicilerin enerji tasarrufu yapmasını zorunlu kılmaktadır.

Aşağıdaki sıralanan şekiller; Türkiye Enerji verimliliği stratejisinin altı ana odak alanı;

Türk enerji verimliliği politikasının geliştirilmesine yardımcı olmak

Stratejinin hayata geçirilmesi için kurumsal düzenlemelerin oluşturulmasına yardımcı olmak

Binalarda enerji verimliliği

Sanayide enerji verimliliği

Belediyelerde enerji verimliliği Ulaştırmada enerji verimliliği

için


sayfa 15


sayfa 16

A) bir taraftan esas engelleri/sorunları/nedenleri ve B) diğer taraftan sektörel hedefleri/ileri sürülen faaliyetleri/fırsatları belirtmektedir.

.

Sektör: Enerji verimliliği politikası A) saptanan engeller/sorunlar/nedenler

Neden

Sorun

Detaylı ve planlı enerji verimliliği politikasının yokluğu

Ulusal mevzuatta enerji verimliliği

konularının öncelikli olmaması

Enerji verimliliği bir çok nihai

enerji tüketicisi için düşük

önceliğe sahiptir

Bir çok enerji tüketicisine enerji tasarrufu ve çevre koruması arasında

bağlantı anlatılamamıştır

Enerji mevzuatınınuygulanması ve

Izlenmesi sınırlıdır

EV üzerine hedeflenen önlemler planlandığı

kadar başarılı değildir (veya

ilerlememektedir)

Enerji Verimliliği Yasası

halen hazırlanma aşamasındadır

Ulusal enerji stratejisi, talep kısmında enerji

verimliliği şeklinde açık bir kavram içermemektedir

Hedefe yönelik ve bütünleşik EV programları

mevcut değildir

EV teknikleri ve yöntemleri hakkında kolay elde edilebilir bilginin yetersizliği

Enerji verimliliğinin teşvik edilmesi için direkt tüketicilere

yönelik yetersiz mali destek

EV teknolojilerinin hayata geçirilmesi için ilgili

ekipman satıcıları ile ortak ve birlikte yapılan

planlların yetesizliği

Enerji sektöründe AB müktesabatı tam olarak

uygulanmamaktadır

EV sektöründe devlet ve yerel kamu organlarının yetersiz seviyedeki katılımları

Belediyelere EV girişimleri için

hemen hemen hiçbir karar yetkisi verilmemiştir

EİE’ye EV konusunda yetersiz yetki ve kaynak sağlanmıştır

EV önlemlerinin sonuçlarının değerlendirilmesi için enerji

istatistiklerinin yetersiz kullanımı

Kamu kuruluşları tarafından, EV sektöründeki faaliyetler için

koordinasyonunun gerekliliği anlaşılamamışdır


sayfa 17

Sektör: Enerji verimliliği politikası B) hedefler/önerilen faaliyetler/fırsatlar

i Stratejisi (İngilizce Orijinal Döküman Geçerlidir )Energy Efficiency Strategy in Turkey – EU Del. Ankara – April 2004

sayfa 18

Hedef

Faaliyet

Enerji tasarrufu için ekonomik teşvikler veya mali destek

programları oluşturmak

Ulusal Enerji Verimliliği mevzuatının

desteklenmesi

Ulusal yasaların EV’yi de içine alacak şekilde düzenlenmesi

Enerji verimliliğinin yerinde etkili ve geniş ölçekli gerçekleştirilmesi için politik çerçeve koşulları

Binaların enerji performansı hakkında

2002/91/EC sayılı ve diğer Komisyon Yönergelerinin

uygulanması

Türkiye yasalarının AB müktesabatı ile

tam uyumu

Bina, ulaştırma ve sanayi sektörleri için

ikincilmevzuatın güncelleştirilmesi

EV sektörü koordinasyonunu

oluşturmak için yatay faaliyetler

gerçekleştirmek

Enerji sektöründe yatırımcıların başvuru süreçlerinin kolaylaştırılması için EPDK ve ETKB’na destek (BOT,

taahhüt, leasing planları)

Enerji tasarrufu projelerinin/programlarının değerlendirilmesini olanaklı kılmak için enerji istatistik, enerji balans ve enerji

tahmin süreçlerinin geliştirilmesi

AK normlarının uygulanması için eğitim ve kapasite

oluşumu

Ulusal bir sera gazı emisyonu azaltımı

politikasının oluşturulmasının desteklenmesi

Kyoto protokolünden itibaren finansman modellerinin (CDM)

uygulanmasını olanaklı kılmak için faaliyetlerin

başlatılması

EV stratejisi geliştirilmesine devam edilmesi ve bu stratejiden hedefli

(stratejik) programların oluşturulması

Evsel aletlerde EV ile ilgili AK direktiflerinin

benimsenmesi ve ilgili firmalarla birlikle

uygulanması

Çevre korumasının ve yenilenebilir

enerji kullanımını ile ilgili müktesebatın

da uyumlaştırılması

EV yatırımları için mevcut vergi indirimi veya kredi teminat programlarının

geliştirilmesi ve değerlendiriilmesi

Enerji verimliliği fonunun fizibilitesinin

değerlendirilmesi (döner sermaye)

Uluslararası donörler nezdinde aktif ve bakanlıklararası

koordinli fon oluşumu

EV’de devlet kuruluşlarının sorumluluklarının, görevlerinin, işbirliği

yöntemlerinin ve anlaşmalarının tanımlanması

93/76/EEC sayılı Konsey Direktifine uygun olarak programlar geliştirilmesi

ve uygulanması

Yasadışı elektrik kullanımını durdurmak için etkili önlemlerin alınması (kontrol,

elektrik kesintisi, cezalar)

Türkiye İçin Enerji Verimliliğ

Sektör: Stratejinin uygulanması için kurumsal düzenlemeler A) saptanan engeller/sorunlar/nedenler

Neden

Sorun

İdarelerde enerji verimliliğinin özendirilmesi için bilgi ve organizasyonyetersizliği

EV önlemlerinin uygulanmasının yararları (parasal) hakkında kamu idarelerinde anlayış

yoksunluğu

Devam etmekte olan EVfaaliyetlerinin

koordinasyonunda etkinliğinde düşük seviyede

kalınması

EV uygulanması ve iyileştirilmesi için

yetersiz kapasiteler

EV stratejisinin uygulanması için

teknolojiler, yöntemler ve finansman yöntemleri hakkında Avrupa’dan

yetersiz know-how transferi

Proje ve program

geliştirilmesinde ve uygulanmasında proje devir

yönetiminin sınırlı kapasitesi ve yaklaşımı

Yetersiz EV faaliyetleri

EV faaliyetlerinde aracıların (birlikler, STK’lar, üniversiteler, belediyeler, danışmanlar) katılımının

yetersizliği

Düşük ulusal ve uluslararası işbirliği, know-how transferi ve veri tabanı

kurulum düzeyleri

Sektörel enerji verimliliği önlemleri üzerine bakanlıklar

arası sınırlı işbirliği

Enerji verimliliği sektöründe kurumlar arası yetersiz

işbirliği

Gerçekleştirilen enerji verimliliği faaliyetlerinin ve projelerinin

etkilerinin ve sonuçlarının sınırlı biçimde gözlemlenmesi ve

değerlendirilmesi


sayfa 19

Sektör: Stratejinin uygulanması için kurumsal düzenlemeler B) hedefler/önerilen faaliyetler /fırsatlar

Türkiye İçin Enerji Verimliliği Stratejisi (İngilizce Orijinal

sayfa 20

Döküman Geçerlidir )Energy Efficiency Strategy in Turkey – EU Del. Ankara – April 2004

Hedef

Faaliyet

Enerji Verimliliği Bilgilendirme politikasının yaratılması

Tüm eğitim düzeylerinde EV uygulamak için

strateji geliştirilmesi

EV projelerinin belirlenmesi, geliştirilmesi ve uygulanması için gerekli bilgi, eğitim ve kapasitelerin teminin sağlanması

Kamu idarelerine, kendi bünyelerinde düşük geri ödeme

süresi ile EV projeleri gerçekleştirmelerinde

destek verilmesi

Kamu kuruluşlarından

geliştirilmiş proje ve program

uygulamaları kalitesi

Sanayi ve Bina sektörlerindeki Enerji

Yöneticileri eğitim lerinin sertifikasyon sistemi ile birlikte

geliştirlmesi

Know-how transferinin, EVteknolojileri ve uygulama

yöntemleri hakkında bilginin artırılması ve uluslararası işbirliğinin oluşturulması

EV ağının kurulması (enstitüler, bilgi akışı, ulusal ve uluslararası

düzeyde uzmanlar)

EV önlemlerine aktif biçimde katılmak için aracılar (üniversiteler, birlikler) ile işbirliğini

yoğunlaştırmak, devam eden faaliyetlere

katılımlarını sağlamak

Ulusal ve uluslararası faaliyetler (konferanslar,

seminerler, çalışma toplantıları) düzenlemek

Teknik üniversitelerin enerji

verimliliği projeleri için araştırma potansiyellerinin

etkili hale getirilmesi

Devlet kuruluşlarında

EV projelerini belirlenmesi ve

uygulamaya geçirilmesi

EV üzerine mühendislik ve

mimarlıkta eğitim kurslarının

güncelleştirilmesi ve geliştirilmesi

Elektronik enerji bilgi sisteminin

geliştirilmesi: a)İntranet: b) İnternet: EV

teknolojisi veri tabanı, olgular

Türkiye Hükümetinin gazete, haber

bültenleri, e-posta servisleri aracılığıyla

EV ‘ni gündemde tutması

Kamu kuruluşları için “Enerji verimliliği projelerinin etkin

yönetimi” (uygulanışı, denetimi,

değerlendirilmesi) kılavuzunun geliştirilmesi

Uluslararası EV ağına (örn.OPET) üyelik için EİE/UETM başvurusu, Belediyelerinin Avrupa Birliklerine katılımını özendirmek (örn. FEDA

REA NE)

Sektör: Belediyelerde enerji verimliliği A) saptanan engeller/sorunlar/nedenler

Neden

Sorun

Belediyerledeki yetersiz kapasite ve finansman kaynağı

Belediyelerin çerçeve koşulları

toplam enerji yönetimini desteklememektedir

Sürdürülebilir kentsel gelişim için yetersiz temel

Belediye hizmetleri için artan

maliyetler (sokak aydınlatması, kamu binaları)

Enerji verimliliğini yerel düzeyde uygulamak için mali kapasite

yokluğu

Enerji tasarrufu tedbirleri için

için belediyelerin bütçe eksikliği

Enerji verimliliği yönetimi

imkanlarının eksikliği

Enerji verimliliği üzerine odaklanacak yetersiz kurumsal

kapasite

Sürdürülebilir EV yaklaşıml içeren enerji stratejisi ve

planları hemen hemen hiçbir belediyede mevcut değildir

Belediyelerde ısıtma amaçlı

enerji temini rekabete dayanmamaktadır

Kamu binalarının (okullar,

hastaneler, belediye daireleri vs.) mülkiyet yapısı, enerji

yönetiminin genel uygulanışını özendirmemektedir

Belediye enerji yönetimi gruplarının ve yerel enerji

kuruluşlarının, koordinasyon projelerinin ve işbirliğinin yokluğu

Vatandaşların yaşam kalitesini artırmak için bir hizmet gibi EV önlemlerinin uygulanmasının yararları (parasal) hakkında yerel yönetimlerde anlayış

eksikliği


sayfa 21

Sektör: Belediyelerde enerji verimliliği B) hedefler/önerilen faaliyetler /fırsatlar


sayfa 22

Hedef

Faaliyet

Rehabilitasyon / iyileştirme/

modernizasyon için mali araçlar sağlamak

Enerji yönetimi için kapasite sağlamak

Belediye sektöründe enerji tasarrufu ve

yenilenebilir enerjiler kullanımının

demonstrasyonu

Enerji verimliliği projeleri uygulamak yoluyla maliyetleri

indirmek

Kamu tesisleri için Üçüncü Taraf Finansmanı

seçeneklerini (enerji performans sözleşmesi, tesis yönetimi) analiz

etmek

Yerel Enerji Verimliliği Merkezlerinin yaratılması

Belediye enerji aksiyon planları

geliştirmek

Belediyelerde verimli ve sürekli enerji yönetim hizmetleri

Belediye enerji

verimliliği yönetimi uygulamak

Belediyelerde EV’nin geniş ölçekli uygulanışı için yasama yetkili çerçeve koşulları sağlamak

Belediye enerji yönetimi kullanma yönünde belediye girişimleri oluşturmak ve desteklemek

Belediyeler için Kamu-Özel sektör İşbirliğinde toplu taşıma sistemi

planlamasında (hafif raylı sistem, tekne) çerçeve geliştirmek

Bina operatörlerine (kapıcılara) enerji yönetimi

eğitimi verilmesi

Belediyelerde enerji yönetimi girişimlerini

oluşturmak ve desteklemek

Süreklilik yaklaşımı ile

belediye enerji kavramı geliştirmek

Enerji yönetiminin oluşturulması ve nihai tüketicilere/vatandaşlara ulaşmak için gelir oluşturmak amacıyla belediyelerin yerel hizmetlerindeki hisselerinden

yararlanmak EV yararlarını anlatmak için yönetici memurlarla yoğun

seminerler yapmak

Okullarla enerji tasarruf sözleşmeleri

gerçekleştirmek

Sektör: Binalarda enerji verimliliği A) saptanan engeller/sorunlar/nedenler

Neden

Sorun Binalarda enerjinin düşük verimle kullanımı

Binaların ısı kayıpları

Binalarda enerji

yönetiminin yokluğu

Verimsiz kazan sistemlerinden

kaynaklanan yüksek emisyonlar

Tam organize edilmemiş baca temizlenmesi ve kazan verim kontrolü

Düşük verime ve yüksek emisyona sahip tarihi geçmiş

kazan sistemleri ve düşük kalitede yakıt kullanımı

Bina sahiplerinin rehabilitasyon için mali kapasitelerinin yokluğu

Binaların yetersiz yalıtımı

Verimliliğin ilerletilmesi

için düşük ve sıfır maliyetli önlemler hakkında bilgi ve

know-how eksikliği

Teknoloji bilgisi ve

uygulama desteği eksikliği

Sadece birkaç kente doğal gaz sağlanması

Enerjiye kullanımına yönelik tüketici

bilincinin oluşmaması

Enerji tasarrufu için basit enerji tasarrufu

teknikleri ve yöntemleri ve yararları (parasal)

hakkında bilgi eksikliği

Kaçak elektrik kullanımı yüksek düzeydedir

Enerjiyle ilgili mevcut binalar

denetlenmemektedir


sayfa 23

Sektör: Binalarda enerli verimliliği B) hedefler/önerilen faaliyetler /fırsatlar

i Stratejisi (İngilizce Orijinal Döküman Geçerlidir )Energy Efficiency Strategy in Turkey – EU Del. Ankara – April 2004

sayfa 24

Hedef

Faaliyet

Binaların yalıtımının geliştirilmesi

Yapı standartlarına

uyulmasını iyileştirmek

Geniş ölçekli uygulama ve önlemlerin kontrolü

için düzenleyici çerçevenin

gerçekleştirilmesi

Mevcut yapı ve enerji temin

tesislerinin EV rehabilitasyonunu

özendirmek

Kömürden doğal gaza doğru veya kalorifer ısıtmasından bölgesel ısıtmaya yakıt geçişi

Bina yardımcılarına (kapıcılara) enerji yönetimi eğitimi

verilmesi

Binalarda enerji

yönetimini geliştirmek

Binalarda enerji kullanımının verimliliğini artırmakYaşam komforunu artırmak ve ısıtma maliyetini düşürmek

Enerji yönetimi ve ileri teknolojileri

tanıtmak (örneğin küçük ölçekli

kojenerasyon, ısı geri kazanımı vs.)

En iyi mevcut ve maliyet verimli teknolojiler ve

uygulama önlemleri hakkında bilgi

sağlamak

Yerel, daha etkin ısıtma sistemleri uygulamak

Kömür kazanlarını en son teknoloji doğal gaz kazanları ile değiştirmek

Isı tüketimini azaltmak için düşük maliyetli önlemler hakkında bilgi

Enerji tasarrufu yararlarını belirtmekle tüketici

davranışlarını değiştirmek ve bilinçlendirmek

Beklenen kullanıcılara binanın enerji

özellikleri hakkında bilgi sağlamak için

binaların enerji sertifikasyonu

Bina yapım standartlarının

denetimini kontrol etmek için belediyelerde

kapasite oluşturulması

Belediye enerji yönetimi kullanma yönünde

belediye girişimlerini oluşturmak ve desteklemek

Binanın sadece mevcut normlara

uygun inşa edildiği hallerde verilecek bina sigortasının yönlerini analiz etmek ve ilgili

özendirme önlemleri üstlenmek

Mevcut binaların EV rehabilitasyonu için finansman modeli

geliştirmek

Büyük binalar için zorunlu enerji yönetimi

planları oluşturmak (denetim, program,

nezaret)

Mimarlara ve müeahhitlik şirketlerine EV teknolojilerinin

uygulanması konusunda eğitim vermek

Türkiye İçin Enerji Verimliliğ

Sektör: Sanayide enerji verimliliği A) saptanan engeller/sorunlar/nedenler

Neden

Sorun

Sanayi sektöründe enerjinin verimli kullanılmaması

Sanayi sektörlerinde belirlenmemiş enerji tasarrufu potansiyeli

Enerji verimliliği önlemleri için eksik mali

kaynaklar

Sanayide yüksek enerji yoğunluğu

Özelleştirmesürecinden önce

ve bu süreç esnasında eksik EV faaliyetleri

İşletmelerin sınırlı mali kapasiteleri

Özelleştirme sürecinde enerji

verimliliğine gösterilen düşük ilgi

EV ekipmanılarının geliştirilmesi ve

uygulanması için yetersiz AR-GE uygulamaları

EV sektör stratejisi

eksikliği

Enerji tüketiminin yetersiz biçimde

ölçülmesi ve değerlendirilmesi

Enerji denetimleri

gerçekleştirmek için know-how eksikliği

EV yatırımlarında kamu şirketleri

üzeride idari yük (DPT onayı

gerekmektedir)

Sanayide kojenerasyon

üretiminin düşük düzeyde kullanımı

Mali yük (genellikle enflasyon) ve enerji

performans taahhütünü olanaklı kılacak yasal çerçevenin özendirici

olmaması

İleri finansman modellerinin uygulanması

için uygun olmayan koşullar

Enerji yoğunluğunun belirlenmesinde

yetersizlik


sayfa 25

Sektör: Sanayide enerji verimliliği B) hedefler/önerilen faaliyetler /fırsatlar


sayfa 26

Faaliyet

HedefNitelikli enerji

denetimleri temelinde enerji

tasarrufu potansiyeli analizleri

Sanayide REK potansiyelini, öncelikli sektörleri ve önlemleri

analiz etmek /

Sanayide enerji verimliliği ve

uygulamada know-how hakkında bilgi

Sanayi sektörü EV stratejisi uygulamak

KOİ’lerde EV’nin uygulanabilirliğini

sergilemek

Sanayide daha fazla KIG oto-

prodüktör özendirmek

Enerji

yoğunluğunu düşürmek

Enerji verimliliği vasıtasıyla sanayi kollarının rekabet güçlerini artırmak

Enerji yönetimi ve talep saha yönetimini

olanaklı kılmak için şirketlere

uzaktan ölçüm hizmetlerini yararları ile vurgulamak

Sanayi için mali

kapasite geliştirmek

Sanayide enerji etkinliği yatırımları için alternatif

finansman modelleri geliştirmek

Özel kredi kolaylıkları kullanımı

Şirketler için enerji denetleme/ raporlama

süreçlerini çevre sertifikasyon (ISO 14000)

süreçleri ile birleştirme olanaklarını analiz etmek

>2ktoe tüketen şirketler için EV

denetimleri/ planları/ programlarının hazırlanmasını

desteklemek ve enerji yönetimi sistemi

uygulamak

Başlıca sanayi sektörleri için REK

stratejileri geliştirmek,bu stratejilere

sektörel kıyaslama vebelirli

hedefler/programlar dahil etmek

EV ürünleri Ar-Ge’si için sanayilere mali destek

mekanizmaları (örn.vergi indirimi) geliştirmek

Kamu şirketlerine düşük geri ödeme

süreleri ile EV yatırımları için karar

verme gücü sağlamak

EV projeleri finasmanı için üçüncü taraf finansmanına imkan tanımak için yasal

çerçeve geliştirmek

EV yatırımlarını Türkiye’de dış kredilerle oluşturulacak enerji

fonları aracılığıyla finanse etmek

Sanayi özelleştirme ihaleleri süreçlerine

kaynak (enerji) tasarrufunu dahil

etmek

Sektör: Ulaştırmada enerji verimliliği A) saptanan engeller/sorunlar/nedenler

Neden

Sorun

Ulaştırma sektöründe verimli olmayan enerji kullanımı ve yüksek emisyon düzeyleri

Şehiriçi Toplu Taşıma

(ŞTT) sisteminin çekicilikten uzak

oluşu

Kentsel alanlarda trafik

yoğunluğunun artması

Artan tarfiğin neden olduğu

yüksek emisyon düzeyleri

ŞTT sistemlerinde emisyon

sınırları için kontrol mekanizmalarını

iyileştirmek

Araçlarıdaki düşük

enerji verimi

Belediyelerin (ŞTT sahipleri) mali kapasite

yetersizliği

Küçük ŞTT sistemlerinde yetersiz talep tarafı yönetimi

ŞTT servislerinin kötü kalitesi (bazı

büyükşehirler hariç)

Mal taşımacılığında yetersiz alternatifler

(yurtiçi gemicilik, demiryolları)

Artmakta olan mal

taşımacılığı

Artmakta olan özel araç kullanımı

Alternatif yakıt / motor sistemleri

kullanımının yararları hakkında

yetersiz bilgi

Bakanlıklar ve Belediyeler arasında taşıt planlama

ve emisyon kontrol üzerine sınırlı koordinasyon


sayfa 27


sayfa 28

Sektör: Ulaştırmada enerji verimliliği B) hedefler/önerilen faaliyetler /fırsatlar

Hedef

Faaliyet

Şehiriçi Toplu Taşıma (ŞTT)

sisteminin toplam verimini artırmak

ŞTT çekiciliğini düşük maliyetli geliştirme

önlemleri (bilgilendirme

hizmetleri, güvenilirlik, müşteri yönlendirme)

yoluyla artırmak

ŞTT ve diğer sistemlerde enerji verimliliği

önlemlerini belirlemek

Filo operatörlerine know-how transferi uygulamak ve EV önlemlerinin mali

yararlarını hesaplamak

Özel araçların enerji tüketimini azaltmak

Enerji yoğunluğu daha az ulaştırma yöntemlerinin kullanımı

Uyulmaması halinde ceza verilmesi dahil araçlar için

emisyon salınıkmı düzenlemelerini güncelleştirmek,

ŞTT araçlarının kontrol mekanizmalarını genişletmek

Emisyon kontrolleri yapmak , veri toplamak ve izlemek için uzman

ve ekipman kapasitesi oluşturmak

Kaynak tasarrufu ve yakıt dönüşümünü özendirmek için

kamu bilinci kampanyaları uygulamak

Filolarda (örn. Şehiriçi Toplu Taşıt veya sanayi ve kargo filoları) geniş ölçüde LPG kullanımını

özendirmek

Yakıt tüketimini azaltmak: için ŞTT araçlarının

(otobüslerin) modifiye edilmesi projelerinin

geliştirlmesi

Ulaştırma sektörü planlama sürecinde

koordinasyon sağlamak

Malların karayolu dışında taşınmasını

artırmak için seçenekleri

değerlendirmek

Toplu taşıma hizmetlerinde

yatırımları artırmak

Ulusal programda kalkınma hedefine uygun olarak toplu taşıma biçimlerinin

planlanmasında belediyelerin

katılımını desteklemek

Daha fazla enerji etkin toplu taşıma biçimlerini (hafif raylı sistem, deniz

taşımacılığı) desteklemek

Yeni araçların yakıt tüketimini yeni teknoloji uyarlamalarına

uygun olarak azaltmak için araba üreticileri ile gönüllü anlaşma

seçeneklerini tartışmak

4. VARSAYIMLAR VE RİSKLER 4.1 Tüm Varsayımlar ve Riskler

Bugünlerde, Türkiye yüksek enflasyon oranlarının yol açtığı durgunluktan kaynaklanan finansal ve ekonomik kriz içerisinde bulunmaktadır. Enerji verimliliği stratejisinin geliştirilmesi ve kesintisiz bir biçimde uyguanabilmesi için, bu krizin aşılacağı ve makroekonomik durumun dengeleneceği öngörülmektedir. Elektrik ve gaz piyasalarının liberalizasyonu ve bununla birlikte Türk pazarlarının daha da açılması, rekabetin artırılması için uygulanan politikaların başarı içinde devam edeceği varsayılmaktadır.

Türk sanayi kuruşları ve ticari işletmeler daha fazla rekabete dayanan piyasa içerisinde üretim maliyetlerinde “gerçek” pazar fiyatlarını yansıtmak durumunda kalacaklardır. Bu durumun sanayi kuruluşlarını üretim verimini artırmaya yönlendirecektir ve böylece otomatik olarak enerji verimliliğini geliştirecek ve muhtemelen enerji yoğun sanayi kuruluşlarının sektördeki ağırlığını azaltacaktır. Ancak bu oluşumların gerçekleşeceği süre zarfı belirsizdir. Enerji piyasasının liberalizasyonu sanayi kuruluşlarına, fiyat ve kalite bakımından temin ettikleri enerjinin kalitesini artırma şansı sağlayacaktır. Fakat enerji pazarının henüz gelişmekte olmasından dolayı, enerji fiyatları hala yeniden oluşum içerisinde bulunmaktadır.

Enerji piyasasının liberalizasyonu ile, diğer nihai enerji tüketicileri de enerji ihtiyaçlarını karşılama hususunda yeni bir ortamla karşı karşıya kalacaklardır. Fiyatlar temin maliyetlerini yansıtacak ve tüketicinin seçme şansı artacaktır. Fakat piyasanın liberalizasyonu henüz başladığından, gelecekteki sonuçlar net değildir. Tüketim zincirinin en sonunda bulunan konut ve ticari tüketiciler için enerji fiyatlarının en azından sabit kalacağının beklenmesine rağmen, verimlilik önlemleri ile belirlenecek olan fiyatların hangi seviyede olacağı henüz tahmin edilememektedir.

4.1 Riskler ve Esneklikler Spesifik riskler iki başlık altında toplanabilir. Birincisi, riskler direkt olarak enerji verimliliği stratejilerine katılımda ve bu stratejinin benimsenmesinde ortaya çıkabilir (Tablo 4-1). Risklerin ikinci grubu ise Türk Hükümetinin başlattığı faaliyetlerin (yani bireysel EV programlarının) başarısı ile ilgilidir (Tablo 4-2)

Tablo 4-1: Enerji verimliliği stratejisinin benimsenmesi ile ilişkili olan riskler Riskler Etkilenen

Unsurlar Olasılık Etkiler Öngörülen risk azaltma önlemleri

1. Strateji zamanında uygulamaya konulamaması

Tüm proje Düşük Yüksek

Tam zamanında teknik ve finansal yardım sağlanması ihtiyacı. Bir taraftan hükümetin diğer taraftan sponsorun (AB) büyük ölçüde taahhüdüne bakılırsa, risk oldukça sınırlıdır. Ayrıca yüksek donanımlı uzmanlar mevcuttur.

2. EIE/UETM‘nin gerek kapasite gerekse finansal kaynaklarının oluşumun zamanında tamamlanamaması

Ulaşılan sonuçlar Düşük Yüksek

Ekonomik kalkınma çerçevesinde enerji verimliliğinin önemi hakkında hükümet ile görüşmeleri yoğunlaştırmak. Yine de, mevcut hükümetin sorumluluklarına bakılırsa, risk oldukça sınırlıdır. Ayrıca, enerji ithalatının neden olduğu ticaret dengesindeki ağır yüke bakılırsa, gelecek yönetimlerin enerji verimliliğine yüksek ilgi göstereceği tahmin edilebilir.


sayfa 29

Tablo 4-2: EV Programlarının/Projelerinin uygulanmasıyla ilgili riskler Riskler Etkilenen

Unsurlar Olasılık

Etkiler Öngörülen risk azaltma önlemleri

1. Enerji verimliliği programalarının uygulama hızı henüz test edilmemiştir ve bu, beklenenden daha fazla bir süre içerisinde gerçekleşebilir.

Bireysel bileşenler (ek programların ve bireysel girişimlerin verimliliği)

Orta Orta

Riski azaltmak için, detaylı düzenlemeler proje başlangıcı öncesi AB,ABGS ve ETKB /EIE/UETM arasında tam bir uyum içinde gerçekleştirilmelidir. Uygun personel dağılımı yapılacaktır. Ek olarak ilk yılın gelir aktivite dokümanları hazırlanacaktır. Mühendislik alanındaki uluslararası ve yerel başvurular EIE/UETM’yi projenin teknik oluşumunu destekleyecektir. Projenin sonuçları takip edilmeli ve program hedefleri taleplere bağlı olarak düzenlenmelidir.

2. Teşviklerin politik yada diğer sebeplerle zamanında sağlanamama riski

Tüm program Düşük Yüksek

Bu alanda performans izlemesi, ABGS denetimi altında ve önem verilen bir aktivite olmalıdır Bu alanla ilgili olarak hem hükümete hem de AB’ye verilen tahaütler ile ilgili riskler oldukça azdır. Ayrıca enerji verimliliği önlemleri, kayıpları azaltacak böylece fiyat artışlarını da azaltmak suretiyle dengeleyecektir

5. STRATEJİNİN UYGULAMA PROGRAMI İhtiyaçların değerlendirmesine, engellerin belirlenmesine ve belirli engelleri aşmak için gerekli faaliyetlerin oluşturulmasına dayanarak, bu bölümde, enerji verimliliği stratejilerinin uygulanması için gerekli olan çalışma programı açıklanmaktadır.

Ancak, uygulamadan önce yapılması gereken daha fazla incelenmiş ve detaylandırılmış olan bir faaliyet tanımlamasına ihtiyaç vardır. Bir taraftan enerji verimliliği üzerine politik/mevzuat faaliyetlerinin gereksinimi, diğer taraftan sektörel önlemlerin fayda/maliyet analizlerinin gereksinimi ışığında, önceliklerin belirlenmesi gerekir.

Bu bakış açısı ile 3 ana faaliyet sektörü tanımlanmıştır:

Uygulama, yatay faaliyetler ve başlatma faaliyetleri için temel koşullar Enerji verimliliği politikasıyla ilgili önlemler Nihai enerji tüketim sektörlerindeki önlemler

6.2 Enerji verimliliği stratejisisinin uygulanması için aktivitelere ve faaliyetlere genel yaklaşım

5.2.3 Faaliyetlerin hedef gruplara yönelik olarak tasarlanması Her alt sektör için, ayrıntılı faaliyetlerin ve görevlerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi, bunların o alt sektör için ve aynı zamanda tüm enerji sektörü için öneminin dikkatli bir biçimde araştırılması gereksinimi bulunmaktadır. Bu kapsamda, (i) hedef grupları, (ii) hedef gruplarının rolleri, (iii) aracı gruplar, (iv) stratejinin ana faaliyetlet alanları şeklinde alt başlıklar belirlenmişlerdir. Belirli bir hedef grubu farklı rollere sahip olabilir, hedef grubu için bu faaliyetlerde yer alan farklı aracılar ve muhtemelen farklı faaliyet alanları da bulunabilir.

Her hedef grubu enerji sektörü içerisinde, oluşturulan enerji verimliliği stratejisi faaliyetlerini ve yardımcı programları içeren farklı rollere sahip olabilir:

Politika belirleyici (ulusal enerji politikasının oluşturanTürk Hükümeti, ayrıca belediyeler ve bölgesel yönetimler)


sayfa 30

Enerjiyi nihai tüketim için dönüştüren enerji “üreticisi” (örneğin kamu/özel santraller, oto-prodüktörler)

Tüketici (örneğin ısı-elektrik tüketen kamu binalarının sahibi olarak kamu idareleri - hastane, okul vs.)

Enerji ile uğraşan şirket sahibi (örn. yerel gaz tedariki şirketinin hissedarı gibi belediye)

Bu ilişkiler ağı, Şekil 5.1’de birbirleri arasındaki bağlantılar ile gösterilmiştir.

Şekil 5-1 Başlıca Hedef grupları,roller ve faaliyetler

Hedef Gruplar

Türkiye Hükümeti

Belediyeler

Kamu, ticari ve konut binaları

Sanayi

Ulaştırma

Hedef GruplarınPotansiyel Rolleri

Politika belirleyici

Üretici/altyapı

Tüketici /Sahip

Aracılar

Üniversiteler(devlet yada özel

Okullar Devlet yada özel)

STK’lar

Ticari ve SinaiBirlikler

Mimarlar OdasıSanayi ve

TicaretOdası

EV teknolojisi sağlayan sanayi

kurumları

Temel faaliyetler

Politika belirleme ,

yasal mevzuat çalışmalarına

destek

Danışmanlıkhizmetleri

Teknik destekı

Bilgilendirme veBilgi Dağıtım

Kapasite oluşturma

Eğitim

Demostrasyon

Enerji Verimliliğinin Ana Hedef Grupları, Roller ve Faaliyetler

MaliDestek

Servis Sağlayıcılar

(finans, teknoloji, ekipman, danışma, eğitim)

Finans kurumları

Diğer


sayfa 31

5.2.3 Faaliyet alanlarının belirlenmesi Faaliyetler değişik hedef gruplarını yönelik olacaktır:

Hükümet (ulusal düzeyde tüm kuruluşları içermektedir)

Belediyeler (diğerlerinin yanı sıra belediye ulaştırma ve gaz dağıtım şirketlerini, kamu binalarını ve sokak aydınlatmasını da içermektedir)

Sanayi

Ulaşım

Bölgesel ve yerel enerji verimlilik merkezleri, üniversiteler, STK’lar, EIE/UETM ve bireysel hedef grupları arasında önemli aracılar olarak tanımlanmaktadır.

Kamu kurumları

− Üniversiteler

− Yönetimler

− Okullar

− Hastaneler

− Oteller

− Trafik Şubeleri

STK’lar

− Konut birlikleri

− Ticaret odalar

− Mimarlar odası

− Tüketici koruma dernekleri

− Sanayi kolu birlikleri

− Çevreci gruplar

− Ulaştırma sektöründeki özel birlikler

Bireysel hedef gruplarına ve bunların rasyonel enerji kullanımı (REK) ve enerji verimliliği alanındaki rollerine uygun olarak, EIE/UETM bir takım faaliyetler geliştirmeli ve yürütmelidir. Bunlar:

Faaliyet – Politika desteği Enerji politikasını enerji verimliliği kavramı ile bütünleştirme ve özel yatırımcıların

katılımı için bir temel oluşturma

Uygulama desteği dahil olmak üzere, enerji verimliliğine ilişkin ikincil mevzuat hazırlama

Avrupa enerji politikası ve mevzuatına uyum sağlanması için gerekli normların ve standartların ve düzenlemelerin hazırlanması

Bu politikanın uygulanmasına yardım etmek (Bilgilendirme, değerlendirme ve izleme)

Faaliyet – Yol gösterici hizmetler ve teknik yardımlar Belediyelere enerji planları hazırlama ve enerji yönetimi uygulama hususunda

tavsiyelerde bulunma

Enerji üretim ve kullanım sektörlerine/gruplarına, enerji tasarrufu için fırsatların saptanmasında ve enerji verimliliğinin artırılmasında teknik destek sağlama


sayfa 32

Proje geliştirme ve piyasa potansiyeli çalışmaları için teknik destek

AR-GE çalışmalarına mevcut yapıyı geliştirmek için destek ve işbirliği

Faaliyet – Bilgilendirme ve bilgi dağıtım hizmetleri Maliyetsiz ve düşük maliyetli enerji verimliliği önlemleri hakkında ve Türkiye’deki

uygulamalardan çıkarılan dersler dahil en iyi uygulamalar hakkında bilgilendirme

Mali destek program bilgilerini sağlama (bağışlar, düşük faizli krediler)

Mevcut krediler ve finansman mekanizmaları yönetimi hakkında bilgilendirme

Sanayi sektörü programlarının teşvikine ve uygulanmasına destek olma

EV teknolojisi hedefli know-how bilgi transferi, örneğin küçük ve orta ölçekli işletmeleri enerji denetimleri yapmaya ve EV uygulamaya yönlendirme

Nihai enerji tüketim sektörleri hakkında bilgi toplama (bina, sanayi, ulaşım)

Uluslararası ağlara katılım (EnR,OPET,vs.)

Faaliyet – Kapasite Geliştirme ve Eğitim Enerji tasarrufu ekipmanlarının etkin kullanımı

AB ve diğer programlar için proje teklifleri hazırlanması

Sektörel ve stratejik bilgilendirme progranları hazırlanması

Enerji yönetiminde yer alan kişilere eğitim verilmesi

Seminerler, çalışma toplantıları, konferanslar organize etme

Faaliyet - Demostrasyon, proje geliştirme ve yürütme hizmetleri Özel projelerin yürütülmesi (demostrasyon için küçük ölçekli-projeler ve büyük yatırım

projelerine kısmi katkılar)

Pilot ve demonstrasyon projelerinin, sonuçların izlenmesi ve dağıtılması dahil olmak üzere, proje geliştirme süreçlerinin tamamına destek olmak

Faaliyet- Enerji verimliliği projeleri finansman kaynaklarına erişimi kolaylaştırmak

Ulusal projelere yönlendirilecek hükümet ve diğer bağış fonlarının yönetimi

Yerel ve yabancı özel yatırımcıların katılımının teşviki

Enerji verimliliğine yönelik üçüncü tarafların mali destek programlarının yönetilmesi/desteklenmesi

‘Ortak Uygulama’ programlarına katılma projeleri hazırlama

‘Enerji Verimliliği Fonu” kurulmasına ve yönetilmesine yardımcı olma


sayfa 33

6.2 Uygulama, yatay faaliyetler ve başlatma faaliyetleri için temel koşullar

Ulusal enerji politikasının bütünleşik bir unsuru olarak enerji verimliliği stratejisinin uygulanması için öngörülen faaliyetler aşağıda ana hatları ile verilmektedir:

5.2.1 EIE/UETM’nin yapısal ve idari açıdan güçlendirilmesi Ülkedeki tüm sosyal ve ekonomik sektörlerde enerji verimliliğinin artırılması için, EIE/UETM’nin faaliyetlerii tüm gerekli enstümanların etkin şekilde uygulanmasını gerektirir. (enerji standartları, etiketleme, etüt, izleme, v.b)

Bununla birlikte; genel olarak, yetki ve sorumlulukların dağılımı kesin olarak tanımlanmalıdır.

EİE/UETM enerji verimliliği konularına dair mevzuatların taslaklarını hazırlayacak ve de ilgili -standartları belirleyecektir. YÜRÜTME ROLÜ

ETKB ve diğer ilgili bakanlıklar ilgili mevzuatı-normları-standartları onaylayacak ve uygulayacak. YASAMA ROLÜ

EIE/UETM’nin yetki ve sorumluluklarının güçlendirilmesi ve diğer kamu kuruluşlarının katılımını sağlamak için, yürütmeden sorumlu olan bu kurumun ana çalışma ve işbirliği süreçleri yeniden gözden geçirilmelidir. EIE/UETM’nin rolü, görevleri, yetkisi ve ana mali kaynakları belirlenmelidir. Yasal hükümler ise ETKB tarafından verilmelidir.

Halen hazırlanmakta olan Enerji Verimliliği Yasa Tasarısı taslağında, EV stratejisinin diğer ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının da katılımı ile EİE/UETM tarafından uygulanmasını belirten bir madde yer alabilir.

Enerji verimliliği stratejisinin uygulanma sürecinin tasarlanması için, idari düzenlemelerle ilgili daha fazla çalışma, analiz ve teknik destek gerekecektir.

Yürütücü kuruluşun (UETM gibi) idari ve faaliyetlerin yerine getirilmesi gibi yükümlülüklerini belirlemek için üst kurullar oluşturulabilir .

Gelecekte etkili bir idari yapı oluşturulması için gerekli düzenlemeler Hedef kitle, toplumun her sektöründe yer almakta olan nihai enerji tüketicileri olmakla birlikte enerji verimliliği programı yürütülmesi yatay bir görevdir. Avrupa Birliği üyesi ve aday ülkelerden elde edilen tecrübelere göre, enerji verimliliği stratejisinin ülke tamamında uygulanmasında, mevcut idari yapının ve uygulanacak önlemlerin çeşitli hedef gruplarının taleplerini karşılayacak biçimde düzenlenmeleri halinde en çok etkili olduğu gerçeğini vurgulamaktadır. Enerji verimliliği tek bir önlemle sağlanamaz. Nihai enerji tüketicilerinin taleplerini belirlemek için;

Bilinçlendirme faaliyetlerinin desteklenmesi

Sonuçların ve uygulanabilirliğin somut projelerle tüm sektörlede sergilenmesi,

Teknolojik bilgi ve yürütme desteği sağlanması,

Denetim, sonuçların izlenmesi ve değerlendirilmesi

gibi bir takım basamakları içeren stratejik ve bütünleşik bir yaklaşımın uygulanması gerekmektedir.


sayfa 34

Bu yaklaşım, idari anlamda, yürütmenin yasamadan (bakanlıklar) bağımsız olması halinde başarılı bir biçimde uygulanabilir. Tecrübeler, enerji verimliliği ile görevlendirilen kurum veya kuruluşların; uygulamak için daha iyi kapasiteleri olduğunu göstermiştir:

İlgili devlet ve yerel yönetimlerinin sektörel programlara aktif biçimde katkısını sağlamak,

Aracıların rolünü artırmak,

Uluslararası bağış örgütleri kanalı ile fon toplamak ve fonun idaresini sağlamak

Özel müşteriler için profesyonel danışmalık hizmetleri sağlamak ve geliştirmek

Enerji verimliliğinde kapasite oluşumunu sağlamak

gibi faaliyetleri yürütmede başarılı olduklarını göstermiştir.

Yukarıda belirtilmekte olan faaliyetler, enerji verimliliği politikasının stratejik programlar vasıtasıyla etkin ve kesintisiz biçimde uygulanması için önemlidir. Böyle bir idari yapının hedefleri:

i) Enerji verimliliği programlarında ilgili bakanlıkların katılımını geliştirmeyi amaçlamakta (sektörel önlemler)

ii) Üçüncü tarafların (tüketici sektöründe aracılar ve özel girişimler) katılımı için idari çerçeve sağlamaktadır

EIE/UETM’nin etkin, esnek ve başarılı bir şekilde faaliyetlerini sürdürebilmesi bazı gereksinimlere bağlıdır; bunlar:

a) Politik gereksinimler:

Politik müdahelelerden bağımsız olarak Ulusal Enerji Verimlilik Politikalarının desteklenmesi

Kamu kurumları içerisinde kapasite oluşturabilmesi,

Politik / yasama kararlarının zamanında uygulanmasının sağlanması

Paydaşlar ile kamu kurumları arasında etkin bir koordinasyonun sağlanması

b) Ekonomik gereksinimler:

Devlet bütçesinden bağımsızlık,

Hedeflenen sektörel EV faaliyetleri için EİE/UETM’nin konu ile ilgili ayırmış olduğu bütçeye katkı sağlayacak ilgili diğer bakanlıkların bütçe kalemlerini oluşturmalarının temini

Ticari faaliyetler ile gelir/kazanç elde etme iznin olması

Kamu idarelerinin EIE/UETM faaliyetlerine katılımlarının sağlanmasıdır.

Devlet bütçesinden yeterli miktarda kaynak kullanımının sağlanması ve özel müşterilere yönelik hizmetlerin hazırlanması, etkili, bütünleşik ve stratejik bir yaklaşım ile uygulamada olan hizmetler için finansman yaratılması için büyük önem taşımaktadır. Örneğin, devlet bütçesinin EV projeleri(mevcut koşullarda stratejik ve bütünleşik projeler bulunmamaktadır) için ayırmış olduğu payın büyük bir bölümü EİE/UETM’ye danışmalık hizmetlerinden elde edilecek gelirler vasıtasıyla aktarımı sağlanabilir.


sayfa 35

5.2.3 Başlatma ve sürdürülebilirlik ile ilgili faaliyetler EV Stratejisinin onaylanmasını takiben 2004 yılında strateji kapsamındaki uygulamalar başlayacaktır. Bu bağlamda, analitik çalışmalar, ilgili kurum ve kuruluşların aktif katılımları ile kısa süre içinde tamamlanmalıdır (birkaç ay gibi).

Amaç Faaliyet UygulamaTürüEV Stratejisi elemanlarının detaylandırılması için bakanlıklar arası toplantılar düzenleme Koordinasyon

Ulusal enerji politikalarının anahtar elemanı olarak EV anlayışının gelişimi ve güçlenmesi Koordinasyon

Paydaşların EV Stratejisi uygulamalarına aktif biçimde katılımlarını sağlama

Politika oluşturulması

EV önlemlerinin yoğun sektörel programlamasını olanaklı kılmak için EİE/UETM’yi güçlendirerek fonksiyonlarının kuvvetlendirilmesi

Analiz

EV stratejisinin geliştirilmesine devam edilmesi ve stratejik programların hazırlanması

EV önlemlerinin/stratejilerinin uygulanmasına mali destek için bağış yapanların yaklaşımlarını AB GS ve DPT üzerinden koordine etme

Koordinasyon

Strateji uygulanmasında EIE/UETM’ye idari yetki verilmesi Yönetim EIE/UETM ile ilgili hükümler dahil EV kanununun uygulanması Yönetim İşbirliği ve devlet etkileşiminin özel koşullarını belirleme Çalışma

EV stratejisinin uygulanmasında EIE/UETM’ye idari yetki verilmesi Hizmete yönelik enerji verimliliği kurumunun yaratılması veya

dış kaynaklardan temin edilmesi fırsatlarını analiz etme Çalışma

Enerji verimliliği stratejisi programının ve özel program uygulamalarının geliştirilmesi Programlama

Proje formülasyonu-EV stratejisi uygulanmasında teknik yardım için başvurma Programlama

Strateji programlarının sonuçlarının devamlı izlenmesi ve değerlendirilmesi için yöntem uygulamak Programlama

Enerji stratejisini, programını ve tahminleri düzenli olarak gözden geçirme ve güncelleştirme, Enerji balanslarından alınan sonuçları kullanma

Programlama

Hükümet birimleri ile (Ulaştırma Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Çevre Bakanlığı, vs..) finansman programları (enerji stratejisi, finansal şema, program ve proje uygulamaları) geliştirme

Politika oluşturulması

Uzun vadede EV stratejisinin sürdürülebilirliğini sağlama

Maliye Bakanlığından + DPT dan EV enerji uygulaması için yasal/finansal destek çalışmaları Finansman

Hükümet ve AB arasında anlaşmalar (teknik yardım/ikili sözleşme) imzalama

Yönetim

EV stratejik aktivitelerin finansmanının temin edilmesi için Hükümet ve ilave bağış yapanlarla müzakereler

Yönetim Kesintisiz finansman sağlama

EIE/UETM hizmetlerinin özel müteşebbüslere ve uluslararası finans kurumlarına pazarlanması

Çalışma, Bilgilendirme


sayfa 36

Sürekli finansman temini Nihai enerji tüketim sektörlerindeki belirlenmiş enerji tasarrufu potansiyellerine dayanan öncelikli ve maliyeti az olan önlemlerin ilgili kamu kurum veya kuruluşlarının kendi bütçelerindeki kaynaklardan karşılanması EİE/UETM’ye bütünleşik ve ilgili kurumlar ile birlikte tasarlanmış olan aksiyon planlarının uygulanması için gerekli finansmanın sağlanmasına yardımcı olacaktır. Türk özel sektöründe mevcut olan potansiyeli göz önünde bulundurarak, Türk Hükümeti özel ve dış kaynakların katkılarının artırılması ile kamu kurumları üzerindeki bu mali yükü azaltmak niyetindedir.

EV Stratejisi içerisinde yer alan faaliyetlerin ilgili kamu paydaşlarının aktif katılımı ile yürütülmesi için AB (çoğunlukla ikili teknik destek programları) , GTZ, JICA gibi donörler ve KfW, DB, ERBD, GEF ve EIB gibi fonlar finansman sağlama hususunda teşvik edilebilir.

5.2.3 Enerji verimliliğinin artırılması için kurumsal düzenlemeler ve yatay faaliyetler

EIE/UETM’nin EV ile ilgili faaliyetlerini yaygınlaştırmak için gerekli olan temel yatay faaliyet, uygun iletişim araçlarının kullanılmasıdır. Yürütülen faaliyetlerin, günlük proje gelişiminde ve danışmalık hizmetlerinde göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Aşağıdaki bilgi yöntemleri tavsiye edilmektedir.

Amaç Faaliyet Uygulama türüEV faaliyetlerini uygulayan kurumlar ile Bakanlıklar arası işbirliğinin sağlanması Yasama

Devlet kurumlarının EV’deki sorumluluklarının, görevlerinin, olası işbirliği alanlarının belirlenmesi

Politika oluşturma

EV sektöründe iletişim ve koordinasyon sağlamada yatay faaliyetlerin uygulanması EV ile ilgili bilgi paylaşımı için bir politika belirlenmesi Politika

oluşturma Mevcut en iyi teknolojiler ve en iyi uygulamalar üzerine know-how transferini artırmak için, uluslararası enerji kurumları ile işbirliklerinin ve bağlantıların oluşturulması

Koordinasyon

AB Enerji Verimliliği Networkleri ile bağlantıların yapılması Koordinasyon

Enerji Yöneticileri Eğitim Merkezlerinin kurulmasını desteklemek Kapasite oluşturma

Üniversiteler-sanayi birlikleri-enerji yöneticileri merkezleri ve kuruluşları arasında bir bilgi ağının kurulması Koordinasyon

Bilgi transferini olanaklı kılmak ve faaliyetlerin çakışmasını önlemek için etkin işbirliği

EV sektöründe devam etmekte olan projeler arasında bağlantılar ve işbirliği fırsatlarının oluşturulması Koordinasyon

AB Enerji / Çevre programlarının, ABD Programlarının ve diğer programların uygulama ve uygulamalara katılım süreçlerinden haberdar olunması

Analiz

Türkiye enerji sektöründeki yabancı girişimler hakkında veri tabanı geliştirme ve sinerji etkilerini kullanma Analiz

AB Ulaşım ve Enerji Genel Müdürlüğü ile işbirliği yapma – Türkiye’nin uygun programlara katılımının sağlanması (Intellegent Energy gibi)

Koordinasyon

Sektörel stratejileri uygulamak için stratejik proje planlama ve enerji verimliliği programlama üzerine eğitim faaliyetleri

Kapasite oluşturma

Hükümet kurumları programlarında ve projelerinde kaliteyi geliştirmek

EV projelerini kendi tesislerinde düşük geri ödeme süresi ile gerçekleştirmeleri için kamu idarelerine karar verme gücü sağlanması

Yasama


sayfa 37

Amaç Faaliyet Uygulama türüUlusal ve yerel düzeyde kamu kurumları için EV proje uygulanması, denetimi ve değerlendirmesinin “ayrıntılı tasarısını” geliştirme

Analiz + kapasite oluşturma

Tanıtım broşürlerinin hazırlanması Bilgilendirme Bir web sayfasının oluşturulması Bilgilendirme Ulusal iletişim ağının oluşturulması ve uluslararası diğer hatlarla bağlanması

Koordinasyon

EV stratejisinin geliştirilmesi için halka yönelik tanıtım faaliyetlerinin organize edilmesi

Bilgilendirme

UETM’nin faaliyet alanlarının, görevlerin ve sorumluluklarının ve bütçe planlarının sürekli gözden geçirilmesi

Çalışma

İdari yatay faaliyetler

Hükümet birimleri ve hedef grup temsilcileri ile işbirliği yapılması ve toplantılar düzenlenmesi

Yönetim

Yapının, İdari çalışma programının, ekipman ihtiyacının gözden geçirilmesi

Çalışma

Dış teknik destek seçme hususunda AB ile işbirliği (AB/TR danışmanı)

Yönetim

İç ve dış iletişim kodunun ve araçlarının belirlenmesi Çalışma

UETM’de kapasite oluşturulması

Çalışmanın hedef sektörleri için Uzman Çalışma gruplarının yaratılması

Yönetim

Web Sayfası: Mevcut olan web sayfasının yenilenmesi gerekmektedir. UETM’nin rolü statüsü, hedefleri ve amaçları, personel bilgisi, kurum tarafından verilen hizmetlerin kısa tanımı, Enerji Verimliliği Stratejisinin ve sonraki programların, devam etmekte olan ve tamamlanmış projelerin bilgileri gibi bilgiler bu web sayfası aracılığı ile anlatılabilir.

Tanıtım Broşürü: Bir tanıtım broşürü hazırlanarak UETM ‘nin rolü ve statüsü, hedefleri ve amaçlar, verilen hizmetlerin kısa tanımları, Enerji Verimliliği Stratejisinin ve devam etmekte olan programların bilgilerinin bu yol ile de tanıtımı sağlanabilir.

Proje referans sayfaları: Her bir faaliyetin tamamlanmasının ardından, hedefler, uygulama yolları, elde edilen sonuçlar ve katılımcılar hakkındaki bilgileri içeren bir proje referans sayfası hazırlanmalıdır.

Haber Bülteni: Hedef gruplara Enerji Verimliliği Stratejisi uygulamaları hakkındaki gelişmeleri ve elde edilen sonuçları aktarmak için düzenli bir haber bülteninin hazırlanması tavsiye edilmektedir. Bu haber bülteni, EIE/UETM çalışmalarıyla ilgili haberler hakkında kısa makaleler ve kısa proje bilgileri içerebilir.

Avrupa ağı EIE/UETM, enerji ve çevre politikaları açısından Türkiye’nin Avrupa ile bütünleşme sürecine katkıda bulunmalıdır.

Avrupa enerji ve çevre politikalarıyla ilgili kararlardan, düzenlemelerden ve yasalardan ve uzun dönemde AB’ye kabul edilme koşullarından haberdar olmak amacıyla, ilgili Avrupa kurumları (özellikle Avrupa Dış İlişkiler Komisyonu ve Avrupa Enerji ve Ulaşım Komisyonu) ile işbirliği yoğunlaştırılmalıdır.

Teknoloji ve uygulama yöntemleri hakkında know-how transferi ile uluslararası finansman sağlanması, UETM’nin faaliyetlerini etkili bir şekilde yerine getirmesi için büyük önem taşımaktadır. Dolayısıyla, UETM’nin faaliyetlerine bilgi, öneri, yardım veya bağış ile katkıda bulunabilecek tüm uluslararası kurumlarla, kuruluşlarla ve danışmanlarla irtibat sağlanmalıdır. Örneğin:


sayfa 38

Managenergy – Avrupa’daki ulusal ve yerel enerji kuruluşları ağları

F.E.D.A.R.E.N.E. – Avrupa yerel ve bölgesel enerji kuruluşları birliği

COGEN Avrupa- Kojenerasyon Ticari Birlikleri

EUROHEAT&Power – Avrupadaki merkezi ısıtma ve kojenerasyon birlikleri

EnR – Avrupa Ulusal Enerji Kuruluşları Ağları

Diğer ülkelerdeki (özellikle Batı Avrupa‘daki ülkeler, Orta ve Doğu Avrupa’daki ülkeler) EV Kuruluşları ile ağ faaliyetleri ve ikili düzenlemeler, eğitim ve deneyim değişimleri için mükemmel fırsatlar sunacaktır.

EV Stratejisinin uygulanması esnasında, bağlantılar kurulması, araştırma bilgileri için öncelikler oluşturulması ve uluslararası işbirliği için gerekli çabaların tanımlanması için, AB destekli proje çerçevesinde sağlanan dış Teknik destek kullanılmalıdır.

Uluslararası işbirliği projelerine katılım Türkiye, “Intellegent Energy-Europe”, “Enerji, Çevre ve Sürekli Kalkınma” sektöründe Araştırma ve Teknolojik Gelişim için 6. Çerçeve Programı gibi enerji verimliliği destek programlarına katılımak için uygun bir ülkedir. Ortak proje geliştirilmesi amacıyla potansiyel proje ortaklarıyla ilişkiler kurmak için uluslararası bağlantılar kullanılmalıdır. Aynı süreç, Avrupa Ağı OPET’e (Enerji Teknolojilerini Tanıtma İdaresi) üyelik başvurusu için de geçerlidir.

Avrupa Programı projelerine katılım, UETM’nin kesintisiz işleyişi için geliştirilmesi gereken bir unsur olacaktır.

6.2 Enerji Verimliliği politikasıyla ilgili önlemler

5.3.1 Türk hükümeti enerji verimliliği politikası geliştirme önlemleri

Amaç Faaliyet/paket Faaliyet türü Enerji verimliliğini geliştirerek karbon dioksit emisyonlarını sınırlandırma hakkında 13 Eylül 1993 tarihli 93/76/EEC sayılı Konsey Direktifsinin uygulanması (SAVE) (Omnibüs Direktif)

Yasama

Türkiye çapında yayımlanmış ve uygulanmış AK Direktiflerine uygunluğu izleme kapasitesinin geliştirilmesi

Kapasite oluşturma

Kapasite oluşturma + koordinasyon

Türk mevzuatının AB müktesabatına uyumlu hale getirilmesi

EV’yi arttırarak sera gazı emisyon azaltım politikasına katkı sağlanması

Politika oluşturma

Ulusal enerji verimlilik yasalarının desteklenmesi Yasama EIE/UETM rolü ve görevlerinin EV Kanuna dahil edilmesi Yasama Bina, ulaşım ve sanayi sektörleri için ikincil mevzuatın güncelleştirilmesi Yasama

Enerji verimliliğinin ortaklaşa uygulanması yönünde ulusal mevzuatın gözden geçirilmesi Ulusal Enerji Tasarrufu Merkezinin yasal olarak kurulması Yasama

Enerji Verimliliği Fonu uygulaması seçeneğini analiz etme (örn. Okullarla veya sanayi için ayrılmış fonlarla enerji tasarrufu sözleşmeleri)

Analiz EV sektörü için yenilikçi finansman modellerinin uygulanmasını olanaklı kılmak

Enerji verimliliği finansman modelleri için piyasa seçenekleri belirleme (taahhüt, tesis yönetimi, YİD) Analiz


sayfa 39

5.3.2 Türk enerji verimliliği mevzuatının ilgili AB müktesebatı ile uyumlaştırılması için gerekli önlemler

Genel amaç, Türkiye’de enerji verimliliği mevzuatının ilgili AB müktesebatına uygun olarak geliştirmektir.

Enerji verimliliği konuları için genel çerçeve sağlayan bir enerji verimliliği yasa tasarısının hazırlanması için çalışmalar başlatılmıştır. Daha önce alınmış olan önlemlere göre, 1995 ve 2000 yıllarında sırasıyla “sanayi işletmelerinde enerji verimliliğini artırmak için alınacak önlemler” hakkında Yönetmelik ve yeni yapıların yalıtımı hakkında yönetmelik çıkarılmıştır.

Orta vadedeki hedefler: I) Enerji verimliliğine ait Türk mevzuatının AB müktesabatına uyumlaştırma faaliyetlerinin tamamlanması ve ii) Enerji verimliliği alanında AB müktesabatının etkin bir biçimde uygulanışını sağlamak için uygun idari yapı oluşturulması

Enerji verimliliği alanında AB müktesabatının önemli bir bölümünün Türkiye’de uygulamaya konulması planlanmıştır. Örneğin, elektrikli ev aletleri, ve nihai kullanım amaçlı ekipmanlar ile ilgili enerji verimliliği çalışmaları, genel olarak AB etiketleme ve ürün bilgi şartları ile karşılanmaktadır. Konu ile ilgili Türk mevzuatını, ev klimalarının enerji etiketlemesiyle ilgili 92/75/EEC Konsey Direktifini tamamlayan 22 Mart 2002 tarihli 2002/31/EC sayılı Komisyon Direktifi ile aynı çizgide hazırlamak için Sanayi ve Ticaret Bakanlığında çalışmalar yapılmaktadır. Enerji verimliliği müktesebatının bir diğer alanı bina sektörüdür. Konu ile ilgili temel belge Enerji verimliliğinin artırılması yoluyla Karbon Dioksit Emisyonunu Azaltma hakkında 93/76/EEC sayılı Konsey Direktifidir:

1. Direktif, üye ülkelerin aşağıdaki alanlarda programlar hazırlamalarını ve uygulamalarını talep etmektedir:

Olası kullanıcılara binanın enerji özellikleri hakkında bilgi sağlamak amacıyla binaların enerji sertifikasyonu

Hizmet bedellerinin bina kullanıcıları arasında adil dağılımını sağlamak amacıyla ısıtma, havalandırma (soğutma) ve sıcak su bedellerinin gerçek tüketim temelinde ücretlendirilmesi;

Kamu sektöründe enerji verimliliği yatırımları için üçüncü taraf finansmanı (denetim, kurulum, işletim ve bakım hizmetleri dahil);

Yeni binalarda ısı yalıtımı;

15 kw dan fazla güce sahip kazanların düzenli olarak bakımının yapılması;

Yüksek enerji tüketimli girişimlerin enerji etütleri;

2. Bu programlar aşağıdaki hususları göz önünde bulundurmalıdır;

Enerji verimliliğinde potansiyel gelişmeler;

Maliyet etkinliği;

Teknik fizibilite;

Çevresel etkiler

3. Üye ülkeler, her iki yılda bir Komisyona, uygulanan programlar ve bunların sonuçları hakkında bilgi vermelidir. Ayrıca üye ülkeler, Komisyonun uygun gördüğü yerlerde program içeriklerinde düzenlemeler yapmalıdır.

Türkiye’de, Kasım 1995 tarihli Yönetmelik, yıllık olarak petrol eşdeğeri 2.000 ton veya daha fazla enerji tüketimine sahip sanayi işletmelerinin kendi tesislerinde enerji yönetimi sistemi kurmalarını gerektirmekteyken, yeni konut binaları ve ticari binalar için ısı yalıtım standartları TS 825 ile düzenlenmektedir. Omnibus direktifi ile uyum sağlayacak diğer düzenlemelerin veya süreçlerin var olup olmadığı, daha fazla araştırma gerektirmektedir. Ancak ilk göze çarpan, Türk kurumları tarafından bu direktife uygun hiçbir program yaklaşımının olmadığı Türkiye İçin Enerji Verimliliği Stratejisi (İngilizce Orijinal Döküman Geçerlidir )Energy Efficiency Strategy in Turkey – EU Del. Ankara – April 2004

sayfa 40

gözükmektedir. Ayrıca Türkiye’nin, Binaların enerji performansı hakkında Avrupa Parlamentosunun ve Konseyinin 16 Aralık 2002 tarihli ve 2002/91/EC Komisyon Direktifini nasıl ele aldığı henüz açık değildir.

Ancak bu Direktif Ocak 2003 başından itibaren yürürlüktedir ve tüm AB üye ülkeleri 2006 yılına kadar kendi yönetmeliklerini kabul etmelidir. Dolayısıyla, tüm ilgili düzenlemelerin bu direktife uygun olarak uyarlanması, Türkiye için Enerji Verimliliği Stratejisinde önemli bir önem taşımaktadır. “Enerji Verimliliği Yasa Tasarısı” TBMM tarafından onaylanıp 2005 yılı IV. çeyreğinde yürürlüğe girmesi amacıyla, 2005 yılının II. çeyreğinde Bakanlar Kuruluna sunulacaktır.

Tablo 5.1, Türk mevzuatını müktesabata uygun olarak AB mevzuatı ile uyumlu hale getirmek için yapılan ve/veya yapılmakta olan düzenlemeleri özetlemektedir.

Tablo 5-1: Yapılan ve/veya yapılmakta olan düzenlemelerin zaman cetveli

DÜZENLEME:

Ev aletlerinin enerji ve diğer kaynaklar tüketiminin, sınıflandırma ve standart ürün bilgisi yoluyla belirtilmesi hakkında 22 Eylül 2002 tarihli 92/75/EEC sayılı Konsey Direktifi

Ve

Ev klimalarının enerji sınıflandırması hakkında 92/75/EEC sayılı Konsey Direktifini tamamlayan 22 Mart 2003 tarih 2002/31/EC sayılı Komisyon Direktifi

Uyumlaştırma Gerçekleştiren

kurum

Önem

derecesi

Öngörülen

yayım tarihi

Madde 1: Bu Direktiifnin amacı, özellikle sınıflandırıma ve ürün bilgisi yoluyla, enerji ve diğer başlıca kaynaklar tüketimi hakkında bilgi yoluyla, ve çeşitli ev aletleri hakkında bilgi yoluyla, çıkarılacak ulusal yasaların müktesabata uyumunu olanaklı kılmak, ve böylece tüketicilere daha fazla enerji verimli aletler seçme olanağı sağlamaktır. İşbu Direktif, ev dışı kullanım için satılsalar bile, aşağıdaki aletler için uygulanacaktır:

-buzdolapları, dondurucular, vs.

-çamaşır makineleri , kurutucular, vs

-bulaşık makineleri, fırınlar, su ısıtıcıları ve sıcak su depoları aletleri, aydınlatma kaynakları, klima aletleri.

Henüz yok

Çalışmalar Sanayi ve

Ticaret Bakanlığında sürmektedir.

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı

yüksek IV, 200

3

DÜZENLEME:

Enerji verimliliğini iyileştirme yoluyla karbon dioksit emisyonunu sınırlandırma hakkında 13 Eylül 1993 tarihli 93/76/EEC sayılı Konsey Direktifi (Omnibüs Direktif)


kurum

Önem derecesi

Madde 2: Üye Devletler, yapıların enerji belgelendirilmeleri üzerine programlar tasarlar ve uygular.

Hayır Bayındırlık ve İskan Bakanlığı

EIE

yüksek

Madde 3: Üye Devletler, ısıtma, soğutma ve sıcak su bedelelllerini gerçek tüketime dayanarak ücretlendirme üzerine programlar tasarlar ve uygular.


EIE

yüksek

Madde 4: Üye Devletler, kamu sektöründe enerji verimliliği için üçüncü tarafların finasmanına olanak tanıyan programlar tasarlar ve uygular.

Hayır DPT, ETKB orta

Madde 5: Üye Devletler, yeni binaların verimli ısı yalıtımı edinmesi için programlar program tasarlar ve uygular.

Kısmen TS 825 tarafından

EIE/UETM yüksek


sayfa 41

Düzenleme: Uyumlaştırma Gerçekleştiren kurum

Önem derecesi

Madde 6: Üye Devletler, ısı yalıtımlarının düzenli olarak denetlenmesi üzerine programlar tasarlar ve uygular.


yüksek

Madde 7: Üye Devletler; sanayi işletmelerinin enerji etütlerinin düzenli olarak yapılması amaçlı programlar tasarlar ve uygular.

Kısmen UETM tarafından

EIE/UETM orta

Madde 9: Üye Devletler, bu Direktif doğrultusunda sağlanan programları uygulamak için alınan önlemlerin sonuçları hakkında her iki yılda bir Komisyona bilgi verir.

Hayır ETKB , EIE orta

Düzenleme: Uyumlaştırma Gerçekleştiren

kurum

Önem derecesi

Öngörülen yayım süre

2000/55/EC: Floresan aydınlatma ayar rezistansları için etkinlik şartları hakkında 18 Eylül 2000 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi

Henüz yok Sanayi ve Ticaret

Bakanlığı

yüksek III, 2003

Düzenleme:

Binaların enerji performansı hakkında Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 16 Aralık 2002 tarihli 2002/91/EC sayılı Komisyon Direktifi


kurum

Önem derecesi

Madde 3,2: Üye Devletler, ulusal veya bölgesel düzeyde, genel çerçeveye dayanarak binaların enerji performasını hesaplama metodolojisi uygulamalılar.

Hayır EIE/UETM Yüksek

Madde 4: 1. Üye Devletler, binalarda minimum enerji perfromansı gereksinimini sağlayacak gerekli tedbirleri alacaktır.

Hayır EIE/UETM Yüksek

Madde 5: Üye Devletler; yeni binaların minimum enerji performansı gereksinimini karşılamalarını sağlamak için gerekli tedbirleri alacaktır. Üye devletler, 1000 m² den fazla toplam kullanılabilir alana sahip binalar için, inşaat başlamadan önce alternatif sistemlerin teknik, çevre ve ekonomik fizibilitelerin dikkate alınmalarını sağlayacaktır.

UETM

bölümlerinde

EIE/UETM ,


Yüksek

Madde 6: Üye Devletler, toplam faydalı kullanım alanı 1000 M2 üzerinde mevcut yapılarda onarım işleri gerçekleştirildiğinde, bunların enerji performanslarının minimum ihtiyacı karşılayacak şekilde yükseltilmesi için gerekli tedbirleri alacaktır.

Hayır EIE/UETM ,


Yüksek

Madde 7: 1. Üye Devletler, binalar tamamlandığında, satıldığında yada kiralandığında sahiplere yada sahipler tarafından kullanıcı yada kiracıya, enerji performans belgesi verilmesini sağlayacaktır.

Hayır EIE/UETM , Bayındırlık ve İskan Bakanlığı

,Belediyeler

Madde 8: Enerji tüketimi azaltılmasına ve CO2 yayılımı sınırlandırmasına atfen, Üye Devletler ya:

a) Yenilenemeyen sıvı veya katı yakıtlı kazanların düzenli kontrolü için gerekli önlemler tertip edecek

b) ya da, kazanların değiştirilmesi, ısı sistemlerinde diğer değişikliklerin yapılması konusunda kullanıcılara tavsiyeler verilmesini sağlayacak adımlar atacaktır

Hayır Çevre Bakanlığı,

Belediyeler UETM

Yüksek


sayfa 42

Düzenleme: Uyumlaştırma Gerçekleştiren kurum

Önem derecesi

Madde 9: Üye devletler, 12 kW dan fazla enerji tüketen havalandırma sistemlerinin düzenli muayenesi için gerekli tedbirleri alacaktır.

Hayır Sanayi ve Ticaret

Bakanlığı

Madde 10: Üye Devletler, binaların sertifikalarındırılmasının, ve kazanların ve havalandırma sistemlerinin denetiminin vasıflı ve/ veya yetkili bir uzman tarafından bağımsız bir biçimde yapılmasını sağlayacaktır.

Hayır UETM , Belediyeler

Madde 12: Üye Devletler, bina kullanıcılarına, enerji performansını artırmaya hizmet eden farklı yöntemleri anlatmak amacıyla gerekli önlemler alabilirler.

UETM

bölümleri

UETM , Belediyeler

Yüksek

Düzenleme: 76/495/EEC: Şehir içi yolcu taşımacılıkta rasyonel enerji kullanımı hakkında 4 Mayıs 1976 tarihli Konsey Önerisi

Uyumlaştırma Gerçekleştiren kurum

Önem derecesi

Toplu taşımacılık görevi, 1930 yılında çıkarılan Belediyeler Kanununun 19.5 Maddesi gereğince belediyelere verilmiş ve bu görev son yıllarda neredeyse tamamen Belediyeler tarafından gerçekleştirilmektedir. Bazı belediyelerdeki durumu yansıtan belge, Ek’te sunulmuştur.

MoT,

Belediyeler orta

Nihai Enerji Tüketim Sektörlerindeki önlemler Enerji verimliliği stratejisi faaliyetlerini uygulamak için enerji verimliliği programlarının geliştirilmesi önerilmektedir. Bu gibi programlar, uygulama için teknik destek sağlama şartıyla, belirli enerji tüketim sektörlerine (inşaat, sanayi, hizmetler, KOBİ’ler, ulaşım) yönelik bazı bileşimler içermelidir.

5.3.3 Belediyelerde Enerji Verimliliğini Amaçlayan Önlemler Amaç Faaliyet Faaliyet türü

Mevcut bina ve inşaat standartlarının uygulanmasının kontrolünde belediyelerin görevini ve rolünü belirlemek

Politika oluşturma

Yasaların gözden geçirilmesi, Belediyelere yönelik danışma hizmetleri geliştirme Yasama

İzleme çalışmalarında belediyelerin olanaklarını güçlendirmek için mali destek sağlama Finansman

EV yapı rehabilitasyon önlemlerinin Üçüncü Taraflarca Finanse edilmesi yoluyla belediye bütçelerini rahatlatma Yasama

Belediyelerin gözlemleme görevleri için kapasitelerini artırma (mali araçların sağlanması, ve de açık/anlaşılır düzenlemeler)

Kapasite oluşturma

Belediyelerde, EV önlemlerini geniş ölçekte uygulanması için yasal çerçeve sağlamak

Belediyelerin EV önlemlerine aktif katılımını olanaklı kılma (binalarda veya taşımada veya gaz tedarikinde, Kamu-Özel sektör işbirliği) ve yararları yeni alt yapı önlemleri için kullanma

Yasama


sayfa 43

Amaç Faaliyet/paket Faaliyet türü

Bina operatörlerinin (kapıcıların) enerji yönetimi eğitimi Kapasite oluşturma

Değişik sektörlerde (esasen kamu sektöründe) enerji yönetimi gerçekleştirmek için açık bir statüye sahip yerel EV Merkezlerinin Kurulmasını desteklemek

Kapasite oluşturma

Belediye enerji verimliliği yönetimi uygulamak

Yerel enerji kuruluşlarında kapasite oluşturulması için teknik yardım sağlama

Kapasite oluşturma

Kamu binalarında enerji yönetiminin (işletim maliyetlerinin azaltılması) Hükümete yönelik yararlarını tartışmak için bir çalışma grubu (Sağlık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, UETM , İçişleri Bakanlığı) oluşturma ve hedefli işbirliği ve projeler geliştirme

Koordinasyon

Bölgesel yönetimleri bir aracı gibi sürece dahil etme Koordinasyon Kamu binalarında (okullar, hastaneler,vs.) enerji maliyeti tasarrufu temelinde enerji yönetimini olanaklı kılmak için kamu finansman mekanizmaları geliştirme

Analiz

Belediyelerde / kamu binalarında Enerji Yönetimi Uygulamak için bölgesel yönetimlerin ve ilgili bakanlıkların (eğitim, sağlık) katılımlarının sağlanması Kamu binalarında enerji yönetimi oluşturmaları için yerel enerji

kuruluşlarına statü verme Politika oluşturma

5.3.4 Bina Sektöründe Enerji Verimliliği Önlemleri Hedef Faaliyet Faaliyet türü

Binaların enerji perfromansı hakkında Avrupa Parlâmentosu ve Konseyinin 16 Aralık 2002 tarihli 2002 /91/EC Komisyon Direktifiinin uygulanması

Yasama

Elektrikli ev aletlerinde ve binalarda EV hakkında AK Direktiflerini yerine getirmek için önlemlerin geliştirilmesi ve uygulanması

Teşvik, danışma

Binalarda rasyonel enerji kullanımı için program yaklaşımının uygulanması Programlama

Bina inşaatı standartlarının denetimini kontrol etmek için belediyelerde kapasite oluşturulması Denetleme, Teftiş: Bağımsız kontrol makamlarına ihtiyacı karşılama, belgelendirme süreçlerini uygulama (enerji geçişi), ölçüm ve kontrol prosedürlerini standartlaştırma, ısıl performans sağlamak için özel sigorta sistemi yaratma

Kapasite oluşturma

Baca bakımı servisi (baca temizleme birimleri) içeren bağımsız kazan kontrolü mekanizmasını ve belediye enerji yöneticilerini güçlendirme

Kapasite oluşturma

Standart ve düzenlemeleri yenileme: hesaplama standartları sağlama, mevcut yapıların ısıtma ve soğutma yüklerini sınırlandırma, yeni yapılarda olduğu gibi mevcut binalarda da ısı yalıtımını zorunlu kılma

Yasama

Yapı standartlarına uyulmasını iyileştirmek ve ilgili Komisyon Direktiflerini uygulamak

Isı kontrol sistemleri için demonstrasyon projelerinin hazırlığı, denetimi ve kontrolü Programlama


sayfa 44

Amaç Faaliyet Faaliyet türü

Yapı operatörlerinin (kapıcıların) enerji yönetimi eğitimi Kapasite oluşturma

Belediye enerji yönetimi kullanmaya yönelik belediye girişimlerini geliştirme ve destekleme Finansman

Eğitimi geliştirme:Güçlü eğitim politikaları geliştirme (nihai kullanıcılara, öğrencilere, planlamacılara, kontrolörlere, imalatçılara, satıcılara, müteahhitlere yönelik), yerel ve merkezi yönetimlerin eğitimleri, medyanın eğitimi

Eğitim+kapasite oluşturma+Bilgilendirme+ teşvik

Binalarda enerji yönetim sisteminin oluşturulması

Büyük yapılar için enerji yönetimini mecburi hale getirme (teftiş -denetim-programlama) Yasama

Hastanelerden başlayarak, kamu hizmet binalarında “Entegre kaynak yönetimi” demonstrasyon projesi (enerji,su, atık madde, atık su)

Demonstrasyon

Pilot Tesis yönetimi uygulamak ve bu yoldan yasal koşulların yeniden gözden geçirilmesi ve geliştirilmesi gereksinimini belirlemek

Demonstrasyon

Özel evlerde katı yakıttan doğal gaza geçişte küçük / bireysel ısınma sistemlerinin rehabilitasyonu için ana noktalar geliştirmek ve bunları yaymak

Analiz + Teşvik

İdari veya ofis binalarından, okullardan vs. başlayarak, Kamu binalarında gelişmiş ısı kontrol sistemleri (örn. Tek oda sıcaklığı kontrolü) üzerine demonstrasyon projeleri

Demonstrasyon

Enerji verimliliği uygulamalarını özendirme: ısı yalıtım uygulamaları için (düşük faizli) krediler, enerji verimliliği yatırımcıları için vergi indirimi veya muafiyeti

Finansman

Demostrasyon projelerinin uygulanması

Güneş ısısı kolektör sistemlerinin geniş çaplı kullanımınının demonstrasyonu Demonstrasyon

5.3.5 Sanayi Sektöründe Enerji Verimliliği Önlemleri Hedef Faaliyet Faaliyet türü

Anahtar sanayi sektörleri için REK stratejileri geliştirme, kıstas belirleme ve özel hedefler/programlar geliştirme

Analiz + Programlama

Kamu şirketlerine, düşük geri ödeme süreli EV yatırımları için karar verme gücü sağlama Yasama Alt sektörler dahil

Sanayi Sektörü EV Stratejisi geliştirme Sanayiler için yüke bağlı tarife sistemi uygulamak, bunun

paralelinde: sanayide entegre enerji yönetimi için teşvik önlemleri başlatmak (fazla yük indirimi)

Programlama

Enerji Yönentimi (EM) eğitim kurslarından en iyi uygulamaları teşvik etme yoluyla, sanayi şirketlerinde enerji denetiminin ve enerji yönetiminin etkililiği hakkında bilinci yükseltme

Bilgilendirme

2 ktoe dan fazla enerji tüketen şirketler için zorunlu EV etütlerinin/programlarının/planlarının hazırlanmasını destekleme ve enerji yönetim sistemi uygulama

Finansman

KOBİ’lerde enerji tasarrufu için ana noktalar geliştirme ve yayma

Analiz + Programlama

Enerji yönetim sistemlerinin sanayide uygulanması: Üretim süreçlerinde güç kaynaklarının tüketimini kontrol etmek için, büyük miktarda güç tüketicilerinin sayaç cihazlarıyla donatılması

Demonstrasyon

Küçük ve orta ölçekli işletmelerde (KOBİ)EV’nin uygulanabilirliğinin gösterilmesi

Farklı proseslerde değişken hız sürücülerinin uygulanması Demonstrasyon


sayfa 45

Ulaşım Sektöründe Enerji Verimliliği Önlemleri Hedef Faaliyet Faaliyet türü

Şehir içi Toplu Taşıma Şirketlerine ve filo operatörlerine bilgi ve danışma hizmetleri sağlanması Bilgilendirme

Filo operatörlerine know-how transferi sağlanması ve mali yararların anlatılması Programlama

Filolar (örn. ŞTT veya snayi ve kargo filoları) için SDG (sıkıştırılmış doğal gaz) gibi, araçlarda alternatif yakıtların kullanımını teşvik etmek

Programlama

Araba/filo yıkamaları için güneş kolektör sistemlerinden sıcak su üretimini teşvik etmek (örn. ŞTT şirketlerinde)

Programlama

Şehir içi Toplu Taşım (ŞTT) sektörünün toplam verimini artırma

Yakıt tüketimini azaltma: Örneğin, enerji verimliliğini geliştirmek için ŞTT araçlarının (otobüslerin) Ayarlanması üzerine demonstrasyon projesi

Demonstrasyon

Uyulmaması halinde ceza verilmesi dahil, araçlar için emisyon düzenlemelerini güncelleştirmek, ŞTT araçlarının kontrol mekanizmasını genişletmek

Yasama

ŞTT operatörlerinin emisyon belgeleme görevlerinin yerine getirilmesi (kişi yada ton km başına yakıt tüketimi) Yasama

Emisyon kontrolleri, veri derleme bildirimi ve izleme işlemlerini gerçekleştirmek için, uzman ve ekipman kısmında kapasite oluşturulması

Kapasite oluşturma

Özel araçların ve filoların enerji tüketiminin azaltılması Mevcut standart ve normlara uyulmasını ve, idari makamların kurumsal olarak güçlendirilmesi

Kaynak tasarrufu davranışını ve yakıt dönüşümünü (örn. Doğal gaza dönüşüm) özendirmek için kamu bilinci kampanyaları gerçekleştirmek

Bilgilendirme+Demonstrasyon

Kamu-Özel Sektör İşbirliğinde, toplu taşıt biçimi planlamada (hafif raylı sistem, deniz taşımacılığı), belediyeler için çerçeve koşullarını geliştirmek

Politika oluşturma

Malların karayolları dışında taşınmasını artırma seçeneğini değerlendirme Analiz

Ulaştırma sektörü ana planı hazırlanması sürecinde koordinasyon sağlama Pilot şehir içi taşıma planlaması için AB’deki projelerden know-

how transferi Analiz + Kapasite oluşturma

6.2 Strateji etkilerinin değerlendirilmesi ve izlenmesi

Enerji verimliliği stratejisi, benimsenmesinden, strateji programlarının uygulanması sürecine kadar programın tamamı, gerçek sonuçları beklenen sonuçlarla karşılaştırmak ve gerekirse gidişatı erken aşamada düzeltme imkanı yaratmak amacıyla izlenmeli ve değerlendirilmelidir.

Göstergelerin tanımlanması EIE/UETM’nin faaliyetleri ve uygulanmakta olan çeşitli programların başarılı olması etkili izleme ve değerlendirme faaliyetleri gerektirmektedir. Burada amaç;

Programların verimli ve önlemlerin etkin olup olmadığını analiz etmek;

Programların ve önlemlerin en iyi şekilde uygulandığından emin olmak;

Programları ve önlemleri en iyi sonuca ulaşmaları için gerekli düzenlemeleri yapmak

Politika belirleyici kurum veya kuruluşları, politikaları sürekli iyileştirmeye yönlendirmektir.


sayfa 46

Performans göstergeleri üç düzeyde tanımlanabilir:

UETM’nin işleyişine yönelik idari düzenlemelerin başarısını ölçen perfromans kriteri

UETM faaliyetlerinin uygulanmasını ölçen performans kriteri

UETM faaliyetlerinin etkilerini ölçen performans kriteri

Tablo 5-2, bu grupların her biri için hedefleri, anahtar performans göstergelerini, izleme ve değerlendirme araçlarını göstermektedir.

Tablo 5.2 Genel performans göstergeleri, gözlemleme ve değerlendirme Hedef Anahtar gösterge Doğrulama Kaynağı Kritik varsayımlar

AB politikalarına ve Direktiflerine uyum sağlama

İlgili yasa ve yönetmeliklerin hazırlanması

Tasarının onaylanması -

Enerji Verimliliği için Strateji uygulama ve yönetme

Programlar kapsamındaki tamalayıcı faaliyetler

Faaliyet raporları -

Enerji Verimliliği Bilgilendirme politikası oluşturmak

Hedef gruplarını düzenli olarak bilgilendirme

Gazeteler, İnternert Sayfaları

-

Enerji verimliliği ekipmanları ve uygulama yöntemleri üzerine know-how transferi yapmak

Uluslararası ve ulusal işbirliği oluşturulması

e-posta listesi, irtibat veri tabanı

-

Ulusal EV mevzuatının hazırlanması

Taslak EV çerçeve mevzuatı

Hükümet tarafından benimsenmesi

Sonuçlara bağlı olarak formüle etme

Bina sektöründe ısı yalıtımı ile ilgili mevzuatın etkin bir şekilde uygulanması

İlgili yönetmeliğin revize edilmesi

Faaliyet Raporları

Konutlarda ısıtma ile ilgili ayarlama sistemlerinin uygulanması

Demonstrasyon projesi Enerji tasarrufunun uygulanabilirliğini göstermek

Söz konusu sistemleri kullanmak hususnda tüketicilerin davranışları

AB programları ile EV ve kapasite geliştirme projelerinin finansmanın sağlanması

Yüksek kalitede ve yaratıcı önerilerin geliştirilmesi

AB tarafından finanse edilen projelerin uygulanması ve tekrarı

Sanayi sektöründe ikincil mevzuatın etkin bir şekilde uygulanması

Destek programlarla etkin ve tamamlayıcı faaliyetler

Hükümet tarafından ilgili mevzuatın benimsenmesi

Karşılaştırmalı değerlendirmelerin hedefe yönelik şartları ile En İyi Teknoloji uygulamalarının desteklenmesi

Sanayi sektöründe enerji etütleri uygulamaları

Enerji etütlerinin planlanması Kılavuzlar

Sanayi örgütleri ile yakın temas içinde etüt metodlarının belirlenmesi

Ulusal stratejiye uyumlu yerel ve bölgesel enerjinin rasyonel kullanımına yönelik programları hazırlama

Danışma Bölgesel görev birimlerinin / çalışma gruplarının oluşturulması

Faaliyet planları için tavsiyeler içeren bölgesel/yerel enerji plan taslağı

Yerel yönetimlerin EV çalışmalarına katılımı

Belediyelerde enerji yöneticisi uygulamaları

Yerel yönetimlerde enerji yöneticilerinin eğitilmesi

Büyük şehirlerde kapasiteli (ve sertifikalı) enerji yöneticilerinin bulunması

Yerel yönetimlerin EV çalışmaları üzerine odaklanması ve yerel enerji yönetimi faaliyetlerinin desteklenmesi

Kamu sektörlerinde (okullar, hastaneler, sokak aydınlatmaları, belediye binaları, Ofisler ve diğer binalar) enerji verimliliği uygulamaları

Demonstrasyon projesi Enerji tasarrufunun uygulanabilirliğinin kanıtlanması

Yerel yönetimlerin ve ilgili Bakanlıkların EV üzerine odaklanmayı üstlenmesi ve güvenilir mali desteklere sahip olması

Ulaştırma sektörü için öncelik alt programları belirleme

Sektör analizi Ayrıntılı Ulaştırma sektörü faaliyet programı

Ekonomik olarak uygulanabilir faaliyetlerin berlirlenmesi

Ulaştırma sektöründen kaynaklanan emisyonların azaltılması

Demonstrasyon projesi Enerji tasarrufu etkinliğinin artırılması

Demonstrasyon çalışmalarının tekrarının sağlanması

Şehir içi Toplu Taşımada enerji verimliliğinin artırımı

Demonstrasyon projesi Enerji tasarrufu etkinliğinin artırılması

Demonstrasyon çalışmalarının tekrarının


sayfa 47

Hedef Anahtar gösterge Doğrulama Kaynağı Kritik varsayımlar sağlanması

Mevcut binalarda enerji verimliliğinin artırılması

Enerji tasarrufu (yakıt veya sağlanan ısıdan)

Tüketici faturaları, enerji tüketim istatistikleri ve raporlar

-

Bu tablo, ilgili sektörlerdeki performans göstergelerini kapsamaktadır. EV Stratejisinin benimsenmesini takiben yönetim çerçevesindeki alternatiflere gore performans göstergeleri ve değerlendirme prosedürlerinin yeniden gözden geçirilmesi ve detaylı olarak geliştirilmesi gerekmektedir.

6. STRATEJİ UYGULAMA TAKVİMİ Yukarıda geliştirilen faaliyetlerin alt sektörlerde yoğunlaştırılmasında ve EV stratejilerinin uygulanmasında en önemli aktiviteler şöyledir:

6.1 Türk Hükümetinin üstleneceği faaliyetler için kısa dönem öncelikler

1) Enerji Verimliliği Yasa Tasarısının Onaylanmasının Desteklenmesi Binaların enerji performansı hakkında 2002/91/EC Komisyon Direktifiini ve diğerlerinin

uygulanması

93/76/EEC Konsey Yasasına uygun programlar uygulama ve geliştirme

İlgili EC yasaların uygulanması ve binalarda standartlara uygunluğun sağlanması

Araçlar için emisyon düzenlemelerini güncelleştirme, ŞTT araçları kontrol mekanizmalarını genişletme

Geniş ölçekli uygulama ve önlemlerin kontrolü için düzenleyici çerçeve uygulanması

2) Enerji Verimliliği için Strateji Programları geliştirme ve yönetme EV stratejisi geliştirilmesini devam ettirme ve hedefli programlar oluşturma

EIE/UETM’ye EV stratejilerini uygulanmak için idari yetki verilmesi

EV’de devlet kurumlarının sorumluluklarını, görevlerini, işbirliği ve anlaşma yöntemlerini tanımlama

Anahtar sektörler için REK stratejileri geliştirme, özel hedefler/programlar oluşturma

3) Ulusal stratejiye uygun REK ve YEK programlarının hazırlanmasında yerel ve bölgesel otoritelere destek

EV önlemlerine aktif katılım için aracılarla işbirliğini yoğunlaştırma, devam etmekte olan faaliyetlere bağlantı sağlama

Kamu binalarında Enerji Yönetimi uygulamak için yerel yönetimlerin ve ilgili Bakanlıkların rollerini geliştirme

İnceleme görevleri için belediyelerin kapasitelerini artırma (mali araçların sağlanması, düzenlemeler, Direktifler vs.)

Belediyelerde EV önlemlerinin geniş ölçekli uygulanışı için yasal çerçeve sağlama

Mahalli enerji yönetimi uygulama yönünde belediye girişimlerini destekleme

Büyük binalarda mecburi enerji yönetimi uygulamaları (programlar, takip, denetim)

Ulaştırma sektörü ana planı hazırlanması sürecinde koordinasyon sağlama


sayfa 48


sayfa 49

6.2 AB tarafından desteklenecek faaliyetler için kısa-orta vadeli öncelikler

1) Enerji verimliliği mevzuatının oluşturulması ve uygulanmasını destekleme Enerji Verimliliği Yasasını desteklemek

AB Direktiflerine uygun programlamalar ve yasal öneriler

Türkiye’nin coğrafi bölgelerinde AB normlarının denetlenmesi için eğitim ve kapasite oluşturulması

2) Bilgilendirme, know-how transferi ve işbirliği uygulamalarını destekleme İlgili sertifikasyon sistemi ile sanayi sektöründeki Enerji Yöneticileri Eğitimi

faaliyetlerini bina sektörüne genişletmek, bina operatörlerinin (kapıcılarının) eğitimi

Kamu kurumlarının EV projeleri geliştirme ve uygulama kapasitelerini artırma

Elektronik bilgilendirme sistemi geliştirme: a) Intranet: b) Internet:

UETM de kapasite oluşumu

Enerji Verimliliği Bilgilendirme politikası oluşturma

Belediye enerji yöneticisi hizmetleri uygulama

EV teknolojileri ve uygulama yöntemleri hakkında know-how transferi yaratma

Tüm sektörlerde, yakıt ve enerji tüketiminde göstergeler geliştirme

Enerji denetimleri için ayrıntılı planlar hazırlama

Uluslararası işbirliği: uluslararsı EV ağlarına ve Avrupa’daki Birliklere üyelik başvurusu

Mimarlara ve müteahhitlik şirketlerine EV teknolojilerinin uygulanması üzerine eğitim verme

Enerji verimliliği fonları ile EV yatırımlarının finansmanı

Filo işletmecilerine know-how transferi sağlamak ve EV önlemlerinin mali yararlarını anlatmak

Emisyon kontrolü, veri derleme bildirimi ve izleme işerini gerçekleştirmek için kapasite oluşturma

Ulusal plana uygun toplu taşıma biçimi planlama sürecini geliştirmede belediyeleri destekleme

3) Demostrasyon projelerinin geliştirilmesi: Belediye kamu sektöründe enerji verimliliği (aydınlatma)

Konutlarda ısı düzenlemelerinin uygulanabilirliği

Şehir içi Toplu Taşımacılığın enerji verimliliğini artırma

EV sektörü için yenilikçi finansman modellerinin uygulanmasını sağlama

Süreklilik yaklaşımı ile belediye enerjisi kavramı geliştirmek

Sanayide REK potansiyelini analiz etme ve önlemleri/sektörleri önceliklendirme

Küçük ve orta ölçekli girişimlerde EV uygulanabilirliğini sergileme (KOBİ‘ler)

Enerji yönetimini ve DSM’i olanaklı kılmak için uzaktan ölçüm hizmetlerini yararları ile birlikte şirketlere anlatma

Türk(İngilizce Orijinal

iye İçin Enerji Verimliliği Stratejisi Döküman Geçerlidir )Energy Efficiency Strategy in Turkey – EU Del. Ankara – April 2004

sayfa 50

6.2 Uygulama Programı

I II III IV I II III IV I II III IV I II III

1. Başlatma ve süreklilik sağlama faaliyetleri 1.1 EV stratejisi geliştirilmesine devam etmek ve hedefli programlar oluşturmak

form late targeted programmes1.2 EİE/UEKM’ne EV stratejisinin uygulanması için idari yetki vermek 1.3 Uzun dönem devam ettirilebilen Enerji Tasarruf Stratejisi

sağlamak1.4 UEKM faaliyetlerinin sürekli finanse edilmesini ğl k2. Türk hükümeti EV poltikasınıın geliştirilmesi önlemleri

2.1 Devlet kuruluşlarının EV’de sorumluluklarını, görevlerini işbirliği ve mutabakat yöntemlerini tanımlamak 2.2 Binaların ve diğer yapıların enerji performansı hakkında 2002/91/EC Komisyon Yön. uyg.-ması2.3 Ulusal EV yasalarının konulmasını desteklemek 2.4 93/76/EEC Konsey Yönergesine uygun programlar geliştirmek ve uygulamak

2.5 Türkiye bölgelerinde AK normlarının gözetimi için eğitim ve kapasite oluşturulması2.6 EV sektörü için yeniliksel finansman modellerinin uyg.masını olanaklı

k lmak3. EV’ni özendirmek için kurumsal düzenlemeler ve yatay faaliyetler3.1 EV önlemlerine aktif katılım için aracılarla işbirliğini yoğ.-mak, devam etmekte olan faaliyetlere bağlantı sağ-mak

3.2 Sanyideki Enerji Yöneticileri Eğitimini uygun sertifikasyon sistemi le yapı sektörüne genişletmek

3.3 Devlet kuruluşlarının EV projeleri belirleme ve uygulama kapasitelerini geliştirmek3.4 Elektronik enerji bilgi sistemi geliştirmek: a) İntranet, b) İnternet 3.5 EİE/UEKM’nin Avrupa Birlikleri uluslararsı EV ağına üyelik için başvurusu3.6 UEKM’de kapasite oluşt-sı

4. Belediyelerde enerji verimliliğini amaçlayan önlemler4.1 Yerel yönetimlerin ve ilgili bakanlıkların kamu binalarında Enerji Yönetimi uygulama rollerini geliştirmek 4.2 EV önlemlerinin belediyelerde geniş ölçüde uygulanması için yasal çerçeve sağlamak4.3 Belediye enerji yönetimi kullanma yönünde belediye inisiyatifleri geliştirmek ve desteklemek4.4 Bina operatörlerine (kapıcılara) enerji yönetimi eğitimi verilmesi 4.5 Yerel Enerji Etkinliği Merkezlerinin oluşturulması 4.6 Süreklilik anlayışı ile belediye enerji kavramı geliştirmek 5. Bina sektöründe enerji verimliliğini amaçlayan önlemler5.1 Yapı standartlarına uyulmasını ilerletmek ve ilgili AK yönergelerini uygulamak 5.2 Önlemlerin geniş ölçekli uygulanışı ve kontrolü için düzenleyici çerçevenin uygulanması

5.3 Büyük yapılar için zorunlu enerji yönetmi tanıtmak (denetim, programlar, nezaret)

5.4 Mimarlara ve kurulum şirketlerine EV teknolojilerinin uygulanmsı üzerine eğit.5.5 Isı tüketimini azaltmak için düşük maliyetli önlemler hakk. bilgi 5.6 Kömür kazanlarını en son teknoloji dogalgaz kazanları ile değiş. 5.7 Sunu projelerinin uygulanması6. Sanayi sektöründe enerji verimliliğini amaçlayan önlemler6.1 Sanayide REK potansiyelini analiz etme ve önlemleri/sektörleri öncelend.6.2 Esas sanayi sektörleri için REK stratejileri, sabitleme ve özel hedefler/programlar geliştirme6.3 Küçük ve Orta Boyutlu İşletmelerde (KOBİ) EV uygulanabilirliğini sergilemek6.4 Enerji yönetimini olanaklı kılmak için şirketlere uzaktan ölçüm servislerini yararları ile vurgulamak

6.5 EV yatırımlarını enerji etkinliği fonları aracılığıyla finanse etme seçenekleri7. Taşıma sektöründe enerji verimliliğini amaçlayan ö l l7.1 Araçlar için emisyon düzen.-ni güncelleştirmek, ŞTT araçları için kontrol mek.nı genişl. 7.2 Taşıma sektörü temel planlama sürecinde koordinasyon sağlamak 7.3 Filo operatörlerine know-how transferi yapmak ve EV önlemlerinin mali yararlarını anlatmak

7.4 Emisyon kontrol, veri derleme bildirimi ve görüntüleme işlemleri uygulamak için kapas. oluşt.

7.5 Toplu taşıma temel planlamasını ulusal ana plana uygun olarak geliştirmekte belediyeleri desteklemek

2004 2005 20062003

7. SONUÇLAR VE TAVSİYELER Türkiye, ülke genelinde enerji tasarrufu potansiyelini belirlemek ve uluslararası çevre ile ilgili anlaşmalarından ileri gelen şartları karşılamak amacıyla, enerji verimliliğine çok önem vermektedir. 8. “Beş Yıllık Kalkınma Planında” da belirtildiği gibi, “enerji verimliliğini artırma ve enerji tasarrufu sağlamaya yönelik, ulaşım, enerji, sanayi ve bina sektörlerinden kaynaklanan gaz emisyonlarını kontrol etme ve azaltmaya yönelik düzenlemeler yapılmalıdır”; konu ile ilgili önlemlerden bir tanesi enerji verimliliğinin artırılmasıdır.

Taslak halindeki Enerji Verimliliği Stratejisinin geliştirilmesi sürecinde, Türkiye’nin tamamında enerji verimliliğinin etkin bir biçimde uygulanmasını olanaklı kılmak için, bazı koşulların sağlanması gerektiği konusunda, enerji verimliliği sektöründeki esas paydaşlar arasında ortak bir anlayış geliştirilmelidir. Bu koşullar:

Enerji Verimliliği Stratejisinin, ilgili kamu kuruluşları tarafından kabul edilebilecek bir statüye doğru devam ettirilmesi ve geliştirilmesi

Enerji Verimliliği Stratejisinin benimsenmesi ve ilgili kamu kuruluşlarının stratejiye katılımının sağlanması

Enerji verimliliği programlarına ve mevcut enerji performansı normlarının etkin bir biçimde denetlenmesine olanak tanıyan yasal çerçevenin sağlanması, özellikle de enerji verimliliğini artırma yoluyla karbon dioksit emisyonlarını azaltma hakkında 93/76/EEC sayılı ve binaların enerji performansı hakkında 2002/91/EC sayılı Komisyon Direktiflerinin şartlarını karşılayacak düzenlemelerin geliştirilmesi

Enerji verimliliği sürecini yöneten kamu kurumuna (EİE/UETM) ve diğer ilgili kamu kurumlarıyla (Bakanlıklar), aracılarla ve nihai tüketicilerle yoğun bir biçimde işbirliği yapma olanağı tanıyan idari çerçevenin ve düzenlemelerin sağlanması

Enerji tasarrufu potansiyeli analizlerini, stratejik programlamayı ve strateji faaliyetlerinin uygulanmasını olanaklı kılmak için, enerji verimliliği sürecinden sorumlu kamu kurumunda (EIE/UETM) kapasite oluşturulması

Tablo 7-1’ de, ileri sürülen çalışma programlarının esas görevleri ve faaliyetleri, bu faaliyetlerin süresi ve bunları uygulamaktan sorumlu kurumların belirtilmesi yoluyla sıralanmaktadır. Faaliyetler arasındaki bağlantılar, bir sonraki faaliyetin başlatılması için hangi koşulların (önceki faaliyetlerin sonuçlarının) sağlanması gerektiği hakkında da fikir oluşmasına katkıda bulunmaktadır.


sayfa 51

Tablo 7-1: Önerilen iş programının uygulanmasında sorumluluklar ve bağlantılar

GÖREVLER FAALİYETLER ZAMAN Bağlantılar Sorumluluk 1. Başlatma ve sürdürülebilirlik faaliyetleri 1.1 EV stratejisinin geliştirilmesi ve stratejik

programlar oluşturma 24 ay 3.1 EIE/UETM ,

ETKB 1.2 EV stratejisinin uygulanması için EIE/UETM’ ye

idari yetki verilmesi 12 ay 2.1 ve 2.3 ETKB

1.3 Uzun dönem kesintisiz Enerji Tasarrufu Stratejisinin sağlanması

Sürekli 1.2 ve 3.1 EIE, ETKB

1.4 EIE/UETM faaliyetlerinin sürekli finanse edilmesini sağlama

Sürekli 2.6, 3.5 ve 6.5 ETKB

2. Türk hükümetnin enerji verimliliği politikası geliştirmesi için gerekli önlemler 2.1 EV’de kamu kurumlarının sorumluluklarının,

görevlerinin, işbirliği ve anlaşma yöntemlerinin tanımlanması

6 ay 1.2 EIE, ETKB

2.2 Binaların enerji performansı hakkında 2002/91/EC sayılı ve diğer Komisyon Direktiflerinin uygulanması

12 ay 2.3 ETKB , EIE

2.3 Ulusal Enerji Verimliliği mevzuatının çıkarılmasının desteklenmesi

12 ay 2.2 EIE, ETKB

2.4 93/76/EEC Konsey Direktiflerine uygun programların geliştirlmesi ve uygulanması

12 ay 3.2 ve 5.1 EIE/UETM

2.5 Türkiye’nin coğrafi bölgelerinde AK normlarının denetlenmesi için eğitim ve kapasite oluşturulması


2.6 EV sektörü için yenilikçi finansman modellerinin uygulanmasını olanaklı kılmak

18 ay 1.4 ve 6.5 ETKB , DPT, Hazine

3. Enerji verimliliğini artırmak için kurumsal düzenlemeler ve yatay faaliyetler 3.1 EV önlemlerinde aktif biçimde yer alamaları için

aracılarla işbirliğini yoğunlaştırmak, devam etmekte olan faaliyetlere bağlantılar sağlamak

24 ay 1.1 ve1.2 EIE/UETM , ETKB

3.2 Sanayi sektöründeki Enerji Yöneticileri Eğitimi faaliyetlerini ilgili sertifikasyon sistemi ile yapı sektörüne genişletmek

Sürekli 2.4 UETM

3.3 Kamu kurumlarının EV projeleri belirleme ve uygulama kapasitelerini geliştirmek


3.4 Elektronik enerji enformasyon sistemini geliştirmek: a) Intranet: b) Internet:

15 ay 3.1 EIE/UETM

3.5 EIE/UETM’nin uluslararası EV ağı Avrupa’daki Birliklere üyelik başvurusu

12 ay 2.4 EIE, ETKB

3.6 UETM ‘de kapasitesi oluşturulması 24 ay 2.1 ve 3.3 EIE/UETM 4. Belediyelerde enerji verimliliği önlemleri 4.1 Yerel yönetimlerin ve ilgili bakanlıkların kamu

binalarında enerji Yönetimini uygulama rollerini geliştirme

12 ay 3.2 EIE, Bütün Bakanlıklar

4.2 EV önlemlerinin belediyelerde geniş ölçüde uygulanması için yasal çerçeve sağlama

12 ay 2.5 ve3.3 EIE, ETKB

4.3 Belediye enerji yönetimi kullanmaya yönelik belediye inisiyatifleri yaratmak ve desteklemek

24 ay 1.4 ve 2.6 EIE, ETKB , DPT

4.4 Bina operatörlerine (kapıcılara) enerji yönetimi eğitimi

36 ay 2.4 ve 5.3 UETM

4.5 Yerel Enerji Verimliliği Merkezlerinin kurulması 24 ay 4.1 ve 4.2 UETM 4.6 Süreklilik yaklaşımlı belediye enerji kavramının

geliştirilmesi 12 ay 4.1 UETM ,

Belediyeler


sayfa 52

GÖREVLER FAALİYETLER ZAMAN Bağlantılar Sorumluluk 5. Bina sektöründe enerji verimliliğini amaçlayan önlemler 5.1 Yapı standartlarına uyulmasını geliştirme ve ilgili

AK Direktiflerini uygulama 18 ay 2.4 EIE, ETKB

5.2 Önlemlerin geniş ölçekli uygulanışı ve kontrolü için düzenleyici çerçeve uygulanması

12 ay 3.2 EIE, ETKB

5.3 Büyük binalar için zorunlu enerji yönetimi tanıtmak (denetim, program, danışmanlık)

9 ay 4.4 UETM

5.4 Mimarlara ve müteahhitlik şirketlerine EV teknolojilerinin uygulanması üzerine eğitim verilmesi

24 ay 5.2 UETM

5.5 Isı tüketimini azaltmak için düşük maliyetli önlemler hakkında bilgilendirme

9 ay UETM

5.6 Kömür kazanlarının en son teknoloji doğal gaz kazanları ile değiştirilmesi

24 ay UETM

5.7 Demonstrasyon projelerinin uygulanması 36 ay UETM 6. Sanayi sektöründe enerji verimliliği önlemleri 6.1 Sanayide REK potansiyelini öncelikli

önlemleri/sektörleri analiz etmek 18 ay UETM

6.2 Başlıca sanayii sektörleri için REK stratejileri geliştirilmesi, bu stratejilere kıstasların belirlenmesini ve hedefli programları dahil etmek

9 ay 3.1 Sanayi ve Ticaret

Bakanlığı, EIE/UETM

6.3 Küçük ve orta ölçekli işletmelerde (KOBİ’ler) EV’nin uygulanabilirliğini sergilemek

9 ay 6.1 ve 6.2 UETM

9 ay UETM 6.4 EV yatırımlarını enerji verimliliği fonları veya CO2

azaltma fonları aracılığıyla finanse etme seçeneğine ulaşma

5 ay 1.4 ve 2.6 ETKB, DPT, EIE

7. Ulaşım sektöründe enerji verimliliği önlemleri 7.1 Araçlar için emisyon düzenlemelerini

güncelleştirmek, ŞTT araçları için kontrol mekanizmalarını genişletmek

6 ay UB, EIE

7.2 Ulaştırma sektörü ana plan hazırlanması sürecinde koordinasyon sağlama

18 ay EIE/UETM , MoT

7.3 Know-how transferi gerçekleştirmek ve filo işletmecileri için EV önlemlerinin mali yararlarını hesaplamak

12 ay 3.1 ve 7.2 UETM

7.4 Emisyon kontrol, veri derleme ve izleme geliştirmek için kapasite oluşturulması

9 ay MoT

7.5 Toplu taşıma biçimleri planlamasını, ulusal ana plana göre geliştirmekte belediyeleri desteklemek

9 ay 4.2 UETM


sayfa 53

tÜrkİye İÇİn enerjİ verİmlİlİĞİ...

Documents